VisNederlaNdse zeevissers aaN het werk

Fishdutch fishermeN at work

VisNederlaNdse zeevissers aaN het werk

FishLanasta

dutch fishermeN at work

Frans Hoek

ISBN: 978-90-8616-156-0

NUGI: 4651e druk, september 2015

© Copyright 2015Lanasta, Emmen

Vormgeving: Jantinus MulderFotobewerking: Frans Hoek

www.lanasta.com

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag wor-den verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gege-vensbestand of openbaar worden gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

All rights reserved. No part of this book may be reproduced, stored in a database or retrieval system or published in any form or way, electronically, mechanical, by print, photoprint, microfilm or any other means without prior written permission from the pu-blisher. (Dutch text is also legally relevant in every case or event.)

All correspondence regarding copyrights, translation or any other matter can be directed to: Lanasta, Slenerbrink 206, 7812 HJ Emmen, The Netherlands.

Deze uitgave is mede tot stand gekomen door:

Voorwoord

Laat ik beginnen te zeggen dat ik het een hele eer vind om een voorwoord te mogen schrijven in dit prachtige boek.

Enige jaren geleden werd ik gebeld door Frans met de vraag of hij een weekje met de SL-9 mee mocht om te fo-tograferen.

Ik word met enige regelmaat gebeld door studenten fo-tografie en hobby-fotografen met de vraag, “Mag ik een weekje mee?” De ervaring leert dat deze mensen vaak zee-ziek zijn en daardoor ongemak opleveren voor de beman-ning.

Dus ik was terughoudend, maar Frans bleek een volhou-der te zijn en hij bleef bellen wanneer hij mee mocht. Uit-eindelijk is dit dus gebeurd. Frans moest wel helemaal naar Boulogne, want op dat moment viste de SL-9 in het Engelse Kanaal. Het werd uiteindelijk een reis van zes da-gen met ook veel slecht weer. Enige tijd na deze reis liet Frans mij de foto’s zien. Ik ben geen foto-deskundige, maar was verrast over de kwaliteit van zijn werk. Verder kreeg ik een terugkoppeling van de bemanning dat Frans een enthousiaste man was die niet in de weg liep aan boord.

Dit had als gevolg dat Frans mij met enige regelmaat belde met de vraag of hij met andere schepen van onze rederij mee kon, maar wel met andere soorten visserij dan de SL-9. Het bleek dat Frans het leuk en interessant vond om de gehele Noordzeevisserij in beeld te brengen.

Het volgende schip werd de SCH-18, met een volstrekt an-dere vorm van visserij dan de SL-9. Van de schipper kreeg ik de terugkoppeling dat Frans hem het hemd van het lijf vroeg over de visserij en de mensen erachter, wederom een bevestiging dat Frans iemand is die echt geïnteresseerd is in de visserij.

Frans heeft vervolgens een reis meegemaakt met de Wiron schepen die op dat moment op haring visten. Van al deze reizen maakte hij ontzettend mooie foto’s. Mijn compli-menten hoe Frans soms onder barre omstandigheden deze foto’s heeft weten te schieten.

Het boek is een mooie weerslag van de Nederlandse Noord-zee Visserij in al zijn facetten. Deze sector heeft het tus-sen 2008 en 2014 enorm moeilijk gehad. De extreem hoge brandstofprijzen noopten ons het roer om te gooien. Alles moest duurzamer en efficiënter. Nu, in 2015, durf ik te stellen dat dit ons als gehele sector gelukt is. Het was een lange, moeizame weg, maar met het doorzettingsvermo-gen dat inherent is aan de visserman zijn we geslaagd. We kunnen medio 2015 weer als sector voor de dag komen en trots zijn op onze mooie en duurzame vloot. Met deze vloot zullen we zeker problemen tegen gaan komen, niets gaat immers vanzelf, maar persoonlijk zie ik de toekomst van de visserij in zijn algemeen met vertrouwen tegemoet.

Frans geeft de lezer van dit boek middels foto en tekst een fraaie inkijk in onze mooie sector.Een woord van dank aan Frans is zeker op zijn plaats.

Veel lees- en kijk plezier.

Anton Dekker (vlootmanager Jaczon / Cornelis Vrolijk)

Preface

Let me begin by saying that I consider it an honour to be asked to write the preface for this beautiful book.

Some years ago Frans called me to ask whether he could sail on the SL-9 for a week, to take pictures.

I am frequently called by photography students or by ama-teur photographers who ask me, “May I come on board for a week?” Experience has taught me that these people often get seasick and are an inconvenience to the crew.

So I was reluctant, but Frans had staying power and kept calling and asking when he might sail. In the end he was successful. Frans had to go all the way to Boulogne, for at that moment the SL-9 was fishing in the English Channel. It turned out to be a six-day trip with a lot of bad weather. Some time after this trip Frans showed me his pictures. I am not knowledgeable about photography, but I was sur-prised at the quality of his work. And the crew told me that Frans was an enthusiastic man who didn’t get in the way on board.

As a result, Frans called me fairly frequently to ask whether he could sail with other ships of our fleet, as long as the type of fishing was different from the SL-9. I soon understood that Frans was interested in registering all as-pects of North Sea fishing.

The next ship was the SCH-18, with a style of fishing that is, indeed, totally different from the SL-9. Afterwards the skipper told me that Frans had asked him about every detail of the fishing trade and its people, another sign that Frans is someone who is truly interested in our work.

Frans’s next trip was on the Wiron ships, which were then fishing for herring. On all these trips he made incredibly beautiful pictures. My compliments for the way Frans ma-naged to take these great shots, sometimes under very difficult circumstances.

The book is an excellent representation of the Dutch North Sea fishery in all its facets. Between 2008 and 2014, this branch has known a very difficult period. The extremely high fuel prices necessitated a complete change of course. Everything had to be sustainable and more efficient. Now, in 2015, I think I may say that as an industry, we’ve suc-ceeded. It was a long, difficult road, but with the perseve-rance of the true fisherman, we have made it. Since mid-2015 we can be proud of our industry and of our fine and sustainable fleet. With this fleet we’ll certainly encounter problems – nothing gets done without effort – but person-ally I look upon the future of the fishing branch with great confidence.

With his photographs and texts, Frans gives the readers of this book a great insider’s view into our fine trade. He certainly deserves our thanks.

Enjoy the book.

Anton Dekker (fleet manager Jaczon/Cornelis Vrolijk)

Inhoud

5 Voorwoord

6 Preface

9 InleIdIng

10 IntroductIon

13VerantwoordIng

13acknowledgements

15goedereede-4(go-4) georgeJohannesmarIa

62scheVenIngen-18(sch-18) deBoeIer

130ZoutkamP-47(Zk-47) PIeterJohannes

44stellendam-9(sl-9) Johanna

102katwIJk-2(kw-2) astrId

80scheVenIngen-22en-23(sch-22en-23)

wIron5en6

110Peterhead-147(Pd-147) enterPrIse

8 Vis / Fish

9Inleiding

InleIdIng

Ik heb het grootste deel van mijn leven in de automatise-ring gewerkt: gestart als programmeur en geëindigd als eigenaar van een IT-bedrijf. Al in 1965 was ik aan het fo-tograferen met een Werra1, een Oost-Duitse kleinbeeld-camera.

Als amateur met een zeer drukke baan maak je niet zo veel foto’s. Drie rolletjes per jaar was al veel. Onderwerpen? De kinderen en de vakantie.

In 2009 kon ik mijn bedrijf verkopen. Maar wat gaat een mens dan doen? Als erkend workaholic geraniums gaan kweken leek me niet zo’n verstandig idee. Ik heb toen het plan opgevat om van mijn hobby een beroep te maken. Datzelfde jaar heb ik mij aangemeld voor de Fotoacademie te Rotterdam. Daar is een eerste schifting op basis van een foto-portfolio. Kennelijk zag men wel wat in mij, want ik werd aangenomen. In 2012 ben ik afgestudeerd. Ik werk momenteel als beroepsfotograaf en -filmer.

Op de fotoacademie krijg je heel veel opdrachten om het vak te leren. Het tweede jaar is geheel gewijd aan analoge fotografie. Ik heb zelf nog steeds een Hasselblad en een Horseman technische camera. (Zo’n ding met een balg, dat je met een zwarte lap over je hoofd moet instellen.) Daarnaast moet je ook nog via zogenaamd vrij werk pro-beren een geheel eigen artistieke stijl van fotograferen te ontwikkelen, waarmee je jezelf onderscheidt van andere fotografen. Als je dat goed doet, roept iedereen bij het zien van een foto “Dat is een echte Frans Hoek”. Wel, ik bleek niet zo heel erg goed in abstracte fotografie. Ik kreeg al heel snel een voorkeur voor documentaire industriële landschapsfotografie, een hele mond vol. Ik kort dat zelf af door te zeggen: ‘Grote machines en stoere mensen’.

In 2010 kreeg ik weer een opdracht voor vrij werk, die geheel naar eigen inzicht moest worden ingevuld. Creatief zijn kan heel pijnlijk zijn voor de grijze massa bovenin. Maar na enig nadenken vond ik toch een onderwerp.

Mijn familie heeft altijd iets met de zee gehad. Er zijn in de familie commodores en kapiteins geweest bij de VOC en ook in de tijden daarna. Mijn opa was scheepschade taxa-teur, een oom van mij is kapitein van een passagiersschip geweest en mijn vader was scheepsbevrachter. Het was dus niet meer dan logisch dat ik op het idee kwam om iets met de zee te gaan doen. Het werd uiteindelijk fotograferen in de visafslag Scheveningen, want die ligt altijd aan de wal en vaart niet iedere keer weg. Die fotoreportage werd goed ontvangen.

Via veilingmeester Wim Harteveld kwam ik in contact met schipper Cees ’t Mannetje van de Goedereede-4. Hij bood mij eerst aan om mee te gaan met het jaarlijkse gastenva-ren, maar dat leek me niets, want dan staan er alsmaar

etende en drinkende mensen voor de lens: niet echt stoer. Ik vroeg dus om mee te mogen met een echte vistocht van een week, wat toegestaan werd.

Na de GO-4 was mijn belangstelling volledig gewekt. Ik ben sindsdien elk jaar met één of meer vissersschepen meege-varen om aan boord te fotograferen. Er zijn veel websites en fotoboeken die vissersschepen van buitenaf laten zien maar ik ken maar een paar boeken die inzicht geven in het leven aan boord. Dat is nu juist wat ik zo graag wil laten zien. Zeelieden zijn echt stoere mensen en over die grote machines worden we het wel eens.

Ik heb in dit boek geprobeerd om alle soorten Noordzee-visserij fotografisch in kaart te brengen voor het te laat is. Vrijwel elke visser die ik spreek, vertelt me dat er over vijf jaar geen Nederlandse Noordzeevisserij meer is. Ik hoorde die uitspraak al in 2010, dus het zal volgens mij zo’n vaart niet lopen. Dat er wel degelijk wat aan de hand is, is mij duidelijk. Ook heb ik gemerkt dat er kleinere schepen in de vaart komen die met modernere technieken heel goed winstgevend kunnen zijn.

Voor dit boek heb ik gefotografeerd aan boord van een ze-vental schepen die heel verschillende vismethoden hante-ren. Om te beginnen drie boomkorkotters, een traditionele met een hele grote motor die wekkerkettingen gebruikt, een Eurokotter met een pulstuig en een garnalenkotter. Daarnaast ben ik meegevaren met een flyshooter, een twinrigger en een staand want visser. Verder heb ik met een stel spantrawlers één van de allerlaatste tochten op zeegekaakte Hollandse Nieuwe haring meegemaakt.

Eigenlijk zou ik om alles compleet te maken ook nog moe-ten meevaren met één van die grote hektrawlers. Deze schepen maken reizen van zes weken en meer. Die zijn weliswaar veel groter dan de eerdere schepen die ik heb gezien, maar dan nog ben ik met een dag of vier klaar met fotograferen en filmen. Misschien komt het er nog eens van, maar niet voor dit boek.

10 Vis / Fish

IntroductIon

I’ve spent most of my working life in information techno-logy: I started as a programmer and ended as the owner of an IT company. Back in 1965 I was already shooting pictures with a Werra1, an East German film camera.

As an amateur with a demanding career, you do not get to take many pictures. Three rolls per year was a lot. Topics? The children and the holidays.

In 2009 I was able to sell my business. But what is a man to do next? For a card-carrying workaholic, to be put out to pasture didn’t seem like a good idea. So I conceived the plan to turn my hobby into a profession. That same year I signed up for the Photo Academy in Rotterdam. They make a first selection based on a photo portfolio. Appa-rently they saw something in me, for I got accepted. I gra-duated in 2012. I currently work as a professional photo-grapher and filmmaker.

At the Photo Academy I got a lot of assignments to learn the craft. The second year, for instance, is entirely devoted to analogue photography. I still have a Hasselblad and a Horseman technical camera. (One of those things with a bellow, which must be set with a black cloth over your head.) In addition, you have to do so-called open-ended assignments, which are meant to develop your own indivi-dual artistic style of photography, to distinguish yourself from other photographers. If you do well, everyone says, “That’s a real Frans Hoek” when they see one of your pho-tographs. I soon found out I was not very good at abstract photography. I very quickly developed a preference for do-cumentary industrial landscape photography. That’s quite a mouthful; I abbreviate it to ‘Big Machines and Tough Peo-ple’.

In 2010 I got another open-ended assignment, which had to be shaped entirely to my own ideas. Being creative can be quite painful for the little grey cells. But, after some thought, I found a topic.

My family always had something to do with the sea. There have been Commodores and Captains in the family during the VOC period (United East-Indian Company, 17th and 18th century) and afterwards. My grandfather was a ship damage appraiser, an uncle of mine was captain of a pas-senger ship, and my father was a chartering broker. So it was only logical that I got the idea to do something sea-oriented. I started shooting pictures at the Scheveningen Fish Auction, for the practical reason that it’s shore-bound and does not sail away all the time. This photo series was well received.

Through Auction Master Wim Harteveld I got in touch with skipper Cees ‘t Mannetje of the fishing ship Goedereede-4. His first offer was to join the annual day of guest sailing,

but that was not what I was looking for: all you get is pic-tures of people eating and drinking – it’s hardly tough. So I asked to be allowed to join a real fishing trip for a week, and that request was granted.

After my trip on the GO-4, my interest was fully aroused. Every year since then, I have sailed with one or more fishing vessels to take photographs on board. There are many websites and books that show the outside of fishing vessels, but I only know a couple of books that provide in-sight into the life on board. That is precisely what I want to show. Sailors are tough people, and you’ll agree that ships count as really big machines.

In this book I have tried to register all the different North Sea fishing methods before it is too late. Virtually every fisherman I speak tells me that Dutch North Sea fishing will be over in about five years’ time. I first heard that statement as early as 2010, so I don’t think the reality will be quite as bad as that. But there definitely is a problem, that much is clear to me. I have noticed, however, that there are now smaller ships with more modern techniques which can still be quite profitable.

For this book I photographed life aboard seven ships that use very different fishing methods. I sailed on three beam trawlers: a traditional one with a huge engine that uses tickler chains, a Eurokotter with a pulse rig, and a shrim-per. Furthermore, I sailed with a flyshooter, a twinrigger, and a gillnet fisher. I also joined a pair of span trawlers on one of the very last hunts for Dutch herrings that are gibbed at sea – that truly was the end of a centuries’ long tradition which started in 1380 with the invention of gib-bed herring by Dutchman Willem Beuckelszoon.

For completeness’ sake, I also ought to sail with one of tho-se big stern trawlers. These ships make trips of six weeks and more. Although they are much larger than the earlier ships that I’ve seen, it would still only take a day or four to finish photographing and filming, so a six-week trip seems a bit much. Perhaps I will do that at some point, but not for this book.

11Inleiding

12 Vis / Fish

13Inleiding

Verantwoording:Ik ben in de gelegenheid geweest dit boek te maken dank zij de introducties van veilingmeester Wim Harteveld en daarna doordat Anton Dekker van Jaczon mij in de gele-genheid stelde met verschillende schepen van de Jaczon-vloot mee te varen. Ik dank ze hiervoor hartelijk.

Gedurende de weken aan boord heb ik uitgebreide ge-sprekken gevoerd met de bemanningsleden. Veel van de teksten bij de foto’s komen uit deze bron en hun gastvrij-heid en medewerking maakten mijn reizen een onvergete-lijke ervaring.

Verder heb ik veel gehad aan de informatie op de website www.kotterspotter.jouwweb.nl. De webmaster van de web-site www.kotterfoto.nl heeft mij geholpen met de Engelse visserijterminologie en een link naar mijn fotowebsite.

AcknowledgementsThis book would not have been possible without the in-troductions of auctioneer Wim Harteveld, or without An-ton Dekker of Jaczon, who gave me the possibility to sail on various ships of the Jaczon fleet. My heartfelt thanks to both.

During the weeks I spent on board, I’ve had lengthy conversations with the various crews. Many of the ac-companying texts come from this source of information. Their hospitality and collaboration turned my trips into an unforgettable experience.

The information on the website www.kotterspotter.jouw-web.nl was also incredibly useful. The webmaster of the website www.kotterfoto.nl has kindly assisted me with the English fishing terminology and has provided a link to my photograph website.

All these people have been so very generous with their time and assistance that I hardly needed the Visserij Jaarboek 2014 (Fishing Almanac 2014), but I still bought it to check my statements. I’ve used some of the informa-tion in this book.

I thank my wife Coco for accepting my lengthy absen-ces from home, for her patience in correcting my texts, and above all for providing the English translation. I also thank Dr. Kathleen Chamberlain who checked the trans-lation for us; her advice was invaluable.

Additional:On my website www.FransHoekPhotography.com you can find some video footage of the ships.

Bovengenoemde mensen waren zo genereus met hun tijd en hulp dat het eigenlijk niet meer nodig was, maar toch heb ik het Visserij Jaarboek 2014 gebruikt om te controle-ren of mijn beweringen klopten. Hieruit zijn verschillende gegevens overgenomen.

Ik dank mijn vrouw Coco voor haar begrip voor alle tijd die ik van huis was en voor het geduld dat ze opbracht om mijn teksten te corrigeren, in het bijzonder de vertaling in het Engels. Verder dank ik Dr. Kathleen Chamberlain voor het corrigeren van de vertaling en haar waardevolle adviezen.

Extra:Op mijn website www.FransHoekPhotography.com zijn een aantal video opnamen van de schepen te vinden.

14 Vis / Fish

GO-4 voor de kant bij de visafslag Scheveningen.

GO-4 at the quay of the fish auction Scheveningen.