Met de energieke steun van

Vlinder mee!Op 31 juli en 1 augustus 2010

Tel de vlinders in je tuin!

Deelnemen op 31 juli en 1 augustus is heel eenvoudig

Als je vlinders opmerkt, zoek je op welke soort het is, en noteer je de aantallen per soort. Aan het eind van het weekend maak je de balans op van de tellingen en meld je ons van elke soort het grootste aantal dat je op hetzelfde moment hebt waargenomen. Je kan je telresultaten invullen op het formulier op de achterzijde van deze brochure en doorgeven op www.natuurpunt.be/vlindermee.

Word een maandelijkse teller!De smaak van het vlinders tellen te pakken? Dan kan je het hele jaar deelnemen aan de maandelijkse vlinder- tellingen. Schrijf je in op onze website www.natuurpunt.be/vlindermee en sluit je aan bij onze ploeg van maandelijkse vlindertellers! Wie ook buiten de tuin vlinders wil tellen, kan meewerken aan het atlasproject van de Vlinderwerkgroep van Natuurpunt. Meer info op www.vlinderwerkgroep.be. Waarnemingen van buiten je tuin zijn welkom op www.waarnemingen.be

TijDens heT WeekenD van

31 juli & 1 augusTus 2010

OrganiseerT naTuurpunT vOOr De

vierDe maal een grOTe

TuinvlinDerTelling.

Tel jij DiT jaar (OpnieuW) mee?

Met hun grote verscheidenheid en gevarieerde ecologie zijn

vlinders waardevolle indicatoren van de kwaliteit van ons

leefmilieu. Ze reageren ook snel op veranderingen. Het is

daarom erg nuttig om cijfers over vlinders te verzamelen.

Door mee te tellen met de tuinvlindertelling van Natuurpunt

help je om veranderingen van de biodiversiteit in je buurt in

kaart te brengen.

Tel de vlinders in je tuin

Deze brochure helpt je om de meeste vlindersoor-

ten in je tuin op naam te brengen. Kleur, grootte,

vorm, gedrag, … er zijn altijd wel verschillen waar

te nemen.

De meeste vlinders uit de lijst zijn niet te verwarren

met andere. Toch zijn ze niet allemaal even een-

voudig te herkennen. In sommige gevallen moet je

de onderkant van de vleugels of de vleugelvlekken

bekijken. Vooral de witjes kan je het best eens van

dichtbij bestuderen, er zijn namelijk drie soorten!

Afspraak op www.natuurpunt.be/vlindermee

vlinders leren herkennen

Icarusblauwtje

Groot dikkopje Kleine vuurvlinder Koevinkje

foto’s: Vilda/Ludo Goossens (cover), Fons Borgers, Pros de Langh, Fernand Steurbaut, Marc Herremans, Ortwin Hoffmann, Staf en Josée De Rover, Sofie Hoste (Velt), Diane Appels, Lode Rubberecht, R. Dujardin, An De Wilde, Leo Janssen, Marcel Bex, Jeroen Mentens, Willy Van Thurenhout, Hugo Willocx, Willy Ceulemans, David Leemans

31 juli - 1 augustus

Oranje met zwarte en gele vlekken op de voor-vleugel. Onregelmatige achterrand met blauwe vlekjes. Onderkant donkerbruin.

Oranje met zwarte en gelige vlekken. Valt op door zijn gehakkelde vleugelrand. Onderkant donker-bruin met een zilveren letter c.

kleine vos

Zwarte vlinder met een brede oranje band op elke vleugel. Witte vlekken op de toppen van de voorvleugel.

atalanta

gehakkelde aurelia

Dieprood met een grote blauwe oogvlek. Rood en zwart op elke vleugel. Bijna zwarte onderkant.

Opvallende fladderaar. Mannetjes felgeel en vrouwtjes groenig wit. De vleugels eindigen in een puntje.

Deze kleine zonnebader heeft oranje voorvleugels en bruine achtervleugels. Op de voorvleugels staan donkere stippen en de achtervleugels hebben een oranje band. Zit vaak op de grond.

kleine vuurvlinder Citroenvlinder Dagpauwoog

Oranje met zwarte vlekken. De vleugeltop is zwart met witte vlekken. Onderkant lichtbruin met een complexe tekening.

Grote gele vlinder met een zwarte tekening. De achtervleugel loopt uit in een staartje. Op de achtervleugel staan blauwe en rode vlekken.

koninginnenpage Distelvlinder

Kleine soort. De zomergeneratie herken je gemak-kelijk aan haar opvallende zwart-witte banden. De onderkant lijkt wel een landkaart.

landkaartje

20 algemene tuinsoorten

Als hij niet uitrust, vibreert deze grijsbruine nacht-vlinder constant met zijn vleugels. Als hij stilzit, kan je een zilveren ‘Y’op de achtervleugels zien.

gamma-uiltje (uiterst links)

De warmteminnende kolibrievlinder kwam vroeger enkel in het zuiden voor, maar nu ook bij ons. Hij vliegt snel en hangt soms als een kolibrie stil voor bloemen om er nectar uit te zuigen.

kolibrievlinder (links)

niet alle vlinders die je ziet vliegen zijn dagvlinders. Ook sommige nachtvlinders zijn overdag actief. We noemen ze daarom‘dagactieve nachtvlinders’.

Het icarusblauwtje heeft oranje vlekjes op de onderkant van de achtervleugel en vliegt meestal laag boven het gras. Het boomblauwtje is grijswit zonder oranje op de onderzijde en vliegt vaak langs struiken en bomen.

Van de drie tuinsoorten heeft het klein geaderd witje donkere aders in de vleugels. De twee anderen hebben donkere vlekken aan de voorvleugelpunt. Meestal vliegt in tuinen het klein koolwitje. Het groot koolwitje is opvallend groter en heeft een grotere donkere vlek aan de vleugelpunt.

icarusblauwtje

icarusblauwtje

Boomblauwtje klein geaderd witje groot koolwitje

klein koolwitje

Bruin vlindertje met geelwitte stippen. Zwarte oog-vlekjes met een wit puntje op de achterrand van de vleugels. Zit vaak te zonnen op bladeren.

Oranje vlinder met een bruine band langs het lichaam en bruine vleugelranden. In de oogvlek staan 2 witte puntjes. Kleiner dan het bruin zandoogje.

Bruine vlinder met een oranje band op de voorvleugel. De oogvlek op de voorvleugel heeft meestal 1 wit puntje.

Bont zandoogje Oranje zandoogje Bruin zandoogje

er bestaan verschillende soorten zandoogjes. Deze drie zijn het talrijkst.

Twee veel voorkomende blauwtjes. Drie veel voorkomende witjes.

Op deze pagina’s vind je enkel de meest voorkomende tuinvlinders. Je vindt nog heel wat

meer informatie op WWW.naTuurpunT.Be/vlinDermee

vOeDsel vOOr vlinDers

De meeste vlinders hebben bloemen nodig waaruit ze nectar halen. Dat kunnen sierplanten zijn of inheemse bloe-men. Vlinders zijn niet zo kieskeurig, maar niet alle bloemen hebben evenveel nectar. Rozen en klaprozen bijvoorbeeld produceren helemaal geen nectar. Andere planten zoals vlinderstruik en braam trekken dan weer veel vlinders aan.

Tijdens de zomermaanden vinden vlinders genoeg voedsel, maar vroege vlinders zoals kleine vossen en late vlinders zo-als atalanta’s hebben soms moeite om eten te vinden. Zorg er daarom voor dat er van in het vroege voorjaar tot in de late herfst nectar te vinden is in je tuin. In het voorjaar zijn wilg, sleedoorn, peperboompje en hazelaar belangrijke nec-tarleveranciers, evenals kruidachtige planten zoals groot hoefblad en longkruid. In het najaar bloeien dan weer he-melsleutel, koninginnenkruid, laatbloeiende vlinderstruiken en klimop.

vOeDsel vOOr rupsen

Om zich te kunnen voortplanten hebben vlinders meer no-dig dan alleen bloemen. Vlinders leggen hun eitjes vooral op inheemse planten, waardplanten genoemd. Hierop vin-den de rupsen eten. Veel soorten leven op brandnetel of klaversoorten. Door deze planten een kans te geven in je tuin, zorg je voor voedsel voor de rupsen. Laat dus eens een hoekje ongemaaid.

Tuinieren voor vlindersVlinders doen het niet zo goed in Vlaanderen. In je eigen tuin kan je hier zelf iets aan doen. Want gladgeschoren gazons met een coniferenrij ernaast zijn immers niet aantrekkelijk voor vlinders. Een meer natuur-lijke tuin is aangenamer voor vlinders én voor mensen. Bovendien lever je meteen een bijdrage aan het behoud van de biodiversiteit om je heen.

Op droge gronden :1. Beemdkroon (Knautia arvensis)2. Vetkruid soorten zoals hemelsleutel, tripmadam of

muurpeper3. Dropplant of Anijsplant (Agastache foeniculum)4. Bergamotplant (Monarda sp.) 5. Kattenkruid (Nepeta cataria)

Op vochtige gronden : 1. Koninginnenkruid (Eupatorium maculatum)2. Grote kattenstaart (Lythrum salicaria) 3. Herfstaster (Aster laterifolius of Aster novi-belgii) 4. Blauwe knoop (Succisa pratensis)5. Zilverkaars (Cimicifuga simplex)

een aanTal planTen Die uiTBlinken in heT aanTrekken van DagvlinDers

variaTie in je TuinVlinders en andere insecten houden van afwisseling. Opwarmen doen ze op zon-beschenen plekjes uit de wind. Vanop losstaande struikjes kijken mannetjes uit naar vrouwtjes. Een gevarieerde tuin met een afwisseling van hoge en lage planten, bomen, struiken, kruiden en gras van ver-schillende lengtes is dan ook ideaal.

OverWinTeringsplaaTsenElke vlindersoort heeft zijn eigen manier om de winter door te komen; als eitje,

rups, pop of vlinder. Soorten die als vlinder overwinteren (citroenvlinder, grote vos, kleine vos, dagpauwoog…) zoeken een beschut plekje zoals een zolder, een holle boom of een houtstapel of verbergen zich tussen goenblijvende klimplanten zoals klimop.

De meeste vlinders overwinteren als rups of pop. Rupsen en poppen zitten tussen planten, onder dorre bladeren, of in het gras. In een té propere tuin maken ze geen kans. Laat dus wat wilde hoekjes staan en verwijder niet alle plantenmateriaal.

ZOnDer is geZOnDerSproeimiddelen zijn niet alleen nefast voor het onkruid of ongedierte in kwestie, maar doden ook rupsen en vlinders. Probeer dus voor je eigen gezondheid en die van het le-ven om je heen sproeistoffen te weren. Er bestaan heel wat alternatieve methoden. Meer info: www.velt.be

VlinderproductenBestellen via www.natuurpunt.be/winkel of breng eens een bezoek aan onze Natuurpunt-winkel, Stationstraat 40, 2800 Mechelen, 015-43 16 88, open op woe en vrij: 13u30-17u30, zat: 10u-17u30, andere dagen na afspraak.

De nieuWe vlinDergiDs- eDiTie 2010 (e 30,00 • leDen e 27,00)

De nieuwe vlinder-

gids, het standaard-

werk over vlinders!

Deze gids beschrijft

met behulp van

meer dan 2000 kleurenillustra-

ties alle Europese vlindersoorten

met informatie over taxonomie,

verspreiding, vliegtijd, variatie,

biotoop, gedrag en levensloop.

Onmisbaar voor iedere vlinderlief-

hebber.

vlinDerkasT(e 13,00 • leDen e 11,70)

Deze fraaie houten kast

is speciaal ontworpen

voor vlinders. Achter

de verticale gleuven

vinden vlinders een rustplekje

waar ze de nacht én de winter

ongestoord kunnen doorbrengen.

DvD DagvlinDers in neDerlanD en vlaanDeren (e 18,00 • leDen e 16,20)

Ruim vijf jaar

is Annette van

Berkel op pad

geweest om

alle vlinders in

Nederland en

Vlaanderen in

hun leefomgeving te filmen. Ze

kroop als het ware in de huid van

de vlinders. Geniet van meer dan

een uur unieke beelden!

vlinDers in De Tuin (e 10,00 • leDen e 9,00)

Tuinideeën en praktische tips

Dit boek geeft

tips en prak-

tische aanwij-

zingen om van

elke tuin, ter-

ras of balkon

een aantrekke-

lijke plek te maken. De uitgebreide

plantenlijst en de voorbeeldont-

werpen van verschillende types

tuinen zijn daarbij een belangrijke

hulp. Een boek om direct mee aan

de slag te gaan!

Het enige “echte” groene merk voor uw tuin!ttee”” ggrrrroooororror eeennnee mmmeeerrrrkkkrkrrkr vvvooooorr

ECOstyle biedt als enige op de Belgischemarkt een compleet assortimentecologisch verantwoorde tuinproducten(natuurlijke bestrijdingsmiddelen, 100% organische meststoffen, potgronden, bodembedekkers en bodemverbeteraars).

ECOstyle biedt als enige op de Belgische

Een verkooppunt in uw buurt? info@ecostyle.be of 011/580 585

Ontdek het complete assortiment op: www.ecostyle.be

natuurpunt.indd 1 18/05/2010 14:48:05

Word lid van Natuurpunt!Natuurpunt telt 87.000 gezinnen als lid en beheert 17.500 ha natuur, verspreid over ruim 500 gebieden in heel Vlaanderen. Heel wat bedreigde vlindersoorten heb-ben hun laatste populaties in onze gebieden.Word ook lid! Om je steun te betuigen.

Als lid van Natuurpunt ontvang je 4 keer per jaar natuur.blad, ons ledenblad boordevol informatie over de natuur. De plaatselijke afdeling in je gemeente houdt je op de hoogte van de lokale activiteiten via een eigen nieuwsbrief of tijdschrift. Als lid kan je met het hele gezin gratis deelnemen aan duizenden geleide wandelingen en andere activiteiten van Natuurpunt.

Bovendien krijg je 10 % korting op boeken, verrekijkers en andere producten in de Natuurpunt-winkel.

Je ontvangt ook een aantrekkelijk wel-komstpakket. Daarin vind je onder meer een CD met vogelgeluiden en een Fiets- en wandelgids met 33 uit-gestippelde wandelingen en fietstoch-ten in de mooiste natuurgebieden van Vlaanderen én Wallonië. Het lidgeld

bedraagt 24 euro per gezin. Je kan een bericht van domiciliëring downloaden van onze website of 24 euro overschrijven op rekening 230-0044233-21 (IBAN = BE17 2300 0442 3321 • BIC = GEBABEBB) van Natuur-punt met vermelding ‘nieuw lid actie vlinder mee’.

Van harte dank voor je steun!

penTax papiliO 8,5 x 21 (e 170 • leDen e 153)

Met deze compacte verrekijker

kan je vlinders bekijken tot op

een halve meter afstand.

WAARNEMINGSFORMULIER Telweekend van 31 juli & 1 augustus 2010

Soort

Observeer de vlinders in je tuin op zaterdag 31 juli en zondag 1 au-gustus. Tel de vlinders en noteer per soort het maximum aantal individuen dat je op hetzelfde moment hebt gezien (dus niet alle waarnemingen van de hele dag optellen). Het is niet nodig om 2 dagen te tellen, maar hoe meer je telt, hoe preciezer de gegevens.

Voorbeeld: op 31 juli om 9u34 zie je 1 dagpauwoog en 4 bruine zandoogjes in je tuin, om 10u58 5 dagpauwogen en 1 bruin zand-oogje. Op 1 augustus zijn er om 10 u geen vlinders, en om 14u05 vliegen er 3 dagpauwogen en 6 bruine zandoogjes.

Op het formulier vul je in: 5 dagpauwogen en 6 bruine zandoog-jes, omdat dit de hoogste aantallen zijn die je van elke soort tij-dens het weekend op hetzelfde moment samen hebt gezien. Met deze manier van tellen vermijd je dat dezelfde vlinder meerdere keren wordt meegeteld.

Als je een vlinder waarneemt die niet in de lijst staat, mag je hem onderaan toevoegen.

Geef je waarnemingen vanaf zondagavond 1 augustus zo snel mo-gelijk door op www.natuurpunt.be/vlindermee.

Vul meteen ook enkele gegevens in over je tuin. Die gebruiken we bij de verwerking van de resultaten.

Laatste punt: ook als je geen enkele vlinder hebt waargenomen tijdens dit weekend, mag je dit melden! Je kan ook altijd je ge-gevens voor de hele maand augustus melden bij de maandelijkse tellingen.

Veel telplezier!Nog vragen? Mail naar vlinders@natuurpunt.be

Max. aantal

Dagpauwoog (Inachis io)

Atalanta (Vanessa atalanta)

Distelvlinder (Vanessa cardui)

Koninginnepage (Papilio machaon)

Citroenvlinder (Gonepteryx rhamni)

Gehakkelde aurelia (Polygonia c-album)

Landkaartje (Araschnia levana)

Kleine vos (Aglais urticae)

Kleine vuurvlinder (Lycaena phlaeas)

Boomblauwtje (Celastrina argiolus)

Icarusblauwtje (Polyommatus icarus)

Klein koolwitje (Pieris rapae)

Groot koolwitje (Pieris brassicae)

Klein geaderd witje (Pieris napi)

Bruin zandoogje (Maniola jurtina)

Oranje zandoogje (Pyronia tithonus)

Bont zandoogje (Pararge aegeria)

Koevinkje (Aphantopus hyperantus)

Kolibrievlinder (Macroglossum stellatarum)

Gamma-uil (Autographa gamma)

Geef je tellingen bij voorkeur door op www.natuurpunt.be/vlindermeeOf per post naar Natuurpunt – Tuinvlindertelling, Coxiestraat 11, 2800 Mechelen

Naam en voornaam: Straat en huisnr:Postcode en gemeente: E-mail: Tel:

Mijn tuin is gelegen in:

Samenstelling van de tuin:

Regelmatig gemaaid gazon Bloemenperken Waterpartijtje Fruitbomen Kruiden Wilde hoekjes Moestuin Hagen van inheemse soorten Vlinderstruik

Stadscentrum

Aan de rand van de stad (mozaïek van huizen en tuinen)

Dorp

Residentiële wijk met veel groen

Platteland

< 25 m2

25-100 m2

100-1000 m2

> 1000 m2

TuinTerrasje

Interesse in tuintips: ja Ben je lid van Natuurpunt: ja neeStuur mij een gratis infopakket over lidmaatschap van Natuurpunt:

Zo ga je te werk

Grootte van de tuin:

nee

Omgeving van de tuin:

Vooral huizenVeel groen en andere tuinenLandbouwgebied

Type: