Visie op sectoren 2013 transport en logistiek

25
sectorupdate 2013 Interviews Trends & ontwikkelingen Sectorvisie visie op transport en logistiek

description

abnamro.nl/transport Het sectorrapport Visie op Transport & Logistiek biedt naast een macro-economische visie op Nederland, de visie van ABN AMRO en omschrijving van de branches die onderdeel uitmaken van de sector transport & logistiek. Daarmee kunt u uw onderneming spiegelen aan de trends en ontwikkelingen en de actuele branchecijfers.

Transcript of Visie op sectoren 2013 transport en logistiek

Page 1: Visie op sectoren 2013 transport en logistiek

sectorupdate 2013 ▶ Interviews ▶ Trends & ontwikkelingen ▶ Sectorvisie

visie optransport en logistiek

Page 2: Visie op sectoren 2013 transport en logistiek
Page 3: Visie op sectoren 2013 transport en logistiek

Geachte relatie,

Voor u ligt Visie op Sectoren (VOS), de jaarlijkse dwarsdoorsnede van het

Nederlandse bedrijfsleven. Om uw bedrijf en business model echt te kunnen

begrijpen, verdiept ABN AMRO zich in uw sector. Het rapport geeft een schets

van de stand van zaken en de vooruitzichten van een groot aantal branches.

Zo kunt u een kijkje nemen achter de veelomvattende en daardoor soms

verhullende macro-economische cijfers. Bovendien biedt het de mogelijkheid

om na te gaan hoe uw onderneming het doet in vergelijking met

branchegenoten.

Die macro-economische cijfers laten zien dat Nederland te maken heeft met een periode van

conjuncturele zwakte. De eurozone heeft de afgelopen jaren onder vuur gelegen. En de Nederlandse

economie is in 2012 gekrompen. Het lijkt er niet op dat die krimp dit jaar zal plaatsmaken voor groei.

De sombere consument houdt zijn hand op de knip. Daarmee doet de Nederlandse economie het

slechter dan die van de ons omringende landen.

Gelukkig is dit niet het hele verhaal over de conjunctuur. De mondiale economische vooruitzichten

zijn beter dan een jaar geleden. Binnen de eurozone tekent zich een keer ten goede af. Dat is vooral

te danken aan ingrepen van de Europese Centrale Bank. De periode van hoge nood lijkt voorbij, al

blijft er reden voor bezorgdheid. Deze verbetering is goed nieuws, want vrijwel geen land is zo sterk

op het buitenland gericht als Nederland.

Bovendien zijn er meer lichtpunten in de Nederlandse economie. Onze economie wordt gevormd

door een bonte verzameling van marktpartijen: bedrijven, consumenten, overheden, et cetera. In veel

branches binnen de bedrijvensector zal de stemming onder ondernemers volgens dit rapport

verbeteren. Exporterende ondernemingen profiteren van de aantrekkende wereldhandel. In het

kielzog daarvan zullen bedrijfstakken als de transportsector en de groothandel herstel laten zien.

Andere sectoren, vooral de bouwsector, hebben in 2013 echter te maken met tegenwind.

De sector Transport en Logistiek is van grote betekenis voor de Nederlandse economie, vaak

geroemd als de motor achter het economische herstel. Maar het komt niet vanzelf. Flexibiliteit en

ondernemingskracht gericht op continuïteit, zijn centrale thema’s die in deze VOS door uw

sectorgenoten worden aangehaald. Het is topsport! Uw positie in de keten moet leidend worden,

om nieuwe uitdagingen samen met uw opdrachtgevers te vertalen in commerciële kansen. Dit alles

vanuit de overtuiging dat we leven in een nieuwe werkelijkheid.

Deze publicatie is geschreven voor u, ondernemers. Hoe Nederland presteert, hangt nauw samen

met hoe u presteert. Ondernemers staan vaak wat optimistischer in het leven dan de gemiddelde

Nederlander. Dat optimisme heeft Nederland nodig om op een bestendiger groeipad te komen. Met

kennis van uw sector helpen wij u graag uw plannen te realiseren.

Goede zaken gewenst!

Joop Wijn Lid Raad van Bestuur ABN AMRO

1visie op transport en logistiek

Page 4: Visie op sectoren 2013 transport en logistiek

visie op transport en logistieksectorupdate 2013

2

Page 5: Visie op sectoren 2013 transport en logistiek

4 6

10 12 14 16 18 20 22

Nederlandse economie

interviews

binnenvaart

expediteurs

goederenvervoer over weg

goederenvervoer over spoor

opslag

leeswijzer

colofon

3visie op transport en logistiek

Page 6: Visie op sectoren 2013 transport en logistiek

Nederlandse economie: licht herstel in loop van 2013

De Nederlandse economie is vorig jaar 1% procent gekrompen. Dat kan geheel worden toegeschreven aan lagere binnenlandse bestedingen. De uitvoer is verder toegenomen en heeft een sterkere terugval van de economie voorkomen. Ook voor 2013 wordt een krimp van de economie voorzien – met 0,5 tot 1%. En naar verwachting zijn wéér de binnenlandse bestedingen daar debet aan, terwijl de uitvoer verder groeit. We denken dat de economie in de loop van dit jaar weer voorzichtig wat groei zal laten zien. Dat herstel zet vermoedelijk door in 2014, waardoor de economische groei richting 1% kan gaan.

De economie is afgelopen jaar gekrompen. Het bruto binnenlands

product (bbp) nam af met gemiddeld 1,0%. In de eerste twee

kwartalen van het jaar liet de economie een heel lichte groei zien

ten opzichte van het voorgaande kwartaal. Daarmee leek een eind

gekomen aan de recessie die was begonnen in het voorjaar van

2011. Maar in het tweede halfjaar kromp de economie opnieuw - en

sterk.

Economie in tweede helft 2012 weer gekrompen

-6

-3

0

3

6

1991 1993 1995 1997 1999 2001 2003 2005 2007 2009 201160

75

90

105

120

bbp (% j-o-j; l.as)Economisch-sentimentindicator (r.as)

%

Bron: Thomson Reuters Datastream

Binnenlandse bestedingen nog onder drukDe binnenlandse bestedingen hebben de bbp-groei in de rode cij-

fers geduwd. De investeringen zijn (eind 2012) al zeven kwartalen

op rij gedaald en de particuliere consumptie zelfs al acht kwartalen.

Nadat de particuliere consumptieve bestedingen 1% waren ge-

daald in 2011, namen ze vorig jaar nog eens 1,4% af. De ‘hoofd-

schuldige’ aan deze daling is het reëel beschikbaar gezinsinkomen,

dat vorig jaar fors afnam - nog aanzienlijk méér dan de consumptie-

ve bestedingen. Deze stevige daling werd veroorzaakt door diverse

factoren. Zo stegen de lonen vorig jaar fors minder dan de prijzen:

reëel gingen de lonen omlaag. Verder drukten de bezuinigingen van

de overheid en hogere pensioenpremies de koopkracht. En ten

slotte daalde de werkgelegenheid. De consumptie werd bovendien

ontmoedigd door het lage consumentenvertrouwen en de zwakke

huizenmarkt.

Voor 2013 is het beeld nog niet veel beter. Het reëel beschikbaar

inkomen daalt opnieuw, door dezelfde factoren als in 2012. Wel lijkt

de daling van het reële loon wat lager uit te vallen. We verwachten

dat in de nog af te sluiten cao’s zal worden geprobeerd de btw-

verhoging deels te compenseren. Als gevolg van de (verdere)

inkomensdaling zal de consument opnieuw minder uitgeven. Maar

als het vertrouwen van de consument later in het jaar wat zou

herstellen, dankzij de voorzichtige verbetering van het internationale

economisch klimaat, kan de daling van de consumptie iets lager

uitvallen dan vorig jaar.

Ook de investeringen daalden vorig jaar. Dat is niet verrassend als

de productie van het bedrijfsleven krimpt. Die krimp zien we terug

in de mate waarin het machinepark in de industrie wordt benut: de

bezettingsgraad lag in het tweede halfjaar zo’n 2% lager dan in de

tweede helft van 2011. Dat is geen impuls om te investeren, zeker

niet bij de nog altijd onzekere vooruitzichten. Met het voorzichtige

herstel dat wij voorzien, zijn er aanvankelijk nog weinig prikkels om

te gaan investeren, al worden de perspectieven voor de export-

sector wel beter. Bovendien kan de verbetering van het internatio-

nale economisch beeld ook het vertrouwen van ‘binnenlandse’

ondernemers schragen. Aan de krimp van de bedrijfsinvesteringen

kan dan ook dit jaar een einde komen.

Uitvoer is en blijft groeimotor voor de economieDe uitvoer van goederen en diensten is vorig jaar gestegen met

3,3%. Na twee sterke kwartalen kwam de uitvoer in de zomer

weliswaar in een dip, maar daarna tekende zich weer herstel af. Dat

er een terugval optrad mag geen verrassing heten, wanneer wordt

bedacht dat maar liefst driekwart van de goederenuitvoer binnen de

4

Page 7: Visie op sectoren 2013 transport en logistiek

EU blijft - een regio die vorig jaar een economische krimp kende van

0,3%. Tegen die achtergrond valt de Nederlandse exportprestatie

mee.

Wel merken we op dat de stijging van de uitvoer wordt geflatteerd

door de wederuitvoer (producten die worden ingevoerd door een

Nederlandse partij en weer worden uitgevoerd zonder dat ze een

noemenswaardige bewerking hebben ondergaan). De uitvoer van

binnenslands gefabriceerde goederen deed het vorig jaar minder

goed. Deze nam toe met een schamele 0,5%, terwijl de weder-

uitvoer met 7% steeg.

Dit jaar kan dat beeld dankzij de aantrekkende wereldhandel ver-

beteren: de binnenslands geproduceerde uitvoer kan weer wat

meer toenemen. Enkele indicatoren wezen in de eerste maanden

van 2013 op een aanhoudende groei van de uitvoer. Bovendien blijkt

uit diverse internationale ranglijsten dat de Nederlandse concurren-

tiepositie goed is. Dat betekent dat ons land goed in staat zou

moeten zijn om te profiteren van de aantrekkende wereldhandel.

We voorzien daarom een oplopende exportgroei.

Huizenmarkt beweegt nog nietDe woningmarkt heeft opnieuw een mager jaar achter de rug. Het

aantal transacties daalde in 2012 voor het zesde jaar op rij. Aanvan-

kelijk zal het transactievolume nog verder afnemen, onder invloed

van de minder gunstige fiscale behandeling van de eigen woning.

Ook de krappere hypotheeknormen van het Nibud spelen een rol.

Bovendien zijn de banken terughoudend bij de kredietverlening.

Een belangrijke factor voor een herstel van de woningmarkt vormt

de betaalbaarheid. Die verbetert door de lage rente en vooral door

de daling van de huizenprijzen. De betaalbaarheid beweegt door de

gedaalde prijzen geleidelijk weer richting het historisch gemiddelde.

De voorzichtige kredietverlening, de nog fragiele economie en de

minder gunstige fiscale voorwaarden voor eigen woningbezit

houden voorlopig een rem op de markt voor koopwoningen. Maar

de bodem komt in zicht door de verbeterde betaalbaarheid. Een

andere reden dat de markt kan stabiliseren, is de ontwikkeling van

de woningvoorraad. Die wordt door de achterblijvende woningbouw

steeds krapper. In 2014 verwachten wij daarom een lichte stijging

van het aantal transacties.

Gemiddelde groei in 2013 nog negatief - volgend jaar weer positiefAl met al krimpt de economie dit jaar gemiddeld opnieuw - met

naar schatting 0,5 tot 1%. Dit negatieve cijfer is overigens groten-

deels toe te schrijven aan de negatieve doorwerking van de forse

krimp in de tweede helft van 2012. In de loop van 2013 kan dankzij

de uitvoer herstel optreden. Dat wordt echter afgeremd door de

omvangrijke ombuigingen van de overheid. De economie heeft dus

twee gezichten: de binnenlandse bestedingen krimpen, de uitvoer

groeit. Sectoren die meer op het buitenland georiënteerd zijn,

zullen beter presteren dan sectoren die (vooral) op de binnenlandse

markt actief zijn.

Dankzij de voorzichtige conjuncturele opleving kan de economie

met wat meer vaart 2014 binnengaan. In dat jaar kan de groei rich-

ting 1% gaan. De werkloosheid, die doorgaans naijlt bij de ontwik-

keling van de productie, zal echter nog enige tijd blijven oplopen.

Uitvoer groeit verder

-20

-10

0

10

20

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 201230

40

50

60

70

Uitvoer goederen (% j-o-j; l.as)PMI exportorders (index; r.as)

%

Bron: CBS, Markit NEVI

Inflatie kan licht dalenDe inflatie liep eind 2012 snel op richting 3%, door de verhoging

van de btw in oktober. Begin 2013 liep de inflatie nog iets verder

op, door onder meer de verhoging van enkele andere belasting-

tarieven. Zonder het effect van die belastingverhogingen was het

inflatiecijfer in de eerste maanden slechts 1,6%. In de loop van

het jaar kan de inflatie wat afnemen, doordat het opwaartse effect

van de eerdere energieprijsstijgingen afneemt en door de zwakke

conjunctuur. Bovendien valt in het najaar het effect van de

btw-stijging weg uit het inflatiecijfer.

Risico’sWat zijn nu de risico’s bij ons scenario? De kans op tegenvallers lijkt

wat groter dan die op meevallers. Wij gaan ervan uit dat de

(systeem-)risico’s rond de staatsschuldencrisis, dankzij diverse

maatregelen, zoveel zijn verminderd dat nieuwe, serieuze onrust op

de financiële markten kan uitblijven en het vertrouwen in de

economie geleidelijk kan verbeteren. Maar echt beteugeld is de

crisis niet. Dat bleek in maart met Cyprus. De gevolgen van het

‘geval Cyprus’ lijken mee te vallen. Maar dat betrof slechts een klein

land. Verder moet het economisch herstel in de eurozone, dat wij in

de loop van dit jaar voorzien, op gang komen door de aantrekkende

wereldeconomie. Als die opleving echter stagneert, blijft ook het

herstel hier dit jaar uit. Ook is denkbaar dat het drukkend effect dat

de ombuigingen van de overheid hebben op de groei, forser uitvalt.

Aan de andere kant moet ook worden gezegd dat als het mondiale

herstel daad-werkelijk doorzet, dit (tijdelijk) wat sneller kan gaan dan

verwacht. Op- en neergaande bewegingen na omslagen van de

conjunctuur worden nogal eens onderschat.

5visie op Nederland

Page 8: Visie op sectoren 2013 transport en logistiek

Peter Sierat,directeur van Transport en Logistiek Nederland:

‘Ondernemen in crisis is topsport geworden’

Peter Sierat: ‘De crisis is voorbij, in die zin dat afwezigheid van

groei een nieuwe realiteit is geworden die nog wel vijf tot tien jaar

kan duren. De helft van de bedrijven in onze sector schrijft zwarte

cijfers, de andere helft speelt quitte of maakt verlies. Ondernemen

in de crisis is topsport geworden. Qua kostenbesparing is al het

mogelijke nu wel zo’n beetje gedaan. Om de winstgevendheid te

verhogen, ontplooien bedrijven bredere activiteiten in de logistie-

ke keten. Ze gaan opslag doen, assemblage, orderafhandeling,

facturatie voor klanten. Een enkeling slaagt er zelfs in de regie-

functies van de totale logistieke dienstverlening van een klant

naar zich toe te trekken, in Europa en de rest van de wereld. Daar

zijn de toegenomen ICT-mogelijkheden natuurlijk belangrijk bij. Je

kunt je klant voorstellen: ‘Geef me je data en ik regel alles, ook de

interne logistiek.’ Toon lef in je klantrelatie. Goed contact is een

voorwaarde. Als je één keer per jaar langskomt, om de tarieven

omhoog te krijgen, dan kun je dit soort voorstellen beter uit je

hoofd laten. Er kan veel door data slim te delen, zelfs ladingsstro-

men van verschillende klanten combineren. In de Rotterdamse

haven legden zeven ondernemers hun planningen over elkaar

heen, en koppelden hun operationele systemen. Dat kan alleen

als je niet bang bent dat er business wordt afgepakt. Ze kunnen

nu méér werk verzetten met minder materieel.

Strategiebepaling is nu van vitaal belang. Denk rustig na, uitkij-

kend over Toscaanse heuvels, over de vraag waar je goed in bent,

hoe je toekomst eruit kan zien. Externe expertise valt in te huren.

Transport en Logistiek Nederland heeft een eigen afdeling consul-

tancy. Die kan een quickscan maken, adviseren met welke activi-

teiten te stoppen, of waar eventueel uit te breiden. En soms advi-

seren we: ‘Zorg dat in de bedrijfstop de expertise komt die nodig

is voor deze tijden.’ Dat kan betekenen dat de directeur een

andere rol moet gaan spelen dan hij gewend is.’

beter uit de crisis

6

Vier korte interviews over het thema ‘beter uit de crisis’. Het zijn zware tijden, ondernemen is topsport geworden. Het is mogelijk om beter uit de crisis te komen. Dat vergt in bijna alle gevallen forse veranderingen. Fred Schotpoort, DGA Schotpoort Logistics: ‘We draaien weer 30 miljoen omzet, net als vóór 2009, alleen nu met een veel slankere, sterkere en meer flexibele organisatie.’ Guus Limpens, DGA Limpens Elsloo: ‘Klantenbestand upgraden; dat maakte het verschil bij ons’. Peter Sierat, directeur van Transport en Logistiek Nederland: ‘Strategiebepaling is nu van vitaal belang.’ En Bart Banning, Sector Banker Transport & Logistiek bij ABN AMRO: ‘De meeste bedrijven zijn inmiddels lean and mean. En hebben hun arbeidsproductiviteit inzichtelijk gemaakt. De volgende stap is agile gedrag; hoe adequaat kan ik reageren op snel veranderende omstandigheden?’

Page 9: Visie op sectoren 2013 transport en logistiek

Guus Limpens,DGA Limpens Elsloo:

‘Klantenbestand upgraden; dat maakte het verschil bij ons’

Guus Limpens: ‘Wij zijn beter gaan presteren, niet zozeer door

groei, maar door het upgraden naar het klantenbestand dat bij ons

past. Door de crisis zijn we heel precies gaan uitzoeken of een

klant bijdraagt aan onze winst. En als dat niet zo was, trokken we

vaak een grens. Dat moet je durven, maar het heeft weldadige ef-

fecten gehad op het bedrijfsresultaat, dat door de crisis flink

onder druk was komen te staan.

Wij doen bulkvervoer droge stoffen: plastic korrels, droge cement,

mineralen. Plus de logistieke dienstverlening daar omheen, inclu-

sief silo rental en cleaning. In 2012 hadden we een omzet van

EUR 18 miljoen. Het is weliswaar een specialistische markt, maar

de prijsdruk is evengoed groot. Veiligheid is bij Limpens heel be-

langrijk. Dat moet 100% goed zijn, niet 98%. Communicatie met

de klant mag dus absoluut geen misverstanden opleveren. Oost-

Europese chauffeurs zijn keihard werkende vakmensen, toch

willen we niet met ze in zee, vanwege het risico van miscommu-

nicatie. We werken uitsluitend met Nederlandse en Belgische

chauffeurs. En die strategie laten we niet los, ik wil niet tornen

aan de geleverde kwaliteit.

De arbeidsproductiviteit is gestegen door onze strategie. Met tien

trekkers minder - van de honderd die we in 2008 hadden, hebben

we er negentig over - boeken we betere resultaten.

Tegelijkertijd durven we te investeren in dingen die pas over een

paar jaar hun geld opbrengen. Zoals milieumaatregelen. Op het

dak hebben we elementen staan, waarin we met zonnewarmte

water verwarmen, om onze opslagtanks mee schoon te maken.

Alle chauffeurs rijden met kastjes waarmee ze zuiniger rijgedrag

kunnen bewerkstelligen. Over vijf jaar gebruiken we 20% minder

diesel, dat is goed voor iedereen.

Van de eerste crisis, 2008 tot 2009, leerde ik het belang van goed

liquiditeitsmanagement. Ga op tijd met de bank praten. Leg je

boeken op tafel, ga niet bang in een hoekje zitten, er is niets om

je voor te schamen. Daar heb ik tijdens de tweede en derde crisis

profijt van gehad.

Onze omzet daalde van 2011 op 2012 met 10%, terwijl de winst

flink is gestegen. Vandaag nog heb ik gesprekken gehad met drie

nieuwe klanten die voor ons kiezen vanwege het solide gevoel dat

ons bedrijf uitstraalt. Een mooie basis voor hernieuwde omzet-

groei.’

7interviews

Page 10: Visie op sectoren 2013 transport en logistiek

Fred Schotpoort,DGA Schotpoort Logistics:

‘Ik ben mega-trots opwat we gepresteerd hebben’

Fred Schotpoort: ‘Het had wel iets van Murphy’s Law: vlak voor

de crisis hadden we enorm geïnvesteerd, in een warehouse van

zeven miljoen en 52 nieuwe trekkers en 40 opleggers. En toen

kwam Q1 2009, met een omzetverlies van 5 miljoen. Toen ik net

op vakantie was, werden de berichten zó slecht, dat ik spoorslags

terug naar huis ben gereden.

Ondernemen was toen minder aantrekkelijk, slapeloze nachten

had ik ervan. Op een gegeven moment namen de verliezen

zulke grote vormen aan dat we extra kredieten hebben moeten

aanvragen. Ik kwam bij de afdeling Bijzonder Beheer van onze

bank terecht. Een strategie-adviesbureau werd ingeschakeld.

Daar kon ik goed mee samenwerken. Ze zeiden: ‘Jullie zijn een

gerenommeerde, gedegen organisatie. De verliezen van 2009

kunnen we samen recht trekken. Dat kan alleen met keihard

ingrijpen.’ In 2011 waren we weer winstgevend, 2012 is een

prima jaar geweest, en Q1 2013 ziet er ook prima uit.

Zonder slag of stoot is het niet gegaan, ik heb bij Bijzonder Beheer

wel eens de sleutels op tafel gegooid. Maar de basis was:

vertrouwen, samenwerken. We herschreven het businessplan,

onze strategie was te diffuus. Het was terug naar de bron: het

volledig ontzorgen van het logistiek proces voor onze opdracht-

gevers. Vooral in de sector waar we het sterkst in zijn; papier,

karton en verpakkingsmaterialen. Maar dan veel meer de regie

in de keten naar je toe trekken.

We hebben twee reorganisatierondes achter de rug. Tachtig man

ontslagen. Een restaurantbedrijf verkocht waar opa en oma ooit

met paard en wagen waren begonnen, – dat lag heel gevoelig bij

de vorige generatie. De fijnmazige distributie is afgestoten.

Het eigen wagenpark teruggebracht van 125 naar 60 trekkers in

Nederland. Uitgevlagd naar Litouwen. We hebben een flexibele

schil gecreëerd.

En met nieuwe ICT weten we iedere ochtend heel nauwkeurig

het resultaat van de vorige dag, bij transport, warehousing en

contractlogistiek. Dat geeft rust. De arbeidsproductiviteit is

gestegen; we draaien weer 30 miljoen omzet, net als vóór 2009,

alleen nu met een veel slankere, sterkere en meer flexibele

organisatie.

Ik doe dit werk 25 jaar, ben DGA, met twee neven als mede-

aandeelhouders, en ben uiterst trots op wat onze medewerkers

de laatste drie jaar hebben gepresteerd. We hebben samen

tegenslag op tegenslag het hoofd geboden. Mijn personeels-

toespraak op nieuwjaarsdag 2013; ik krijg nog kippenvel als ik

eraan denk.’

8

Page 11: Visie op sectoren 2013 transport en logistiek

Bart Banning, Sector Banker Transport & Logistiek:

‘Beter uit de crisis? Bepaal je strategie!’

Bart Banning: ‘Ik zie dat ondernemers sinds de crisis, soms

noodgedwongen, meer en beter afgewogen keuzes maken. De

meeste bedrijven zijn inmiddels lean and mean. En hebben hun

arbeidsproductiviteit inzichtelijk gemaakt. De volgende stap is agile

gedrag; hoe adequaat kan ik reageren op snel veranderende

omstandigheden? Denk in kansen en bedreigingen. Efficiency en

gemakkelijk kunnen schakelen zijn cruciaal. Het vergt veel om goed

te kunnen inspelen op de sterk veranderde en lastig te voorspellen

economische realiteit. Ondernemers die niets doen, alleen wachten

tot de vraag weer aantrekt, zijn er ook. Zij lopen een vrij grote kans

dat het fout gaat; het aantal faillissementen bij de aanhoudende

tegenwind is tekenend.

Cruciaal is ook de inzet van ICT door een bedrijf. Uiteraard moeten de

eigen logistieke systemen tiptop op orde zijn. De verzamelde data

bieden ook nieuwe kansen. De ondernemer die ze goed analyseert,

kan lef tonen en zijn klant van ongevraagd advies dienen. Dit zal

tevens de arbeidsproductiviteit verhogen; belangrijk gezien het hoge

aandeel personeelskosten. Door slimmer om te gaan met logistiek,

gaat de beladingsgraad erop vooruit, en bespaart het de ondernemer

én zijn opdrachtgever kosten. De optimale efficiency is echt nog niet

gehaald.

Het is mogelijk om beter uit de crisis te komen. Het is de kunst een

strategie te ontwikkelen die tot continuïteit leidt. En vervolgens

koersvast, met het vizier gericht op de toekomst, die strategie

consequent uit te voeren. Welke klanten willen we? Waar moeten

die gevestigd zijn? Welke markten zijn interessant? En hoe betreed ik

die dan? Waar zijn we goed in? Waar kies ik juist niet voor?

Management dat moeite heeft met strategieontwikkeling doet er

goed aan daar externen bij te betrekken. Het kan heel verfrissend

werken om managers uit andere sectoren mee te laten denken: hoe

snel veranderen concepten binnen de retail (e-commerce), en welke

lessen kan onze sector daaruit trekken? Een bedrijf dat laat zien

strategieontwikkeling serieus te nemen, wekt vertrouwen.’

9interviews

Page 12: Visie op sectoren 2013 transport en logistiek

2012 ongunstig jaar voor binnenvaart

Tarievendruk vormt groot probleem voor deze branche

Ook in 2013 blijft overcapaciteit nog een groot probleem vormen

Branchebeschrijving

Trends en ontwikkelingen

Onze visie

Kerngegevens Websites

De binnenvaart omvat het vervoer van goederen over de binnen-

wateren. De grootste segmenten zijn de containervaart, droge

bulkvaart, tankvaart en sleep- en duwvaart. Het goederenvervoer gaat

vooral vanuit de Noordzeehavens naar het achterland en terug. De

grootte en het bereik van het achterland hangen samen met het

stroomgebied van rivieren als de Maas en de Rijn. Het overgrote deel

van de binnenvaart is internationaal vervoer. Duitsland is hierin een

belangrijke bestemming.

In 2012 is de omzet van de branche met circa 7% gedaald. Een deel

kwam door de laagwatertoeslagen, die in de eerste helft van 2011

werden toegekend en nu de cijfers van 2012 vertekenen. Echter, ook

in het vierde kwartaal van 2012 kampte de binnenvaart nog met een

behoorlijke omzetdaling. De volumes zijn in 2012 min of meer

gestabiliseerd De omzetdaling zal dus voor een groot deel te wijten

zijn aan de tarieven in de binnenvaart. De branche heeft het al een

aantal jaren erg moeilijk. Na de crisis in 2009 ontstond er overcapaci-

teit, door de hausse aan nieuwe schepen in de hoogtijdagen voor de

financiële crisis. Deze overcapaciteit vormt nu nog steeds een pro-

bleem. Niet alleen de drogeladingschepen lijken het moeilijk te

hebben, ook de binnenvaarttankers kampen met overcapaciteit. Er is

veel geïnvesteerd in dubbelwandige tankers, maar de uitfasering van

enkelwandige tankers gaat langzamer dan gedacht. Bovendien zijn de

dubbelwandige tankers efficiënter en hebben daarmee ook meer capa-

citeit. Eind 2018 is de uitfasering compleet en mogen er geen enkel-

wandige tankers meer varen. De huidige overcapaciteit drukt zwaar op

de tarieven. Deze lage tarieven en de hoge lasten zorgen voor financi-

ele problemen bij binnenvaartschippers. In 2012 is het aantal faillisse-

menten in de binnenvaart dan ook flink gegroeid. De versnippering in

de branche blijft een probleem vormen. Hoewel er een aantal hoopge-

vende initiatieven zijn, ligt er nog geen eenduidig plan.

ABN AMRO verwacht voor 2013 een vlak jaar voor de binnenvaart.

Wederom zullen de bouwgerelateerde vervoerders het zwaar krijgen.

ABN AMRO verwacht een verdere daling van de bouwproductie in

2013. Ook detailhandelvolumes zullen afnemen. De industriële

productie zal daarentegen licht groeien en ook de volumes naar

Duitsland kunnen, door een licht groeiende Duitse economie,

toenemen. Echter overcapaciteit en daarmee de druk op de marges,

blijft ook in 2013 een probleem. Het vet op de botten is er bij veel

schippers af en de vraag is hoe lang deze lage volumegroei nog

volgehouden kan worden. Daarnaast bestaat er een groeiende druk

om te voldoen aan technische- en milieueisen. Een visie op deze

ontwikkeling is noodzakelijk voor zowel de binnenvaartschipper als de

gehele branche. De binnenvaart als vervoersmodaliteit is in principe

goed gepositioneerd voor de toekomst. Door de grote volumes die over

het water vervoerd kunnen worden en de steeds concreet wordende

focus op duurzaamheid, kijken verladers meer en meer naar de binnen-

vaart als serieus alternatief voor andere vervoersvormen. Innovatie blijft

belangrijk om de klant tegemoet te komen. De verwachtingen van

verladers liggen steeds hoger: snelheid, efficiëntie en betrouwbaarheid

zijn belangrijke factoren voor verladers om te kiezen voor een bepaalde

modaliteit. Het is aan de binnenvaart om hieraan tegemoet te komen.

Aantal bedrijven: circa 3.435

Aantal binnenvaartschepen Nederland: 5.788

Aantal binnenvaartschepen West-Europa: 11.503

Aantal dubbelwandige tankers in West-Europa:

870

Actuele sectorprognoses vindt u in onze publicatie ’Prognoses economie en sectoren’.

www.cbrb.nlwww.bureauvoorlichting binnenvaart.nlwww.schuttevaer.nlwww.ivr.nl www.binnenvaartbrancheunie.nl

binnenvaart

10

Page 13: Visie op sectoren 2013 transport en logistiek

-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

20

2009 2010 2011 2012

groe

i in

% j-

o-j

0

20

40

60

80

100

120

140

0

1.000

2.000

3.000

4.000

5.000

6.000

7.000

8.000

2001 2003 2005 2007 2009 2011

Inde

x

x EU

R m

ln

Netto omzet (l.as) Arbeidskosten (l.as)

Arbeidsproductiviteit (r.as)

Zwitserland

Frankrijk

Duitsland

Nederland

België

Luxemburg

50%

20%

14%

<1% 1% 15%

150.000

200.000

250.000

300.000

350.000

1996 1999 2002 2005 2008 2011*

1.00

0 to

n

Omzet binnenvaart gedaald

Arbeidsproductiviteit gedaald

Nederlandse binnenvaart het grootst

Ruwe mineralen en bouwmaterialen belangrijk voor binnenvaart

Bron: CBS

Bron: CBS, ABN AMRO Economisch Bureau

Bron: IVR

Bron: CBS

▶ De huidige omzet van de binnenvaartschippers bevindt zich nog

altijd onder het niveau van voor de crisis.

▶ In 2012 is de omzet met 6,9% gedaald. Het laatste kwartaal hakte

erin met een daling van circa 10%. In de grafiek is duidelijk te zien

dat in het tweede kwartaal van 2011 de omzet flink steeg, als

gevolg van de laagwatertoeslagen. In 2012 heeft hier een correctie

op plaats gevonden.

▶ In 2009 zijn de volumes gedaald en dit merkte de binnenvaart in

haar omzet. De omzet daalde dat jaar met bijna 20%.

▶ Uit de grafiek blijkt dat de arbeidsproductiviteit in de branche

Vervoer over water achteruit is gegaan (2005-2009). Door de

scherpe daling van de omzet tijdens de crisis en de licht stijgende

arbeidskosten, is de arbeidsproductiviteit gedaald.

▶ In 2011 steeg door de hoge omzet de arbeidsproductiviteit weer.

Voor 2012 (niet in grafiek) zal de productiviteit door hogere arbeids-

kosten en een lagere omzet, zijn gedaald.

▶ Het aantal werknemers dat in deze branche werkzaam is, fluctu-

eert licht.

▶ Nederland heeft duidelijk de grootste vloot van Europa. Dit komt

onder andere door de goede verbindingen met de haven van

Rotterdam.

▶ De totale West-Europese vloot is van 11.700 schepen in 2011 met

circa 2% afgenomen naar 11.503 schepen in 2012. De grootste

afname was te zien in de Belgische vloot, die van 1.850 schepen

naar 1.607 schepen ging.

▶ De Nederlandse vloot is ondanks de malaise licht gestegen met

58 schepen naar 5.788 schepen in 2012. De overcapaciteit heeft

kennelijk niet voor een afname van de vloot gezorgd.

▶ In 2011 is in totaal 344 miljoen ton geladen en gelost in de binnen-

landse en internationale vaart. Dat was 13% meer dan in 2010.

▶ Voor 2012 geldt dat de volumes min of meer stabiel zijn gebleven.

▶ Veel van de vervoerde goederen betreft ruwe mineralen en

bouwmaterialen. Daarnaast zijn aardolie en vaste brandstoffen

belangrijke goederen die vervoerd worden door de binnenvaart.

11binnenvaart

Page 14: Visie op sectoren 2013 transport en logistiek

Expediteurs in 2012 nog relatief goed jaar gehad

Druk op marges door hoge concurrentie blijft bestaan

Transparantie van data is de weg naar innovatie

Branchebeschrijving

Trends en ontwikkelingen

Onze visie

Kerngegevens Websites

Expediteurs ondersteunen verladers bij de regie van hun internationale

logistieke processen en de uitvoering van hun goederenstromen. Dit

houdt in dat zij zorg dragen voor de keuze van de vervoersvorm en de

afhandeling van de administratieve formaliteiten, zoals de naleving van

nationale en internationale regelgeving, douaneformaliteiten en

verzekeringen. Steeds meer expediteurs bieden daarnaast neven-

diensten aan, zoals warehousing en opslag. Sommige expediteurs

beschikken ook over eigen transportmiddelen. De FENEX is als

brancheorganisatie van de expediteurs samengegaan met TLN, maar

houdt als vereniging een eigen bestuur.

In vergelijking tot een aantal vervoersmodaliteiten, hebben de expedi-

teurs het in 2012 nog relatief goed gedaan. In een jaar waarin veel ver-

voersbedrijven failliet gingen, is de omzet van de expediteurs met

meer dan 3% toegenomen. Het gaat dus relatief goed met de expedi-

teurs, maar ook hier geldt dat ze niet aan de malaise in de vervoers-

markt ontkomen. Vooral expediteurs die met een eigen wagenpark

rijden, krijgen te maken met druk op de marges, vanwege lagere tarie-

ven. De economische groei in de eurozone en in Nederland is in 2012

teleurstellend geweest en dit zorgt voor een lastige expeditiemarkt.

De verladers zijn kritisch en letten op de kleintjes, en ook de expedi-

teurs worden hierin niet gespaard. In de expediteursbranche vindt

steeds meer branchevervaging plaats. Wegvervoerders proberen toe-

gevoegde waarde aan hun klant te leveren, door een deel van de expe-

diteursrol in te vullen. Aan de andere kant zijn expediteurs steeds

vaker ook de transporteur, omdat ze een eigen wagenpark of andere

transportmiddelen hebben. Door branchevervaging zijn de traditionele

expediteur en wegtransporteur naar elkaar toegegroeid. Dit veroor-

zaakt druk op de marges. De expediteurs zullen efficiënter en flexibe-

ler moeten werken om de marges op peil te houden. Daarnaast ver-

wachten verladers steeds meer service. Snelheid is hierbij een

belangrijke component, maar ook tijdigheid. Een optimalisering van de

IT- infrastructuur gaat hierbij een grote rol spelen. Efficienter gebruik

van data werkt bovendien innovatie in de hand.

Voor 2013 zijn de verwachtingen met betrekking tot economische groei

niet hoog gespannen. ABN AMRO verwacht dat het bbp in Nederland

en de eurozone licht zal afnemen. In de eurozone dalen de investeringen

en de binnenlandse bestedingen , maar de export en import zullen nog

wel groeien. Een groei van de export en import, betekent tevens een

groei van de vrachtvolumes. Volumegroei is gunstig voor de omzet van

de expediteurs, maar de volumegroei zal onvoldoende zijn om de

tarieven omhoog te krijgen. De prijs tempert dan ook de omzet. Voor de

langere termijn zijn de vooruitzichten voor expediteurs gunstig. Zij zijn

de spil in het steeds complexere logistieke web. De logistieke proces-

sen vragen om een kundige ketenregisseur, die zich steeds meer als

logistieke partner gaat gedragen. Goed opgeleid personeel is hierbij

cruciaal. Verder kan specialisatie zorgen voor een stevigere concurrentie-

positie. Door in een niche te opereren, kan tegemoet gekomen worden

aan de specifieke wensen van de klant. Kleinere nichespelers kunnen

echter moeilijker over tarieven onderhandelen dan de grote spelers.

Samenwerking kan een optie zijn, om de marges omhoog te krijgen.

Daarnaast speelt duurzaamheid een grote rol. Kostenefficiency en

duurzaamheid kunnen hand in hand gaan: duurzamere

transportalternatieven en de bundeling van goederenstromen om lege

kilometers te voorkomen, zijn kostenreducerende maatregelen.

Aantal expediteurs: 2.555

Percentage eenmanszaken: 50%

Actuele sectorprognoses vindt u in onze publicatie ’Prognoses economie en sectoren’.

www.fenex.nlwww.evo.nlwww.fiata.comwww.tln.nl

expediteurs

12

Page 15: Visie op sectoren 2013 transport en logistiek

Indexcijfers omzet (l.as) j-o-j groei (r.as)

-30

-20

-10

0

10

20

30

0

20

40

60

80

100

120

140

160

2006 2008 2010 2012

Afschrijvingen

Bedrijfsresultaat

Kosten van de omzetArbeidskosten

Overige kosten

65%

6%

16%

1% 12%

200

250

300

350

400

450

500

1,1

1,2

1,3

1,4

1,5

1,6

1,7

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2008 2007 2009 2010 2011 2012

x m

iljoe

n to

n

x m

iljoe

n to

n

Cargo Schiphol (l.as) Goederenoverslag Rotterdamse Haven (r.as)

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

0

5.000

10.000

15.000

20.000

25.000

2001 2003 2005 2007 2009 2011

inde

x

x EU

R m

ln

netto omzet (l.as) arbeidskosten (l.as)

Arbeidsproductiviteit (r.as)

Omzet gegroeid

Expediteurs aan goede kant onderhandelingstafel

Goederenoverslag Schiphol gedaald

Arbeidsproductiviteit volatiel

Bron: CBS

Bron: CBS, ABN AMRO Economisch Bureau

Bron: Schiphol, Havenbedrijf Rotterdam

Bron: CBS, ABN AMRO Economisch Bureau

▶ De expediteurs hebben het in 2012 nog relatief goed gedaan.

Ze hebben het jaar afgesloten met een groei van 3,3%.

▶ De dienstverleners hebben minder last van de sectorbrede over-

capaciteit waar de transporteurs wel mee kampen.

▶ De omzetstijging is aan het afnemen. In het laatste kwartaal van

2012 stabiliseerde de groei ten opzichte van het laatste kwartaal in

2011. Voor het komend jaar verwacht ABN AMRO dat de

Nederlandse economie nog geen sterk herstel zal kennen.

Een hoge omzetgroei valt dan ook niet te verwachten.

▶ De expediteurs zijn afhankelijk van de tarieven die de transporteurs

vragen, maar zitten vanwege overcapaciteit bij de transporteurs in

een goede onderhandelingspositie.

▶ Opleiding en investering in arbeid wordt steeds belangrijker,

aan-gezien de toegevoegde waarde mede wordt bepaald door de

expertise van het personeel.

▶ Door branchevervaging is het lastig een eenduidig beeld van de

expediteur te schetsen. Vaak heeft een expediteur ook transport in

huis en onderneemt een transporteur ook expeditie-activiteiten.

▶ Internationaal gezien gaat ongeveer de helft van de expeditie naar

luchtvracht en de andere helft naar zeevracht. De haven van Rotter-

dam heeft de overslag van goederen in 2012 licht zien groeien.

De volumes zijn met krap 2% gestegen in 2012.

▶ Het goederenvolume dat via Schiphol werd vervoerd, daalde daar-

entegen met 3% en kwam daarmee onder de 1,5 miljoen ton uit.

Onder meer door de lage tarieven in het zeevervoer, verliest het

luchtvervoer marktaandeel aan de concurrent over zee.

▶ De arbeidsproductiviteit van de logistieke dienstverleners (niet

alleen expediteurs) is redelijk volatiel te noemen. Vlak voor de crisis

schoot die omhoog, om in 2009 te dalen. Vooral een lagere omzet

en relatief hoge arbeidskosten zijn hiervan de oorzaak geweest.

▶ Op dit lagere niveau is de arbeidsproductiviteit in 2010 en 2011

blijven steken. Voor 2012 (niet in grafiek) geldt dat de arbeids-

productiviteit hoogstwaarschijnlijk stabiel is gebleven.

13expediteurs

Page 16: Visie op sectoren 2013 transport en logistiek

Ondanks lichte omzetstijging is 2012 geen gunstig jaar geweest

Veel faillissementen door dunne marges en hoge lasten

Ook in 2013 sprake van concurrentie en prijsdruk

Branchebeschrijving

Trends en ontwikkelingen

Onze visie

Kerngegevens Websites

Het beroepsgoederenvervoer over de weg omvat het vervoer van

goederen tegen betaling voor derden, exclusief verhuisvervoer. In het

binnenlands vervoer – voornamelijk fijndistributie - heeft het

wegvervoer een dominante positie. In het internationale vervoer

concurreert het wegvervoer met de binnenvaart en het spoorvervoer.

Vanwege de flexibiliteit heeft het ook daar een hoog marktaandeel. De

branche bestaat uit een relatief klein aantal grote, en zeer veel kleine

bedrijven en kent een grote diversiteit in deelmarkten.

Hoewel de omzet in 2012 licht is gestegen, is het afgelopen jaar geen

goed jaar geweest voor vervoerders over de weg. Het aantal faillisse-

menten in het wegvervoer is flink gestegen en kwam ruim boven de

200 bedrijven uit. De dunne marges vormen het grootste probleem.

Door de overcapaciteit ontstaat er een scherpe concurrentiestrijd, die

veelal op prijs wordt gevoerd. Ondernemers geven dan ook aan onte-

vreden te zijn over de tarieven. Daarnaast ligt de dieselprijs op een

hoog niveau, wat ook aan de onderkant druk veroorzaakt op de

marges. De concurrentie tussen wegvervoerders speelt zowel natio-

naal als internationaal. Steeds meer verladers maken gebruik van

Oost-Europese vrachtvervoerders voor het vervoer van goederen van

en naar Nederland. Het aandeel Oost-Europese vrachtvervoerders is in

vier jaar tijd van 8% naar 12,5%(2007 - 2011) gestegen. Naast inter-

nationale concurrentie ondervindt de wegvervoerder ook concurrentie

van andere modaliteiten, zoals de binnenvaart of het spoorvervoer.

Vooral de focus op duurzaamheid van verladers zorgt voor een switch

in modaliteit. Toch zal door de fijnmazigheid van het wegennet, de

wegtransporteur onmisbaar blijven. Met het oog op duurzaamheid

heeft synchromodaliteit de toekomst. Hierbij worden goederen deels

via binnenvaart of spoorvervoer en deels via wegvervoer getranspor-

teerd. Transporteurs die meer toegevoegde waarde kunnen leveren en

de verwachtingen van hun klanten kennen, zullen de concurrentie een

stap voor blijven.

ABN AMRO verwacht voor 2013 een daling van de volumes voor een

aantal sectoren, zoals bouw en detailhandel. Voor de industriële

productie verwacht ABN AMRO nog wel een minimale groei. De

meeste groei moet dan ook uit het buitenland komen. Met name

Duitsland. ABN AMRO verwacht dat de Duitse economie in 2013 licht

zal groeien. Per saldo zullen de vrachtvolumes licht aantrekken, maar de

druk op de tarieven, en daarmee ook op de marges, blijft bestaan. De

overcapaciteit en de scherpe concurrentie met Oost-Europese bedrijven

spelen hierbij een belangrijke rol. In deze economisch uitdagende

omstandigheden wordt het lastig om grip op de marges te krijgen.

Vooral in het internationale goederenvervoer blijft de rentabiliteit achter.

Dit kan te maken hebben met de scherpere concurrentie. Innovatie en

de levering van activiteiten met toegevoegde waarde kunnen voor

margeverbeteringen zorgen. Daarnaast kunnen bestaande processen

geoptimaliseerd worden om sterker uit de crisis te komen.

Automatisering speelt hierbij een belangrijke rol. Automatisering kan

voor een betere service naar verladers zorgen. Deze toegevoegde

waarde zorgt voor klantbinding en partnerships voor de langere termijn.

Daarnaast geeft automatisering een gedetailleerd zicht op de kosten.

Hiermee kan een efficiëntere bedrijfsvoering worden bewerkstelligd,

waar de ondernemer op de lange duur profijt van heeft.

Totaal aantal beladen kilometers (mln km):

14.671

Totaal vervoerd gewicht (1.000 ton): 617.427

Aantal bedrijven wegtransport: 9.645

www.tln.nlwww.niwo.nlwww.nea.nl

goederenvervoer over weg

Actuele sectorprognoses vindt u in onze publicatie ’Prognoses economie en sectoren’

14

Page 17: Visie op sectoren 2013 transport en logistiek

-15%

-10%

-5%

0%

5%

10%

2008 2009 2010 2011 2012

% g

roei

AfschrijvingenBedrijfsresultaat

Inkoopwaarde van de omzet

Arbeidskosten

Overige kosten

29% 7%

30%

3%

31%

75

80

85

90

95

100

105

0

5.000

10.000

15.000

20.000

25.000

30.000

2001 2003 2005 2007 2009 2011

inde

x

x EU

R m

ln

netto omzet (l.as) arbeidskosten (l.as)

Arbeidsproductiviteit (r.as)

-1,0

-0,5

0,0

0,5

1,0

1,5

0

500

1.000

1.500

2.000

2.500

2002 2004 2006 2008 2010 2012

Aantal (l.as) j-o-j verandering (r.as)

Lage tarieven drukken omzet

Kleinere en middelgrote vervoerders hebben het zwaar

Arbeidsproductiviteit licht gestegen sinds crisis

Investeringen al geruime tijd op relatief laag niveau

Bron: CBS

Bron: CBS

Bron: CBS, ABN AMRO Economisch Bureau

Bron: CBS

▶ De omzet van de wegvervoerders is na een stijging tussen eind

2010 en begin 2011, min of meer gestabiliseerd in 2012. Over heel

2012 is de omzetgroei minder dan een procent geweest.

▶ De volumes zijn nog licht gegroeid, maar vooral de lage tarieven

drukten de omzetgroei. Onder andere een scherpe concurrentie

ligt hieraan ten grondslag. In 2013 zal de druk op tarieven nog niet

voorbij zijn.

▶ Brandstof is een belangrijke kostenpost. ABN AMRO verwacht dat

de olieprijs in 2013 iets afneemt, maar op een relatief hoog niveau

zal blijven hangen. De transporteur zal deze kosten volledig moeten

doorberekenen aan zijn klant.

▶ Het rendement in het beroepsgoederenvervoer over de weg staat

al een aantal jaren onder druk. Vooral de kleinere, maar ook de

middelgrote bedrijven hebben het zwaar. De grotere bedrijven

blijken beter in staat hun rentabiliteit op peil te houden. Flexibiliteit

is hierbij een voorwaarde.

▶ In 2009 dook de productiviteit omlaag en in 2010 is die er weer

enigszins bovenop gekomen. Toch is de productiviteit in verhouding

tot eerdere jaren nog relatief hoog. Dit kan te maken hebben met

de flexibilisering van de arbeidspool, het inhuren van charters of

het inzetten van Oost-Europese chauffeurs.

▶ Vergeleken met andere modaliteiten, zoals het vervoer over water,

ligt de productiviteit een stuk lager. Per schip kunnen met minder

personen dan ook grotere volumes vervoerd worden.

▶ Ieder kwartaal van 2012 lagen de investeringen op een lager niveau

dan in 2011. Over heel 2012 is het aantal nieuwe vrachtauto’s dan

ook licht gedaald.

▶ Het aantal verkochte vrachtauto’s zakte onder de 4.000.

▶ De afname van het aantal nieuwverkopen is een gunstige

ontwikkeling met betrekking tot het terugdringen van de over-

capaciteit. Wel kan deze ontwikkeling invloed hebben op de

kwaliteit van het huidige wagenpark.

15goederenvervoer over weg

Page 18: Visie op sectoren 2013 transport en logistiek

De volumes over het spoor stabiliseerden in 2012

Tarieven spoorvervoer onderhevig aan opwaartse druk door wegvallen belastingvoordeel diesel

Vlak jaar verwacht voor 2013

Branchebeschrijving

Trends en ontwikkelingen

Onze visie

Kerngegevens Websites

Op de markt van goederenvervoer over spoor zijn verschillende

soorten spelers actief. Spoorvervoerders gebruiken eigen

locomotieven. Railoperators kopen voor eigen rekening en risico

capaciteit in bij de spoorvervoerders om goederen per spoor te

vervoeren. Zij werken alleen met intermodale transportmiddelen

(containers, wissellaadbakken, opleggers, trailers). De Nederlandse

markt kent een beperkt aantal spelers in het spoorvervoer.

In 2012 is het vervoerde gewicht over spoor stabiel gebleven ten op-

zichte van 2011. Het goederenvervoer over spoor is sinds de financiële

crisis in 2009 slechts mondjesmaat gegroeid. Het gewicht dat over het

spoor vervoerd wordt ligt nog steeds fors onder het niveau van 2008.

Het marktaandeel van spoor blijft dan ook al een aantal jaar op een te

laag niveau hangen, terwijl de seinen op groen staan voor het spoor-

vervoer. Zo is de focus op duurzaamheid een belangrijke trend die het

spoorvervoer een boost zou moeten kunnen geven. De haven van Rot-

terdam heeft aangegeven in 2035 65% van de containers via spoor en

binnenvaart te willen vervoeren. Momenteel ligt dat aandeel op circa

55%. En ook de overheid ziet graag dat verladers meer gebruik maken

van het spoorvervoer. Voor deze groei zijn concrete plannen nodig om

het spoorvervoer aantrekkelijker te maken. Belangrijk voor die aantrek-

kelijkheid, is de kwaliteit van het internationale spoorvervoer. Bijna

90% van de goederen die over het spoor vervoerd worden, heeft een

internationale bestemming. Duitsland is een belangrijke bestemming,

maar de aansluiting met het Duitse spoor verloopt nog niet altijd vlek-

keloos. Naast duurzaamheid is ook prijs een belangrijke reden voor

verladers om voor spoorvervoer te kiezen. De Duitse tol legt een be-

hoorlijke druk op de tarieven voor wegvervoer. Het spoorvervoer heeft

hier geen last van. Wel zijn, door onder andere het wegvallen van het

belastingvoordeel op diesel, ook de tarieven van spoorvervoer onder-

hevig aan een opwaartse druk.

In 2013 blijft de economie van de eurozone in mineur. ABN AMRO

verwacht hier een lichte daling van het bbp. De verwachtingen voor de

Duitse economie zijn positiever gestemd. Door onder andere het op peil

blijven van de binnenlandse bestedingen, zal de Duitse economie in

2013 licht groeien. Dit is positief nieuws voor de volumes die over het

spoor vervoerd worden, aangezien Duitsland een belangrijke

bestemming is. Het spoorvervoer staat voor een aantal uitdagingen. Zo

is de Europese Unie erop gebrand het spoorvervoer te liberaliseren,

bijvoorbeeld door het scheiden van spoorvervoer en spoornetbeheer.

Een andere uitdaging is het behouden van de duurzaamheidspropositie,

om marktaandeel te kunnen winnen op het wegvervoer en vooral de

binnenvaart. Door onder andere innovatie, zal de branche moeten

proberen de concurrentie voor te blijven. Het spoorvervoer mist de

fijnmazigheid van het wegvervoer, maar synchromodale oplossingen

kunnen zowel goedkoper als duurzamer zijn. Hierbij worden lange

afstanden, snel en op grote schaal, via het spoor afgelegd en verzorgen

transporteurs over de weg de deur aan deur levering. Hiervoor is goede

communicatie essentieel, tussen de modaliteiten onderling en met de

klant. En een accurate planning is belangrijk om de goederen tijdig en

efficiënt op de plek van bestemming te krijgen.

Aantal spoorvervoerders: 17

Aantal intermodale railoperators: 21

Aantal railexpediteurs: 10

Actuele sectorprognoses vindt u in onze publicatie ’Prognoses economie en sectoren’

www.railcargo.nlwww.railforum.nlwww.nea.nlwww.keyrail.nl

goederenvervoer over spoor

16

Page 19: Visie op sectoren 2013 transport en logistiek

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

tonn

en

Nationaal Internationaal

Binnenvaart

Spoorvervoer

Vervoer over de weg

33%

11%

56%

0

1.000

2.000

3.000

4.000

5.000

6.000

7.000

2009-4 2010-1 2010-2 2010-3 2010-4 2011-1 2011-2 2011-3 2011-4 2012-1 2012-2 2012-3 2012-4

Aant

al tr

eine

n

Energie

Metaal

Eindproducten en containers

16%

11%

56%

Landbouw en levensmiddelen

BouwChemie

27% 18%

3%

2%

Vooral druk op binnenlandse volumes

Maasvlakte II belooft impuls goederenvervoer over spoor

Aantal treinen over de Betuweroute gegroeid

Metaal en containers grootste aandeel in vervoer over spoor

Bron: Rail Cargo, ABN AMRO Economisch Bureau

Bron: Port of Rotterdam

Bron: Keyrail

Bron: NEA

▶ Het grootste deel van het goederenvervoer over spoor betreft

internationaal vervoer. Duitsland neemt hier een belangrijke plek in.

▶ In 2012 zijn de volumes min of meer stabiel gebleven ten opzichte

van 2011. De sterke daling in 2009 is het spoorvervoer nog niet te

boven gekomen.

▶ Vooral de binnenlandse volumes laten het afweten. In 2010 zijn die

weliswaar gegroeid, maar in 2011 en ook in 2012 kwamen ze weer

op een lager niveau te liggen.

▶ Het grootste deel van de containers die de haven van Rotterdam

binnenkomen, worden over zee weer verder vervoerd. Kustvaart

speelt hierbij een belangrijke rol.

▶ In het overige achterlandvervoer van containers is het wegvervoer

leidend. De haven van Rotterdam heeft zich als doel gesteld de

modal split te veranderen, zodat wegvervoer minder dominant

wordt. Zodra Maasvlakte II operationeel wordt, moet blijken in hoe-

verre deze doelstelling wordt gehaald.

▶ Het aantal treinen dat over de Betuweroute ging, is in 2012 met

14% gestegen. Het tweede kwartaal kende nog een stagnatie. In

het derde kwartaal is het aantal treinen weer met bijna 10% (k-o-k)

toegenomen, naar 5.687 treinen.

▶ In totaal reden in 2012 meer dan 22.000 treinen over het A15-traject.

▶ Door onder andere het gereedkomen van Maasvlakte II, wordt een

verdere groei in het aantal treinen over de goederenspoorlijn

tussen Rotterdam en Duitsland verwacht.

▶ De staalindustrie is een belangrijke sector voor het goederen-

vervoer over spoor. Met name de staalindustrie in Duitsland is

belangrijk. Duitsland is de grootse staalproducent van Europa en

onder meer afhankelijk van de vraag naar auto’s. Door de crisis is

de vraag naar auto’s fors gedaald en momenteel nog niet terug op

pre-crisis niveau.

▶ Daarnaast is het vervoer van containers belangrijk voor het spoor-

vervoer. Door de aanleg van Maasvlakte II groeit de stroom

containers de komende jaren verder. Het zal nog even duren voor

de gevolgen hiervan duidelijk merkbaar zijn.

17goederenvervoer over spoor

Page 20: Visie op sectoren 2013 transport en logistiek

De opname van logistiek vastgoed is in 2012 stabiel gebleven

Tweedeling in huurtarieven tussen oude en nieuwe faciliteiten houdt stand

Duurzaamheid wordt steeds belangrijker voor de branche

Branchebeschrijving

Trends en ontwikkelingen

Onze visie

Kerngegevens Websites

Opslagbedrijven zijn traditioneel ingedeeld in tankopslag, koel- en

vrieshuizen, self-storage, algemene opslag en distributiecentra (dc’s)

voor logistieke dienstverleners. De prestaties van deze branche zijn

afhankelijk van de ontwikkelingen in de verschillende deelsegmenten

in Nederland, zoals supermarkten, agrifood en de non-foodretail. Maar

ook is er internationale vraag naar logistiek vastgoed in Nederland.

In 2012 is de opname van logistiek vastgoed ten opzichte van 2011 sta-

biel gebleven. Volgens CBRE is door een sterke vraag, de landelijke

leegstand gedaald naar 6,3%. In 2010 lag dit percentage nog rond de

9%. Door het steeds complexer worden van vervoersstromen en de

wens van leveranciers en afnemers om efficiënt en effectief met

werkkapitaal om te gaan, kent de opslagbranche kansen maar ook uit-

dagingen. Aangezien flexibiliteit, lagere kosten en snelheid steeds be-

langrijker worden, zijn voornamelijk moderne faciliteiten in trek.

Oudere faciliteiten kampen dan ook vaak nog steeds met leegstand.

Deze faciliteiten, die vaak duurder zijn in onderhoud en hogere ener-

giekosten hebben, worden voor veel logistieke operaties minder ge-

schikt bevonden. Ook is er een onderscheid te zien in locaties. Zo nam

de luchtcargo over Schiphol in 2012 af en hebben de opslaglocaties die

deze goederen faciliteren, daar last van gehad. Aan de andere kant

nam de natte bulk die over Rotterdam werd vervoerd toe. De opslagfa-

ciliteiten in dit segment zullen hier van hebben geprofiteerd. Verder

geeft de toenemende vraag naar opslag ten behoeve van e-commerce

een impuls aan de branche. Het aantal aankopen via het internet

stegen met 13% in een steeds verder wegzakkende retailmarkt. De

waarde van de online aankopen maken 6% uit van de totale retailbe-

stedingen. ABN AMRO verwacht dat dit aandeel in de toekomst

verder zal groeien.

De tweedeling die bestaat tussen moderne faciliteiten en oudere

faciliteiten, zal voorlopig blijven bestaan. ABN AMRO verwacht, door

overcapaciteit, een neerwaartse druk op de huurprijzen van oudere en

een opwaartse prijsdruk voor de moderne, nieuwere faciliteiten.

Ondanks de hogere kosten van nieuwere faciliteiten, zal daar de

margedruk minder worden gevoeld. Om klanten goed te kunnen blijven

bedienen, moeten bedrijven blijven inspelen op de wensen van de klant:

snelheid, tijdigheid een duurzaamheid. Steeds meer trends en

ontwikkelingen, zoals compactere opslagfaciliteiten, lager energie-

verbruik en automatisering, spelen hier op in. Deze trends leveren

tevens efficiëntieslagen op. De komende tijd nemen de goederen-

stromen licht toe en blijven de opslagbedrijven profiteren van de relatief

stabiele Duitse economie. ABN AMRO verwacht een lichte

economische groei in Duitsland. Anders dan voor de rest van de

eurozone, geldt dat Duitsland er relatief goed voorstaat. Vooral de

binnenlandse bestedingen dragen bij aan de groei van het Duitse bbp.

De internationaal georiënteerde opslagbedrijven zijn dan ook beter

gepositioneerd in 2013, dan de opslagbedrijven die zich richten op

vrachtvolumes voor binnenlandse sectoren. Veel Nederlandse sectoren,

zoals de bouw en detailhandel, zullen dit jaar namelijk in volume dalen.

Aantal bedrijven: 670

Totale beschikbare opslagruimte: ca. 1,6 mln m2

Totale bezette opslagruimte: ca. 900.000 m2

Actuele sectorprognoses vindt u in onze publicatie ’Prognoses economie en sectoren’.

www.cbre.com www.ndl.nlwww.dtz.nl

opslag

18

Page 21: Visie op sectoren 2013 transport en logistiek

-5

0

5

10

15

20

25

2006 1e kwartaal

2007 2e kwartaal

2008 3e kwartaal

2009 4e kwartaal

2011 2e kwartaal

2012 3e kwartaal

Opslag in koelhuizen Bulkopslag van o.a. vloeistoffen Andere opslag

Perfo

rman

ce

-15

-10

-5

0

5

10

15

0

20

40

60

80

100

120

140

2006 4e kwartaal

2008 4e kwartaal

2010 4e kwartaal

2012 4e kwartaal

Index (l.as) Groeiontwikkeling (r.as)

inde

x

perc

enta

ge

0

100

200

300

400

500

600

700

800

2002 2004 2006 2008 2010 2012

x 1

mln

EUR

0

50.000

100.000

150.000

200.000

250.000

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

x 1.

000

Mt

massagoed droog massagoed nat containers stukgoed

Tarieven voor opslag stabiel

Omzet licht afgenomen

Verhandelde opslagruimte vaker duurzaam

Overslag Rotterdamse haven licht gestegen

Bron: CBS

Bron: CBS, ABN AMRO Sector Research

Bron: CB Richard Ellis

Bron: Port of Rotterdam

▶ De tarieven voor opslag schommelen al een aantal kwartalen rond

de 0% groei. Ondanks de verschillende economische tegenslagen

van de afgelopen jaren, blijven de tarieven dus min of meer stabiel.

▶ Voor 2008 en 2009 gold zelfs een behoorlijke stijging in de tarieven

voor bulkopslag in onder andere vloeistoffen. Oorzaak hiervan was

het feit dat de vraag naar olie snel afnam, terwijl de productie nog

doorging. Hierdoor ontstond een hogere vraag naar

opslagfaciliteiten voor olieproducten.

▶ Ondanks een stabiele opname in logistiek vastgoed, is de omzet

van de opslagbranche in 2012 met 1,2% gedaald ten opzichte van

2011. De oorzaak hiervan kan liggen in een afname van niet-kernac-

tiviteiten.

▶ In 2011 was er nog sprake van een groei van 5%. Hoewel 2012 in

het laatste kwartaal nog wel licht positief eindigde, heeft vooral het

derde kwartaal gezorgd voor een negatieve omzetontwikkeling

over heel 2012.

▶ Veel verladers die goederen opslaan, proberen flexibel te blijven en

mijden daardoor langetermijncontracten. In een branche waar veel

draait om langetermijninvesteringen is dit een uitdaging.

▶ Volgens onderzoeksbureau CBRE is in 2012 circa EUR 245 miljoen

aan distributieruimte verhandeld. Een groot deel hiervan had te

maken met een transactie van de Belgische vastgoedontwikkelaar

Warehouses de Pauw, die een verhuurbaar oppervlakte van circa

150.000 vierkante meter overnamen van het Veghelse Van de Ven

Bouwbedrijf.

▶ Een groot deel van de opslagruimte die verhandeld werd, is voor-

zien van een duurzaamheidscertificaat. Duurzaamheid wordt

steeds belangrijker voor klanten en de branche springt hier op in.

▶ Zoals de hele logistieke sector, is ook de opslagbranche afhankelijk

van de goederenstromen die de haven van Rotterdam in en uit

gaan. De overslag van de Rotterdamse haven is in 2012 licht

gestegen naar circa 440 miljoen ton.

▶ De natte bulk, waaronder aardolie en aardolieproducten, is het

sterkst gestegen met circa 8%. De droge bulk daarentegen, kende

een daling van meer dan 10%.

19opslag

Page 22: Visie op sectoren 2013 transport en logistiek

leeswijzer

Deze leeswijzer geeft u inzicht in de opbouw van de branche-

analyses en geeft bovendien een verklaring van enkele veel

gebruikte termen.

De brancheanalyses bestaan uit twee volledige pagina’s. Op de

eerste pagina staan achtereenvolgens de volgende onderdelen:

De eerste pagina van de brancheanalyse

▶ Drie bullets

De drie bullets bovenaan de pagina geven de kern van de analyse

weer. In drie korte zinnen wordt een kernachtige samenvatting

van de brancheanalyse weergegeven.

▶ Het blok ‘Branchebeschrijving’

Het blok ‘Branchebeschrijving’ geeft een beknopte omschrijving

en definitie van de branche. De belangrijkste karakteristieken van

de branche worden hierin beschreven.

▶ Het blok ‘Trends en ontwikkelingen’

Het blok ‘Trends en ontwikkelingen’ gaat in op de huidige

ontwikkelingen in de branche. De tijdspanne van dit blok ligt in

veel gevallen tussen maart 2012 en maart 2013. In dit blok wordt

in sommige gevallen ook enkele jaren teruggekeken om de

huidige ontwikkelingen en trends beter te kunnen begrijpen.

▶ Het blok ‘Onze visie’

Het blok ‘Onze visie’ geeft de visie over de branche weer van de

sector economen van ABN AMRO Economisch Bureau. De

analyse heeft betrekking op het huidige jaar (2013) en in sommige

gevallen het komende jaar (2014).

▶ Het blok ‘Kerngegevens’

Het blok ‘Kerngegevens’ geeft een overzicht van de meest

relevante (economische) indicatoren die kenmerkend zijn voor de

branche. De gegevens hebben betrekking op 2012, tenzij anders

vermeld. Bij het zoeken naar de gegevens voor dit blok is gebruik

gemaakt van een veelheid van bronnen. Er is vooral gebruik

gemaakt van de gegevens van het CBS, maar tevens zijn andere

bronnen geraadpleegd, zoals brancheorganisaties, onderzoek- en

adviesbureaus, kranten, tijdschriften, internet en overheids-

instanties (waaronder product- en bedrijfschappen, ministeries).

De tweede pagina van de brancheanalyseOp de tweede pagina van de brancheanalyse staan vier

verschillende figuren. In de balk boven de figuren staat de titel van

de figuur in het betreffende blok, inclusief een bronvermelding. In

veel gevallen heeft ABN AMRO Economisch Bureau eigen

bewerkingen en ramingen gemaakt met behulp van de gegevens

van de genoemde dataleverancier. Indien een dergelijke

bewerking heeft plaatsgevonden, dan staat dit vermeld in de balk.

De figuren op pagina 2 hebben betrekking op economische

ontwikkelingen. Onderwerpen die hier onder andere kunnen

worden behandeld zijn: omzetontwikkeling, kostenontwikkeling,

exploitatiebeeld, exportontwikkeling, aantal bedrijven,

werkgelegenheid, marktaandelen, en dergelijke.

Waar staan de letters ‘r’ en ‘v’ voor in de figuren?In de figuren treft u in sommige gevallen een letter ‘r’ of ‘v’ achter

het jaartal aan. In deze gevallen staat de ‘r’ voor een raming (op

basis van beschikbare gegevens t/m bijvoorbeeld november 2011

is een inschatting gemaakt voor de rest van het jaar). De ‘v’ staat

voor voorspelling en betreft de verwachting van de betreffende

sector econoom van ABN AMRO Economisch Bureau.

20

Page 23: Visie op sectoren 2013 transport en logistiek

Veel gebruikte termen, inclusief definitiesTot slot van deze leeswijzer een opsomming van enkele veel

gebruikte termen in deze publicatie, inclusief de definitie volgens

ABN AMRO.

▶ Definitie ZZP

ZZP staat voor ‘Zelfstandigen Zonder Personeel’. Ondernemers

die geen personeel in dienst hebben. Het begrip verwijst ook naar

de term ‘freelancer’.

▶ Definitie MKB

MKB staat voor Midden- en KleinBedrijf. In deze publicatie

hanteren we als definitie voor MKB de volgende veel gebruikte

tabel:

Categorie onderneming Werknemers Jaaromzet of jaarlijks

balanstotaal

middelgroot < 250 ≤ € 50 mln. ≤ € 43 mln.

klein < 50 ≤ € 10 mln. ≤ € 10 mln.

micro < 10 ≤ € 2 mln. ≤ € 2 mln.

▶ Definitie FTE

FTE staat voor ‘full-time-equivalent’. Eén fte staat voor een

volledige werkweek van 38 uur.

▶ Definitie BBP

Bruto Binnenlands Product is de totale waarde van alle in een land

geproduceerde goederen en diensten in een bepaalde periode.

21leeswijzer

Page 24: Visie op sectoren 2013 transport en logistiek

colofon

De Visie Op Transport en Logistiek is een uitgave van ABN AMRO.

Het rapport is geschreven door ABN AMRO Economisch Bureau

op verzoek van ABN AMRO Sector Advisory.

Sectoranalyse Nadia Menkveld ([email protected])

Senior Sector Econoom

ABN AMRO Economisch Bureau

Macro economische analyseNico Klene ([email protected])

Senior Econoom

ABN AMRO Economisch Bureau

InterviewsJoep Auwerda

Journalist/tekstschrijver

Fotografie interviewsHannie Verhoeven

Commercieel contactBart Banning, ([email protected], 020-3436487)

Sector Banker Transport en Logistiek

ABN AMRO Sector Advisory

DistributieWebsite: www.abnamro.nl/transportenlogistiek

Telefoon: 0900-0024 (lE 0,10 per minuut)

Disclaimer

De in deze publicatie neergelegde opvattingen zijn gebaseerd op door

ABN AMRO betrouwbaar geachte gegevens en informatie, die op

zorgvuldige wijze in onze analyses en prognoses zijn verwerkt. Noch

ABN AMRO, noch functionarissen van de bank kunnen aansprakelijk

worden gesteld voor in deze publicatie eventueel aanwezige onjuist-

heden. De weergegeven opvattingen en prognoses houden niet meer in

dan onze eigen visie en kunnen zonder nadere aankondiging worden ge-

wijzigd.

© ABN AMRO, mei 2013

Deze publicatie is alleen bedoeld voor eigen gebruik. Het gebruik van

tekstdelen en/of cijfers is toegestaan mits de bron duidelijk wordt ver-

meld. Verveelvoudiging en/of openbaarmaking van deze publicatie is niet

toegestaan, behalve indien hiervoor schriftelijk toestemming is gekregen

van ABN AMRO. Teksten zijn afgesloten op 15 april 2013.

22

Page 25: Visie op sectoren 2013 transport en logistiek

AA

659

3 E

© 0

5-1

3

0900 - 0024 (E 0,10 per minuut)abnamro.nl/sectoren