1

EN ROUTE

CKV PROJECThandleiding voor docenten

INHOUDSOPGAVEbladzijde

CKV lessen 3 t/m 11

CKV week 12, 13

Beoordeling 14

Bronnenlijst 15

2

Voorblad afbeelding: : Ed Fairburn (2013). Norwich. ink on an original map of Norwich

CKV LESSENEr wordt één keer per week een blokuur ckv les gegeven. In elke les ligt het accent op één van de kunstvakken.

MAANDAG DINSDAG WOENSDAG DONDERDAG VRIJDAG

WEEK 1 ckv les theater naar voorstelling

WEEK 2 ckv les beeldend

WEEK 3 ckv les dans

WEEK 4 ckv les muziek

Deze vier ckv lessen nemen acht lesuren in beslag. Hieronder zul je in de juiste volgorde de uitgewerkte lessen vinden.

3

LES 1

LESTheater

TIJDSDUUR100 minuten

KLAS4 Havo

AANTAL LEERLINGEN+/- 30

BENODIGDHEDENComputer met internet, aansluiting naar de boxen, briefjes

INLEIDINGVragen aan de leerlingen: Waar is theater allemaal in te vinden? voorbeeld: theater, muziektheater, musical, opera, soap, filmsKorte inleiding over interdisciplinair theatervoorbeeld: verschil tussen theater - muziektheater - musical

informatie bron:http://inis.infoteur.nl/specials/theatervormen.htmlhttp:// www.koncon.nl/nl/Studierichtingen/Masterspecialisaties/Muziektheater%20Master%20T.I.M.E./

voorbeeld: theatergroep Bambiehttp://www.bambie.org

DE VOORSTELLINGInformatie over de voorstelling IDPak de thema’s uit de voorstelling om de volgende opdrachten in te leiden. Thema’s: groepsidentiteit -> los breken -> verschillen in de groep (eigen identiteit)

OPDRACHT 1Je verdeeld te klas van dertig leerlingen in vijf groepen. Elke groep neemt een eigen plek in de ruimte. Elke groep kiest één briefje.briefjes:

1) nerds 2) rappers 3) kakkers 4) hooligans 5) grijze muizenWat er op het briefje staat vormt de groep. Ze moeten drie poses gecombineerd met drie woorden verzinnen die bij hun groep past.Na wat overleg gaan ze in hun rol staan als groep zijnde. De docent wijst elke groep één voor één aan. De groep beweegt en spreekt tegelijkertijd hun beweging/woord uit. Elke groep komt dus drie keer aan de beurt zodat iedereen alle poses en woorden heeft laten zien.LET OP: ze moeten echt in hun rol kruipen dus letten op lichaamsspanning, volume in stem, en mimiek.

Vervolgens wijst de docent weer de groepen één voor één aan. Nu moeten ze alleen de woorden weg laten en alleen de bewegingen laten zien.

4

VRAGEN AAN LEERLINGEN:Wat veranderd er als je geen woorden meer mag zeggen?Welke discipline wordt er nu met theater verweven?

OPDRACHT 2De groepen krijgen een zelfstandige opdracht mee. De groepen gaan hun drie bewegingen aan elkaar verbinden zodat ze het kunnen blijven herhalen. De bedoeling is dat iemand van de groep op een gegeven moment beslist om uit de groep te stappen. Wanneer iemand eruit stapt stopt de groep met hun bewegingen en halen diegene terug. Dat kan doormiddel van tekst, fysiek, mimiek.

Nadat ze dat hebben gedaan komt er een vervolg stap. Als nu iemand beslist los te breken van de groep stopt de beweging weer. Diegene wordt alleen niet terug gehaald naar de groep maar blijft alleen. Vervolgens gaat de groep weer door met de bewegingen. Iedereen breekt één voor één los van de groep.

OPDRACHT 3De leerlingen krijgen nieuwe handvaten om meer over de presentatie na te denken.

VRAGEN AAN LEERLINGEN:Denk aan positionering van de groep en van de afvallers. Staat de mensen in groep dicht of ver van elkaar?Waar is de focus?Willen jullie iets speciaals met kleding of haar, overeenkomsten of verschillen?Willen jullie in de presentatie ergens muziek gebruiken?

De leerlingen overleggen en repeteren hun presentatie.

PRESENTERENElk groepje presenteert hun eindproduct. Na elke presenteer moment moeten de leerlingen reflecteren op elkaar.

VRAGEN AAN STUDENTEN:Wat vond je mooi aan de presentatie?Wat zou beter kunnen/wat zou je aanscherpen?Zag je de versmelting van de verschillende disciplines, waaraan zag je dat?

AFSLUITINGSluit de les af. Je reflecteert met de leerlingen de les.

VRAGEN AAN LEERLINGEN:Welke disciplines zijn aan bod gekomen?Waar was dat aan te zien?

5

LES 2

LESBeeldend

TIJDSDUUR100 minuten

KLAS4 Havo

AANTAL LEERLINGEN+/- 30

BENODIGDHEDENAfbeeldingen schilderijen, videocamera’s, attributen

INLEIDINGKorte introductie over de ontwikkeling van verschillende mediums binnen de beeldende kunst. O.a. Sculpturen, schilderijen, fotografie, film, performance, installatie etc. Link leggen met interdisciplinaire kruisbestuiving binnen de beeldende kunst.bron: De tweede helft, Ad de Visser

OPDRACHTDocent deelt afbeeldingen van schilderijen uit (figuratief en abstract) leerlingen gaan in groepen uiteen (ongeveer zes leerlingen per groep). De leerlingen nemen het schilderij als uitgangspunt om er vervolgens een ‘eigen versie’ van te maken. Dit kunnen ze doen op verschillende manieren, bijvoorbeeld:

Naspelen (vastleggen op film of foto)Nabouwen (met leerlingen zelf en/of attributen)

De leerlingen krijgen 45 minuten de tijd om op een plek in de school te werken aan hun kunstwerk.

LEERLINGEN MOETEN LETTEN OPCOMPOSITIE

hoe positioneren leerlingen hun werk/beeld in de ruimte? LOCATIE

Waar in de school (gang, wc’s, kluisjes) maken/presenteren ze hun werk? Dit heeft ook alles te maken met compositie, kadrering.

KADRERINGWat staat er binnen het beeld en wat loopt er (half) uit? Ze moeten zich bewust zijn van wat er binnen het kader te zien is. Die prullenbak links in de hoek, hoort die bij het beeld of moet die weg?

KLEURLeerlingen laten zich inspireren door de kleuren/kleurcontrasten uit het schilderij en letten dus op het kleurgebruik in kleding en/of attributen die ze gebruiken.

EXPERIMENTLeerlingen moeten vooral niet te voorzichtig zijn en out of the box denken. Het schilderij dient als uitgangspunt maar daarna mogen ze er een eigen draai aan geven.

TIJDSDUUR

6

Filmpjes/performances mogen niet langer duren dan twee minuten, dit omdat alle eindresultaten aan het eind van de les nog gepresenteerd moeten worden.

bronnen: http://www.youtube.com/watch?v=a6W2ZMpsxhg http://www.youtube.com/watch?v=Kh8pCjjMc-Y

PRESENTERENElk groepje presenteert hun eindproduct. Na elke presentatie moeten de leerlingen reflecteren op elkaar.

VRAGEN AAN LEERLINGEN:Wat vond je goed aan de presentatie?Is er nog een connectie te zien met het originele beeld?Wat zou beter kunnen/wat zou je aanscherpen?Welke disciplines waren er zichtbaar en welke zou je nog toe kunnen voegen?

AFSLUITINGSluit de les af door met de leerlingen over de les te reflecteren.

VRAGEN AAN LEERLINGEN:Welke verschillende kunstvormen zijn aan bod gekomen?Hebben jullie geëxperimenteerd? Zo ja, heeft dit tot nieuwe inzichten geleid?Heb je iets geleerd van de opdracht?

7

LES 3

LESBeeldend

TIJDSDUUR100 minuten

KLAS4 Havo

AANTAL LEERLINGEN+/- 30

BENODIGDHEDENMuziek installatie, lege ruimte, beeldscherm

INLEIDINGIn deze les word er gewerkt vanuit identiteit. Er word gewerkt vanuit lichaamstaal. Hoe je staat, beweegt dat straalt iets uit. Hierover ga je in gesprek met de leerlingen mogelijk vragen zijn: Wat voor verschillende houdingen zijn er?

Wat voel je en straal je uit met deze verschillende houdingen. Is hier een verschil tussen? -> Laat de leerlingen deze verschillende houdingen ervaren.

Het doel van dit voorgesprek is dat de leerlingen zich bewust worden van wat ze uitstralen met hun lichaamstaal en waarom dit deel uit maakt van hun identiteit.

OPDRACHT 1 De leerlingen lopen kris kras door elkaar in de ruimte zoals ze door de stad, door school of op het station zouden lopen.Optie muziek: http://www.youtube.com/watch?v=VrpGhEVyrk0

Stel met de leerlingen vast dat iedereen een andere manier van lopen heeft. De leerlingen lopen opnieuw kris kras door elkaar maar kunnen plots een andere leerling volgen en hun manier van voortbewegen precies kopiëren (van je kruin tot aan je tenen). De leerlingen zijn zich nu bewust van hun volger. Ze kunnen hun volger nu verassen d.m.v. stops, sneller lopen en wendingen maken.

PERSONAGESIn dans en theater zie je verschillende personages. Elk personage heeft specifieke eigenschappen die terug in zijn of haar lichaamstaal. Wat voor personages waren er in de voorstelling ID. Zijn hun verschillen te zien in hun manier van bewegen?http://www.meervaart.nl/theater/?gclid=CPP9s-_VubsCFctb3godd2EALQ

Voor deze les zijn er vier personages:

8

1) Strijder: krachtig, groot en gegrond2) Chique dame: hoge energie, precieze bewegingen en aandachtig3) Dronkenlap: ongecontroleerd en slap4) Zieke: lusteloos, klein en voorzichtig

Bespreek met de leerlingen deze personages. Inventariseer hoe deze personen zich zouden voortbewegen en voor dit ook uit samen met de leerlingen.

OPDRACHT 2 Verdeel de leerlingen in groepen, laat elke groep 1 personages uitwerken. Voorbeeld stappenplan: 1. Binnen de bewegingskwaliteit van het personage; een sprong, een rol en een draai.2. Vaststaande houding, voortbeweging, manier van begroeten . 3. Laat de leerlingen hier zelf een volgorde in aanbrengen.

DANSELEMENTEN Uitleg over de verschillende elementen binnen dans. Tijd, kracht, ruimte.

bronnen voor de docent:KRACHT

http://danstijd.slo.nl/dansapedia/dansbegrippen/Danselemenkracht/TIJD

http://danstijd.slo.nl/dansapedia/dansbegrippen/Danselementtijd/RUIMTE

http://danstijd.slo.nl/dansapedia/dansbegrippen/Danselementruimte/

LEG UIT: Danselementen met betrekking op de les. Kracht word al gebruikt door de verschillende bewegingskwaliteiten van de personages. Tijd kun je inzetten door de leerlingen bepaalde bewegingen te laten versnellen en vertragen. Tijd kan in dit geval zorgen voor een uitvergroting van een beweging en dus van een personage. Met ruimte kunnen aan de leerlingen aan de slag gaan om er over na te denken hoe een groep van hun personages zich zou plaatsen in de ruimte ten opzichte van elkaar.

OPDRACHT 3De leerlingen voegen tijd en ruimte toe aan hun stuk. Dit resulteert in een eindproduct (presentatie)

PRESENTATIE1) Laat elk groepje hun gemaakte stuk zien zonder muziek. 2) Bespreek na elk groepje wat opviel. 3) Laat elk groepje een tweede keer presenteren met muziek.

(Voor elk personages een passend muziekje) 4) Experimenteer met de leerlingen welk muziekje het beste past bij welk personage, bespreek wat de

muziek toevoegt en wat er gebeurt als je het “ verkeerde muziekje gebruikt’’. 5) Dit stuk is een cross over naar de discipline muziek. Bespreek dit en maak de leerlingen hier bewust

van.

9

LES 4

LESBeeldend

TIJDSDUUR100 minuten

KLAS4 Havo

AANTAL LEERLINGEN+/- 30

BENODIGDHEDEN30 stuk vellen papier, muzieknummer, aansluiting aan boxen

INLEIDINGKorte uitleg over partituur.bron: http://libguides.library.uu.nl/bladmuziekKorte uitleg over grafische notatie.bron: http://www.noordelijkkoorfestival.nl/publicdocs/artikelen/methodiek/grafische%20notatie.pdf

OPDRACHT 1Je begint de les met het laten horen van een muzieknummer. Nadat we naar het nummer hebben geluisterd komt de volgende opdracht. Iedereen steekt zijn hand in de lucht. We zetten het nummer nog een keer op en iedereen moet met zijn hand de bewegingen van de muziek vormgeven.

Tip: als er een leerling bij zit die duidelijke accenten maakt met zijn hand op de muziek kun je die eruit pikken om die als voorbeeld voor de klas te geven. Als docent kun je ook meedoen zodat ze meteen een voorbeeld hebben van wat je allemaal kan doen en op welke intensiteit.

OPDRACHT 2Vervolgens krijgt iedere leerling een langwerpig vel papier en pakt een pen. Je legt uit dat de leerlingen een grafische notatie gaan maken op een stuk van een muziek. Dit lijkt er op wat ze net hebben gedaan met hun hand in de lucht maar nu moet het op het papier komen te staan. Doormiddel van lijnen, punten, krullen of een andere vormgeving.

OPDRACHT 3We laten nu het muzieknummer wat we net hebben gehoord los en richten ons alleen op de grafische notatie die zijn getekend door de leerlingen. Verdeel de groep in zes groepen. De leerlingen moeten één grafische notatie uitkiezen die iemand heeft gemaakt uit de groep. De groepen gaan zelfstandig te werk. Iedere groep gaat aan de hand van de grafische notatie een nieuwe muziekstuk maken. Ze mogen alles gebruiken: attributen, muziek instrumenten, stem, lichaam. De oorspronkelijke muziek hoeft niet meer hoorbaar terug te komen.

TIP: als mogelijke volgende stap kun je van de grafische notatie ook een dansstuk maken.

PRESENTERENDe groepen hebben tijd gehad om keuzes te maken met betrekking tot hun nieuwe muziekstuk en te repeteren. De groepen gaan hun muziekstuk presenteren aan elkaar.

10

AFSLUITINGNabespreken en reflecteren op elkaars eindproduct.

bron:Grafische notatiebron

afbeeldingen: google-afbeeldingen-grafische partituur

11

CKV PROJECTWEEKNa de vier lessen met het accent op vier verschillende disciplines begint de ckv week. Van maandag tot en met vrijdag zullen ze leerlingen in de ochtend aan de slag gaan met de eindopdracht.

GLOBAAL OVERZICHT

MAANDAG DINSDAG WOENSDAG DONDERDAG VRIJDAG

09:00-10:00 inleiding opdracht

start gezamenlijk

start gezamenlijk

start gezamenlijk

start gezamenlijk

10:00-11:00 brainstormen concept verder uitwerken

repeteren repeteren verwerken feedback

11:00-12:00 feedback studenten docent

resultaat laten zien

repeteren aan elkaar laten zien, feedback

repeteren

12:00-13:00 x x x x generale repetitie

13:00-14:00 x x x x nabespreking + reflectie opdracht uitdelen

19:00-20:30 x x x x presenteren voor scholieren en ouders

12

OVERZICHT UITGEWERKT

MAANDAG Inleiding op de opdrachtKlassikaal brainstormen over verschillende sub tema’sIndelen van de groepenPer groep brainstormen over het (sub)themaVanuit brainstorm concept bedenkenConcepten uitwisselen aan elkaarFeedback van leerlingen en docentInvullen logboek

DINSDAG Gezamenlijke startLocaties binnen de school uitzoekenConcept verder uitwerkenPlan van aanpak schrijvenBeginnen met maken/creëren /experimenterenGezamenlijke afsluiting: elk groepje presenteert op originele manier hun bevindingen/resultaten van de ochtend.

WOENSDAG Gezamenlijke startBenodigdheden (cd-speler, muziek, kleding, attributen) verzamelenVerder werken aan eindpresentatieGezamenlijk afsluiten, mogelijkheid tot vragen stellen

DONDERDAG Voorlopige versie van het product afmakenAlle groepen presenteren hun product aan elkaarNa elke presentatie feedback Gezamenlijk afsluiten, mogelijkheid tot vragen stellen

VRIJDAG Verwerken feedback (vorige dag) in productGenerale repetitieGezamenlijke nabespreking op de weekLeerlingen attenderen op het reflectieverslag dat ze de week erop moeten inleveren (huiswerk).

LOGBOEKElke dag schrijven leerlingen aan het eind van de ochtend kort een reflectie in hun (groeps)logboek. Hierin schrijven ze op wat ze hebben gedaan en aan welke disciplines ze aandacht hebben besteed en waar en hoe deze disciplines zich hebben vermengd. Ook schrijven de leerlingen op waar ze de volgende dag aan willen werken.D.m.v. het logboek blijft de docent op de hoogte van het proces van de groepjes. En voor de leerlingen is het steeds een toevoeging op hun eerder bedachte stappenplan.

13

BEOORDELINGEISEN EINDPRODUCTIE

Het gekozen thema moet naar voren komen in het eindproduct. De disciplines dans, theater, beeldend en muziek vormen samen een geheel in het eindproduct. Het eindproduct is minimaal… en maximaal.. (door de docent nader te bepalen) Iedereen neemt fysiek deel mee aan het eindproduct.

EINDBEOORDELING CRITERIA Actieve deelname in het proces Samenwerking tijdens het proces In het eindproductie word gelet op inzet, concentratie en een professionele werkhouding Er word gelet op: Compositie, aankleding, tijd, kracht en ruimte in het eindproduct Logboek Individuele eindreflectie

14

BRONNENLIJST

Visser, de A. (1998), De tweede helft: Beeldende kunst na 1945. Nijmegen/Amsterdam: Sun.

ING (2013). Onze helden zijn terug! [video file] Geraadpleegd op: 17-12-13.http://www.youtube.com/watch?v=a6W2ZMpsxhg

Discovery TV (2010). Time Warp: Blue Man Group Paint Drumming [video file]. Geraadpleegd op: 17-12-13. http://www.youtube.com/watch?v=Kh8pCjjMc-Y

Theater de Meervaart Amsterdam (z.d.). ID Movementalist Vincent Verburg. Geraadpleegd op: 16-12-2013. http://www.meervaart.nl/theater/?gclid=CPPLnoSbvLsCFQlb3godxmUAmg

Inis (2009). Geraadpleegd op: 17-12-2013.http://inis.infoteur.nl/specials/theatervormen.html

Koncon (z.d.). Geraadpleegd op: 17-12-2013. http:// www.koncon.nl/nl/Studierichtingen/Masterspecialisaties/Muziektheater%20Master%20T.I.M.E./

Bamie (z.d.). Geraadpleegd op 17-12-2013. www.bambie.org http://www.bambie.org

Utrecht University Library (2013). Geraadpleegd op 18-12-2013.http://libguides.library.uu.nl/bladmuziek

Immie Klaver(z.d.). Geraadpleegdop 18-12-2013.http://www.noordelijkkoorfestival.nl/publicdocs/artikelen/methodiek/grafische%20notatie.pdf

15