Zo leefden wij in

de Gallo-Romeinse periode.

Leerlingenbundel

Vleeshuismuseum

Stedelijke Musea Dendermonde

Naam: ……………………………………………………………... Datum: …………………………..…………………

Klas: ……………………………………………………..…….…… Nummer: ……………………………..………..…

2

1. Tijdslijn voor onze gewesten

De Gallo-Romeinse periode betekent de overheersing in onze gewesten door de

Romeinen. De Romeinen wilden hun eigen rijk verder uitbreiden en startte met

verschillende veroveringen ten oosten, zuiden, westen en noorden van hun eigen

centrum, namelijk de stad Rome.

Wanneer de Gallo-Romeinse periode startte en de Romeinse overheersing in

onze gebieden stopte, vind je terug op deze tijdslijn.

PrehistorieDe Gallo-Romeinse periode

Middeleeuwen

58 v. Chr.

52-51 v.Chr.

406

voor Christus na Christus

Julius Caesar begint met de verovering van Gallië

Het Gallische verzet is ten einde. Start van de definitieve Romeinse overheersing

Definitieve einde Romeinse controle in gewestenonze

476

Definitieve einde Romeinse RijkVal van Rome

1

2. Daar kwamen de Romeinen: de Gallische oorlogen

De Keltische en Kelto-Germaanse stammen van Gallië die leefden meer dan 2000

jaar geleden kenden nog geen schrift. Ze konden ook niet lezen of schrijven.

Hoe kon men toch kennis doorgeven en hoe noemde men dit?

……………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………

Naam: ……………………………………………………………... Datum: …………………………..…………………

Klas: ……………………………………………………..…….…… Nummer: ……………………………..………..…

3

Dit veranderde wanneer de Romeinen kwamen. Zij gebruikten wel een schrift.

Door de komst van de Romeinen zal dit het einde van de prehistorie in onze

gewesten betekenen.

Over wie en wat schreven de Romeinen?

……………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………..…………

De Romeinen hadden al grote delen van Europa veroverd. Vervolgens wilden ze

nog meer veroveren in alle windstreken. Gallië bevond zich ten noorden van hun

eigen rijk, dat zijn centrum had in de stad Rome.

Onder leiding van wie startte de verovering van onze gewesten?

………………………………………………………………………………………………..……

Wanneer startte deze verovering? ……………………………….…....……

Door welke stam en onder leiding van wie werd voor de laatste keer hevig

weerstand geboden aan het Romeinse leger en wanneer was dit?

…………………………………………………………………………………………………………………………………...

Hoelang heeft de Romeinse overheersing in totaal geduurd? ………………………………..

Naam: ……………………………………………………………... Datum: …………………………..…………………

Klas: ……………………………………………………..…….…… Nummer: ……………………………..………..…

4

3. De beginnende romanisering in onze gewesten

De IJzertijd eindigde wanneer de Romeinse invloed zich in onze gewesten liet

gelden.

Veranderde er veel in onze gewesten door de komst van de Romeinen?

……………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………..…………

……………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………..…………

Sporen van Gallo-Romeinse bewoning op het nieuwe industrieterrein

In Dendermonde waren archeologen aan het werk op het nieuwe industrieterrein

Hoogveld-J.

Wat doet een archeoloog?

……………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………..…………

Zij ontdekten hierbij een begraaf- en cultusplaats die al ontstond in de bronstijd

en verder bleef bestaan tot in de vroeg-Romeinse periode.

Uit de IJzertijd werden sporen teruggevonden van een openluchtheiligdom dat

opgericht was rondom een grafheuvel. Deze vondsten tonen dat er al menselijke

bewoning was in de IJzertijd op het Hoogveld. Religie speelde al een belangrijke

rol binnen deze samenleving.

Naam: ……………………………………………………………... Datum: …………………………..…………………

Klas: ……………………………………………………..…….…… Nummer: ……………………………..………..…

5

Dit bleef duren na de komst van de Romeinen, deze begraafplaats werd nog

steeds gebruikt. Wel zijn er enkele verschillen door de Romeinse invloeden. De

doden zullen in deze periode nu in afzonderlijke crematiegraven bijgezet worden.

In deze crematiegraven vindt men houtskoolresten en botresten. Naast de

verbrande resten werden ook vaak grafgiften meegegeven. Deze grafgiften

konden aardewerk zijn, maar ook kralen en sierraden. In Dendermonde vond

men een bijna complete Romeinse pot en ook verschillende kralen en sierraden

gemaakt van glas.

Een Romeinse brandrestengraf

Verschillende kralen en sierraden van glas zijn

teruggevonden

Romeinse pot uit een crematiegraf

Er werden geen Romeinse luxeproducten teruggevonden, wat waarschijnlijk

betekende dat deze begraafplaats in de latere Gallo-Romeinse periode niet meer

gebruikt werd en men zijn doden elders ging begraven.

Naam: ……………………………………………………………... Datum: …………………………..…………………

Klas: ……………………………………………………..…….…… Nummer: ……………………………..………..…

6

Niet enkel sporen van de begravingen zijn teruggevonden, ook één waterput uit

de vroeg-Romeinse periode.

Wat is het verschil tussen waterputten en waterkuilen?

………………………………………………………

………………………………………………………

………………………………………………………

………………………………………………………

………………………………………………………

………………………………………………………

…………………………………………………..…

………………………………………………………

In de omgeving werden ook andere sporen van werkelijke bewoning

teruggevonden zoals resten van een gebouw, greppels en Romeins aardewerk in

de graven.

4. De Gallo-Romeinse beschaving

We hebben al gezien dat met de komst van de Romeinen er geen plots einde

kwam aan de inheemse tradities en gewoonten. Men gebruikte soms wel al wat

Romeins aardewerk dat meegebracht werd door Romeinse soldaten, avonturiers

of handelaars. Pas een eeuw na de verovering door Julius Caesar, zal er een

duidelijke vermenging zichtbaar worden tussen de oorspronkelijk en Romeinse

gemeenschappen. Hieruit zal een werkelijke Gallo-Romeinse beschaving

ontwikkelen.

Een waterput uit de vroeg-Romeinse periode.

Naam: ……………………………………………………………... Datum: …………………………..…………………

Klas: ……………………………………………………..…….…… Nummer: ……………………………..………..…

7

4.1. Het Gallo-Romeinse wegennetwerk

In onze streken werd er vooral gewerkt op de akkers. Wij hadden een vruchtbare

bodem die ervoor zorgde dat we producten konden vervoeren naar andere delen

van het Romeinse Rijk. We vormden het ………………………………………………… van de

………………………………………. die langs de Rijn waren gevestigd en de Romeinen

bouwden nieuwe nederzettingen.

Een belangrijk wegennet ging ontstaan, dat de Romeinen vooral voor militaire

doelen gebruikten zoals een snelle verplaatsing van hun leger.

Een uitgebreid wegennetwerk was ook gunstig voor de inheemse ambachten en

landbouw, die zich geleidelijk gingen ………………………………………, wat zorgde voor

toename van de productie. Vooral tijdens de 2de en het begin van de 3de eeuw na

Christus was er een grote economische activiteit, dat ook zorgde voor het

opbouwen en groeien van ……………………………..… .

Het

Romeinse

wegennet

in België

Naam: ……………………………………………………………... Datum: …………………………..…………………

Klas: ……………………………………………………..…….…… Nummer: ……………………………..………..…

8

4.2. Tongeren: een belangrijke Gallo-Romeinse stad

Voordat de Romeinen er in de eerste eeuw voor Christus binnenvielen, was het

gebied rond de stad Tongeren, bewoond door de Eburonen. Door de komst van

de Romeinen zal Tongeren een Gallo-Romeinse stad worden dat een belangrijke

positie kreeg in het handelsnetwerk.

Stadsplan van Romeins Tongeren

De stad zelf kreeg een stratenplan dat in …………………………………… werd aangelegd.

Waarom was Tongeren van belang in het Romeinse handelsnetwerk?

Dicht bij een belangrijke handelsweg naar andere steden (namelijk op de

landweg Bavay en Keulen)

Dicht bij de waterwegen de Schelde en de Maas

Het economisch centrum van het Belgische landbouwgebied en ook het

inzamelcentrum voor transport van goederen naar andere steden.

Doordat de stad zo belangrijk was werden ook andere bouwwerken opgericht

zoals een grote aquaduct en een tempelcomplex. Het aquaduct van Tongeren is

het grootste bewaarde aarden monument van Vlaanderen. Deze aquaduct werd

gebouwd om de stad van watertoevoer te voorzien. Later bouwde men nog een

hele ommuring rond de stad waar vandaag nog stukken van terug te vinden zijn.

Naam: ……………………………………………………………... Datum: …………………………..…………………

Klas: ……………………………………………………..…….…… Nummer: ……………………………..………..…

9

Opvallendste gedeelte van de Romeinse aquaduct in Tongeren.

Resten van de Romeinse ommuring van Tongeren uit de 2de eeuw.

Naam: ……………………………………………………………... Datum: …………………………..…………………

Klas: ……………………………………………………..…….…… Nummer: ……………………………..………..…

10

4.3. Het transport via rivieren

De Romeinen dienden zich te verdedigen tegen de Germanen die dreigde om

onze streken aan te vallen en over te nemen van de Romeinen. Dat zorgt ervoor

dat vooral de rivieren Rijn, Donau en Maas als militaire grens diende om zich te

beschermen. De Romeinen noemden deze grens: de limes.

Het belang van de rivieren en waterlopen zou steeds groter worden doordat

………………………………………………………………………………………………………………………….. .

Over land was het vervoer van grote ladingen trager en was er een groter gevaar

om beroofd te worden.

Dendermonde bevindt zich aan de ………………………….. en de …………………………… .

Bij de aanleg van het Romeinse wegennetwerk werd er vaak gebruik gemaakt

van rivieren en bouwde men ook oversteekplaatsen of bruggen. De rivieren

werden belangrijk in hun economie, bijvoorbeeld voor het transport van

bouwstenen. Langs de oevers werden kleine haventjes of opslagplaatsen

gebouwd.

4.4. Nederzettingen

De landelijke nederzetting uit de Romeinse periode zoals Dendermonde op de

zandgronden bestond meestal uit een groepering van ongeveer een drietal

bedrijven. De hele nederzetting zelf bestond uit verschillende delen: huizen,

opslaghuizen, open (werk)plaatsen, tuinen, putten, waterputten, grachten en

soms ook omheiningen.

Wonen en leven in de Romeinse tijd

Naam: ……………………………………………………………... Datum: …………………………..…………………

Klas: ……………………………………………………..…….…… Nummer: ……………………………..………..…

11

Hoe noemde men huizen op het platteland? …………………………………………………………..

Wat betekent dit? ………………………………………………………………………………………………………

Met welke materialen bouwde men deze huizen? ……………………….………………………...

Omschrijf hoe de woning eruitzag:

……………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………

Voorbeeld van woonstalhuizen tijdens de Romeinse periode

Naam: ……………………………………………………………... Datum: …………………………..…………………

Klas: ……………………………………………………..…….…… Nummer: ……………………………..………..…

12

Deze types woningen gaan nog lang blijven bestaan, maar in grotere steden

zoals Tongeren zou er vanaf ongeveer 50 na Christus een nieuw woningtype

ontstaan. Hier werden de woonstalhuizen vervangen door villae.

Beschrijf dit nieuw type van huizen:

……………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………

Reconstructie van een Tongerse stadswoning

Naam: ……………………………………………………………... Datum: …………………………..…………………

Klas: ……………………………………………………..…….…… Nummer: ……………………………..………..…

13

4.5. Economische activiteiten

De economische activiteiten tijdens de Gallo-Romeinse periode was zeer

gevarieerd en afhankelijk van waar men precies woonde.

Wat deed men voor werk in de Gallo-Romeinse periode?

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

Naam: ……………………………………………………………... Datum: …………………………..…………………

Klas: ……………………………………………………..…….…… Nummer: ……………………………..………..…

14

4.6. De geldactiviteit: het gebruik van munten als betaalmiddel

Er was vóór de komst van de Romeinen zeer weinig geld in omloop. Door de

Romeinse invloed zou dit snel wijzigen, vooral in de stedelijke gebieden van

Gallië. Op plaatsen die een centra van handel en nijverheid waren zoals markten,

vond er snel een muntcirculatie plaats.

Op het platteland zou ……………………………..…… nog zeker blijven bestaan, al was

ook daar een opkomst van circulatie van geld op te merken.

Door het gebruik van munten gingen ook andere problemen ontstaan zoals het

voorkomen van valse munten.

Een andere verschijnsel was de lokale muntslag. Wat is lokale muntslag?

……………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………

Bij opgravingen vindt men soms enkele losse munten.

Maar ook het terugvinden van een muntschat is

mogelijk.

Wat bedoelt een archeoloog wanneer hij spreekt van

een muntschat en hoe kwam die daar?

……………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………

Naam: ……………………………………………………………... Datum: …………………………..…………………

Klas: ……………………………………………………..…….…… Nummer: ……………………………..………..…

15

De Romeinse muntschat van Mespelare

In Mespelare, een deelgemeente van Dendermonde heeft men een unieke vondst

gedaan, namelijk een muntschat uit de Gallo-Romeinse tijd. Een boer vond een

aarden pot met een schat van Romeinse aurei, dit zijn gouden munten.

Faustina de Oudere was een Romeinse keizerin.

In deze aarden pot zouden heel veel munten teruggevonden geweest zijn, maar

een exact aantal is niet gekend. In de schat bevonden zich veel gouden

Faustinamunten, genaamd naar keizerin Faustina. Maar ook munten met

afbeeldingen van andere Romeinse keizers of hun echtgenote, die alle regeerden

tussen de periode vanaf het einde van de 1ste eeuw na Christus tot het einde van

de 2de eeuw na Christus. De oorspronkelijke eigenaar van deze munten was

waarschijnlijk een rijker iemand door de grote hoeveelheid munten die zich in

één pot bevonden.

Naam: ……………………………………………………………... Datum: …………………………..…………………

Klas: ……………………………………………………..…….…… Nummer: ……………………………..………..…

16

4.7. Het dagelijkse en godsdienstige leven

Er zijn 2 opvallende invloeden van de Romeinen in het dagelijkse leven, namelijk

in het religieuze geloof en in de omgang met hun overledenen.

De religieuze beleving

1. Tempels

Tempels zijn een duidelijk kenmerk van een godsdienstig leven. Hoewel

de tempels van de Galliërs Romeinse kenmerken hadden, behielden de

tempels toch een eigen karakter en waren ze niet typisch Romeins.

Noem een typisch Keltisch kenmerk dat behouden gebleven was en een

Romeins kenmerk dat nieuw was aan de tempels:

……………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………

Vóór de tempel bevond zich een altaar, alsook één of meerdere

offerkuilen. De tempel zelf werd als woonplaats van de godheid gezien,

niet als een bedeplaats die men zomaar mocht binnenwandelen.

De vondst van resten van een tempelstructuur in Hofstade is tot nu toe

de dichtste vondst bij Dendermonde.

Naam: ……………………………………………………………... Datum: …………………………..…………………

Klas: ……………………………………………………..…….…… Nummer: ……………………………..………..…

17

Voorbeeld van een Gallo-Romeinse tempel. Deze stond in Elst (Nederland)

2. Altaren

Er zijn talrijke altaren

gevonden in heel België van

tijdens de Gallo-Romeinse tijd.

Andere vondsten kunnen

offerstenen zijn met vragen

om gunsten of als

dankbetuigingen aan een

bepaalde god.

In het Vleeshuismuseum

Dendermonde is er een

Herculesaltaar te bekijken.

Beschrijf hoe Hercules eruitziet

en wat hij bij zich heeft.

…………………………………………………

…………………………………………………

…………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………

Herculesaltaar gevonden in de Schelde te Wetteren

(2de eeuw)

Naam: ……………………………………………………………... Datum: …………………………..…………………

Klas: ……………………………………………………..…….…… Nummer: ……………………………..………..…

18

3. Godenbeelden

Beelden die een god afbeelden leren ons

iets over de godenverering.

Waar stonden godenbeelden?

………………………………………………

………………………………………….……

……………………………………………….

………………………………………….……

De vele goden die vereerd werden, waren

afkomstig van de Grieks-Romeinse

godenwereld. Een zeer populaire god was

Venus waarvan ook vele beelden

teruggevonden zijn, deze werden zelfs

ingevoerd naar onze streken. De beelden

konden uit verschillende materialen

bestaan zoals brons of witte aarden

gesteente.

In Dendermonde is het beeldje van een klassieke

Mars teruggevonden, dit beeld was in brons.

Mars was de Romeinse god van de ……………………. .

Hij werd voorgesteld met wapens namelijk een

speer in zijn rechterhand en een schild in zijn

linkerhand, maar deze ontbraken bij haar vondst.

Mars is als een jong, gespierd en naakt iemand

afgebeeld.

Toch bleven velen in onze streken nog trouw aan

hun oorspronkelijke goden. Vele van deze waren

vrouwelijke goden en ze hadden meestal met de

vruchtbaarheid bij de mens, dier en landbouw te

maken.

Bronzen Venusbeeldje gevonden

in Kortrijk (eind 1ste –begin 2de

eeuw na Christus)

Bronzen Marsbeeldje in 1805

gevonden, komt uit de 2de eeuw

Naam: ……………………………………………………………... Datum: …………………………..…………………

Klas: ……………………………………………………..…….…… Nummer: ……………………………..………..…

19

De omgang met de doden

Zowel in Gallië, als in Rome, was de dodenverbranding, dus crematie van

de overledenen vooral in gebruik wanneer de Romeinen startte met hun

veroveringstocht in 58 voor Christus.

De verbrande resten, al dan niet in een urne, werden in het graf geplaatst.

In het graf gaf men de overledene vaak ook grafgiften mee, de

hoeveelheid en kwaliteit van de grafgiften was afhankelijk van de rijkdom

van de familie van de overledene.

In Rome was er een verandering van crematie naar het begraven van de

doden in de 2de eeuw na Christus. Deze grote verandering gebeurde zeer

snel, waarbij de Romeinen zelf beïnvloed waren door de Oosters cultuur.

In onze streken was deze overgang van crematie naar het begraven van

de doden niet zo snel. De crematie bleef overheersen tot in de 3de eeuw en

kwam het werkelijk begraven van de doden slechts af en toe voor. Dus

deze Romeinse traditie had hier absoluut geen grote invloed.

In Dendermonde zijn enkele Gallo-

Romeinse graven teruggevonden o.a. op

de Zwijvekekouter, net zoals in 2009 op

Hoogveld –J.

Bij deze crematiegraven werden ook

grafgiften meegegeven. Deze waren

afhankelijk van:

………………………………………………

………………………………………….……

……………………………………………….

Dendermonde-Zwijvekekouter:

beker met jachtscène uit graf

(ca.125-150)

Naam: ……………………………………………………………... Datum: …………………………..…………………

Klas: ……………………………………………………..…….…… Nummer: ……………………………..………..…

20

Deze grafgiften gaven een beeld van wat

er gebruikt werd in het dagelijkse leven.

Wat waren mogelijk grafgiften?

………………………………………………

………………………………………….……

……………………………………………….

In economisch rijke gebieden zoals Tongeren werden de rijkste mensen

begraven onder een ……………………………………., wat men tumulus noemt.

In deze graven vond men zelden wapens. Wapens waren het bezit van de

Romeinse staat en geen persoonlijk bezit. Wel kon men soms jachtwapens

terugvinden in de graven, dat was geen bezit van de Romeinse staat.

Tumulus van Koninksem (in Tongeren)

Dendermonde-Zwijvekekouter:

aarden kommetje (ca. 117-161)

Naam: ……………………………………………………………... Datum: …………………………..…………………

Klas: ……………………………………………………..…….…… Nummer: ……………………………..………..…

21

5. De verzwakking van het Romeinse Rijk en de invallen

van de Germanen

Het grote Romeinse Rijk werd in 2 helften gesplitst in 395 namelijk een West-

Romeinse Rijk en Oost-Romeinse Rijk. Vanaf de 3de eeuw was het hele Romeinse

Rijk aan het verzwakken. Het bestuur vanuit Rome verliep steeds moeilijker.

Tegelijkertijd waren de grenzen van het Romeinse Rijk bedreigd door vooral

meerdere invallen van verschillende Germaanse stammen. De definitieve

doorbraak van de Germanen in 406-407, betekende voor onze gewesten het

einde van de Romeinse periode. De Germanen drongen zelfs door tot Spanje en

Noord-Afrika. In 476 viel Rome, dit betekende ook het einde van de Klassieke

Oudheid en het begin van de Middeleeuwen.

Naam: ……………………………………………………………... Datum: …………………………..…………………

Klas: ……………………………………………………..…….…… Nummer: ……………………………..………..…

22

6. Bijlage: kaart van het Romeinse Rijk

Naam: ……………………………………………………………... Datum: …………………………..…………………

Klas: ……………………………………………………..…….…… Nummer: ……………………………..………..…

23

7. Bibliografie

Boeken en verhandelingen

ADAMS (X.). Historische Atlas. Wommelgem, Uitgeverij Van In, 2004, 80 p.

CREEMERS (G.). “De periode: 58 vóór Christus-500.” In: DE KOK (J.), et.al. De 25 dagen

van Vlaanderen. Zwolle, Uitgeverij Waanders, 2004, pp. 20-27 (Deel 1).

DE GRAEVE (A.). Het vergeten deel van de collectie Maertens de Noordhout boven water

gehaald: studie naar vroegmiddeleeuwse rivierdeposities in de Scheldevallei. Gent

(onuitgegeven licentiaatsverhandeling Universiteit Gent), 2010, 137 p. (promotor: W. De

Clercq)

GEIVERS (R.). Nieuwe Historische Atlas. Antwerpen, Uitgeverij De Boeck, 2002, 136 p.

HEEREN (S.). Romanisering van rurale gemeenschappen in de Civitas Batavorum: De

casus Tiel-Passewaaij. Amsterdam (onuitgegeven doctoraatsverhandeling Vrije

Universiteit Amsterdam), 2009, 364 p. (promotor: N.G.A.M. Roymans)

JANSSENS (N.). Het bewonen en verlaten van de regio tussen Maas, Demer en Schelde in

de Romeinse periode. Gent (onuitgegeven licentiaatsverhandeling Universiteit Gent),

2010, 121 p. (promotor: W. De Clercq)

JANSSENS (U.). De Oude Belgen. Vianen, The House of Books, 2007, 288 p.

NAEREBOUT (F.G.) en SINGOR (H.W.). De Oudheid: Grieken en Romeinen in de context van

de wereldgeschiedenis. Amsterdam, Ambo, 2008, 531 p.

NOUWEN (N.). Caesar in Gallië. Leuven, Davidsfonds, 2003, 235 p.

NOUWEN (N.). De Romeinen in België (31 v.C.-476 n.C.). Leuven, Davidsfonds, 2006, 256 p.

VERLAECKT (K.), et.al. Dendermonde van Metaaltijden tot vroege Middeleeuwen.

Dendermonde, stadsbestuur Dendermonde, 2010, 96 p.

VERMEULEN (F.). Tussen Leie en Schelde: archeologische inventarisatie en studie van de

Romeinse bewoning in het zuiden van de Vlaamse Zandstreek. Gent, Archeologische

inventaris Vlaanderen, 1992, 285 p.

Naam: ……………………………………………………………... Datum: …………………………..…………………

Klas: ……………………………………………………..…….…… Nummer: ……………………………..………..…

24

Internet (enkel gebruikt voor foto’s en reconstructietekeningen)

INTERNETGAZET TONGEREN. Beschermingsprocedure aquaduct opgestart. In: <

http://www.tongeren.info/default.aspx?p=1684 >, geraadpleegd op 30.11.2011.

LENDERING (J.) en THAYER (B.). Musée de Mariemont – a review. In: <

http://rambambashi.wordpress.com/2007/12/16/musee-de-mariemont-a-review/>,

geraadpleegd op 07.12.2011.

SPANNENDE GESCHIEDENIS. Elst - Gallo-Romeinse tempel. In:

http://www.spannendegeschiedenis.nl/de-romeinen/elst-gallo-romeinse-tempel ,

geraadpleegd op 07.12.2011.

VANDECATSYE (S.). Hoogveld-J, Dendermonde. In: < http://www.archaeological-

solutions.be/project/09-01>, geraadpleegd op 30.11.2011.

VILTERS (E.) en VANHEMEL (E.). Beroemde verhalen en overblijfselen uit de Romeinse Tijd.

In: http://www.vilters-vanhemel.be/belgie_romeinenconcreet.html , geraadpleegd op

30.11.2011.

WIKIPEDIA. Faustina de Oudere. In: < http://nl.wikipedia.org/wiki/Faustina_de_Oudere>,

geraadpleegd op 06.12.2011.

WIKIPEDIA. Gallo-Romeinse tumuli in België. In: <http://nl.wikipedia.org/wiki/Gallo-

Romeinse_tumuli_in_Belgi%C3%AB>, geraadpleegd op 09.12.2011.