visie op transport en logistiek Interview Sectorvisie · waarom nu sectoren als bouw, retail,...

25
Sectorupdate 2012 Interview Trends & ontwikkelingen Sectorvisie visie op transport en logistiek

Transcript of visie op transport en logistiek Interview Sectorvisie · waarom nu sectoren als bouw, retail,...

Page 1: visie op transport en logistiek Interview Sectorvisie · waarom nu sectoren als bouw, retail, horeca en zakelijke dienstverlening het zwaar hebben. Het lijkt er op dat mondiaal de

Sectorupdate 2012 ▶ Interview ▶ Trends & ontwikkelingen ▶ Sectorvisie

visie optransport en logistiek

Page 2: visie op transport en logistiek Interview Sectorvisie · waarom nu sectoren als bouw, retail, horeca en zakelijke dienstverlening het zwaar hebben. Het lijkt er op dat mondiaal de
Page 3: visie op transport en logistiek Interview Sectorvisie · waarom nu sectoren als bouw, retail, horeca en zakelijke dienstverlening het zwaar hebben. Het lijkt er op dat mondiaal de

Geachte relatie,

Voor u ligt Visie op Sectoren (VOS), de jaarlijkse dwarsdoorsnede van het

Nederlandse bedrijfsleven. In VOS worden de actuele stand van zaken en de

vooruitzichten van een groot aantal sectoren en branches besproken. Aan de

hand van dit rapport kunt u uw onderneming spiegelen aan de trends en

actuele branchecijfers, kijken hoe het met de branche van uw toeleveranciers

is gesteld en zien wat de verwachtingen van ABN AMRO zijn voor uw eigen

branche.

Als bank anno nu publiceren wij VOS ook op onze nieuwe ABN AMRO Market Insights app voor de

iPad. Op deze app vindt u tevens onze andere sectorgerelateerde en macro-economische publicaties.

Aan het begin van het jaar werd het Nederlandse bedrijfsleven geconfronteerd met, helaas

wederom, een lichte recessie. De impact van deze nieuwe recessie wordt voor een belangrijk deel

bepaald door de mate waarin een sector herstel heeft laten zien na de dip in 2009. Precies de reden

waarom nu sectoren als bouw, retail, horeca en zakelijke dienstverlening het zwaar hebben.

Het lijkt er op dat mondiaal de economie zich herstelt en dit zal een positieve uitwerking hebben op

de Nederlandse export. Ook kan de verwachte daling van de grondstoffenprijzen een positieve

bijdrage leveren. In Nederland ligt echter de belangrijkste sleutel tot structureel herstel in handen van

de consument. Het consumentenvertrouwen is ongekend laag en gaat waarschijnlijk pas stijgen als

de onzekerheden over de Europese schuldencrisis, de eigen woning, pensioenen en de overheids-

financiën uit de lucht zijn. Met het onlangs door een aantal politieke partijen gesloten akkoord wordt

er geprobeerd om het overheidstekort terug te dringen. Hoe de maatregelen zullen uitpakken op de

economie, het consumentenvertrouwen en bijvoorbeeld de sector transport en logistiek is op

moment van schrijven van deze publicatie nog onduidelijk.

De snel veranderende wereld vraagt om een nieuwe aanpak. De transport en logistiek sector heeft

een sterke behoefte aan meer bedrijven met een eigen identiteit. Sector banker Bart Banning

spreekt hierover met Peter van Vliet en Xander van der Veeke, die beiden bij logistiek bedrijf Stubbe

B.V. werken. Gedurfde keuzes hebben dit bedrijf een nieuwe positie gegeven als professionele

partner van hun opdrachtgevers. Maatwerk en kwaliteit worden gedragen door teamwork. Aandacht

voor iedere medewerker is dan ook mede de sleutel tot het succes van Stubbe. Hiermee vormt het

een solide basis voor de toekomst.

Hopelijk stimuleert deze publicatie u om met ABN AMRO en uw collega-ondernemers van gedachten

te wisselen over de uitdagingen voor uw bedrijf en uw sector in Nederland. Wij denken graag met u

mee en zijn u graag van dienst. Namens alle collega’s van ABN AMRO wens ik u en uw bedrijf alle

succes toe!

Met vriendelijke groet,

Joop Wijn Lid Raad van Bestuur ABN AMRO

1Visie op transport en logistiek

Page 4: visie op transport en logistiek Interview Sectorvisie · waarom nu sectoren als bouw, retail, horeca en zakelijke dienstverlening het zwaar hebben. Het lijkt er op dat mondiaal de

Visie op transport en logistiekSectorupdate 2012

2

Page 5: visie op transport en logistiek Interview Sectorvisie · waarom nu sectoren als bouw, retail, horeca en zakelijke dienstverlening het zwaar hebben. Het lijkt er op dat mondiaal de

4 6

10 12 14 16 18 20 22

visie op Nederland

interview

binnenvaart

expediteurs

goederenvervoer over de weg

goederenvervoer over spoor

opslag

leeswijzer

colofon

3Visie op transport en logistiek

Page 6: visie op transport en logistiek Interview Sectorvisie · waarom nu sectoren als bouw, retail, horeca en zakelijke dienstverlening het zwaar hebben. Het lijkt er op dat mondiaal de

Vorig jaar is de economische groei sterk vertraagd en belandde de economie in een

recessie die in het begin van 2012 nog voortduurde. Er zijn echter aanwijzingen dat de

economie in het tweede halfjaar weer groei zal vertonen – waarschijnlijk dankzij een

aantrekkende uitvoer. De consumptieve bestedingen dalen naar verwachting opnieuw.

visie op NederlandNederlandse economie

krabbelt in 2012 weer op

In 2011 groeide de economie met 1,2%. Ten opzichte van de groei

in 2010 (+1,7%) leek de afzwakking beperkt, maar achter die 1,2%

gaat een forse afkoeling van de economie schuil in de loop van het

jaar. In het eerste kwartaal van 2011 steeg het bruto binnenlands

product (bbp) nog met 0,75% ten opzichte van de voorgaande peri-

ode. In de daaropvolgende kwartalen viel dat cijfer steeds lager uit.

In het derde en vierde kwartaal was zelfs sprake van krimp (respec-

tievelijk -0,4 en -0,6% kwartaal-op-kwartaal). Deze ontwikkeling stak

ongunstig af bij die van de eurozone als geheel. In het derde kwar-

taal kromp de Nederlandse economie al, terwijl de eurozone-econo-

mie nog een plus liet optekenen en in het slotkwartaal van 2011 viel

het groeicijfer (-0,6%) opnieuw lager uit dan dat voor de eurozone

als geheel (-0,3%). Jaar-op-jaar viel de groei van het bbp terug van

+2,2% in het begin van het jaar naar -0,2% in het laatste kwartaal.

Afzwakking groei economie voorbij?

-6

-3

0

3

6

1991 1993 1995 1997 1999 2001 2003 2005 2007 2009 201160

75

90

105

120

bbp (% j-o-j; l.as)Economisch-sentimentindicator (r.as)

%

Bron: Thomson Reuters Datastream

Uitvoergroei sterk vertraagd, maar eerste lichtpuntjes zichtbaar Kijken we naar het verloop van de verschillende bestedingscompo-

nenten, dan valt op dat de uitvoer (de kurk waar de economie op

drijft) in de loop van het jaar per saldo niet is toegenomen (0,0%

j-o-j in vierde kwartaal). Na bescheiden kwartaal-op-kwartaal-plus-

sen in het eerste halfjaar, was daarna sprake van minnen. Dat de

gemiddelde jaargroei toch op 3,8% is uitgekomen, is dan ook gro-

tendeels toe te schrijven aan het stevige groeitempo tegen het eind

van 2010.

De forse afkoeling bij de uitvoer komt grotendeels, of zelfs hele-

maal, op het conto van de afzetmarkten. Driekwart van de goede-

renuitvoer blijft in de EU en daarvan blijft het overgrote deel binnen

de eurozone (krap 59% van de totale goederenuitvoer). De totale

goedereninvoer van de eurozone is zelfs nog wat meer terug-

gevallen dan de Nederlandse uitvoer. We zien hier de gevolgen van

diverse groeivertragende factoren. Denk aan de hoge olieprijzen

begin 2011, bezuinigingen door overheden en de grote onrust als

gevolg van de staatsschuldencrisis in de eurozone. Met name die

laatste factor heeft het vertrouwen in de economie in de tweede

helft van het afgelopen jaar stevig doen slinken.

De economie van de eurozone is naar verwachting in het eerste

kwartaal van 2012 opnieuw gekrompen. Dat kan worden afgeleid

uit de begin april beschikbare indicatoren. ABN AMRO verwacht dat

de eurozone-economie in het tweede kwartaal stabiliseert, om

vanaf het midden van het jaar weer wat te gaan groeien. Dit be-

scheiden herstel kan vooral worden toegeschreven aan de opleving

van de wereldhandel. De binnenlandse bestedingen in de eurozone

staan echter onder druk van bezuinigingsmaatregelen. Duitsland

lijkt hierop overigens een uitzondering te vormen.

De laatste Nederlandse uitvoercijfers lijken (al) wat minder ongun-

stig. In de jaar-op-jaarvergelijking zagen we eind vorig jaar en begin

dit jaar weer enige stijging van het groeicijfer. Ook de indicatie van

de inkoopmanagersindex (PMI) is beter: de deelindex voor de ex-

portorders lag in januari en vooral in februari boven de 50, dat is het

niveau dat het verschil markeert tussen krimp en groei. Hoewel we

in maart weer een daling zagen, bleef deze deel-PMI in die maand

nog duidelijk boven de 50.

4

Page 7: visie op transport en logistiek Interview Sectorvisie · waarom nu sectoren als bouw, retail, horeca en zakelijke dienstverlening het zwaar hebben. Het lijkt er op dat mondiaal de

Uitvoergroei lijkt dal gepasseerdPMI >50 wijst op groei; <50 – krimp

-20

-10

0

10

20

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 201230

40

50

60

70

Uitvoer goederen (% j-o-j; l.as)PMI exportorders (index; r.as)

%

Bron: CBS, Markit NEVI

Binnenlandse bestedingen onder drukDe zwakke stee van de Nederlandse economie is de particuliere

consumptie. Deze is al vier kwartalen achtereen gekrompen met

als dieptepunt een terugval van 0,9% kwartaal-op-kwartaal eind

2011. Daarmee lag de consumptie op het laagste niveau sinds eind

2003! Gemiddeld kromp de consumptie vorig jaar met 1%. Dat is

beduidend meer dan de daling van het reëel beschikbaar inkomen

met bijna een half procent. Factoren die verantwoordelijk zijn voor

deze sterkere daling van de consumptie, zijn het vermogensverlies

op de aandelen- en de huizenmarkt en het sterk gedaalde consu-

mentenvertrouwen. Dat vertrouwen stond vorig jaar ook elders in

de eurozone onder druk vanwege de staatsschuldencrisis, maar in

ons land speelden nog meer factoren. Zo was er onzekerheid over

de hoogte van de pensioenen vanwege de gedaalde, en te lage,

dekkingsgraden van pensioenfondsen. Verder is er het hete hangij-

zer van de hypotheekrenteaftrek. Ten slotte wijzen we op de extra

bezuinigingen. Omdat het begrotingstekort in 2013 flink te hoog

dreigt uit te vallen, moet fors extra worden bezuinigd. Ook dat kan

van invloed zijn op de stemming van de consument.

In 2012 neemt de koopkracht opnieuw af: door bezuinigingsmaatre-

gelen én omdat de brutoloonstijging (al is deze iets hoger dan in

2011) weer achterblijft bij de inflatie. Alles overziend, gaan we ervan

uit dat de consumptie dit jaar opnieuw krimp zal vertonen.

Hoewel we voor het tweede halfjaar – vooral dankzij de voorzichtig

aantrekkende uitvoer – weer wat economische groei verwachten,

zal het bbp dit jaar (gemiddeld) toch duidelijk dalen. Maar voor 2013

wordt weer een positief cijfer voorzien.

Particuliere consumptie daalt verder

- 3

- 2

- 1

0

1

2

3

Reëel beschikbaar inkomen Particuliere consumptie

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

%

Bron: CBS, ABN AMRO Economisch Bureau

Bedrijven die overwegend op de binnenlandse markt georiënteerd

zijn (zie ook hieronder), zullen het in 2012 in doorsnee moeilijker

hebben dan bedrijven die meer exportgericht zijn.

Huizenmarkt zit vastDe huizenmarkt zit in het slop en er is weinig vertrouwen dat de si-

tuatie spoedig verbetert. De marktindicator van Vereniging Eigen

Huis bereikte in maart een nieuw dieptepunt. Het gebrek aan ver-

trouwen draagt bij aan de verwachting dat de huizenprijzen verder

zullen dalen. Deze verwachting wordt verder gevoed door de ont-

wikkeling van het transactievolume. Het teleurstellend lage aantal

transacties in de eerste maanden van het jaar laat zien dat de hui-

zenmarkt volledig is verkrampt. Dit lage aantal woningtransacties

valt deels terug te voeren op de minder ruimhartige verstrekking van

hypotheken. De beperkingen op de leencapaciteit vanuit de regelge-

ving, zoals de strengere Gedragscode Hypothecaire Financieringen,

de verlaagde Nibud-woonquote en de internationaal aangescherpte

kredietvoorwaarden van banken, zijn verantwoordelijk voor een

minder ruimhartige kredietverlening. Daarnaast speelt de discussie

over de toekomst van de hypotheekrenteaftrek. ABN AMRO houdt

er rekening mee dat de huizenmarkt voorlopig vast blijft zitten.

Hoewel de beperkte omvang van de woningvoorraad een prijsval

helpt voorkomen, dient rekening te worden gehouden met een ver-

dere daling van de huizenprijzen. We schatten dat de huizenprijzen

dit jaar met 5% dalen. Ook het aantal transacties blijft laag.

InflatieDe inflatie liep in 2011 geleidelijk op van 2% in het begin van het

jaar naar een piek van 2,7% in september. De toename van het

prijsstijgingstempo was het gevolg van onder meer hogere arbeids-

kosten en energieprijzen. Daarna viel het cijfer wat terug naar 2,5%

in de eerste drie maanden van 2012. Gemiddeld kwam de inflatie in

2011 uit op 2,3%.

In de loop van 2012 kan het inflatietempo verder afnemen. Deze

verwachting baseert ABN AMRO op de aanname dat de olie-

prijzen verder dalen, aangezien het risico van een escalatie in het

Midden-Oosten is afgenomen. Echter, door de aangekondigde

BTW-verhoging kan in het vierde kwartaal de inflatie een sprong

maken.

Risico’sDe risico’s voor het scenario van ABN AMRO liggen vooral aan de

‘onderkant’. In ons scenario gaan wij ervan uit dat de Europese be-

leidsmakers erin slagen de staatsschuldencrisis verder te bedwin-

gen, maar dit is verre van zeker. Een nieuwe escalatie van de

staatsschuldencrisis in de eurozone is niet ondenkbaar. Verder

zouden de olieprijzen kunnen stijgen. De economische groei zou in

beide gevallen worden gedrukt; en de inflatie valt - bij stijgende olie-

prijzen - hoger uit. Ook bestaat het risico dat de situatie op de hui-

zenmarkt verder verslechtert.

5Visie op Nederland

Page 8: visie op transport en logistiek Interview Sectorvisie · waarom nu sectoren als bouw, retail, horeca en zakelijke dienstverlening het zwaar hebben. Het lijkt er op dat mondiaal de

Links: Xander van der Veeke, manager kwaliteit, arbo, veiligheid en milieu bij Stubbe logistiek in Gouda. Midden: Peter van Vliet, directeur van Stubbe logistiek. Rechts: Bart Banning, sector banker Transport en Logistiek ABN AMRO.

Directeur Peter van Vliet: ‘HRM is een rode draad bij

Stubbe logistiek’De vroeg cyclische transport- en logistieksector was in de eerste twee kwartalen van

2011 aan de beterende hand. Dat sloeg de laatste twee kwartalen om, vooral door de

eurocrisis. Hoe kun je je onderscheiden in deze uitdagende tijden? Door klanten te

ontzorgen? Door partnerships aan te gaan? Wat altijd verstandig is, in goede en in

magere tijden: investeren in de mensen die voor je werken. Blijkt uit het ABN AMRO-

rapport Logistieke arbeidsmarkt, úw uitdaging! Het blijkt ook uit de ervaringen van

Stubbe BV, een logistieke dienstverlener in Gouda. Peter van Vliet, Xander van der

Veeke en Bart Banning geven hun visie. Van Vliet is directeur van Stubbe logistiek,

Van der Veeke is bij dat bedrijf verantwoordelijk manager voor kwaliteit, arbo,

veiligheid en milieu. Banning is sector banker Transport en Logistiek ABN AMRO.

6

Page 9: visie op transport en logistiek Interview Sectorvisie · waarom nu sectoren als bouw, retail, horeca en zakelijke dienstverlening het zwaar hebben. Het lijkt er op dat mondiaal de

1990 Was voor Stubbe logistiek in Gouda het jaar van de

waarheid. Het bedrijf draaide goed, de vloot vrachtwagens zag

er perfect uit. Maar vraag de huidige directeur Peter van Vliet en

manager Xander van der Veeke hoe het Stubbe was vergaan als

in dat jaar de nieuwe eigenaar, Rinus Snel, niet was begonnen

de strategie aan te passen, en ze antwoorden eensgezind: ‘Dan

hadden we tot 2003, 2004 bestaan. Niet langer. Daarna was het

einde oefening geweest.’ Reden? Stubbe verzorgde het

transport voor één klant. Peter van Vliet: ‘Rinus Snel zette de

eerste stappen die ertoe leidden dat Stubbe naast transport en

vervoer, nu allerlei andere belangrijke logistieke diensten levert

aan zijn klanten. Het totale ontzorgen, daar gaat het om. Anno

2012 komt 20% van de omzet van transport. De rest van de

omzet is logistieke dienstverlening. Het aantal klanten is fors

gegroeid.’

Van 1 naar 300 klanten‘Your liquid logistic partner’ is de slogan op de tankwagens van

Stubbe. Van Vliet: ‘Die dienstverlening is tankopslag. In land-

tanks, in mobiele tanks, in containers, in vaten van 200 liter en

in industriële bulkcontainers van 1.000 liter. In september 2010

hebben we 8 grote tanks laten neerzetten met een gezamenlijke

netto capaciteit van meer dan 1,5 miljoen liter. We vervoeren en

doen de opslag van plantaardige oliën en dierlijke vetten. Die

worden niet gebruikt voor levensmiddelen, maar voor half-

fabricaten waarmee bouwmaterialen, kunststoffen en cosmetica-

en farmacieproducten gemaakt worden. Voor opslag in tanks

hadden we in 2003, toen we de plannen aan het maken waren,

niet één klant. En nu hebben we in totaal, inclusief transport,

300 klanten.’

Van Vliet: ‘80% Van de halffabricaten die we opslaan, betreft

oliën en vetten die stollen als ze in omgevingstemperatuur

worden opgeslagen. Wil je die uit de tank krijgen, dan moet je ze

eerst door verwarming vloeibaar maken. De stollingsgraad is

telkens anders, dus de benodigde temperatuur ook.’

Teamwork is essentieelXander van der Veeke: ‘We hebben 22 stoomplaatsen en we

kunnen ook verwarmen met warm water, want soms geeft

stoom inbranding van producten. Stroom en een oven zijn ook

een optie. Verder zijn we een door de douane erkend douane-

depot, waarmee we klanten van dienst zijn. Handelaren bijvoor-

beeld, die vloeistoffen uit China importeren, halffabricaten voor

shampoo of schoonmaakmiddelen of zo. Als ze nog geen

eindklant hebben gevonden, moeten ze vooruit invoerrechten

betalen. Althans: als de vloeistoffen niet in een douanedepot zijn

opgeslagen. Bij ons bijvoorbeeld. Een mooie dienstverlening die

goed loopt.’

Bij Stubbe werken zo’n 25 mensen; directie, management

(KAVM en Techniek), administratie, chauffeurs, cleaners,

planners, tap- en terreinmedewerkers. Xander van der Veeke is

belast met Human Resource Management (HRM).

Van der Veeke: ‘We doen alle werving zelf en zoeken mensen

met veel verantwoordelijkheidsgevoel, een sterke drive en een

niet-lullen-maar-poetsen-instelling. Maar vooral mensen die in

een team willen werken. Wat dat inhoudt? Dat ze elkaars

minpunten kunnen accepteren én compenseren. Dat versterkt

een team enorm en levert synergie. Niemand is perfect en

maakt nooit fouten. Alleen: dezelfde fout nog eens maken, is

een gemiste kans. Met een bedrijfscultuur waarin mensen

fouten minder kwalijk genomen worden, zijn ze sneller bereid

die ook toe te geven. En werk je aan een continue verbetering.’

Geen valse hoop, recht door zee Bart Banning: ‘Hoe reageerde het personeel toen de crisis in

2008 begon?’

Van Vliet: ‘Loyaal, ook al zijn we er niet zonder kleerscheuren

vanaf gekomen. Zeker in 2008 was het bij ons heftig. De

fijnchemie was het eerste aan de beurt. We hadden een hele

grote terugval in volume van alle dienstverlening. Gelijk in de

beginfase hebben we heel snel duidelijkheid gecreëerd. We

hebben toen tijdelijke contracten niet verlengd. Twee van hen

hebben we weer kunnen aannemen toen de business weer

aantrok.’

Van der Veeke: ‘Iedereen die hier met een tijdelijk contract

werkt, weet vanaf de eerste dag wat de situatie is. We wekken

geen valse hoop, zijn recht door zee. Tijdelijke mensen krijgen

overigens wél gerichte opleidingen.’

Banning: ‘Ook als je weet dat ze over één jaar misschien niet

meer bij jullie werken?’

Van der Veeke: ‘Ja, want dat motiveert mensen. We vragen in

functioneringsgesprekken aan iedereen: heb je behoefte aan

ontwikkeling? Er is één iemand die dat bepaalt, en dat ben je

zelf. Hoe graag wil je?’

Ruimte voor opleidingenVoor mensen-mens Xander van der Veeke gaat het erom dat

werknemers bij Stubbe lekker in hun vel zitten. Van der Veeke:

‘Het is traditie om mensen mee te laten denken’

7Interview

Page 10: visie op transport en logistiek Interview Sectorvisie · waarom nu sectoren als bouw, retail, horeca en zakelijke dienstverlening het zwaar hebben. Het lijkt er op dat mondiaal de

‘Dan hebben ze meer zin in hun werk, zijn ze gemotiveerd en

functioneren ze optimaal. Ook ruimte voor opleidingen helpt. Als

mensen te horen krijgen: dit doe je niet goed, dát doe je niet

goed, of niemand luistert naar ze, maar ze moeten wél alsmaar

doorwerken, dan lopen ze echt minder gemotiveerd rond. En

scoren ze een 6. Wij streven naar een 9 of 10. Dat vormt de

cultuur van ons bedrijf.’

Banning: ‘Ik zie veel bedrijven, en ik vind het bijzonder om te

zien dat een klein bedrijf in deze sector de mens op deze manier

centraal stelt. Ja, het zal vaak in theorie beleden worden,

vooruitstrevend Human Resource Management. Maar het wordt

alleen in praktijk gebracht als de ‘man in charge’ laat zien dat hij

het belangrijk vindt. Pas dan kan het ook echt een cultuur

worden. Hoe organiseer je dit? Dat het ook feitelijk een soort

vanzelfsprekende rode draad binnen je onderneming wordt?’

Afstraffen of pratenVan der Veeke: ‘Wij proberen een prettige werksfeer te creëren,

en persoonlijke aandacht te geven. En ook empatisch te

luisteren. Ik maakte eens mee dat een terreinmedewerker

verbaal agressief tekeer ging tegen een chauffeur. Dan kun je

denken: afstraffen dat gedrag, of je kunt praten, gewoon met

een bak koffie. Hoe is het met je? Er bleek van alles aan de

hand. Hij kreeg de ruimte van het management en de naaste

collega’s, die hem op de werkvloer een beetje in de gaten

hielden. Dat heeft goed uitgepakt. Ik ben ervan overtuigd dat

onderlinge acceptatie de basis is voor succes.’

Banning: ‘Naar aanleiding van het ABN AMRO-rapport over de

logistieke arbeidsmarkt, heb ik contact gehad met een ervaren

en gewaardeerde relatie uit het vak. En hij las wat we hadden

gemaakt, gaf complimenten, maar zei ook: ‘Ik mis het woord

empathie in het rapport.’ Hij miste dat begrip wel vaker, in de

wereld van de logistiek die steeds zakelijker wordt. Waar op

iedere cent gelet moet worden en waar je nog wel eens hoort:

ieder uur gespendeerd aan een functioneringsgesprek, had

beter aan operationeel werk kunnen worden besteed. Naar onze

mening is dat onterecht.’

‘Onderlinge acceptatie is de basis voor succes’

v.l.n.r.: Bart Banning, Xander van der Veeke en Peter van Vliet.

8

Page 11: visie op transport en logistiek Interview Sectorvisie · waarom nu sectoren als bouw, retail, horeca en zakelijke dienstverlening het zwaar hebben. Het lijkt er op dat mondiaal de

Lijstje met actiepuntenVan der Veeke: ‘Wij houden functioneringsgesprekken in de tijd

van de baas. Kun je dat gesprek meteen terugverhalen op een

factuurtje naar een klant? Nee! Maar de motivatie en de

efficiëntie die je daardoor bereikt, betaalt uit. En dat merk je ook

als ze een gesprek hebben gehad. Ze vinden het leuk om te

praten over hun werk, hun toekomst.’

Van Vliet: ‘Mensen krijgen twee weken voor het gesprek een

lijst met open vragen waar ze vast over na kunnen denken. Het

is geen standaard functioneringsgesprek waarin wij vertellen

hoe flexibel we iemand vinden, en wat zijn kwaliteit is.

Het gaat over hun ontwikkeling en ontplooiing binnen het bedrijf.

En daar rolt automatisch een lijstje met actiepunten uit, dat we

gezamenlijk uitvoeren.’

Banning: ‘Het zijn prima voorbeelden van hoe jullie met

personeel omgaan. En het vraagt om nieuw ondernemerschap

om dit thema op deze wijze in je onderneming vorm te geven.

Het is echt een investering in de toekomst. Mensen die je boeit

en bindt, door bijvoorbeeld ook actief opleidingen en cursussen

aan te bieden, zoals jullie doen, die blijven ook langer bij je.’

Eigen verantwoordelijkheidVan Vliet: ‘We hebben hier een jongen werken, nu een

gewaardeerde operator. Hij is begonnen als stagiair, komend van

een school voor moeilijk lerende jongeren. Laatst hadden we

een functioneringsgesprek met hem. Xander had al wat

opleidingsmogelijkheden uitgeprint. ’Waar denk je over drie jaar

te zijn? Kijk hier eens naar, en als je een keuze gemaakt hebt,

laat het ons maar weten. Realiseer je, dat als je deze papieren in

je zak hebt, dat je ook kunt doorstromen naar een groter bedrijf.

Daar ondersteunen we je in.’ Als we dat niet zouden doen, dan

houden we persoonlijke ontwikkeling van mensen tegen.’

Van Vliet: ‘Het is ook al lang een traditie in dit bedrijf om mensen

mee te laten denken. Bij de aanschaf van nieuwe vrachtwagens

bijvoorbeeld, maken we een voorselectie van drie wagens die

budgettair ongeveer gelijk uitpakken. En vragen dan de chauffeur:

‘Waar wil jij nu de komende jaren in rijden?’ Als hij zijn keuze zelf

kan maken, is hij veel gemotiveerder. Bij aanschaf van nieuwe

installaties betrekken we het personeel ook.’

Nu kun je oogstenBanning: ‘Merken jullie nou dat in zwaardere tijden, zoals nu, de

loyaliteit van jullie mensen groter is dan bij andere bedrijven? Dat

er minder gemopperd wordt?’

Van Vliet: ‘We hebben een tijdje overcapaciteit gehad, en we

hadden daarom werktijdverkorting aangevraagd. Dat doe je niet

uit weelde. We hebben iedereen snel uitgelegd wat de achter-

grond daarvan was. We moesten samen de lasten even dragen.

En dat is voor een chauffeur die gewend is veel uren te maken,

niet fijn. Maar nu het frappante: we hebben geen gebruik

gemaakt van de werktijdverkorting. We hebben drie maanden

het werk onderling verdeeld en het loon aangevuld, zodat

iedereen toch aan het basissalaris kwam. Dat je mensen daar

loyaal aan meewerken, heeft te maken met het draagvlak dat je

hebt. Je hebt gezaaid, nu kun je oogsten.’

‘Sterke drive en een niet-lullen-maar-poetsen-instelling’

9Interview

Page 12: visie op transport en logistiek Interview Sectorvisie · waarom nu sectoren als bouw, retail, horeca en zakelijke dienstverlening het zwaar hebben. Het lijkt er op dat mondiaal de

Omzet binnenvaart stabiel in 2012

Overcapaciteit blijft probleem in binnenvaartbranche

Maasvlakte II zal binnenvaart een impuls geven

Branchebeschrijving

Trends en ontwikkelingen

Onze visie

Kerngegevens Websites

De binnenvaart omvat het vervoer van goederen over de binnen-

wateren. De grootste segmenten zijn de containervaart, droge

bulkvaart, tankvaart en sleep- en duwvaart. Het goederenvervoer gaat

vooral vanuit de Noordzeehavens naar het achterland en terug. De

grootte en het bereik van het achterland hangen samen met het

stroomgebied van rivieren als de Maas en de Rijn. Het overgrote deel

van de binnenvaart is internationaal vervoer.

In 2011 lijkt de binnenvaart het met een omzetstijging van 11,5% goed

gedaan te hebben. Een groot gedeelte van deze relatief hoge stijging

was echter te danken aan de laagwaterstandtoeslagen in het begin van

2011. In de tweede helft van 2011 steeg de omzet met lagere groei-

percentages verder. De binnenvaart is goed gepositioneerd om haar

concurrentiepositie ten opzichte van andere modaliteiten te verbeteren.

Wel zal er aan een aantal voorwaarden moeten worden voldaan. Zo is

de infrastructuur een belangrijke factor in de ontwikkeling van de

binnenvaart als modaliteit. Een fijnmazig netwerk met strategisch

geplaatste overslaglocaties kan ervoor zorgen dat verladers eerder voor

de binnenvaart kiezen dan voor het wegvervoer. Alleen dan kan de

binnenvaart op tegen de flexibiliteit van het wegtransport. Maasvlakte II

zal een impuls geven aan de binnenvaart, maar ook hier geldt dat een

goede infrastructuur nodig is om congestie en wachttijden te vermin-

deren. Verder moet de binnenvaart haar arbeidsbestand verjongen. Net

als bij andere modaliteiten wordt er richting Oost-Europa gekeken om

het gat dat de vergrijzing achter laat, op te vullen. Het blijkt moeilijk

jongeren te interesseren voor het vak, terwijl de toekomst van de

binnenvaart juist gebaat is bij nieuwe aanwas. Vooral jongeren met een

bedrijfseconomische opleiding kunnen het ondernemerschap meer

vorm geven in deze branche.

ABN AMRO verwacht dat de omzet van de binnenvaart in 2012 niet

tot nauwelijks zal groeien. Het wordt een moeilijk jaar, maar vooral

kleinere vervoerders hebben in het verleden bewezen moeilijke tijden

door te kunnen komen door hun flexibele kostenstructuur. De bouw-

gerelateerde vrachtvervoerders zullen het zwaar krijgen in 2012, van-

wege een daling van de bouwproductie. De overcapaciteit draagt bij

aan het moeilijke jaar. Met name in de tankvaart. Veel schippers

hebben tijdens de hoogtijdagen een voorschot genomen op de uit-

fasering in 2018 van enkelwandige tankers door nieuwe en bovendien

grotere, dubbelwandige tankers in gebruik te nemen. Daardoor is er

nu een overcapaciteit in deze deelmarkt. Dit leidt tot een hevige prijs-

druk en zorgt ervoor dat een aantal binnenvaartschippers onder kost-

prijs moet varen. Daarnaast verwacht ABN AMRO dat in 2012 de

brandstofprijzen op een relatief hoog niveau blijven. Dit maakt de

manoeuvreerruimte nog kleiner.

Dat dit geen houdbare situatie is wordt branchebreed erkend, maar

de lage organisatiegraad in de branche verhindert de schippers hun

marktmacht in de keten te versterken. De positieve ontwikkelingen

die nu gaande zijn op dit gebied geven vertrouwen voor de toekomst.

Verder versterken de innovaties die al plaats vinden, met name op het

gebied van zuiniger en minder belastende brandstofmotoren, de duur-

zaamheidpropositie van de binnenvaart.

Aantal bedrijven: circa 3.030

Aantal binnenvaartschepen Nederland: 5.730

Aantal binnenvaartschepen West-Europa: 11.700

Aantal dubbelwandige tankers in West-Europa: 825

ABN AMRO omzetverwachting 2012: 0%

www.cbrb.nlwww.bureauvoorlichtingbinnenvaart.nlwww.schuttevaer.nlwww.ivr.nl

binnenvaart

ABN AMRO omzetverwachting 2012: 0%

10

Page 13: visie op transport en logistiek Interview Sectorvisie · waarom nu sectoren als bouw, retail, horeca en zakelijke dienstverlening het zwaar hebben. Het lijkt er op dat mondiaal de

-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

20

20112008 2009 2010

Groe

i in

% j-

o-j

24%

48%

16%

9%3% 1 werkzame persoon

2 werkzame personen

3-5 werkzame personen

5-10 werkzame personen

>10 werkzame personen

België

Zwitserland1%

Duitsland

Frankrijk

21%

13%16%

Nederland

49%

Voedingsmiddelen

Metaal en chemie

Bouwmaterialen

Overige grondstoffen

Overige goederen

11%

21%

29%

22%

17%

Omzet binnenvaart stabiel in 2012

Samengaan van brancheorganisaties komt dichterbij

Nederlandse binnenvaart het grootst

Containerisatie zet door

Bron: CBS

Bron: CBS

Bron: IVR

Bron: CBS, ABN AMRO Sector Research

▶ In 2012 wordt een stabilisatie van de goederenoverslag verwacht in

zowel de Rotterdamse als de Amsterdamse haven.

▶ De Duitse economie groeit licht in 2012 en de rest van de eurozone

herstelt zich licht in de tweede helft van 2012, na een dip in het

begin van het jaar door de toegenomen wereldhandel.

▶ ABN AMRO verwacht dat de vrachtvolumes in 2012 licht groeien,

maar de omzet door de lage tarieven stabiel blijft.

▶ De binnenvaart is een sterk gefragmenteerde branche, met veel

man-vrouw bedrijven.

▶ Deze fragmentatie weerhoudt de branche van effectieve maatrege-

len die juist in economisch slechte tijden nodig zijn. In dit kader

wordt het samengaan van brancheorganisaties toegejuicht door

ABN AMRO.

▶ Mede dankzij de Rotterdamse haven, die een belangrijke aanjager

is voor de binnenvaartvolumes, heeft Nederland de grootste

binnenvaartvloot van Europa.

▶ Door Maasvlakte II kan de Nederlandse binnenvaart verder groeien.

Hiervoor is het belangrijk dat niet alleen de infrastructuur op orde

is, maar ook een goede communicatie bestaat tussen de

verschillende partijen om alles soepel te laten verlopen.

▶ De binnenvaart vervoert veel bulkgoederen. Hiertoe behoren

ertsen, kolen, bouwmaterialen en agrarische producten, zoals

meststoffen en veevoer.

▶ De containerisatie van de binnenvaart zet door en een gedeelte

daarvan vervangt het bulkvervoer.Door technische innovaties

kunnen steeds meer soorten vracht per binnenschip vervoerd

worden, waardoor het marktaandeel van de binnenvaart zal

groeien.

ABN AMRO omzetverwachting 2012: 0%

11binnenvaart

Page 14: visie op transport en logistiek Interview Sectorvisie · waarom nu sectoren als bouw, retail, horeca en zakelijke dienstverlening het zwaar hebben. Het lijkt er op dat mondiaal de

expediteurs Omzet expediteurs nog niet op pre-crisisniveau

Omzet 2012 vertoont kleine plus door spurt in tweede halfjaar

Duurzaamheid en kostenefficiency gaan hand in hand

Branchebeschrijving

Trends en ontwikkelingen

Onze visie

Kerngegevens Websites

Expediteurs ondersteunen verladers bij de regie van hun internationale

logistieke processen en de uitvoering van hun goederenstromen. Dit

houdt in dat zij zorg dragen voor de keuze van de vervoersvorm en de

afhandeling van de administratieve formaliteiten, zoals de naleving van

nationale en internationale regelgeving, douaneformaliteiten en verze-

keringen. Steeds meer expediteurs bieden daarnaast nevendiensten

aan, zoals warehousing en opslag. Sommige expediteurs beschikken

ook over eigen transportmiddelen.

De mondiale expeditiemarkt heeft zich in 2011 verder hersteld na de val

in 2009. Vooral in het begin van 2011 lieten wereldwijd de expediteurs

een omzet- en winstgroei zien. In Nederland heeft de expeditiemarkt

zich minder snel hersteld. Het pre-crisisniveau is nog niet gehaald. De

expeditiemarkt in Nederland is afhankelijk van de ontwikkelingen in

Europa en door de schuldencrisis is de economische groei hier achter-

gebleven ten opzichte van andere landen. Expediteurs zijn over het alge-

meen flexibeler dan transporteurs en kunnen schokken in de conjunc-

tuur beter opvangen. De druk om flexibel en ‘asset-light’ te opereren is

de afgelopen jaren toegenomen. Niet alleen moeten de expediteurs

flexibeler en efficiënter werken, ook snelheid wordt een steeds belang-

rijkere component. Een aantal van deze eisen veroorzaakt druk op de

winstmarges. Daarnaast zijn het afgelopen jaar de transportkosten ge-

stegen. De brandstofkosten, maar ook hogere volumes en een vermin-

dering van de overcapaciteit lagen hieraan ten grondslag. De expedi-

teurs hebben deze hogere transportkosten door moeten berekenen

naar de klant, om hun winstmarges op peil te houden. Verladers probe-

ren zo veel mogelijk hun betalingstermijnen op te rekken, waardoor

werkkapitaalbeheer belangrijk blijft. Ondanks de krappe marges zal de

ondernemer toch financiële ruimte moeten creëren om te investeren in

IT-oplossingen voor een efficiëntere bedrijfsvoering. Dit is noodzakelijk

voor een verbetering van toekomstige rendementen.

Het komende jaar verwacht ABN AMRO dat er pas in de tweede helft

van 2012 een lichte groei geboekt gaat worden. De consumenten-

bestedingen in Europa liggen laag, maar de wereldhandel zal in de

tweede helft aantrekken. ABN AMRO verwacht per saldo een lichte

groei van de omzet. Maar de winstgevendheid blijft een punt van

aandacht. Op de langere termijn zijn de vooruitzichten voor de expedi-

teurs gunstig. De complexe logistieke processen vragen om een

kundige ketenregisseur, waardoor investeren in het opleiden van

personeel steeds belangrijker wordt. De expediteurs die zich hebben

gespecialiseerd in een nichemarkt, bewijzen hun toegevoegde waarde

makkelijker. Innovatie en kostenefficiency blijven belangrijke thema’s

om de concurrentie voor te blijven. Door de complexe logistieke

processen transparant te maken kan efficiency bereikt worden, waar

zowel de expediteur als de klant van kan profiteren. Daarnaast speelt

duurzaamheid een grote rol. De klant verwacht steeds meer op het

gebied van duurzaamheid van zowel de transporteur als de expediteur.

De expediteur moet hierin een voortrekkersrol spelen. Kosten-

efficiency en duurzaamheid kunnen hand in hand gaan. Zo zijn de shift

naar duurzamere transportalternatieven en de bundeling van goede-

renstromen om lege kilometers te voorkomen, tevens kostenreduce-

rende maatregelen.

Aantal expediteurs: 2.335

Percentage eenmanszaken: 40%

ABN AMRO omzetverwachting 2012: +1%

www.fenex.nlwww.evo.nlwww.fiata.comwww.tln.nl

12

Page 15: visie op transport en logistiek Interview Sectorvisie · waarom nu sectoren als bouw, retail, horeca en zakelijke dienstverlening het zwaar hebben. Het lijkt er op dat mondiaal de

2011

-1

2012

-1

2007

-1

2008

-1

2009

-1

2010

-1

Index omzet (l.a.) Omzetgroei (r.a.)

0

20

40

60

80

100

120

140

160

-25%

-20%

-15%

-10%

-5%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

Arbeidskosten

Afschrijvingen

Kosten van de omzet

Bedrijfsresultaat

17%

12%65%

4%

2%

Overige kosten

1,1

1,2

1,3

1,4

1,5

1,6

1,7

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

x m

iljoe

n to

n

200

250

300

350

400

450

x m

iljoe

n to

n

Cargo Schiphol (l.a.) Goederenoverslag Rotterdamse Haven (r.a.)

-50

-40

-30

-20

-10

0

10

20

2010

mei

2010

okt

ober

2011

maa

rt

2011

aug

ustu

s

Sald

o an

twoo

rden

in %

2012

janu

ari

Lichte omzetgroei in 2012

Druk op marges door transportkosten

Goederenoverslag Schiphol nog niet op pre-crisis niveau

Ondernemers negatief over 2011

Bron: CBS

Bron: CBS, ABN AMRO Sector Research

Bron: Schiphol, Havenbedrijf Rotterdam

Bron: CBS

▶ De omzet van de expediteursbranche heeft zich de afgelopen

twee jaar flink hersteld, na een forse daling in 2009. Toch bevindt

de omzet zich, na een stijging van 5,5% in 2011, nog steeds onder

het niveau van voor de crisis.

▶ ABN AMRO verwacht een lichte groei van de omzet in 2012. Door

het aantrekken van de wereldhandel, trekken vooral in de tweede

helft van 2012 de volumes en daarmee ook de omzet aan.

▶ Een groot gedeelte van de kosten betreft de inkoop van transport,

die onder kosten van de omzet valt. De tarieven van het transport

zijn gestegen, waardoor druk ontstond op de marges.

▶ De expediteur is de spil in het logistieke proces, maar steeds vaker

wordt expeditie ook als nevenactiviteit gedaan door een transport-

bedrijf of haalt een expediteur transportdiensten in huis. Deze

branchevervaging maakt het lastig om een herkenbaar beeld van

de kostenstructuur te geven.

▶ Internationaal gezien betreft ongeveer de helft van het expeditie-

volume luchtvracht en de andere helft zeevracht. De haven van

Rotterdam heeft de overslag van goederen in 2009 flink zien dalen,

maar zat na een jaar weer op pre-crisisniveau.

▶ De overslag van goederen via Schiphol is ook na een lichte stijging

in 2011, nog niet op pré-crisis niveau. In 2011 is de overslag min of

meer stabiel gebleven.

▶ Het sentiment van de sector was in 2011 erg wisselend. Het was

overwegend positief in de eerste helft van 2011, maar op het

moment dat de omvang van de schuldencrisis vorm kreeg, sloeg

het sentiment duidelijk om.

▶ De eerste maanden van 2012 gaven de ondernemers aan dat zij

nog geen verbetering zagen.

13expediteurs

Page 16: visie op transport en logistiek Interview Sectorvisie · waarom nu sectoren als bouw, retail, horeca en zakelijke dienstverlening het zwaar hebben. Het lijkt er op dat mondiaal de

goederenvervoer over de weg Goederenvervoer over de weg met 6% gegroeid in 2011

Omzetgroei daalt met circa 1% in 2012

Rendement onder druk door hoge concurrentie en hoog niveau brandstofkosten

Branchebeschrijving

Trends en ontwikkelingen

Onze visie

Kerngegevens Websites

Het beroepsgoederenvervoer over de weg omvat het vervoer van

goederen tegen betaling voor derden, exclusief verhuisvervoer. In het

binnenlands vervoer – voornamelijk fijndistributie - heeft het wegver-

voer een dominante positie. In het internationale vervoer concurreert

het met de binnenvaart en het spoorvervoer. Vanwege de flexibiliteit

heeft het wegvervoer ook hier een hoog marktaandeel. De branche

bestaat uit een relatief klein aantal grote, en zeer veel kleine bedrijven

en kent een grote diversiteit in deelmarkten.

Het afgelopen jaar is de omzet van de branche goederenvervoer over

de weg met 6% gestegen. Het eerste kwartaal begon goed met een

stijging van ruim 11% (j-o-j), waarna de omzetgroei afkalfde en in het

vierde kwartaal nog net positief eindigde. Het goederenvervoer over

de weg heeft het grootste marktaandeel in de ‘modal split’. Een aantal

ontwikkelingen is van invloed op dit marktaandeel. Zo is het streven

- op Europees, maar ook op nationaal niveau - naar duurzaamheid een

reden voor verladers om eerder voor de modaliteit spoor of binnen-

vaart te kiezen voor het vervoer van goederen. Hieraan gekoppeld is

de internalisering van externe kosten, wat een heikel punt blijft voor

de wegtransportondernemers. Naast de concurrentie van andere

modaliteiten, ondervindt het Nederlandse wegtransporteurs

concurrentie uit Oost-Europa. Steeds meer Nederlandse klanten

maken gebruik van Oost-Europese chauffeurs voor het internationale

vervoer van hun goederen. Vooral de prijs speelt hier een grote rol.

Een brede diversiteit aan dienstverlening biedt uitkomst voor de

Nederlandse transporteur. Maar ook door in te spelen op ontwikke-

lingen als duurzaamheid en door innovatief om te springen met de

resources kan de branche haar concurrentiepositie behouden. De

sterke opkomst van online aankopen biedt interessante kansen voor

vervoer van deur tot deur.

ABN AMRO verwacht dat ook 2012 een dynamisch jaar zal worden,

met een negatieve omzetgroei aan het begin van het jaar en een licht

positieve groei aan het einde van 2012. Door de stabiele Duitse

economie, doet vooral het internationale wegvervoer het goed. Het

binnenlands vervoer laat een diverser beeld zien. Met een dalende

bouwproductie aan de ene kant en licht stijgende volumes bij de

supermarkten aan de andere kant. Een belangrijk punt blijft de

winstgevendheid van de wegtransportondernemers. Door de hoge

concurrentie, de overcapaciteit en de relatief hoge brandstofprijzen

staan de marges flink onder druk. Vooral kleine transportbedrijven

hebben moeite hun rendement op peil te houden. Hierdoor blijkt het

lastig om te investeren in IT-oplossingen, die voor een efficiëntere en

effectievere bedrijfsvoering zorgen, waardoor het rendement juist

weer verbeterd kan worden. Daarnaast heeft het wegvervoer te

maken met een aantal arbeidsgerelateerde uitdagingen. Niet alleen de

vergrijzing van het arbeidsbestand is een punt van zorg, ook de inzet

van goedkopere krachten uit Oost-Europa is een heikel punt waar de

branche mee te maken heeft. Het is belangrijk om als ondernemer

goed in te spelen op de dynamiek die een veranderend arbeids-

bestand met zich meebrengt. Een goed opgeleid team van mede-

werkers is cruciaal om te zorgen voor onderscheidend vermogen in

deze scherp concurrerende markt.

Totaal aantal beladen kilometers (mln km): 14.749

Totaal vervoerd gewicht (1.000 ton): 622.558

Aantal bedrijven wegtransport: 8.840

ABN AMRO omzetverwachting 2012: -1%

www.tln.nlwww.niwo.nlwww.nea.nl

www.tln.nlwww.niwo.nlwww.nea.nl

14

Page 17: visie op transport en logistiek Interview Sectorvisie · waarom nu sectoren als bouw, retail, horeca en zakelijke dienstverlening het zwaar hebben. Het lijkt er op dat mondiaal de

-15%

-10%

-5%

0%

5%

10%

Omzetontwikkeling Tarieven

% g

roei

2011

-1

2008

-1

2009

-1

2010

-1

Inkoopwaarde omzet

Arbeidskosten

Totale overige kosten

Afschrijvingen Bedrijfsresultaat

29%

31%

30%

7%

3%

Voedingsmiddelen

Metaal en chemie

Bouwmaterialen

Overige grondstoffen

Overige goederen

27%

15%

35%

17%6%

0

500

1.000

1.500

2.000

2.500

2001 2003 2005 2007 2009 2011-1,0

-0,5

0,0

0,5

1,0

1,5

Aantal (l.as) J-o-j verandering (r.as)

Omzet groei wegvervoer stagneert in 2012

Marges onder druk door hoge brandstofprijzen

Bouwproductie daalt in 2012

Investeringen op relatief laag niveau

Bron: CBS

Bron: CBS, ABN AMRO Sector Research

Bron: CBS, ABN AMRO Sector Research

Bron: CBS

▶ Na een dip in 2009 is de omzet van het goederenvervoer over de

weg in 2010 en 2011 flink gestegen. De pre-crisisniveaus zijn

echter nog niet bereikt.

▶ ABN AMRO verwacht dat de omzet van het goederenvervoer over

de weg na een daling in de eerste helft van 2012, weer licht zal

stijgen in de laatste helft. Per saldo komt de omzet uit op een

kleine min.

▶ De tarieven zijn in 2011, mede door de opwaartse druk van de

gestegen brandstofprijzen ieder kwartaal gestegen. Het rendement

bleef echter achter.

▶ Brandstofkosten zijn een belangrijke kostenpost. ABN AMRO

verwacht dat de olieprijs in 2012 licht zal dalen, maar op een

relatief hoog niveau zal blijven hangen.

▶ Het hoge prijsniveau zorgt voor druk op de marges. In 2011 zijn

relatief veel bedrijven failliet gegaan, vooral kleine ondernemingen

in de sector hebben het zwaar.

▶ Ook in 2012 zal het lastig blijken het rendement op peil te houden.

▶ Een belangrijke sector voor het wegtransport is de bouw. De

bouwproductie daalt in 2012 met 3,5%. Als gevolg daarvan zullen

de bouwgerelateerde vrachtvolumes afnemen.

▶ Voor overige goederen is de detailhandel een belangrijke sector.

ABN AMRO verwacht dat de volumes van supermarkten in 2011

een groei en de de non-food detailhandel een daling zal laten zien.

▶ Sinds de crisis liggen de investeringen op een relatief laag niveau.

▶ Met 4.372 verkochte vrachtauto’s in 2011 is het investeringsniveau

met 4% gestegen ten opzichte van 2010.

▶ Veel investeringen zijn vervangingsinvesteringen of uitgestelde

investeringen geweest. Dit is een gunstige ontwikkeling met

betrekking tot het terugdringen van de overcapaciteit.

www.tln.nlwww.niwo.nlwww.nea.nl

15goederenvervoer over de weg

Page 18: visie op transport en logistiek Interview Sectorvisie · waarom nu sectoren als bouw, retail, horeca en zakelijke dienstverlening het zwaar hebben. Het lijkt er op dat mondiaal de

goederenvervoer over spoor Volumegroei eind 2011 afgevlakt

Omzet groeit met circa 2% in 2012

Langetermijnvooruitzichten gunstig door duurzaamheidpropositie spoor

Branchebeschrijving

Trends en ontwikkelingen

Onze visie

Kerngegevens Websites

Op de markt van goederenvervoer over spoor zijn verschillende

soorten spelers actief. Spoorvervoerders gebruiken eigen locomotieven.

Railoperators kopen voor eigen rekening en risico capaciteit in bij de

spoorvervoerders om goederen per spoor te vervoeren. Zij werken

alleen met intermodale transportmiddelen (containers, wissellaad-

bakken, opleggers, trailers). De Nederlandse markt kent een beperkt

aantal spelers in het spoorvervoer.

In 2011 zorgde meer ijzererts- en steenkoolvracht richting Duitsland

voor een lichte groei van de bulkvolumes. Het containervervoer heeft

zich minder goed hersteld, waardoor ook de omzet is achtergebleven.

In dit segment is nog sprake van overcapaciteit, wat ervoor zorgde dat

de groei minder stijl was dan in 2010. De vrachtniveaus die de sector

kende voor de crisis zijn nog niet bereikt. De tarieven van het

goederenvervoer over het spoor zijn onder andere afhankelijk van de

infrastructurele kosten. Een belangrijke partij die invloed heeft op deze

kosten is de exploitant van de Betuwelijn. Met een sterke stijging van

het aantal treinen dat haar goederen over de Betuwelijn vervoert,

heeft zij in 2011 een substantieel marktaandeel verworven. Hogere

tarieven zijn nodig voor de Betuwelijn om rendabel te kunnen

opereren, maar die hogere tarieven drukken op de toch al dunne

marges van de vervoerders. Vervoerders over het spoor moeten dan

ook methoden vinden om hun marges op peil te houden. Een

efficiëntere routering van goederen, waardoor het aantal lege wagons

wordt geminimaliseerd, zou een oplossing kunnen. De komende jaren

verwacht ABN AMRO dat, met het sluiten van de kolenmijnen in

Duitsland, de bulkstromen verder toenemen. De containerstromen

krijgen door het openen van Maasvlakte II, waarbij een belangrijk

percentage van de containers via spoor vervoerd zal worden, een

impuls.

Hoewel de verwachtingen voor de eurozone licht negatief zijn, ver-

wacht ABN AMRO dat de economie van Duitsland stabiel zal blijven.

Vooral de consumentenuitgaven houden de economie in Duitsland op

de been. Aangezien de spoorvervoerders een zeer groot gedeelte van

de goederen over de grens naar Duitsland vervoeren, groeit de spoor-

vracht dus in 2012 verder. Het spoorvervoer is dan ook goed gepositio-

neerd om de komende jaren marktaandeel te winnen van andere ver-

voersmodaliteiten. Het gebruik van het spoor om goederen te

vervoeren heeft een aantal voordelen ten opzichte van andere modali-

teiten: snelheid, vervoer van grote volumes en duurzaamheid. Ontwik-

kelingen die op deze succesfactoren inspringen stellen de toekomst

van deze modaliteit veilig. Een nadeel van het spoorvervoer is dat het

spoornet de fijnmazigheid van het wegennet mist, maar synchro-

modaal vervoer kan hiervoor een oplossing zijn. Spoorvervoer vergt

een andere manier van denken. Dit kan verladers ervan weerhouden

voor spoor te kiezen. Een goede afstemming en communicatie tussen

de verschillende modaliteiten, afnemers en verladers kan er voor

zorgen dat spoor eerder als strategische modaliteit wordt ingezet.Het

goederenvervoer over spoor leent zich voor steeds meer bestemmin-

gen en steeds meer soorten lading, zoals bloemen en planten. Door

deze diversificatie van lading is het spoor op de lange termijn minder

afhankelijk van conjunctuurschommelingen in een bepaalde sector.

Aantal spoorvervoerders: 16

Aantal intermodale railoperators: 17

Aantal railexpediteurs: 11

ABN AMRO omzetverwachting 2012: +2%

www.railcargo.nlwww.railforum.nlwww.nea.nlwww.keyrail.nl

16

Page 19: visie op transport en logistiek Interview Sectorvisie · waarom nu sectoren als bouw, retail, horeca en zakelijke dienstverlening het zwaar hebben. Het lijkt er op dat mondiaal de

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011r

Tonn

en

Nationaal Internationaal

Binnenvaart

Spoorvervoer

Wegvervoer

29%

22%

49%

0

1.000

2.000

3.000

4.000

5.000

6.000

7.000

2009-1 2009-2 2009-3 2009-4 2010-1 2010-2 2010-3 2010-4 2011-1 2011-2

2,9 3,4

15,8

67,1

0

10

20

30

40

50

60

70

Trein Binnenschip Vrachtwagen Vliegtuig

x kg

per

100

tonk

m

Lichte groei in 2012

Maasvlakte II zal voor impuls zorgen goederenvervoer over spoor

Aantal treinen over de Betuweroute gestegen

CO2-uitstoot bij spoorvervoer het laagst

Bron: Rail Cargo, ABN AMRO Sector Research

Bron: CBS, ABN AMRO

Bron: Keyrail

Bron: De Ingenieur

▶ Ongeveer 80% van het vrachtvolume heeft een internationale

bestemming. Duitsland is hierin het belangrijkste land.

▶ Na een dip in vrachtvolume in 2009 vond in 2010 een sterke groei

plaats. In 2011 is er weliswaar groei geweest, maar het groeitempo

lag flink lager dan in 2010. De groei in 2011 vond voornamelijk in

het eerste halfjaar plaats.

▶ ABN AMRO verwacht dat de omzet van het goederenvervoer over

spoor in 2012 zal toenemen met 2%

▶ De meeste containers komen Nederland in en gaan Nederland uit

via zeevaart. Als we deze modaliteit buiten beschouwing laten,

blijkt dat het wegvervoer het grootste marktaandeel binnen het

containervervoer heeft.

▶ Met 846 ton TEU die via het spoor Nederland inkomt en uitgaat,

heeft het goederenvervoer over spoor het kleinste aandeel in inter-

modaal vervoer. Met de komst van Maasvlakte II zal dit aandeel

waarschijnlijk vergroten.

▶ Na een haperende start van de Betuwelijn in 2009 is het aantal

treinen de laatste jaren toegenomen. De elektrificatie van de

havenspoorlijn heeft hier een rol in gespeeld.

▶ De aansluiting van de Betuwelijn op het Duitse net blijft belangrijk

voor de toekomstige groei van het gebruik.

▶ Niet alleen de CO2-uitstoot, maar ook het totaal aan externe

kosten ligt bij het goederenvervoer over het spoor erg laag. Met de

ontwikkeling van geluidsarme treinen kunnen de externe kosten

nog verder omlaag gebracht worden.

▶ Het terugbrengen van geluid bij goederentreinen kan daarnaast

voor verlichting zorgen op het relatief drukbezette spoornet van

Nederland. Deze treinen kunnen namelijk ook ’s nachts rijden.

17goederenvervoer over spoor

Page 20: visie op transport en logistiek Interview Sectorvisie · waarom nu sectoren als bouw, retail, horeca en zakelijke dienstverlening het zwaar hebben. Het lijkt er op dat mondiaal de

opslag Omzet opslagbedrijven in 2011 opnieuw gestegen

Verschil in tarieven tussen oudere en moderne faciliteiten blijft bestaan

Opslagbedrijven in grondstoffen zien groei in 2012

Branchebeschrijving

Trends en ontwikkelingen

Onze visie

Kerngegevens Websites

Opslagbedrijven zijn traditioneel ingedeeld in tankopslag, koel- en

vrieshuizen, self-storage, algemene opslag en distributiecentra (dc’s)

voor logistieke dienstverleners. De prestaties van deze branche zijn af-

hankelijk van de ontwikkelingen in de verschillende deelsegmenten in

Nederland, zoals supermarkten, agrifood en de non-food retail.

Na een sterke stijging van de vraag naar logistiek vastgoed in 2010,

was de stijging in 2011 minder sterk. Door het steeds complexer

worden van vervoersstromen en de wens van leveranciers en

afnemers om efficiënt en effectief met werkkapitaal om te gaan, kent

de opslagbranche kansen maar ook uitdagingen. De verwachtingen

van de klant nemen toe: flexibiliteit, lagere kosten en snelheid worden

steeds belangrijker. Om deze redenen zijn dan ook voornamelijk de

moderne faciliteiten in trek. Veel oudere faciliteiten kampen nog

steeds met leegstand. Deze faciliteiten, die vaak hogere onderhouds-

en energiekosten hebben, worden voor veel logistieke operaties

minder geschikt bevonden. De branche heeft hierdoor te maken met

een tweedeling, waarbij er een neerwaartse druk op de huurprijzen

ontstaat bij oudere en een opwaartse prijsdruk bij de moderne,

nieuwere faciliteiten. Investeerders zijn na de crisis voorzichtiger

geworden. Nieuwbouw is daardoor schaars. Tijdens de hoogtijdagen is

er namelijk veel geïnvesteerd in opslaglocaties en deze kwamen op de

markt op het moment dat de crisis toesloeg en de vervoersstromen

terugvielen. Dit had een daling van de tarieven als gevolg. Voor de

opslag van olie speelt de hubfunctie van Rotterdam in de mondiale

oliehandel een grote rol. De verwachte groei van de aanvoer van olie

en gas speelt een belangrijke rol in de nieuwbouw en uitbreiding van

opslagfaciliteiten in deze deelmarkt.

De Europese schuldencrisis en onzekerheid bij consumenten hebben

er voor gezorgd dat medio 2011 de klad is gekomen in de omzetgroei

van de opslagbranche. ABN AMRO verwacht dat deze afvlakking

doorzet tot medio 2012 om daarna, geholpen door een stuwende

wereldhandel, weer te groeien. ABN AMRO verwacht per saldo een

groei van de omzet in de opslagbranche in 2012. De tweedeling van de

sector blijft bestaan, waardoor de oudere faciliteiten last blijven

houden van overcapaciteit en lage tarieven. De vraag naar opslag-

ruimte voor grondstoffen groeit. ABN AMRO verwacht dat de prijs van

grondstoffen in 2012 afneemt. Een aantal spelers gaat dan meer

inkopen om strategische voorraden aan te leggen. Op een geheel

ander vlak zijn de groei in internetverkopen en het opzetten van

logistieke knooppunten, zoals de Dryport Emmen Coevorden, trends

waar de opslagbranche mee te maken krijgt. Om te kunnen profiteren

van deze trends, moet naar hoogwaardige oplossingen gezocht

worden. Om klanten goed te kunnen blijven bedienen moeten de

bedrijven inspelen op de wensen van de klant, zoals duurzamere

logistieke oplossingen. Compactere opslagfaciliteiten, lager

energieverbruik en technologisering van de faciliteiten spelen in op

duurzaamheid en leveren ook efficiëntieslagen op.

Aantal bedrijven: 635

Totale beschikbare opslagruimte: ca. 1,8 mln m2

Totale bezette opslagruimte: ca. 800.000 m2

ABN AMRO omzetverwachting 2012: +2%

www.cbre.com www.ndl.nlwww.dtz.nl

18

Page 21: visie op transport en logistiek Interview Sectorvisie · waarom nu sectoren als bouw, retail, horeca en zakelijke dienstverlening het zwaar hebben. Het lijkt er op dat mondiaal de

80

90

100

110

120

130

140

150

Inde

x (2

006=

100)

Totaal opslag TankopslagKoel- en vriesopslag Overige opslag

2007-1 2008-1 2009-1 2010-1 2011-1

0

200

400

600

800

1.000

1.200

1.400

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Bedr

ijfsr

esul

taat

(in

mln

EUR

)

0

100

200

300

400

500

600

700

800

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

x 1

mln

EUR

0

50.000

100.000

150.000

200.000

250.000

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

In d

uize

nd M

t

Massagoed droog Massagoed nat Containers Stukgoed

Tarieven aangetrokken door daling leegstand

Resultaat van branche staat onder druk

Afname risicoprofiel van investeringen

Overslag Rotterdamse haven weer op niveau

Bron: CBS

Bron: CBS, ABN AMRO Sector Research

Bron: CB Richard Ellis

Bron: Port of Rotterdam

▶ De leegstand is in 2011 gedaald, waardoor de tarieven aantrokken.

▶ Er is een groot verschil in tarifering tussen oudere en meer moder-

ne faciliteiten. Bij de oudere faciliteiten bestaat veel overcapaciteit,

met lage tarieven tot gevolg. Faciliteiten op A-locaties kunnen

meer vragen dan faciliteiten op B-locaties. Daarnaast zijn de tarie-

ven afhankelijk van wat er opgeslagen wordt.

▶ Het bedrijfsresultaat van de opslagbranche is in 2010 weer een

stuk gestegen, na de klap in 2009. Voor de komende periode blijft

het resultaat van bedrijven onder druk staan.

▶ Veel klanten proberen zoveel mogelijk flexibel te blijven. Ze gaan

daardoor minder snel langetermijncontracten aan. In een branche

waar veel draait om langetermijninvesteringen is dit een uitdaging.

▶ De investeringen zijn de afgelopen jaren flink teruggelopen. Veel

investeerders zijn voorzichtiger geworden, doordat men zekerheid

wil hebben over de opname van een nieuwe faciliteit. Het risico-

profiel van de investeringen die wel worden gedaan is daarmee

afgenomen.

▶ Net als de hele logistieke sector is ook de opslagbranche

afhankelijk van de goederenstromen die de haven van Rotterdam

in- en uitgaan. De overslag van de Rotterdamse haven was na een

daling in 2009, na een jaar alweer op pre-crisisniveau. Voor 2012

wordt verwacht dat de overslag stabiliseert.

▶ In 2011 kende de overslag een stabilisatie. Ook in 2012 zal de

overslag stabiel blijven.

19opslag 19

Page 22: visie op transport en logistiek Interview Sectorvisie · waarom nu sectoren als bouw, retail, horeca en zakelijke dienstverlening het zwaar hebben. Het lijkt er op dat mondiaal de

leeswijzer

Deze leeswijzer geeft u inzicht in de opbouw van de branche-

analyses en geeft bovendien een verklaring van enkele veel

gebruikte termen.

De brancheanalyses bestaan uit twee volledige pagina’s. Op de

eerste pagina staan achtereenvolgens de volgende onderdelen:

De eerste pagina van de brancheanalyse

▶ Drie bullets

De drie bullets bovenaan de pagina geven de kern van de analyse

weer. In drie korte zinnen wordt een kernachtige samenvatting

van de brancheanalyse weergegeven.

▶ Het blok ‘Branchebeschrijving’

Het blok ‘Branchebeschrijving’ geeft een beknopte omschrijving

en definitie van de branche. De belangrijkste karakteristieken van

de branche worden hierin beschreven.

▶ Het blok ‘Trends en ontwikkelingen’

Het blok ‘Trends en ontwikkelingen’ gaat in op de huidige

ontwikkelingen in de branche. De tijdspanne van dit blok ligt in

veel gevallen tussen maart 2011 en maart 2012. In dit blok wordt

in sommige gevallen ook enkele jaren teruggekeken om de

huidige ontwikkelingen en trends beter te kunnen begrijpen.

▶ Het blok ‘Onze visie’

Het blok ‘Onze visie’ geeft de visie over de branche weer van de

sector economen van ABN AMRO Sector Research. De analyse

heeft betrekking op het huidige jaar (2012) en in sommige

gevallen het komende jaar (2013).

▶ Het blok ‘Kerngegevens’

Het blok ‘Kerngegevens’ geeft een overzicht van de meest

relevante (economische) indicatoren die kenmerkend zijn voor de

branche. De gegevens hebben betrekking op 2011, tenzij anders

vermeld. Bij het zoeken naar de gegevens voor dit blok is gebruik

gemaakt van een veelheid van bronnen. Er is vooral gebruik

gemaakt van de gegevens van het CBS, maar tevens zijn andere

bronnen geraadpleegd, zoals brancheorganisaties, onderzoek- en

adviesbureaus, kranten, tijdschriften, internet en overheids-

instanties (waaronder product- en bedrijfschappen, ministeries).

De tweede pagina van de brancheanalyseOp de tweede pagina van de brancheanalyse staan vier

verschillende figuren. In de balk boven de figuren staat de titel van

de figuur in het betreffende blok, inclusief een bronvermelding. In

veel gevallen heeft ABN AMRO Sector Research eigen

bewerkingen en ramingen gemaakt met behulp van de gegevens

van de genoemde dataleverancier. Indien een dergelijke

bewerking heeft plaatsgevonden, dan staat dit vermeld in de balk.

De figuren op pagina 2 hebben betrekking op economische

ontwikkelingen. Onderwerpen die hier onder andere kunnen

worden behandeld zijn: omzetontwikkeling, kostenontwikkeling,

exploitatiebeeld, exportontwikkeling, aantal bedrijven,

werkgelegenheid, marktaandelen, en dergelijke.

Waar staan de letters ‘r’ en ‘v’ voor in de figuren?In de figuren treft u regelmatig een letter ‘r’ of ‘v’ achter het

jaartal aan. In deze gevallen staat de ‘r’ voor een raming (op basis

van beschikbare gegevens t/m bijvoorbeeld november 2011 is een

inschatting gemaakt voor de rest van het jaar). De ‘v’ staat voor

voorspelling en betreft de verwachting van de betreffende sector

econoom van ABN AMRO Sector Research.

20

Page 23: visie op transport en logistiek Interview Sectorvisie · waarom nu sectoren als bouw, retail, horeca en zakelijke dienstverlening het zwaar hebben. Het lijkt er op dat mondiaal de

Veel gebruikte termen, inclusief definitiesTot slot van deze leeswijzer een opsomming van enkele veel

gebruikte termen in deze publicatie, inclusief de definitie volgens

ABN AMRO.

▶ Definitie ZZP

ZZP staat voor ‘Zelfstandigen Zonder Personeel’. Ondernemers

die geen personeel in dienst hebben. Het begrip verwijst ook naar

de term ‘freelancer’.

▶ Definitie MKB

MKB staat voor Midden- en KleinBedrijf. In deze publicatie

hanteren we als definitie voor MKB de volgende veel gebruikte

tabel:

Categorie onderneming Werknemers Jaaromzet of jaarlijks

balanstotaal

middelgroot < 250 ≤ € 50 mln. ≤ € 43 mln.

klein < 50 ≤ € 10 mln. ≤ € 10 mln.

micro < 10 ≤ € 2 mln. ≤ € 2 mln.

▶ Definitie FTE

FTE staat voor ‘full-time-equivalent’. Eén fte staat voor een

volledige werkweek van 38 uur.

▶ Definitie BBP

Bruto Binnenlands Product is de totale waarde van alle in een land

geproduceerde goederen en diensten in een bepaalde periode.

21leeswijzer

Page 24: visie op transport en logistiek Interview Sectorvisie · waarom nu sectoren als bouw, retail, horeca en zakelijke dienstverlening het zwaar hebben. Het lijkt er op dat mondiaal de

colofon

De Visie Op Transport en Logistiek is een uitgave van ABN

AMRO. Het rapport is geschreven door ABN AMRO Sector

Research op verzoek van ABN AMRO Sector Advisory.

Sectoranalyse Nadia Menkveld ([email protected])

Senior Sector Econoom

ABN AMRO Sector Research

Macro economische analyseNico Klene ([email protected])

Senior Econoom

ABN AMRO Economisch Bureau

InterviewJoep Auwerda

Journalist/tekstschrijver

Fotografie interviewRon Offermans

Commercieel contactBart Banning (020-3436487)

Sector Banker Transport en Logistiek

ABN AMRO Sector Advisory

DistributieWebsite: www.abnamro.nl/transportenlogistiek

Telefoon: 0900-0024 (lE 0,10 per minuut)

Disclaimer

De in deze publicatie neergelegde opvattingen zijn gebaseerd op door

ABN AMRO betrouwbaar geachte gegevens en informatie, die op

zorgvuldige wijze in onze analyses en prognoses zijn verwerkt. Noch

ABN AMRO, noch functionarissen van de bank kunnen aansprakelijk

worden gesteld voor in deze publicatie eventueel aanwezige onjuist-

heden. De weergegeven opvattingen en prognoses houden niet meer in

dan onze eigen visie en kunnen zonder nadere aankondiging worden ge-

wijzigd.

© ABN AMRO, mei 2012

Deze publicatie is alleen bedoeld voor eigen gebruik. Het gebruik van

tekstdelen en/of cijfers is toegestaan mits de bron duidelijk wordt ver-

meld. Verveelvoudiging en/of openbaarmaking van deze publicatie is niet

toegestaan, behalve indien hiervoor schriftelijk toestemming is gekregen

van ABN AMRO. Teksten zijn afgesloten op 27 april 2012.

22

Page 25: visie op transport en logistiek Interview Sectorvisie · waarom nu sectoren als bouw, retail, horeca en zakelijke dienstverlening het zwaar hebben. Het lijkt er op dat mondiaal de

0900 - 0024 (E 0,10 per minuut)abnamro.nl/sectoren

AA 6

593

D ©

05-

12