Web viewIn sommige bibliotheken is een aparte afdeling met boeken in andere talen waar je ook de...

VoorleesExpress...................................Geen kind zonder voorlezen

WijZijn Traverse Groep - VoorleesExpress regio Roosendaal / Bergen op ZoomCaroline van den Akker - 0164 23 70 56

[email protected] / [email protected]

Reader voor voorlezersMet praktische tips, handleidingen, dossiers en

mailto:[email protected]

Inhoudsopgave

Inleiding........................................................................................................................................................ 4

Voorwaarden, rollen en regels.................................................................................................................. 5

Voorwaarden voorlezer................................................................................................................................. 5

Rol coördinator.............................................................................................................................................. 5

Omgangsregels.............................................................................................................................................. 6

Verloop voorleesseizoen...................................................................................................7

Planning......................................................................................................................................................... 7

Voorbereiding................................................................................................................................................. 7

Voorlezen........................................................................................................................................................ 8

De eerste keer voorlezen................................................................................................................................ 8

Voorwaarden in het contact met ouders...................................................................................................... 9

Halverwege het project................................................................................................................................. 9

Bibliotheekbezoek......................................................................................................................................... 9

Afsluiting....................................................................................................................................................... 10

Materialen................................................................................................................................................... 11

Boekentas................................................................................................. ...................................................11

Doelenkaart.................................................................................................................................................. 11

Koelkastkaart............................................................................................................................................... 11

Tips................................................................................................................................................................ 11

Leesstimuleringspakket.............................................................................................................................. 11

Tips: overdracht van het voorlezen....................................................................................................... 12

Voorlezen overdragen.................................................................................................................................. 12

Samen voorlezen.......................................................................................................................................... 12

Samen digitale prentenboeken bekijken................................................................................................... 13

Het gezin boeken laten lenen...................................................................................................................... 13

Tips: omgaan met bijzondere situaties................................................................................................. 14

Als het niveau van de kinderen erg verschilt.............................................................................................. 14

Als het kind geen interesse toont................................................................................................................ 14

Als voorleesgezin minder gemotiveerd is................................................................................................... 14

Reader voor voorlezers© Platform VoorleesExpress, november 2013

2

Als je onvoorzien moet stoppen met het project........................................................................................14

Verdenking kindermishandeling................................................................................................................. 15

Hulpvraag..................................................................................................................................................... 15

Tips: keuze en omgang voorleesboeken............................................................................................... 16

Boekkeuze.................................................................................................................................................... 16

AVI-niveaus................................................................................................................................................... 16

Tijdschriften en website............................................................................................................................... 16

Tips: taalontwikkeling en -stimulering................................................................................................. 17

Bibliotheekbezoek....................................................................................................................................... 17

Liedjes zingen............................................................................................................................................... 17

Televisie........................................................................................................................................................ 17

Schrijven en tekenen.................................................................................................................................... 17

Leerzaam spelen met de kinderen.............................................................................................................. 18

Digitale prentenboeken............................................................................................................................... 18

Activiteiten en cursussen............................................................................................................................. 18

Handleiding: Bereslimme Boeken.......................................................................................................... 19

Bereslimme boeken en de VoorleesExpress............................................................................................... 19

Positieve uitwerking Bereslimme Boeken.................................................................................................. 19

Aanpak.......................................................................................................................................................... 20

Verwerkingsactiviteiten............................................................................................................................... 20

Gezinnen zonder internet............................................................................................................................ 21

Thuis inloggen.............................................................................................................................................. 22

Dossier: laaggeletterdheid...................................................................................................................... 23

Wat betekent laaggeletterd?...................................................................................................................... 23

Om wie gaat het?......................................................................................................................................... 23

Wat zijn de oorzaken?.................................................................................................................................. 23

Wat zijn signalen van laaggeletterdheid?.................................................................................................. 24

Wat is de invloed op de kinderen?............................................................................................................... 24

Is er sprake van meervoudige problematiek?............................................................................................ 24

In welke leeftijdsgroepen komt laaggeletterdheid voor?..........................................................................24

Dossier: het belang van voorlezen......................................................................................................... 25

Plezier en taalontwikkeling......................................................................................................................... 25

Stimuleren van andere vaardigheden........................................................................................................ 26

Dossier: interactief voorlezen................................................................................................................. 27


3

Eigen taalaanbod........................................................................................................................................ 27

Taalproductie van het kind......................................................................................................................... 28

Feedback geven........................................................................................................................................... 28

Interactief voorlezen in 3 stappen............................................................................................................... 29

Voorlezen: korte samenvatting................................................................................................................... 30

Dossier: meertaligheid............................................................................................................................. 31

Wat is meertaligheid?.................................................................................................................................. 31

Belangrijke factoren bij het meertalig opvoeden...................................................................................... 31

Bijlagen algemeen..................................................................................................................................... 32

Bijlagen Roosendaal................................................................................................................................. 36

Bijlagen Bergen op Zoom......................................................................................................................... 40

Inleiding

Leuk dat je gaat voorlezen bij de VoorleesExpress!

In deze reader staat veel praktische informatie over het project en wat je te wachten staat als voorlezer. Daarnaast bevat de reader tips, handleidingen en dossiers met achtergrondinformatie.

Heb je vragen en/of opmerkingen, dan horen wij dat graag. Je kunt contact opnemen met je coördinator of met de projectleiding.

Wij wensen je heel veel voorleesplezier!

Volg ons ook op:


4

Voorwaarden, rollen en regels

Voorwaarden voorlezer

Hieronder staat een aantal voorwaarden voor voorlezers beschreven. Start je met het project, dan ga je akkoord met de voorwaarden en verwachten Platform VoorleesExpress en je lokale VoorleesExpress dat jij er alles aan zult doen om je hieraan te houden. Een voorlezer: Woont 3 voorlezersbijeenkomsten bij. Doet er alles aan om 20 weken lang bij een gezin wekelijks voor te lezen. Zet hierbij de vaardigheden van interactief voorlezen in. Zorgt iedere week voor voldoende voorleesboeken, die aansluiten bij de interesses en het

(ontwikkelings)niveau van de kinderen. Bezoekt samen met het gezin halverwege het project de bibliotheek. Speelt tijdens het project zoveel mogelijk in op de behoeftes van de kinderen en ouders. Probeert het voorlezen over te dragen aan een gezinslid. Houdt de coördinator op de hoogte van het verloop van het project, bijzondere gebeurtenissen

en veranderingen in de voorleessituatie. Zal in het geval dat er niet voorgelezen kan dit duidelijk communiceren naar de ouders en

proberen het voorlezen in te halen. Reageert zo snel mogelijk op vragen of mails van de coördinator en projectleiding.

Rol coördinator

Alle voorlezers en gezinnen hebben een vaste coördinator. Een coördinator begeleidt vijf voor-lezers en hun gezinnen. Met dit team van voorlezers heb je gedurende het seizoen drie bijeenkomsten waarin jullie ervaringen uitwisselen, elkaar kunnen helpen en informatie ontvangen van de coördinator.

Je coördinator zal de eerste keer dat je gaat voorlezen meegaan. Hij/zij stelt met de ouders de doelen op, en jullie kijken samen hoe het voorlezen het beste vorm kan krijgen bij het gezin thuis, zodat ouders betrokken worden bij het project. Ouderbetrokkenheid is belangrijk omdat ouders zo ook na de 20 weken voorlezen een actieve rol kunnen blijven spelen in de taalontwikkeling van het kind. Halverwege het project gaat de coördinator nog een keer met je mee naar het gezin om te kijken hoe het gaat. De laatste keer sluit je gezamenlijk en het project op een feestelijke manier af.

Ook buiten deze bijeenkomsten om kun je voor vragen, ideeën en advies contact opnemen met je coördinator. De meeste communicatie verloopt via de coördinator, maar je kunt ook altijd terecht bij de projectleiding.

Omgangsregels


5

De VoorleesExpress heeft omgangsregels opgesteld, die zijn bedoeld als richtlijn voor jouw contact met het gezin, de projectleider en andere vrijwilligers.1. Ik accepteer en respecteer de ander zoals hij/zij is en discrimineer niet.2. Ik houd rekening met de grenzen die de ander aangeeft.3. Ik val de ander niet lastig.4. Ik breng de ander geen schade toe. 5. Ik scheld niet en maak geen gemene grappen of opmerkingen over anderen.6. Ik geef de ander geen ongewenste seksueel getinte aandacht.7. Ik stel geen ongepaste vragen en maak geen ongewenste opmerkingen over iemands

persoonlijk leven of uiterlijk.8. Als iemand mij hindert of lastig valt dan vraag ik hem/haar hiermee te stoppen. Als dat niet

helpt vraag ik een ander om hulp.9. Ik neem geen problemen van anderen op mijn schouders. Als iemand een beroep op mij doet

voor extra ondersteuning zal ik hem/haar waar mogelijk doorverwijzen en bij twijfel contact opnemen met de coördinator en/of projectleider.


6

Verloop voorleesseizoenPlanning De VoorleesExpress start twee keer per jaar; in januari (voorjaarsseizoen) en september (najaars-seizoen). Kijk voor jouw planning in de kolom van het seizoen waarin jij voorlezer bent. In het volgende hoofdstuk worden de verschillende onderdelen van het voorleesseizoen verder toegelicht.

Taken Voorjaarsseizoen(jan.-juli)

Najaarsseizoen(sept. –feb.)

Uren

Intakegesprek bij de VoorleesExpress sept.-nov. april - juni 1Training Interactief Voorlezen dec. aug. 2Boekjes uitzoeken en voorbereiden (1 uur p.wk) jan. - juli sept. – feb. 19Voorlezen aan de kinderen (45 min. p.wk) jan. - juli sept. – feb. 14Napraten met de ouder(s) (15 min. p.wk) jan. - juli sept. – feb. 5Met het gezin de bibliotheek bezoeken mei dec. 1Voorlezersbijeenkomsten jan., april en juni sept., nov. en jan. 6Telefonisch overleg met je coördinatorEnquêteOnvoorzien

hele seizoen hele seizoen 10,54,5

Totaal 54

Voorbereiding

Verklaring Omtrent het GedragElke organisatie waar volwassenen met kinderen werken, moet er alles aan doen om eventueel ongewenst gedrag en seksueel misbruik door volwassenen te voorkomen. De VoorleesExpress heeft gelukkig nooit een melding hoeven maken, maar met de groei van het project is het wel steeds belangrijker om duidelijke afspraken te maken over wat gepast dan wel ongepast gedrag is en om af te spreken wie waar verantwoordelijk voor is. Daarom vragen wij alle vrijwilligers om een ‘Verklaring Omtrent het Gedrag’ (VOG), kopie van het ID of paspoort en een ‘Vrijwilligers-contract/Gedragscode’ te tekenen. Deze ontvang je voor de start van het voorleesseizoen en dien je ook weer voor de start van het voorlezen in te leveren!

De kosten van de VOG betaalt de VoorleesExpress. Alle informatie hierover vind je opwww.rijksoverheid.nl/onderwerpen/verklaring-omtrent-het-gedrag .


7

Het aanvragen van een VOG gaat als volgt:Je krijgt van WijZijn een vrijwilligersovereenkomst in tweevoud + antwoordenvelop

toegestuurd. Na het inleveren van de vrijwilligersovereenkomst mailt WijZijn een link door om de VOG digitaal aan te vragen. Zodra je de verklaring ontvangen hebt stuur je het originele document + betalingsbewijs naar WijZijn, t.a.v. Jojanneke Gerstel, Wassenaarstraat 61, 4611 BT Bergen op Zoom.

Let op: je moet de originele Verklaring Omtrent het Gedrag inleveren of opsturen. Zonder VOG kan je niet beginnen met voorlezen!

MatchingVoorafgaand aan het voorleesseizoen maakt de projectleiding de matching tussen vrijwilligers en de gezinnen. Alles en iedereen is op elkaar afgestemd, dus als je beschikbaarheid verandert kun je dit alleen nog doorgeven als je de planning nog niet per mail hebt ontvangen.

VoorlezersteamJe coördinator, vier andere voorlezers en jij vormen samen een voorlezersteam. Jullie komen tijdens drie bijeenkomsten bij elkaar om informatie te ontvangen, ervaringen te delen en elkaar te adviseren.

De eerste bijeenkomst vindt plaats vóór het eerste gezinsbezoek. Je ontmoet dan de rest van het team en wordt voorbereid op de eerste keer voorlezen. De coördinator nodigt je hiervoor uit.

Voorlezen

De bedoeling is dat je ongeveer drie kwartier voorleest. Dat is lang voor veel kinderen. Voel je daarom ook vrij om een gedeelte van de tijd met de kinderen te kletsen of activiteiten te doen die met de boekjes te maken hebben (zoekspelletjes, tekenen, liedjes zingen). Dit soort activiteiten stimuleren de taalontwikkeling van de kinderen ook. Probeer de tijd dat je voorleest steeds meer uit te bouwen. Je zult merken dat de kinderen zich steeds langer kunnen concentreren.

De eerste keer voorlezen

Je coördinator gaat mee naar je eerste voorleessessie en neemt hiervoor de nodige materialen mee. Jij neemt een aantal verschillende voorleesboekjes en de projectkaart mee (deze krijg je tijdens de eerste voorlezersbijeenkomst).

Deze eerste keer voorlezen is opgedeeld in twee delen. Tijdens het eerste gedeelte maken jullie kennis. De coördinator, ouder(s), kinderen en jij, praten samen over het project, hoe het in de toekomst vorm gaat krijgen en hoe het gezin uiteindelijk het voorlezen gaat overnemen. Tijdens het tweede gedeelte ga jij samen met de kinderen lezen. De coördinator zal nog verder met de ouder(s) praten.

Voorwaarden in het contact met de ouders


8

Ouders die meedoen aan de VoorleesExpress geven aan dat ze moeite hebben met voorlezen. Ze zien dat hun kinderen een taalachterstand hebben en dat zij het daardoor moeilijker hebben om mee te komen op school en in de maatschappij.

Hierbij enkele aandachtspunten in het contact met de ouders: In totaal duurt het gezinsbezoek een uur. Hiervan zijn 45 minuten bestemd om voor te lezen en

een kwartier voor het contact met de ouder(s). Deze tijdsindeling is een indicatie. Je hoeft je er niet strak aan te houden.

Betrokken zijn is goed, maar wees je ervan bewust dat je verantwoordelijkheid bij het voorlezen ligt. Je bent niet verantwoordelijk voor overige problemen in het gezin. Echter, je bent wel in de positie dat je zaken kunt signaleren. Overleg altijd met je coördinator als je denkt dat het gezin ergens hulp bij nodig heeft.

Ga je door met voorlezen na afloop van het project, wil je iets extra's ondernemen met je familie of wil je ze met iets helpen dan moedigen wij dat aan. Wees alleen wel duidelijk dat dit niet bij de VoorleesExpress hoort.

Sommige ouders zijn erg dankbaar en enthousiast en geven voorlezers cadeautjes. Dat is prima, maar neem geen geld aan van ouders. Je doet dit project vrijwillig uit naam van de VoorleesExpress. Geld aannemen zou jouw rol onduidelijk kunnen maken.

Halverwege het projectHalverwege het project, gaat je coördinator weer mee naar het gezin. Het is belangrijk dat je het gezin van tevoren inlicht. Het gezinsbezoek is bedoeld om samen met het gezin te kijken hoe het voorlezen tot dan toe gaat en hoe het voorlezen overgedragen kan worden.

Tijdens dit gezinsbezoek wordt er, als de ouders toestemming geven, een foto gemaakt van jou en de kinderen. Deze wordt gebruikt in het leesstimuleringspakket.

BibliotheekbezoekNa ongeveer 10 weken voorlezen ga je met het gezin naar de bibliotheek. Om het bezoek goed te laten verlopen staan hier enkele belangrijke dingen op een rij. Het is belangrijk dat je de bibliotheek bezoekt waar het gezin dichtbij woont. Dit is immers de

bibliotheek die zij zelf zullen bezoeken. Dit kan ook een Bibliotheek Op School zijn of een biebbus.

Maak duidelijke afspraken met het gezin over de dag en tijd van het bezoek. Om de kans te vergroten dat het gezin vaker naar de bibliotheek gaat, is het goed om van

tevoren te informeren naar de interesses van de kinderen en de ouders. Bij de rondleiding kun je zo juist de boeken laten zien die aansluiten bij hun interesse.

Informeer voor het bezoek of er iemand in de bibliotheek jullie een rondleiding wil geven. Als er niemand in de bibliotheek is om een rondleiding te geven, doe het dan zelf. Let hierbij

vooral op het aanbod voor verschillende leeftijden, de symbolen en zoektermen op de rug van het boek en wijs ouders ook op de Leeslicht boeken. Dit zijn boeken voor volwassenen in toegankelijk Nederlands geschreven. Ook zijn er vaak speciale afdelingen met boeken voor kinderen met lees en/of taalachterstanden. Op veel boeken is het AVI niveau aangegeven,


9

zodat kinderen en ouders zelf beter kunnen inschatten of het boek voor hen geschikt is. Maak de ouders en kinderen ook bekend met het leensysteem. Als het gezin thuis internet

heeft, kun je hen uitleggen hoe zij via de webpagina van de bibliotheek de boeken kunnen verlengen of dat zij anders kunnen bellen of langsgaan.

Laat zien hoe zij via de catalogus boeken kunnen zoeken en reserveren en hoe zij in de bibliotheek gebruik kunnen maken van internet.

Tijdens het bibliotheekbezoek krijgen kinderen die nog geen lid zijn van de bieb een abonnement via de VoorleesExpress. Het is de bedoeling dat zij vanaf dan zelf ook voor boeken zorgen waaruit jij kunt voorlezen.In BoZ en Steenbergen mag één van de ouders een half jaarabonnement afsluiten voor € 11,95.

Afsluiting

Bij de laatste keer voorlezen gaat je coördinator weer mee. Dit is een feestelijke afsluiting die je zelf kan vormgeven.

We zorgen ervoor dat ieder deelnemend gezin aan het einde een pakket ontvangt met leuke cadeautjes en tips. Dit is het leesstimuleringspakket en is bedoeld als een verrassing. In het pakket zit in ieder geval: een prentenboek; een voorleesdiploma voor de kinderen; ‘Tips van de VoorleesExpress’; een foto van jou met de kinderen (gemaakt tijdens het tweede gezinsbezoek).


10

Materialen

Gedurende het voorleesseizoen maak je gebruik van verschillende materialen.

Boekentas

Aan het begin van het voorleesseizoen krijg je een VoorleesExpress tas; handig om de bibliotheekboeken in te vervoeren!

Doelenkaart

Op deze kaart worden de doelen die samen met het gezin opgesteld zijn genoteerd. De kaart wordt bij het gezin achtergelaten. De coördinator bespreekt de doelen met de ouders en kijkt hoe het hiermee gaat en of er doelen moeten worden bijgesteld.

Koelkastkaart

Bedoeld voor gezinnen om de weken af te vinken. Zo hebben de kinderen een goed beeld van de duur van de VoorleesExpress. Leuk om met stickers te doen!

Tips

Een handig foldertje met nuttige tips en handvatten voor ouders om het voorlezen over te nemen. Neem het samen met de ouders door en geef ze eventueel zelf nog tips.

Leesstimuleringspakket

Het leesstimuleringspakket neemt de coördinator de laatste keer voorlezen mee. In dit pakket vind je onder andere de gele VoorleesExpress-tas, diploma, een foto die gemaakt is tijdens het voorlezen en een prachtig prentenboek gesponsord door Uitgeverij Gottmer. Op het diploma schrijf je waarom je trots bent op desbetreffend kind. Als het kind en jij je handtekening gezet hebben onder het diploma overhandig je deze aan het kind.


11

Tips: overdracht van het voorlezen

Een belangrijk doel van het project is het overdragen van het voorleesritueel. Omdat de ouders vaak geen ervaring hebben met het voorlezen en soms onzeker zijn over hun Nederlands, is het moeilijk voor hen om het voorlezen over te nemen. Aan ons de uitdaging om de ouders genoeg handvatten te geven om het voorlezen over te nemen en het een structurele plek te geven in het gezin. Het zou ontzettend jammer zijn als kinderen niet meer worden voorgelezen, wanneer ze heel enthousiast zijn geworden.

Voorlezen overdragen

Allochtone ouders geven vaak aan dat hun Nederlands niet goed genoeg is om voor te lezen. Tegelijkertijd staan ze er vaak op om in het Nederlands voor te lezen, ‘omdat we in Nederland leven’. Hoe kan een ouder dan toch meedoen en het voorleesritueel een plek in het gezin geven?

Uit onderzoek blijkt dat ouders de taalontwikkeling van hun kinderen niet helpen door in (gebrekkig) Nederlands voor te lezen of met ze te praten. Het is beter als de ouders hun moedertaal blijven spreken thuis. Kinderen leren dan een taal goed te beheersen en ontwikkelen daardoor taalgevoel. De ouders moeten dus vooral veel taal aanbieden en het taalgebruik van het kind stimuleren. Door boekjes, liedjes, gedichtjes enzovoort. Het taalniveau van het aanbod is belangrijker dan voorlezen in het Nederlands. Dus als de ouders het Nederlands niet goed beheersen, is het slim om ze te adviseren om in hun moedertaal voor te lezen.

In sommige bibliotheken is een aparte afdeling met boeken in andere talen waar je ook de kinderboeken kunt vinden. Misschien kun je ze eens lenen en aan de ouders laten zien of samen met ze voorlezen. Hierbij kan je ervoor kiezen om eerst zelf een Nederlands boek voor te lezen en daarna een anderstalig boek door een ouder voor te laten lezen. Ideaal zijn tweetalige boeken, zodat zowel jij als de ouder het kan (voor)lezen. Helaas zijn deze boeken heel schaars. Er zijn wel veel boeken in verschillende talen. Kunnen ouders niet lezen of beheersen zij het Nederlands niet goed? Zoek dan wat boeken uit zonder tekst en laat zien dat je ook zonder geschreven woorden echt interactief kunt ‘voorlezen’.

Samen voorlezen

Stimuleer ouders om vanaf het begin af aan bij het voorlezen te zitten en geef hen een rol. Bijvoorbeeld door te zorgen dat kinderen rustig zijn of door Nederlandse woorden te vertalen in de moedertaal, door voor te lezen aan het ene kind, terwijl jij aan het andere kind voorleest. Zo leren de kinderen van zowel de voorlezer als van de ouder.

Als de kinderen juist onrustig worden door de aanwezigheid van de ouders, probeer het dan in te voeren na een aantal keer. Dan zijn de kinderen meer aan jou en het voorlezen gewend. Je kunt


12

bijvoorbeeld wel de eerste weken de ouder bij het laatste boekje erbij te laten zitten. In ieder geval is het goed om elke week te laten zien welke boeken je hebt gekozen en uit te leggen waarom. Zo leer je hen al iets over boekenkeuze.

Samen digitale prentenboeken bekijken

In de hoofdstukken ‘Tips: taalontwikkeling en –stimulering’ en ‘Dossier: Bereslimme Boeken’ staat uitgebreide informatie over digitale prentenboeken. Hier gaan we alleen in op de vraag hoe je dit kan inzetten om het voorlezen over te dragen.

De Bereslimme Boeken zijn een erg goede manier om ouders te betrekken bij het voorlezen. Ze hebben bovendien een extra voordeel voor ouders die bang zijn dat zij zelf niet goed kunnen voorlezen, bijvoorbeeld omdat zij het Nederlands niet goed beheersen. Voor deze ouders zijn de Bereslimme Boeken een uitstekende voorleeshulp die hun bovendien de kans geeft om zelf meer te leren van de Nederlandse taal. Dat de ouders bij het praten over de vragen een andere taal gebruiken is geen enkel bezwaar. Het is erg goed als ouders samen met hun kinderen met het verhaal en het boekje bezig zijn en hier plezier aan beleven.

Voor jou als voorlezer ligt er de taak om de ouders bekend te maken met de verschillende mogelijkheden om samen met het kind iets met de Bereslimme Boeken te doen. Je kunt met z’n allen het prentenboek lezen en het Bereslimme Boek bekijken en vervolgens een verwerkingsactiviteit doen. Je kunt de ouders motiveren om gedurende de week nog eens samen met het kind het Bereslimme Boek en/of het prentenboek te bekijken.

Het gezin boeken laten lenen

Na het bibliotheekbezoek werk je toe aan het uit handen geven van het voorlezen. Het is heel belangrijk dat je na het bibliotheekbezoek minder boeken meeneemt naar de voorleessessies, en dat ouders het halen van boeken overnemen. Na vijftien keer voorlezen spreek je met de ouders af dat zij voor het resterend aantal keren voorlezen de boeken halen bij de bibliotheek. Zo wordt het bibliotheekbezoek onderdeel van het voorleesritueel en kunnen de ouders zelf het taalaanbod in huis structureel vergroten.

In het hoofdstuk ‘Taalontwikkeling en –stimulering’ staan nog meer ideeën over wat je samen met de ouders kunt ondernemen om de taalontwikkeling van de kinderen te vergroten.


13

Tips: omgaan met bijzondere situaties

Als het niveau van de kinderen erg verschilt

De kans is groot dat je -als je aan meerdere kinderen voorleest- te maken krijgt met niveau-verschillen. Veel voorlezers kiezen ervoor om de kinderen dan na elkaar voor te lezen. Zo krijgt ieder kind individuele aandacht op het eigen niveau.

Er zijn ook manieren om de kinderen wel samen voor te lezen. Zo zijn er boeken waarbij tekst wordt afgewisseld met plaatjes. Een kind wat nog niet (zo goed) kan lezen, kan dan de plaatjes ‘lezen’ terwijl het oudere kind de tekst leest. Boeken die te moeilijk zijn voor een jong kind hebben vaak wel plaatjes die je kunt bespreken. Er zijn zelfs speciale boeken met tekst op twee niveaus.

Als het kind geen interesse toont

Soms toont het kind geen interesse in het voorlezen. Het kan helpen als je ook wat andere dingen bij je hebt (een poster, tekening, foto, knuffel of een pop), waarmee je misschien de aandacht van het kind kunt krijgen en langzaam een bruggetje kan maken naar het boek. Overleg in alle gevallen ook met je coördinator. Zij kent veel gezinnen en situaties en kan je verder helpen.

Als voorleesgezin minder gemotiveerd is

Merk je dat een gezin minder gemotiveerd is, vaak afbelt of niet thuis is als je komt? Bespreek dan zo snel mogelijk met je gezin wat er aan de hand is. Houd je coördinator op de hoogte van wat er speelt en overleg met hem/haar wat je kunt doen. Als je voor een dichte deur staat, bel dan je coördinator.

Als je onvoorzien moet stoppen met het project

Wij gaan ervan uit dat voorlezers een half jaar lang wekelijks op een vast tijdstip bij een gezin langskomen. Voor het beste resultaat is het heel belangrijk dat er sprake is van regelmaat. Mocht je moeten of willen stoppen met het project, geef het dan zo snel mogelijk aan. Bespreek je probleem met je coördinator en ga samen op zoek naar een oplossing.


14

Verdenking kindermishandeling

Het komt zelden voor, maar het kan voorkomen dat je dingen opmerkt in de omgang tussen de ouders en de kinderen of in het gedrag van de kinderen die volgens jou niet kloppen. Je kunt dan het beste contact opnemen met je coördinator en jouw gedachten hierover met hem/haar bespreken. De coördinator zal dan in overleg met de projectleiding bepalen hoe jullie met de betreffende situatie om moeten gaan en of er melding gemaakt moet worden bij Jeugdzorg dan wel AMK (Advies en Meldpunt Kindermishandeling). Belangrijk is dat je geen stappen onderneemt zonder met je coördinator te overleggen.

Hulpvraag

Het komt voor dat gezinnen een hulpvraag hebben. Je kunt hierbij bijvoorbeeld denken aan dat ouders aangeven dat ze de Nederlandse taal willen leren of ondersteuning nodig hebben bij de opvoeding. Licht in deze gevallen je coördinator in. Hij of zij zal contact opnemen met de ouders om de precieze wensen van de ouders te bespreken en dit overdragen aan de projectleiding van de VoorleesExpress.


15

Tips: keuze en omgang voorleesboekenBoekkeuze

Boekjes blijken vooral geschikt als ze de volgende kenmerken bevatten: weinig tekst per pagina en veel plaatjes; een clou of verassende wending; plaatjes die aanleiding geven om erover te praten; een spelelement (raden, zoekplaatjes); er wordt een beroep gedaan op kennis die de kinderen net vergaard hebben (bijvoorbeeld

tellen, kleuren, dieren, makkelijke woorden die beginnende lezers kunnen lezen); verborgen plaatjes of teksten achter flapjes, dit maakt het spannend; het sluit aan bij hun belevingswereld. Zoek uit welke interesses de kinderen hebben. een duidelijke verhaallijn, met een ‘probleem’ dat wordt opgelost. een aansprekend en bekend onderwerp. Dit hoeft niet per se betrekking te hebben op de

dagelijkse leefwereld van peuters (bijvoorbeeld kabouters, heksen); illustraties en tekst ondersteunen elkaar (verhaal wordt duidelijk aan de hand van illustraties); je voorspellingen kunt doen n.a.v. het verhaal (‘Wat gaat er nu gebeuren denk je?’).Peuterspeelzalen en scholen werken vaak met thema’s over periodes van enkele weken. Je kunt de ouder(s) eventueel vragen of zij weten met welk thema het kind op de peuterspeelzaal of op school bezig is. Vaak krijgen de ouders daar bij ieder nieuw thema informatie over. Je kunt dan boeken zoeken die passen bij dat thema. Verder is het altijd leuk om een boek te kiezen dat past bij het seizoen of bij een feest dat gezamenlijk gevierd wordt (bijvoorbeeld Sinterklaas of verjaardag).

AVI-niveaus

AVI staat voor Analyse van Individualiseringsvormen. Vanaf het moment dat kinderen gaan leren lezen, worden ze steeds getoetst op hun AVI-niveau. Als de kinderen waar je aan voorleest al bezig zijn met zelf lezen, zullen zij je misschien heel enthousiast (of bezorgd) op hun AVI-niveau wijzen.

De AVI-niveaus zijn gekoppeld aan de groepen 3 t/m 7 in het basisonderwijs. Het cijfer staat voor de groep. De M staat voor Midden en de E voor Eind. Als ‘jouw kind’ in groep 4 zit, moet hij/zij halverwege het jaar normaal gesproken op AVI-M4 zitten. En aan het eind van groep 4 op AVI-E4. AVI-Start is voor kinderen die net beginnen met lezen en AVI-Plus voor kinderen eind groep 7.

Tijdschriften & websites

Er zijn verschillende tijdschriften, websites en televisieprogramma’s voor leesbevordering van kinderen. Kijk voor het meest actuele aanbod zelf op internet, hier alvast wat tips: www.boekenjeugd.nl Op deze website vind je een uitgebreide selectie aan jeugdboeken. Er is

een ingebouwde zoekfunctie. Je kunt in deze database ook zoeken op onderwerp. www.leesplein.nl Op deze site vind je boekentips, maar ook spelletjes, kleurplaten etc.


16

Tips: taalontwikkeling en –stimulering

Naast voorlezen zijn er meer activiteiten die bijdragen aan de taalontwikkeling van kinderen. Deze kan je zelf toepassen of als tip meegeven aan de ouders.

Bibliotheekbezoek

Halverwege het project ga je in plaats van voorlezen, met je gezin naar de bibliotheek. Je kunt dan de ouders en kinderen aanwijzen waar ze geschikte boeken kunnen vinden en hen laten zien hoe de bibliotheek werkt. Wanneer ouders moeite blijven houden met voorlezen, kunnen ze in ieder geval zorgen dat er regelmatig nieuw leesmateriaal in huis is.

Liedjes zingen

Liedjes zijn een goed middel om een taal sneller, gemakkelijker en op een leuke manier te leren. Dit kan zowel in het Nederlands als in een andere taal. Ouders kunnen zelf liedjes aan de kinderen leren, maar de kinderen kunnen ook aan de ouders laten horen welke liedjes ze hebben geleerd.

Televisie

Als voorlezer kun je de ouders ook informeren over het tv-aanbod voor kinderen. Goede voorbeelden zijn: Sesamstraat, Klokhuis, Teletubbies, Tweenies, Koekeloere, Jeugdjournaal (voor de oudere kinderen). Je kunt op www.peutertv.nl informatie vinden over programma’s voor peuters die speciaal bedoeld zijn om de (taal)ontwikkeling te stimuleren. Voor oudere kinderen kun je kijken op www.schooltv.nl.

Schrijven en tekenen

Een kleurplaat inkleuren en een tekening maken over een boek zijn eenvoudige activiteiten waar de meeste kinderen veel plezier aan beleven. Deze tekening in huis ophangen nodigt uit om nog eens over het boek na te denken of te praten. Je kunt je coördinator om kleurplaten vragen of zelf een afbeelding van het boek Googlen die je dan uitprint. Het is erg leuk om het gemaakte werk ook eens mee te laten nemen naar school.

Als het kind het verhaal al wat beter kent, kan het zelf het verhaal natekenen en zo een eigen boekje maken. Het kan leuk zijn om aan de hand van dit boekje het verhaal aan broertjes, zusjes en ouders te laten vertellen.

Leerzaam spelen met de kinderen


17

Verschillende spelletjes zijn goed voor de taalontwikkeling en de concentratie, zoals memory, kwartet, ik zie ik zie wat jij niet ziet. Ook andere gezelschapspellen kunnen kinderen veel leren over tellen, samenspelen, enzovoort. Er worden bij dit soort spelletjes andere delen van de hersenen geprikkeld dan bij spellen op de ‘Playstation’. Actief bezig zijn sámen met de kinderen is sowieso gezellig en goed. Een verhaal naspelen is een manier om het verhaal zelf te beleven. De woorden uit het verhaal worden verbonden met fysieke handelingen en zo krijgt de betekenis van de woorden een extra dimensie.

Je kunt ook digitale prentenboeken bekijken in de bibliotheek. In veel bibliotheken is een computermeubel voor peuters en kleuters. Ze kunnen kijken en luisteren naar een prachtige animatiefilm van een bekend prentenboek. Maar ze kunnen ook een interactief taalspel spelen met deze prentenboeken.

Digitale prentenboeken

Digitale prentenboeken zijn geanimeerde prentenboeken. De prentenboekverhalen zijn gedigitali-seerd en tot leven gebracht met bewegende beelden, stemmen, geluidseffecten en muziek. De speelse, interactieve manier waarop de gevisualiseerde prentenboeken de taalontwikkeling van kinderen stimuleert, sluit goed aan bij de VoorleesExpress en kan je helpen om boekjes interessanter te maken voor de kinderen.

Door de bewegende beelden, muziek, stemmen en geluiden: leren kinderen gemakkelijker woorden; wordt hun denkontwikkeling gestimuleerd; begrijpen kinderen meer van het verhaal.

De VoorleesExpress werkt samen met Bereslimme Boeken, een uitleg hierover vind je in het volgende hoofdstuk.

Activiteiten en cursussen

Welzijnsorganisaties hebben vaak activiteiten voor kinderen en cursussen voor ouders. Zoals instuif middagen, moeder/kind spel groep, Spel aan Huis, huiswerkbegeleiding enzovoort. Zoek zelf op welke activiteiten of cursussen interessant kunnen zijn voor jouw gezin of stap met je vraag naar je coördinator, zij kan je hiermee helpen. Houd bijvoorbeeld rond de Kinderboekenweek (oktober) en Nationale Voorleesdagen (januari/februari) de bibliotheek in de gaten, er zijn dan vaak leuke dingen te doen.

Handleiding: Bereslimme Boeken


18

Bereslimme Boeken en de VoorleesExpress

Bereslimme Boeken zijn geanimeerde prentenboeken. De prentenboekverhalen zijn gedigitaliseerd en tot leven gebracht met bewegende beelden, stemmen, geluidseffecten en muziek. De speelse, interactieve manier waarop de gevisualiseerde prentenboeken de taalontwikkeling van kinderen stimuleert, sluit ontzettend goed aan bij de VoorleesExpress en kan je helpen om boekjes interessanter te maken voor de kinderen.

Alle voorlezers krijgen halverwege het seizoen uitleg en een inlogcode van hun coördinator, om gebruik te kunnen maken van Bereslimme Boeken. Elk gezin krijgt via deze weg gratis voor 90 dagen een abonnement op Bereslimme Boeken, om de kinderen extra te stimuleren in hun taalontwikkeling en het leesplezier te vergroten.

Er zijn verschillende manieren om Bereslimme Boeken te gebruiken binnen de VoorleesExpress. Je bent als voorlezer natuurlijk vrij om de manier aan te passen aan de situatie van jouw gezin. Voor oudere broertjes en zusjes, of kinderen die al heel ver zijn in hun (taal)ontwikkeling, kan de site een leuk extraatje zijn. Om zoveel mogelijk uit Bereslimme Boeken te halen, is het belangrijk om de kinderen te begeleiden bij het kijken en ook de echte boekjes aan te bieden.

Positieve uitwerking Bereslimme Boeken

Onderzoeken van Universiteit Leiden, de orthopedagogische instelling Molendrift en onderzoeks- en adviesbureau Sardes laten zien dat geanimeerde prentenboeken een enorm positieve uitwerking op kinderen hebben. Dat komt vooral door de kracht van de animatie.

Het kijken en luisteren naar Bereslimme Boeken komt zowel de denk- als taalontwikkeling van kinderen ten goede. Dit komt doordat er op het juiste moment wordt ingezoomd op details in de platen. Voor kinderen wordt dan beter duidelijk waar het op dat moment om gaat. Door dit alles worden kinderen meer dan bij gewoon voorlezen meegenomen in wat belangrijk is. Daarnaast wordt er in boeken gebruik gemaakt van formele taal. Omdat dit iets wezenlijks anders is dan spreektaal, leert het kind veel nieuwe woorden en zinsconstructies. Het leereffect wordt nog eens versterkt door de vragen die kinderen tijdens het lezen moeten beantwoorden of, met andere woorden, door de interactie die ze hebben met de computer. Dit vindt plaats middel de speelmaatjes Mik en Melle.

Aanpak


19

Hoewel kinderen heel veel plezier aan Bereslimme Boeken beleven, is het doel natuurlijk het bevorderen van de taalontwikkeling. Het is daarbij belangrijk om het prentenboek en de computer afwisselend te gebruiken. De stappen zijn als volgt: De voorlezer kiest een boek van de site en haalt deze in de bieb. Het boek wordt voorgelezen aan de kinderen. De kinderen bekijken samen met de voorlezer het Bereslimme Boek. Het boek wordt nogmaals voorgelezen. Kinderen mogen zelf het Bereslimme Boek bekijken (al dan niet met de ‘spelvariant’).

Deze stappen kun je in 1 voorleessessie doorlopen, maar ook spreiden over een aantal weken. Tijdens het voorlezen, maar ook na het bekijken van het boek op internet is het goed om over het verhaal te praten.

Aandachtspunten bij het praten over het verhaal Praat bij voorkeur over het verhaal na afloop van het Bereslimme Boek. Wil je toch tijdens de

film over het verhaal praten, doe dat dan alleen wanneer er een vraag wordt gesteld: help het kind het goede antwoord te kiezen. Ga hierbij niet voordoen, maar stel vragen en maak opmerkingen die het kind helpen om zelf het antwoord te vinden. Dit kan bijvoorbeeld zo: ‘luister maar goed wat de vraag is, hoor maar wat Melle zegt, klik maar.’

Houd het boek erbij; pak de pagina erbij waarover het gesprek op dat moment gaat. NB. Doe dit niet als je Bereslimme Boeken op de computer bekijkt, dat leidt af.

Ga mee met de eigen inbreng van het kind, maar blijf oog houden voor de verhaallijn en de nieuwe woorden.

Na het lezen van het boek en na het kijken van het Bereslimme Boek, kun je ook nog ‘verwerkingsactiviteiten’ doen met het kind die passen bij het verhaal. Zo zijn de kinderen ook op een andere manier bezig met de verhaallijn, de afbeeldingen en de woorden uit het verhaal. Vanuit het oogpunt van taalstimulering zijn verwerkingsactiviteiten belangrijk om nieuwe woorden te herhalen, om nieuwe en bekende woorden in andere contexten tegen te komen en te gebruiken en om het verhaalbegrip te versterken.

Verwerkingsactiviteiten

Net als ‘gewone’ prentenboeken lenen de Bereslimme Boeken zich voor allerlei verwerkings-activiteiten. Tijdens deze activiteiten zijn de kinderen op een andere manier met elementen van het verhaal bezig. Het kan gaan om speelse, creatieve activiteiten, zoals het maken van een tekening of een kleurplaat, of om activiteiten die heel direct gericht zijn op de taalontwikkeling.

Belangrijk is dat je de activiteiten ook benut voor gesprekjes over het verhaal. Een tekening maken is een leuke en nuttige activiteit, maar wordt nog nuttiger als je er een gesprekje aan koppelt dat verbonden is aan het verhaal. Je kunt bijvoorbeeld verschillende tekeningen met elkaar vergelijken en het kind daarover laten vertellen. Veel van bovenstaande activiteiten kun je ook aan de ouders aanreiken om gedurende de week met hun kinderen te doen.


20

Gezinnen zonder internet

Als je gezin geen internet heeft, kunnen ze bij veel bibliotheken gebruik maken van hun abonnement op Bereslimme Boeken.

Op de homepage van de meeste bibliotheken vind je een Bereslim-widget. Door hierop te klikken, verschijnt het volgende scherm.

Je kunt ook direct naar onderstaand inlogscherm via: www.bereslim.nl/portal/page/portal/bsm_backend/bsm_login/nblc_actie_widget

Om in te kunnen loggen bij Biebactie, is een unieke code nodig. Doorloop de volgende stappen om BereslimmeBoeken te kunnen lezen.

- Surf naar: www.bereslim.nl/portal/page/portal/bsm_backend/bsm_login/nblc_actie_widget- Klik op Nieuwe code om een eigen, unieke code te genereren. - Er wordt nu gevraagd naar de naam/locatie van de lokale bibliotheek. Vul hier de naam van de bibliotheek in waarvan je voorleeskind(eren) lid is/zijn, ‘Roosendaal’, ‘Bergen op Zoom’, ‘Steenbergen’ of ‘Rucphen’.- Kies voor Ga verder. - Nu ontvang je jouw unieke code. Met deze code kun je 3 weken gratis gebruik maken van BereslimmeBoeken. Het is dus handig om de code op te schrijven. - Kies nu voor Inloggen onder Biebactie en vul jouw unieke code in. Je kunt nu aan de slag met BereslimmeBoeken. Veel plezier!


21

http://www.bereslim.nl/portal/page/portal/bsm_backend/bsm_login/nblc_actie_widget

Wil je langer gebruik maken van Bereslim? Door de voorgaande stappen opnieuw te doorlopen is het (onbeperkt!) mogelijk om een nieuwe code te genereren.

Wil je met Bereslim op iPad of MacBook werken dan kan dat via de Puffin browser. Deze app is gratis te downloaden!

Thuis inloggen

Ga naar www.bereslim.nl en klik hier rechts bovenin op de knop inloggen. Vul hier je gebruikersnaam en wachtwoord in. Je komt dan direct in het scherm terecht met

een boekenoverzicht. Van de meeste boeken zie je twee afbeeldingen. Bij de afbeelding zonder icoontje in de hoek

zie je de film in zijn geheel. Bij het boek met een icoontje wordt de film zo nu en dan onderbroken voor een vraag over het verhaal. Deze vraag kan het kind met behulp van de muis beantwoorden.

Als de film afgelopen is, springt de pagina weer terug op het overzicht met alle boeken. Voor het afspelen van het boek is het van belang een recente flash versie te hebben op de

computer. Mochten de boeken niet starten, installeer dan een nieuwere versie. Deze is gratis te downloaden via http://get.adobe.com/flashplayer

Als je klikt op de afbeelding van Dikkie Dik verschijnen 24 Dikkie Dik titels. Kies vervolgens 1 specifieke titel. De Dikkie Dik titels zijn vooral leuk voor de jongere kinderen (3, 4 jaar).


22

http://get.adobe.com/flashplayer/

Dossier: laaggeletterdheidDoor Ella Bohnenn

Wat betekent laaggeletterd?

De meest gebruikte definitie van geletterdheid is: “De vaardigheid om gedrukte en geschreven informatie te gebruiken om te functioneren in de maatschappij, de eigen doelen te realiseren en eigen kennis en mogelijkheden te ontwikkelen”. Het gaat hierbij ook om informatie in getallen, om informatie in beelden (bijvoorbeeld grafieken). Laaggeletterd betekent dat deze vaardigheid te laag is om thuis, op het werk en in de maatschappij te kunnen functioneren.

Om wie gaat het?

De term laaggeletterd verwijst naar twee groepen mensen: Volwassenen die niet of nauwelijks naar school zijn geweest. Onder autochtonen is dit aantal

zeer klein. Onder allochtone volwassenen komt dit vaker voor. Volwassenen die wel naar school zijn geweest, maar daar onvoldoende hebben leren omgaan

met schriftelijke taken.

Uit dit onderzoek blijkt dat 1,5 miljoen mensen van de 16 tot 74 jaar (13%) laaggeletterd zijn, dat wil zeggen functioneren op het laagste niveau van geletterdheid. Dit zijn één miljoen autochtonen en een half miljoen allochtonen. Dé laaggeletterde bestaat niet. Het zijn ouderen en jongeren, mensen met en zonder werk, mensen met en zonder partner of gezin, mensen met veel interesses en hobby’s en mensen die zich afzijdig houden.

Wat zijn de oorzaken?

Laaggeletterdheid is meestal een gevolg van een combinatie van verschillende factoren: de thuissituatie: economisch, sociaal, cultureel; het onderwijssysteem; individuele problemen (intelligentie, ziekte, gedrag).Daarnaast zijn de eisen die gesteld worden aan vooral de leesvaardigheid, nog nooit zo hoog geweest. De ontwikkelingen naar een kenniseconomie, bureaucratisering en ingrijpende technologische veranderingen vragen om een relatief hoog niveau van geletterdheid van eigenlijk de hele bevolking.

Wat zijn signalen van laaggeletterdheid?


23

Laaggeletterde volwassenen zullen zoveel mogelijk proberen om lees- en schrijfsituaties te vermijden. Meestal is de schaamte zo groot dat zij hier liever over zwijgen. Een aantal van hen weet goed te verbergen dat ze moeite hebben met lezen en schrijven. Signalen kunnen zijn: geen boeken, kranten, tijdschriften in huis; niet reageren op briefjes of mailtjes; geen cursussen volgen; geen afspraken noteren.

Wat is de invloed op de kinderen?Laaggeletterde ouders zullen hun kinderen niet voorlezen, zij lezen geen briefjes of rapporten van school en zij zullen niet samen met hun kinderen schrijven, letters aanwijzen en dergelijke. Er is geen onderzoek bekend naar de relatie tussen taalontwikkeling van kinderen en de mate van geletterdheid van hun ouders. Wel is er onderzoek naar de relatie tussen taalarme gezinsomgeving en de taalontwikkeling van kinderen. In een taalarme gezinsomgeving wordt de taalontwikkeling minder gestimuleerd dan in een taalrijke gezinsomgeving. Kinderen die opgroeien in een taalarme gezinsomgeving zijn minder vertrouwd met en voorbereid op de taal die op school wordt gebruikt. De invloed van ouders op de taalontwikkeling van hun kind is zichtbaar in: woordenschat; kennis van zinsstructuren en verhaalstructuren; inzicht in het belang van het gedrukte woord; plezier in boeken en lezen; taalinzichten zoals: de relatie tussen letters en klanken, tussen letters (woorden) en betekenis; nieuwsgierigheid naar woorden; onderlinge communicatie.

Is er sprake van meervoudige problematiek?Dat kan, maar het hoeft niet. Het is wel zo dat laaggeletterde volwassenen in verhouding meer gebruik maken van de gezondheidszorg, dat zij meer in de lagere inkomensklassen zijn te vinden en in verhouding vaker geen betaald werk verrichten en dus vaker afhankelijk zijn van uitkeringen. Problemen met lezen, schrijven en rekenen kunnen leiden tot verschillende typen problemen: financiële problemen (schulden, niet reageren op aanmaningen); gezondheidsproblemen (verkeerd medicijngebruik).

In welke leeftijdsgroepen komt laaggeletterdheid voor? In verhouding zijn meer oudere mensen laaggeletterd dan jongere mensen. Percentages laaggeletterden:66 – 74 jaar: 41%56 – 65 jaar: 23%20-55 jaar: 10%16 – 19 jaar: 7% 15-jarigen: 10%

Dossier: het belang van voorlezenReader voor voorlezers© Platform VoorleesExpress, november 2013

24

Door Kees Broekhof van Sardes

Plezier en taalontwikkeling

Voorlezen leidt (als het goed is) tot plezier in lezen en dat is belangrijk. Kinderen die het leuk vinden om te lezen of om voorgelezen te worden, gaan vaak later ook zelf veel lezen. Ze genieten van verhalen en kunnen zich helemaal verliezen in de wereld van het boek. We noemen dit ook wel de ‘leesbeleving’. In de eerste leesbevorderingsprojecten in Nederland, die halverwege de negentiger jaren tot stand kwamen, stond de leesbeleving centraal.

Inmiddels wordt ook ‘taalontwikkeling’ gezien als belangrijk doel van (voor)lezen en leesbevor-dering. Want leesplezier is niet de enige opbrengst van voorlezen. Voor kinderen die nog niet zelf kunnen lezen is voorlezen de belangrijkste manier om nieuwe woorden te leren en om kennis te maken met de taal van boeken. Dat is van groot belang voor hun taalontwikkeling. Veel kinderen die opgroeien in een ‘taalarme’ omgeving krijgen problemen in hun schoolloopbaan omdat ze te weinig woorden kennen en omdat ze het wat formelere taalgebruik van boeken onvoldoende beheersen.

Door regelmatig verhalen te horen (herhaling is goed) vergroten kinderen hun woordenschat en hun kennis van de wereld en bereiden ze zich spelenderwijs voor op het begrijpend lezen. Deze factoren zijn heel bepalend voor de schoolloopbaan. Een kind dat slecht scoort in grammatica of spelling zal daardoor geen lager advies krijgen voor het voortgezet onderwijs; een kind dat achterloopt in begrijpend lezen en woordenschat wel.

Daarnaast is voorlezen gewoon een heel gezellig ritueel in het gezinsleven. Kinderen en ouders genieten ervan. Het is een moment van rust en geborgenheid. Het verhaal kan bovendien aanleiding zijn tot gesprekken over grappige voorvallen, avonturen, fantasie-onderwerpen, maar ook over emoties zoals bang zijn, boos zijn en verliefd zijn.

Hieronder zetten we op een rij wat voorlezen kan betekenen voor de taalontwikkeling van kinderen, met het oog op de eisen van het basisonderwijs. Voorbereiding op het technisch lezen: kinderen leren dat letters woorden kunnen vormen en

dat die woorden iets betekenen, dat je woorden leest van links naar rechts en dat letters en klanken met elkaar verbonden zijn. Vaak leren kinderen al enkele letters herkennen, vooral de letters van hun eigen naam.

Voorbereiding op begrijpend lezen: kinderen leren dat een verhaal een begin en een eind heeft, dat gebeurtenissen in een bepaalde volgorde plaatsvinden (oorzaak-gevolg-relaties), dat er een verband bestaat tussen afbeeldingen en tekst en dat je aan de titel van het verhaal al kunt zien waarover het verhaal zal gaan. Ook het kennismaken met ‘boekentaal’ valt hieronder. Door verhalen leren kinderen grammaticale structuren kennen die in de gesproken taal bijna niet voorkomen. Bijzinnen, verwijswoorden, voegwoorden die logische verbanden aangeven– dit alles is later van groot belang om schoolboekteksten goed te kunnen begrijpen.


25

Uitbreiding van de woordenschat: verhalen bevatten woorden in context, waardoor ze gemakkelijker te onthouden zijn; veel van die woorden komen in dagelijkse gesprekken niet voor en zijn daarom een belangrijke aanvulling op de ‘gewone’ woordenschat.

Bevordering van de leesmotivatie: kinderen leren plezier te beleven aan (voor)lezen, zodat ze zelf later ook zelf veel gaan lezen. Dat is erg belangrijk, want kinderen die zelf veel lezen breiden hun woordenschat spelenderwijs enorm uit en vergroten hun kennis van de wereld – twee bepalende factoren bij de ontwikkeling van begrijpend lezen.

Voor allochtone ouders is ‘de taal beter leren’ vaak de sterkste motivatie om hun kind te laten deelnemen aan het voorlezen. De bovenstaande argumenten laten zien dat die motivatie heel terecht is. Bevestig ouders daar dus gerust in. Verder laat je door je voorbeeldgedrag zien dat het niet alleen om taalontwikkeling gaat, maar ook om het plezier in boeken en verhalen en om de intimiteit van het ritueel, het bij elkaar zitten en het samen genieten van een verhaal.

Stimuleren van andere vaardigheden

Niet alleen is voorlezen goed voor de taalontwikkeling, het stimuleert ook andere vaardigheden. Zo leren kinderen goed te luisteren wanneer ze voorgelezen worden en zich te concentreren. Voorlezen stimuleert de fantasie van het kind en afhankelijk van het onderwerp van het boek leert het kind ook veel van de wereld om zich heen, waardoor hij/zij meer grip krijgt op de directe wereld om zich heen. Voorlezen over een onderwerp waar het kind op dat moment erg mee bezig is (angst, dood, geboorte et cetera) kan hem/haar steun bieden en een goede manier zijn om met het kind in gesprek te komen over deze onderwerpen.

Maar ook het gevoel van veiligheid dat kinderen krijgen, het plezier wat kinderen beleven aan het voorlezen en de exclusieve aandacht die het kind krijgt tijdens het voorlezen zijn van belang voor de ontwikkeling van het kind. En het samen lezen van een boek kan ook helpen rust en regelmaat te brengen. Kinderen komen tot rust tijdens het voorlezen en door op vaste tijden voor te lezen kan er ook regelmaat en vaste structuur in de dag geboden worden. Zo kan voorlezen een goed onderdeel zijn van het ritueel voor het slapen gaan.

Bron: http://www.opvoedadvies.nl/voorlees.html (Drs. T. de Vos - van der Hoeven)


26

Dossier: interactief voorlezenDoor Kees Broekhof van Sardes

‘Interactie’ betekent: in gesprek met het kind. Om ervoor te zorgen dat het voorlezen veel oplevert voor de taalontwikkeling van het kind, is het belangrijk om ook het kind aan het woord te laten. Dat kan voorafgaand aan het voorlezen, tijdens het voorlezen en na afloop van het voorlezen. Je kunt daarvoor een aantal specifieke vaardigheden inzetten.

Het gaat om vaardigheden op het gebied van: Het bewust zijn van je eigen taalaanbod. Het stimuleren van de taalproductie van het kind. Feedback geven op wat het kind zegt.

Eigen taalaanbod

Door te luisteren naar mensen die de taal goed spreken, leren kinderen nieuwe woorden en zinsconstructies kennen. Kinderen leren meer van de taal van anderen naarmate dat taalaanbod beter past bij hun eigen fase van ontwikkeling: niet te moeilijk, maar ook niet te makkelijk. Jouw taal is het voorbeeld waarvan het kind het moet leren, dus spreek de taal duidelijk en correct.

Verwoord handelingen Gebruik in de gesprekken voorafgaand en naar aanleiding van het verhaal zo min mogelijk verwijswoorden. Benoem handelingen en voorwerpen expliciet. Zo horen kinderen de woorden vaker in de juiste context en is het makkelijker voor hen om die woorden te onthouden en zelf correct te gaan gebruiken. Zeg dus niet: ‘kom maar hier’, maar ‘kom maar naast mij zitten, hier op de bank’.

Leg onbekende woorden kort en krachtig uitEen onbekend woord kun je voor of tijdens het voorlezen uitleggen. Geef een korte definitie, zoals ‘een moestuin is een tuintje met groente en fruit’ of ‘als je somber bent, ben je niet vrolijk’. Ga daarna kort in op het nieuwe woord. Vraag bijvoorbeeld of het kind wel eens op een moestuin is geweest, hoe je kijkt als je somber bent, etc. Beeld nieuwe woorden ook uit (‘leunen’, ‘krabben’,’ knielen’), laat voorwerpen en afbeeldingen zien (´de bril´, ´de veter´) en gebruik gezichtsuitdrukkingen (‘peinzend’, ‘grote ogen opzetten’). Leg alleen woorden uit die belangrijk zijn om het verhaal te begrijpen. Het is niet erg als het kind niet alle woorden begrijpt, maar het moet wel het verhaal kunnen volgen.

Herhaal veelKinderen moeten nieuwe woorden en uitdrukking vaak horen voordat ze die zelf gaan gebruiken. Dat betekent: zelf de woorden veel gebruiken, maar ook het verhaal meerdere keren voorlezen.

Taalproductie van het kind


27

Het is belangrijk om kinderen de kans te geven om te oefenen met taal. Als kinderen ruimte krijgen om zelf te praten, raken ze meer betrokken bij gesprekken en gaan ze meer woorden en uitdrukkingen actief gebruiken. Stimuleer kinderen daarom om te praten. Dat kan voor, tijdens of na het voorlezen. Geef kinderen de ruimte om direct te reageren op het verhaal, ga er kort op in en ga dan verder met lezen. Zet de volgende vaardigheden in om dit te bereiken: Laat het kind vertellen: Geef het kind ruim de kans om ook zelf zijn verhaal te vertellen of het

verhaal uit het prentenboek na te vertellen. Geef het kind de ruimte: Laat tijdens een gesprek gerust af en toe een stilte vallen en kijk het

kind vragend aan. Een kind vult een dergelijke stilte snel genoeg op. Geef luisterresponsen: Reageer niet altijd meteen verbaal op een opmerking. Je kunt ook

knikken, wenkbrauwen optrekken, “Mmmm” of “Oh?” zeggen enz. Dit nodigt kinderen uit om verder te praten en uit te leggen wat ze bedoelen.

Stel gevarieerd vragen: Stel niet alleen gesloten vragen (aanwijsvragen, wat/wie, ja/nee of/of vragen), maar ook niet alleen open vragen (waarom- hoe vragen). Vraag door als je een kind niet begrijpt: ´Wat bedoel je daar precies mee?´

Doe prikkelende beweringen: Lok ook reacties uit met prikkelende beweringen, bijvoorbeeld: ‘Ik ben helemaal niet bang voor spinnen’.

Feedback geven

Kinderen gebruiken jouw feedback om hun eigen taal te toetsen, uit te breiden en zo nodig te corrigeren. Dat gebeurt automatisch, als natuurlijk onderdeel van de taalontwikkeling. Jij kunt deze ondersteunende functie versterken door de feedback bewust met dit doel in te zetten.

Verbeter impliciet of ´herverwoord´ een opmerkingHerhaal een incorrecte uiting van een kind op correcte wijze, dan merkt het kind tegelijkertijd dat zijn eigen uiting niet correct was en wat wel de juiste vorm is. Bijvoorbeeld het kind zegt: ´Hond loopte heel hard.´ Jij: ´O, liep de hond heel hard? Waar liep de hond zo hard naar toe?´ Het kind zal vanzelf die juiste vorm overnemen. Expliciet verbeteren (“Nee, ´loopte´ is fout. Je moet zeggen ´liep´), brengt het gesprek tot stilstand en maakt kinderen onzeker, waardoor ze minder graag gaan praten.

Orden en vat samenJonge kinderen vinden het vaak moeilijk om hun gedachten ordelijk onder woorden te brengen, zeker als het om een wat langer verhaal gaat. Help het kind door het verhaal te ordenen en samen te vatten. Hierdoor komen de woorden en het verloop van het verhaal nog eens duidelijk aan de orde.

Herhaal en speel opmerkingen door


28

Herhaal de uiting van een kind. Zo wordt het kind bevestigd in de waarde van zijn inbreng en taalgebruik. Bovendien is herhaling voor kinderen belangrijk om nieuwe woorden, uitdrukkingen en constructies goed te onthouden. Als er meerdere kinderen aanwezig zijn, speel dan een opmerking ook eens door naar een ander kind (´Katja, Omar zegt dat honden kunnen praten, wat vind jij daarvan?´). Zo worden meer kinderen betrokken bij het gesprek en geven meer kinderen een actieve inbreng.

Interactief voorlezen in 3 stappen

Interactief voorlezen vindt plaats in drie stappen: de voorbereiding, het voorlezen en napraten.

Stap 1: De voorbereidingBekijk de boeken goed en lees ze zelf voordat je gaat voorlezen. Signaleer voor jezelf wat de moeilijke woorden zijn en bedenk hoe je die gaat uitleggen. Bedenk wat je gaat vragen over het verhaal. Kies bijvoorbeeld al het moment in het verhaal waarop je het kind verwachtingsvol gaat aankijken met de vraag: ‘Wat zou er nu gaan gebeuren, denk je?’ of ‘Wat zou jij doen als je verdwaald was, net als Olivier?’

Stap 2: Het voorlezen Laat het kind de boeken zien die je hebt meegebracht. Bekijk samen de omslagen van de

boeken en lees de titels voor. Laat het kind een boek kiezen en vraag waarom het kind juist dat boek kiest.

Zorg dat de kinderen die je gaat voorlezen mee kunnen kijken in het boek. Praat even over de voorkant van het boek. Waar zal het boek over gaan? Wat zie je op de kaft?

Maak na het gesprekje een bruggetje naar het verhaal: ‘Nou, zullen we gaan kijken?’ Lees hierna het verhaal voor. Kijk het kind regelmatig aan om de aandacht vast te houden. Let

op de interactieve kernvaardigheden (aanbod, taalproductie, feedback). Bij interactief voorlezen gaan we er vanuit dat er ook tijdens het voorlezen interactie is tussen de voorlezer en het kind.

Stel af en toe een vraag om na te gaan of het kind het verhaal en de woorden begrijpt. Als uit de reacties blijkt dat het kind het verhaal niet begrijpt, pak er dan de betreffende bladzijden bij en leg het nog eens uit met andere woorden.

Moedig het kind aan om mee te doen als het verhaal daartoe uitnodigt, bijvoorbeeld hard brullen als de hoofdpersoon dat ook doet of het meezeggen van een rijm of een herhaalde vraag.

Als je de selectiecriteria goed hebt toegepast, komt er een moment in het boek waar het verhaal een wending krijgt die uitnodigt tot doen van een voorspelling. Dit is het beste moment om een kind een vraag te stellen tijdens het voorlezen. Betrek hier eventueel de eigen ervaringen van het kind of die van jou bij.

Stap 3: napraten en verder


29

Vat de kern van het verhaal na het voorlezen samen. Doe dit samen met het kind. Samen met het kind haal je zo de verhaallijn terug. Concentreer je op de kern van het verhaal, ga niet teveel in op details. Voor het verhaalbegrip is het belangrijk dat het kind de grote lijn ziet.

Praat naar aanleiding van het verhaal ook over de eigen ervaringen van het kind. Heeft het ook wel eens zoiets meegemaakt? Hoe ging dat dan precies? Hoe voelde dat? Zo’n gesprek geeft het kind de gelegenheid om de nieuwe woorden te verbinden met zijn eigen leefwereld en zijn eigen ervaringen. De nieuwe woorden krijgen zo meer betekenis.

Je kan ook op een ‘creatieve’ manier na het lezen van een boek hiermee bezig zijn, lees hier meer over in het hoofdstuk “Tips: taalontwikkeling en -stimulering”.

Voorlezen: korte samenvatting

Zorg dat jij en het boek goed zichtbaar zijn voor de kinderen. Spreek niet te snel. Maak regelmatig oogcontact met de kinderen en kijk hoe ze reageren op het verhaal. Als de

kinderen het te spannend of eng vinden, probeer het dan luchtig te maken door afleiding of probeer het verhaal iets minder griezelig te vertellen. Blijft het te eng? Sla dan het boek of de bladzijde over.

Probeer verschillende personages in het boek verschillend neer te zetten. Dit kan door stemmetjes, intonatie, volume en snelheid van je lezen. Ook kun je je mimiek of je lichaamshouding veranderen. Bijvoorbeeld jezelf heel groot maken, langzaam en laag praten als een beer aan het woord is.

Je kunt het bij voorlezen houden of er met liedjes en rollenspellen een heel toneelstuk van maken.

Je merkt zelf of kinderen nog aandacht voor het boek hebben. Probeer verhalen af te maken, maar zorg ook dat ze tussendoor even wat anders kunnen doen om de spanningsboog te doorbreken.

Herhaling is goed. Zo leren kinderen het verhaal beter begrijpen en wennen ze aan de opbouw van een verhaal.

Naast het boekje zelf herhalen is het ook goed om kinderen het verhaal te laten navertellen.


30

Dossier: meertaligheid

Door: Nederlandse Vereniging voor Logopedie en Foniatrie, Voorlichtingsprogramma Meertaligheid’

Wat is meertaligheid?

Wanneer kinderen tijdens de opvoeding in aanraking komen met meer dan één taal dan spreek je van twee- of meertaligheid. Er zijn twee soorten tweetaligheid: Simultane tweetaligheid of gezinstweetaligheid komt voor bij kinderen met ouders met

verschillende moedertalen, die vanaf de geboorte tweetalig worden opgevoed. In de thuisomgeving van het kind worden voortdurend twee talen aangeboden.

Bij successieve tweetaligheid worden kinderen op een latere leeftijd (3-10 jaar) geconfronteerd met een andere taal. Dit zijn meestal kinderen die thuis in hun moedertaal leren en in kindercentra of op school Nederlands leren.

Belangrijke factoren bij meertalig opvoeden

Er zijn verschillende factoren die een rol spelen bij meertaligheid: Moedertaal: Als de moedertaal lijkt op het Nederlands, dan zal het kind op een aantal gebieden

voordeel hebben. Bijvoorbeeld bij het leren van grammatica of woorden. Leeftijd: Hoe jonger het kind, hoe gemakkelijker de tweede taal wordt aangeleerd. Aanbod Nederlands: Hoe meer Nederlands wordt aangeboden, hoe sneller en effectiever een

kind de taal leert. Het moet wel correct worden aangeboden. Motivatie en houding: De omgeving speelt een belangrijke rol in het motiveren van een kind om

een (tweede) taal te leren. Status van de talen: Voor een goede meertalige ontwikkeling is het belangrijk dat alle talen die

een kind leert een gelijke status hebben. Vaak worden in Nederlands minderheidstalen zoals het Turks of Berbers geassocieerd met een lagere status dan het Nederlands. De lagere status van minderheidstalen kan een negatieve invloed hebben op de motivatie van kinderen m de taal te leren. Het is daarom belangrijk om kinderen duidelijk te maken dart hun moedertaal waardevol is.

Veiligheid: Wanneer een kind zich veilig voelt, zal het zich beter kunnen ontwikkelen. Het kan voorkomen dat een kind dat voor het eerst met Nederlands in aanraking komt op de voorschool zich niet op zijn gemak voelt. Het is daarom belangrijk voor leerkrachten om een positieve houding te hebben tegenover de moedertaal van het kind.

Taalaanbod: Een kind moet beide talen evenveel aangeboden krijgen. Als het taalaanbod in de ene taal hoger is dan in de andere zal het kind de eerste taal het meest ontwikkelen. Het is ook belangrijk dat de taal consequent wordt aangeboden, dus bijvoorbeeld dat één persoon steeds dezelfde taal spreekt of dat in bepaalde situaties één taal gesproken wordt.

Taalproductie: De taal moet correct worden aangeboden. Het kind moet een goed voorbeeld hebben. Als een kind dit niet heeft, zal het de taal ook niet correct gaan gebruiken.


31

Bijlagen algemeen- Opvoedmix

- Woordwebschrift

- Stichting Leergeld

- Cursus Klik & Tik

- Cursus Digisterker

- Veilig Thuis

Opvoedmix.nl: helpt Marokkaans-Nederlandse ouders bij de opvoedingMarokkaans-Nederlandse ouders die vragen hebben over de opvoeding van hun kinderen, kunnen terecht op een speciale website: opvoedmix.nl. Volgens de initiatiefnemers is de site nodig omdat Marokkaans-Nederlandse ouders zich vaak niet thuis voelen bij de reguliere opvoedingsondersteuning. Ze zijn daarentegen vaak wel erg actief op internet.Ouders kunnen op de site vragen stellen aan getrainde vrijwilligers van Marokkaans-Nederlandse komaf. Ook kunnen ze er terecht bij vijf betaalde professionals die zijn verbonden aan de centra voor jeugd en gezin van de gemeenten Lelystad en Rotterdam. Verder kunnen de ouders er algemene informatie vinden en is er een forum waar ze ervaringen kunnen uitwisselen.Op Opvoedmix.nl staat ook een gedeelte met informatie over wat de Islam over de opvoeding zegt. Op verzoek van de betrokken gemeenten gaat het hier om een aparte rubriek. Zij zijn daar niet bij betrokken, omdat ze als overheid geen religieuze adviezen willen geven.

WoordwebschriftEen leuke tip van een voorlezer, Erica Kruijk, uit Roosendaal: het ‘woordwebschrift’. Met name geschikt voor de wat oudere voorleeskinderen.

Je schrijft het onderwerp van een boek (liefst in één woord) in een leuk schrift, trek er een cirkel omheen. Laat het kind woordjes noemen die te maken hebben met het onderwerp. Schrijf die woordjes rond de cirkel en trek steeds een streep naar het onderwerp. Uiteindelijk krijg je een soort ‘spinnenweb’.

Kinderen die al wat lezen en schrijven kun je de woordjes zelf laten opschrijven. Laat je een boekje achter, dan kunnen ze er zelf thuis ook mee aan de slag en jou het resultaat showen als je weer komt voorlezen. Veel kinderen vinden dit erg leuk om te doen; het is een leuke manier om veel woordjes te benoemen en om de fantasie te prikkelen!


32

Stichting LeergeldLeergeld richt zich op het voorkomen van sociale uitsluiting van kinderen uit gezinnen met minimale financiële middelen, door deze kinderen weer mee te laten doen aan binnen- en buitenschoolse activiteiten. Leergeld biedt kansen aan kinderen in de leeftijd van 4 tot 18 jaar om te kunnen deelnemen aan binnen- en buitenschoolse activiteiten.Het kan hierbij gaan om activiteiten voor kinderen op het gebied van onderwijs, sport, cultuur of welzijn, zoals meedoen aan schoolreisjes, muziekles of lid worden van een sport- of scoutingvereniging. Leergeld biedt deze kinderen daarmee een springplank, waardoor zij opbloeien, kennis en vaardigheden ontwikkelen en eigenwaarde krijgen.

Hoe doen we dit?Om kinderen weer mee te laten doen met hun leeftijdgenootjes, past Leergeld een bijzondere werkwijze toe: de Leergeld formule. De Leergeld formule vormt een wezenlijk onderdeel van onze manier van werken en bestaat uit de volgende stappen:Stap 1: Huisbezoek en inventarisatie: Gezinnen die Leergeld om hulp vragen, worden thuis bezocht door goed opgeleide en goed geïnformeerde intermediairs. Tijdens een persoonlijk gesprek wordt de hulpbehoefte geïnventariseerd en vindt toetsing plaats van de inkomens- en (eventuele) schuldensituatie.Stap 2: Bemiddeling: Met ouders of verzorgers wordt besproken wat de mogelijkheden zijn op basis van bestaande voorzieningen van anderen, zoals gemeenten of andere instanties/organisaties. Leergeld kan vervolgens ondersteuning bieden bij het aanvragen van vervolgens ondersteuning bieden bij het aanvragen van deze voorzieningen.Stap 3: Financieel vangnet: Wanneer er geen bestaande voorzieningen zijn waar voor het betreffende kind een beroep op gedaan kan worden, of wanneer deze voorzieningen niet toereikend zijn, kan Leergeld aanvullende hulp bieden in de vorm van giften in natura of vergoeding van kosten aan clubs en scholen. Criterium hierbij is altijd dat de aanvullende hulp bijdraagt aan de doelstelling van Leergeld: het voorkomen van sociale uitsluiting via het bevorderen van “meedoen”.Stap 4: Follow-up en nazorg: Na afhandeling van de aanvragen die bij Leergeld binnenkomen, blijft het contact met de betreffende gezinnen doorgaans bestaan. Afhankelijk van de situatie varieert dit van een telefoontje tot een nieuw huisbezoek.

Meer info: www.leergeld.nlStichting Leergeld Roosendaal Stichting Leergeld Brabantse WalTelefoon: 0165 – 399 150 (ma. en woe. 10-13 u.) Telefoon: 0164 [email protected] [email protected]

Stichting Leergeld Noord-West Brabant (Rucphen)tel. 076 50 30 300 [email protected]


33




http://www.leergeld.nl/

Cursus Klik en Tik

Internet wordt steeds belangrijker in het dagelijks leven. Tweedehands koopjes, informatie van de overheid, belastingaangifte doen, een reis boeken, bankzaken regelen, dat gaat tegenwoordig allemaal via internet. De cursus: Het internet op helpt u beter gebruik te maken van deze nieuwe mogelijkheden.

Het internet opInternet wordt steeds belangrijker in het dagelijks leven. Tweedehands koopjes, informatie van de overheid, belastingaangifte doen, een reis boeken, bankzaken regelen, dat gaat tegenwoordig allemaal via internet. De cursus: Het internet op helpt u beter gebruik te maken van deze nieuwe mogelijkheden.

De cursus bevat zes onderwerpen:1. Het internet op2. Websites bekijken3. Zoeken met een zoekmachine4. Invullen en aanvragen5. E-mailen6. Downloaden

DoelgroepHet programma richt zich op volwassenen die voor het eerst kennismaken met de mogelijkheden van internet. U bepaalt uw eigen tempo.

Waar en wanneer?In Roosendaal, Rucphen, Bergen op Zoom, Halsteren en Steenbergen

Wat kost het?De cursus is gratis

U moet zich wel aanmelden voor deze cursus. Na afloop krijgt u van de bibliotheek een bewijs van deelname.

Wilt u zich opgeven of wilt u meer informatie?

Roosendaal: Dominique Visser, 0165-552080, [email protected]: Marij Rokx, 0165-552080, [email protected]

Bergen op Zoom, Halsteren, Steenbergen: Toon Mulders, [email protected], 0164-243450


34



Cursus Digisterker

Word Digisterker! Volg de gratis cursus! Wilt u leren hoe u gebruik kunt maken van digitale (overheids)diensten van bijvoorbeeld de gemeente? Het aanvragen van huurtoeslag, doorgeven van een verhuizing, aanvragen van een identiteitsbewijs, informatie over uw AOW of het zoeken van werk gaat steeds meer digitaal. Vindt u het lastig om met de websites van de overheid te werken of uw DigiD te gebruiken?

Wat leert u?• Een DigiD aanvragen en gebruiken• Zoeken en vinden van informatie• Inloggen op websites• Online regelenU volgt deze cursus in drie dagdelen: 3 x 2 uur.

Voorkennis?Digisterker is bedoeld voor mensen die al een beetje met internet kunnen omgaan: u kunt werken met een toetsenbord en muis, u heeft een emailadres en thuis internet.

U hoeft geen lid te zijn van de Bibliotheek.

Wat kost het? De cursus is gratis.

Meer informatie of aanmelden:Bibliotheek Roosendaal: Ingeborg van Boven, e-mail: [email protected], telefoon: 0165-552080

Bibliotheek Bergen op Zoom:Toon Mulders, [email protected], 0164-243450

Veilig Thuis

Als je je zorgen maakt over huiselijk geweld. Telefoon: 08002000 / www.vooreenveiligthuis.nl

Je kunt de casus anoniem inbrengen. Doel van het vragen van advies is vaak om te komen tot een antwoord op een of meerdere van onderstaande vragen

o of sprake is of kan zijn van kindermishandeling;

o welke acties je kunt ondernemen om meer duidelijkheid te krijgen;

o op welke manier je het vermoeden met de ouders kunt bespreken;

o welke hulpverlening kan worden ingezet om de kindermishandeling te voorkomen;

o op welke manier de taken en verantwoordelijkheden kunnen worden verdeeld;

o en of jij/de VoorleesExpress dit gezin/kind dient te melden bij Veilig Thuis.

Bijlagen RoosendaalReader voor voorlezers© Platform VoorleesExpress, november 2013

35


- WijZijn Raad en Recht

- Humanitas Taalmaatjes

- Het Taalhuis

- Wegwijs Roosendaal

- Speelgoedbank Heppie

- Stichting Paul

- Taalpunt Roosendaal

WijZijn Raad en RechtSoms heb je moeite met het lezen en opstellen van officiële brieven en document. Het is lastig om je weg te vinden in alle voorzieningen en regelingen die er zijn.

Voor wieRaad & Recht is er voor alle burgers van de gemeente Roosendaal die ondersteuning of advies nodig hebben bij alle regels en voorzieningen.

De medewerkers van Raad & Recht zijn er om je te helpen met vragen en problemen die je tegenkomt in het doolhof van sociale voorzieningen, wetten en regelingen. Zij proberen je goed en snel op weg te helpen, door samen naar een oplossing te zoeken. Raad & Recht is dé plek waar je terecht kunt met al je vragen over uitkeringen, arbeidszaken, werkloosheid, wonen, toeslagen, consumentenzaken, energierekeningen, onderwijs, studiefinanciering, welzijn, personen- en familierecht, erfrecht, vreemdelingenrecht en naturalisatie.De medewerkers geven informatie, adviseren en bemiddelen bij allerlei juridische en maatschappelijke onderwerpen. Daarnaast kunnen zij je ook ondersteunen bij het invullen van formulieren, bij het schrijven van brieven en met het op orde brengen van je administratie. Mocht er niet direct een passende oplossing voor jou zijn, dan verwijzen zij je door naar een instantie die je mogelijk verder kan helpen.

SpreekurenJe kan zonder afspraak binnen komen lopen bij één van onze spreekuren in Roosendaal:Gezondheidsplein Kalsdonk Wijkhuis ’t Dijksteeke Huis van de WestrandMa en vr 9.00 – 11.30 uur do 09:00 – 11:30 uur Di 09:00 – 11:30 uurDe Riete HetPunt bs Het TalentMa 13.30 – 15.30 uur Di, wo en do 13:30 – 15:30 uur Do 09.30 – 11.30 uur

Telefoon: 0164 237056 Mail: [email protected]

Humanitas project Taalmaatjes


36

Het project Taalmaatjes is een project van Humanitas Roosendaal.

Het doel van dit project is het bevorderen van participatie en ontmoeting waarbij één op één taalles leidt tot ontmoeting en tot een eerste stap op weg naar zelfredzaamheid en deelname aan het maatschappelijk verkeer.Wat is een taalmaatje? Een taalmaatje is een Nederlands sprekende vrouw of man die gekoppeld is aan een anderstalige. Deze anderstalige vrouw of man, de deelnemer, beheerst de Nederlandse taal niet voldoende om deel te kunnen nemen aan de maatschappij. Hij of zij wil graag een taalmaatje, om de taal mee te kunnen oefenen en om te zien wat er allemaal in Roosendaal is.

Wilt u de Nederlandse taal beter leren spreken? Wilt u praten over Nederlandse gewoonten en gebruiken? Geef u op bij Taalmaatjes.

De contactgegevens zijn:Humanitas afdeling RoosendaalBadhuisstraat 18 4703 BH Roosendaaltelefoon: 0165 - 599 936 e-mail: [email protected]: www.humanitas.nl/afdeling/west-brabant-west/

Het Taalhuis

Stichting Het Taalhuis te Roosendaal geeft op informele wijze Nederlandse taalles aan vrouwen die om welke reden dan ook niet kunnen deelnemen aan het reguliere taalonderwijs.Missie: Het Taalhuis wil Nederlandse taalles toegankelijk maken voor vrouwen.

Vrouwen kunnen voor het leren of verbeteren van de Nederlandse taal terecht bij Het Taalhuis (dus niet voor inburgeringscursussen). Er wordt gewerkt in 4 verschillende niveaugroepen: van les aan analfabeten tot en met staatsexamentrainingen.Het Taalhuis draait puur op basis van vrijwilligers en sponsors die het maatschappelijke belang van het Taalhuis onderkennen en ondersteunen. Het Taalhuis heeft geen winstoogmerk.

Algemene Informatie: De taallessen vinden plaats op maandag -en woensdagochtend, van 9.30 uur tot 11.30 uur. Ook worden er fietslessen gegeven op woensdagochtend. Er is kinderopvang aanwezig. De kosten voor de cursisten zijn 2 euro per lesochtend.

Voor informatie: Het Taalhuis, Mariadal, Vincentiusstraat 7, 06 24343614, [email protected] www.hettaalhuisroosendaal.nl

Wegwijsroosendaal.nl


37

http://www.hettaalhuisroosendaal.nl/

Wegwijsroosendaal.nl is een laagdrempelige website die informatie biedt op het gebied van werk, geld, studie, wonen, gezondheid en vrije tijd; een soort sociale kaart van de gemeente Roosendaal dus.Op een eenvoudige manier wordt uitleg gegeven en kunnen mensen lezen waar ze voor diverse onderwerpen terecht kunnen. Als het nodig is kun je gezinnen attenderen op deze site of zelf een kijkje nemen. Let wel: niet alle gezinnen hebben een computer of een computer met internetaansluiting! Als gezinnen een gerichte hulpvraag hebben is een directe verwijzing naar de instantie die hen kan helpen het beste. Weet je niet wie hen kan helpen, neem dan contact met je coördinator!

Speelgoedbank Heppie

Kunnen spelen is enorm belangrijk voor kinderen en draagt bij aan hun ontwikkeling. Daarnaast is spelen natuurlijk gewoon leuk! Helaas groeien veel kinderen op in armoede, ook in Roosendaal. Om alle kinderen de kans te geven thuis met speelgoed te spelen is speelgoedbank Heppie opgericht. De speelgoedbank is bedoeld voor kinderen van 0 t/m 12 jaar uit gezinnen die onder en rond de armoedegrens leven.

Bij een eerste bezoek aan de speelgoedbank moeten de legitimatiebewijzen van de kinderen worden meegenomen. U ontvangt dan een lidmaatschapskaart met alle spelregels van de speelgoedbank. Ook is het handig om een tas mee te nemen waarin u het speelgoed kunt meenemen. We vinden het belangrijk dat uw kind meekomt om samen het speelgoed uit te zoeken. Is uw kind jarig of kan het een keer niet meekomen, dan mag u als ouder/verzorger het speelgoed meenemen.

De speelgoedbank is iedere 1e en 3e zaterdag van de maand open tussen 10 en 12 uur, met uitzondering van schoolvakanties. Vanaf 1 februari 2014 heeft de speelgoedbank een onderkomen in het nieuwe pand van stichting Access, Sint Josephstraat 14A.

Voor actuele openingstijden en meer informatie over de speelgoedbank kunt u onze website bezoeken www.accessroosendaal.nl. Ook kunt u mailen naar [email protected].

Hoeft uw kind geen gebruik te maken van de speelgoedbank omdat u het zelf aan kunt schaffen, dan heeft u misschien nog wel speelgoed thuis liggen wat u weg wilt geven. Op momenten dat de speelgoedbank open is, zamelen we dit speelgoed graag in!We verzamelen alleen speelgoed wat er nog goed uitziet en compleet is. Kapot of niet compleet speelgoed kunnen we niet accepteren. Knuffels willen we liever niet i.v.m. de hygiëne. Daarnaast zamelen we ook kinderboeken in. Ook hiervoor geldt dat de boeken nog wel goed bruikbaar dienen te zijn. Naast speelgoed zijn giften natuurlijk van harte welkom! We zijn immers ook geld kwijt aan bijvoorbeeld huur van ruimte, aanschaf van batterijen, inrichting en administratieve kosten. U kunt deze storten op rek.nr. NL62INGB0004987420 t.n.v. Stichting Access o.v.v. speelgoedbank. Access heeft een ANBI status zodat uw giften aftrekbaar zijn.

Stichting Paul


38

Stichting Paul is een Roosendaals initiatief, dat zich ten doel heeft gesteld om alle kinderen in de gemeente Roosendaal te kunnen laten sporten. Er is gebleken dat in steeds meer gezinnen de ouders de contributie van de sportvereniging niet meer kunnen betalen en/of zij kunnen de kosten van de aanschaf van sportkleding en materiaal niet langer dragen.Sport is juist zo belangrijk voor kinderen om samen met leeftijdgenootjes plezier te hebben op een gezonde manier en sport draagt bij aan de bevordering van de gezondheid en de prestaties op school. Is dit door omstandigheden niet (geheel) mogelijk dan probeert Stichting Paul hierin financieel te ondersteunen.Stichting Paul zamelt geld in om deze kinderen tot 18 jaar de kans te bieden een sport te (blijven) beoefenen. Om dit doel te bereiken heeft de Stichting Paul al een aantal succesvolle fundraise activiteiten ontplooid en is Stichting Paul voortdurend in actie om sponsoren te enthousiasmeren om hierin bij te dragen. Waar mogelijk werkt Stichting Paul samen met de gemeente Roosendaal, het Jeugdsportfonds en de Stichting Leergeld. Met name het Jeugdsportfonds sluit voor wat betreft de doelstelling volledig aan op de doelstelling van Stichting Paul. Het Jeugdsportfonds was echter niet vertegenwoordigd in Roosendaal. Stichting Paul vult deze leemte op!

Wilt u graag geholpen worden door Stichting Paul of weet u iemand die onze hulp goed kan gebruiken, meldt u zich dan aan.U kunt zich rechtstreeks bij de stichting melden door een mail te sturen naar: [email protected]

Taalpunt Roosendaal

In Roosendaal vormt een lokale samenwerking tussen Kellebeek College, WijZijn Traverse Groep en Bibliotheek VANnU de drijvende motor achter het Taalpunt, dat een concept is van de Stichting Lezen & Schrijven.

Via het Taalpunt kan de doelgroep laaggeletterden beter worden bereikt en is het dus mogelijk om, afhankelijk van de vraag, in gezamenlijkheid een samenhangend taalaanbod voor hen te realiseren. Ook kunnen er regelmatig taallessen plaatsvinden of komen er leeskringen samen. Opgeleide taalvrijwilligers nemen dit alles voor hun rekening.Bij het Taalpunt kan men terecht met iedere vraag over taal, men kan er informatie krijgen over (taal)cursussen in de buurt of er informeren naar inspirerend vrijwilligerswerk op het gebied van taal. Afhankelijk van de vraag wordt gericht doorverwezen naar partners uit het Taalnetwerk VANnU.

Locatie: Gezondheidsplein Kalsdonk aan het Heilig Hartplein 38 in Roosendaal

Bijlagen Bergen op Zoom- WijZijn Sociaal Raadslieden


39

- Spelend Opvoeden en Kind aan Huis

- Stichting Vrouwen Integratie Vandaag

- Onze wijk, ons thuis

- Taalhuis Bergen op Zoom

WijZijn Sociaal Raadslieden

Wil je weten waar je recht op hebt?Wil je een brief schrijven om bezwaar te maken?Heb je hulp nodig om papieren in te vullen?

De Sociaal Raadslieden (m/v) staan voor je klaar.

Voor wieSociaal Raadslieden zijn actief voor alle inwoners in ons werkgebied.Onze hulp is gratis en zonder verwijsbriefje.

OplossingenSociaal raadslieden helpen je om:- formulieren zelf in te vullen;- een bezwaarschrift te schrijven;- te begrijpen wat er in een brief staat;- uit te zoeken wat je allemaal moet regelen;- een probleem met een instantie op te lossen of te bemiddelen.

SpreekuurTijdens het spreekuur kun je langskomen met een vraag. Neem ook je papieren mee. Een gesprek duurt max. 15 minuten. Het kan zijn dat je even moet wachten, want soms is het druk.

Louis Porquinlaan 1 Bergen op Zoom (ook voor de inwoners van Woensdrecht) Spreekuur: maandag, woensdag en vrijdag van 09.00 uur tot 11.30 uur.

Je kunt je vraag ook mailen naar [email protected] In Roosendaal is Bureau Sociaal Raadslieden onderdeel van Raad & Recht.

Spelend OpvoedenDoelgroep:

- Kinderen in de leeftijd van 0-10 jaar- Bij gezinnen thuis.


40


- Door stagiaires pedagogiek

Bij Spelend opvoeden is spel het belangrijkste middel. Naast spel wordt er ook aandacht besteed aan gesprekken met de ouders. Op de pedagogische ondersteuning aan huis ligt het accent. Hierbij staat de interactie tussen ouders en het kind en het ontwikkelen van meer opvoedingsvaardigheden bij ouders voorop.

Een keer in de week komt een speelster 1, a 1,5 uur in het gezin om samen de ouder te werken aan kleine opvoedingsmoeilijkheden.

Kind aan Huis- Door vrijwilligers- ls zeer laagdrempelig, waardoor gezinnen makkelijk instappen- Kan een voortraject zijn naar, indien nodig, een andere hulpvorm- Kan door ondersteunende bezoeken / gesprekken voldoende zijn om het gezin weer op

eigen kracht verder te laten gaan- Kan een de waakvlam zijn wanneer hulp in een gezin is afgesloten- Kan de wachtlijstperiode voor een gezin helpen overbruggen

Allerlei vormen van problematiek kunnen spelen, de vrijwilliger gaat uit van de behoefte van het gezin. Kind aan Huis sluit dermate aan bij het gezin dat de vrijwilliger naast of soms achter het gezin gaat staan (als vangnet) . Het gaat er niet om wat "wij" vinden. Het gaat erom wat het gezin wil. Het gezin houdt de regie.

De vrijwilliger gaat kijken met het gezin wat ze al geprobeerd hebben om een stapje te maken en kijkt dan of daar krachten te vinden zijn die uitgebreid c.q. versterkt kunnen worden.Elk klein stapje is een succes !Dingen die lukken worden besproken en ouders en kinderen worden in hun waarde gelaten en terug in hun eigen kracht gezet: “ Zie je wel, het lukt me wel" ! ! !Kleine succeservaringen leiden tot meer zelfvertrouwen en tot het vinden van de kracht om meer stapjes te durven zetten en uiteindelijk de regie te behouden zonder ondersteuning.

Spelend Opvoeden en Kind aan Huis worden uitgevoerd door WijZijn.Contactpersoon: Marianne Spanjerberg, (0164) 23 70 56

Stichting Vrouwen Integratie Vandaag (VIV)

Opgericht in april 2005. Het is een organisatie van vrijwilligers. Sinds januari 2006 organiseert zij activiteiten, voor en door deelneemsters.


41

VIV is er voor vrouwen en door vrouwen. Jong en oud, uit alle landen van de wereld. Alle vrouwen zijn welkom. Samen met andere vrouwen werken we eraan dat iedereen kan meedoen.

Wat doen de vrouwen op VIV?- elkaar ontmoeten;- elkaar leren kennen;- samen de Nederlandse taal leren;- creatief bezig zijn;- bezoeken aan instellingen waar we in ons leven mee te maken hebben;- samen proberen om jouw ideeën te realiseren.

DoelstellingDoelgroep van VIV is alle vrouwen van niet-Nederlandse herkomst. Zij wil het sociale isolement van deze vrouwen verminderen en hun betrokkenheid bij de samenleving vergroten. V.I.V. probeert dit te bereiken door hun participatie, hun integratie en emancipatie te stimuleren in een laagdrempelige omgeving. Daarbij wordt uitgegaan van de kracht van de vrouwen zelf. De voertaal is Nederlands.

Wie kunnen deelnemen?De activiteiten staan open voor deelneemsters van alle nationaliteiten. Nieuwe deelneemsters worden ingedeeld na een kennismakingsgesprek. In dit gesprek kan aangegeven worden aan welke activiteiten ze willen deelnemen. Bij de indeling in een taalgroep wordt rekening gehouden met de taalvaardigheid. Bij de intake vragen wij €5,- tegemoetkoming in de kosten. De deelname aan de lessen is €5,- per lesblok. We hebben 4 lesblokken in één schooljaar, dus €20,- voor een heel schooljaar.

Contact & informatieV.I.V.Zonneplein 33ergen op Zoom (0164) 24 76 98 Bij geen gehoor kunt u een bericht [email protected]

Onze Wijk, Ons Thuis

De bewonersgroep van Onze Wijk, Ons Thuis had het idee om een wijkbibliotheek, een speelotheek en een sociaal ontmoetingspunt op te richten. Een broeinest van nieuwe initiatieven om een sociale cohesie te versterken. Ze willen dit initiatief uitvoeren om zo te proberen mensen uit hun sociale isolement te halen, en jong en oud samen te laten komen.


42

Lidmaatschap bibliotheek is gratis – er wordt wel ‘te laat’ geld berekend!Koffie/thee 0,50 euroSpelotheek 1,00 euro borg!Boeken en speelgoed is geschonken; de bewonersgroep staat altijd open voor meer boeken en speelgoed!

Voorleesochtend woensdagochtend 10.00-12.00 uur.

NL lessen op donderdagavond 19.00-20.30 uur en zaterdagochtend 10.00-11.30 uur: 5 euro per les.

Adres: Piusplein 5 (winkelcentrum Gageldonk-West).Contact: Carlo van Gestel, Tel: 06-29290889, e-mail:[email protected],, [email protected] / www.onzewijkgageldonkwest.nl

Taalhuis Bergen op Zoom

Bij het Taalhuis haal je informatie over cursussen in de buurt, kun je informeren naar vrijwilligerswerk op het gebied van taal, worden trainingen georganiseerd voor taalvrijwilligers en is er divers lesmateriaal aanwezig. Een van de materialen waar in Bergen op Zoom mee gewerkt gaat worden, is Voor ’t zelfde geld. Dit is een methode die speciaal gemaakt is voor mensen die hun administratie op orde willen brengen en houden en die moeite hebben met lezen, rekenen en schrijven. Door het volgen van de lessen krijgen de deelnemers een goed overzicht van hun financiën en alles wat daarbij komt kijken.

Locatie: Bibliotheek Markiezaat, Kortemeestraat 17, Bergen op Zoom


43

http://www.onzewijkgageldonkwest.nl/

Web viewIn sommige bibliotheken is een aparte afdeling met boeken in andere talen waar je ook de...

Documents

Transcript of Web viewIn sommige bibliotheken is een aparte afdeling met boeken in andere talen waar je ook de...