VlaamseORPADT-EnquêteResultaten 2006

Organisatie van het Paramedisch Personeel van de Dialyse- en Transplantatiecentra

O.R.P.A.D.T. V.Z.W.

Inhoud

Inleiding 4

Resultaten 5Deelnemende centra 5Personeel 5Aanbod van dialysemodaliteiten 6Evolutie van chronische dialysebehandelingen 6Acute nierinsufficiëntie 7Chronische dialyse: Evolutie dialysepopulatie 8Dialysecentra: aantal chronische patiënten per centrum 8Chronische dialyse: Demografie 9Diabetes nefropathie 9Invaliditeit 10Infectieuze serologie 10HD: Anticoagulatie 11HD: Preventie van botaandoeningen 12HD: Anemie behandeling 12HD: Toegangswegen 13HD: Technische aspecten 14HD: Hygienisch management 14HD: Kwaliteitsbewaking 15Patiëntenvervoer van en naar het dialysecentrum 15Peritoneale dialyse 16Transplantaties 18Dieetadvies 19Sociaal advies 20

Gebruikte afkortingen 21

Samenvatting 22

- 3 -

O.R.P.A.D.T. V.Z.W.

Copyright 2008: Organisatie van het Paramedisch Personeel van de Dialyse- en Transplantatiecentra (ORPADT)

- 4 -

Statistische verwerking en analyse Monique Elseviers

Grafische voorstelling en lay-out Dirk De Weerdt

Praktische uitvoering

O.R.P.A.D.T. V.Z.W.

Beste collega's,

Enkele maanden geleden werd uw medewerking gevraagd voor de zevende Vlaamse ORPADT en DTV enquête 2006. Met genoegen kunnen we u vandaag, in deze spe cia le Forum uit gave, de re sul ta ten van deze studie voorstellen.

Het opzet is ondertussen goed bekend binnen het multidisciplinair nefrologisch team en levert belangrijke praktijkgegevens op waardoor de kwaliteit van zorg kan geëvalueerd en vergeleken worden met andere Vlaamse centra.

De combinatie met het ambitieuze European Practice Database ( EPD ) project, ingericht door EDTNA/ ERCA, kan opnieuw een succes genoemd worden.

De observatieperiode was het kalenderjaar 2006 en omvat 3446 patiënten met nierinsuffi-ciëntie. De participatie was overweldigend, want 25 op de 27 centra stuurden de vragenlijsten ingevuld terug.

Ook in de satellietcentra werden bijzondere inspanningen geleverd, wat ons bijkomende informatie over de nefrologische zorgverlening heeft opgeleverd.

Philippe Duym (AZ Maria Middelares Gent), de leider van dit project, werd bijgestaan door de leden van de werkgroep registratie.

Langs deze weg willen Paul Van Malderen, als voorzitter ORPADT Vlaanderen, en ikzelf de EPD coördinatoren, de nationale EPD stuurgroep en in het bijzonder Michel Roden van harte danken voor hun belangrijke medewerking en inzet bij deze registratie.

Verder een woord van dank aan alle diensthoofden, hoofdverpleegkundigen en gezondheidswer-kers uit het multidisciplinair team van de verschillende dialysecentra voor het verlenen van hun steun aan deze studie.

Tenslotte willen we ook de Vlaamse nefrologen en de Vlaamse nefrologenvereniging NBVN danken voor hun goedkeuring en steun aan dit project.

Zonder deze samenwerking zou het zo bijzonder slagen onmogelijk zijn geweest.

Zoals beloofd, worden de resultaten u in boekvorm en Cd-rom aangeleverd via de diensthoofden van de verschillende dialysecentra en zal de enquête downloadbaar zijn via de homepage van onze vereniging www.orpadt.be.

Wij hopen dat deze studie opnieuw een belangrijke bijdrage kan leveren tot het deskundig uit-bouwen van de nefrologische zorgverlening in al haar aspecten.

Namens het ORPADT-Vlaams Bestuur,

Paul Van Malderen Philippe Duym Voorzitter ORPADT Vlaanderen Voorzitter werkgroep registratie

Inleiding

- 5 -

Enquête 2006

18

23

27

24

28

25

151988

1991

1994

1997

2000

2003

2006

Aantal centra

Deelnemende centra

Deze enquête omvat resultaten van 25 op 27 Vlaamse dialysecentra voorvolwassenen.

De 2 centra voor kinderdialyse werden niet opgenomen in deze bevraging.

Aan de 25 hoofdcentra waren 44 satellietcentra verbonden.

4 van de 25 centra behoorden tot een universitair ziekenhuis.

Enquête 20064.5

4.04.2

4.64.4

4.8

3.91988199119941997200020032006

Patiënten per verpleeg-kundige

Personeel

Het totaal aantal verpleegkundigen in deze 66 centra was 843 full-time equivalenten, variërend per centrum van 1.2 tot 57.Om de vergelijkbaarheid met vorige metingen te bewaren werd in bovenstaandegrafiek de gemiddelde patiënt-verpleegkundige ratio weergegeven per centrum. De satellietcentra kenden een hogere ratio (5.5 ± 1.7) dan de hoofdcentra (3.3 ± 0.7).

Personeelskader: beschikbaarheid

96%

63%

96%

85%

50%

89%

88%

64%

92%

Sociaal werker

Diëtiste

Technieker

% van de centra

200020032006

- 6 -

Enquête 2006

Aanbod van dialysemodaliteiten

Chronische dialysemodaliteiten: evolutie

85%

26%

100%

88%

21%

100%

96%

35%

100%

100%

40%

100%Hemodialyse(HD,HF,HDF)

Peritonealedialyse

Thuis-hemodialyse

% van de centra

1997200020032006

4 centra behandelden patiënten met thuisdialyseIn totaal werden 9 patienten met thuisdialyse behandeldNiemand werd behandeld met nachtdialyse thuis

4 centra behandelden patienten met nachtdialyse in het centrumIn totaal werden 46 patiënten met nachtdialyse in het centrum behandeld

16 centra behandelden patiënten met 4x dialyse per week3 centra behandelden patienten met 5x dialyse per weekIn totaal werden 45 patiënten meer dan 3x per week behandeld

Enquête 2006

Evolutie van chronische dialysebehandelingen

Evolutie van de chronische behandelingen84%

11%5%

20%

4%

14%8%

20%

9%

78%

14%8%

68%

22%

10%

63%

26%

11%

76%78%71%

0%

10%

20%30%

40%

50%60%

70%

80%90%

100%

Hospitaal HD Low Care HD PD

% v

an d

e ch

roni

sche

pat

iënt

en 1988199119941997200020032006

- 7 -

Enquête 2006ANI 38.5

46.564.3

73.268.6

19941997200020032006

Gemiddeld aantal ANI

patiënten per centrum

7.317.49

5.878.1

6.9

19941997200020032006

Gemiddeld aantal

behandelingen per patiënt

281348

378595

479

19941997200020032006

Gemiddeld aantal

behandelingen per centrum

Acute nierinsufficiëntie (ANI) (1)

Opmerking: Resultaten omvatten enkel acute behandelingen uitgevoerd door de nefrologische dienst.

Enquête 2006

Acute nierinsufficiëntie (2)

- 8 -

Enquête 2006

Chronische dialysepatiënten

964

1370

1753

21242284

3128

3446

6476 76 79

95

120

140

1988 1991 1994 1997 2000 2003 2006

Tota

al a

anta

l pat

iënt

en

Gem

idde

ld a

anta

lpe

r cen

trum

Chronische dialyse: Evolutie dialysepopulatie

Het totaal aantal chronische patiënten in de 25 centra was 3446.Het gemiddelde per centrum was 140patiënten (var. 49-262).Hoofdcentra hadden gemiddeld 90 patiënten (var. 34-175), terwijl satellietcentra gemiddeld 21 patiënten hadden (var. 6-83).

Enquête 2006

Grootte van de dialysecentra

0

50

100

150

200

250

VL15

0

VL55

0

VL33

0

VL12

0

VL22

0

VL19

0

VL34

0

VL13

0

VL14

0

VL11

0

VL18

0

VL32

0

VL16

0

VL17

0

VL41

0

VL35

0

VL51

0

VL36

0

VL42

0

VL54

0

VL43

0

VL21

0

VL23

0

VL53

0

VL37

0

Centrum nr.

Aant

al p

atië

nten

PDHD

Dialysecentra: aantal chronische patiënten per centrum

- 9 -

Enquête 2006

Demografisch profiel vande chronische patiënten

41%46%

31%

57%

31%

58%

11%

29%

60%

9%

27%

64%

9%

26%

65%

13%12%11%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

tot 45 jaar 46-65 jaar ouder dan 65 jaar

199119941997200020032006

Chronische dialyse: Demografie

De verhouding man/vrouw was 55/45 (49/51 in 1994). 5.4% van de HD populatie was boven 85 jaar. (4% IN 2003)In de hoofdcentra waren 70.1% van de HD patiënten ouder dan 65,in de satellietcentra waren slechts 64.9% ouder dan 65 (60% in 2003).Van de PD patiënten waren er slechts 41% ouder dan 65 jaar.

Enquête 2006 Diabetes nefropathie

13.2% 13.0%

19.8%17.6%

20.0% 20.1%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

1991 1994 1997 2000 2003 2006

% v

an d

e ch

roni

sche

pat

iënt

en

Diabetes nefropathie

Van de 656 diabetespatiënten stonden 12 op de wachtlijst vooreen nier-pancreas transplantatie.In de HD populatie varieerde de prevalentie van diabetesnefropathie van 10 tot 50% in de hoofdcentra en van 0 tot 36% in de satellietcentra.

- 10 -

Enquête 2006

Invaliditeit

In de HD populatie vertoonden 17.3% van de patiënten een zekere vorm van invaliditeit (d.w.z. dat deze patiënten niet zonder hulp naar het toilet konden gaan).

Invaliditeit in hoofdcentra

valide78.0%

invalide22.0%

Invaliditeit in satellietcentrainvalide

8.6%

valide91.4%

Enquête 2006

Infectieuze serologie (1)

Centra zonder infectie: 53% 72% 97% 58%

Range per centrum: 1-6 1-4 1-1 1-11

Positieve patiënten6.3%

2.0%

0.0%

3.5%

1.4%

0.0%

3.5%

1.3%

0.04

%

0.66

%1.7%

1.3%

0.10

%

1.80

%

1.8%

1.2%

0.15

%

2.38

%

0%

1%

2%

3%

4%

5%

6%

7%

8%

HCV HBV HIV MRSA

% v

an d

e pa

tiënt

en

19941997200020032006

- 11 -

Enquête 2006Isolatie indien positief

23%

70% 76%61%

HCV HBV HIV MRSA

% v

an d

e ce

ntra

Controle minstens jaarlijks

100% 97% 92%73%

HCV HBV HIV MRSA

% v

an d

e ce

ntra

Infectieuze serologie (2)

Isolatiemaatregelen

28%

36%

24%

Afzonderlijkeplaats of shifts

Afzonderlijkedialysetoestellen

Afzonderlijkebestaffing

% van de centrabij HCV-pos. patiënten• MRSA screening is gestegen met

23% t.o.v. 2003• Isolatiepolitiek was vergelijkbaar

met vorige meting • Wel steeg de afzonderlijke

bestaffing zodat deze maatregel nu meer parallel loopt met ruimtelijke isolatie

Enquête 2006

Anticoagulatie

3%

10%

70%

29%

1%

75%

24%

1%

78%

22%

44%

56%

36%

61%

25%

65%

Gefractioneerdeheparine*

Standaard heparine Andere

% v

an d

e pa

tiënt

en

199119941997200020032006

HD: Anticoagulatie

*= Low Molecular Weight heparine

- 12 -

Enquête 2006

HD: Preventie van botaandoeningen

Fosfaatbinders op basis van:

0.6%

56.9%

1.5%

27.5%

1.6%

aluminium

calcium

lanthaan

synthetische

andere

% patiëntenGebruik van Vitamine D

neen60.9%

ja39.1%

Enquête 2006

IJzersubstitutie

81%

43%

80%

30%

75%

55%

76%

34%

HD-patiënten PD-patiënten

% p

atië

nten

1994200020032006

Erythropoietine behandeling

97%

81%

96%

74%81

%

93%

69%

92%

69%

98%

HD-patiënten PD-patiënten

% p

atië

nten

19941997200020032006

Anemie behandeling

Meer dan 9 op 10 HD patiënten kregen EPO intraveneus, de anderen subcutaan.Bij PD patiënten werd EPO altijd subcutaan toegediend.

Bijna alle HD patiënten kregen ijzersubstitutie intraveneus.8 op 10 PD patiënten met ijzersubstitutie kregen ijzer oraal toegediend.

- 13 -

Enquête 2006

Toegangsweg82%

5%

13%

67%

5%

28%

64%

7%

29%

66%

7%

27%

58%

5%

35%

54%

5%

39%

AV-fistel AV-Graft Centrale katheter

% p

atië

nten

199119941997200020032006

HD: Toegangswegen (1)

Het gebruik van centrale katheters variëerde van 0 tot 73% per centrum. Eenentwintig HD centra gebruikten centrale katheters in meer dan 40% van hun patiënten (4 in 2000, 16 in 2003). Twee satellietcentra hadden geen patiënten met katheters.57 patiënten werden gedialyseerd met een combinatie van AV-fistel en katheter (65 in 2003).

Enquête 2006 Punctietechniek89%

30%

81%

11%18%

82%

35%

65%

49%51%

70% 67%

33%

19%

Eén-naaldsysteem Twee-naaldsysteem

% v

an d

e pa

tiënt

en 1988199119941997200020032006

HD: Toegangswegen (2) Het gebruik van single lumen katheterszakte van 49% in 2003 naar 25% in 2006

Punctiemateriaal 2006

kunststof66%

combinatie7%

metaal scherp

24%

metaal bot3%

Punctieplaats 2006

arbitrair wisselend

21%

steeds dezelfde

23%

systematisch wisselend

56%

- 14 -

Enquête 2006

Patiënten behandeld met:

58.0%

25.0%

high-fluxmembranen

on-line HDF

HD: Technische aspecten

Gebruik van lagebadwatertemperaturen

voor sommige pt. 53%

nooit12%

voor alle patiënten

35%

Technische informatie

95%

39%

6%

98%

9%

gebruik van poeder bicarbonaat concentraat

centrale distributie zuurconcentraat

centrale distributie bicarbonaatconc.

waterbehandeling met actief kool

voorraadtank na RO

% van de HD units

Enquête 2006

HD: Hygienisch management

Behandeling toestel tussen twee shifts

waterspoeling61%

spoeling dialysaat

11%

koud chemisch14%

hitte en chemisch

14%

Dialysevloeistof: controles

65%

50%

bacteriologisch

endotoxines

% van de HD units

- 15 -

Enquête 2006

Kwaliteitsanalyse bij HD-patiënten

61%

43%

35%

13%

70%

67%

41%

15%

67%

38%

15%

95%

70%

38%

10%

92%

68%

39%

8%

93%

KT/V PRU PCR TAC

% v

an d

e ce

ntra 1994

1997200020032006

HD: Kwaliteitsbewaking

Enquête 2006

Patiëntenvervoer van en naar het dialysecentrum

Vervoer van en naar dialysecentrum

Openbaar vervoer

2%

Ziekenwagen zittend12%

Taxi62%

Ziekenwagen liggend

4%Eigen vervoer

20%

- 16 -

Enquête 2006

% PD-patiënten

2% 3% 3% 4% 4% 4% 5% 6% 6% 6% 6%8% 9% 9% 9% 10%

12% 13%13%15%

16% 17%21%

27%

36%

0%

10%

20%

30%

40%

VL41

0

VL17

0

VL32

0

VL34

0

VL16

0

VL15

0

VL18

0

VL12

0

VL33

0

VL13

0

VL21

0

VL54

0

VL36

0

VL23

0

VL22

0

VL51

0

VL55

0

VL11

0

VL37

0

VL42

0

VL35

0

VL53

0

VL14

0

VL43

0

VL19

0

Centrum nr.

Peritoneale dialyse (1)

% van totaal aantal chronische pat. van

centrum

Enquête 2006 PD verpleegkundige

74%

100%

100%

2000

2003

2006

% van de centra

PD katheters

andere4%

Sw an-neck92%

dubbel recht4%

EXTRAPERITONEAAL

PD katheters

recht28%gebogen

68%

andere4%

INTRAPERITONEAAL

Wachttijd PD-katheter-gebruik

8-14 dagen44%15-30 dagen

56%

Peritoneale dialyse (2)

% v

an P

D p

atië

nten

- 17 -

Enquête 2006

PD behandelingsvormen

50%

50%

43%

57%

39%

61%

29%

71%

35%

65%

CAPD continu APD automatisch

% v

an d

e P

D-p

atië

nten 1994

1997200020032006

Peritoneale dialyse (3)

28 patiënten werden behandeld met een combinatie van CAPD en APD

Enquête 2006

Gebruik van nieuwePD oplossingen

75%

27%

30%

10%

Niet-glucose

Aminozuur

Bicarbonaat

Verminderde glucosedegradatie

% van de centra

Kwaliteitsanalyse bij PD-patiënten

60%

45%

35%

73%

58%

46%

72%

92%

92%

48%

92%

88%

PET KT/V CrCl

% v

an d

e ce

ntra

1994199720032006

Peritoneale dialyse (4)

- 18 -

Enquête 2006

Wachtlijst voor transplantatie

13% van de chronische patiënten stond op de transplantatiewachtlijst, een cijfer lager dan bij de vorige bevragingen (16% sinds 1997).Slechts 36% van de patiënten op de wachtlijst was een vrouw.11% van de patiënten op de wachtlijst was ouder dan 65.

% patiënten op Tx-wachtlijst

2% 3%4% 5%

8% 9%11% 12% 12% 13% 13% 13% 13% 13% 14% 14% 14%

16% 17% 17% 17%19% 20%

37%

0%

10%

20%

30%

VL15

0

VL34

0

VL14

0

VL23

0

VL33

0

VL55

0

VL11

0

VL51

0

VL35

0

VL37

0

VL32

0

VL42

0

VL41

0

VL16

0

VL19

0

VL53

0

VL21

0

VL13

0

VL22

0

VL36

0

VL17

0

VL18

0

VL54

0

VL43

0

Centrum nr.

Enquête 2006

Transplantaties

In Vlaanderen werd 5.7% van de patiënten met chronische nierinsufficiëntie getransplanteerd in 2006.Slechts 50% van de centra bespreekt de optie van transplantatie met ‘living-related’donoren, 32% de optie ‘living-unrelated’ donoren.Alle centra verzorgen de routine pre-transplantscreening bij hun patiënten.Alle centra (behalve 1) verzorgen de follow-up van hun getransplanteerde patiënten.44% van de centra beschikt over een speciale transplantatie-verpleegkundige.

Transplant ratio

0% 1%2% 3% 3% 3% 4% 4% 4% 5% 5% 5% 5% 5% 5% 6% 6%

7% 8% 8% 8% 9% 9%10%

12%

0%

10%

20%

VL15

0

VL23

0

VL35

0

VL55

0

VL42

0

VL53

0

VL13

0

VL12

0

VL36

0

VL22

0

VL16

0

VL32

0

VL11

0

VL51

0

VL41

0

VL21

0

VL33

0

VL34

0

VL18

0

VL17

0

VL54

0

VL37

0

VL14

0

VL19

0

VL43

0

Centrum nr.

- 19 -

Enquête 2006

Dieetadvies (1)In centra zonder diëtiste wordt dieetadvies gegeven door de arts (80%) of door een verpleegkundige (20%).Bovendien kan in alle centra zonder dialyse- diëtiste beroep worden gedaan op een diëtiste van het ziekenhuis.

Het dieetadvies was voor alle groepen van patiënten sterk toegenomen in 2006

Frequentie van dieetadvies

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Pre-dialysepatiënten

Nieuwe HD patiënten

Stabiele HD patiënten

Nieuwe PD patiënten

Stabiele PD patiënten

Transplant-patiënten

% van de centra

op regelmatige basisenkel bij problemennooit

Heeft uw centrum een dialyse-diëtiste?

50%

64%

2003

2006

% van de centra

Enquête 2006

Dieetadvies (2)

Organiseert de diëtiste regelmatigeducatieve sessies omtrent nutritionele

aspecten van het dieetadvies?

ja12.5%neen

87.5%

Screent de diëtiste alle HDpatiënten voor malnutritie?

ja41.7%

neen58.3%

Betrokkenheid van de diëtiste bij:

67%

71%

Aanpassingfosfaatbinders

Aanvullingenenergie en

eiwit

% van de centra

- 20 -

Enquête 2006

Sociaal advies (1)

In centra zonder dialyse sociaal werker kan beroep worden gedaan op de sociale dienst van het ziekenhuis.

Sociaal advies:werkdomein 2006

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Pre-dialyse patiënten

HD patiënten

PD patiënten

Transplant-patiënten

% van de centra

op regelmatige basisenkel bij problemennooit

Heeft uw centrum een sociaal werker?

84.6%

88.0%

2003

2006

% van de centra

Enquête 2006

Sociaal advies (2)

In 64% van de centra werden minstens maandelijks multi-disciplinaire patiëntbesprekingen georganiseerd.In 3/4 van deze centra neemt de sociaal werker/verpleegk. deel aan deze besprekingen.

Specifieke taken van de sociaal werker

68%

48%

92%

100%

80%

84%

Pre-dialyse informatie

Therapietrouw

Psychosociale problemen

Financiële problemen

Tewerkstelling

Huisvesting

% van de centra

- 21 -

Gebruikte afkortingen

ANI Acute nierinsufficiëntie

APD Automatische peritoneale dialyse

AV Arterioveneus

CAPD Continue ambulante peritoneale dialyse

CrCl Kreatinineklaring

EPD European Practice Database (Eu ro pe se Zorgpraktijk Databank)

EPO Erythropoëtine

HBV Hepatitis B virus

HCV Hepatitis C virus

HD Haemodialyse

HIV Humaan immunodeficiëntievirus

KT/V Membranaire klaringscapaciteit x behandelingstijd / distributievolume

LMW Laag moleculair gewicht heparine

MRSA Meticilline resistente Staphylococcus aureus

PCR Eiwitafbraak coëfficiënt

PD Peritoneale dialyse

PRU Procent reductie van ureum

RO Omgekeerde osmose

TAC Gemiddelde ureumconcentratie over de tijd

Tx Transplantatie

TNI Terminale nierinsufficiëntie

Samenvatting

• 25 van de 27 Vlaamse dialysecentra namen deel aan de enquête. Aan de 25 hoofdcentra waren 44 satellietcentra verbonden en 2 kinderdialysecentra.

• 843 full-time equivalenten verpleegkundigen waren tewerkgesteld in de Vlaamse dialyse-centra met een gemiddelde ratio die varieerde van 3.3 patiënten per verpleegkundige in de hoofdcentra tot 5.5 in de satellietcentra.

• In 2006 werden per centrum gemiddeld 69 patiënten met acute nierinsufficiëntie behandeld, terwijl in 1994 dit gemiddelde slechts 38 bedroeg.

• Het totaal aantal chronische dialysepatiënten en het aantal behandeld per centrum stijgt verder. Eind 2006 werden 3446 chronische dialysepatiënten behandeld in de 25 centra. Per centrum werden tussen 49 en 262 chronische dialysepatiënten behandeld met een gemiddelde van 90 in de hoofdcentra en 21 in de satellietcentra.

• 65% van de chronische dialysepatiënten was ouder dan 65 jaar, 5% ouder dan 85. De pre-valentie van diabetische nefropathie steeg van 13% in 1991 tot 20% in 2006.

• De prevalentie van hepatitis B daalde tot 1.2% en bleef stabiel voor hepatitis C met 1.8%. De prevalentie van MRSA liep verder op van 0.7% in 2000 tot 2.4 in 2006. Dit kan gedeeltelijk verklaard worden doordat meer centra nu ook regelmatig screenen voor MRSA.

• 96% van de HD patiënten werd behandeld met EPO, 80% kreeg ook ijzersubstitutie. Bij PD gebeurde dit respectievelijk bij 74 en 30% van de patiënten. Voor de behandeling van bot-pathologie werd meestal calciumcarbonaat als fosfaatbinder gebruikt.

• Er is weinig evolutie in de soort van chronische behandeling die toegepast werd: 89% werd behandeld met HD waarvan 26% in een satellietcentrum, slechts 11% werd behandeld met PD.

• Als toegangsweg voor HD werden nog wel meest AV fistels gebruikt (54%), maar het gebruik van centrale katheters steeg alarmerend tot 39%. Het gebruik van het éénnaaldsysteem daalde verder tot 19%. Kunststofnaalden werden gebruikt bij 66% van de patiënten, metalen naalden met botte punt bij 3%.

• Het aantal centra met een regelmatige bacteriologische screening van de dialysevloeistof steeg tot 65%. Screening voor endotoxines steeg tot 50%

• Wat betreft peritoneale dialyse, steeg het gebruik van APD verder tot 71%. In Vlaanderen wachtten 56% van de centra minstens 2 weken vooraleer de katheter een eerste maal te gebruiken.

• 13% van de dialysepatienten stond op de wachtlijst voor transplantatie. In 2006 werd 5.7% van de chronische dialysepopulatie getransplanteerd.

• 64% van de centra beschikten over een dialyse diëtiste. De frequentie van het voedingadvies was voor alle groepen van patiënten sterk toegenomen. De betrokkenheid van diëtisten in de aanpassing van fosfaatbinders steeg tot 67%

• In de meeste centra werd sociaal advies systematisch gegeven aan HD patiënten. Vooral tijdens de predialyse fase en post-transplantatie werd dit advies enkel gegeven bij problemen. 88% van de centra beschikten over een sociaal werker.

- 22 -

O.R.P.A.D.T. V.Z.W.