Verwondering

www.cmf-nederland.nl

In d I enst der Genez InG | s e p t ember 2014

Tijdschrift van de Christian Medical Fellowship Nederland

jaargang 43, nummer 3Kwartaaluitgave in oplage van 650 exemplarenISSN 1382-0656

RedactieNico Wolswinkel, hoofdredacteurRianne Wisse-Roest, eindredacteurWillemien Smelt-Westerhuis, tweede eindredacteur • Caroline van den Berg, Barend Florijn, Joanne Hogendoorn, Geriska Poortman, Caroline Hildering, Dianne Nolen, Martijn van Rijswijk, redacteuren • Jeroen Krijnsen, fotoredactie

Overige medewerkersFrank Visscher, columnistTabitha Kieviet-van Immerzeel, Dokter in Dakar

Kopij en opgave advertentiesNico WolswinkelBrederodelaan 11, 3906 EH VeenendaalTelefoon: (0318) 541 768E-mail: wolswinkel@xmsnet.nl

Richtlijnen voor het inzenden van kopijAantal woorden per artikel maximaal 1500. Verwijzingen en noten aan het eind van het artikel plaatsen. Aanleveren bij voorkeur als Word-bestand per e-mail; afbreekfunctie uit. De redactie behoudt zich te allen tijde het recht voor om ingezonden artikelen te redigeren c.q. in te korten.

Sluitingdata kopij Maartnummer: 15 januariJuninummer: 15 aprilSeptembernummer: 15 juliDecembernummer: 15 oktober

Vormgeving & drukFirst Concept Communications Partners Ltd. Telefoon: (0183) 623284

Contact CMF-NederlandCMF-Nederland secretariaatFaustdreef 181, 3561 LG UtrechtTelefoon: (030) 263 08 43Fax: (030) 262 20 50E-mail: info@cmf-nederland.nlInternet: www.cmf-nederland.nl

CMF-Nederland financiëelInformatie over lidmaatschap via het secretariaat.IBAN: NL47 INGB 0000 4721 46 t.n.v. CMF-Nederland te UtrechtOpzeggingen voor het volgende jaar dienen uiterlijk 30 november van het lopende kalenderjaar bij het secretariaat binnen te zijn. Losse nummers In Dienst Der Genezing € 7,50

Grondslag, visie en missie van CMF-NederlandDe grondslag van de vereniging is Gods openbaring in Christus, zoals deze in de Bijbel tot ons komt. De visie van de vereniging is, dat het geloof in Jezus Christus inspiratiebron is voor de persoon en het werk van de arts. De missie van de vereniging is haar leden door middel van onderlinge ontmoeting, bezinning en verdieping toe te rusten om zowel in hun beroep als daarbuiten aan haar visie inhoud te geven. De vereniging ziet het ook als haar missie om te participeren in de internationale christelijke medische gemeenschap.

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de redactie.

Colofon

inhoud In dIenst der GenezInG n nummer 3 2014

04 Over de waardevan wonderenJan Hoogland en Willem J. Ouweneel

12 Een huisarts en gebedsgenezing Dick Kruijthoff

16 Het verhaal van mijn wonderlijke genezingHenk van der Spoel

18 Geloof jij in de God van wonderen?Aly Loeve

Wonderen

De uitgave van een Engelstalig num-mer, in het kader van het ICMDA congres, heeft veel positieve reacties opgeleverd. Inhoud en vormgeving zijn in de smaak gevallen! Dat is mooi, want het was wel een beetje een waagstuk. Met dit nummer pakt de redactie ‘de gewone draad weer op’. Nou ja...gewoon…: een wonder is helemaal niet gewoon. Hebben wij eigenlijk wel oog voor het wonder? Dit zou voor christenen in de zorg eigenlijk het intrappen van een open deur moeten zijn. Natuurlijk hebben wij daar oog voor! Maar is dat altijd

zo? Zien wij wonderen gebeuren? Hoe duiden wij deze wonderen dan? Zijn we er niet heel goed in om allerlei kri-tische vragen te stellen, als kinderen van de Verlichting?

We bieden stevige artikelen van Jan Hoogland, Willem Ouweneel en Dick Kruithoff. Twee levensechte verhalen van betrokken gelovigen brengen de realiteit van het wonder heel dicht bij, ook van alle vragen in het proces dat er aan vooraf ging. Mij werd opnieuw heel erg duidelijk: God gaat soms wonderlijke wegen met Zijn kinderen. Dokters staan erbij en mogen er naar kijken. Hopelijk ‘zien’ we het ook.

De redactie kreeg deze zo-mer een stevige versterking: Caroline Hildering, Dianne Nolen en Martijn van Rijswijk schoven aan bij de redactietafel, alle drie jong en enthousiast. We zijn weer op volle sterkte! Met veel energie zet-ten we ons aan de volgende nummers. En wanneer u nog suggesties hebt voor de jaargang 2015: schroom niet ze op de mail te zetten.

Van de redactieNico wolswiNkel

15 Reacties op de stelling van de CMF-website

20 Van de bestuurstafel Terugblik op icMDA 2014 Paul Lieverse

21 De drijfveren van… Kees Aleman

23 Meditatie CMF Engeland A Testimony or a Front? Caroline van den Berg

24 Boekrecensie Psychiatrie met een Bijbelse achtergrond Arie van der Zwan

25 Boekrecensie Mindful met Jezus Geriska Poortman

25 Boekaankondiging Genezen van kanker Willemien Smelt-Westerhuis

26 Boekrecensie Zorg met een hart - Als alles economie is Barend Florijn

26 Boekaankondiging Gods woord als medicijn voor je lichaam Caroline van den Berg

27 Boekrecensie Tumult bij de uitgang Barend Florijn

28 ICMDA 2014 – XVth World Congress – Corine Lustig & Ytina Wolthuis

columns11 Column Verwonderd Frank Visscher

22 Dokter in Dakar een gebed als muziek in de oren Tabitha Kieviet-van Immerzeel

nieuws31 Studentikoos studentenperikelen Corine Lustig

31 Nieuwe leden

31 Agenda

Thema JAN HooGlAND eN willeM J. ouweNeel

Wonderen. Veel christenen hechten een bijzondere waarde aan wonderen of bovennatuurlijke gebeurtenis-sen. Anderen zijn daar sceptisch over. In Sophie, het magazine van de Stichting voor Christelijke Filosofie,

verscheen vorig jaar een tweetal artikelen waarin de waarde van wonderen bediscussieerd werd door enerzijds Jan Hoogland en anderzijds Willem J. Ouweneel. In dit nummer van IDDG verschijnt een verkorte versie van deze discussie*. Hoogland stelt een aantal vragen bij de ontwikkeling onder protestantse chris-tenen, die steeds meer waarde lijken te hechten aan wonderlijke, bovennatuurlijke verschijnselen in hun

omgeving. Ouweneel daarentegen nuanceert het standpunt van Hoogland en waarschuwt om het kind niet met het badwater weg te gooien.

Idd

G n

se

ptem

ber

201

4

4

over de waarde van wonderenHoewel het geloof in wonderen onder christenen niet nieuw is, is het wel opvallend dat het de laatste tijd juist onder protestantse christenen zo toeneemt. Van origine zijn protestantse christenen volgens mij namelijk erg sceptisch over het geloof in wonderen. Ik vermoed dat dit alles te maken heeft met allerlei vormen van volks-geloof, bijgeloof en legendevorming in de rooms-katho-lieke kerk. Daarbij is het wel zaak onderscheid te maken tussen het geloof in de wonderen die in de Bijbel verteld worden (bijvoorbeeld het wonder dat Jezus over het wa-ter wandelt) en wonderen waarvan men zelf getuige is in de eigen omgeving. Voor orthodox protestanten zijn de eerste onomstreden, omdat zij tot het geïnspireerde woord van God behoren. Anders is dat met actuele wonderen. Daarover zijn protestanten veel sceptischer dan rooms-katholieken.Bij katholieken is het wonder betrekkelijk ‘gewoon’. Zo speelt het wonder een belangrijke rol in de eucharistie: brood en wijn veranderen volgens de klassiek rooms-katholieke opvatting daadwerkelijk in het lichaam en

bloed van Christus. Een wonder dat verder niet kan worden waargenomen, maar waaraan binnen de rooms-katholieke kerk wel stellig geloof werd gehecht. Ook speelt het wonder een belangrijke rol in de beslis-sing over de vraag of bepaalde personen binnen de ker-kelijke traditie ervoor in aanmerking komen om heilig te worden verklaard. Sterker nog: voor een heiligver-klaring is het belangrijk dat van de betrokken persoon bekend is dat hij wonderen heeft verricht die ook met een zekere objectiviteit zijn vastgesteld. Dit heeft er binnen de roomse kerk zelfs toe geleid dat er bij iedere heiligverklaring nauwkeurig onderzoek wordt verricht naar de wonderbare verrichtingen van de betrokkenen. In de derde plaats behoorde het wonder tot de basale ‘economie’ van de rooms-katholieke kerk: het is een belangrijke bron van inkomsten. Steden, staten of bisdommen die een belangrijke relikwie in handen wisten te krijgen, konden zich daarmee vergewissen van een gestage stroom van pelgrims, die ook gaven voor de plaatselijke kerk met zich meebrachten. Dat niet het

Jan HooGland

*Artikelen zijn met toestemming van de hoofdredactie van Sophie en in goed overleg met de beide auteurs door de redactie van IDDG ingekort en gepubliceerd.

minst vanwege de wonderlijke krachten die aan derge-lijke heilige voorwerpen werden toegekend.

StreeptheologieIn protestantse kerken was er – juist ook vanwege het vaak volkse en bijgelovige karakter van al deze verha-len – een grote scepsis jegens het wonder(bij)geloof. Dat geldt bijvoorbeeld voor Calvijn die schreef: ’Maar die gave der gezondmakingen is verdwenen, evenals ook de overige wonderen, die de Here een tijdlang heeft willen doen plaatshebben, om de nieuwe predi-king van het evangelie in eeuwigheid wonderbaarlijk te maken’ (Institutie IV, xix, 18; vertaling Sizoo). Voor hem behoren wonderen tot de tijd van de openbaring: in de tijd van het ontstaan van het Nieuwe Testament gebeurden er wonderen ter ondersteuning van de ver-spreiding van de boodschap. Met de afsluiting van de openbaring vervalt ook die functie van de wonderen.

Deze afwijzing van de actuele mogelijkheid van won-deren is in belangrijke mate bepalend gebleven voor de calvinistische traditie. Tegenwoordig wordt deze opvatting van Calvijn wel aangeduid als de ‘streep-theologie’ (officieel in het theologisch jargon ook wel cessationisme genoemd).Binnen de protestantse kerken kwam daar verandering in met de opkomst van de zogenoemde ‘pinksterbe-weging’. Met name aan de meer charismatische kant van deze beweging wordt veel aandacht gegeven aan de gaven van de Geest (charismata), die onder andere (of soms zelfs bij voorkeur) tot uitdrukking zouden komen in wonderlijke, bovennatuurlijke, niet verklaar-bare gebeurtenissen. Deze ontwikkeling heeft geleid tot groeiende discussie over de streeptheologie. Steeds meer mensen beweren dat het begrijpelijk is waarom Calvijn en anderen destijds tot hun standpunt kwamen, maar dat de theologische papieren ervoor niet sterk zijn. Id

dG

n

sept

embe

r 2

014

5

>>

Is een genezing van een ernstige ziekte niet altijd wonderlijk, hoezeer zij ook door rationeel medisch ingrijpen is bewerkt of bevorderd?

Prof. Dr. Jan Hoogland (1959) studeerde sociologie en filosofie. Hij is sinds 1997 bijzonder hoogleraar Christelijke Filosofie aan de Universiteit Twente. Daarnaast is hij lector Samenlevingsvraagstukken aan de Gereformeerde Hogeschool Zwolle en universitair docent Bestuurswetenschappen aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Hij is hoofdredacteur van het tijdschrift Sophie.

Waar gaat de discussie over?Over de vraag of de streeptheologie nu al dan niet juist is, wil ik het niet hebben. De vraag die ik centraal wil stellen in het vervolg van mijn artikel is: Getuigt deze toenemende openheid van protestantse christe-nen voor het geloof in wonderen van geloofsherstel of is er sprake van een toenemende gevoeligheid voor bijgeloof? Als het aan de pleitbezorgers van deze won-derrevival ligt, is het eerste het geval. Hun stelling is dat de streeptheologie onhoudbaar is gebleken en dat protestantse christenen zich weer vaker openstellen voor de kracht van de Heilige Geest. Twee argumenten keren daarbij steeds terug. In de eerste plaats zouden christenen volgens deze pleitbezorgers te gemakke-lijk zijn meegegaan in een verlicht, rationalistisch en verwetenschappelijkt wereldbeeld. In plaats van trouw te blijven aan de overtuiging dat God rechtstreeks invloed kan uitoefenen op de gebeurtenissen in de we-reld, zijn veel moderne christenen kritiekloos meege-gaan met de Verlichting die God heeft doodverklaard en met niet naturalistisch te verklaren gebeurtenissen geen rekening houdt.Het tweede argument is dat christenen die niet open-staan voor de bijzondere werkingen van God in de wereld daarmee te klein van God denken. Wie niet rekent met de kracht van het gelovige gebed en met rechtstreeks goddelijk ingrijpen, is met andere woor-den ‘kleingelovig’ en heeft geen hoge verwachtingen van wat God vermag.

Hoewel er het één en ander voor deze argumenten te zeggen is, vind ik ze allerminst overtuigend. In de eerste plaats betwijfel ik of het scepticisme van protestantse christenen echt zoveel met de Verlichting en de daarop volgende secularisatie te maken heeft. Ongetwijfeld hebben die ontwikkelingen het scepticis-me aangaande wonderverhalen vergroot, maar de eer-ste aanleiding is ouder en heeft vooral te maken met de kritische houding tegenover het volkse bijgeloof en het manipulatieve gehalte van veel wonderverhalen zoals die binnen de katholieke kerk de ronde deden.In de tweede plaats is het altijd goed om waarschuwin-gen tegen kleingeloof ter harte te nemen, maar dan moet tegelijk de vraag beantwoord worden of de open-heid voor wonderen werkelijk zoveel te maken heeft met de mate van gelovigheid. Getuigt het werkelijk van een gebrek aan vertrouwen in de macht van God

en het reddende werk van Jezus Christus als iemand sceptische vragen stelt ten aanzien van bijvoorbeeld de genezingen van voorgangers als Jan Zijlstra?

impliciete vooronderstellingenWat mij opvalt in hedendaagse discussies over wonde-ren, zijn de impliciete vooronderstellingen die daar-achter schuilgaan. Ik noem er enkele.In de eerste plaats valt mij op hoe gemakkelijk in deze discussie wordt uitgegaan van een vanzelfsprekende scheiding tussen natuurlijke en bovennatuurlijke gebeurtenissen. Natuurlijke gebeurtenissen worden dan opgevat als gebeurtenissen die langs gangbare en controleerbare wegen te verklaren zijn. Bovennatuur-lijk gebeurtenissen zijn daarentegen gebeurtenissen waarvoor zo’n verklaring ontbreekt. Deze zienswijze maakt wat mij betreft een heel verkeerd onderscheid. Hoeveel de wetenschap ook verklaren kan, er is altijd nog veel meer dat de wetenschap niet verklaren kan. Maar daarmee is alles wat zij niet verklaren kan nog niet wonderlijk. En al evenmin is al wat zij wel verkla-ren kan, daarmee van ieder wonder ontdaan. Is een genezing van een ernstige ziekte niet altijd wonderlijk, hoezeer zij ook door rationeel medisch ingrijpen is be-werkt of bevorderd? En is menselijk lijden niet altijd in zekere zin demonisch, hoezeer dat lijden ook verklaard kan worden uit ‘normale’ menselijke verhoudingen?In de tweede plaats valt mij op hoe in charismatische kringen aan het bovennatuurlijke altijd veel meer gees-telijke betekenis gegeven wordt dan aan het normaal ‘natuurlijke’. Alsof God of het goddelijke minder betrok-ken is bij een genezing langs natuurlijke weg dan bij een genezing ten gevolge van rechtstreeks goddelijk ingrijpen.

BezwarenDaarmee kom ik tot een aantal bezwaren tegen het onder protestanten toenemende geloof in wonderen en buitengewone gebeurtenissen.

Mijn eerste bezwaar tegen dit wondergeloof is, dat ik zelden overtuigende verslagen van dergelijke gebeur-tenissen hoor. Er zijn in veel van die verhalen voor mij altijd teveel factoren die mij als te twijfelachtig of te subjectief voorkomen. Het enthousiasme van de verteller wint het vaak van de overtuigingskracht van diens verhaal. Onvermijdelijk worden vertellers ge-confronteerd met de vraag om voor hun verhaal harde argumenten of bewijzen aan te voeren, die zij zelden of nooit hebben. En maar al te vaak moeten zij terugko-men op eerdere beweringen. Een tweede bezwaar heb ik tegen wat men in deze discussies precies onder wonderen verstaat en welke betekenis men er aan hecht. Mensen die grote waarde hechten aan wonderlijke gebeurtenissen en de gees-telijke gaven waaruit zij zouden voortkomen, hebben vaak een nogal platte opvatting van wat een wonder is, Id

dG

n

sept

embe

r 2

014

6

Er zijn geen aanwijzingen dat wonderlijke genezingen onder gelovigen vaker voorkomen dan onder ongelovigen

namelijk een gebeurtenis die langs normale weg niet verklaard kan worden. Het wonder zou dan dus een buitengewone gebeurtenis zijn die plaatsvindt door rechtstreeks goddelijk ingrijpen. Mijn stelling hiertegenover zou zijn dat er heel veel gebeurt waarvoor geen gangbare of wetenschappelijke verklaring is. Sterker nog: wie zich ervoor openstelt zal ontdekken dat wonderen minder ongewoon zijn dan ze op het eerste gezicht lijken. Zo zijn er in de medi-sche sector tal van beschrijvingen bekend van won-derlijke, onverklaarbare genezingen. Ook mensen die zich aan God noch gebod storen, blijken wel eens op onverklaarbare wijze te genezen van een ongeneeslijke ziekte. Statistisch lijken er dan ook geen aanwijzingen te zijn dat wonderlijke genezingen onder gelovigen va-ker voorkomen dan onder ongelovigen. Zo’n wonder-lijke gebeurtenis wijst echter nog in geen enkel opzicht op onmiddellijk goddelijk ingrijpen.

Daarmee kom ik tot een derde bezwaar. Want wat mij betreft moet de discussie niet gaan over de vraag of er door goddelijk ingrijpen wonderen plaatsvinden,

maar over de vraag welke betekenis aan die wonderen wordt gehecht. Als ik het goed zie, is een wonderlijke gebeurtenis voor de eigentijdse, christelijke ‘wonderge-lovige’ een teken van Gods onmiddellijke presentie in die gebeurtenis. God is in het wonder ‘nadrukkelijker’, ‘opzettelijker’, ‘meer direct’ of ‘betekenisvoller’ present dan in gewone, normale gebeurtenissen. Tegen dit onderscheid in waardering voor Gods middel-lijke (natuurlijke) en onmiddellijke (bovennatuurlijke) aanwezigheid heb ik grote bezwaren. Ik zou werkelijk niet weten waarom Gods onmiddellijke aanwezigheid van groter waarde is dan zijn middellijke aanwezigheid. Sterker nog: volgens mij ontbreken alle gronden om op een steekhoudende wijze dit verschil te maken. Want maak je de vraag of God al dan niet onmiddellijk pre-sent is in deze zienswijze niet afhankelijk van de vraag of je een bepaalde gebeurtenis of een bepaald effect al dan niet (wetenschappelijk) verklaren kunt? Anders gezegd: maak je God hier niet tot ‘stoplap’ van ons ver-mogen zaken wetenschappelijk te verklaren? Alsof God in alles wat wij verklaren kunnen middellijk present is, terwijl Hij in wat wij (nog?) niet verklaren kunnen onmiddellijk present is (tot op het moment dat wij ook dat verklaren kunnen)? Juist deze opvatting lijkt mij te getuigen van een grote overschatting van de Verlichting en het sciëntistische wereldbeeld.

Naar mijn indruk is dit ook de oorspronkelijke inzet van de streeptheologie. Zij verzet zich niet zozeer te-gen de mogelijkheid van wonderen, maar vooral tegen het openbaringskarakter dat aan deze wonderen wordt

Idd

G n

se

ptem

ber

201

4

7

>>

toegeschreven. Volgens deze opvatting beperkt de gezaghebbende openbaring van God zich tot datgene wat Hij in zijn Woord, over zichzelf geopenbaard heeft. De Bijbel is de basis van het geloof en meer dan dat heeft de christen niet nodig. De christen mag ernaar verlangen dat hij datgene wat hij op grond van de Bijbel gelooft ook in zijn leven mag ervaren. Maar die ervaring is – hoe geloofsversterkend ook – niet van hetzelfde gezag als Gods zelfopenbaring in zijn Woord.Met dat laatste kom ik tot een vierde bezwaar. Achter deze opvatting zit namelijk een belangrijke bescher-ming van de christelijke gemeente tegen manipula-tieve krachten die zich binnen de gemeente zouden kunnen doen gelden. Mensen die de indruk zouden kunnen vestigen op de één of andere wijze met hogere machten in contact te staan en over speciale gaven te beschikken, bijvoorbeeld gaven van genezing of gaven van duivelsuitbanning. Het blijken in de praktijk vaak de splijtzwammen te zijn in de christelijke gemeente. De Bijbel zelf is daar ook kritisch over. Lees bijvoor-beeld 1 Kor. 14 over de gave van tongentaal. De waarde hiervan wordt enorm gerelativeerd: als individueel gelovige kun je er veel aan hebben, maar als gemeen-

schap schiet je er niet veel mee op. Je kunt je nauwe-lijks aan de indruk onttrekken dat de briefschrijver waarschuwt tegen de waarde die aan dit vermogen wordt toegeschreven en vooral het belang van andere, meer ‘normale’ geestesgaven wil onderstrepen.Wat ik in mijn verhaal niet bepleit is scepsis tegen de macht van God die ook in tal van wonderen tot uit-drukking kan komen. Waar ik wel tegen pleit is het op basis van subjectieve ervaringen toekennen van grote betekenis aan gebeurtenissen als zouden zij van een bijzondere en onmiddellijke betrokkenheid van God getuigen en een directe openbaring zijn van zijn wil. Want overal waar op zo’n manier met wonderen wordt omgegaan, is de onmiddellijke dreiging van manipu-latie en partijvorming aanwezig. Vaak zijn daar ego’s in het spel. Volgens mij brengen dat soort krachten weinig goeds teweeg in de gemeenschap der heiligen.

LiteratuurDe Leede, B. (2008), ‘Over de evangelicalisering van de protestantse kerk(en)’. In: Wapenveld, Jaargang 58, nummer 4, augustus 2008, p.4–12Id

dG

n

sept

embe

r 2

014

8

Het ‘wonder’ is in de Bijbel eenvoudig alles wat ons tot bewondering en verwondering brengt

Protestant/katholiekIk waag te betwijfelen of protestanten van nature scep-tischer zijn over wonderen dan katholieken. Voordat in Lourdes een genezing als een echt wonder wordt geaccepteerd, vindt er een zeer grondig en uitgebreid medisch onderzoek plaats. Daartegenover staan heel wat protestanten die wel érg gemakkelijk allerlei ‘gene-zingen’ als echte wonderen accepteren en érg gemak-kelijk achter genezers aanlopen, ook als het charlatans zijn. Wat dat betreft is er zeker gevaar van toenemend bijgeloof onder christenen; maar we mogen het kind niet met het badwater weggooien, zoals ik in dit artikel graag wil verduidelijken.Het protestantisme heeft altijd van wondergenezin-gen geweten. Luther zei in zijn Tischreden dat in álle zware ziekten de duivel betrokken is en dat genezing

dus ook een vorm van duiveluitdrijving is. Hij heeft dit ook praktisch toegepast: toen Melanchton in 1540 doodziek was, bezocht hij hem en sprak hem toe: “Wees goedsmoeds, Philippus, je zult niet sterven! (...) vertrouw op de Heer, die kan doden en weer levend maken, slaan en weer helen.” Melanchton genas won-derbaarlijk. Elders getuigt hij over het gebed dat grote wonderen doet en doden opwekt. Hij geeft daarbij zichzelf, zijn vrouw en Melanchton als voorbeeld. In een brief aan de predikant Severin Schulze heeft hij uitvoerig beschreven hoe hij en zijn medewerkers gewoonlijk de genezingsbediening uitvoerden.

Calvijn/calvinismeLuther is dus oké - het is Calvijn die in Nederland de markt bedorven heeft. Om Calvijns negatieve houding Id

dG

n

sept

embe

r 2

014

9

>>

wIllem J. ouweneel

Hoogland noemt enkele malen het onderscheid natuurlijk/gewoon versus bovennatuurlijk/ongewoon, maar nuanceert dat zelf al. Terecht. De Bijbel rekent tot de ‘wonderen’ ook zaken die voor ons heel ‘natuurlijk’ zijn, zoals meteorologische fenomenen en de ontwikkeling van het kind in de moeder-schoot. Het ‘wonder’ is in de Bijbel eenvoudig alles wat ons tot bewondering en verwondering brengt. Daarbij is het schema natuurlijk/bovennatuurlijk volkomen vreemd aan de Schrift; voor de Schepper en Onderhouder van de wereld is alles ‘natuurlijk’ wat Hij doet, of Hij nu geneest via de dokter of via de genezingsbedienaar.

Prof.dr. Willem J. Ouweneel (1944) is gepromoveerd in de biologie, de filosofie en de theologie. Hij is (tot sept. 2014) als hoogleraar systematische theologie verbonden aan de Evangelisch Theologische Faculteit te Leuven (B.). Hij is een actief schrijver en spreker.

tegenover de genezingsbediening te begrijpen moet men weten dat (a) Calvijn zelf altijd tobde met een kwakke-lende gezondheid, en (b) hij de onbijbelse middeleeuwse berustingsleer c.q. de katholieke leer van het lijden over-nam. Dat klinkt nog door in Zondag 10 van de Heidel-bergse Catechismus, waar je ook ziekte maar berustend uit Gods ‘goede Vaderhand’ hebt te aanvaarden.Als Hoogland zich bezighoudt met de hedendaagse aandacht voor de genezingsbediening, moet hij niet alleen aandacht geven aan de ‘streeptheologie’, maar ook aan de berustingsleer en het daarachter liggende middeleeuwse én gereformeerde godsbeeld, dat meer stoïcijns dan bijbels is. Gelukkig zijn de kerken na de Reformatie niet altijd zo lijdzaam geweest. De geves-tigde kerken wisten zich weliswaar grotendeels niet van de middeleeuwse erfenis te bevrijden, maar buiten het protestantse establishment kwam een meer bijbelse visie wél voor. En dat bepaald niet pas in de twintigste eeuw zoals Hoogland schrijft! In de zeventiende eeuw kwam de genezingsbediening voor bij de Quakers, in de achttiende eeuw bij de methodisten en de her-rnhutters, in de negentiende eeuw onder meer bij de katholiek apostolischen, maar ook bij de lutheraan Blumhardt in Duitsland en de gereformeerde Andrew Murray in Zuid-Afrika. In de twintigste eeuw kwam het niet slechts voor bij de pinksterbeweging, maar ook bij de anglicanen en rooms-katholieken. Fraai symptoom: sinds het Tweede Vaticaans Concilie is het ‘sacrament der stervenden’ weer een echte ‘ziekenzal-ving’ geworden, gericht op genezing, niet op de dood.

Nieuwe openheidOp de vraag van Hoogland ‘hoe je de toenemende openheid van protestantse christenen voor het geloof in wonderen moet waarderen’, antwoord ik: die open-heid heeft te maken met (a) de evangelicale weerleg-ging van de streeptheologie én de middeleeuwse berustingsleer, (b) met een nieuwe theologie van de charismata (‘Geestesgaven’), en misschien wel vooral (c) met het opkomen van een soort christendom waarin het niet alleen gaat om de vraag of je wel de juiste dingen gelooft (‘confessionalisme’), maar waarin het ook gaat om beleving en ervaring. Mensen willen weten of God er echt is, en willen dan geen rationele ‘godsbewijzen’, maar de ervaring van de realiteit van God. Eén authentiek genezingswonder doet daarvoor meer dan honderd logische argumenten.Natuurlijk, ik ben het met Hoogland eens dat zulke ‘wonderen’ gestaafd moeten worden. Voor mij is er sprake van een genezingswonder, (a) als er tevoren medisch vastligt dat de zieke aan ziekte Q lijdt, (b) spontane genezing van Q medisch niet verwacht mag worden, (c) de genezing van Q in de genezingsbedie-ning plaatsvindt, en (d) achteraf medisch bevestigd wordt. Zelfs als Q medisch wel te genezen zou zijn (operatief of medicamenteus), maar de genezing vindt in de genezingsbediening plaats, zodat behandeling niet meer nodig is, noem ik dat een genezingswonder. Zelfs als het bij Q ‘slechts’ gaat om een psychosomati-sche kwaal, maar iemand lijdt daar al tien jaar aan en wordt in de genezingsbediening stante pede én perma-nent genezen. Ik hanteer het woord ‘wonder’ steeds in engere zin. Ik heb daar het woord ‘bovennatuurlijk’ niet voor nodig; sterker nog: in elke genezingsbe-diening spelen psychische factoren ongetwijfeld een rol. Maar daar kun je niet alles mee verklaren; anders zouden we alle internisten kunnen vervangen door psychologen.

Dokter versus genezingsbedienaarIk ben het met Hoogland eens dat God evengoed via de dokter als via de genezingsbedienaar kan genezen. Maar in tegenstelling tot Hoogland maakt dat voor mij praktisch toch een groot verschil. God kan vijfduizend mensen evengoed brood geven via de bakker als via Jezus. Het enorme verschil is dat er van de ene manier geen machtig getuigenis uitgaat, maar van de andere wel. Als we via de bakker brood of via de dokter gene-zing ontvangen, zijn we God dankbaar. Maar als vijf-duizend mensen via een dienaar van God allemaal te eten krijgen van vijf broodjes, of als mensen die door artsen opgegeven zijn, in de genezingsbediening beter worden, gaat daar een machtig getuigenis van uit: God is hier op een bijzondere manier present.Mensen komen in het algemeen niet tot geloof door brood van de bakker of door genezingen door artsen. Mensen komen massaal tot geloof door wonderen. Id

dG

n

sept

embe

r 2

014

10

Eén authentiek genezingswonder doet meer dan honderd logische argumenten

Elke dag komen er wereldwijd zo’n 100.000 à 130.000 mensen tot geloof, daarvan pakweg 80 à 90 procent door wonderen en tekenen. Men mag daar de neus over optrekken, maar wie zal erover klagen als het echte, blijvende bekeringen blijken te zijn? Trouwens, de bijdrage die de grote geves-tigde kerken, die helaas nog weinig besef van de genezingsbediening hebben, aan de wereldzending leveren, is echt minimaal. Verreweg de meeste be-keringen in Zuid-Amerika, Afrika en Azië komen door pinkster- en charismatische zendelingen. Van de weeromstuit hebben nu ook westerse christenen massaal de wens gekregen om in de genezingsbe-diening genezen te worden. Dat is wel begrijpelijk, maar ik ben er net als Hoogland niet onverdeeld gelukkig mee. De ‘tekenen’ staan toch primair in dienst van zending en evangelisatie. Als Jezus zegt dat vijf ‘tekenen’ de gelovigen zullen ‘volgen’, waaronder demonenuitdrijving en ziekengene-zing (Marc.16:17v.), dan doelt hij blijkbaar op het zendingswerk. Tongentaal behoort tot de dingen die bedoeld zijn voor de gelovigen, maar die een (wonder) ‘teken’ zijn voor de óngelovigen. Geluk-kig: van de regen die bestemd is voor de ongelovi-gen - opdat ze tot Christus zullen komen - vallen ook wel eens druppels op de gelovigen, omdat God ook van hen houdt.

Bidden doet wonderenVanuit een gereformeerd standpunt zou je kunnen stellen dat wonderen niet bewerkt kunnen worden door het gebed. Maar is dat bijbels? De Bijbel zegt vaak dat God zich liet ‘verbidden’, dat wil zeggen, zich door mensen liet overreden om iets anders te doen dan Hij had aangekondigd (Gen.18; Ex.33; Jes.38). Jak.5:18 zegt dat een krachtig gebed van een rechtvaardige veel vermag (‘een krachtige uitwer-king bezit’). Jezus zegt niet: Bid voor de zieken, en als God het wil, zal Hij genezing schenken, maar: Geneest de zieken. De nadruk ligt daarbij helemaal niet op het bidden, maar op het proclameren van genezing over de zieken (‘word ziende!’, ‘word geopend!’, ‘sta op en wandel’). Het woord ‘gebedsge-nezing’ wijs ik dan ook af. Op zendingsvelden worden duizenden genezen, niet doordat zendelingen zeggen: ‘Heer, wilt u deze persoon genezen?’ maar doordat zij zeggen: ‘Wees genezen in Jezus naam’. Als een dergelijke bediening vruchten afwerpt, zelfs in het Westen, zelfs onder gelovigen, dan moeten we niet verbaasd zijn dat vele christenen zich daar in onze tijd naar uitstrekken. Dit te meer waar velen niet meer tevreden zijn met ‘orthodoxie’, maar God concreet willen ervaren. Daar zitten allerlei gevaren aan, maar die zitten ook aan autorijden. We gaan er toch maar mee door. n

11

Patiënte N., een 60-jarige, alleenstaande vrouw, is bij ons bekend met een onbehandelbare epilepsie. Tal van medi-cijnen hebben we geprobeerd, niets hielp. Begin dit jaar besloten we om haar door te sturen naar een epilepsie-centrum omdat hersenchirurgie wellicht het laatste redmid-del zou kunnen zijn. Ze was hier in analyse, toen ik haar ‘s avonds opnam in verband met een plotselinge verlamming van het linker been. een spoedcT-scan en later een MRi toonde nu duidelijker afwijkingen in de hersenen dan eer-dere scans. we startten een anti-epilepticum dat nog maar net op de markt was. Dat hielp goed, maar de afwijking in haar hersenen was er natuurlijk nog steeds. we besloten, vanzelfsprekend in overleg met haar, tot een hersenbiopt. Aldus geschiedde. Ze kwam terug op onze afdeling, helaas was na de operatie de uitval in de linkerlichaamshelft toe-genomen. een paar dagen later werd ik gebeld door de neurochirurg met de uitslag: glioblastoma multiforme. Dit is de meest kwaadaardige hersentumor die er is; de gemid-delde overlevingsduur is 1 tot 1,5 jaar. ik moest haar deze diagnose, bijna een doodvonnis dus, gaan vertellen. ik loop al een tijdje mee, maar ik kan je verzekeren dat het lood in je schoenen er niet minder op wordt. Ze nam het rustig op. Ze vroeg naar behandelingsmogelijkheden. Die zijn er voor wat betreft genezing helaas niet. ik vroeg wat ze nu ging doen. “Van mijn Heer en Heiland getuigen,” was het ant-woord. Pardon, een relatief jonge vrouw met epilepsie, uit-val linkerlichaamshelft en een dodelijke hersentumor en die moet getuigen van de goedheid van haar schepper? Ze bleek actief in een gereformeerde bondsgemeente en had een groot hart voor de jeugd. Tijdens de zaalvisite een dag later vertelde ze me dat ze de tijd die ze nog had zo goed mogelijk wilde gebruiken en wel in dienst van haar HeRe... op mij, maar ook op de zaalarts en verpleging maakte dit grote indruk. scepticus als ik ben vroeg ik me nog af, of deze rustige benadering wellicht het gevolg zou kunnen zijn van de afwijking in de rechter hemisfeer met anosognosie ( = niet door hebben dat je ziek bent). Niets van dit al. Het was en is een kind van God, die wist waar haar hulp vandaan moest komen. Zij werd in het ziekenhuis omringd door tal van zusters (ik bedoel nu even geen verpleegkun-digen) uit haar bondsgemeente. Hoezo alleenstaand? we hadden het nog over gebedsgenezing. Daar was ze te nuchter voor; ze vond dat voorbede in haar gemeente vol-doende moest zijn. Zo dacht ik er ook over. we namen als broeder en zuster afscheid, ik verwonderd en bemoedigd, zij moedig en vol vertrouwen in de toekomst.

P.S. deze casus is met toestemming van patiënte opgeschreven. n

Verwonderd

FRANk VisscHeR is als neuroloog en kin-derneuroloog verbonden aan hetAdmiraal De Ruyter Ziekenhuis te Goes

Column

11

Idd

G n

se

ptem

ber

201

4

Thema Dick kRuiJTHoFF

Tot het moment dat zich zowel in de praktijk als daarbuiten enkele bijzondere en geheel onverwachte genezingen aandienden in relatie tot geloof en gebed, die voor mij ook niet direct anders verklaarbaar waren dan in relatie tot geloof en gebed. Eén van deze gene-zingen kreeg ruime aandacht in de media. Zowel sceptische als lovende reacties volgden, juist ook vanuit kerkelijke hoek. Eigenlijk ook wel een beetje een weer-gave van mijn eigen innerlijk. Enerzijds terughoudendheid: kunnen we nu zo maar zeggen dat iets een ‘wonder’ is? En aan de andere kant als christen een bepaald ver-langen om God concreet in te zien grijpen in gebroken situaties.In ieder geval werd ook wel duidelijk hoezeer het protestantisme hier tot op het bot verdeeld is, mijns inziens een uiterst onvruchtbare verdeeldheid.

Dit alles zette aan tot nieuwsgierigheid. Inmiddels werk ik aan een onderzoeksvoorstel (VU Amsterdam). De bedoeling is om een casestudie op te zetten (meer-dere casus worden medisch beoordeeld). Werken aan dit voorstel heeft me op een aantal zeer interessante plaatsen gebracht, waarover nu meer.

Allereerst een bezoek aan het medisch bureau in Lourdes, waar ik zeer hartelijk werd ontvangen en gedurende enkele dagen de gelegenheid had hun syste-matiek en aanwezige medische dossiers te bestuderen. Dit bureau bestaat inmiddels al ruim 150 jaar. Jaarlijks

ontvangt men ongeveer 40 meldingen van een bijzondere genezing. De arts neemt de ‘anamnese’ af en verricht zo nodig lichamelijk onderzoek. Een dossier wordt geopend en indien voldaan lijkt te zijn aan een aantal criteria (criteria van Lamberti-ni) gaat verder onderzoek plaatsvinden. Medische gegevens worden opgevraagd en betrokkene wordt verzocht om, zo moge-lijk, jaarlijks terug te komen om te zien of een genezing aanhoudt. Als dit na een aan-tal jaren het geval blijkt te zijn kan de casus worden voorgelegd aan een internationaal medisch comité van ongeveer 20 artsen,

die 1 keer per jaar in Parijs bij elkaar komen. Dit betreft artsen uit meerdere landen en vanuit diverse medisch specialistische disciplines. De artsen zijn van goede naam en faam, veelal hoogleraren.Zij kiezen iemand uit hun midden om aanvullende vragen rondom een casus na te gaan (literatuurstu-die, expert opinion). Indien die vragen afdoende zijn

Een huisarts en gebedsgenezing

Idd

G n

se

ptem

ber

201

4

12

In dit artikel wil ik de lezer meevoeren in mijn eigen zoektocht rondom het onderwerp gebedsgenezing. Zowel ervaringen als bevindingen zullen daarbij de revue passeren. Die eerste ervaringen stammen uit een inmiddels wat grijzer verleden tijdens een periode van betrokkenheid bij een evangelische jeugdbeweging

(Youth for Christ). Hoewel dit een zeer vormend en inspirerend tijdsbestek was, waar ik met veel voldoening aan terug denk, waren de herinneringen aan ‘bijzondere werken van de Geest’ vooral negatief. Mensen die bleven bidden voor een genezing die maar niet kwam en anderen die geforceerd in tongen wilden spreken,

hetgeen ook niet gebeurde. Gevolgen waren een zekere mate van gereserveerdheid ten aanzien van de evangelische beweging. Daarnaast is het uitgangspunt in mijn werk als huisarts dat praktijkvoering en ge-

bedsgenezing gescheiden onderwerpen dienen te zijn. Bovendien zag ik veel mensen in geval van ernstige ziekten bidden om genezing zonder dat dit plaatsvond.

n Dick kruijthoff is huisarts in Bleskensgraaf

beantwoord zal men 1 of 2 jaar daarna besluiten of een genezing medisch onverklaard is (let wel: men gebruikt niet het woord onverklaarbaar!). De laatste keer dat dit gebeurde was in 2011. Dit betrof geval-len van feochromocytoom en failed back surgery. In totaal zijn er in die ruim 150 jaar 69 genezingen als medisch onverklaard beoordeeld. Meest voorkomende diagnoses daarbij zijn maligniteiten, multiple sclerose, hemiplegie, hartfalen. Het betreft allemaal situaties, waarbij in de medische literatuur geen meldingen worden gevonden van spontane genezing. De 69 genezingen vertegenwoordigen minder dan 1% van het totaal aantal meldingen in al die jaren.Daarbij moet worden opgemerkt dat wel sprake zal zijn van onderrapportage: velen met een genezings-ervaring melden dat niet bij het bureau vanwege het langdurige traject dat volgt. Ook zijn er van de wel gemelde bijzondere casus nogal wat die afvallen om andere redenen. Bijvoorbeeld omdat men onvoldoen-de medische gegevens ontvangt of omdat iemand zich terugtrekt uit het intensieve beoordelingsproces.Zelf was ik in de gelegenheid om recente dossiers te bestuderen. Zo waren er onder andere casus van een tweede recidief melanoom en een gemetastaseerd longcarcinoom, beiden feitelijk uitbehandeld. Bij terugkeer in het land van herkomst was er geen spoor

van de ziekte meer te zien (op de MRI-scan). Het beloop wordt in Lourdes nu voorlopig een aantal jaar vervolgd.Eén ding sprak me daar bijzonder aan: er was ver-wachting zonder claim. Een vermoedelijk overgrote meerderheid geneest niet, maar gaat toch bemoedigd en gesterkt huiswaarts. Het zou een zegen zijn als dit in het (evangelicale) protestantisme ook zo was!

Vervolgens vroeg ik me af wat er dan bekend is en gedocumenteerd in evangelische bewegingen, inclusief de pinkstergemeente. In de VS heeft een aan-tal artsen hier boeken over geschreven met casuïstiek, zowel pro als contra (Chauncey Crandall, Richard H. Casdorph, William Nolen). De betreffende schrijvers komen echter niet tot een mate van objectiviteit en feitelijke beoordeling zoals in de Rooms-katholieke kerk plaatsvindt. Dat laatste geldt wel voor een uiterst lezenswaardig boek van hoogleraar Candy Gunther Brown (‘Testing prayer’), die veldonderzoek heeft gedaan tijdens genezingscampagnes.Meest intrigerend in dit verband is het werk van het World Christian Doctor’s Network (WCDN). Dit, vanuit Zuid Korea aangestuurde netwerk, organi-seert jaarlijks een conferentie, waar artsen van over de Id

dG

n

sept

embe

r 2

014

13

>>

Een vermoedelijk overgrote meerderheid geneest niet, maar gaat toch bemoedigd en gesterkt huiswaarts

hele wereld de medische gegevens presenteren rondom casus van (veronderstelde) genezing door gebed. In-middels zijn er 11 conferenties geweest, de laatste was afgelopen mei in Sofia (Bulgarije). Deze conferentie heb ik bezocht. Er waren presentaties vanuit alle con-tinenten, vanuit rijke en arme landen en zowel vanuit traditioneel christelijke landen als vanuit landen waar het christendom een kleine onderdrukte minderheid vormt.Van de 9 presentaties waren er 6 waarbij ik me alter-natieve medische verklaringen naast het gebed kon voorstellen en 3 waarbij dat niet direct het geval was. Die laatste 3 betroffen respectievelijk genezing van lan-ger aanwezige hemiplegie na een CVA (Denemarken), hartfalen ten gevolge van klepgebreken (Dominicaanse republiek, een geplande operatie kon worden gecan-celd) en een cholesteatoom (Zuid Korea). Hoewel een zeer unieke en bijzondere conferentie was er ook hier geen duidelijke beoordelingssystematiek, waardoor subjectieve belevingspatronen de overhand hebben. Het zou mooi zijn als het één en het ander samen zouden kunnen gaan.

Tot slot een concrete casus. Tijdens een eerdere WCDN conferentie werd deze gepresenteerd; een collega uit Australië wees me er op. Het betreft het ver-haal van de Australische arts Sean George (verbonden aan de universiteit van Western Australia). Reden om voor deze casus te kiezen de hoge mate van bijzonder-heid als de mogelijkheid voor lezers om het een en ander na te gaan. Op de website www.seangeorge.com.au zijn alle gegevens terug te vinden, ook de medische.

Sean George krijgt op 24 oktober 2008 pijn op de borst terwijl hij terugrijdt na werk in een medische kliniek op 400 km afstand van zijn woonplaats. Hij besluit naar het dichtstbijzijnde gezondheidscentrum te gaan. Het ECG wijst uit dat sprake is van een infarct. Kort daarna krijgt hij een hartstilstand, waarbij op het ECG ventrikelfibrilleren is te zien. Reanimatie wordt gestart. De periode van ventrikelfibrilleren duurt 48 minuten. Gedurende die 48 minuten wordt 13 keer gedefibril-leerd, zonder succes. Vervolgens ontstaat asystolie op het ECG. Reanimatie wordt voortgezet en uiteindelijk gestaakt na een laatste poging met een hoge dosis van

Idd

G n

se

ptem

ber

201

4

14

Meerdere media in Australië maken melding van dit ‘lazarusfenomeen’

5 milligram adrenaline. Zijn echtgenote is inmid-dels gearriveerd. Er wordt haar verteld dat haar man is overleden, waarna zij de gelegenheid krijgt om afscheid van hem te nemen. Daarbij pakt zij zijn hand en spreekt een kort gebed uit: “Lord, he is only 39 years old, I am only 38, we have a 10 year old boy, I need a miracle”.Direct daarna is er herstel van de circulatie, dit is dan inmiddels 1 uur en 25 minuten na start van de reanimatie! Hij wordt overgebracht naar een ziekenhuis in Kalgoorlie en vervolgens per vliegtuig naar een universitaire kliniek in Perth. In Kalgoorlie wordt onder andere kunstmatige beademing gestart, in Perth volgen stenting van de rechter coronair, het inbrengen van een ballon-pomp en opname op de IC. Enkele kritieke dagen volgen, ook is zesmaal dialyse nodig vanwege acuut nierfalen.Op de derde dag zijn er de eerste tekenen van terugkerend bewustzijn (openen van de ogen).Nadien volgt, ook tot veler verrassing, restloos neurologisch herstel. Op dag 13 is er ontslag uit het ziekenhuis. Meerdere media in Australië ma-ken melding van dit ‘lazarusfenomeen’.

Collegae, herstel van spontane circulatie vond hier plaats in nauwe tijdsrelatie met een gebed en nadat overlijden reeds was vastgesteld na een periode van bijna anderhalf uur reanimatie. Nadien is er volledig herstel van alle neurologische functies. Mij is in deze situatie geen medische verklaring bekend. Kunnen we dan spreken van medisch onverklaard? Of kan dit toch nog een (laat) effect zijn van de adrenaline? Worden in de literatuur casus beschreven van herstel in een vergelijkbare toestand? Wat is de mening van een cardioloog of anesthesist hieromtrent? Mocht u medisch inhoudelijk willen reageren, dan zou ik dat zeker waarderen: d.kruijthoff@filternet.nl. Als artsen beschikken wij over kennis en instru-mentarium om individueel casuïstisch onderzoek te verrichten naar veronderstelde genezingen op gebed. Op dit punt is er in de Rooms-katholieke kerk waardevolle expertise. Onderzoek in een bredere setting (inclusief protestantisme en evangelicale stromingen), gebruikmakend van een methodologie naar analogie van de Rooms-katho-lieke systematiek, kan hier waardevolle informatie opleveren. Wellicht kan het tot nieuwe inzichten leiden en ons tegelijk behoeden voor overspan-nen verwachtingen. Ook zou het bruggen kunnen slaan in een op dit punt verdeeld protestantisme.Psalm 111:2 (NBV) is hierbij een mooi uitgangs-punt: “Machtig zijn de werken van de HEER, wie ze liefheeft, onderzoekt ze”. n Idd

G n

se

ptem

ber

201

4

15

Reacties op de stelling van de CMF-website

Op de Intensive Care zie ik dagelijks zeer ernstig zieke patiën-ten. Patiënten die al maanden op de IC verblijven en waar op elke vooruitgang, nieuwe achteruitgang volgt. Toch geloof ik dat God ook hier wonderen verricht. Hij zegende de patiënt die tegen ieders verwachting wel overleefde en zorgde voor de patiënt die toch van de beademing afkwam. Helaas sterven anderen en lijkt God voor sommige patiënten ver weg te zijn. Ik denk dat wij reëel moeten zijn in wat we als arts verwach-ten van het ziektebeloop en de prognose bij patiënten maar dat we open moeten staan voor Zijn ingrijpen.  Leonie Aarnoudse, ANIOS Intensive Care

Wonderen bestaan,  juist in de geneeskunde! Alleen het menselijk leven is al een wonder. Maar ook de ‘echte’ won-deren bestaan nog steeds en de geneeskunde is daar niet van uitgesloten. In onze dagelijkse praktijk als artsen kunnen we ons echter niet laten leiden door wonderen, maar moeten we de middelen gebruiken die we tot onze beschikking hebben. Het is aan de grote Heelmeester (Exodus 15:26b) om door die middelen of zonder die middelen te werken. Marinus Nouwen, AIOS anesthesiologie

Natuurlijk bestaan wonderen. In West Europa lijkt het wel of de wereld alleen bestaat uit wat we kunnen zien en begrijpen. Nu ik in Zimbabwe woon word ik er opnieuw bij bepaald dat er meer is tussen hemel en aarde en dat deze machten ook hun invloed hebben in ons alledaagse leven. Wat we dan precies wel en niet een wonder kunnen noe-men? Dat weet ik niet. Ik heb ze dus misschien ook nog niet gezien. Maar ik hoef ze niet eerst te zien om erin te geloven! Janneke Wolswinkel, tropenarts

n eens. Maar voordat iets “genezingswonder” heet éérst zorgvuldige verificatie.

n eens, en daar mag je een patiënt op wijzen.n eens, alleen de patiënt is verantwoordelijk voor keuzen eens. een christen arts moet zich daarnaar uitstrekken.n oneens. wel maakte God ons lichaam wonderlijk, inclusief

de genezingskracht.n oneens. Alleen in de tijd van de apostelen en sporadisch

op het zendingsveld.

Wonderen bestaan, ook in de geneeskunde

Thema HeNk VAN DeR sPoel

in het ziekenhuisIn 1997 kreeg ik in korte tijd 2 hersenbloedingen. Ik kreeg het advies om afscheid te nemen, want een bloe-ding op een bloeding is altijd dodelijk, aldus de arts. Het liep echter anders. Nadat ik bij kennis kwam, kreeg ik een visioen: ik mocht een blik werpen in de hemelse gewes-ten. Alles was onbeschrijflijk mooi. Ik heb dit ervaren als een ontmoeting met God. En een stem zei: “Ik ben jouw God en Ik ben de Nabije! Ik ben de God van de hoop. Nooit zal Ik je afvallen en nooit zal Ik je verlaten.” (Hebr.13:5). In diezelfde dagen ontving ik een brief. Eén regel trof me diep: “Kan een Vriend ooit trouwer wezen, dan Hij die mijn lijden draagt”. Ik had niet kunnen vermoeden dat de volgende regels ook van toepassing zouden worden: “Jezus biedt mij aan genezing; Hij alleen is ‘t die mij schraagt”. Deze twee ‘openbaringen’ werden de rode draad van mijn ziekteproces, dat 14 jaar zou duren.

GevolgenMijn leven veranderde enorm. Het systeem in de herse-nen dat prikkels verwerkt, was door de bloedingen defect geraakt. Binnenkomend geluid - ook stemgeluid - werd niet verwerkt, maar opgeslagen. Ik had altijd geluid in mijn hoofd: messcherp, hoog geluid. Het geluid werd steeds erger en scherper, en steeds meer vloeide er kracht uit mijn hoofd weg. Daardoor werd ik erg onzeker. Er ontstond een extreme vermoeidheid, alsof ik constant een zware last meesjouwde. Ik moest me regelmatig terugtrekken om mijn hoofd te ontladen. Dat kon alleen in absolute stilte. Ik moest zoveel mogelijk geluiden ver-mijden. Dus niet meer naar de kerk, geen verjaardagen of visite, geen restaurants, enzovoorts. Het resterende beetje energie hield ik voor mijn kinderen en kleinkinderen, hoewel dat ook maar mondjesmaat mogelijk was. Maar

ook deze maatregelen bleken niet voldoende. Daarom ben ik stilteweken gaan houden: 2 weken in een vakantie-bungalow in totale afzondering, elke 2 tot 3 maanden.

de taal van de zielTijdens het hele ziekteproces heb ik mogen ervaren dat God onafgebroken nabij was. Ik was verwonderd en dankbaar dat ik niet stapelgek werd, en dat ik niet depres-sief werd, zoals andere mensen met hetzelfde hersenletsel (wetenschappelijk onderzoek heeft uitgewezen dat 80% van deze patiënten in een diepe depressie zit). Hoe meer mijn krachten afnamen, des te sterker mocht ik de kracht van God ervaren. Ik las in die dagen een boek met de titel ‘De taal van de ziel’ van Larry Crabb. Ik las een gedeelte dat sloeg op mijn situatie: “In mijn ziekteproces ging het niet in de eerste plaats om genezing. Het ging om een zekere bewust-wording en daardoor ervoer ik diepe vrede en vreugde. De Geest tilde mij op en bracht mij op een geestelijke reis. Dit vormde bij mij het primaire belang. De hoop op een

Het verhaal van mijn wonderlijke genezing

Idd

G n

se

ptem

ber

201

4

16

Ik zag u en ik zag de handen van God

Het gaat echter niet om mij, maar om God: om wie Hij is en wat Hij doet.

eventuele genezing zwakte af tot een secundair belang. Zo mocht ik mijn weg vervolgen op het ritme van de Geest, vervuld door de verlossende kracht van de Zoon die nim-mer faalt, en vallen in de armen van de Vader, die mij met een glimlach welkom heet.” Tijdens de stilteweken knapte mijn hart vaak meer op dan mijn hoofd. Zoveel weken in afzondering betekent zonder meer dat je teruggeworpen wordt op jezelf. Je daalt af naar de diepere lagen in je bewustzijn, de diepte van je ziel. En Hij was daar in die diepe stilte, in die diepere lagen van mijn ziel. “Stilte is als een tweestemmig lied, waarin God en mens elkaar raken”.

Laatste zware jarenDe jaren 2009 tot begin 2012 waren lichamelijk de zwaar-ste jaren van mijn ziekteproces. Ik had sterk het gevoel dat er weinig meer van mij over was. Ik kon geen grammetje geluid meer aan mijn hoofd verdragen. Als iemand in mijn buurt iets zei, was het alsof er een zware donderbui mijn hoofd binnendrong. Ik leefde als een kluizenaar. De stilteweken hadden voor mijn hoofd geen effect meer, dus stopte ik daarmee. Maar begin 2012 bracht Gods Geest mij zover, dat ik toch nog één keer in afzondering zou gaan. Ik kwam terecht in een vakantiepark in Duitsland, in de winter, helemaal alleen. Ik heb daar op bijzondere wijze de nabijheid van God ervaren. Het was alsof er een grote glazen koepel over het huis werd gelegd, verlicht door Gods Geest. En God fluisterde dat we nu samen deze twee weken in dit huis zouden doorbrengen. Zo werd dit een verblijf in de lichtkring van God en Zijn Geest. Klinkt als grote woorden, maar het was gewoon de realiteit. Ik las in die weken het dagboek van Dien de Haan, geti-teld ‘Lees maar, er staat meer dan er staat’. Het ging over de zieke man in Bethesda, die daar al 38 jaar lag. Jezus kwam langs, en wist dat deze man al erg lang ziek was. Jezus vroeg hem waarom hij nog niet genezen was en de man antwoordde: “Ik heb geen mens!” Dat raakte mij diep. Die avond bracht ik alles in gebed bij God en vroeg of God mij - als deze situatie zo moest blijven - kracht wilde geven om mij te schikken in mijn omstandigheden. Ik beleed dat ik zeer zwak was en niet zonder Zijn kracht verder kon. En ik prevelde heel timide en schuchter: “Want ook ik heb geen mens.” Na dit gebed kwam er een diepe vrede in mij. Ik ben geheel ontspannen in slaap gevallen. Toen ik de volgende ochtend wakker werd, ging er een schok door mij heen. Ik merkte direct dat er wat met mijn hoofd was gebeurd. Ik begreep er niets van en was in totale verwarring. Geen geluid in mijn hoofd; hoe kan dat? Verbeeldde ik dat? En toen drong het tot me door: ik ben genezen! Niet alleen het geluid was weg uit mijn hoofd, ook de kracht was terug en de extreme vermoeidheid was weg. Het defect in mijn hersenen was hersteld, wat volgens de neurologen onmogelijk was. Ik ben direct met mijn hond het bos in gegaan en heb daar luidkeels juichend God gedankt en geprezen.

VisioenThuis belde ik mijn dochter in Australië. Ik vertelde haar wat er was gebeurd, en daarna bleef het stil. Ik vroeg: “Co-rine, wat is er?” Ze zei: “Pap, ik moet u wat vertellen. In de afgelopen tijd heb ik dagelijks een speciaal gebedsmoment gehouden uitsluitend voor u. Tijdens één van die gebeds-momenten kreeg ik een visioen. Ik zag u en ik zag de handen van God. Deze handen waren vooruit gestoken en gingen naar u toe. Toen werden die handen aan beide zij-den van uw hoofd gelegd. Dat duurde even en toen werden die handen teruggetrokken en gingen weer weg. Vanaf dat moment stond voor mij vast dat u genezen zou worden.” Ik heb het als bijzonder ervaren dat mijn ziekteproces werd gemarkeerd door visioenen: in het begin mijn visioen, en aan het eind het visioen van Corine. Het is in alle opzich-ten een bijzonder ziekteproces geweest, waarin God mij gevormd heeft. Ik kan mijn dankbaarheid niet in woor-den uitdrukken, niet alleen vanwege de genezing, maar vooral ook vanwege de geestelijke rijkdom die ik mocht ontvangen en de diepe vrede met God. Ik ervaar elke dag (nog steeds) als een zegen en een wonder van God. Samen verder met mijn vrouw, kinderen en kleinkinderen, zonder geluid in mijn hoofd. Ik geniet er mateloos van.

AfhankelijkheidVeel mensen kunnen niet begrijpen dat ik geen waarom-vragen heb gehad. Maar klagen kwam niet in mij op, om-dat ik in Gods nabijheid mocht leven. Echt leven bestaat uit afhankelijkheid van God: n Je aan Hem vastklampen wanneer alles verkeerd dreigt

te gaan.n Je wanhoop platwalsen met het gewicht van het kruis. n Wachten op de Geest die je dichter naar het hart van

de Vader trekt. n Alles doen wat in je vermogen ligt om ruimte te

scheppen, zodat de Geest in je kan werken.

Vragen of reacties: h.vanderspoel@casema.nl nId

dG

n

sept

embe

r 2

014

17

Thema Aly loeVe

Na de diagnose volgde een half jaar intensieve revalidatie. Ik startte hier lopend mee (met als hulpmiddel krukken), maar kwam er in een rolstoel uit. De post-traumatische dystrofie was inmiddels uitgebreid in mijn gehele lichaam. Hierdoor werd ik afhankelijk van anderen, voor zowel de ADL (algemene dagelijkse levensverrichtingen, red.) als voor alle huishoudelijke taken. De pijn kostte (en kost) zoveel energie, dat ik een groot gedeelte van de dag door

moet brengen op bed. Ik had alleen nog een enigszins redelijke sta-functie om transfers te maken. In de jaren die volgden moest ik een noodzakelijke operatie ondergaan, waardoor ook de sta-functie verdween en ik afhankelijk werd van een tillift. In alle jaren (tot op heden) heb ik fysiotherapie gehouden om de gewrichten zo beweeglijk mogelijk te houden en als pijnbestrijding. Mijn voeten waren in een dwangstand terecht gekomen: naar bin-nen gedraaide spitsvoeten. Medisch gezien kon er buiten fysiotherapie en pijnmedicatie niets meer voor mij gedaan worden en moest ik afwachten hoe het verder zou gaan.

In het voorjaar van 2007 kwam er bij ons in de plaatselij-ke media en later ook in het landelijke nieuws het bericht over Janneke Vlot uit Bleskensgraaf, die bij een bezoek aan een gebedsgenezingsdienst van Jan Zijlstra genezen werd van post-traumatische dystrofie in haar been. Naar aanleiding hiervan is een meisje uit Noordeloos ook gegaan; zij was in eerste instantie genezen, maar viel na twee weken terug. Ze is daarna nog twee keer bij Jan Zijl-stra geweest, maar voor haar was er geen genezing meer.

Het ging bij mij toen kriebelen: zou dat ook bij mij kun-nen? Maar tegelijkertijd voelde het niet goed. Mensen in mijn omgeving drongen er vriendelijk op aan en zeiden: “Ga toch ook naar Jan Zijlstra. Baat het niet, schaden doet het ook niet”. Ik ging er mee in gebed naar de Heere God en zonder dat ik wist waar het stond kreeg ik deze tekst in mijn gedachten: “Er zullen in de laatste tijden valse profeten opstaan en tekenen en wonderen doen in mijn Naam”. Ik vond deze tekst terug in Markus 13:22.

Geloof jij in de God van wonderen?

Idd

G n

se

ptem

ber

201

4

18

Ik, Aly Loeve, 51 jaar, zelfstandig wonend in een aangepaste seniorenwoning te Groot-Ammers, ben op 19-jarige leeftijd geconfronteerd met de ziekte post-traumatische dystrofie. Dit als gevolg van een

knieoperatie. Na vele omzwervingen in het medisch en psychiatrisch circuit, kreeg ik pas op 27-jarige leeftijd deze diagnose. In de tussenliggende acht jaar heb ik verschillende operaties ondergaan en

meerdere therapieën gevolgd.

Dit was voor mij de bevestiging dat het voor mij niet de weg was om naar Jan Zijlstra te gaan. Als ik dit vertelde aan de mensen om mij heen, werd er gezegd: “Dus jij wilt niet genezen worden” en zelfs: “Je wilt dus zielig blijven”. Nee, dat zeer zeker niet! Jaren geleden mocht ik van God innerlijke genezing ontvangen en daardoor kon ik volharden en mijn lichamelijke ziekte dragen. Maar als God wil dat ik ook lichamelijk genezen zou worden, dan doet Hij het op het gebed, in onze eigen gemeente en in mijn eigen huis. Het is: “Uw wil geschiede en op Uw tijd en wijze”. In oktober 2012 werd er bij mij naast de post-traumatische dystrofie ook artritis psoriatica en artrose geconstateerd. Nog een ziekte erbij, dacht ik toen. Ik was regelmatig verdrietig en down. Ik heb een periode gehad dat ik zomaar kon huilen om niets en dat ik bang was dat ik depressief zou raken. Regelmatig hoorde ik dan in mij: “Mijn kind, Ik maak het goed”.

Dat goed maken mocht ik op zondag 6 januari 2013 er-varen. Ik was erg onrustig en kreeg een raar, warm gevoel in mijn benen en voeten. Ze tintelden en toen zomaar in-eens… ik kon mijn benen bewegen! Ik had ook geen pijn meer in mijn benen en het meest wonderlijke: mijn voeten stonden recht. Maar nu was de vraag: kon ik ook staan? De fysiotherapeut kwam en ik heb het geprobeerd, en ja: het ging! Tussen mijn vriendin en de fysiotherapeut in heb ik de eerste stappen gezet. Na onderzoek was de enige conclusie: dit is een wonder. Medisch gezien kon ik niet van de post-traumatische dystrofie genezen. Er was wel veel twijfel en angst van mijn kant, zou het blijvend zijn? We zijn nu tien maanden verder en het mag nog steeds zo zijn. In het begin liep ik wankel en onzeker; ik moest weer vertrouwen in mijn benen krijgen. Er is wel één maar ., het is beperkt gebleven tot mijn benen en voeten. Voor mij is het wonder er echter niet minder om. Velen om mij heen hebben er meer moeite mee. Zij zeggen: “God doet geen halve wonderen, geen half werk”. Maar wat is half? Ik kan staan en lopen; dat is toch 100%? Er zijn voor mij weer vele mogelijkheden, ondanks dat ik nog steeds afhankelijk ben van anderen voor de ADL en huishoudelijke zorg. Voor buiten ben ik afhankelijk van mijn elektrische rolstoel. De post-traumatische dystrofie is in mijn bovenlichaam nog actief, dit beperkt mijn loopfunctie in afstand. Maar, ik kan zelf weer naar het toilet, rondlopen in huis en net rondom de deur. Zoals het nu is, ben ik elke dag een blij en dankbaar mens. En God blijft een God van wonderen, dus? n

Ik was erg onrustig en kreeg een raar, warm gevoel in mijn benen en voeten

Geloof jij in de God van wonderen?

Het begon met warme benenen tintelingen in mijn voeten en tenen.

Daarna het gevoel ik kan staanen ben ik zelfs aan het lopen gegaan.

Al is het nog voetje voor voet,het te kunnen doet zo goed.

Komt het door een bepaalde therapie, of een nieuwe pil?

Nee, alles niet, luister, wees eens even stil.

Wat ik je nu ga zeggen,hoef ik dan vast niet verder uit te leggen.

Het is er maar Eén Die dit wil en kan,Hij verbrak in mij de dystrofieban.

Soli Deo Gloria; Hem dan ook de grootste lof en eer,onze God mijn Verlosser en Redder telkens weer.

Jaren geleden zei Hij tegen mij:”Jij bent Mijn kind”Hij is mijn Vader en mijn Grootste Vrind.

Door de innerlijke genezing aan mij gegeven,kon ik met alle moeite en strijd samen met Hem door het leven.

Veel gebed van lieve mensen is er voor mij uitgegaanen ook nu mag blijken, God laat geen bidder staan.

Hij gaf mij dat ik weer op mijn benen kan staan.en kan ik voor een deel weer mijn eigen weg gaan.

Een wonder groot, of soms heel klein,hiervoor kan en moet je alleen bij Hem zijn.Kijk dus niet naar mij, maar kijk naar Hem,

en luister naar Zijn alles belovende stem.Wil je mij één ding beloven,

dat je dit altijd zult vertrouwen en geloven.

Idd

G n

se

ptem

ber

201

4

19

Afgelopen zomer beleefden we in Rotterdam het wereldcongres van icMDA waar ook onze vereniging deel van uitmaakt. ongeveer 900 artsen en genees-kunde studenten bezochten dit congres dat gevuld was met spreekbeurten, bijbelonderricht, korte cursussen (streams), workshops, maar daarnaast vooral ook veel gele-genheid voor ontmoeting, gebed, coun-seling en niet te vergeten: samen plezier hebben. onderstaande selectie uit Twitter berichtjes illustreren hier iets van:

•what is a good doctor? lecture of Pablo Martinez at #icMDA2014. «A good man (morally), skilled in healing.» About developing competencies

•Time for fun! in praise of cheese & dentistry at #icMDA2014!

•worship, African style raising the roof at #icmda2014

•lindsay Brown: God calls us to be holy but not strange.

•calling all bursary recipients at #icmda2014 - come to the cMF stand on the ground floor for your free book pack!!

•summer issue of iDDG is in english. Free for all par-tipants of #icMDA2014 but also free for download at bit.ly/1lmHRZR

•Thought-provoking! Redefining poverty for mission, a “wholistic” understanding, today’s seminar on #icMDA2014 by Anil cherian and Vinod shah

•christenarts kan niet toe met kleuterschoolgeloof, in Nederlands Dagblad

•The founder of icMDA was Jesus and the first mem-ber was Dr luke

•our PRiMe team are having a great time meeting old friends and making new ones

•Great week at #icmda2014 - roughly 4000 books going to 80+ countries from the bookstall. Now to sleep before a 14hr drive home!

•Getting ready for the last full day of #icMDA2014, and what an amazing week it has been!

•Almost 100 today visited seminar on training health workers for south sudan

•Tremendous commissioning service to conclude #icmda2014. Thanks to all nations, participants & hosts @cMF_Nl - we have been blessed indeed!

•As we go out into the world from #icmda2014, bring your healing to the nations through our lives and our hands, we pray.

Dankbare week, met zoveel nationaliteiten één grote familie zijn... How great Thou art!Het bestuur is daar-naast enorm onder de indruk van de grote inzet en de hoge kwaliteit van werken van het organisatie comité met als kernteam cobie van Bruchem (voorzitter), Pieter Dieleman (secre-

taris), Dik den Hollander (penningmeester, extern) en Rick Paul. en daarnaast de vaste leden die deze reuze klus verrichtten, naast hun fulltime studie of werkkring: Bart Borreman, salome de Bruin, Josephine van der Maat, Margreet de Vries-schot en Avram oros. Maar heel veel anderen hebben in de loop van de afgelo-pen vier jaar een aandeel gehad in de organisatie: ed, Martien, evelyn, Hadassa, caroline, coralien, willemien, Bartjan... en niet te vergeten al de hulpvaardige vrijwil-ligers – de weg wijzend op perrons, vriendelijk en hulp-vaardig informatie verstrekkend vanachter de informa-tiebalie, oV-uitleg gevend enzovoort. Trots zijn we op deze leden en op onze vereniging. Het betekende een krachtig getuigenis en gaf zo vele bezoekers nieuwe inzichten en frisse inspiratie voor hun werk in vaak moeilijke omstandigheden. ons gebed is dat dit alles door God gebruikt wordt en het Hem eer brengt!

Hem zij de heerlijkheid, tot in eeuwigheid. Amen! (Romeinen 11, 36). n

Van de bestuurstafel PAul lieVeRse, voorzitter cMF-nederland

20

Idd

G n

se

ptem

ber

201

4

Terugblik op iCMdA 2014

noten• Exodus 29:27,29; 30:22-33 (priesters); 1 Samuel 10:1 (Saul);

Psalm 89:21 (David); 2 Koningen 9:6 (Jehu)• De toelichting bij deze parafrase is na te lezen in de studie

over Jakobus – IDDG maart 2012

21

Idd

G n

se

ptem

ber

201

4

De drijfveren van...

Kees AlemanWaarom werd je arts?Hoewel ik nu veel goede redenen kan noemen waar-om kinderarts het boeiendste medisch specialisme is, kan ik mij moeilijk herinneren welke drijfveren ik als kind had om dit vak uit te kiezen. Zo rond mijn 16e verjaardag realiseerde ik me dat straaljagerpiloten (mijn eerste droom) eigenlijk niet veel goeds brachten in deze wereld. Biologie en exacte vakken waren mijn lievelingsvakken, en ineens wist ik het: ik wilde kinderarts worden. Dat ik destijds een aantal keren een arts moest bezoeken, en zo kennis maakte met het vak, heeft vast een rol gespeeld.

Belangrijke leermeesters?Tijdens de opleiding maak je veel dokters mee, en ik ben ze nog steeds dankbaar voor wat ik van hen mocht leren. ik vind het belangrijk om die kennis weer door te geven aan de nieuwste generatie dokters. ik geef ‘onze’ coassistenten daarom graag onderwijs. Mijn opleiding begon in 1992 in Rotterdam. Huisarts prof. emiel van der Does heeft een stempel gedrukt op mijn visie op het vak. Van hem leerde ik vooral hoe belangrijk het is om niet ongericht of protocol-lair ‘standaard’ aanvullend onderzoek aan te vragen, maar eerst goed na te denken over je differentiaal diagnose, de a-priori kansen, en alleen gericht onderzoek te doen. Van kinderarts prof. Henk Visser leerde ik veel over het belang van voeding, groei en ontwikkeling van kinderen. Dr. simone Vreugdenhil -in opleiding tot internist- maakte het coschap interne geneeskunde voor mij het meest leerzame en boei-ende coschap van mijn opleiding. Van haar leerde ik nog beter differentiaal diagnostisch te denken en het belang van goede structuur bij de afdelingsvisite. Mijn belangrijkste mentors in de kindergeneeskunde waren dr. Monique williams en dr. Nico Hartwig, alle-bei wandelende encyclopedieën in het vak. Mijn aan-dachtsgebied, de kinderneurologie, leerde ik vooral van de utrechtse kinderneuroloog prof. kees Braun.

Wat voor arts wil je zijn?een arts die zijn patiënten behandelt zoals hijzelf behandeld wenst te worden: met compassie, een luisterend oor, interesse, nieuwsgierigheid, begrip en deskundigheid.

Hoe betrek je geloof in je werk?ik heb weleens tegen een vader -waarvan ik wist dat hij gelovig was- gezegd dat hij niet met zijn ern-stig zieke kind naar een bio-resonantie therapeut moest gaan, omdat een christen daar niet hoort (niet op vogelgeschrei acht geven). ik heb de man nooit meer gezien, dus dat heb ik niet goed gedaan, vrees ik. Mijn collega’s weten dat ik christen ben, daaruit vloeien wel eens diepgaande gesprekken voort over geloven in een postmoderne wereld.

Hoe vind je een goede balans tussen werk en privé?sinds ik vader geworden ben, neem ik 20% ouder-schapsverlof op. ik heb het in goed overleg met mijn werkgever zo geregeld dat ik het over twee jaar mag opnemen per kind. ik heb vier kinderen, dus mag ik het over acht jaar uitspreiden. Anderhalve dag per week extra tijd voor je gezin is goud waard.

Wat zou je anderen willen leren?ik merk dat veel collega’s moeite hebben om te accepteren dat zaken soms niet goed gaan. een mislukte reanimatie, een onterechte klachtprocedure van een patiënt waar je juist zo je best voor hebt gedaan of een behandeling die verkeerd uitpakt. ik ben in Afrika opgegroeid en heb daar gezien en geleerd om te berusten als je ergens niets meer aan kunt veranderen. De bekende theoloog Reinhold Niebuhr schreef daar eens een prachtig gebed voor: “God, grant me the serenity to accept the things i cannot change, the courage to change the things i can, and wisdom to know the difference.”

Kees Aleman is kinderarts in Rotterdam. n

Idd

G n

se

ptem

ber

201

4

22

sinds ik me heb voorgenomen wat vaker te bidden met patiënten maak ik de gekste dingen mee. Zoals deze uitspraak van zomaar een vrouw op mijn spreekuur. Gesprekken met zeer religieuze mensen over wie Jezus is, meer openheid over wat het echte probleem van een patiënt is, pijn wordt verlicht en er komt hoop in een hopeloze situatie. eén patiënt nam zelfs haar hele fami-lie mee om voor zich te laten bidden.

Bidden met patiënten was voor mij niet iets vanzelf-sprekends. ik heb lang nagedacht over de vraag of het past in mijn werk. ik wil de liefde van Jezus laten zien in contact met patiënten, met daden en met woorden. Hoort gebed hierbij? is bidden wel professioneel? is het gepast in een moslim context? in Nederland lijkt het niet bij een goede beroepshouding te passen: geeste-lijke zorg is toch een vak apart?

Hoe langer ik in senegal werk, hoe meer ik erachter kom dat ziektebeleving alles te maken heeft met wereldbeeld. in het westen zijn de fysieke en geestelijke wereld van elkaar gescheiden: als je ziek bent ga je naar de dokter, als je een geestelijk probleem hebt ga je naar de psycho-loog of de dominee. senegal kent, net als veel andere Afrikaanse landen, een animistisch wereldbeeld. Dat betekent dat geesten continue invloed uitoefenen op wat er in ons leven gebeurd. op het moment dat ik voorstel te bidden met een patiënt, doe ik niet alleen een beroep

op Gods autoriteit en nabijheid, ik erken ook de geeste-lijke component van ziekte.

ik besloot het gewoon te gaan uitproberen. kort daarna komt khady - een jonge vrouw met reuma klachten - op mijn spreekuur. Het lijkt een routine bezoek; ik schrijf pijnstillers voor en leg uit dat ze een chronische ziekte heeft en dat er in senegal nauwelijks behandeling mogelijk is. ik kijk in haar ogen; ik voel haar pijn in mijn hart. Haar baan zal ze binnenkort wel kwijt raken; de situatie lijkt ook hopeloos.

ik stel voor te bidden en dat wil ze graag. Ze is mos-lim, haar vader is imam. Als ik zeg dat ik bid in de naam van Jezus licht haar gezicht op. “ik heb jarenlang nachtmerries gehad” zegt ze. “op een nacht zag ik in mijn droom een man in het wit naar me toekomen. Hij strekte zijn hand naar me uit. een vrede overviel me en ik wist direct dat dit Jezus was. Daarom besloot ik tot Hem te gaan bidden; en mijn nachtmerries verdwenen!”

Totaal verrast door dit getuigenis vraag ik haar of ze eigenlijk wel weet wie Jezus is. “een profeet,” antwoord khady, “maar ik weet het niet precies.” Als ik haar het evangelie uitleg zegt ze heel simpel: “ik bid al een tijd tot Jezus, maar nu weet ik wie Hij is. Ja, ik heb Zijn redding nodig!” we bidden samen en ze straalt!

Mijn vertaalster neemt haar telefoonnummer om contact te houden. ik dank God en ben blij met mijn besluit. er is niks mooier dan te zien hoe God innerlijke redding en genezing brengt. een gebed op het juiste moment doet wonderen! n

Een gebed als muziek in de oren

Dokter in DakarTABiTHA kieVieT-VAN iMMeRZeel is tropenarts in Dakar (senegal)

“Op het moment dat u ging bidden, dokter, voelde ik een zachte wind zo door mijn rechter-oor naar binnengaan. Een zachte bries, als muziek, het ging helemaal naar mijn hart en ik voelde dat de woorden die u sprak de waarheid zijn.”

Meditatie CMF Engeland cARoliNe VAN DeN BeRG

i managed to stifle back the tears while on the ward. But as soon as i walked into the corridor, the dam broke, and i went quickly to my office to work it out of my system. i had grown to know Mr ‘B’ quite well over the months he was with us, and now suddenly he had died. Moreover, his was the ninth death on my ward that week. Though, when working on a cancer unit, one becomes accustomed to sudden death, this par-ticular week had exacted a very heavy emotional toll. i could not suppress my feelings any longer, and i wept unashamedly.

was i wrong in that? There are many today who tell us that as christians we should be above such things; that we should be perpetually-praising, constantly-clapping, unceasingly-smiling, ‘Allelujah-all the way’ ambassadors of the Gospel, with never a wrinkle on our brow. i am sure this attitude is a very distorted one, and scripture teaches us that witness is more than skin-deep.

Jesus tells us that witness is not a technique to master or an act to perform, ‘you shall be witnesses unto me’, he told his disciples. we do not primarily bear witness to what a blessed state it is to be a christian (though indeed it is!), but to christ himself, and to what he means to us not only in our triumphs and joys, but in our pains and fears as well. As Prof John white writes in The Fight, ‘you have nothing to hide. The truth itself is infinitely more powerful than the filtered version of the truth that your vanity might prefer’.

i know a young woman doctor, now a senior house officer in pathology, who as a medical student became a christian through the power of such an unfiltered witness. A friend of hers (not a medic incidentally!) who had spoken many times about christ, hit a very rough patch -- her parents’ marriage was on the rocks, and she herself had recently broken up with her boyfriend. As the parents’ inevitable divorce eventually went through, the hurt was obvious and very deep. yet as my friend expressed it, ‘she held together. her faith was unshaken and i could see that Jesus christ was real in her whole being’. it wasn’t just words.

Paul reminds us in 1 corinthians 4:20 that the kingdom of God is not just a matter of talk but of power. May we know (as did those early disciples in Acts 1) the power of the Holy spirit upon us in every aspect of our lives as we bear witness today to him.

since we have this treasure in earthen vessels to show that the transcendent power belongs to God and not to us (2 cor. 4:7), lord, please may your power be pre-sent in me, your vessel today.

Further reading: Acts 1:6-11. 1 cor. 1:26-31. 2 cor. 12:9-10.

TGs

A Testimony or a Front?

Doctor’s Life Support is een (Engelstalig) Bijbels dagboek speciaal voor dokters. Het is geschreven door leden van ICMDA uit verschillende landen. In IDDG zullen we een aantal keer een overdenking uit dit dagboek plaatsen. Op de website van CMF kunt u, als u dat wilt, elke dag het stuk van die dag lezen. Ook is het mogelijk het dagboek via het CMF-kantoor te kopen. Met de link www.cmf.org.uk/doctors/devotion.asp komt u op de medi-tatie voor vandaag. De overdenkingen zijn ook dagelijks als podcast te beluisteren zijn via www.cmf.org.uk/media/ en worden door CMF-leden wereldwijd voorgelezen.

Idd

G n

Ju

ly 2

014

23

You shall receive power when the Holy Spirit has come upon you and you shall be my witnesses. Acts 1:8

Professor van Praag was in de vorige eeuw de pionier van de psychofarmacologie in Nederland. De boeiende geschiedenis van de psychiatrie in de laatste vijftig jaar is goed af te lezen uit zijn levensverhaal.1 omstreeks zijn 84e verjaardag verscheen een nieuw boek van hem met als titel: ‘Het verstand te boven’. Vanuit zijn Joodse geloof geeft hij daarin een uiteenzetting over psychiatrie met een Bijbelse achtergrond. Met ‘bijbel’ bedoelt hij wat meestal het oude testament wordt genoemd. Dit wordt door hem consequent met eerbied aangeduid als ‘de Hebreeuwse bijbel’. Zijn boek begint met het verhaal over Jacobs droom uit Genesis 28:12. Deze geschiedenis is voor van Praag een beeld van het rationele en irrationele, het ver-

nuft en de verbeelding. Het boek is voor een groot deel een kritiek op de opvattingen van professor swaab. Deze zijn bekend uit de titel van zijn populaire boek: ‘wij zijn ons brein’. Geloof zou alleen de uiting van een hersenfunctie zijn. Van Praag noemt dit breinfetisjisme. Hij stelt er tegen-over, dat de hersenen wel de biologische basis van de geest zijn, maar niet de oorzaak. Hij haalt daarbij Genesis 2:7 aan: God vormde de mens van stof, maar maakte hem een levend wezen door de levensadem in zijn neus te blazen. elke mens is uniek, en nooit te begrijpen alleen vanuit zijn biologische gegevens. elke persoon is veel meer dan zijn of haar hersenen. swaab noemt de vrije wil een prettige illusie. ons gedrag zou door erfelijkheid en vroege ontwikkeling voorgepro-grammeerd zijn. Van Praag spreekt hierbij van neurolo-gische predestinatie. een mens zonder vrije wil zou een robot zijn. Hij verwijst daarbij naar Mozes, die aan zijn

samenvatting van de wet toevoegde: ‘kies voor het leven’. (Deut. 30:19). in dit verband noemt van Praag de Joodse begrippen ‘tikoen olam’ en ‘olam haba’, respectievelijk de geschonden wereld en de toekom-stige wereld. De eeuwige gaf de mens de opdracht bij te dragen aan het herstel van de geschonden wereld. Het besef dat het einde van het leven niet het einde van ons bestaan hoeft te zijn, geeft hoop voor de toekomst. Beide hebben een positief effect op de gezondheid. Het idee, dat de hersenfunctie ons geloof en leven bepaalt, noemt van Praag materialistisch en atheïstisch. Volgens hem is het vermogen tot religieus geloven een normale component van menselijk gedrag. uit onderzoek is gebleken dat onder vergelijkbare belastende omstan-digheden gelovigen een kleinere kans hebben om een depressie te ontwikkelen. Als er zich toch een depressie ontwikkelde, bleek dat de prognose bij een gelovige gun-stiger was. Dit gunstige effect geldt alleen, als het gods-beeld positief beleefd wordt. Mogelijk geeft het beeld van een strenge straffende God juist een grotere kans op een depressie.Het laatste deel van het boek van van Praag lijkt los te staan van het voorgaande. Het heeft als titel: ‘Ten hemel schreiend’. Hierin wordt aangegeven, dat het antisemitisme zich in deze tijd steeds meer richt op de staat israël. De schrijver houdt een vurig pleidooi voor de staat israël. Hij eindigt met een gebed voor deze staat. om mee in te stemmen door de lezer.

Praag, H M van, Het verstand te boven, beproevingen van een verstandig mens, Uitg. Boom, Amsterdam, 2013, ISBN 9789461057129.

Noot:1. Reus, T de, God, religie en ons brein, in gesprek met

psychiater Herman van Praag, uitg. kok 2011, isBN

9789043520331 nIdd

G n

se

ptem

ber

201

4

24

BoekrecensieARie VAN DeR ZwAN is neuroloog n.p.

Wanneer onderzocht wordt wat artsen werkelijk beweegt, dan valt op dat het niet is wat de buitenwereld gemakshalve aanneemt: geld, status en kennis. Artsen hebben echt iets met mensen. Dit staat in de inleiding van dit boek, dat gaat over de vraag naar wat de arts innerlijk bezielt.

Psychiatrie met een Bijbelse achtergrond

Mogelijk geeft het beeld van een strenge straffende God juist een grotere kans op een depressie

Mindfulness is een hype. Veel mensen zijn op zoek naar rust, en zoeken hun toevlucht tot mindfulness. Maar mag en kan je dat als christen ook gebruiken? Philip Troost, werkzaam in een praktijk voor transpersoon-lijke therapie en pastoraat (spectrum Hattem), heeft daar een speciaal programma voor ontwikkeld. in dit boek legt Troost uit dat mindfulness op zich een goede methode is om tot rust te komen. Hij haalt mindfulness echter uit het boeddhistische kader, en plaatst het in een nieuw, christelijk kader. Niet om -zoals hij het zelf verwoordt- een christelijk sausje over een oosters product te gieten, maar om kloppend gedachtegoed weer de rechtmatige plek terug te geven in een chris-telijk kader. in mindfulness vind je namelijk belangrijke basisprincipes van wat gezond leven is, die je ook in de bijbel terugvindt, in de orde van Gods schepping.

Troost besteedt allereerst aandacht aan de verschillen tussen de boeddhistische en de christelijke levensvisie. een van de belangrijkste verschillen is dat de christen -in tegenstelling tot de boeddhist- er niet naar streeft om zelf verlossing te bereiken, maar leeft vanuit het verlost zijn door de Ander. Vervolgens laat Troost in een aantal hoofdstukken zien hoe wij mensen veelal leven zonder echt verbonden te zijn met ons zelf, de men-sen om ons heen en met God. Daar tegenover plaatst

Troost hoe God het leven heeft bedoeld, en legt hij uit hoe wij kunnen leren om meer aanwezig (‘inwe-zig’) te gaan leven, de waarheid te nemen zoals die is, uit genade te leven, en te leren rust te vinden in God. elk hoofdstuk wordt afgeslo-ten met een aantal praktische oefeningen, die je kunt gebruiken om jezelf te trainen in het ‘inwezig leven’.

Het is een eerlijk en praktisch boek. eerlijk over al dat-gene wat ons rusteloze bestaan veroorzaakt en in stand houdt. en praktisch, omdat het concrete oefeningen en handreikingen geeft om meer bewust te worden van onze gedachten en gevoelens, om te leren dichter bij de waarheid te komen. Het eindigt met de geruststel-lende gedachte dat het ‘inoefenen’ van het leven zoals God het bedoeld heeft een levenslang proces is, stapje voor stapje, en met vallen en opstaan. “De kunst is dat je rust vindt in het onderweg zijn”. Het boek is een aan-rader voor een ieder die dat proces wil aangaan.

Mindful met Jezus. Philip Troost. Uitgeverij Kok, 2013/ 142 pag., ISBN 9789043522472, €14,50 n

Idd

G n

se

ptem

ber

201

4

25

BoekrecensieGeRiskA PooRTMAN

BoekaankondigingwilleMieN sMelT-wesTeRHuis

Mindful met Jezus

Genezen van kankerRoept de titel nieuwsgierigheid bij u op, of een klein beetje argwaan? De ondertitel, ‘een opmerkelijk ver-haal’, bevestigt in elk geval de eerste indruk die de titel geeft. Hugo van leemputten, een Belg van inmiddels ruim 60 jaar, vertelt in dit boek alles rondom het stellen van de diagnose ‘lymfoom’ op 25-jarige leeftijd: de reac-ties die hij kreeg van familie en vrienden, vele aspecten van het ziek-zijn, zijn eigen coping en zijn worstelingen met God. De omschrijvingen van de strijd die Hugo doormaakt, waarbij hij er enerzijds van overtuigd is dat hij zal overlijden aan deze ziekte, maar anderzijds zeker weet dat hij genezing zal ontvangen, maken het tot een

intrigerend boek. Het is te merken dat de schrijver veel heeft meegemaakt, (levens)wijsheid heeft opgedaan en een vast geloof heeft. Zijn visie op gezondheid en ziekte, en genezing, zijn voor ons als artsen niet altijd makkelijk, maar zeker de moeite waard om te bespreken tijdens een cMF-kring! Voor alvast een beetje meer informatie, kijk op http://www.godsambassade.be

Genezen van kanker. Een opmerkelijk verhaal. Hugo van Leemputten. Uitgeverij Gideon, 2014 / 198 pag. / ISBN 978-90-5999-062-3; €14,95 n

in 1972 gaven we minder dan 9% van het BBP uit aan de gezondheidszorg, in 2008 is dat gestegen naar ruim 13%. Totaal gaat 73 miljard jaarlijks op aan zorg, en dit stijgt door. oorzaken zijn veranderingen in de demografie (denk onder andere aan vergrijzing, eenper-soonshuishoudens), effecten als duurdere behandelingen (innovatie) en meer zorg (‘aanbod schept de vraag’). solidariteit staat onder druk en daarmee de balans in de Zorgverzekeringswet van 2006. sindsdien garandeert een corrigerend systeem van marktwerking door concur-rentie kwaliteit en maakt tegelijk kosten beheersbaar. Vanuit een christelijk-sociale visie is in deze context, de publicatie door het wetenschappelijk instituut van de christenunie in 2013 uitgegeven. uitgangspunt: de zorg breder en dieper maken dan een kil bezuinigings-debat. Zorg is geen markt, marktmechanismen kunnen echter wel een rol spelen in de zorgsector.

Daarbij hanteren de auteurs vijf speerpunten als middelen om het doel van betere kosteneffectiviteit te realiseren. Preventie van ziekte als speerpunt, de patiënt met zijn ver-antwoordelijkheid centraal, inzetten op de eerste lijn (want goedkoop en een veronderstelde betere kwaliteit), streven naar gepaste zorg en streven naar een kern-AwBZ.Met deze publicatie gaan de christenunie uit van een

machtsevenwicht en een gezonde verhouding tussen de drie spelers (zorgvrager, zorgaanbieder en zorgverzekeraar) in het zorgdomein. Met deze speerpun-ten verwachten de auteurs veel van de arts en de patiënt. op het eerste gezicht kan dat een tikkeltje naïef lijken. Feit is dat Zorgverzekeraars regisseren, domineren en op dit moment de hoofdrol spelen. De winst van zou cZ, uViT, Menzis en Zilveren kruis/Achmea (tezamen 80% van de verzekerden in hun portefeuille) zou kosteneffectiviteit kun-nen betekenen met behoud van kwaliteit. Maar is dat door deze verzekeraars laten zien? Zijn winsten verdisconteerd of geherinvesteerd? in Zorg met een hart wil men recht doen aan het zorgvraagstuk door de patiënt centraal te stellen. Bij zorgverlening hoeft het economische aspect niet leidend te zijn maar in de huidige tijd, en met de inge-slagen weg in 2006 is de economie echter wel leidend. wanneer zal dit economisch beleid keihard doordringen in de spreekkamer? in Zorg met een hart worden met christelijk-sociale uitgangspunten de huidige economische uitgangspunten kritisch bewaakt. en dat is altijd zinvol.

Zorg met een hart - Geert Jan Spijker / Stef Groene-woud, Maarten Verkerk, Anna de Wit - in ’t Veld. Buijten & Schipperheijn Motief –Amsterdam, November 2013 / 96 pagina’s / ISBN 978-90-5881-752-5’ n

Idd

G n

se

ptem

ber

201

4

26

BoekrecensieBAReND FloRiJN

BoekaankondigingcARoliNe VAN DeN BeRG

Zorg met een hart Als alles economie is

Gods Woord als medicijn voor je lichaamAls Britse soldaat in de Tweede wereldoorlog ondervond Derek Prince (1915-2003) persoonlijk wat bidden voor genezing betekent. Gods woord werd voor hem een medicijn, zowel voor lichamelijke als geestelijke nood. in dit boekje geeft hij hiervan een getuigenis, mét daarbij een praktische toepassing. Vier instructies die beschreven staan in ‘de bijbel als bijsluiter’ worden genoemd: sla acht op mijn woorden; neig je oor tot mijn uitspraken; laat ze niet wijken uit je ogen en bewaar ze diep in je hart. Met behulp van praktijkvoorbeelden en bijbelteksten worden deze punten uitgewerkt. Nederig het hoofd buigen om zo te luisteren naar Gods wil is hierbij van belang. ook als het gaat om bidden voor genezing. “Maak God in je denken niet zo klein dat Hij je niet meer helpen kan. Neig

je oor en laat Hem jou vertellen hoeveel Hij voor je wil doen.” kortom: een helder boekje met een verrassende kijk op het onderwerp gebedsgenezing. sommige van de geponeerde opvat-tingen hadden wat mij betreft nog wat verder uitgewerkt en onderbouwd mogen worden. echter dit vlot leesbare boekje van zo’n 50 pagina’s geeft een aanzet tot bezin-ning en studie over het onderwerp. Het boekje eindigt met enkele ‘proclamaties’ vanuit Gods woord die behulp-zaam kunnen zijn in de praktijk.

Drie maal daags – Gods Woord als medicijn voor je lichaam. Derek Prince. Uitgeverij DPM Nederland, 2009 / 56 pagina’s / ISBN 978 90751 851 33 / €6,00 n

Idd

G n

se

ptem

ber

201

4

27

BoekrecensieBAReND FloRiJN

Bert keizer werkt als verpleeghuisarts, maar volgens zichzelf mag het een godswonder heten, dat hij zich nog arts durft te noemen. Van hartfalen, een beroerte of Parkinson heeft hij geen geval kunnen genezen. Dergelijke ongeneeslijke diagnosen zijn geen antwoord op onze uiteindelijke vragen over de dood. Medische wetenschap maakt een diagnose feitelijk wel het enige antwoord op die vragen. eerder schreef keizer het boek Waar blijft de ziel? Hij schreef daarin: “in het mythische stadium was de wereld om ons heen net zo geestelijk als wijzelf. Geest hebben we vervangen door weten-schappelijke verklaringen, die allerminst probleemloos zijn en die aanleiding vormen tot geheel nieuwe vragen, maar die vragen gaan nooit meer over wat de wereld met ons van plan zou kunnen zijn.” Deze diagnostische herrie in het ziekenhuis, maakt patiënten tegenwoordig veel ouder. Dat is in veel opzichten geweldig voor naasten en familie, maar oud worden is niet leuk, en heel erg oud worden is nog minder leuk. Diagnostisch tumult en trammelant in het ziekenhuis staat een zorgvuldige besluitvorming in deze ouderdomsfase in de weg. Zorgvuldige besluitvorming omtrent behandeling en dementie, rondom stervens-zorg en euthanasie wordt dan overschreeuwd door de medicus die onze eindigheid op de horens denkt te kunnen nemen. Maar zeker ook door de patiënt, en de familie, die hulpeloos zijn in het zicht van ziekte, verval ouderdom en dood. en die zo vaak in staat zijn om blij-vend het maximale van zorg te vragen. Dit boek is een scherpe analyse. en terecht. Tussen de scherpte vindt u prachtige essays waaruit keizers menselijke vermogen tot medeleven blijkt. Als verpleeg-huisarts krijgt juist hij te maken met de consequenties van het ouder worden en sterven. uitbehandeling en hoge ouderdom betekent vaak overplaatsing naar het verpleeghuis. en dan, als het lichaam achterblijft en oud worden moeilijker wordt, kunnen patiënten stranden op enige afstand vóór het graf. “Hier lig ik dan”, zucht ze, “terugkruipen naar het leven gaat niet en vooruit het graf in wil ik niet.”

keizer redt het door het geven van aandacht en zorg, twee unieke items die in het hedendaagse ziekenhuis niet dan met een zeker schroom worden vertrekt. Met een geringschattende blik beziet keizer de geneeskunde van het hedendaagse ziekenhuis als een amalgaam van biochemie, doodsangst, medelijden, machtsstreven, cynisme, godsdienst, bijgeloof, geldhon-ger en hoop. in een interview met Filosofie Magazine na publicatie van dit boek vertelde Bert keizer aan doodsangst te leiden. “De angst om slecht te sterven ben ik kwijt. Maar die andere doodsangst, de angst voor het totaal onbevattelijke van het niets dat volgt op het leven, die angst staat nog ferm overeind. (…) De dood van God is veel erger dan we denken.” in Tumult bij de uitgang formuleert keizer zijn vragen over en beleving van dood. Beroepsdeformatie zit hem niet in de weg. Geen cynisme over de zin van het leven. eerder eerlijkheid. Sinds God het pand heeft verlaten, worstelen we meten een zekere onwetendheid over de zin van het leven, die we graag overschreeuwen met diagnostische herrie. De ziekenhuiswerkelijkheid rondom leven, ziekte en dood is een horizontaal perspectief kwijt. wat is de betekenis van ziekte en dood wanneer deze cruciale dimensie er niet meer is? keizer wil ondanks sterfelijkheid, beteke-nis vinden in bedoeld willen zijn, en dat iemand zich die bedoeling voor altijd herinnert en er over glimlacht, of grijnst, of huilt. Huilen vind ik ook goed. op het kerk-hof gekomen maakt niets meer uit, aldus keizer. echt waar? Niet doen, die vraag stellen. Probeer nú maar om te gaan met het feit dat u er straks niet bent, da’s veel haalbaarder dan straks kan-niet-schelen-wat te gaan doen, als u er niet meer bent.

Tumult bij de uitgang. Bert Keizer. Uitgeverij Lemnis-caat, 11/2013 / 280 pagina’s / ISBN 9789047706007 / €19.95 n

Voor goede stervenszorg moet je het ziekenhuis zien te ontvluchten. En dat is al tientallen jaren zo. Binnen het ziekenhuis wordt dat niet als een schandaal ervaren, zo constateert filosoof en verpleeghuisarts Bert Keizer in zijn boek Tumult bij de uitgang.

Tumult bij de uitgang

Verslag coRiNe lusTiG & yTiNA wolTHuis

Zaterdagmiddag 19 juli, compleet bezweet vanwege een temperatuur van boven de 30 graden en bepakt en bezakt komen we vanuit alle uithoeken van de wereld aan in ‘De Doelen’ in Rotterdam. Wat kunnen we verwachten? Wat gaan we horen? Wie gaan we allemaal ontmoeten? We zijn aangekomen op het wereldcongres van de ‘In-ternational Christian Medical and Dental Association’ (ICMDA), dat elke vier jaar ergens op de wereld geor-ganiseerd wordt. Dit jaar is het extra speciaal, aangezien het eerste congres 50 jaar geleden in Amsterdam geor-ganiseerd werd! We vieren feest met elkaar. In plaats van allemaal mannen in zwarte pakken met grijze haren, zijn de congresgangers nu jong en veelkleuriger, zeker tijdens het eerste deel van het congres. Uit meer dan 80 landen zijn we samen gekomen in Rotterdam, in ons kleine Nederland. Zoveel mensen hebben de moeite genomen om hier heen te komen. Dat zet ons stil, al die verschil-lende mensen, zoveel culturen en talen, maar we hebben allemaal dezelfde passie: God en Geneeskunde.

Na het inschrijven starten we met een warme Italiaanse maaltijd, waarna we ons begeven naar de Planet Hall waar we zingen onder begeleiding van een relaxte en kwalitatief goede samengestelde band. Zij zullen ons de hele week begeleiden in het loven van God. De officiële

opening van het studentencongres bestaat uit verschil-lende praatjes van onder andere Ralph Zarazir (Libanon), en aan het eind trakteert het studentenbestuur ons op een enigszins cynische, maar vooral komische film over Ne-derland. We eindigen de opening met het dansen van de kabouter Plop dans, wat bij de hele zaal in goede smaak valt. We weten eigenlijk zelf ook nog steeds niet wat de kabouterdans met CMF en studenten te maken heeft.

Zondagochtend 20 juli starten we vroeg met een ge-bedsontmoeting in ’The Chapel’, waarna we zingen met de band en onze eerste Bible reading over het thema ’Serve’ krijgen van Lindsay Brown (UK). Deze lezing is inspirerend. Lindsay Brown neemt ons in drie ochtenden mee door voornamelijk de brief aan de Kolossenzen. We vervolgen de ochtend met een lezing van Jan Kunene, een arts uit Zuid-Afrika met het thema ’Serving Jezus’. Hij benadrukt het feit dat we moeten kijken naar de hele patiënt, niet alleen naar de klacht van een patiënt. Hij stelt de relevantie van de ’whole person medicine’ aan de kaart. We kunnen wel bidden dat iedere patiënt beter moet worden, maar we moeten de patiënt zelf niet vergeten. God is namelijk ook geïnteresseerd in de hele persoon, de hele patiënt. Daarnaast benadrukt hij dat we, om anderen te kunnen helpen, zelf ook ’gezond’ moeten

iCMdA 2014 – XVth World Congress –

Students and Junior Graduates’ Congress

Idd

G n

se

ptem

ber

201

4

28

Na meer dan vier jaar voorbereiding door de Nederlandse commissie was dan echt zover. Van 19 tot 26 juli werd het XVth ICMDA World Congress gehouden met als thema ‘Serve Share Shine’.

Het congres bestond uit een Students and Junior Graduates’ Congress en een Main Congress. Hier volgt het verslag van het eerste deel van het wereldcongres.

zijn, zowel lichamelijk, sociaal, geestelijk, maar ook moet je in goede verhouding staan met jezelf en met God.

Na de lunch is er ruimte voor het bespreken van de lezingen in kleine reflectiegroepen, bestaande uit onge-veer tien personen. ’s Middags zijn er twee rondes met seminars, met een grote verscheidenheid aan onderwer-pen. Hieronder een korte beschrijving van een aantal seminars:

‘Maintaining Faith in a busy life’Hoe houd je je geloof vast, gedurende je stressvolle en vermoeiende baan als arts? We zijn namelijk allereerst christen en daarbij toevallig ook health professionals. We moeten toegewijd zijn om christenarts onze taak als arts vanuit Bijbels fundamenten uit te oefenen, daarbij de gehele persoon in het oog houden en bovenal onze relatie met God als hoogste prioriteit stellen.

Prayer, personality and temperamentHet gebedsleven van iedereen is anders. Dit wordt bepaald door onze persoonlijkheid en temperament. Grofweg zijn er vier typen temperament: denken, voelen, intuïtief en sensatie. Het belangrijkste is dat je je eigen temperament accepteert en ook de verschillen met de ander. God gebruikt alle verschillende temperamenten om Zijn kerk te bouwen.

Knowing God’s PathPeter Saunders geeft ons citaten uit de Bijbel mee, waarbij we stilgezet worden hoe God leiding geeft in je leven. Hij

herinnert ons er ook aan dat God ons gezond verstand meegegeven heeft om onze eigen keuzes te maken.

Ethics- Integrity in HealthcareIn deze seminar ging het voornamelijk over de integriteit die je als arts moet hebben, net zoals compassie en altruis-me. Hierdoor kan je ook beter werken en ook het beste in een team werken. De nadruk werd gelegd om onze eerste liefde te bewaren, wat bij de meeste van de beginnende geneeskundestudenten het mensen helpen is. Kijk naar wat belangrijk is voor de patiënt en ook naar de emoties van de patiënt in plaats van alleen maar te focussen op de ziekte.

The character of a Christian doctorWe staan stil bij de karaktereigenschappen van een dok-ter. Een patiënt wil voornamelijk een deugdzame arts, die zijn werk goed doet, zichzelf begrijpt en wil helpen. Lief-de moet overheersen, net zoals respect. We moeten onze tekortkomingen begrijpen, kunnen vergeven en schuld kunnen betonen, op komen voor het recht en goed werk verrichten. Daarnaast moeten we een teamspeler zijn en goed naar elkaar omzien. We moeten luisteren, spreken en kijken naar de patiënt, naar al zijn behoeften, in een dienstbare en nederige positie.

Na het diner op zondag is er een worshipavond, waarbij onder andere liederen van Taizé gezongen worden en daarnaast God in allerlei talen en muziekstijlen groot wordt gemaakt. Zo wil de band iedereen uit alle 80 lan-den een mogelijkheid geven om vanuit hun eigen cultuur God te aanbidden. Id

dG

n

sept

embe

r 2

014

29

>>

Het thema van de derde congresdag, maandag 21 juli is ‘Share’. We starten de dag wederom met een Bijbelstudie door Lindsay Brown met het thema ‘Serving Christ To-day’. Hij gaat verder in de brief aan de Kolossenzen. Het thema van deze brief is de ontwikkeling van de christe-lijke gezindheid. Christus is Heer en Meester over alles wat er op aarde is. Daarom zullen we als we leven vanuit de christelijke gezindheid ook God overal kunnen groot maken, in alles wat zich op aarde bevindt. We zullen ook overal in geïnteresseerd zijn, omdat God overal is. Chris-tus kennen heeft implicaties voor zowel ons geloofsleven, ons gezinsleven of huwelijksleven, onze werksfeer, maar ook onze houding tot de wereld. We zullen niet van de wereld zijn, maar wel staande in de wereld. Laten we alles wat we doen tot eer van God doen.

De themalezing op maandag wordt gehouden door Pablo Martinez, een psychiater uit Barcelona. Hij legt uit dat het ultieme doel in je leven en werk niet moet zijn om succesvol te zijn, maar juist om vruchtbaar te zijn! Dit is een gevolg van ons karakter en wie we zijn. Succesvol zijn is slechts een ‘side effect’. De Bijbel zal altijd onze leidraad zijn. Hij bespreekt de 7 deugden die ons tot een goed mens en tot een goed christen maken. Het avond-programma bestaat uit veel gezelligheid. Veel landen laten iets van hun cultuur zien. Hierbij kun je denken aan een traditionele dans uit Brazilië, een spel uit de Scan-dinavische landen en hilarische voordrachten van het Afrikaanse continent.

Dinsdag 22 juli is alweer de laatste dag van het studenten-deel van het congres. We krijgen deze ochtend de laatste

biblereading van Lindsay Brown over het thema Shine! Shining for Christ – today –How? Hij benoemt het radi-cale verschil van christenen ten opzichte van niet-christe-nen, maar dat betekent niet dat we ons moeten afschei-den maar juist ook de wereld binnendringen en ook in de wereld leven. We kunnen namelijk ook als minderheid de wereld veranderen door middel van gebed, evangelisatie, tot een voorbeeld zijn, discussie, actie en door te lijden. Als we allemaal hetzelfde denken, kunnen we ook echt een verandering zijn voor de wereld.

De lector van dinsdag is Florence Mundi, een arts uit Kenia. Het thema van haar lezing is ‘Growing to full potential’. Zij vertelt dat het belangrijk is om onze identiteit in Christus te vinden en God te eren op de plaats waar we gesteld zijn. Dit geeft soms pijn, maar God heeft een plan met ons leven. God zal voor alles zorgen als Christus in ons leeft. Hij zal je ook de juiste voorbereiding geven voor je levensweg. Na de lunch en de laatste small group en een kop thee vertrekt een deel van de studenten omdat dit het einde is van het studentendeel. Ondertussen komt een grote groep ‘senior’ artsen aan en zal het congres zich vervol-gen met de vlaggenceremonie en het Galadiner.

Wij hebben genoten van de eerste vier dagen van het ICMDA Wereldcongres in ons eigen land. We zien terug op een goede tijd met elkaar, vol met goede ontmoe-tingen, gesprekken, Bijbelstudies, het ontdekken van verschillen tussen de geneeskundeopleidingen wereld-wijd, maar ook de grote overlap tussen de passies die ons samenbinden: God, Jezus Christus, Geneeskunde en het arts-zijn. nId

dG

n

sept

embe

r 2

014

30

Agenda3 oktober Congres Geloof in zorgThema: Geloof je (nog) in de zorg?locatie: Doorninformatie: www.geloofinzorg.nl

12 oktober

Pastorale Cursus Stichting PromiseThema: Toetsen van alternatieve en complementaire geneeswijzenlocatie: oudewaterinformatie: www.stichting-promise.nl

16 oktoberNPV AvondThema: Psychisch in balans?! locatie: Moerkapelleinformatie: www.npvzorg.nl

30 oktoberInterserve informatieavondDoel: informatie over uitzendinglocatie: Driebergeninformatie: www.interserve.nl

22 novemberCMF NajaarsconferentieThema: Voor elke wond een pleister?locatie: Driebergeninformatie: www.cmf-nederland.nl

voor meer informatie of activiteiten in Nederland kijk op: www.cmf-nederland.nl voor internationale conferenties, zie: www.icmda.net Id

dG

n

se

ptem

ber

201

4

31

Jaap oosterom, Zeist, huisartssimone schutte, Rotterdam, anesthestioloogolga Zwarts-Ros, Maarssen, huisartsHermen Driece, Rotterdam, huisarts in opleidingArd en Marjan Nijhuis, Drachten, huisartsen in opleidingTheo van den Belt, Amsterdam, studentTamar van den Berg, Groningen, studentJeroen van den Dorpel, Rotterdam, studentPetra Franken, Deventer, studentlydia Quaak, Rotterdam, studentMarleen van Ree, utrecht, studentAnne-Fokje wielstra, Amersfoort, studentJoas Zuur, Groningen, student

Nieuwe ledenStudentikooscoRiNe lusTiG, secretaris cMF-studentenbestuur

Een kort verslag van onze bezigheden als studentenbestuur en als studenten van CMF de afgelopen maanden. In verscheidene steden van ons land zijn stedengroepen actief en worden er her en der op eigen initiatief co-kringen gestart. In sommige steden is er wat terug-loop van de bezoekers van de avonden en daarom nodigen we alle le-zers hartelijk uit voor de nieuwe activiteiten in het nieuwe collegejaar!!

in de achterliggende maanden hebben we, naast het onderhouden van landelijke contacten, ons bezig gehouden met het schrijven van het visie document voor ons als studentenbestuur. onze nadruk ligt voornamelijk op ontmoeting en de F van Fellowship. Dit vormt immers de binding tussen christenartsen. Zoals u elders in deze iDDG hebt kunnen lezen hebben we als studentenbestuur een filmpje gemaakt voor de opening op het icMDA world congress. we waren allemaal aanwezig en deden, raar maar waar, de kabouterdans. wat een kaboutermuts allemaal wel niet met je kan doen…onze eerste activiteit was het organiseren van een landelijke cMF-studentenbarbecue, eind juni 2014. een kleine impressie vindt u hier-onder. Twintig studentleden van cMF kwamen samen in park Transwijk in utrecht voor een gezellige barbecue. Deze viel op de avond van de eerste wk-wedstrijd van het Nederlands elftal en daarom hebben we na de barbecue met elkaar de wedstrijd gekeken. we merkten dat het goed is om elkaar ook op informele activiteiten te ontmoeten om zo goed con-tact en goede gesprekken te kunnen hebben. uit bijna elke studenten-stad was een vertegenwoordiger op de BBQ aanwezig. Deze activiteit is zeker voor herhaling vatbaar! De volgende ontmoeting zal zijn op de cMF stedengroepsleidersdag op 4 oktober, maar ook op de najaarscon-ferentie van cMF. kunnen we u en jou daar ook ontmoeten? n

Studentenperikelen

Het onderwerp van de conferentie is over-behandelen.Dat een arts niet moet (mag) over-behandelen is anno 2014 een breed gedragen overtuiging. Maar hoe kun je vooraf zien aankomen dat er een risico is op overbehandeling? Wat als een patiënt of zijn familie een kansloze behandeling eisen? Hoe om te gaan met het nog steeds toenemende spectrum aan nieuwe, en vaak dure technologische mogelijkheden? Kunnen we van dokters eigenlijk wel vragen om de handdoek in de ring te gooien?

Lezingen

Dr. Jan Hoek, hoogleraar theologie. Opening vanuit Gods WoordDr. Theo Boer, ethicus. Hoe kan een dokter van tevoren inschatten of iets overbehandelen is?

Workshops

1. Het kind van de rekening, of de rekening van het kind? o.l.v. Geriska Poortman, kinderarts in zieken-huis St Jansdal in Harderwijk.

2. Ennuh... wilt u op uw leeftijd nog gereanimeerd worden? o.l.v. Ina van den Brink, specialist ouderenge-neeskunde.

3. Hoe ver kan/moet je gaan bij de behandeling van complexe psychiatrische patiënten? o.l.v. Avram Oros, psychiater in opleiding, UMC Utrecht.

4. Kwaliteit van leven in keuzes rondom het levenseinde; o.l.v. Jan Ruit, internist-oncoloog in het Vliet-land Ziekenhuis in Schiedam.

5. Solliciteren, do’s en don’ts; o.l.v. Jan Lock, bestuursvoorzitter van hulpverleningsorganisatie Woord en Daad

Najaarsconferentie CMFzaterdag 22 november 2014 van 9.30 tot 16.00 uur

’t Hoge Licht, Klaproos 2 te Driebergen.

Voor elke wond een pleister?

inschrijven kan nu al online.

Dr. Theo Boer

Dr. Jan Hoek

Geriska Poortman

Avram Oros

Jan Lock

Ina van den Brink

Jan Ruit