Visie op Sectoren Retail 2012

35
Sectorupdate 2012 Interview Trends & ontwikkelingen Sectorvisie visie op retail

description

Met de Visie op retail biedt ABN AMRO naast een macro-economische visie op Nederland een omschrijving van de branches die onderdeel uit maken van de retailsector. Met de trends en ontwikkelingen en de actuele branchecijfers kunt u uw bedrijf vergelijken met anderen.

Transcript of Visie op Sectoren Retail 2012

Page 1: Visie op Sectoren Retail 2012

Sectorupdate 2012 ▶ Interview ▶ Trends & ontwikkelingen ▶ Sectorvisie

visie opretail

Page 2: Visie op Sectoren Retail 2012
Page 3: Visie op Sectoren Retail 2012

Geachte relatie,

Voor u ligt Visie op Sectoren (VOS), de jaarlijkse dwarsdoorsnede van het

Nederlandse bedrijfsleven. In VOS worden de actuele stand van zaken en de

vooruitzichten van een groot aantal sectoren en branches besproken. Aan de

hand van dit rapport kunt u uw onderneming spiegelen aan de trends en

actuele branchecijfers, kijken hoe het met de branche van uw toeleveranciers

is gesteld en zien wat de verwachtingen van ABN AMRO zijn voor uw eigen

branche.

Als bank anno nu publiceren wij VOS ook op onze nieuwe ABN AMRO Market Insights app voor de

iPad. Op deze app vindt u tevens onze andere sectorgerelateerde en macro-economische publicaties.

Aan het begin van het jaar werd het Nederlandse bedrijfsleven geconfronteerd met, helaas

wederom, een lichte recessie. De impact van deze nieuwe recessie wordt voor een belangrijk deel

bepaald door de mate waarin een sector herstel heeft laten zien na de dip in 2009. Precies de reden

waarom nu sectoren als bouw, retail, horeca en zakelijke dienstverlening het zwaar hebben.

Het lijkt er op dat mondiaal de economie zich herstelt en dit zal een positieve uitwerking hebben op

de Nederlandse export. Ook kan de verwachte daling van de grondstoffenprijzen een positieve

bijdrage leveren. In Nederland ligt echter de belangrijkste sleutel tot structureel herstel in handen van

de consument. Het consumentenvertrouwen is ongekend laag en gaat waarschijnlijk pas stijgen als

de onzekerheden over de Europese schuldencrisis, de eigen woning, pensioenen en de overheids-

financiën uit de lucht zijn. Met het onlangs door een aantal politieke partijen gesloten akkoord wordt

er geprobeerd om het overheidstekort terug te dringen. Hoe de maatregelen zullen uitpakken op de

economie, het consumentenvertrouwen en bijvoorbeeld de sector retail is op moment van schrijven

van deze publicatie nog onduidelijk.

De mogelijkheden om digitaal kennis op te doen over klanten zijn legio: app’s, reviews, en

twitterberichten. De kunst is: hoe kan een retailer zijn middelen het beste inzetten om zijn klant te

leren kennen? Michel Koster, sector banker Retail ABN AMRO ging hierover in gesprek met Ronald

van Zetten, CEO Hema BV. Volgens van Zetten is het niet de stijl van Hema om onmiddellijk met

iedere nieuwe digitale ontwikkeling mee te doen. Wél echt Hema, is niet te risicovol investeren en

op kosten letten. Toch zet ook een bedrijf als Hema sociale media inmiddels volop in. Zo hebben ze

geen klantenkaart nodig om de klant te leren kennen. Daar hebben ze nu sociale media voor.

Hopelijk stimuleert deze publicatie u om met ABN AMRO en uw collega-ondernemers van gedachten

te wisselen over de uitdagingen voor uw bedrijf en uw sector in Nederland. Wij denken graag met u

mee en zijn u graag van dienst. Namens alle collega’s van ABN AMRO wens ik u en uw bedrijf alle

succes toe!

Met vriendelijke groet,

Joop Wijn Lid Raad van Bestuur ABN AMRO

1Visie op retail

Page 4: Visie op Sectoren Retail 2012

Visie op retailSectorupdate 2012

2

Page 5: Visie op Sectoren Retail 2012

4 6

10 12 14 16 18 20 22 24

26 28 30 32

visie op Nederland

interview

autoretail

doe-het-zelfartikelen

drogisterijen

elektronica

kledingzaken

online retail

schoenen

sportspeciaalzaken

supermarkten

woonzaken

leeswijzer

colofon

3Visie op retail

Page 6: Visie op Sectoren Retail 2012

visie op NederlandNederlandse economie

krabbelt in 2012 weer op Vorig jaar is de economische groei sterk vertraagd en belandde de economie in een

recessie die in het begin van 2012 nog voortduurde. Er zijn echter aanwijzingen dat de

economie in het tweede halfjaar weer groei zal vertonen – waarschijnlijk dankzij een

aantrekkende uitvoer. De consumptieve bestedingen dalen naar verwachting opnieuw.

In 2011 groeide de economie met 1,2%. Ten opzichte van de groei

in 2010 (+1,7%) leek de afzwakking beperkt, maar achter die 1,2%

gaat een forse afkoeling van de economie schuil in de loop van het

jaar. In het eerste kwartaal van 2011 steeg het bruto binnenlands

product (bbp) nog met 0,75% ten opzichte van de voorgaande peri-

ode. In de daaropvolgende kwartalen viel dat cijfer steeds lager uit.

In het derde en vierde kwartaal was zelfs sprake van krimp (respec-

tievelijk -0,4 en -0,6% kwartaal-op-kwartaal). Deze ontwikkeling stak

ongunstig af bij die van de eurozone als geheel. In het derde kwar-

taal kromp de Nederlandse economie al, terwijl de eurozone-econo-

mie nog een plus liet optekenen en in het slotkwartaal van 2011 viel

het groeicijfer (-0,6%) opnieuw lager uit dan dat voor de eurozone

als geheel (-0,3%). Jaar-op-jaar viel de groei van het bbp terug van

+2,2% in het begin van het jaar naar -0,2% in het laatste kwartaal.

Afzwakking groei economie voorbij?

-6

-3

0

3

6

1991 1993 1995 1997 1999 2001 2003 2005 2007 2009 201160

75

90

105

120

bbp (% j-o-j; l.as)Economisch-sentimentindicator (r.as)

%

Bron: Thomson Reuters Datastream

Uitvoergroei sterk vertraagd, maar eerste lichtpuntjes zichtbaar Kijken we naar het verloop van de verschillende bestedingscompo-

nenten, dan valt op dat de uitvoer (de kurk waar de economie op

drijft) in de loop van het jaar per saldo niet is toegenomen (0,0%

j-o-j in vierde kwartaal). Na bescheiden kwartaal-op-kwartaal-plus-

sen in het eerste halfjaar, was daarna sprake van minnen. Dat de

gemiddelde jaargroei toch op 3,8% is uitgekomen, is dan ook gro-

tendeels toe te schrijven aan het stevige groeitempo tegen het eind

van 2010.

De forse afkoeling bij de uitvoer komt grotendeels, of zelfs hele-

maal, op het conto van de afzetmarkten. Driekwart van de goede-

renuitvoer blijft in de EU en daarvan blijft het overgrote deel binnen

de eurozone (krap 59% van de totale goederenuitvoer). De totale

goedereninvoer van de eurozone is zelfs nog wat meer terug-

gevallen dan de Nederlandse uitvoer. We zien hier de gevolgen van

diverse groeivertragende factoren. Denk aan de hoge olieprijzen

begin 2011, bezuinigingen door overheden en de grote onrust als

gevolg van de staatsschuldencrisis in de eurozone. Met name die

laatste factor heeft het vertrouwen in de economie in de tweede

helft van het afgelopen jaar stevig doen slinken.

De economie van de eurozone is naar verwachting in het eerste

kwartaal van 2012 opnieuw gekrompen. Dat kan worden afgeleid

uit de begin april beschikbare indicatoren. ABN AMRO verwacht dat

de eurozone-economie in het tweede kwartaal stabiliseert, om

vanaf het midden van het jaar weer wat te gaan groeien. Dit be-

scheiden herstel kan vooral worden toegeschreven aan de opleving

van de wereldhandel. De binnenlandse bestedingen in de eurozone

staan echter onder druk van bezuinigingsmaatregelen. Duitsland

lijkt hierop overigens een uitzondering te vormen.

De laatste Nederlandse uitvoercijfers lijken (al) wat minder ongun-

stig. In de jaar-op-jaarvergelijking zagen we eind vorig jaar en begin

dit jaar weer enige stijging van het groeicijfer. Ook de indicatie van

de inkoopmanagersindex (PMI) is beter: de deelindex voor de ex-

portorders lag in januari en vooral in februari boven de 50, dat is het

niveau dat het verschil markeert tussen krimp en groei. Hoewel we

in maart weer een daling zagen, bleef deze deel-PMI in die maand

nog duidelijk boven de 50.

4

Page 7: Visie op Sectoren Retail 2012

Uitvoergroei lijkt dal gepasseerdPMI >50 wijst op groei; <50 – krimp

-20

-10

0

10

20

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 201230

40

50

60

70

Uitvoer goederen (% j-o-j; l.as)PMI exportorders (index; r.as)

%

Bron: CBS, Markit NEVI

Binnenlandse bestedingen onder drukDe zwakke stee van de Nederlandse economie is de particuliere

consumptie. Deze is al vier kwartalen achtereen gekrompen met

als dieptepunt een terugval van 0,9% kwartaal-op-kwartaal eind

2011. Daarmee lag de consumptie op het laagste niveau sinds eind

2003! Gemiddeld kromp de consumptie vorig jaar met 1%. Dat is

beduidend meer dan de daling van het reëel beschikbaar inkomen

met bijna een half procent. Factoren die verantwoordelijk zijn voor

deze sterkere daling van de consumptie, zijn het vermogensverlies

op de aandelen- en de huizenmarkt en het sterk gedaalde consu-

mentenvertrouwen. Dat vertrouwen stond vorig jaar ook elders in

de eurozone onder druk vanwege de staatsschuldencrisis, maar in

ons land speelden nog meer factoren. Zo was er onzekerheid over

de hoogte van de pensioenen vanwege de gedaalde, en te lage,

dekkingsgraden van pensioenfondsen. Verder is er het hete hangij-

zer van de hypotheekrenteaftrek. Ten slotte wijzen we op de extra

bezuinigingen. Omdat het begrotingstekort in 2013 flink te hoog

dreigt uit te vallen, moet fors extra worden bezuinigd. Ook dat kan

van invloed zijn op de stemming van de consument.

In 2012 neemt de koopkracht opnieuw af: door bezuinigingsmaatre-

gelen én omdat de brutoloonstijging (al is deze iets hoger dan in

2011) weer achterblijft bij de inflatie. Alles overziend, gaan we ervan

uit dat de consumptie dit jaar opnieuw krimp zal vertonen.

Hoewel we voor het tweede halfjaar – vooral dankzij de voorzichtig

aantrekkende uitvoer – weer wat economische groei verwachten,

zal het bbp dit jaar (gemiddeld) toch duidelijk dalen. Maar voor 2013

wordt weer een positief cijfer voorzien.

Particuliere consumptie daalt verder

- 3

- 2

- 1

0

1

2

3

Reëel beschikbaar inkomen Particuliere consumptie

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

%

Bron: CBS, ABN AMRO Economisch Bureau

Bedrijven die overwegend op de binnenlandse markt georiënteerd

zijn (zie ook hieronder), zullen het in 2012 in doorsnee moeilijker

hebben dan bedrijven die meer exportgericht zijn.

Huizenmarkt zit vastDe huizenmarkt zit in het slop en er is weinig vertrouwen dat de si-

tuatie spoedig verbetert. De marktindicator van Vereniging Eigen

Huis bereikte in maart een nieuw dieptepunt. Het gebrek aan ver-

trouwen draagt bij aan de verwachting dat de huizenprijzen verder

zullen dalen. Deze verwachting wordt verder gevoed door de ont-

wikkeling van het transactievolume. Het teleurstellend lage aantal

transacties in de eerste maanden van het jaar laat zien dat de hui-

zenmarkt volledig is verkrampt. Dit lage aantal woningtransacties

valt deels terug te voeren op de minder ruimhartige verstrekking van

hypotheken. De beperkingen op de leencapaciteit vanuit de regelge-

ving, zoals de strengere Gedragscode Hypothecaire Financieringen,

de verlaagde Nibud-woonquote en de internationaal aangescherpte

kredietvoorwaarden van banken, zijn verantwoordelijk voor een

minder ruimhartige kredietverlening. Daarnaast speelt de discussie

over de toekomst van de hypotheekrenteaftrek. ABN AMRO houdt

er rekening mee dat de huizenmarkt voorlopig vast blijft zitten.

Hoewel de beperkte omvang van de woningvoorraad een prijsval

helpt voorkomen, dient rekening te worden gehouden met een ver-

dere daling van de huizenprijzen. We schatten dat de huizenprijzen

dit jaar met 5% dalen. Ook het aantal transacties blijft laag.

InflatieDe inflatie liep in 2011 geleidelijk op van 2% in het begin van het

jaar naar een piek van 2,7% in september. De toename van het

prijsstijgingstempo was het gevolg van onder meer hogere arbeids-

kosten en energieprijzen. Daarna viel het cijfer wat terug naar 2,5%

in de eerste drie maanden van 2012. Gemiddeld kwam de inflatie in

2011 uit op 2,3%.

In de loop van 2012 kan het inflatietempo verder afnemen. Deze

verwachting baseert ABN AMRO op de aanname dat de olie-

prijzen verder dalen, aangezien het risico van een escalatie in het

Midden-Oosten is afgenomen. Echter, door de aangekondigde

BTW-verhoging kan in het vierde kwartaal de inflatie een sprong

maken.

Risico’sDe risico’s voor het scenario van ABN AMRO liggen vooral aan de

‘onderkant’. In ons scenario gaan wij ervan uit dat de Europese be-

leidsmakers erin slagen de staatsschuldencrisis verder te bedwin-

gen, maar dit is verre van zeker. Een nieuwe escalatie van de

staatsschuldencrisis in de eurozone is niet ondenkbaar. Verder

zouden de olieprijzen kunnen stijgen. De economische groei zou in

beide gevallen worden gedrukt; en de inflatie valt - bij stijgende olie-

prijzen - hoger uit. Ook bestaat het risico dat de situatie op de hui-

zenmarkt verder verslechtert.

5Visie op Nederland

Page 8: Visie op Sectoren Retail 2012

Links: Michel Koster, sector banker Retail ABN AMRO. Rechts: Ronald van Zetten, CEO HEMA BV.

Ronald van Zetten, CEO Hema:‘Klantenkennis is basis van

Hema-strategie’

De komende jaren gaan de nieuwe verhoudingen in retail zich steeds duidelijker

aftekenen. Wat wordt de populairste manier van winkelen: de straat op, naar de

winkel (offline), de digitale snelweg op, mobiel of vast (online) of cross channel retail,

een slimme combinatie van beide? Klanten geven retailers online veel meer informatie

dan cash betalend aan de kassa. De mogelijkheden om digitaal kennis op te doen over

klanten zijn legio – app’s, reviews, twitterberichten, Real Time Bidding van adver-

teerders om een individuele surfer een aanbieding te mogen doen, klachten op

facebook over een webshop die vastloopt. De kunst is: hoe kan een retailer zijn

middelen het beste inzetten om zijn klant te leren kennen? Onmiddellijk met iedere

nieuwe digitale ontwikkeling meedoen, dat is niet de stijl van Hema, vertelt Ronald

van Zetten, CEO van Hema BV. Hij geeft zijn visie samen met Michel Koster, sector

banker Retail ABN AMRO.

6

Page 9: Visie op Sectoren Retail 2012

Hema is niet de allereerste als het gaat om de inzet van nieuwe

digitale mogelijkheden. De Facebook-pagina van Hema (80.000

followers) is in december 2010 de lucht in gegaan. Een app is er

niet. De mogelijkheid om klanten reviews van producten te laten

schrijven op de website, is er sinds 5 april dit jaar. Op Twitter is

Hema voor bedrijfsbegrippen al wel langer actief: sinds

september 2009. En in de Nielsen Top 100 (de lijst van grote

adverteerders die het meest actief twitteren) staat Hema met

6.556 followers in februari 2011, op een fraaie tweede plaats. De

account @Hema was aanvankelijk gekaapt door een particulier,

maar is met hulp van Twitter in handen van het warenhuis

gekomen. Veel klanten twitteren vragen. Bijvoorbeeld: ‘Wanneer

gaat de Hema biologische vleeswaren verkopen?’ Antwoord: ‘We

zijn duurzame alternatieven aan het onderzoeken, mocht het zo

ver zijn, dan laten we het natuurlijk weten.’ Komen ze met een

serieuze klacht, dan krijgen ze een direct tweet van Hema.

Michel Koster: ‘Mooi om te zien hoe Hema sociale media inzet,

en voor zich laat werken. Binnen korte tijd zal het grootste deel

van de consumenten sociale media gebruiken. Mensen gebruiken

dagelijks verschillende kanalen om zich te oriënteren, te zoeken

en te beslissen. Daarom vind ik dat retailers in alle kanalen actief

moeten zijn en ervoor dienen te zorgen dat de marketinguitingen

op elkaar aansluiten. Soms wordt daarbij vergeten dat de winkel

één van de marketingkanalen is, waarschijnlijk zelfs het

belangrijkste kanaal.’

Is er een reden dat Hema vaak wat later instapt als het gaat om

nieuwe digitale mogelijkheden?

Ronald van Zetten: ‘Als groot bedrijf moet je niet meteen op

iedere trend vol in gaan zetten, dat zou slecht beleid zijn. Kijk, we

kijken naar de markt, en bepalen onze strategie op basis van wat

we weten van klanten. Als we twijfelen of we wel voldoende van

de klant weten, dan doen we consumentenonderzoek. We

luisteren heel goed naar de klant. Maar we willen niet bij iedere

nieuwe digitale ontwikkeling onmiddellijk voorop lopen.’

Want wat is het risico?

Van Zetten: ‘Dat kun je niet aan qua bemanning, geld en kennis.

Het is te riskant om het in al die dingen te steken die misschien

niets opleveren. Dat is geen wijsheid. Als je iets ziet ontstaan dat

grote vormen aanneemt, dan kun je altijd nog meedoen. Zoals we

met de webshop hebben gedaan, en die maakt gezonde winst.

Dat is ook echt Hema, niet te risicovol investeren, op de kosten

letten.’

Koster: ‘Tegenwoordig is het technisch mogelijk om klanten die in

je zaak winkelen, op hun smartphone een unieke aanbieding te

doen, die alleen voor hen geldt. Het is een mooie manier om

tevens kennis over die klant op te doen. Hoe kijkt Hema aan tegen

deze nieuwste mogelijkheden van mobiel internet?’

Van Zetten: ‘Ja, jongeren schijnen dat cool te vinden. We zien de

ontwikkelingen, getargete reclame op de smartphone, maar

vooralsnog doen we er niets mee. Voor Hema is op die manier

kortingen geven aan sommige mensen niet de richting. We willen

vaste, lage prijzen voor iedereen.’

Vertrouwen opbouwen is lastigVan Zetten: ‘Print de namen van alle Nederlandse webshops

achter elkaar uit en je hebt een dik telefoonboek. Het is duidelijk

geen kunst om een webshop te beginnen. Maar een betrouwbaar

merk opbouwen, vertrouwen kweken en vasthouden, dat is een

heel ander verhaal. Ik las laatst over een man die een reeks

webshops was begonnen en er rijk mee geworden was. Hij had

alleen nog nooit goederen geleverd – dat noemen ze oplichting

geloof ik. Vertrouwen opbouwen als webshop is lastig, vanwege

het ontbreken van direct contact. Dus, om

consumentenvertrouwen in een sterk merk te stimuleren, helpt

het om een webshop te combineren met een stenen winkel. Als

er iets is met producten die je in de webshop hebt gekocht, dan

kun je daar naartoe. Die combinatie wint weer aan populariteit.’

Koster: ‘Ja, dat klopt helemaal. Het blijkt ook uit het ABN AMRO-

rapport Chross Channel Retail De Toekomst 2015, waarin is

aangetoond dat crosschannel de belangrijkste voorkeur van de

consument wordt, gevolgd door offline kopen. Fysieke winkels

blijven belangrijk en bepalen mede het succes, ook in het nieuwe

internettijdperk. Consumenten zijn niet bezig met kanalen en zien

online en offline niet als twee aparte werelden. Ze willen zelf de

vier w’s rondom een aankoop bepalen: wat, waar, op welke

manier en wanneer? En dan is het voor de retailer en fabrikant de

uitdaging om zoveel mogelijk traffic te generen (on- en offline), en

om samen te zorgen voor het perfecte productenaanbod, op de

juiste plaats.’

Pallet van mogelijkhedenVan Zetten: ‘Ik denk dat het hele pallet van mogelijkheden voor de

klant beter en prettiger is geworden. Hij kan beter vergelijken, is

beter geïnformeerd, hij weet precies wat hij gaat doen. Dat moet

je als ondernemer allemaal in overweging nemen. De markt is

transparanter geworden en dat is wel goed.’

Bij Hema lijkt de synergie tussen stenen winkel en webshop

subliem. Zijn er nog punten die beter kunnen?

‘De markt is transparanter en dat is goed‘

7Interview

Page 10: Visie op Sectoren Retail 2012

Van Zetten: ‘Of onze formule van de webshop al klaar is? Nee,

eigenlijk zijn we net begonnen. We zijn redelijk succesvol, anders

win je geen grote prijzen. Onze ambitie is groot. De wereld gaat

snel. We zijn kansrijk genoeg. Voor consumenten zijn we heel

goed bereikbaar. Hema is een bekend merk, dat terecht het

vertrouwen krijgt, ook qua betaling. Een hit is ons vers gebak op

maat, met een foto erop als de klant dat wil. En dat voor een

goede kwaliteit en dito prijs, dat is vrij uniek. Dat kan ook alleen

omdat we een forse schaalgrootte hebben bereikt. Ook fotografie

scoort uitstekend in de webshop. In analoog waren we al goed,

en digitaal doen we het ook goed met onze fotoalbums. Nu is

Xpozer een succes; een folie dat je fraai met je eigen foto kunt

bedrukken, en vervolgens opspannen om het op te hangen.’

Hogere conversieVan Zetten: ‘Er zijn kansen genoeg om de webshop te verbeteren

en toegankelijker te maken, door beter in te spelen op de wensen

van de klant. En we willen de conversie verhogen, dus méér

mensen die naar de website komen, ook daadwerkelijk tot een

aankoop bewegen. Ik ga niets zeggen over het conversie-

percentage. Maar zo lang het nog voorkomt dat mensen die iets

willen kopen, onverrichter zake de website weer verlaten, kan het

altijd beter. Dat proberen we te begrijpen en er iets aan te doen.

Soms zijn er zo veel bezoekers dat de site kan vastlopen. Dat is

een technisch probleem. Maar het surfgedrag speelt ook een rol.’

Van Zetten: ‘Op de psychologie van de kopende surfer zijn we

voorlopig niet uitgestudeerd. Sinds 5 april kunnen klanten online

een review van producten plaatsen. Daar hebben we lang over

nagedacht. Besloten is om niet te modereren. Soms zie je dat één

klant met een bepaalde post al opinion leader kan zijn, en al veel

invloed heeft. En die kan daar heel ver in gaan. Er kunnen best

ongelukken mee gebeuren. We gaan kijken hoe zich dat

ontwikkelt.’

Fiep Westendorp in ParijsHema heeft inmiddels een stuk of tien winkels in Frankrijk, de

meeste in Parijs. Hoe onderzoeken jullie de markt? Dat is

ingewikkeld. Nederlanders denken erg vaak Fransen te kennen,

maar zitten er vaak naast.

Van Zetten: ‘We zitten ook op Gare du Nord, waarvoor we een

tender wonnen, heel bijzonder. Leuk om in een andere cultuur

onze oer-Nederlandse winkels te openen. Per land selecteren we

Ronald van Zetten, CEO HEMA BV

‘Hema werkt niet met een klantenkaart’

8

Page 11: Visie op Sectoren Retail 2012

een ander assortiment. We voeren 22.000 artikelen, waarvan we

50% per jaar veranderen. In totaal managen we 30.000 artikelen,

een aardige klus. We bedenken wat Fransen aantrekkelijke

producten zouden vinden. Fransen houden net als Nederlanders

van kwaliteit en goed design voor een acceptabele prijs. We

pretenderen met onze fris gekleurde Hollandse vormgeving een

optimistisch merk te zijn. Fiep Westendorp, tekenares van Jip en

Janneke, vinden ze in Parijs ook geweldig. Paas- en Sinterklaas-

producten lopen er ook goed.’

Van Zetten: ‘Cosmeticaproducten – dié hebben we aanvankelijk

niet geprobeerd. Frankrijk is immers de bakermat van cosmetica.

Dat heeft geen zin, dachten we. Een forse misvatting, het is een

goed lopende categorie geworden. Overigens: de Hema-worst

deed het goed in Franse smaakpanels; maar dan wel in plakjes,

met wat mosterd en prikkertjes, bij de borrel. Wie weet gaan we

het op die manier nog eens proberen te verkopen. Maar nu nog

niet. En die beroemde halve warme worsten in een zakje, die hier

zo fantastisch lopen, die kunnen we daar niet verkopen. Dat zit er

niet in.’

Diepe kennis over grillige consument Koster: ‘In deze lastige en snel veranderende markt is doelgroep-

gericht communiceren en positioneren een hot topic voor

retailers, om inzicht en aansluiting te blijven houden met de

grillige consument. Hema is een groot bedrijf, wat zou nu uw

advies zijn aan middelgrote retailers, als ik u zou vragen: hoe

kunnen zij het beste met hun klanten communiceren, zodat ze

hen beter leren kennen?’

Van Zetten: ‘Je hoeft tegenwoordig geen klantenkaart te hebben

om mensen iets over je bedrijf te laten zeggen. Daar hebben we

sociale media voor. Dus dat helpt al. Overigens: Hema heeft

ervoor gekozen niet met een klantenkaart te werken. Dat past

niet in onze filosofie. We willen niemand méér voordeel geven

dan een ander. We zitten meer op de toer van terug naar de

eenheidsprijzen. Natuurlijk niet voor alle producten, maar voor

acties. Een ontbijt voor 1 euro. Dat is zó goedkoop dat we de

marge inleveren. Het loopt goed.’

‘Verder adviseer ik: wees vindbaar op een website. Als je van plan

bent grote investeringen te gaan doen voor een webshop, bedenk

dan vooraf goed: wat wil ik ermee bereiken en is het die

investering ook waard? Dat is niet anders dan bij een gewone

winkel. De kracht van een ondernemer is: dicht bij de klanten

staan en lokaal een goede klantenbasis opbouwen. Met moderne

technologie kun je die klanten managen. En overigens geloof ik

niet dat je met heel veel marketingbudget en heel gedetailleerde

en diepe kennis over de grillige consument nou zo veel opschiet.

Ik bedoel: die kennis verzamelen kost heel veel geld en tijd, en

het schijnt tegenwoordig amper belangrijk te zijn hoe je dat weer

terug verdient.’

Van Zetten: ‘En als je een landelijke speler wilt worden: zorg dan

dat je marketing, distributie en logistiek ook op landelijke schaal

werken. Als je landelijk adverteert, en je moet vervolgens de

spullen vanuit de achterkamer versturen, dan red je het niet.’

Zoo geweldigDe Hollandsche Eenheidsprijzen Maatschappij Amsterdam,

afgekort Hema, begon in de Kalverstraat in Amsterdam. Ieder

product kostte 25 of 50 cent. Het was 1926, alle winkels waren

nog van steen, en de reclameleus op het openingsaffiche

voorspelde in ouderwetse spelling: ‘Zoo geweldig als in Amerika

zal ook in Nederland het nieuwe systeem inslaan.’ Het affiche is te

vinden in de geschiedenis-time-line op de Hema Facebook-pagina.

De tekstschrijver heeft een visionaire blik gehad: Hema opent zo

ongeveer iedere week een nieuw filiaal, en telt (begin april 2012)

605 winkels, in Nederland, België, Frankrijk, Duitsland en

Luxemburg. Al wordt wellicht 2012 een lastig jaar, voorziet Van

Zetten, ’de prestaties zijn - ondanks de economische crisis - tot

dusverre goed.’

Van Zetten: ‘Natuurlijk is dat verklaarbaar door onze vaste lage

prijsstelling, maar ik constateer dat ook wij sinds de crisis harder

en scherper moeten werken.’

‘Een klant kan met één review al opinion leader zijn’

9Interview

Page 12: Visie op Sectoren Retail 2012

Minimale marges op nieuwverkopen brengt dealers in problemen

Weg naar verbetering rendement via minder showrooms

Klant als centrum auto-universum de route naar de toekomst

Branchebeschrijving

Trends en ontwikkelingen

Onze visie

Kerngegevens Websites

De autobranche bestaat uit importeurs, dealers, handelaren in auto-

onderdelen en onderhouds- en reparatiebedrijven. De dealers zijn

merkgebonden of universeel. Merkgebonden bedrijven zijn merk-

dealers en -reparateurs die door de fabrikant als zodanig zijn erkend.

Nieuwe auto’s worden vooral via het merkkanaal afgezet. Universele

autobedrijven zijn niet merkgebonden. Beide typen autobedrijven

verkopen gebruikte auto’s en verrichten reparaties en onderhoud.

In de onderhouds- en reparatiemarkt zijn grote (gespecialiseerde)

ketens actief.

Ondanks de recessie in het tweede halfjaar van 2011, zorgde fiscale

overheidsstimulering ervoor dat personenauto’s het enige duurzame

consumentengoed waren waar Nederlanders ruim in investeerden in

2011. Behalve meer volume en vergroening van het wagenpark, is de

autoretailer hier niet veel mee opgeschoten. Er is structureel iets mis

wanneer in een jaar de autoverkopen met 15% stijgen, maar tegelijker-

tijd het gemiddelde dealerrendement sterk daalt tot onder de 1%. Oor-

zaak is de ‘downsizing’ van de verkopen, die al een aantal jaren gaande

is. Consumenten kopen kleinere - en daarmee goedkopere - auto’s,

waar kleinere marges op zitten. Inmiddels betreft meer dan 50% van de

verkopen ‘kleine auto’s’. Importeurs zijn in 2011 verder gegaan met het

herstructureren van hun dealernetwerken. Deze consolidatieslag leidt

tot minder showrooms. Het aantal verkopen per showroom stijgt hier-

door, wat uiteindelijk kan leiden tot rendementsverbetering. Op de occa-

sionmarkt vermindert de vraag. Het aanbod is groot en sluit niet aan op

de vraag. Hierdoor lopen de statijden op en dalen de prijzen. Wel heeft

de sterk gestegen export van occasions een stabiliserende werking. Bij

de aftersales is er sprake van overcapaciteit en zorgt hevige concurren-

tie voor prijsdruk. Lease- en verzekeringsmaatschappijen zorgen dat gro-

tere delen van schadereparaties en onderhoud gestuurd worden. Steeds

meer dealers richten zich op universele concepten met als doel omzet te

winnen uit onderhoud en schadereparaties van het niet-eigen-merk.

In het auto-universum van de nabije toekomst moet de alwetende en

veeleisende klant centraal staan. Deze klant zal zich niet alleen on- en

offline willen informeren, maar ook online willen kopen. Hij bepaalt

wanneer, waar en hoe hij wordt geholpen. De Bovag Toekomstvisie

2020 geeft een beeld van de toekomst waarin zowel specialisten als

brede aanbieders een plek hebben. De vier geschetste typen bedrijven

hebben met elkaar gemeen dat de organisatie op de klant is ontwor-

pen. ABN AMRO verwacht dat de rol van grote dealerholdings steeds

prominenter zal worden en de schaalvergroting niet zal stoppen.

Samen met importeurs hebben zij de slagkracht om richting te geven

aan nieuwe ontwikkelingen. De branche zal een antwoord moeten

vinden op bestaande initiatieven voor het online verkopen van nieuwe

personenauto’s. Nu de ANWB, met vier miljoen leden, een partner-

schap is begonnen met NAK (www.nieuweautokopen.nl), kan dit een

doorbraak betekenen voor de online verkoop van personenauto’s.

Niets doen zal leiden tot het wegvloeien van volume. Het is onjuist om

te denken dat het met de elektrische auto zo’n vaart niet zal lopen.

Nederland is met zijn infrastructuur en relatief korte afstanden bij

uitstek geschikt voor dit type auto’s. Zowel in aftersales als sales zal

extra kennis en inspanning nodig zijn om dit product aan de man te

brengen. Grootste uitdaging bij al deze ontwikkelingen blijft echter het

op een verantwoord niveau brengen van het rendement.

Aantal bedrijven: 24.040

▶ waarvan dealers: 2.556

Aantal werkzame personen: ca. 55.000

Verkoop nieuwe personenauto’s: 555.777

Verkoop nieuwe bestelauto’s: 58.665

Verkoop occasions autobedrijven: 1,07 mln

ABN AMRO omzetverwachting 2012: -5%

www.bovag.nlwww.raivereniging.nlwww.dealersupportnet.nl www.focwa.nl

autoretail

10

Page 13: Visie op Sectoren Retail 2012

0

100.000

200.000

300.000

400.000

500.000

600.000

80

85

90

95

100

105

110

Inde

x (2

005=

100)

1e jaarhelft 2e jaarhelft Omzet (r.as)

'00 '02 '04 '06 '08 '10 '12*

0

500

1.000

1.500

2.000

2.500

3.000

3.500

Contractpartners Aantal showrooms

2005 2010 2011

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

2005 2007 2009 2011

A-small: submini’s (o.a.Ford Ka) B-city: kleine auto’s (o.a. Peugeot 207)C-lower family: kleine middenklasse (o.a. VW Golf) D-upper family: middenklasse (o.a. Audi A4)J-medium mpv: medium MPV’s (o.a. Renault Scenic) Overigen

0

50.000

100.000

150.000

200.000

250.000

300.000

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Correlatie nieuwverkopen en omzetontwikkeling

Daling aantal showrooms nog niet ten einde

Groei verkoop kleinere auto’s niet te stoppen

Export occasions legt bodem onder occasionmarkt

BRON: CBS, *verwachting ABN AMRO

Bron: Automotive dealerspecial

Bron: RDC Datacentrum

Bron: VWE

▶ De trend naar kleinere - en daarmee goedkopere - auto’s, maakt

dat de correlatie tussen de omzetontwikkeling en de nieuwverko-

pen kleiner wordt. Zo steeg het aantal nieuwverkopen met 11% in

het vierde kwartaal van 2011, terwijl de omzet van de dealers en

garages met 2,8% daalde.

▶ De branche kent een sterk seizoenspatroon. De verhouding tussen

de verkopen in de eerste en tweede helft van een jaar ligt al jaren

rond een gemiddelde van 60% om 40%.

▶ Al meerdere jaren daalt het aantal showrooms. Nederland heeft

echter nog altijd een hoge dichtheid van autodealers en garages.

Een verdere daling zal noodzakelijk zijn om het aantal verkochte

auto’s per showroom naar een rendabeler niveau te brengen.

▶ De schaalvergroting in de branche is nog niet ten einde. De grotere

dealerholdings nemen ieder jaar een groter deel van de verkopen

voor hun rekening. Ook neemt ieder jaar het aantal contractpart-

ners van importeurs af.

▶ Demografische ontwikkelingen, zoals meer eenpersoonshuishou-

dens, vergrijzing en aandacht voor duurzaamheid, veroorzaken de

trend naar kleinere auto’s. Fiscale stimulering heeft deze trend een

krachtige impuls gegeven.

▶ In zes jaar tijd is het aandeel van de kleinere auto’s, de segmenten

small en city, gestegen van 30% naar ruim 52%.

▶ Door de trend naar kleinere auto’s is de gemiddelde verkoopprijs

van nieuwe auto’s de afgelopen vijf jaar met 15% gedaald.

▶ De export van occasions is in 2011 met 40% explosief gestegen.

Motor van deze groei is de mogelijkheid om de BPM terug te vor-

deren van auto’s die worden geëxporteerd naar een EU-land. De

auto’s dienen na 16 oktober 2006 op kenteken te zijn gezet.

▶ Op de occasionmarkt is sprake van prijsdruk en verschralende

marges. De naar verwachting aanblijvende sterke groei van de

export zorgt ervoor dat het occasionaanbod niet al te ruim wordt.

11autoretail

Page 14: Visie op Sectoren Retail 2012

doe-het-zelfartikelen Ook in 2012 negatieve omzetontwikkeling

Verbetering woningmarkt essentieel voor fundamenteel herstel

Branchevreemde aanbieders vormen bedreiging via online kanaal

Branchebeschrijving

Trends en ontwikkelingen

Onze visie

Kerngegevens Websites

De doe-het-zelfbranche (dhz) omvat bouwmarkten, verf- en behangspe-

ciaalzaken (vbs), ijzer- en gereedschappenzaken, breedpakketzaken en

overige doe-het-zelfwinkels. Breedpakketzaken zijn feitelijk kleine bouw-

markten met een verkoopvloeroppervlakte van minder dan 1.500 m2.

Belangrijke productgroepen zijn ijzerwaren, gereedschap, houtwaren,

sanitair, verf, behang, keukens, bouwmaterialen en tuinartikelen. Bouw-

markten verkopen steeds vaker branchevreemde artikelen als bloemen

en planten, elektronica en meubels.

Het grootste probleem van de dhz-branche vormen de al een aantal

jaren dalende volumes. De branche heeft dit altijd proberen op te

vangen door steeds meer branchevreemde producten aan te bieden.

De grote bouwmarkten zijn verworden tot megastores die alles bieden

op het gebied van van doe-het-zelf, tuin, wonen en recreatie; vaak in

de ruimste zin van het woord. Prijsverhogingen in de afgelopen jaren

hebben er voor gezorgd dat de omzetten niet verder zijn weggegleden.

Parallel met de daling van het volume, loopt ieder jaar het aantal

verkooppunten van dhz-artikelen terug. Over de laatste 15 jaar bedroeg

de daling bijna 25%. Daarentegen is er ook een tegengestelde bewe-

ging gaande: het totaal aantal meters vloeroppervlakte is flink geste-

gen. De langetermijntrend naar schaalvergroting heeft er voor gezorgd

dat een gemiddelde bouwmarkt tegenwoordig ruim 2.800 m2 beslaat,

tegen 2.300 m2 in 2005. Ook is in diezelfde periode het aantal bouw-

markten met een verkoopvloeroppervlakte van meer dan 5.000 m2

met 45% gestegen. Een afname van het aantal verkooppunten speelt

vooral in de segmenten verf- en behangspeciaalzaken en ijzerwaren.

Daar verdwijnen de niet-gebonden zelfstandige ondernemers. Zij

hebben vaak opvolgingsproblemen, waardoor aansluiting zoeken bij

een gespecialiseerde keten veelal geen optie is. Maar soms is dit de

reddingsboei om te overleven. De verkoopkracht kan toenemen en er

kan scherper worden ingekocht.

De dhz-branche heeft de bodem van het dal nog niet bereikt. ABN

AMRO verwacht dat het aantal woningtransacties in 2012 verder daalt

naar 110.000 (-8%). De dhz-branche gaat dit voelen. Duurzaam herstel

komt pas als de woningmarkt aantrekt. De klant ziet nauwelijks onder-

scheid tussen de verschillende dhz-ketens. Beleving, specialisatie,

service en advies kunnen onderscheidende factoren zijn, maar meer

nog lijkt klantenbinding mogelijk door een goede crosschannelstrate-

gie. In de dhz-branche staat online kopen nog in de kinderschoenen.

Driekwart van de klanten koopt uitsluitend in fysieke winkels en

slechts 12% van de artikelen wordt via internet verkocht. Daar waar

de branche kansen onbenut laat, melden zich branchevreemde aan-

bieders en treedt ketenvervaging op door fabrikanten en groothandels

die online activiteiten ontplooien. Een inhaalslag is nodig. De kracht

van de branche is deskundig advies, de directe beschikbaarheid van

het product en de mogelijkheid een product ter plekke te kunnen

beoordelen. De sleutel tot succes is een crosschannel business-

model dat deze sterke punten combineert met het optimaliseren van

logistieke processen. De klant wil namelijk alles; zowel on- als offline

oriënteren en kopen als producten naar wens meenemen, afhalen of

laten bezorgen. Dit stelt hoge en andere eisen aan inkoop en voorraad-

beheersing. Verdienmodellen moeten veranderen en de fysieke winkel

gaat er anders uit zien.

Omzet totale branche: EUR 3.880 mln

▶ waarvan bouwmarkten: EUR 2.844 mln

▶ waarvan vbs: EUR 416 mln

▶ waarvan ijzerwaren: EUR 309 mln

▶ waarvan breedpakket: EUR 311 mln

Totaal aantal winkels: 2.420

ABN AMRO omzetverwachting 2012: -2%

www.hibin.nlwww.rndweb.nlwww.vertaz.nlwww.mixonline.nl

12

Page 15: Visie op Sectoren Retail 2012

70

80

90

100

110

120

130

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Inde

x (2

000=

100)

Bouwmarkten Verf, behang IJzerwarenBreedpakket Totaal

Inkoopwaarde

Personeelkosten

Huisvestingskosten

Overige kosten

Bedrijfsresultaat

61%

11%

15%

6%

6%

55

70

85

100

115

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012*

Inde

x (2

000=

100)

Woningtransacties Volume dhz

DGN (Hubo, Multimate, Fixet,Doeland) 407

Intergamma (Karwei, Gamma) 292

Maxeda (Praxis, Formido) 221

Kluswijs 16

Hornbach 9

42,8%

23,3%

30,7%

1,7%0,9% IBW 5 0,5%

Omzetdaling branchebreed probleem

Bedrijfsresultaat vertoont dalende trend

Correlatie tussen woningtransacties en volume dhz

Ketens en aantallen vestigingen nog geen status-quo

Bron: Mixonline, GFK, ABN AMRO Sector Research

Bron: HBD

Bron: CBS, *verwachting ABN AMRO

Bron: Vakblad Mix, ABN AMRO Sector Research

▶ In 2011 daalde voor het vierde jaar op rij de omzet in de dhz-

branche. In 2011 bedroeg de daling 2,5%. In de periode 2008-2011

is de omzet volgens GFK data met 12,5% gedaald.

▶ De hardste klappen vielen in 2011 bij de breedpakket- en ijzer-

warenzaken, met een omzetdaling van respectievelijk 5,5 en 5,9%.

Bij de bouwmarkten bleef de daling beperkt tot 1,8%.

▶ Het winnen van marktaandeel door bouwmarkten ten koste van

speciaalzaken, is in 2011 gestagneerd.

▶ De personeelskosten als percentage van de omzet zijn de laatste

jaren gestegen. Belangrijkste oorzaak daarvan is de daling van de

omzet. De omzetdaling is niet gepaard gegaan met een vergelijkba-

re daling van de personeelssterkte.

▶ Het bedrijfsresultaat is gedaald naar 6%. Tot enkele jaren geleden

zat dit percentage rond de 10%.

▶ Het voeren van private label producten komt steeds vaker voor om

de marges op peil te houden.

▶ Tussen de ontwikkeling van de woningmarkt en de volumeomzet

in de dhz-branche bestaat een duidelijk verband.

▶ Sinds 2006 is de volumeomzet in de dhz-branche met 18%

gedaald. Het aantal woningtransacties lag in 2011 42% lager

dan in 2006.

▶ Een afname van het aantal verhuizingen leidt tot lagere dhz-

volumes. Maar dit verband is niet één op één. Uitstel van

verhuizen, of zelfs afstel, zorgt ook voor verbouw en onderhoud

aan bestaande huisvesting.

▶ De ketenvorming in de dhz-detailhandel is ongekend. Onder de

paraplu’s van Maxeda, Intergamma en DGN valt 97% van alle

bouwmarkten en breedpakketzaken.

▶ Toen DGN in 2010 besloot te stoppen met de Doeland-formule, is

een aantal Doeland-ondernemers een nieuwe breedpakketformule

gestart: Kluswijs. Kluswijs telt inmiddels 16 ondernemingen.

▶ Door het verdwijnen van de Doeland-formule is het aantal breed-

pakketzaken in 2011 met 7% gedaald.

13doe-het-zelfartikelen

Page 16: Visie op Sectoren Retail 2012

drogisterijen Webverkopen spelen steeds grotere rol in omzet

Druk op prijzen door concurrentie supermarkten en internetaanbieders

Social media middel voor klantenbinding

Branchebeschrijving

Trends en ontwikkelingen

Onze visie

Kerngegevens Websites

Drogisterijen houden zich bezig met de verkoop van drogisterijartike-

len, zoals lichaamsverzorgende producten (bijvoorbeeld deodorant en

shampoo), zelfzorggeneesmiddelen zonder recept en decoratieve en

verzorgende cosmetica. Naast deze productgroepen, die tot het

kernassortiment behoren, verkopen veel drogisterijen steeds vaker

branchevreemde artikelen als speelgoed en snoep. Van de drogisterij-

en is 87% onderdeel van een keten, franchiseorganisatie of een in-

en/of verkooporganisatie.

Al enkele jaren kent de drogisterijbranche een stabiele tot licht stijgende

omzet. In 2011 wist de branche een omzetgroei te realiseren van 0,7%.

Deze lichte groei is vooral te danken aan een prijsstijging van 0,8%.

Schaalvergroting en ketenvorming zijn vergevorderd. Circa 87% van alle

drogisterijen is onderdeel van een keten of formule. De niet-gebonden

zelfstandige drogist verdwijnt uit het straatbeeld. De prijzen staan onder

druk met krappere marges tot gevolg. De prijsdruk wordt opgevoerd

door de opkomst van pure internetaanbieders als Truus.nl en Drogisterij.

net. Het aantal huismerkproducten in drogisterijen is de afgelopen jaren

sterk toegenomen. Hierdoor kwam druk te staan op de marges van de

merkfabrikanten. Om hun onderhandelingspositie te versterken, zijn de

fabrikanten van A-merken hun drogisterijproducten buiten de winkels

om gaan aanbieden. Vaak gebeurt dit in samenwerking met grote online

warenhuizen. Volgens de Multichannel Monitor 2011 wordt 12% van de

artikelen voor persoonlijke verzorging verkocht via internet. In 2010 was

dit nog 8%. Consumenten kopen niet alleen vaker via internet, ze oriën-

teren zich tegenwoordig ook vaker online, waardoor ze steeds beter ge-

informeerd zijn over producten. Dit stelt ook hogere eisen aan de kennis

en service van het personeel. Enkele productgroepen groeien bovenge-

middeld. Vooral de decoratieve cosmetica, mannenverzorgingsproduc-

ten en zonnecosmetica doen het goed. Dit zijn producten met een

hogere marge en daarmee een aantrekkelijke productgroep.

Ondanks het toenemende online aanbod van producten, blijven consu-

menten behoefte houden aan service en advies. Juist daar liggen de

kracht en de kansen van drogisterijen. In het kennen van de klant

moeten drogisterijen nog een slag maken. Zo hebben veel jonge ge-

zinnen met baby’s een sterke adviesbehoefte. Ook ouderen zijn inte-

ressant voor ondernemers in de drogisterijbranche. Zij zijn tegenwoor-

dig fitter en actiever en hebben meer belangstelling voor gezondheid

en uiterlijke verzorging. Daarnaast neemt door de vergrijzing de hoe-

veelheid ouderen de komende jaren sterk toe. Door de toenemende

mate van interesse in dieetproducten komt er meer vraag naar maal-

tijdvervangers en voedingssupplementen. Hier kan de drogisterij-

branche, als grootste afzetter van dieetproducten, de vruchten van

plukken. Volgens de Multichannel Monitor 2011 wordt 12% van de

artikelen voor persoonlijke verzorging verkocht via internet. In 2010

was dit nog 8%. Het web zal in de toekomst een nog grotere rol gaan

spelen in het koopgedrag van consumenten. Consumenten oriënteren

zich nu al steeds vaker via het web alvorens tot aankoop over te gaan.

De moderne consument beperkt zich daarbij niet tot klassieke web-

sites. Om in dit proces een grotere doelgroep aan te spreken en

consumenten te beïnvloeden, zijn sociale media als Facebook een

effectief middel. Voor 2012 verwacht ABN AMRO een licht stijgende

omzet met een aanhoudende druk op de prijzen.

Aantal winkels: 2.730

Aantal betaalde banen: 22.200

Netto omzet per winkel: EUR 1,04 mln

Netto omzet per fte: EUR 226.000

Omzet per m2 winkelvloer: EUR 4.900

Gemiddelde winkelvloeroppervlakte: 209 m2

ABN AMRO omzetverwachting 2012: +1%

www.drogistensite.nlwww.kndb.nlwww.hbd.nlwww.andb.nl

14

Page 17: Visie op Sectoren Retail 2012

-4%

-2%

0%

2%

4%

6%

8%

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Waarde Prijs Volume

InkoopwaardePersoneelskosten

Huisvestingskosten

Overige kosten

Bedrijfsresultaat

66%15%

7%

7%

5%

2.700

2.600

2.800

2.900

3.000

3.100

3.200

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Aantal winkels

Lichaamsverzorging

Zelfzorg en gezondheid Geuren

Cosmetica

Haarverzorging

Papier

Mondverzorging

32%

21%

9%

11%

8%

14%

5%

Prijsstijging compenseert volumeverlies

Hoge inkoopefficiëntie

Dalende trend aantal winkels zet door

Bron: CBS

Bron: HBD

Bron: Locatus

Bron: Nielsen, ABN AMRO Sector Research

▶ Al vijf jaar kent de drogisterijbranche een stabiele tot licht stijgende

omzetontwikkeling.

▶ In 2011 compenseerden prijsverhogingen het verlies aan volume.

Het verkoopvolume van drogisterijwinkels zal ook in 2012 onder

druk blijven staan door een verdere toename van online aankopen.

▶ Voor 2012 verwacht ABN AMRO een vergelijkbare omzetontwikke-

ling als de afgelopen jaren. Door concurrentie van internetaanbie-

ders en supermarkten blijft er druk staan op de prijzen.

▶ Het bedrijfsresultaat in de drogisterijbranche is de afgelopen twee

jaar licht gestegen. Dit ondanks hevige concurrentie en prijsdruk.

▶ Door verregaande schaalvergroting en ketenvorming kent de bran-

che een hoge mate van inkoopefficiëntie.

▶ Verbetering van het bedrijfsresultaat kan worden gerealiseerd door

de verkoop van luxe drogisterijproducten, waar een hogere marge

op zit.

▶ Het aantal drogisterijen is de laatste zes jaar met 12% gedaald. In

2005 waren er meer dan 3.100 winkels; in 2011 is dit aantal ge-

daald naar 2.730.

▶ Circa tweederde van de drogisterijen is te vinden in hoofdwinkel-

centra.

▶ Verreweg de meeste winkels in de drogisterijbranche zijn aangeslo-

ten bij een keten of formule, namelijk ongeveer 87% van de vesti-

gingen. De overige drogisten (13%) behoren tot de zogenoemde

ongebonden zelfstandigen.

▶ Er wordt in Nederland jaarlijks ruim EUR 5,1 miljard aan drogisterij-

artikelen besteed. Circa 55% daarvan wordt omgezet in drogisterijen.

▶ Bij een aantal ketens komt een steeds groter deel van de omzet uit

branchevreemde producten. Dit varieert van tijdschriften, boeken

en speelgoed tot kleding.

▶ Ook vinden drogisterijartikelen vaker via andere verkoopkanalen

hun weg naar de klant. Benzinestations en winkels in huishoudelij-

ke artikelen zijn hier voorbeelden van.

Lichaamsverzorging grootste omzetgroep

15drogisterijen

Page 18: Visie op Sectoren Retail 2012

elektronica In 2011 daalde omzet met circa 3%

Verzadiging markt voor televisies zorgt voor lichte daling omzet 2012

Aanhoudende concurrentie zorgt voor prijsdruk

Branchebeschrijving

Trends en ontwikkelingen

Onze visie

Kerngegevens Websites

Onder elektronicawinkels worden winkels verstaan die grote huishou-

delijke apparaten verkopen, zoals wasmachines en koelkasten (wit-

goed), audio- en videoapparatuur (bruingoed) en kleine huishoudelijke

apparaten, zoals digitale camera’s, telefoons en (spel-)computers

(grijsgoed). Meestal behoren ook software en computerspellen tot het

assortiment. Deze branche is traditioneel in te delen in drie hoofdgroe-

pen: onafhankelijke winkels, in- en verkoopcombinaties en franchise-

of ketenbedrijven.

Het lichte herstel van de omzet in 2010 (+0.3%) heeft niet doorgezet

in 2011. De omzet daalde met 2,9%. De toenemende concurrentie

tussen aanbieders van elektronicaproducten en de afnemende vraag

van consumenten hebben de afgelopen jaren voor druk op de prijzen

gezorgd. Daarnaast zijn door de verzadiging van de markt in onder

andere televisies, de volumes het afgelopen jaar minder sterk toege-

nomen. De convergentie van media en de hoge mate van innovatie in

de markten voor audio- en videoapparatuur, computers en telecom

zorgen voor een aantal ontwikkelingen in de elektronicabranche. Aan

de ene kant worden elektronische apparaten multifunctioneel, wat de

verkoop van een aantal andere producten, zoals digitale camera’s, ne-

gatief kan beïnvloeden. Aan de andere kant verleiden de technologi-

sche ontwikkelingen de consument sneller vervangingsaankopen te

doen of nieuw geïntroduceerde producten aan te schaffen. De snelle

groei van tablets is hier een voorbeeld van. In de branche wordt er

ingespeeld op de behoefte van de klant aan duurzaamheid. Zo zien

we bij witgoed steeds meer energiezuinige producten op de markt

verschijnen met het zogenoemde ‘green label’. De online aankopen in

de elektronicabranche nemen toe. Niet alleen kleinere elektronische

apparaten worden online verkocht, ook witgoed wordt steeds vaker

online aangeschaft. Maar de fysieke verkoop blijft bij deze goederen

wel de boventoon voeren.

Het aantal fysieke winkels in de elektronicabranche is de afgelopen

jaren sterk afgenomen door hevige concurrentie, consolidatie en de

toename van online bestedingen. Fysieke winkels zullen de klant

moeten verleiden met goede service en advisering. Door de hoge

mate van concurrentie en transparantie liggen de prijzen dicht bij

elkaar in de buurt, prijsonderscheiding is daardoor moeilijk geworden.

De fysieke winkel moet haar toegevoegde waarde naar de klant bewij-

zen door in te spelen op de beleving en de overtuiging van de klant.

Dit stelt hoge eisen aan het personeel. Heldere communicatie van het

adviserende personeel met de verschillende klantgroepen is een be-

langrijke succesfactor. Ook de online winkels zijn niet van hun toe-

komst verzekerd. Een crosschannelbediening, door de fysieke winkel

met een online aanwezigheid te combineren, heeft de grootste kans

van slagen. Voor de crosschannelbenadering wordt een goede samen-

werking tussen retailers en fabrikanten steeds belangrijker. Zo kunnen

consumenten online bij de fabrikant hun product bestellen, om die

vervolgens fysiek bij de retailer op te halen.

In 2012 kan de omzet van elektronica een boost krijgen door het

EK Voetbal en de Olympische spelen in de zomer. Echter, het lage

consumentenvertrouwen als gevolg van onduidelijkheid omtrent de

bezuinigingsmaatregelen zal voor een druk op de vraag zorgen.

ABN AMRO verwacht per saldo een lichte daling van de omzet.

Aantal winkels: 2.030

Gemiddelde winkelvloeroppervlakte: 294 m2

Omzet per winkel: EUR 1,575 mln

Omzet per m2 winkelvloer: EUR 5.100

Omzet per fte: EUR 300.000

Omzet per werkzaam persoon: EUR 186.000

ABN AMRO omzetverwachting 2012: -1%

www.hbd.nlwww.vlehan.nlwww.fiar.nl

16

Page 19: Visie op Sectoren Retail 2012

109

114 114

101 102

80

85

90

95

100

105

110

115

120

2006 2007 2008 2009 2010

99

2011

Inde

x (2

005=

100)

Omzet elektronica

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Computer hardware Games Audio- envideoapparatuur

Witgoed

Internet Fysiek

0

500

1.000

1.500

2.000

2.500

3.000

2007 2008 2009 2010 2011

Wit- en bruingoedwinkels Telecomwinkels Computershops

Personalaudio- en video

Grote huishoudelijke apparaten

Computers en software

Telefoons

26%

25%

17%18%

14%

Kleinehuishoudelijke apparaten

Prijsdaling groter dan toename volumes

Grootste gedeelte oriëntatie via internet

Aantal winkels afgenomen

Meeste huishoudens al in bezit van flatscreen- of LCD-televisie

Bron: CBS

Bron: HBD

Bron: HBD

Bron: HBD

▶ De lichte toename in volumes kon de prijsdaling niet compenseren,

waardoor er sprake was van een omzetdaling in 2011.

▶ Het afgelopen jaar waren er geen grote innovaties, zoals de iPad in

2010, die de omzet van de elektronicabranche een impuls konden

geven.

▶ In 2012 kunnen het EK Voetbal en de Olympische spelen in de

zomer voor een omzet boost zorgen.

▶ Bij alle productgroepen wordt het grootste gedeelte van de oriën-

tatie op internet gedaan, maar een deel van de consumenten laat

zich daarnaast ook in de winkels informeren.

▶ Bij witgoed en audio- en videoapparatuur wordt het grootste deel

van de aankopen nog steeds in de fysieke winkel gedaan.

▶ Het aantal mensen dat online aankopen doet, is niettemin al een

aantal jaren aan het groeien. De online bestedingen aan witgoed

zijn in 2011 met 24% gestegen ten opzichte van 2010.

▶ Het aantal winkels in de branche is de afgelopen jaren afgenomen,

terwijl de totale bestedingen min of meer gelijk zijn gebleven.

Dit komt onder andere door consolidatie van de branche en online

concurrentie.

▶ Consumenten kopen steeds vaker online vanwege de snelheid, het

brede assortiment, de transparantie en het gemak bij de aankoop.

▶ De fysieke winkel zal in de toekomst meer gebruikt worden als

‘experience center’.

▶ Het grootste gedeelte van de bestedingen gaat naar grote huis-

houdelijke apparaten. Op de tweede plaats komen de bestedingen

aan personal audio- en videoapparatuur.

▶ Een vrij groot deel van de bestedingen gaat naar personal audio- en

videoapparatuur. De televisies, die hieronder vallen, verkopen de

laatste jaren echter steeds minder goed, omdat de meeste huis-

houdens al in het bezit zijn van een flatscreen- of LCD-televisie.

17elektronica

Page 20: Visie op Sectoren Retail 2012

Omzet kledingbranche daalde 1,4% in 2011

Online aanwezigheid noodzakelijk om consument te binden

ABN AMRO verwacht omzetdaling in 2012

Branchebeschrijving

Trends en ontwikkelingen

Onze visie

Kerngegevens Websites

De detailhandel in kleding omvat winkels in dames- en/of herenboven-

kleding, baby- en kinderkledingzaken, bodyfashionshops (lingerie) en

gemengde kledingzaken. Van alle bestedingen aan kleding komt ruim

70% terecht bij kledingwinkels. Damesmode beslaat met circa 38%

het grootste deel van de omzet. De branche heeft in toenemende

mate te maken met vestiging van internationale ketens als Mango en

Inditex (Zara en Bershka) in Nederland. Volgens de Multichannel Moni-

tor van 2011 vindt 27% van de kledingaankopen online plaats.

Na een kleine omzetplus in 2010, noteerde de kledingbranche in 2011

weer een omzetdaling. De daling van 1,4% was volledig toe te schrij-

ven aan een daling van het volume. De impact van de besparende con-

sument en de slechte weersomstandigheden in 2011 verschilden per

segment. Damesmode en bodyfashion hadden te maken met een

grotere omzetdaling dan de herenmode. Onder invloed van de omzet-

daling en de toenemende grondstofkosten kwamen de marges in de

kledingbranche verder onder druk te staan. Om toch omzet- en winst-

groei te realiseren, openden verschillende ketens nieuwe filialen.

Naast Nederland, zijn vooral buurlanden en Aziatische landen in trek

als vestigingsland. Kleding is de derde grootste productgroep in de

online retail. De groei in online bestedingen laat in 2011 opnieuw dub-

bele cijfers zien, hoewel de groei wel wat is afgezwakt ten opzichte

van 2010. De meeste winkelketens in de kledingbranche hebben te-

genwoordig naast hun fysieke winkels ook een webwinkel. Ook fabri-

kanten verkopen steeds vaker hun producten rechtstreeks aan de con-

sument via internet. De rol van internet verschilt duidelijk voor heren-,

dames- en kindermode. Crosschannel is dominant in het koop- en

oriëntatieproces bij dames- en kindermode. Voor herenmode is de

fysieke winkel nog dominant. Zowel online als in de fysieke winkels

wisselen de assortimenten vaak, om in te spelen op de laatste trends

en de aandacht van de consument vast te houden.

Voor 2012 verwacht ABN AMRO een daling van de consumenten-

bestedingen, mede onder invloed van de stijgende werkloosheid.

Daarnaast zal ook in 2012 weer sprake zijn van een koopkrachtdaling.

Al met al verwacht ABN AMRO een omzetdaling van 2% voor de kle-

dingbranche. De druk op de omzet en de sterke toename in concur-

rentie van online winkels en branchevreemde aanbieders, dwingt de

kledingbranche tot kostenbeheersing. Maar ook het neerzetten van

een sterk concept om zich te onderscheiden en in te spelen op de be-

leving van klant, is noodzakelijk. Aspecten als assortiment en service

spelen hierbij een grote rol. Grote fastfashion ketens kiezen voor snel

wisselende, modieuze collecties en samenwerking met bekende ont-

werpers. Voor kleinere ondernemers zijn nichemarkten interessant,

om te ontkomen aan de prijs- en margedruk in de modebranche. Hier-

bij kunnen ze inzetten op datgene wat online vaak nog ver te zoeken

is: persoonlijke service. Crosschannelretail heeft ook in de kledingbran-

che de toekomst. Hoewel de consument een kledingstuk nog graag

past en voelt in een fysieke winkel, zal hij steeds vaker online kopen.

De fysieke winkel krijgt steeds meer de functie van “experience

center”. Duurzaamheid blijft een ‘hot topic’ in de branche, mede door

de toenemende aandacht van de media. Dit zien we onder andere

terug in het assortiment, bijvoorbeeld met een vergroting van het

aanbod in biologisch katoen.

Aantal kledingwinkels: 15.810

Omzet: EUR 8 mrd (excl. BTW)

Omzet 2010 per winkel: EUR 539.000

Aantal werknemers: 82.200

ABN AMRO omzetverwachting 2012: -2%

www.cbw-mitex.nlwww.modint.nlwww.hbd.nl

kledingzaken

18

Page 21: Visie op Sectoren Retail 2012

90

95

100

105

110

115

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Inde

x (2

005=

100)

Omzet Volume Prijs

Inkoopwaarde omzet

Personeelskosten

Huisvestingskosten

Overige kosten

Bedrijfsresultaat

53%

18%

12%

12%4%

0%

1%

2%

3%

4%

5%

2006 2007 2008 2009 2010 2011

11.723 11.792 11.738 12.088 11.967

1.630 1.628 1.605 1.620717 719 712 729 722

11.123

1.557 1,652681

0

2.000

4.000

6.000

8.000

10.000

12.000

14.000

2006 2007 2008 2009 2010 2011

EUR

Bestedingen (totaal, mln EUR) Per huishouden, EUR Per hoofd, EUR

Sterke daling volumes in 2011

Schaalvergroting zorgt voor gunstiger inkoopcondities

Internetverkopen verdrievoudigd in vijf jaar

Nederlander besteedt EUR 722 per jaar aan kleding

Bron: CBS

Bron: HBD

Bron: Thuiswinkel.org, CBS, ABN AMRO Sector Research

Bron: HBD, CBS, ABN AMRO Sector Research

▶ De volume- en omzetontwikkeling in de kledingbranche is nauw

gerelateerd aan de conjunctuur.

▶ De prijzen in de kledingbranche daalden met gemiddeld 0,3% per

jaar vanaf 2001. In 2011 stegen de prijzen met 1% onder invloed

van de stijgende inkoopkosten.

▶ De volumes in de kledingbranche stegen vanaf 2001 met gemid-

deld 1% per jaar. Onder invloed van de besparende consument

daalden in 2011 de volumes met 2,3%.

▶ Door schaalvergroting hebben winkeliers inkoopvoordeel kunnen

realiseren. De inkoopwaarde als percentage van de omzet daalde

van 56% in 2002 naar 53%.

▶ Mede door de hoge huren op A-locaties stegen de huisvestings-

kosten als percentage van de omzet in negen jaar van 10% naar

12%.

▶ Het online aandeel in de bestedingen aan kleding en schoenen is

gegroeid van 1,5% in 2006 naar bijna 5% in 2011.

▶ Het belangrijkste onderscheidende vermogen van online winkelen

is volgens consumenten tijdgerelateerd. Online winkelen kost rela-

tief weinig tijd en men kan winkelen wanneer het uitkomt.

▶ In totaal werd in 2011 EUR 630 miljoen online besteed aan kleding

en schoenen.

▶ De bestedingen per hoofd aan kleding zijn licht gedaald in 2011.

▶ In kledingwinkels komt 71% van alle bestedingen aan mode te-

recht, een lichte daling ten opzicht van 2008. In de afgelopen jaren

zagen branchevreemde aanbieders, zoals supermarkten, de beste-

dingen aan kleding licht toenemen.

19kledingzaken

Page 22: Visie op Sectoren Retail 2012

online retail Opnieuw dubbelcijferige groei voor online retail

Voor het eerst lichte daling van uitgaven per online consument

Consument beweegt steeds meer crosschannel

Branchebeschrijving

Trends en ontwikkelingen

Onze visie

Kerngegevens Websites

Online retail omvat de verkoop van producten en diensten via internet

aan particulieren. De branche bestaat uit spelers die puur als webwin-

kel opereren en bedrijven die fysieke winkels met een webwinkel

combineren (multichannel). De meeste daarvan komen voort uit traditi-

onele winkels, maar andersom komt ook voor. In deze Visie op secto-

ren ligt de nadruk op de online verkoop van producten.

De omzet van non-food producten via fysieke winkels daalt al drie jaar.

Dit probleem is niet los te zien van de economische tegenwind, maar

de sterke groei van online retail speelt onmiskenbaar een rol. Het

online retailkanaal wist de afgelopen jaren zijn sterke groei telkens

weer te continueren. De omzet die met de online verkoop van

non-food producten wordt behaald, is in 2011 uitgekomen op ruim

EUR 3,5 miljard, een toename van circa 13% ten opzichte van 2010. In

2007 kende de online verkoop van producten het hoogste groeicijfer

met 41%. Daarna is het groeitempo ieder jaar afgezwakt. Opvallend is

wel dat in 2011 voor het eerst het totaalbedrag dat per consument per

jaar online werd besteed, met 0,6% is gedaald. De totale groei van de

online retailomzet is uitsluitend gerealiseerd door consumenten die

voor het eerst online aankopen deden. Dit kan een indicatie zijn dat

ook aan online retail de recessie niet ongemerkt voorbij gaat. Uit

recent onderzoek van Deloitte blijkt dat in Nederland van de top-25

online retailers iets meer dan de helft pure webretailers betreft. De

overige spelers in de top-25 betreft ondernemingen die naast een

fysieke winkel een bloeiend online kanaal hebben opgezet. De over-

name van Bol.com, de op één na grootste online speler in Nederland,

door Ahold is een voorbeeld van hoe een grote klassieke detail-

handelsketen een pure online speler opkoopt om niet te verliezen

in de strijd om de consument.

De groei van online retail gaat de komende jaren in een lager tempo

voort. De groei gaat voor het grootste deel ten koste van de fysieke

winkelomzet. Het zijn net als in 2011 vooral nieuwe online kopers die

voor de groei gaan zorgen. Het volwassen worden van online retail

leidt tot verandering van businessmodellen. De consument is bepa-

lend voor het beeld van het online retaillandschap over enkele jaren.

De consument beweegt zich steeds meer crosschannel. Hij wil naar

believen switchen van online naar offline kanalen en vice versa bij de

oriëntatie op en aankoop van producten. De uitdaging is deze consu-

ment met zijn grillige aankoopgedrag te vangen. Aanwezigheid in alle

verkoopkanalen is daarvoor belangrijk, zodat de consument op elk

moment in het koopproces bediend kan worden. Dit biedt aan fysieke

winkels volop kansen, als zij online samenwerking zoeken met leve-

ranciers, andere retailers of pure online spelers. De mogelijkheden

ontstaan om in de fysieke winkel online een groter assortiment aan te

bieden. Voorraadbeheer en levering van producten kan vanuit de sa-

menwerking worden georganiseerd. Verdienmodellen die ontstaan,

zullen per samenwerkingsvorm verschillen. Pure online retailers blijven

bestaan. Echter een deel zoekt samenwerking met andere kanalen of

wordt overgenomen door bestaande retailketens. Tot slot blijven er

online spelers over in de rol van superspecialist of prijsvechter.

Omzet online retail producten: EUR 3,5 mrd

Aandeel e-shoppers onder 12- tot 74-jarigen:

73%

Aandeel frequente e-shoppers: 52%

Aandeel online verkopen in detailhandel

non-food: 8%

Bestedingen per online koper per jaar: EUR 885

ABN AMRO omzetverwachting 2012: +10%

www.emerce.nlwww.thuiswinkel.orgwww.blauw.com

20

Page 23: Visie op Sectoren Retail 2012

24%

29%

41%

34%

21%

16%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

45%

2005 2006 2007 2008 2009 2010

13%

2011

Omzetontwikkeling

Omze

tmut

atie

(in

% j-

o-j)

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

E-shoppers Frequente e-shoppers

73%

46%52%

58% 60%

68%71%

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

890 886

737

655585

441433

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

In m

ln E

UR

Uitgaven

5%

5%

55%

5%

22%

2%

6%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

Overige

PayPal

Eenmalige machtiging

Overschrijving

Creditcard

Acceptgiro voor levering

IDeal

Omzetgroei in een lagere versnelling

Ook ouderen kopen steeds meer online

Totale uitgaven per online koper licht gedaald

Online betaalgedrag stabiel, Ideal favoriet

Bron: Blauw Research

Bron: CBS

Bron: Blauw Research

Bron: Currence

▶ De groei van online retail van producten neemt geleidelijk af. In

2011 is in Nederland voor ruim EUR 3,5 miljard op internet gewin-

keld (excl. reizen en financiële producten). De toename van 13% is

een respectabel cijfer als we het afzetten tegen de daling van 1%

in de non-food retail.

▶ De komende jaren verwacht ABN AMRO aanhoudende groei in de

dubbele cijfers. Voor 2012 verwachten wij een omzettoename van

10%.

▶ Circa 95% van de Nederlanders tussen 12 en 75 jaar beschikt over

een internetaansluiting. Daarvan deed in 2011 79% één of meer

aankopen via internet.

▶ In de grafiek staan de percentages van alle Nederlanders tussen

12 en 75 jaar die aankopen via internet doen.

▶ De afgelopen jaren is de groei vooral gerealiseerd in de leeftijds-

groepen boven 45 jaar. Omdat de participatiegraad bij deze groep

nog relatief laag is, valt hier in de toekomst nog groei te realiseren.

▶ In 2011 zijn voor het eerst de uitgaven per online koper gedaald.

De daling was 0,6%. Een online consument gaf gemiddeld

EUR 886 uit in 2011.

▶ De frequentie van aankopen is in 2011 gestegen naar 7,7 maal per

online koper. Het gemiddeld bestede bedrag per aankoop daalde

naar EUR 115.

▶ De groei van de verkopen in webwinkels komt volledig voor

rekening van nieuwe kopers. In totaal deden 900.000 mensen in

2011 hun eerste online aankoop.

▶ In 2011 werden bijna 78 miljoen online aankopen gedaan. Dit

waren er 9 miljoen meer dan in 2010. De aandelen van de betaal-

methoden zijn in die periode nauwelijks veranderd. Alleen het

percentage overschrijvingen is gedaald.

▶ Het betalingsproduct iDeal, een gezamenlijk product van de Neder-

landse banken, bestaat sinds 2005. Het gebruik is sinds de start

gegroeid tot circa 95 miljoen transacties in 2011. In 2011 groeide

het aantal iDeal transacties met 38%.

21online retail

Page 24: Visie op Sectoren Retail 2012

schoenen Omzet schoenenbranche gestegen in 2011

Daling van de omzet verwacht in 2012

Aandeel online verkopen stijgt

Branchebeschrijving

Trends en ontwikkelingen

Onze visie

Kerngegevens Websites

In de schoenendetailhandel worden dames- en herenschoenen, kin-

derschoenen, laarzen, sportschoenen, sandalen en pantoffels verkocht.

Onder het assortiment vallen tevens accessoires zoals veters, onder-

houdsmiddelen en lederwaren zoals riemen en tassen. De VGS

(Vereniging Grootwinkelbedrijven in Schoenen) is de branchevereni-

ging, die via haar leden iets meer dan de helft van de markt dekt.

In 2011 is de omzet in de schoenenbranche met 2% gestegen. Hiermee

beleefde de schoenenbranche een sterkere groei dan de detailhandel

als geheel, die een beperkte omzetgroei van 0,2% liet zien. De omzet-

groei in de schoenenbranche is vooral toe te schrijven aan een prijsstij-

ging van 1,1%. Dit kwam mede door het doorberekenen van de stijgen-

de loon- en grondstofkosten. Tegenwoordig koopt 27% van de

consumenten schoeisel wel eens online. De fysieke winkel heeft nog

een dominante positie bij het kopen van schoenen. Echter, consumen-

ten oriënteren zich vaker via internet en kopen ook steeds vaker online.

Veel winkels hebben daarom inmiddels naast hun vestigingen in de win-

kelstraat ook een online vestiging. Er is de laatste jaren ook een aantal

grote pure online spelers bijgekomen, zoals Zalando en Sjoez.

Ondernemers gebruiken naast assortiment en service in toenemende

mate social media om zich te onderscheiden in de markt. Er is meer

aandacht gekomen voor duurzaam en verantwoord ondernemen.

Verscheidende modeketens presenteerden duurzaam geproduceerde

schoenencollecties de afgelopen jaren. Ook wordt er in toenemende

mate samengewerkt tussen designers en schoenenmerken om bijzon-

dere collecties in de markt te zetten. Schoenenwinkels hebben, net als

kledingzaken, steeds sneller wisselende collecties. Hiermee proberen

ze consumenten meerdere malen per jaar te verleiden tot het doen van

aankopen.

Voor 2012 verwacht ABN AMRO dat de werkloosheid stijgt. Ook de

koopkracht daalt, door bezuinigingsmaatregelen van de overheid. De

consumentenbestedingen dalen daardoor. Ook de omzet in de schoe-

nenbranche zal hierdoor dalen. Retailers worden geconfronteerd met

fabrikanten die meer rechtstreeks verkopen aan consumenten. Dit

gaat ten koste van fysieke winkels. Echter beide kanalen hebben el-

kaar nodig om de klant zo goed mogelijk te bedienen. Nieuwe verticale

samenwerkingsvormen tussen fabrikanten en retailers zijn mogelijk

voor het optimaliseren van crosschannelstrategieën. In samenwerking

met fabrikanten is het nu mogelijk online in de fysieke winkel meer

dan alleen de aanwezige collectie aan te bieden. De klant krijgt zo veel

meer keuzemogelijkheden uit een breder assortiment. De kans dat

een consument tot aankoop overgaat, kan hier aanmerkelijk mee

worden vergroot. Ook horizontale samenwerking van schoenen-

retailers onderling, al dan niet binnen een keten, biedt volop kansen

voor crosschannelverkoop. Ondernemers kunnen gezamenlijk de

online voorraad en het assortiment beheren, om zo te komen tot een

optimale bediening van de klant. Deze nieuwe vormen van samen-

werking leiden tot nieuwe verdienmodellen in de branche. Andere

uitdagingen liggen er op het gebied van klantenbinding. Sociale media

bieden uitstekende mogelijkheden om specifieke doelgroepen te

bereiken.

Aantal bedrijven: 1.305

Aantal winkels: 3.450

Omzet per winkel: EUR 585.000

Omzet per fte: EUR 150.000

ABN AMRO omzetverwachting 2012: -2%

www.cbwmitex.nlwww.hbd.nl www.schoenencentrum.nl www.schoenvisie.nl

22

Page 25: Visie op Sectoren Retail 2012

90

95

100

105

110

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Inde

x (2

005=

100)

Volume Omzet Prijs

Inkoopwaarde

Personeelskosten

Huisvestingskosten

Totaal overige kosten

Bedrijfsresultaat

54%

18%

12%

11%4%

0%

10%

20%

30%

40%

2007 2008 2009 2010 2011v

% g

roei

j-o-

j

2.052

2.291 2.266 2.2242.163 2.115

286

126 140 138 135 131 128

2.223

306 301288 320 314 295135

0

500

1.000

1.500

2.000

2.500

20112005 2006 2007 2008 2009 2010

EUR

Bestedingen totaal, mln EUR Per huishouden, EUR Per hoofd, EUR

Volume na vier jaar van daling weer gestegen

Gestegen grondstofprijzen doen inkoopwaarde stijgen

Groei online bestedingen kleding en schoenen

Na twee jaar weer stijging bestedingen

Bron: CBS

Bron: HBD

Bron: Thuiskwinkel.org, ABN AMRO Sector Research

Bron: CBS, ABN AMRO Sector Research

▶ De omzetgroei van 2% in 2011, de eerste sinds 2006, was deels

prijsgedreven. De prijzen in de winkels stegen in 2011 met 1,1%.

▶ Sinds 2006 heeft de schoenenbranche last gehad van dalende

volumes. In 2011 werd deze trend gebroken en was er sprake van

een volumestijging van 0,9%.

▶ De prijs van schoenen stijgt sinds 2005 ieder jaar licht en bevindt

zich nu weer op het niveau van 2002. Stijgende loon- en

grondstofprijzen zijn de oorzaak van de stijging.

▶ De gestegen grondstofprijzen zijn terug te zien in de stijging van de

inkoopwaarde van schoenenwinkels de laatste paar jaar. In 2009

bedroeg de inkoopwaarde 52%, inmiddels is die gestegen naar

54%.

▶ Tot 2009 was een omgekeerde beweging te zien, toen door

schaalvergroting de inkoopwaarde juist daalde.

▶ De inkoopkosten van schoenenzaken zijn met 54% relatief laag ten

opzichte van de gehele detailhandel (66%).

▶ Hoewel de groei procentueel afneemt, maken online verkopen een

steeds groter deel uit van de verkoop van schoenen. In 2010 werd

15% van de kleding- en schoenenaankopen gedaan via het inter-

net. In 2011 is dit percentage volgens de Multichannel Monitor ge-

stegen naar 27%.

▶ Uit onderzoek van ABN AMRO blijkt dat binnen drie jaar 50% van

de consumenten schoenen wel eens online koopt. In 2011 was dit

percentage nog 36%.

▶ De bestedingen aan schoenen zijn in 2011 uitgekomen op een

bedrag van ruim EUR 2,2 miljard.

▶ De laatste paar jaar zijn de bestedingen per hoofd van de bevolking

aan schoenen nauwelijks toegenomen.

▶ Het bedrag dat de consument besteedt aan kleding (EUR 722 per

hoofd) ligt, ondanks de stijging van de besteding aan schoenen,

nog steeds ver boven het bedrag dat de consument aan schoenen

uitgeeft.

23schoenen

Page 26: Visie op Sectoren Retail 2012

sportspeciaalzaken Economische tegenwind leidt tot omzetdaling

Fysieke winkel nog dominant bij aankoop van sportartikelen

Strategie gericht op crosschannel heeft de toekomst

Branchebeschrijving

Trends en ontwikkelingen

Onze visie

Kerngegevens Websites

Sportspeciaalzaken zijn zowel bedrijven met een algemeen assorti-

ment in sportschoenen, sportkleding en sportartikelen als winkels die

zich richten op specifieke sporten, zoals bijvoorbeeld de duiksport, rui-

tersport of golf. De samenwerkingsgraad in de branche is het afgelo-

pen decennium flink gestegen. Van de sportzaken valt momenteel

circa 70% onder een keten, franchiseorganisatie of een in- en/of ver-

kooporganisatie. De overige 30% wordt aangeduid als niet-samenwer-

kende zelfstandigen.

De economische tegenwind is niet aan sportspeciaalzaken voorbij

gegaan. De branche bevindt zich in een lastig parket. Sportartikelen

worden voor een steeds groter deel buiten het traditionele kanaal ver-

kocht. Kleding- en schoenenwinkels, warenhuizen, doe-het-zelfzaken,

iedereen probeert een graantje mee te pikken van de recreatie- en

vrijetijdsmarkt. Grote sportmerken bewegen zich meer zelfstandig in

het retailkanaal, en concurreren daarmee rechtstreeks met sportzaken.

Zij openen lifestylewinkels in grote winkelstraten en bieden via web-

shops hun complete assortiment aan. Vooral met nieuwe collecties en

premiumproducten onderscheiden zij zich en weten zij klanten te ver-

leiden. De verkopen via webshops, al dan niet behorend bij een fysie-

ke winkel, hebben de afgelopen paar jaar een vlucht genomen. Inmid-

dels ligt het percentage sportartikelen dat via het web verkocht wordt,

volgens de Multichannel Monitor 2011 op 14%. Een percentage dat de

komende jaren nog aanzienlijk gaat stijgen. De niet-samenwerkende

zelfstandige heeft moeite het hoofd boven water te houden. Als ‘local

hero’ heeft hij vaak een sterke en betrouwbare positie in de lokale

markt. Echter zelfstandig investeren in een crosschannelstrategie in

een steeds prijs- en producttransparantere markt is moeilijk. Dit terwijl

bij ketens of inkoopcombinaties aangesloten retailers juist profiteren

van de ontwikkel- en slagkracht van de samenwerking.

Sportdetaillisten staan voor de uitdaging in de strijd om de klant niet

volledig buitenspel te worden gezet. Het toetreden van fabrikanten en

groothandels als aanbieders van sportartikelen zorgt voor verder-

gaande verdringing van het klassieke verkoopkanaal. Krachten van de

fysieke winkels blijven de productkennis en het professionele advies.

De kracht daarvan is voor de diverse productgroepen anders. Proble-

matisch is de situatie bij sportkleding, die door vele - ook branche-

vreemde -aanbieders wordt verkocht. Concurrentie op prijs domineert

deze markt. Bij sportschoeisel en hardwaren ligt het anders; daar is

professioneel advies vaak doorslaggevend in de keuze van de

consument. Wel is het van belang dat de ondernemer goed weet in te

spelen op de behoefte van de consument zich crosschannel te

bewegen. Moderne technologie biedt de ondernemer mogelijkheden

de door vierkante meters beperkte fysieke collectie uit te breiden met

een inpandige online winkel. De klant krijgt zo de keuze uit een

bredere en diepere collectie. Het zal de kans dat de klant tot kopen

overgaat aanzienlijk verhogen. In de toekomst zijn nieuwe samen-

werkingsvormen nodig met fabrikanten en groothandels. De fysieke

winkel behoudt zijn functie, maar wordt te gelijkertijd (af-)leveradres

van direct bij de merkfabrikant en de groothandel online bestelde

artikelen. Hiermee verandert het bestaande verdienmodel in de

branche.

Aantal sportspeciaalzaken: 1.560

Omzet per winkel: EUR 490.000

Omloopsnelheid formule generalist: 2,7

Omloopsnelheid niet-gebonden zelfstandige: 2,4

Omzet per m2 winkelvloer: EUR 2.600

Marktaandeel sportspeciaalzaken: 54%

ABN AMRO omzetverwachting 2012: -1%

www.cbwmitex.nlwww.hbd.nlwww.fghs.nlwww.sportcult.nl

24

Page 27: Visie op Sectoren Retail 2012

-10

-8

-6

-4

-2

0

2

4

6

8

10

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Waarde Volume Prijs

Inkoopwaarde

Personeelskosten

Huisvestingskosten

Overige kosten

Bedrijfsresultaat

59%

14%

9%

12%

6%

Sportspeciaalzaken

Schoenenwinkels

Kledingwinkels

Warenhuizen

Niet-detailhandel

Ambulante handel, webwinkels en overige winkels

54%

12%

8%

15%

10%

2%

6%

11%

72%

55%

55%

22%

34%

40%6%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Schoenen

Kleding

Artikelen

Online aankopen Off line aankopen Cross channel

Omzet lijdt onder webverkopen en branchevervaging

Verkrapping marges leidt tot slechter bedrijfsresultaat

Sportspeciaalzaken grootste marktaandeel

Fysieke winkel dominant verkoopkanaal

Bron: CBS, ABN AMRO Sector Research

Bron: HBD

Bron: Q&A 2010, ABN AMRO Sector Research

Bron: ABN AMRO, CBW-Mitex

▶ De omzet in sport- en recreatie-artikelen daalt al drie jaar op rij, als

gevolg van volumedaling.

▶ Vooral de verkoop van sportkleding en -schoeisel heeft te lijden

onder het wegvloeien van verkopen naar branchevreemde aanbie-

ders.

▶ Ook webverkopen door ondernemingen die alleen via het web

sportartikelen verkopen, zorgen voor afnemende volumes bij sport-

speciaalzaken. Verkopen door multichannelondernemers worden

gerekend tot de omzet in de grafiek.

▶ Het bedrijfsresultaat is de afgelopen paar jaar licht verslechterd.

De prijsconcurrentie is verhevigd door de opkomst van online aan-

bieders. De prijstransparantie van sportartikelen is er sterk door

verbeterd. Dit is ten koste gegaan van de marges.

▶ In gespecialiseerde winkels gericht op één sport liggen de perso-

neelskosten hoger dan 14%. Het personeel is er vaak beter opge-

leid en gespecialiseerd in het geven van advies voor één tak van

sport.

▶ De bestedingen aan sportartikelen via webwinkels betrof in 2011

circa 14% van het totaal. Dit is de som van de verkopen via pure

webwinkels (in de grafiek 10%) en de verkopen van webwinkels

van de overige verkoopkanalen.

▶ De totale sportdetailhandelmarkt is circa EUR 1,15 miljard groot.

De omzet via het online kanaal komt daarmee rond de EUR 160

miljoen.

▶ In de drie jaar van krimpende omzet is het sportspeciaalzaken wel

gelukt om het marktaandeel te stabiliseren.

▶ Steeds meer consumenten kopen wel eens sportartikelen online.

Toch is voor alle productgroepen in 2011 het fysieke verkoopkanaal

nog leidend.

▶ Bij schoenen is de offline verkoop heel dominant. Ook in de

toekomst lijken de voordelen van de fysieke winkel overeind te

blijven. Consumenten willen schoenen passen, snel in bezit

hebben en daarbij goed advies krijgen.

▶ Bij de verkoop van sportkleding zal crosschannel over enkele jaren

domineren.

25sportspeciaalzaken

Page 28: Visie op Sectoren Retail 2012

supermarkten Omzetgroei in 2011 voor supermarkten

Supermarkten zetten succesvol in op huismerken

Omzet groeit verder in 2012

Branchebeschrijving

Trends en ontwikkelingen

Onze visie

Kerngegevens Websites

Supermarkten zijn het belangrijkste kanaal voor de verkoop van voe-

dings- en genotmiddelen aan de consument. De uitgaven aan food in

de supermarkten betreffen voornamelijk vlees, dranken, zuivel en krui-

denierswaren. In het assortiment van non-foodproducten zijn drogiste-

rijartikelen en was- en reinigingsmiddelen belangrijke bestedingsgroe-

pen. Nederland telt een aantal grote supermarktorganisaties met

verschillende supermarktformules. Zo zijn er fullservicesupermarkten

als Albert Heijn en C1000, versus discounters als Aldi en Lidl.

De omzet van supermarkten steeg met 2,1% in 2011. De omzetstijging

was volledig toe te schrijven aan de prijsstijging van 2,2%. Supermark-

ten zagen de inkoopkosten stijgen onder invloed van de hoge voedsel-

prijzen op de wereldmarkt. Hoewel supermarkten onderling stevig con-

curreren op prijs, zijn de hogere kosten gedeeltelijk doorberekend aan

de klant. Door de overname van C1000 door Jumbo Supermarkten eind

2011, nam de concentratie in het supermarktlandschap snel toe. De

twee grootste partijen, Albert Heijn en Jumbo, hebben momenteel

samen meer dan de helft van de Nederlandse markt in handen. De

diverse supermarkten schuiven op naar het fullserviceconcept, inclusief

Lidl. De uitdaging voor de supermarktondernemer is onderscheidend te

zijn ten opzichte van de concurrentie. Uit recent ABN AMRO onderzoek

blijkt namelijk dat de consument nauwelijks het verschil opmerkt tussen

de ketens. Momenteel vindt er vooral concurrentie op prijs plaats.

Supermarkten zetten in op huismerken om zich te onderscheiden van

hun concurrent, maar ook vanwege de doorgaans hogere marge op

deze producten. Naast huismerken nemen supermarkten in toenemen-

de mate streek-, biologische en non-foodproducten op in het assorti-

ment. Winkels die zich bevinden op het snijvlak tussen fastservice en

supermarkt zien we steeds vaker opduiken in het straatbeeld. De

consument kan in deze winkels niet alleen terecht voor een vers

broodje, maar ook voor een deel van zijn dagelijkse boodschappen.

Voor 2012 verwacht ABN AMRO dat de werkloosheid stijgt ten opzichte

van 2011. Dit heeft een negatief effect op de consumentenbestedingen.

Daarnaast is in 2012 weer sprake van een koopkrachtdaling door

overheidsmaatregelen. Supermarkten laten als een van de weinige

branches in de detailhandel een groei zien in 2012. ABN AMRO

verwacht een groei van 2%. Onder invloed van de besparende

consument en de hevige concurrentie komt er voorlopig nog geen einde

aan de hoge prijsdruk. Supermarkten kunnen, om gedeeltelijk te

ontkomen aan de hoge prijsdruk, inzetten op het creëren van onder-

scheidend vermogen. Het vergroten van klantloyaliteit, mede door het

beter gebruiken van klantinformatie, en het aanbieden van een

onderscheidend assortiment zijn daarbij essentieel. In het assortiment

vertaalt zich dit naar een groei in het aanbod huismerken in ver-

schillende kwaliteits- en prijsklassen, maar ook streek- en biologische

producten zijn prominenter in het supermarktschap aanwezig. Andere

ontwikkelingen hebben te maken met kostenbesparing en het gebruik

van het online kanaal. Hoewel internet nog maar beperkt gebruikt wordt

door consumenten als aankoopkanaal voor boodschappen, zal het

belang van internet als verkoopkanaal en oriëntatiekanaal verder toe-

nemen. Naast thuisbezorgen zullen supermarkten ook het zogenaamde

‘click & collect’ aanbieden. Consumenten bestellen online en halen hun

boodschappen op een later moment bij de supermarkt af.

Aantal supermarkten: 4.390

Aantal mini-supers: 1.290

Netto omzet per winkel: EUR 5,3 mln

Aantal werknemers: 245.200

Netto omzet per fte: EUR 276.000

ABN AMRO omzetverwachting 2012: +2%

www.hbd.nlwww.cbl.nl www.distrifood.nlwww.foodholland.nl

26

Page 29: Visie op Sectoren Retail 2012

95

105

115

125

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Inde

x (2

005=

100)

Omzetontwikkeling Prijs Volume

Inkoopwaarde

Personeels kosten

Huisvestings kosten

Totaal overige kosten

Bedrijfsresultaat

75%

12%

3%7% 2%

Albert Heijn

Jumbo Group Holding

Superunie

Aldi

LidlOverig 0,9%

33,5%

21,9%

29,2%

7,9%

6,7%

20

22

24

26

28

2006 2007 2008 2009 2010

Aand

eel i

n %

Volume Omzet

Omzet supermarkten voor zesde jaar op rij in de plus

Marges dun in supermarktbranche

Marktaandeel Lidl stijgt fors

Aandeel huismerken in omzet neemt toe

Bron: CBS

Bron: HBD

Bron: Nielsen, Sligro, ABN AMRO Sector Research

Bron: CBS

▶ De omzetontwikkeling is niet sterk gerelateerd aan de conjunctuur.

▶ Supermarkten laten al zes jaar op rij een omzetgroei zien. De

omzetgroei ligt vanaf 2009 echter wel onder het langetermijn-

gemiddelde.

▶ In 2012 verwacht ABN AMRO een omzetgroei van 2%. Voor de

detailhandel als geheel verwacht ABN AMRO een lichte

omzetdaling.

▶ Door de verhoogde inkoopprijzen en de sterke prijsdruk kwamen

de marges van supermarkten verder onder druk te staan in 2011.

▶ De marge van supermarkten ligt rond de 2%. Dit is veel lager dan

de marges van non-foodbranches in de detailhandel.

▶ Met de verkoop van huismerk- en non-foodproducten proberen su-

permarkten hun marges te vergoten en hun omzet te stimuleren.

▶ Het marktaandeel van Lidl groeide van 5,6% in 2010 naar 6,7% in

2011. Een belangrijke reden van deze groei was een toename in het

aantal winkels.

▶ Jumbo heeft eind 2011 supermarktketen C1000 overgenomen.

Hiermee is Jumbo de tweede grootste partij geworden in het

supermarktlandschap.

▶ Het marktaandeel van Albert Heijn is stabiel gebleven in 2011.

▶ Het omzetaandeel van huismerken is circa 26%.Uit recent

ABN AMRO onderzoek blijkt dat bijna 40% van de consumenten

vaker voor het huismerk van de supermarkt kiest dan twee jaar

geleden.

▶ Huismerken worden ingezet om zich te onderscheiden van de

concurrent. Maar ook de doorgaans hogere marges op huismerken

zijn aantrekkelijk voor supermarkten.

▶ Door de uitbreiding van het assortiment huismerken groeit het

omzetaandeel huismerken verder in 2012.

27supermarkten

Page 30: Visie op Sectoren Retail 2012

woonzaken Vijfde jaar op rij omzetdaling voor woonzaken

Internet vooral nog gebruikt als oriëntatiekanaal

Omzetdaling in 2012 mede door slechte woningmarkt

Branchebeschrijving

Trends en ontwikkelingen

Onze visie

Kerngegevens Websites

De branche woonzaken omvat een aantal verschillende winkeltypen.

Naast de gemengde zaken zijn er winkels gespecialiseerd in woning-

textiel, vloeren (parket, laminaat en kurk), meubels, bedden, verlich-

tingsartikelen, keukens en badkamers. De woonzaken hebben een

relatief groot winkelvloeroppervlakte ten opzichte van andere branches

in de detailhandel en komen vrij weinig voor in hoofdwinkelcentra.

Volgens de cijfers van CBW-Mitex hebben woonzaken in de afgelopen

vijf jaar een grote hoeveelheid omzet zien verdwijnen. In vergelijking

met 2006 lag het omzetniveau in 2011 meer dan 20% lager. De omzet-

daling bedroeg 3% in 2011. Slaap- en keukenspeciaalzaken hadden het

met een omzetdaling van respectievelijk 7,9% en 4,9% in 2011 het

zwaarst te verduren. Meubelspeciaalzaken waren de enige die een

omzetplus (0,3%) neerzetten in 2011. Voor het derde jaar op rij lag in

2011 het aantal huizentransacties op een zeer laag niveau. De invloed

van de huizenmarkt is onmiskenbaar. Een verandering van het aantal

verhuizingen heeft een grote impact op de omzet van de woonbran-

che, omdat een verhuizing vaak gepaard gaat met de aankoop van

nieuwe meubelen. Niet alleen de daling van het aantal transacties op

de woningmarkt, ook de besparende consument droeg bij aan de om-

zetdaling in de branche. Aankopen werden uitgesteld en er werd vaker

gekozen voor een goedkoper alternatief. Woonzaken speelden hierop

in door de focus in het assortiment te verleggen naar goedkopere pro-

ducten. De concurrentie van branchevreemde aanbieders is de afgelo-

pen jaren toegenomen voor woonwinkels. Doe-het-zelfzaken, maar

ook tuincentra, nemen steeds vaker woonartikelen op in hun assorti-

ment. Internet speelt een steeds belangrijkere rol voor woonwinkels.

Consumenten beginnen steeds vaker hun zoektocht online. De aan-

koop zelf vindt echter voornamelijk nog in de fysieke winkels plaats.

ABN AMRO verwacht dat het aantal huizentransacties in 2012 op een

laag niveau blijft. Daarnaast stijgt de werkloosheid en de koopkracht

neemt af. Al met al verwacht ABN AMRO een omzetdaling van 2% voor

woonwinkels in 2012. Ondernemers in de branche moeten zich op

verschillende aspecten onderscheiden om in de krimpende markt toch

klanten voor zich te winnen. Profilering op internet is hierbij essentieel.

Een professionele webshop, maar ook extra online dienstverlening,

zoals advies en planningstools, kunnen bijdragen aan een positieve

klantbeleving. Om de kosten van webonderhoud laag te houden is een

shop-in-shop een aantrekkelijk alternatief voor een eigen webwinkel.

Hierbij biedt de winkelier via een online warenhuis haar producten aan.

Voor producten die op maat worden gekocht of een hoge investering

vragen, blijven zien, voelen en proberen belangrijke elementen in het

koopproces. De fysieke winkel blijft daarom een belangrijk kanaal voor

woonwinkels. Om klanten zowel via het fysieke als het online kanaal

een unieke beleving te bieden, moeten deze kanalen naadloos op elkaar

aansluiten. Ook op het gebied van assortiment kan de ondernemer zich

onderscheiden. Zo kunnen woonwinkels een samenwerking aangaan

met designers om zo een uniek assortiment te bieden, maar ook een

huismerk is een aantrekkelijk alternatief. Met de huidige prijskritische

consument is het noodzakelijk om dit tegen een goede prijs-

kwaliteitverhouding aan te bieden.

Aantal winkels: 9.110

Gemiddelde winkelvloeroppervlakte gemengde zaken: 1.709 m2

Gemiddelde winkelvloeroppervlakte meubelspeciaalzaken: 1.128 m2

Gemiddelde winkelvloeroppervlakte keukenzaken: 629 m2

ABN AMRO omzetverwachting 2012: -2%

www.cbw-mitex.nlwww.meubel.nl

28

Page 31: Visie op Sectoren Retail 2012

-15%

-10%

-5%

0%

5%

10%

Totaal woonzaken Meubelspeciaalzaken Woningtextielzaken

Slaapspeciaalzaken Keukenspeciaalzaken

Omze

tmut

atie

(in

% j-

o-j)

4,4%

-1,0%

-4,2%

-13,0%

-2,0% -3,0%

2006 2007 2008 2009 2010 2011

Woonspeciaalzaken

(Woon)warenhuizen

Doe-het-zelfzaken 1%

Overig

77%

10%

13%

-35%

-30%

-25%

-20%

-15%

-10%

-5%

0%

5%

10%

-12% -10% -8% -6% -4% -2% 0% 2% 4% 6% 8%

Mutatie omzet woonwinkels

Mut

atie

aan

tal w

onin

gtra

nsac

ties

(j-o-

j)

2005

2009

2008

2003

2007

200620102002

2011

2004

6.200

6.400

6.600

6.800

7.000

7.200

7.400

7.600

7.800

8.000

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

x 1

mln

EUR

Omzetniveau in 2011 20% lager dan in 2006

Meeste grote meubels verkocht in woonspeciaalzaken

Woningmarkt belangrijk voor woonwinkels

Bestedingen woninginrichting in 2011 EUR 6,9 miljard

Bron: CBW-Mitex

Bron: HBD

Bron: CBS, CBW-Mitex, ABN AMRO Sector Research

Bron: CBS, ABN AMRO Sector Research

▶ Voor het vijfde jaar op rij daalde in 2011 de omzet van woonwinkels.

De omzetdaling bedroeg 3%.

▶ Meubelspeciaalzaken lieten als enige segment in 2011 een omzet-

plus zien.

▶ ABN AMRO verwacht dat er in 2012 nog geen ruimte is voor groei,

doordat het aantal huizentransacties op een laag niveau blijft en de

consumentenbestedingen dalen.

▶ In de grafiek zijn de marktaandelen weergegeven van verkoop-

kanalen van grote meubels. Onder grote meubels worden onder

andere banken, stoelen, kasten, bedden en tafels verstaan.

▶ Meubelspeciaalzaken, slaapspeciaalzaken en woningtextielzaken

worden gezien als woonspeciaalzaken. Woonspeciaalzaken hebben

meer dan driekwart van de markt van grote meubelen in handen.

▶ Het marktaandeel van woonwarenhuizen, zoals IKEA, is de laatste

jaren toegenomen.

▶ In de grafiek zijn de combinaties weergegeven van de mutaties in

het aantal huizentransacties en de mutaties in de omzet van de

woonbranche voor de jaren 2002 tot 2011.

▶ Er is een duidelijk verband tussen de twee variabelen zichtbaar.

Een mutatie in het aantal woningtransacties gaat doorgaans ge-

paard met een mutatie in dezelfde richting in de woonbranche.

▶ ABN AMRO verwacht dat het aantal woningtransacties in 2012 op

een laag niveau blijft.

▶ De bestedingen aan woninginrichting staan vanaf 2008 onder druk.

▶ Ten opzichte van 2009 is de krimp in bestedingen in 2010 en 2011

beperkt gebleven.

▶ Binnen de totale bestedingen aan woninginrichting zijn de uitgaven

aan grote meubelen, keukens en vloerbedekking het grootst.

29woonzaken

Page 32: Visie op Sectoren Retail 2012

leeswijzer

Deze leeswijzer geeft u inzicht in de opbouw van de branche-

analyses en geeft bovendien een verklaring van enkele veel

gebruikte termen.

De brancheanalyses bestaan uit twee volledige pagina’s. Op de

eerste pagina staan achtereenvolgens de volgende onderdelen:

De eerste pagina van de brancheanalyse

▶ Drie bullets

De drie bullets bovenaan de pagina geven de kern van de analyse

weer. In drie korte zinnen wordt een kernachtige samenvatting

van de brancheanalyse weergegeven.

▶ Het blok ‘Branchebeschrijving’

Het blok ‘Branchebeschrijving’ geeft een beknopte omschrijving

en definitie van de branche. De belangrijkste karakteristieken van

de branche worden hierin beschreven.

▶ Het blok ‘Trends en ontwikkelingen’

Het blok ‘Trends en ontwikkelingen’ gaat in op de huidige

ontwikkelingen in de branche. De tijdspanne van dit blok ligt in

veel gevallen tussen maart 2011 en maart 2012. In dit blok wordt

in sommige gevallen ook enkele jaren teruggekeken om de

huidige ontwikkelingen en trends beter te kunnen begrijpen.

▶ Het blok ‘Onze visie’

Het blok ‘Onze visie’ geeft de visie over de branche weer van de

sector economen van ABN AMRO Sector Research. De analyse

heeft betrekking op het huidige jaar (2012) en in sommige

gevallen het komende jaar (2013).

▶ Het blok ‘Kerngegevens’

Het blok ‘Kerngegevens’ geeft een overzicht van de meest

relevante (economische) indicatoren die kenmerkend zijn voor de

branche. De gegevens hebben betrekking op 2011, tenzij anders

vermeld. Bij het zoeken naar de gegevens voor dit blok is gebruik

gemaakt van een veelheid van bronnen. Er is vooral gebruik

gemaakt van de gegevens van het CBS, maar tevens zijn andere

bronnen geraadpleegd, zoals brancheorganisaties, onderzoek- en

adviesbureaus, kranten, tijdschriften, internet en overheids-

instanties (waaronder product- en bedrijfschappen, ministeries).

De tweede pagina van de brancheanalyseOp de tweede pagina van de brancheanalyse staan vier

verschillende figuren. In de balk boven de figuren staat de titel van

de figuur in het betreffende blok, inclusief een bronvermelding. In

veel gevallen heeft ABN AMRO Sector Research eigen

bewerkingen en ramingen gemaakt met behulp van de gegevens

van de genoemde dataleverancier. Indien een dergelijke

bewerking heeft plaatsgevonden, dan staat dit vermeld in de balk.

De figuren op pagina 2 hebben betrekking op economische

ontwikkelingen. Onderwerpen die hier onder andere kunnen

worden behandeld zijn: omzetontwikkeling, kostenontwikkeling,

exploitatiebeeld, exportontwikkeling, aantal bedrijven,

werkgelegenheid, marktaandelen, en dergelijke.

Waar staan de letters ‘r’ en ‘v’ voor in de figuren?In de figuren treft u regelmatig een letter ‘r’ of ‘v’ achter het

jaartal aan. In deze gevallen staat de ‘r’ voor een raming (op basis

van beschikbare gegevens t/m bijvoorbeeld november 2011 is een

inschatting gemaakt voor de rest van het jaar). De ‘v’ staat voor

voorspelling en betreft de verwachting van de betreffende sector

econoom van ABN AMRO Sector Research.

30

Page 33: Visie op Sectoren Retail 2012

Veel gebruikte termen, inclusief definitiesTot slot van deze leeswijzer een opsomming van enkele veel

gebruikte termen in deze publicatie, inclusief de definitie volgens

ABN AMRO.

▶ Definitie ZZP

ZZP staat voor ‘Zelfstandigen Zonder Personeel’. Ondernemers

die geen personeel in dienst hebben. Het begrip verwijst ook naar

de term ‘freelancer’.

▶ Definitie MKB

MKB staat voor Midden- en KleinBedrijf. In deze publicatie

hanteren we als definitie voor MKB de volgende veel gebruikte

tabel:

Categorie onderneming Werknemers Jaaromzet of jaarlijks

balanstotaal

middelgroot < 250 ≤ € 50 mln. ≤ € 43 mln.

klein < 50 ≤ € 10 mln. ≤ € 10 mln.

micro < 10 ≤ € 2 mln. ≤ € 2 mln.

▶ Definitie FTE

FTE staat voor ‘full-time-equivalent’. Eén fte staat voor een

volledige werkweek van 38 uur.

▶ Definitie BBP

Bruto Binnenlands Product is de totale waarde van alle in een land

geproduceerde goederen en diensten in een bepaalde periode.

31leeswijzer

Page 34: Visie op Sectoren Retail 2012

colofon

De Visie Op Retail is een uitgave van ABN AMRO. Het rapport is

geschreven door ABN AMRO Sector Research op verzoek van

ABN AMRO Sector Advisory.

Sectoranalyse Sien Tennekes ([email protected])

Sector Econoom

ABN AMRO Sector Research

Macro economische analyseNico Klene ([email protected])

Senior Econoom

ABN AMRO Economisch Bureau

InterviewJoep Auwerda

Journalist/tekstschrijver

Fotografie interviewRon Offermans

Commercieel contactMichel Koster (020-3834157)

Sector Banker Retail

ABN AMRO Sector Advisory

DistributieWebsite: www.abnamro.nl/retail

Telefoon: 0900-0024 (e 0,10 per minuut)

Disclaimer

De in deze publicatie neergelegde opvattingen zijn gebaseerd op door

ABN AMRO betrouwbaar geachte gegevens en informatie, die op zorg-

vuldige wijze in onze analyses en prognoses zijn verwerkt. Noch

ABN AMRO, noch functionarissen van de bank kunnen aansprakelijk

worden gesteld voor in deze publicatie eventueel aanwezige onjuist-

heden. De weergegeven opvattingen en prognoses houden niet meer in

dan onze eigen visie en kunnen zonder nadere aankondiging worden

gewijzigd.

© ABN AMRO, mei 2012

Deze publicatie is alleen bedoeld voor eigen gebruik. Het gebruik van

tekstdelen en/of cijfers is toegestaan mits de bron duidelijk wordt ver-

meld. Verveelvoudiging en/of openbaarmaking van deze publicatie is niet

toegestaan, behalve indien hiervoor schriftelijk toestemming is gekregen

van ABN AMRO. Teksten zijn afgesloten op 27 april 2012.

32

Page 35: Visie op Sectoren Retail 2012

0900 - 0024 (E 0,10 per minuut)abnamro.nl/sectoren

AA 6

591

H ©

05-

12