Verstandelijk en of Lichamelijk Gehandicapten Definitief Rapport 131 (2)

5/10/2018 Verstandelijk en of Lichamelijk Gehandicapten Definitief Rapport 131 (2) - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/verstandelijk-en-of-lichamelijk-gehandicapten-definitief-rapport-131-2 1/64

Toepassing domotica

Ondersteuning bij het wonen voor de doelgroep lichamelijk

en/of verstandelijk gehandicapten

anno 2007



Toepassing domotica

Ondersteuning bij het wonen voor de doelgroep lichamelijk

en/of verstandelijk gehandicapten

anno 2007

Auteurs Charles G.Willems

Carla Schutgens-Willems

In opdracht van: Kenniscirkel Domotica

De foto’s in deze publicatie zijn uit het dagelijks leven van cliënten van Kwecoo

gegrepen. Dank zij technologische ondersteuning kunnen ook zij wonen in een

huiselijke omgeving.

iRv, Kenniscentrum voor Revalidatie en Handicap VilansPostbus 192 Catharijnesingel 47

6430 AD Hoensbroek 3511 GC utrecht

Tel. 045 523 75 37 Tel 030-7892300

Fax 045 523 15 50 Fax 030-7892599

www.irv.nl www.vilans.nl

iRv/2-03/200355/26723/maart 2007



4

In samenwerking met:

Amstelrade

Laan van Kronenburg 12

1183 AS Amstelveen

Tel 020-5470470

www.amstelrade.nl

Dichterbij

Stiemensweg 38,

6591 MD Gennep

Tel 0485-499 996

www.dichterbij.nl

Fokuswonen

Van Iddekingeweg 33

Groningen

Tel 050 5217200www.fokuswonen.nl

Kwecoo

't Park 11,

6373 AR Landgraaf.

Telefoon 045-5690808.www.kwecoo.nl

De Lichtenvoorde

Het Brook 2

7132 EJ Lichtenvoorde

0544 371130

www.delichtenvoorde.nl

Pepijn en Paulus

Pepinusbrug 4

6102 RJ Echt

Tel 0475 479666

www.pepijnenpaulus.nl

Prisma

Biesbosweg 14

5145 PZ Waalwijk

0416-671350

www.prismanet.nl

Vanboeijen

Industrieweg 14-16

9403AA Assen

0592)-30 53 05

www.vanboeijen.nl



Inhoudsopgave

1 Samenvatting 1 2 Inleiding 3 3 Verandering in het wonen 5 4 Functioneel Programma van Eisen 7 4.1 De woonprogramma’s 7 4.2 Typering van de onderscheiden woonprogramma’s 8 5 Welke technologie kan worden toegepast? 11 6 Inzet van technologie bij wonen en zorgverlening 13 6.1 Enkele voorbeelden van technische toepassingen 13 6.2 Typering van de projecten 16 7 Voorbeeldprojecten van toepassing domotica 21 7.1 Amstelrade project Zoelenkerkstraat te Amsterdam 21 7.2 De Schans te Groenlo 26 7.3 Fokuswonen 30 7.4 Kloostertuyn te Brunssum 33 7.5

Vanboeijen 36

7.6 Dichterbij 40 7.7 Kwecoo Te Landgraaf 42 7.8 Prisma te Oosterhout 47 8 Conclusies 51 9 Literatuurlijst 53 10 Dienstverlening iRv over domotica 55



6



Toepassing domotica in de VG sector - iRv 1

1 Samenvatting

Onder domotica verstaan we de toepassing van informatie- en communicatietechnologie in

een woonomgeving. Met behulp van deze technologie is het voor mensen met eenlichamelijke en/of verstandelijke beperking mogelijk om een betere kwaliteit van leven te

bereiken. Immers, met behulp van de inzet van domotica zijn woonfuncties beter op de maat

van de gebruiker af te stellen. Ook zorg en dienstverlening zijn een woonomgeving met

domotica beter toe te passen, qua effectiviteit en efficiency. Toepassing van domotica in een

woonsituatie voor mensen met een lichamelijke en/of verstandelijke beperking blijkt niet iets

te zijn wat men “zo maar” kan realiseren. Tussen de veelheid van mogelijkheden de goede

vinden is niet eenvoudig. Stapsgewijs komt er informatie beschikbaar over mogelijke

toepassingen.

De Kenniscirkel Domotica heeft als doel de toepassing van domotica te bevorderen door het

geven van informatie over het gebruik van domotica in de praktijk van wonen en

zorgverlening thuis.

Dit publicatie geeft een korte typering van de gebruikssituaties die zijn aangetroffen in woon-

zorg projecten gerealiseerd ten behoeve van de doelgroep lichamelijk en/of verstandelijk

gehandicapten (LG/VG) waarbij rekening is gehouden met de kenmerken van deze

doelgroepen. Deze kenmerken stellen eisen aan de praktische voorwaarden waaraan

dergelijke projecten dienen te voldoen. Aangegeven is welke technologie kansrijk in het

gebruik is. De publicatie vervolgt met een korte beschrijving van de woon-zorg projecten

waarbij domotica daadwerkelijk is toegepast. De condities die nodig zijn om een effectieve

toepassing van domotica te realiseren zijn beschreven. De publicatie sluit af met een

gedetailleerde beschrijving van de afzonderlijke woon-zorg projecten.

Deze gegevens laten zien dat de toepassing van domotica bij de realisatie van woon-zorgprojecten voor mensen vanuit de LG/VG sector mogelijkheden biedt. De projectontwikkeling

vergt veelal een gestructureerde aanpak waarbij samenwerking met meerdere partijen nodig

is. Ook organisatorisch en financieel dienen er de nodige barrières te worden geslecht. De

resultaten laten nadrukkelijk ook zien dat zowel op het vlak van kwaliteit van leven voor de

bewoners, als op het vlak van organisatie en uitvoering van zorgverlening voordelen te

behalen zijn. In sommige projecten zijn deze investeringen ook in financiële termen

kosteneffectief te noemen gezien de relatief korte terugverdientijd van de investeringen.

Met de praktische informatie uit deze publicatie zijn organisaties in staat het toepassen van

domotica bij woon-zorg initiatieven voor mensen met lichamelijke en/of verstandelijke

beperkingen gerichter tot een succes te brengen.



iRv - Toepassing domotica in de VG sector 2




2 Inleiding

De Kenniscirkel Domotica1 verricht activiteiten gericht op het bevorderen van de toepassing

van domotica. Daartoe maakt het gerichte beschrijvingen van woon-zorgprojecten waarindomotica is toegepast (www.domoticawonenzorg.nl). In deze publicatie is gericht op degecombineerde sector lichamelijk gehandicapten/verstandelijk gehandicapten (LG/VG). Opindividueel niveau is immers vaak een combinatie van lichamelijke en verstandelijkebeperkingen aanwezig. Het hebben van beperkingen (lichamelijk en of verstandelijk) stelteisen aan de inrichting en indeling van de fysieke ruimte waarin men woont. Voor hetontwikkelen van (nieuwe) woon-zorg initiatieven wordt in deze sector vaak uitgegaan vaneen groep van bewoners. Derhalve is een ordening van gegevens op het niveau van eendoelgroep wenselijk. Echter ook op het niveau van een doelgroep is een scherpe afbakeningtussen groepen individuen met lichamelijke beperkingen enerzijds en verstandelijkebeperkingen anderzijds niet altijd goed mogelijk, veelal verschilt de mate van beperkingen.

Om toch een goede ingang tot de benodigde informatie te krijgen is voor de ontsluiting vande informatie gekozen voor de een onderverdeling in subdoelgroepen. Voor de indeling

daarvan zijn de woonprogramma’s gebruikt zoals die in het “Handboek Buitengewoon

wonen” zijn opgenomen.

Teneinde de beschikbare kennis te ontsluiten is inzicht nodig in de functionele vraag die een

persoon met beperkingen stelt aan effectieve ondersteuning. Hiermee is de koppeling te

maken met de mogelijkheden die te verkrijgen zijn via technologie of via begeleiding of

zorgverlening. Uitgangspunt daarbij is dat de individuele beperking maatgevend is. Bij het

realiseren van oplossingen is veelal toch enige schaalgrootte noodzakelijk. Initiatieven

richten zich veelal tot een groep potentiële gebruikers. Om die reden is een onderverdeling in

doelgroepen gehanteerd. Bij het maken van een dergelijke onderverdeling is zoveel mogelijkaansluiting gezocht bij het onderwerp dat in deze kenniscirkel centraal staat:

de woontechnologie, oftewel:

• De fysieke inrichting en uitrusting van de woonomgeving.

• Technologie die ondersteunend is bij het uitvoeren van woonactiviteiten.

• Technologie die ingezet wordt bij het verlenen van zorg en begeleiding in een

woonomgeving.

1Domotica zijn woninggebonden technologische toepassingen die ervoor zorgen dat mensen langer zelfstandig

kunnen blijven wonen. Ook kan deze techniek een belangrijke bijdrage leveren aan het verhogen van de

arbeidsproductiviteit in de zorg.

NIZW Zorg (vanaf 1-1-2007 Vilans) en het iRv, Kenniscentrum voor Revalidatie en Handicap maken hun kennis

over domotica en ICT toegankelijk via deze website. De website vormt de spil van de Kenniscirkel Domotica van

wonen en zorg en is bedoeld voor zorgaanbieders voor ouderen (inclusief bijvoorbeeld dementerenden) engehandicapten (verstandelijk en lichamelijk), voor thuiszorginstellingen, voor woningcorporaties en andere

woningaanbieders, consumentenorganisaties en overheden.




3 Verandering in het wonen

Wat we willen? Gewoon wonen. Een simpel antwoord op een simpele vraag. Gewoon

wonen! Ook mensen met een lichamelijke of een verstandelijke beperking willen dat. Wonen

houdt niet alleen in het hebben van een dak boven je hoofd maar is tevens een plaats van

waaruit je tot ontwikkeling en ontplooiing komt. Ook mensen met beperkingen hebben

daaraan behoefte. Indien hier op een adequate manier ingespeeld kan worden, via het

opheffen van beperkingen, blijkt dat ook zij meer mogelijkheden kunnen benutten.

Tot voor enkele jaren lag de nadruk van de begeleiding op het creëren van een omgeving

waarin adequate inrichting en begeleiding geboden konden worden. Dat was in hoofdzaak

een intramurale omgeving. Veranderingen zijn in gang gezet in organisatie en financiering

van zorg en begeleiding. De doelgroep zelf vraagt nadrukkelijker om zelfstandigheid in het

wonen. Technologie (toegepast bij huisvesting en ondersteuning van activiteiten) maakt

meer zelfredzaamheid mogelijk. Een andere visie op zorg en begeleiding is ontstaan. Aldeze factoren dragen bij tot het proces van extramuralisering dat inmiddels breed in

Nederland is ingezet. In het kader van de Kenniscirkel Domotica wordt gericht aandacht

besteed aan de mogelijkheden die de technologie kan bieden bij het wonen.




4 Functioneel Programma van Eisen

4.1 De woonprogramma’s

Het functionele programma van eisen is geordend met de onderstaande doelgroepenmatrix.

Uitgangspunt voor de indeling is aan de ene kant de mate van lichamelijke beperkingen en

de aanpassingen die nodig zijn, aan de andere kant de mate van verstandelijke beperkingen

en de mate van ondersteuning die daaruit voortvloeit.

In de matrix is per woonvorm in het kort aangegeven welke aandachtspunten op het

doelgroepniveau gelden als het gaat om inrichting woning, zorg en dienstverlening. Daarbij

geldt de kanttekening dat binnen deze doelgroepen individuele verschillen nadrukkelijk

aanwezig zijn.

Ernstig verstandelijke

handicap

Licht tot matige

verstandelijke

handicap

Geen verstandelijke

of psychiatrische

problematiek

Ernstig lichamelijke

handicap

1 clusterwonen met

zorginfrastructuur

4 begeleid wonen met

zorginfrastructuur

6 zelfstandig wonen

met zorginfrastructuur

Lichte tot matige

lichamelijke handicap

2 clusterwonen in

aangepaste bouw

5 begeleid wonen in

aangepaste bouw

7 zelfstandig wonen

in aangepaste bouw

Geen lichamelijke

handicap

3 clusterwonen in

reguliere bouw

8 begeleid wonen in

reguliere bouw

9 zelfstandig wonen

in reguliere bouw

Tabel 1 Indeling van de woonprogramma’s

Onder clusterwonen verstaan we woonvoorzieningen waarbij een deel van de ruimte privé is

(slaapvertrek) en een deel gemeenschappelijk in gebruik is (woonkamer, keuken, natte cel).

Het gaat hierbij om woningen die individueel gesitueerd zijn in een wijk of geclusterd in de

vorm van een hofje of een etage van een gebouw.

Bij begeleid wonen betreft het zelfstandige wooneenheden waarbij de dienstverlening

verleend wordt via een gemeenschappelijke hulppost die in het gebouw of in de wijk is

gesitueerd. In deze situatie is dan ook geen sprake van 24-uurs zorg of verblijf.

Zelfstandig wonen gaat ervan uit dat het wonen en de zorg volledig zijn gescheiden. Dezorgvoorzieningen kan men in dat geval betrekken vanuit een thuispost.

Ten aanzien van de zorgverlening zijn verschillende voorzieningen te treffen; gezamenlijk

noemt men die de zorginfrastructuur. Bij het wonen met verblijf betreft het dan een inpandige

voorziening ten behoeve van de zorgverlening die onderdeel is van de fysieke infrastructuur

(kantoor, ruimte voor een slaapwacht, zorgoproepsysteem). Bij begeleid en zelfstandig

wonen betreft het een voorziening die niet noodzakelijkerwijs gekoppeld is aan de

woonvoorziening. Onderdeel van de zorginfrastructuur vormt ook de extra ruimte die nodig is

ten behoeve van zorgverlening en begeleiding zoals bredere gangen (gebruik

tilhulpmiddelen, rolstoel, scootmobiel) bouwkundige aanpassing voor gebruik plafondtilliften

en technische voorzieningen op het gebied van communicatie en alarmering.




Aangepaste bouw is het inrichten van de bouwkundige ruimte met een maatvoering waarbij

het (toekomstig) gebruik van rolstoelen mogelijk is.

4.2 Typering van de onderscheiden woonprogramma’s

Onderstaande beschrijving geeft een korte uitwerking van de onderscheiden

woonprogramma’s. Naast de doelgroep en de ruimtelijke infrastructuur geeft ze inzicht in de

technologie die, redenerend vanuit het gebruik door bewoner en/of zorgverlener,

noodzakelijk is.

4.2.1 Clusterwonen met zorginfrastructuur

• Meervoudig complex (of ernstige meervoudig) gehandicapten

• Groepswonen bij voorkeur 6 bewoners vooral minderjarigen

• Individuele wooneenheden vooral meerderjarigen

• Plafondtilliften• 24-uurs zorg met nachtwacht (in huis of technisch ondersteund)

• privé ruimte netto ≥ 20 m² zitslaapkamer, totaal ≥ 63 m² per bewoner

4.2.2. Clusterwonen in aangepaste bouw

• Ouderen met psychogeriatrische stoornissen: (onder andere dementerenden)

• Ernstige psychosociale met lichte tot matige fysieke problemen

• Ernstig verstandelijk gehandicapten met lichtere somatische problematiek

• Veiligheid bij dwaalgedrag

• Zekere mobiliteitsbeperkingen (niet rolstoelgebonden)

• Groepswonen voor 6 bewoners

• Privé ruimte ≥ 20 m² voor zit/slaapkamer met bij voorkeur eigen badkamer, totaal ≥ 56

m² per bewoner

4.2.3 Clusterwonen in reguliere bouw

• Gedragsproblematiek en autisme

• Ernstige verstandelijke beperkingen dan wel ernstige gedragsproblematiek

• Geen rolstoel nodig en kunnen traplopen

• Privacy binnen de groep belangrijk

•

Deuren en ramen die tegen een stootje kunnen• Uitraasruimten (voorkeur in open lucht)

• Vrijheidsbeperkende maatregelen

• Communicatietechnologie

• Privé ruimte ≥ 20 m² voor zit/slaapkamer met bij voorkeur eigen badkamer, totaal ≥

56 m² per bewoner

• Wooneenheden zo individueel mogelijk vormgegeven

4.2.4. Begeleid wonen met zorginfrastructuur

• Ernstig lichamelijk gehandicapten met verminderde zelfredzaamheid

• Verpleeghuis of verzorgingshuisbewoners met zware somatische problematiek• Assistentie op afroep: goede communicatievoorzieningen noodzakelijk




• Rolstoelgeschikte woningen

• Woning gerealiseerd volgens ADL clusterproject (3 kamerwoning) netto ≥ 80 m² per

bewoner

• 15-18 woningen gegroepeerd in een wijk met een zorgsteunpunt (centrale ruimte en

personeelsvoorziening totaal ≥ 52 m²) binnen straal van 200m

4.2.5 Begeleid wonen in aangepaste bouw

• Oudere chronische patiënt uit psychiatrie

• Oudere thuislozen

• Vereenzaamde ouder met eerder sociale dan somatische problematiek

• Oudere verstandelijk gehandicapten die gewend zijn te wonen in een

gezinsvervangend tehuis

• Licht fysieke en licht tot matige psychosociale problemen

• Dagelijkse begeleiding maar geen 24-uurs zorg

• Aanpasbaar bouwen

• Woning (3 kamerwoning) netto ≥ 54 m² per woning

• In de naaste omgeving en wijksteunpunt voor dagelijkse begeleiding

4.2.6 Zelfstandig wonen met zorginfrastructuur

• Lichte beperkingen in staat tot individueel wonen met begeleiding

• Deuren en ramen die tegen een stootje kunnen

• Assistentie op afroep: goede communicatievoorzieningen noodzakelijk


• Zorginfrastructuur, wijkvoorzieningen, levensloopbestendig bouwen

• Woning gerealiseerd volgens ADL clusterproject (3 kamerwoning) netto ≥ 80 m² per bewoner

• 15-18 Woningen gegroepeerd in een wijk met een zorgsteunpunt (centrale ruimte en

personeelsvoorziening totaal ≥ 52 m²) binnen straal van 200m

4.2.7 Zelfstandig wonen in aangepaste bouw

• Ernstig lichamelijk gehandicapten (Fokus)

• Gebruik van mobiliteitshulpmiddelen en assistentie

• Zorgpost op max. 200 m (eventueel verder bij goede communicatievoorzieningen)

• Draadloze communicatiemogelijkheden


• Woning (3 kamerwoning) netto ≥ 54 m² per woning

• In de naaste omgeving en wijksteunpunt voor dagelijkse begeleiding

4.2.8 Begeleid wonen in reguliere bouw

• Lichte beperkingen, in staat tot individueel wonen met begeleiding

• Deuren en ramen die tegen een stootje kunnen

• Assistentie op afroep: goede communicatievoorzieningen noodzakelijk


•

Zorginfrastructuur, wijkvoorzieningen, levensloopbestendig bouwen• Woning 3-kamers netto ≥ 70 m² te realiseren als onderdeel reguliere bouw




4.2.9 Zelfstandig wonen in reguliere bouw

• Individueel wonen

• Zorginfrastructuur, wijkvoorzieningen, levensloopbestendig bouwen

• Woning 3-kamers netto ≥ 70 m² te realiseren als onderdeel reguliere bouw




5 Welke technologie kan worden toegepast?

De beschrijving van de functionele vraag maakt duidelijk dat bij de verschillende doelgroepen

meerdere vormen van technische ondersteuning nodig zijn bij het dagelijks functioneren in

een woonomgeving. In de database van Kenniscirkel Domotica zijn hiervoor de nodige

voorbeelden van verzameld. Teneinde deze informatie toegankelijk weer te geven is voor de

volgende onderverdeling gekozen

a. Persoonlijk hulpmiddel

Hulpmiddel dat wordt ingezet om individuele taakuitvoering mogelijk te maken ter compensatie van een lichamelijke en/of verstandelijke beperking. Voorbeelden vangebruikte technologieën over domotica zijn hulpmiddelen ter oriëntatie van dag/tijd eneen lichtwekker. Daarenboven een veelheid aan individuele hulpmiddelen die onder denoemer Ondersteunende Technologie wordt ingezet en betrekking heeft op bijvoorbeeldpersoonlijke hygiëne, mobiliteit, ontspanning en dergelijke.

b. Woninggebonden technologieTechnische voorziening die in de woning wordt aangebracht ter ondersteuning vanwoonfuncties zoals omgevingsbesturing (afstemming verlichting, bediening apparatuur zoals audio, video en zonwering), toegangsverlening (sleutelbeheer, op afstand openenvan deuren) en beveiliging (alarmering bij brand, inbraak of specifieke situaties).

c. Communicatie technologieTechnische ondersteuning van persoonscommunicatie ([beeld-] telefoniesystemenen)dienstverlening (personenzoeksystemen, data-infosystemen)

d. DienstverleningTechnische ondersteuning van dienstengerelateerde communicatie, data-uitwisseling enondersteuning arbeidsomstandigheden dienstverleners (zoals alarmeringssystemen,

planningssystemen, zorgondersteuningstechnologie).e. VeiligheidApparatuur die wordt ingezet ter bevordering van de persoonlijke veiligheid van cliënt endienstverlener in reguliere en in acute situaties. (zoals gebouwen persoonsbeveiligingen alarmeringssystemen).

Het informatiesysteem over hulpmiddelen is oorspronkelijk ontwikkeld door het iRv vanuit de

optiek van ondersteunende technologie2. Vanuit de Kenniscirkel Domotica is de aanzet

gegeven tot de doorontwikkeling gericht op de specifieke invulling van de onderwerpen

domotica en alarmering. Deze is erop gericht om vanuit een functionele invalshoek inzicht te

geven in welke technologie ingezet kan worden ter ondersteuning van woon- en zorgfuncties

in een thuisomgeving. De onderscheiden doelgroep wordt daarbij als vertrekpunt van dezoektocht gezien. Resultaat van het zoeken op de website van Kenniscirkel Domotica is dan

een overzicht van de op het gewenste onderdeel in Nederland beschikbare technologie.

Door de koppeling aan te brengen met de projectbeschrijvingen in de kenniscirkel wordt

tegelijkertijd toegang geboden tot informatie met betrekking tot kwaliteit en

gebruikservaringen.

2

De ontwikkeling wordt op basis van een projectgestuurde aanpak verricht door het iRv in nauwe samenwerkingmet (inter-)nationale partners. Er wordt gebruik gemaakt van internationale classificatiesysteem van technologie

die is gebaseerd op de ISO 9999 classificatie van hulpmiddelen.




6 Inzet van technologie bij wonen en zorgverlening

In de woonvoorzieningen die ten behoeve van cliënten uit de LG/VG doelgroep worden

gerealiseerd worden verschillende technologieën toegepast.

Allereerst zijn daar natuurlijk de hulpmiddelen die de cliënt in staat moeten stellen om

ondanks de beperkingen te kunnen functioneren. Bestaat bij lichamelijk gehandicapten en bij

verstandelijk gehandicapten veel ervaring met hulpmiddelen. Het betreft hier dan veelal

technologie die voor het verplaatsen of die de verzorging en/of de begeleiding van de

gebruiker mogelijk maakt. Ten aanzien van de inzet van ondersteunende technologie worden

onderlinge verschillen aangetroffen. Is er in de sector lichamelijk sprake van een ruime

toepassing, in de sector verstandelijk gehandicapten is nog maar beperkt gebruik van

technologie waar te nemen ter ondersteuning van het zelfstandig(er) functioneren. Een

belangrijke verklaring hiervoor blijkt het ontbreken van informatie over de

gebruiksmogelijkheden te zijn.3

In deze notitie willen we vooral stilstaan bij die technologiedie te integreren is in één systeem en waarvan de inzet is ingegeven door motieven die

betrekking hebben op het functioneren van de cliënt in een woon-zorg omgeving.

Aan de hand van de verzamelde informatie uit de in het volgende hoofdstuk beschreven

voorbeeldprojecten zijn eerst een aantal toepassingen eruit gelicht via een korte beschrijving.

Daarna gaan we in op de stappen die zijn gezet om tot de realisatie van de technische

mogelijkheden te komen. In de beschrijving van de voorbeeldprojecten zelf staan we nog

even stil bij de financiële aspecten die met de inzet van deze technologie gemoeid zijn.

6.1 Enkele voorbeelden van technische toepassingen

1) Alarmering

In een situatie van intramurale woon zorg is de inzet van een alarmeringsinfrastructuur zeer

gebruikelijk. Al of niet door de inzet van drukknoppen of trekkoorden is op die manier een

actieve oproep tot hulp of ondersteuning te plaatsen. Afhankelijk van de keuze van de

zorgverlener met betrekking tot de organisatie van de opvolging zijn bepaalde instellingen

mogelijk. Gaat het signaal bijvoorbeeld naar een medewerker die op de afdeling aanwezig is

of moet deze van elders vanuit het gebouw komen. Wordt er direct een spreek-luister

verbinding opgestart of niet. Deze factoren bepalen de kwaliteit van de dienstverlening die

hiermee bereikbaar is. Ook bij het gebruiken van het “scheiden van wonen en zorg” is de

inzet van alarmeringssystemen gebruikelijk. De organisatie van de opvolging is dan vaak

een wat ingewikkelder probleem om op te lossen.

2) Het uitluisteren

Met name in de intramurale zorg voor verstandelijk gehandicapten is met succes gebruik

gemaakt van de toepassing van zogenoemde “uitluisterapparatuur” ter begeleiding van

cliënten tijdens de nacht. Microfoons geplaatst in de verblijfsruimte van de cliënt registreren

geluiden. Afhankelijk van de gebruikte apparatuur zijn de karakteristieken van het geluid te

gebruiken om drempelniveaus te identificeren. Instelbaar kunnen zijn de duur van het geluid,

de toonhoogte en de intensiteit. Overschrijding van de drempelniveaus leidt tot een signaal

naar een zorgverlener. Soms is op dat moment ook nog een stukje voorafgaand geluid terug

te luisteren. Dan kan men beter inschatten wat de feitelijke gebeurtenis is geweest die de

3Verwijzing naar OT van A tot Z




melding deed veroorzaken. De communicatie tussen de plaats waar het geluid ontstaat en

van waaruit de vervolgactie plaats heeft, verloopt via telecommunicatie. Dit kan gaan via de

vaste telefoon, mobiele communicatie of sinds kort ook met behulp van (mobiele) internet

technologie. Uiteraard is een stabiele kwaliteit van deze verbinding cruciaal aangezien het

een veiligheidsvoorziening betreft. Met behulp van deze infrastructuur is dan op afstand te

volgen wat er gebeurt, waar nodig kan vervolgens iemand naar het slaapvertrek toegaan omzelf poolshoogte te nemen. Het gebruik van deze uitluisterapparatuur is geleidelijk aan

toegenomen bij de intramurale VG sector. Uiteindelijk zijn zo centrales voor nachtzorg

ontstaan alwaar van een groter aantal cliënten gegevens bij elkaar komen en van waaruit de

zorgverlening (inclusief mogelijke opvolging van incidenten) kan plaatsvinden. De

ontwikkeling van de technologie heeft het mogelijk gemaakt dat de uitluistergegevens van

een toenemend aantal cliënten overzichtelijk is geordend. Door coderingen toe te voegen

kan men snel acute en minder acute signalen onderscheiden. Tevens is het mogelijk

geworden deze gegevens te koppelen aan andere cliëntgegevens. Zo is het mogelijk om

zowel in acute en in minder acute situaties toch een op de cliënt gericht antwoord te geven.

Verschillende organisaties hebben zo op basis van de uitluistertechnologie een nachtzorg

centrale gerealiseerd. Meer en meer maakt de inzet van deze technologie het mogelijk om

ook in kleinschalige of extramurale situaties adequate nachtzorg te verlenen. Soms kan dat

zelfs inhouden dat de actieve nachtdienst kan worden vervangen door een slaapwacht of

dat er gedurende de nacht zelfs helemaal geen personeel permanent aanwezig is op de

locatie. Bij de inzet van deze technologie past dat strikte voorwaarden met betrekking tot

privacyaspecten van gebruik zijn overeengekomen (en gehanteerd in de praktijk!) tussen de

cliënt (en/of diens vertegenwoordiger) en de zorgverleners.

3) Videocommunicatie

Met behulp van beeldinformatie is op afstand informatie te krijgen over het feitelijke

gebeuren in een ruimte. Traditioneel is reeds via het telecommunicatieprotocol deuitwisseling van beelden mogelijk. Zo zijn beeldtelefoons reeds geruime tijd op de markt

aanwezig. Echter deze apparatuur is lange tijd relatief duur gebleven. De ontwikkelingen

met behulp van de internettechnologie maken het mogelijk om snel beelden over te kunnen

dragen tussen twee locaties. Op die wijze is “real-time” informatie uit te wisselen. Afhankelijk

van de bandbreedte van de communicatie infrastructuur is de kwaliteit en de snelheid van

de beelduitwisseling te bepalen. Met een eenvoudige webcam is het zo mogelijk om een

overzichtsbeeld te krijgen van een ruimte. Wanneer de investeringsmogelijkheden groter

zijn, zijn ook zeer gedetailleerde beelden uit te wisselen. Ook is het mogelijk om niet alleen

het beeld vast te leggen maar kan er een snelle interpretatie plaatsvinden. Zo is het mogelijk

om in een bepaald segment van het beeld beweging te registreren en het optreden van

beweging als trigger te gebruiken voor bijvoorbeeld een veiligheidsmelding. Bij de

ondersteuning van het wonen van mensen met een beperking zet men camera’s in als

aanvullend hulpmiddel om kritische situaties op afstand te kunnen beoordelen. Al of niet in

combinatie met een uitluistersysteem is zo het gedrag van een cliënt te monitoren. De

toepassing vindt meestal plaats op maat van de behoefte/noodzaak tot ondersteuning bij de

cliënt. Aan het gebruik van videobeelden zitten duidelijke privacy aspecten verbonden. Bij

de inzet van deze technologie is het noodzakelijk afspraken te maken tussen de gebruikers

(cliënt, begeleiders en verzorgers). Mede om die reden is er een indicator nodig die laat zien

of het videosysteem op enig moment aan staat of niet.

4) Toegangverlening tot de woningVanuit de individuele beperkingen die cliënten kunnen hebben kan het noodzakelijk zijn dat

er een aanpassing wordt gerealiseerd in het systeem om toegang tot de woning te kunnen




verlenen. De inzet van bijvoorbeeld afstandbediening, automatische deurontgrendelaars en

elektronische motorcilinders kan dan noodzakelijk zijn. Uit oogpunt van een adequate

ondersteuning van de toegangverlening tot de woning van zorgverleners wordt bij de

meeste nieuwe woonprojecten aandacht besteed aan technologie. Er blijken dan een aantal

eisen in het geding te komen. Allereerst natuurlijk dient het een ook door de bewoner

adequaat te gebruiken systeem te zijn. Vervolgens dient hiermee de toegangverlening opafstand mogelijk gemaakt te worden. Tenslotte zal er aandacht zijn voor het

beheersvraagstuk van de (elektronische) sleutels. Afhankelijk van de lokale situatie en

wensen is zo uit een veelheid aan oplossingen te kiezen. Bij deze keuze zal ook meespelen

in hoeverre er gebruik gemaakt kan worden van geïntegreerde systemen of dat “stand-

alone” oplossingen toch de voorkeur verdienen. In het kader van de Kenniscirkel Domotica

is een geactualiseerde uitwerking gegeven van de oplossingsrichtingen die op dit onderwerp

in gebruik zijn4.

5) Omgevingsbesturing

Dit blijkt bij uitstek een onderwerp te zijn waarop het nodig is een oplossing te zoeken op

maat van de individuele cliënt. Afhankelijk van de individuele mogelijkheden is te bezien op

welke wijze de cliënt toegang kan krijgen tot de naaste omgeving.

Veelal bepaald men eerst of het voor de cliënt mogelijk is verlichting, gordijnen, deuren, TV

en audioapparatuur, telefonie en dergelijke te gebruiken. Vervolgens hoe de bediening van

deze elementen dan het best kan gebeuren. Traditioneel is zo een laag technische

ondersteuning om de cliënt heen te realiseren. Bij de woon-zorg voorzieningen van deze

publicatie is het vaak mogelijk om in de woning een basis(uitrusting) te realiseren waar de

voor de cliënt specifieke apparatuur te integreren is. Uitvoering van technologie is dan mede

een gevolg van de mate van integratie die wenselijk c.q mogelijk is. Uit de beschrijving van

de voorbeeldprojecten blijkt dat veel van de bezochte organisaties allereerst een grondige

cliëntanalyse hebben verricht met betrekking tot de behoefte aan ondersteunendetechnologie en vervolgens het totale programma van eisen met betrekking tot technische

ondersteuning hebben opgesteld.

6) Communicatie technologie

Het inzetten van communicatie technologie dient meerdere doelen. Allereerst natuurlijk het

creëren van mogelijkheden voor de individuele bewoners om te kunnen communiceren met

anderen binnen of buiten de woning. Bij het inschatten en realiseren van de mogelijkheden

is ook hier de individuele analyse van belang. Ook de communicatie van de bewoner met de

buitenwereld die bijdraagt aan ontplooiing en ontspanning zoals het gebruik van

audiovisuele middelen, internet en dergelijke. Vervolgens dient men natuurlijk de

communicatie te ondersteunen die nodig is om zorg en ondersteuning goed te kunnen

regelen. Dat kan te maken hebben met veiligheidsvoorzieningen maar ook het uitwisselen

van informatie over het handelen van de bewoner en/of zorgmedewerkers. Veel van de

projecten die nu zijn beschreven gaan uit van het principe van het “scheiden van wonen en

zorg”. Het primaat van het wonen staat dan voorop. Bij de realisatie van de communicatie

technologie kan men ook rekening houden met de behoeften vanuit de zorgverlening. Dat

geeft vervolgens aanleiding tot het inrichten van een communicatie infrastructuur.

4Zie de aparte webpagina “oplossingen sleutelproblematiek “op www.domoticawonenzorg.nl




6.2 Typering van de projecten

Nu zal worden ingegaan op een typering van de projecten die in het kader van deze

publicatie zijn beschreven. Ze zijn uitgezocht omdat ze allen betrekking hebben op het

realiseren van woonvormen voor mensen met (ernstige) lichamelijke en/of verstandelijke

beperkingen. Bij de ontwikkeling van deze projecten heeft het willen toepassen van domoticaeen rol gespeeld. De resultaten van dat realisatietraject zijn in de volgende hoofdstukken

gedetailleerd beschreven. Nu staat hier het ontwikkeltraject ter discussie. Vanuit de optiek

van de toepassing van domotica zijn enkele vragen te formuleren met het doel erachter te

komen wat anno 2007 de kritische succesfactoren in de realisatie zijn.

Onderwerpen die aan de orde komen zijn dan

• Wie nam initiatief tot toepassing domotica?

• Welke kennisvragen zijn gesteld over de toepassing van domotica?

• Welke doelstellingen wenst men te realiseren?

• Welke samenwerking heeft men gezocht?

• Welke financiering?

• Zijn/worden gebruikers ingeschakeld?

• Hoe staat het met de evaluatie van effecten?

In bijgaande tabel worden de bevindingen weergegeven. Opvallend is dat in alle gevallen de

eigen visie met betrekking tot de toepassing bepalend is voor het ondervonden succes. Daar

komt bij dat zowel het willen realiseren van nieuwe woonvoorzieningen de initiator kan zijn

om domotica te willen toepassen, maar dat blijkt niet perse nodig. Ook de eigen ambities met

betrekking tot verbetering van de kwaliteit van dienstverlening kunnen heel goed het

vertrekpunt zijn voor de ontwikkeltrajecten gericht op de toepassing van domotica. Niet

blijkend uit de tabel, maar wel een bevinding vanuit de praktijk, is dat de toepassing van

domoticatechnologie niet iets is wat vanzelf gaat en op korte termijn gerealiseerd kanworden. Alle genoemde organisaties zijn reeds meerdere jaren actief met het nastreven van

de doelstelling domotica toe te passen. De eigen visie en ambities blijken steeds weer

bepalend te zijn voor het uiteindelijk behalen van het gestelde doel.



Toepassing domotica in de VG sector - iRv

Amstelrade Dichterbij Fokuswonen Kloostertuyn Kwecoo Lichte

Doelgroep Lichamelijk/

verstandelijk

gehandicapten

Lichamelijk/

verstandelijk

gehandicapten

Zelfstandig

wonende (ernstig)

lichamelijk

gehandicapten

(Ernstig)

verstandelijk

gehandicapten

Mensen met

(ernstige)

communicatie-

beperkingen

Verstan

gehand

Woonvorm

Zelfstandig wonen

met zorg

Van individueel

wonen tot en met

kleinschalige

woonvoorzieningen

Individueel wonen Kleinschalige

groepswoning

Groepswoning Kleinsc

groeps

Reden ontstaan

initiatief gericht

op toepassing

domotica?

Extramuralisatie

vanuit instelling

Kwaliteits-

verbetering

dienstverlening

nachtzorg,

Inspelen op nieuwetechnische

mogelijkheden

Optimalisering

ondersteunings-

infrastructuur

Extramuralisatie De toepassing van

domotica maakt

een betere kwaliteit

van leven mogelijk

Extram

Wie nam initiatief

tot toepassing

domotica?

Zorgorganisatie

zelf

Zorgorganisatie

zelf

Zorgorganisatie

zelf

Zorgorganisatie

zelf

Ouderinitiatief Zorgorg

zelf



iR18


Welke kennis-

vragen zijn

gesteld over de

toepassing van

domotica in de

voorbereidings-

fase

Welke

ondersteuning is

geschikt voor de

cliënt.

Hoe is de

combinatie van

doelstellingen

(zelfstandig(-er)

wonen, verlenen

van zorg en

ondersteuning,

integratie in de wijk

en ondersteunen

met technologie

Wat is de optimale

technische

uitrusting van de

woning in relatie tot

gebruik en

dienstverlening

Welke technische

ontwikkelingen

dragen bij aan

verbetering van

ADL-ondersteuning

Verkenning naar

de mogelijkheden

van toepassing

domotica vanuit

wonen en zorg

Uitgebreide

verkenning naar

individuele

behoefte aan

ondersteuning,

analyse met

bedrijfsleven naar

de technische

mogelijkheden

Welke

onders

te zette

verbete

leefkwa

dienstv

Welke

doelstellingen

wenst men te

realiseren met

toepassen

domotica?

Creëren van een

op zelfstandig

wonen gerichte

woning, integratie

van bewoners in

een reguliere wijk

Creëren van een

efficiënte en

effectieve

nachtzorg als

middel om cliënten

te kunnen

ondersteunen

Effectieve en

cliëntgerichte

dienstverlening

mogelijk maken

Ondersteuning

dienstverleners

Verbetering

kwaliteit van leven

Het mogelijk

maken van het

zelfstandiger

wonen van de

cliënten in een wijk

in plaats van een

intramurale

huisvesting

Verbete

kwalite

veilighe

geborg

efficiën

kunnen



Toepassing domotica in de VG sector - iRv


Welke

samenzweringen

heeft mengezocht voor

realisatie

beschreven

project?

Met woning-

corporatie en

andere zorg endienstverleners die

in de wijk actief zijn

Met technisch

adviseur en bedrijf

voor ontwikkelingMet andere

dienstenaan-

bieders voor

realisatie

Woningcorporatie

en afhankelijk van

het project anderedienstenaan-

bieders in de wijk

Realisatie

woonvorm i.s.m.

corporatie

Diverse kennis-

instellingen,

corporaties,Gespecialiseerde

zorginstellingen,

Ouderinitiatief-

organisaties

Samen

woning

externeover te

Welke

financiering is

ingezet voor

beschreven

project?

Combinatie van

projectfinanciering

via AWBZ,

Regeling

Zorgverzekering,

WVG/WMO,

subsidieregeling

Adl-clusterregeling,

AWBZ financiering

Subsiedieregelinge

n in het kader van

de ADL

clusterregeling,

WVG/WMO en

Regeling

Zorgverzekering

AWBZ financiering;

aangevuld met

projectfinanciering

Financiering via

AWBZ,

projectsubsidies,

eigen bijdragen

Project

Financ

zorgka

Financ

Omzett

intramu

extram

plaatse

AWBZ

Zijn/worden

gebruikers

ingeschakeld bij

planontwikkeling

en/of realisatie?

Een individueel

assessment over

de eigen

verandermogelijk-

heden ligt ten

grondslag aan de

realisatie van detechnische

infrastructuur

Individueel

assessment in de

gebruiksfase

Ja, bij ontwikkeling

nieuwe projecten

Ja, bij ontwikkeling

nieuwe projecten,

bij individueel

assessment over

mogelijkheden5

Ja, cliënt-

georiënteerd

initiatief;

Selectie potentiële

bewoners

Ja, indi

assssm

gronds

realisat

technis

infrastr

5verwijzen naar OT van A tot Z



iR20


Hoe staat het met

de evaluatie van

effecten?

Reeds een jaar in

gebruik

Kwaliteitsproces

opgezet om sturing

te blijven geven

aan het gebruik

Systematische

evaluatie kwaliteit.

Gebruiksonderzoe

k verricht door

derden in

2004/2005 in kader

omvorming

financieringsregelin

gen

Ervaringen worden

benut bij de

ontwikkeling van

nieuwe projecten

Begeleiding vanuit

toegepast

wetenschappelijk

onderzoek o.a.

IVD

Voortge

ontwikk

van eer

gerealis

geëvalu

project

Kritische succes-

factor over inzet

domotica d.w.z.

wat gaf tot nu toe

de doorslag om tebeginnen?

Eigen sturing aan

proces van

vernieuwing

woonvorm

Eigen

kwaliteitsstreven

over nachtzorg

Eigen visie op

dienstverlening

Ontbreken

voldoende extern

geld

Eigen visie op

kwaliteit

Eigen v

kwalite

beschik

van gel




7 Voorbeeldprojecten van toepassing domotica

In deze publicatie wordt een beschrijving gegeven van een aantal voorbeeldprojecten. Zij zijn

uitgezocht omdat ze inzicht geven in het gebruik van domotica als ondersteuning van wonen

zorg en dienstverlening voor mensen met lichamelijke en/of verstandelijke beperkingen.

De projecten worden op dezelfde manier beschreven. In de beschrijving wordt gebruik

gemaakt van materiaal dat door het iRv is verzameld aangevuld met beschrijvingen vanuit de

betreffende organisatie. Op de webpagina van de Kenniscirkel Domotica is meer

achtergrondmateriaal verzameld. Aan de orde worden de volgende projecten gesteld:

• Amstelrade

• De Lichtenvoorde

• Dichterbij

• Fokuswonen

•

Hendrik van Boeijen• Kloostertuyn

• Kwecoo

• Prismanet

7.1 Amstelrade project Zoelenkerkstraat te Amsterdam6

Inleiding

Amstelrade is een organisatie voor mensen van 18 jaar met een lichamelijke en/of

meervoudige handicap of niet aangeboren hersenletsel. Amstelrade biedt arrangementen en

adviezen op het gebied van wonen, zorg, begeleiding, activiteiten en paramedischedienstverlening. Amstelrade is vanaf 2004 aan het extramuraliseren. De huidige locatie in

Amstelveen voor 110 bewoners voldoet niet meer aan de wensen van de huidige cliënten.

Achteraf op een bedrijventerrein, onder de aanvlieg route van Schiphol en met een eigen

kamer van maar 16 m² per bewoner. In dat kader is onder de huidige bewoners een

woonwensen onderzoek verricht. Daaruit komen de wensen voor diverse varianten van

zelfstandig en beschermd wonen naar voren. De cliënten willen ook meer privacy (een eigen

woning met douche, toilet en keuken), naar vermogen de regie voeren over het eigen leven

voeren en een leven in de maatschappij. Amstelrade realiseert hiertoe rolstoelwoningen (met

domotica) rond een 24-uurs zorgsteunpunt waar vandaan persoonlijke verzorging en

verpleging wordt geboden. Daarnaast biedt Amstelrade er paramedische diensten,

ontmoetingsmogelijkheden en ambulante woonbegeleiding aan. In 2008 zal de instellingsluiten en zijn er voor de cliënten 8 tot 10 geschikte woon-zorg locaties gerealiseerd in

Amsterdam en omgeving.

Amstelrade bedient in deze nieuwe locaties niet alleen de ge-extramuraliseerde cliënten vanAmstelrade, maar ook cliënten die via de gemeentelijke wachtlijst instromen en op diemanier hun zelfstandigheid kunnen behouden. Inmiddels biedt Amstelrade aan 87zelfstandig wonende cliënten zorg en verpleging op afroep vanuit zorgsteunpunten. 160cliënten worden ondersteunt bij het zelfstandig(er) wonen door de ambulante

6

Op de website van de Kenniscirkel Domotica is de volgende aanvullende informatie aanwezig: a) notitie over Programma van Eisen van de technologie, b) notitie over handelen van de ergotherapeutische adviseur c) notitie

van Amstelrade over financiering domotica d) brochure Onder de Pannen.




woonbegeleiding, de paramedische dienstverlening behandelt en adviseert 250 cliëntenvanuit paramedische centra in de woonwijken en 55 externe cliënten ontvangendagbesteding.

Vanwege de noodzaak van vervangende nieuwbouw heeft Amstelrade een beleid in ganggezet waarbij op meerdere locaties verspreid in Amsterdam nieuwe woon-zorg projectenworden gerealiseerd. Het project Onder-de-Pannen Zoelenkerkstraat is in december 2005opgeleverd. Het is door brancheorganisatie Aedes/Actiz ingezonden als voorbeeldprojectnaar Brussel van modern state of the art huisvesting voor mensen met een lichamelijkehandicap. In januari 2006 ontving het project de Westars award voor vernieuwend bouwen.Dit is een publieksprijs in Amsterdam West. Amstelrade heeft nog een 4-tal andere projectenin ontwikkeling. Amstelrade maakt samen met Fontis en Antaris (beidenouderenzorgorganisaties) deel uit van de OsiraGroep.

Doelgroep

De bewonersgroep in het project “Onder-de-Pannen” te Osdorp betreft mensen met een

(ernstige) lichamelijke beperking die in staat zijn zelfstandig/beschermd te wonen in een

rolstoelgeschikte woning met zorg en diensten in de nabijheid. De beschikbaarheid van zorg

en verpleging op afroep gedurende 24-uur per dag is een belangrijke randvoorwaarde om

het zelfstandig wonen mogelijk te maken (gemiddeld 18 uur zorg per week). Voor dezedoelgroep gelden de woonprogramma’s 4 en 6 als referentie (Zie paragraaf 4)

Beschrijving woon-zorg projectLocatie Onder-de-Pannen Zoelenkerkstraat is een gebouw met 145 koop- en huurwoningenvoor mensen met en zonder handicap, oud en jong, gezinnen of alleenwonende. De 23rolstoelwoningen liggen verspreid in het gebouw en vormen een integraal onderdeeldaarvan.Het betreft driekamerwoningen met een oppervlak van 99,5 tot 121 m² .

De woningen zijn geschikt voor rolstoelgebruik. De woningen worden door de cliënt

rechtstreeks gehuurd van de woningcorporatie, scheiden van wonen en zorg. Voor deondersteuning van zorgen dienstverlening van de cliënten in het gebouw en in de wijk is er een zorgsteunpunt in het complex opgenomen.




Vanuit die locatie wordt gedurende 24-uur per dag zorg en verpleging op afroep geleverd.Ook is er een ontmoetingsruimte voor de bewoners met een handicap en de ouderen in dewibo-woningen (Amsterdamse regeling voor ouderen; wonen in beschermde omgeving). Delocatie is gerealiseerd in samenwerking met Antaris en DKJ als zorgaanbieders en dewoningbouwcorporatie AWV. Amstelrade is nauw betrokken geweest bij de advisering in debouw. Zo zijn er loze leidingen meegenomen voor het alarmintercom systeem, deurdrangersen motorsloten zijn direct in de bouw reeds geplaatst. Later in het traject heeft Amstelrade opcliëntniveau het programma van eisen voor de WVG geschreven evenals de indicatie voor de zorg. Binnen een periode van ca. 2 jaar is het traject van planvorming en realisatiedoorlopen. De feitelijke voorbereidingsperiode van het project is natuurlijk veel langer en

heeft zich grotendeels buiten de invloedsfeer van Amstelrade voltrokken. In devoorbereidingsperiode heeft Amstelrade met de cliënt ook een begeleidingstraject doorlopenom de cliënt voor te bereiden op de aanstaande verandering. Van wonend in een instellingop een instellingsterrein maken deze cliënten de overstap naar zelfstandig wonen (metbegeleidingen zorg) in een reguliere woning in een woonwijk.

Functioneel Programma van Eisen

In het functioneel programma van eisen is er vanuit gegaan dat de cliënten van Amstelrade

die op deze locatie komen wonen zelfstandig kunnen wonen. Zij kunnen daartoe een beroep

doen op persoonlijke verzorging alsmede op ondersteuning bij het wonen. Veel van de

cliënten maken gebruik van ondersteunende technologie. Voor hun functioneren is het van

wezenlijk belang dat deze technologie wordt geïntegreerd met de overige in hetwoongebouw aanwezige technologie. De adaptatietechnicus van Amstelrade speelt dan ook




een belangrijke rol in de realisatie van de technische systemen in de bouw en daarna in de

ondersteuning van de cliënt bij technische problemen of individuele aanpassingen.

De functies waarbij ondersteuning vanuit de domotica/ondersteunende technologie voor de

cliënt wordt geboden zijn:

• Mobiliteit (elektrische rolstoel compleet met bedieningselementen)

• Omgevingsbesturing• Zorgalarmering en zorgcommunicatie

• Beveiliging (brand)

Ook ten behoeve van de zorgverlening is de ondersteunende technologie inzetbaar.

Dan dient gedacht te worden aan functies als:

• Toegangverlening tot de woning

• Zorgcommunicatie

• Beveiliging (persoonsbeveiliging)

Welke technologie7

Geïntegreerd met de bedieningselementen die de cliënt gebruikt voor de

omgevingsbesturing is de voordeur op afstand te openen, het slot is een motorgedreven

cilinderslot (EVVA EZT). Communicatie naar de voordeur geschiedt via een

videofoonsysteem (Platea Plus van Golmar). De deuren zijn voorzien van automatische

deuropeners (Besam). Op cliëntniveau kan omgevingsbesturing worden aangevraagd via de

ziektekostenverzekeraar. Hiermee kunnen diverse functies op afstand worden bediend, zoals

de tv/audio/dvd apparatuur, telefoon handsfree bedienen, deuren openen, lift bedienen,

gordijnen, ramen, thermostaat enz.

Het communicatiesysteem voor zorgondersteuning is modulair opgebouwd en afkomstig van

Firma Van Breda. Dit bedrijf heeft ook de systeemintegratie met de overige componenten

verricht. De werking is modulair opgebouwd.

A) De hulpoproep wordt via een DECT telefonie systeem doorgesluisd naar de dienstdoendehulpverlener in het gebouw. Deze spreekt krijgt een open spreekluister verbinding en spreekt

vervolgens met de cliënt af binnen hoeveel tijd de hulp verleend kan worden. Wanneer de

hulpverlener bij de woning aangekomen is kan de bewoner zelf de voordeur openen

B) De cliënt plaatst een noodoproep alarm. Dit alarm wordt op de wijkpost als zodanig

onderkend en met prioriteit doorgegeven aan de hulpverlener. Deze verkrijgt op dat moment

toegang tot de woning via een loper (aangepast sleutelprotocol).

C) Een hulpoproep wordt geplaatst door de hulpverlener zelf. Ook deze kan worden

geplaatst via het DECT telefonie systeem. Deze oproep wordt rechtstreeks doorgeleid naar

een beveiligingsbedrijf dat zorgt voor de hulpverlening (Securitas).

Als deelsysteem is een brandmelding opgenomen. Bij activering van de reguliere detector in

de woning komt het signaal via het alarmeringssysteem binnen bij het zorgsteunpunt en

wordt direct door geschakeld naar de DECT toestellen. Hier vindt de interpretatie plaats en

indien nodig zowel de doorgeleiding naar de brandweer als ook het naar de woning gaan van

de hulpverlener.

Ter ondersteuning van de nachtzorg wordt, indien de zorg voor de cliënt dat noodzakelijk

maakt, gebruik gemaakt van een uitluistersysteem (modulair in te bouwen in het

alarmintercom systeem van Van Breda). Op verzoek van hulpverlening dan wel cliënt of

familie kan in gezamenlijk overleg aan dit uitluistersysteem tevens camerabewaking worden

7Veel van de technische systemen die in dit publicatie zijn opgenomen zijn terug te vinden in een ander product

van de Kenniscirkel Domotica n.l. de productdatabase. Hierin is per type technologie een overzicht gegeven vande in de Nederlandse markt toegepaste technologieën. De beschrijving hiervan bevat naast

functionaliteitgegevens ook technische- en verkrijgbaarheidgegevens.




gekoppeld. Het zorgsteunpunt werkt als ondersteuning voor het hele wooncomplex. In de

nacht wordt daar ook de bewaking van een woonvoorziening voor 10 meervoudig complex

gehandicapte kinderen uitgevoerd. (van zorgaanbieder DKJ).

In het gebouw is een eigen intranet aangelegd, daarop zijn alle bewoners aangesloten.Voor het gebruik van de diverse systemen zijn loze leidingen in de bouw aangelegd. Tevens

zijn mogelijkheden voor alarmering, zowel actief als passief vallen/dwalen/epilepsie,

opgenomen. Of deze functies actief worden gebruikt hangt af van de noodzaak/behoefte van

de kant van de cliënt. Voor de TV ontvangst maakt men gebruik van een gezamenlijke

satelietverbinding die op het dak staat geplaatst.

In elke woning is in de basis de videofoon aanwezig, de brand detector en de loze leidingen

(bijvoorbeeld boven de deuren in verband met automatische deurautomaten). Deze

voorbereidingen geven later de mogelijkheden voor alarmering en koppeling van systemen.

Financiering domotica

De financiering van de voorzieningen welke op deze manier geïntegreerd worden gebruikt is

zeer complex. Bij deze locatie heeft Amstelrade gebruik gemaakt van de Overgangsregeling

kapitaallasten extramurale zorgverlening. Nu is daar de zorginfrastructuur regeling voor in de

plaats gekomen. De woningcorporatie krijgt ook gemeentelijke subsidie voor het realiseren

van rolstoelwoningen. Dit project is mede tot stand gekomen door de subsidie regeling

woonzorg stimuleringsregeling welke inmiddels is afgeschaft. Daarnaast wordt op

cliëntniveau bezien welke woningaanpassingen nodig zijn ten laste van de WVG (vanaf 2007

WMO) en welke (met name de omgevingsbesturing) via de Regeling hulpmiddelen (vanaf

2006 Regeling zorgverzekering) kan worden gefinancierd. Ook al wordt dit project

gerealiseerd onder de noemer van scheiden van wonen en zorg, het is voor het functioneren

van de cliënt van het grootste belang dat een geïntegreerde voorziening wordt gerealiseerd.Daartoe worden de noodzakelijke aanvragen bij de verschillende financiers gedaan door de

ergotherapeutisch adviseur. Deze maakt ook de afspraken met de betreffende leveranciers

wat er geleverd dient te worden en hoe de koppeling tot stand komt. In het artikel op de

website wordt de werkwijze beschreven. Een eenduidige visie op het gebied van de

financiering van de benodigde technologie is nog niet aanwezig. Amstelrade heeft tot nu toe

de einden aan elkaar kunnen knopen (in technische en in financiële zin). Daartoe is een

veelheid aan financiële bijdragen ingezet. De ontwikkelingen op het niveau van techniek

(nieuwe toepassingsmogelijkheden) en gebruikseisen (o.a. veiligheid en beveiliging) laten

zien dat het eindpunt van ontwikkeling nog niet is bereikt. De financieringsregelingen lijken in

dit verband slechts langzaam mee te groeien. Aan de batenkant kan worden gesteld dat door

samenwerking tussen zorgorganisaties een groter aantal cliënten voorzien kan worden vanadequate ondersteuning in een huiselijke omgeving. De 20 cliënten van Amstelrade worden

begeleid door ambulant woonbegeleiders. Daarenboven worden nu diensten gezamenlijk

uitgevoerd die voorheen apart werden georganiseerd (nachtzorg voor DKJ).

Van de kant van de cliënten kan worden gesteld dat deze nu een situatie meemaken van

zelfstandig wonen in een wijk terwijl ze voorheen verkeerden in een situatie van

samenwonen in een instelling. Hierdoor maken de cliënten weer onderdeel uit van de

maatschappij.




7.2 De Schans te Groenlo8

Inleiding

De Stichting de Lichtenvoorde is een zorgaanbieder in Oost-Gelderland

die kinderen, jongeren en volwassenen met een autisme spectrumstoornis,

ontwikkelingsachterstand of een verstandelijke beperking ondersteunt. Of men

thuisondersteuning wil, ondersteuning bij het wonen en werken of bij andere vragen. Omdat

iedereen zijn eigen leven leeft, ondersteunt de Lichtenvoorde waar nodig.

De Lichtenvoorde had in het verleden een aantal complexen in beheer, De Slingehof,

Schans en de Kimpenkamp. Deze complexen zijn in het nabije verleden verkocht aan de

woningcorporatie de Woonplaats met als doel deze te verbouwen tot zelfstandige

appartementen in het kader van scheiden wonen en zorg. De Woonplaats zal de

appartementen bouwen, De Lichtenvoorde zal er de zorgdiensten leveren. Inmiddels is de

Kimpenkamp volledig verbouwd in de periode 2003-2004. Zij is geschikt gemaakt als

zorgvoorziening met 12 appartementen voor mensen met meervoudige beperkingen. Bij het

complex De Schans is sprake van achterstallig onderhoud. Daardoor is gekozen voor sloopen vervangende nieuwbouw. Op nagenoeg dezelfde locatie zal een nieuw wooncomplex met

24 appartementen van ca 50 m² worden gerealiseerd voorzien van 4 algemene woonkamers

en een aangepaste badkamer. Bij de ontwikkeling van de Kimpenkamp is gebruik gemaakt

van de toepassing van domotica. Op basis van de ervaringen die daarmee zijn bereikt, is

voor de Schans een beperkte aanpassing van het programma van eisen doorgevoerd en zal

ook daar domotica worden toegepast.

Het project is in oktober 2006 opgeleverd. Bij de realisatie zijn dezelfde partijen betrokken als

bij de Kimpenkamp: De woonplaats als opdrachtgever, De Lichtenvoorde als gebruiker, RDG

Kompagne als adviseur voor omgevingsbesturing en acceptatie cliënt, Winkels Techniek als

installateur en domotica integrator.

Doelgroep

De 24 appartementen zijn bedoeld

voor het huisvesten van “cliënten”

van De Lichtenvoorde. De

doelgroep bestaat uit volwassen

en ouderen met een verstandelijke

of meervoudige beperking en

daarnaast een aantal mensen met

het Downsyndroom. Voor deze

doelgroep wordt individueelzelfstandig wonen belangrijker,

maar er bestaat een blijvende

behoefte aan bescherming,

beschutting en bij elkaar zijn. Dit

komt tot uitdrukking in de

dagelijkse begeleiding en de

noodzakelijke nachtaanwezigheid.

8Op de website van de kenniscirkel is de volgende aanvullende info beschikbaar: a) programma van eisen van

De Schans, b) brochure Home Smart Home, Brochure de Kimpenkamp met gebruikservaringen




Beschrijving Woonvorm

Bij het ontwerp van De Schans is getracht via een zo individueel mogelijke benadering in te

kunnen spelen op de aanwezige hulpvragen. De woningen dienen geïntegreerd te staan in

de wijk waarbij de volkshuisvesting als uitgangspunt is gekozen. Daar waar nodig zullen

specifieke aanpassingen worden aangebracht. Gezien het feit dat voor deze doelgroep heteen eis is dat individuele aanpassingen gericht worden gerealiseerd, is per bewoner

geanalyseerd welke aanpassingen dat dienen te zijn. rdgKompagne heeft hiertoe een

ergonomisch technisch advies per bewoner opgesteld. Op basis hiervan is aangegeven wat

standaard in de woning dient te zijn en welke voorzieningen op maat kunnen worden

aangebracht.

Gekozen is voor de organisatie van de 24 appartementen (bestaande uit woonkamer,keuken, slaapkamer, badkamer, berging) zodanig te realiseren dat er 4 algemenewoonkamers zijn en een semi-professionele keuken geschikt voor het bereiden vanmaaltijden voor 25 personen. Centraal gelegen is ook een slaapwachtruimte en eenaangepaste badkamer. Het ontwerp is zodanig dat voor de bewoners de totale eenheid

slechts uit 6 eenheden bestaat. Hierdoor wordt het perspectief op huiselijkheid ondersteund.Bij de ontwikkeling is gebruik gemaakt van de woonprogramma 3, 4 en 5. Bijgaand eenschets van een appartement.


Op basis van de ergonomisch technische analyse is per cliënt aangegeven welke

ondersteuning hij/zij nodig heeft om het wonen in deze omgeving mogelijk te maken. Aan de

hand daarvan is een onderverdeling gemaakt van de basisvoorzieningen en de aanvullend te

realiseren opties.

Overzicht toe te passen voorzieningen

Voorziening

Aantal cliënten

Dwaaldetectie 1

Camerabewaking 1

Bewegingsdetectie 1

Elektrische deur 8

Afstandsbediening

1

Routeverlichting = oriëntatieverlichting 24

Alarmering

1

Gordijnen 3

Raamopener 3

Koppeling EIB 9

Acoustiphone

1

Als algemene voorzieningen gelden:

- elektronische appartementsvoordeur

- elektronische toegangsdeuren ook naar tuin en balkon

- voorbereidde brandmeldinstallatie

- voorbereid personenalarm

- voorbereid uitluisterapparatuur.

Het geheel wordt via een EIB systeem geïntegreerd.




In het basis aansluitschema is voorzien dat via plug en play de volgende elementen kunnen

worden toegevoegd (verlichting, deurbediening op afstand, gordijnbediening, TV bediening,

telefoon en zorgoproepsystemen).

De analyse op cliëntniveau laat zien dat een variëteit aan elementen noodzakelijk zullen zijn,

zie het tekstkader voor een overzicht.

Ten behoeve van gebruik door de zorgverlening is een plafondrailsysteem voorbereid.Afhankelijk van de cliënt zal tot gebruik van een dergelijk systeem kunnen worden

overgegaan.

Welke technologie

Om de het functioneel PvE om te zetten in een werkend systeem is allereerst een

Woningautomatiseringssysteem (EIB) (Merten) aangelegd waarin een aantal elementen

geïntegreerd kunnen worden: het zorgoproepsysteem (CLB Unicare) laat bij alarmering de

verlichting aan gaan, bij verlaten van het bed gaat de oriëntatieverlichting aan. De activering

van de deurbel heeft een visuele weergave via knipperende lampen tot gevolg. Bij betreden

natte cel gaat de verlichting aan. Activering van elektrische gordijnsturing (Walter van Lier)

en elektrische raamopener in de slaapkamer wordt mogelijk. Voorts is een afstandsbediening

(picto gestuurd van rdg Kompagne) geïntegreerd waarmee diverse omgevingsbesturingen

kunnen worden uitgevoerd.

Het zorgoproepsysteem (CLB UniCare) kan op verschillende wijzen worden geactiveerd; via

drukknop (geplaatst op wand slaapkamer), trekkoord in de natte cel, bed via flex-arm,

halszender of via een akoestisch signaal. Deze triggers worden via de UniCare bus

doorgeleid naar een interne meldbank en vervolgens via een DECT telefoon naar de

verzorger die actie onderneemt.

De toegangverlening tot het gebouw door de bewoners kan geschieden via de

videofooninstallatie (Ritto). Verder is de mogelijkheid tot op afstand openen voorzien via de

mobiele telefoon van de zorgverlenende. De bewoner kan toegang tot het appartementverlenen via een pulsdrukker op de wand. Bij de voordeur is voor het personeel een

kaartlezer geplaatst (Nedap) waarmee toegang wordt verleend, aan de binnenzijde van deze

deur zijn elektronische lussen geplaatst ter ondersteuning van de dwaaldetectie. Bewoners

die het gebouw niet mogen verlaten dragen een chip bij zich die de vrije doorgang door de

voordeur blokkeert.

Het complex wordt voorzien van een gecertificeerde brandmelding- en vluchtweg installatie

(NEN 2535). Nagenoeg iedere ruimte is voorzien van rookmelders, verder komen in de

gangen handmelders in combinatie met signaalgevers (Tyco). De brandmeldcentrale heeft

een directe koppeling met het zorgsysteem via de DECT telefoon van de verzorger.

Ten behoeve van gebruik door de zorgverlening is een plafondrailsysteem voorzien.

Afhankelijk van de cliënt zal tot gebruik van een dergelijk systeem kunnen worden

overgegaan. De huidige ervaringen met de Pronk Ergo plafondrail zijn positief.

In de nieuwbouw van de Schans is het hele gebouw voorbereid op het gebruik van dit

plafondtillift systeem, verrijdbare tilliften worden niet meer gebruikt.

Het akoestisch uitluistersysteem wordt per dag per cliënt bekeken. Door deze inzet op maat

groeit het vertrouwen van de betrokkenen (familie, cliënten en personeel), het resultaat is dat

geleidelijk minder gebruik hoeft te worden gemaakt van deze voorziening.


Kosten Alle cliënten die in De Schans zullen gaan wonen hebben een verblijfsindicatie. Feitelijk zou

het aanbieden van wonen in een groepswoning eerder voor de hand hebben gelegen. De




Lichtenvoorde heeft uit oogpunt van de kwaliteit van het wonen de voorkeur gegeven voor

deze vorm van wonen. Dit leidt namelijk tot meer vrijheid voor de cliënt en uiteindelijk ook

minder kosten voor de zorgverlening zonder dat de kwaliteit daarvan in het gedrang komt. .

Op basis van de ergonomische analyse per cliënt zijn de basiskosten (ca €3.000) en de

meerkosten voor technologie op cliëntniveau (variërend van €3.000 tot €10.000) bepaald.De financiering ervan is wel lastig. Met name het vergoeden van de individuele hulpmiddelen

(in een feitelijk zelfstandig wonen situatie) blijkt lastig te zijn.

De totale financiering is rondgekomen vanwege een gecombineerde bijdrage vanuit het

Bouwcollege (zorginfrastructuur), de provincie Gelderland (programma ontgroening en

vergrijzing) en van de Lichtenvoorde zelf.

Baten

Vanuit de ervaring met de Kimpenkamp kan worden gesteld dat de baten van de toepassing

van deze woonvorm en technologie op verschillende niveaus liggen.

De bewoners geven aan dat deze manier van wone,n waarbij zij meer zelf kunnen invullen,

een groot deel van hun dagelijkse frustraties doet afnemen. Zij doen dan ook in mindere

mate een beroep op ondersteuning. Vanuit de zorgverlening is personeel bespaard doordat

de nachtzorg met 1,5 fte is gereduceerd en er minder ziekteverzuim is opgetreden. De

familie van de cliënten is positief en vervult een grotere rol in de begeleiding van de cliënt.

Deels zijn deze baten te kwantificeren, deels ondersteunen zij het belang van het doen van

de investeringen in de technologie, de kwaliteit van de leefomgeving én in een andere

manier van begeleiden.




7.3 Fokuswonen9

Inleiding

Fokus biedt mensen met een ernstige lichamelijke handicap de mogelijkheid om

zelfstandig te wonen in aangepaste woningen in gewone woonwijken met

gegarandeerde assistentie op afroep en aanwijzing. Vraagsturing en eigen regie van

de cliënt staan centraal. Fokus realiseert dit concept in zogenaamde ADLclusterprojecten

(hierna te noemen Fokusprojecten omdat Fokus er de assistentie

biedt). Het Fokusconcept bestaat uit enkele wezenlijke onlosmakelijk met elkaar verbonden

elementen; het wonen, de dienstverlening en de organisatie van de dienstverlening.

In het beleidsplan Fokus Vitaal is de missie als volgt geformuleerd:

Fokus wil bijdragen aan de praktische realisatie van woonconcepten voor mensen

met een zware lichamelijke handicap, waardoor zij in de hoogst mogelijke mate vrij,

onafhankelijk en zelfstandig kunnen wonen en leven, als voorwaarde tot een

volwaardige en ongehinderde maatschappelijke participatie, zoals voor ieder

zonder functiebeperking. Het College voor Zorgverzekeringen (CVZ) geeft uitvoering aan de ADLclusterregeling.

Het geschikt maken van de woning, de alarm-intercominstallatie, de ADL-eenheid en de

ADL-assistentie worden gefinancierd uit de ADL-clusterregeling. In het kader van deze

regeling zijn nu 80+ ADL-clusters in uitvoering, 80 ervan worden door de Stichting Fokus

Exploitatie (Fokus) gerealiseerd. Centraal element in Fokusprojecten is de toepassing van

technologie ten behoeve van de invulling van het concept van vraagsturing. In deze

beschrijving zal hierop de nadruk komen te liggen. De beschrijving van het totale

Fokusconcept is uitgebreid verricht als onderdeel van een onlangs uitgevoerde

gebruiksevaluatie.

DoelgroepFokuswonen richt zich tot mensen met een ernstige lichamelijke handicap die met behulp

van ondersteuning bij de algemene dagelijkse levensverrichtingen in een aangepaste woning

zelfstandig kunnen wonen. Het kunnen voeren van de eigen regie is daarbij belangrijk. Men

huurt de woning dan ook zelfstandig van een corporatie. Er kunnen ook koopwoningen

worden gekoppeld aan een Fokusproject. Ook regelt men zelf naast de ADL-hulp de

ondersteuning die men nodig heeft. Vaak hebben cliënten naast de ADL-ondersteuning, die

men via Fokuswonen heeft geregeld, ook andere vormen van hulp georganiseerd.

Vraagsturing staat centraal in het Fokusconcept. Alleen indien men bijvoorbeeld door ziekte

tijdelijk niet in staat is de regie over het eigen leven ten volle te voeren is het mogelijk dat de

cliënt afspraken maakt met Fokus voor een tijdelijke overname al dan niet in samenwerkingmet familie en andere aanbieders.

Beschrijving woonvorm

Fokuswoningen zijn goed toegankelijk en doorgankelijk. De ruimtes, aanpassingen en

voorzieningen dragen bij aan het zelfstandig kunnen verrichten van activiteiten en dus het

zelfstandig wonen en leven. De woningen hebben een aantal standaardvoorzieningen die op

maat van de bewoner worden ingesteld. Ook worden (een beperkt aantal) individuele

9

op de webpagina van de Kenniscirkel Domotica is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:a) PVEadl-clusterwoningen d.d. nov 2006 b) beschrijving Fokusconcept c) Evaluatierapport Fokuswonen toetsing

fokusconcept in de praktijk.




aanpassingen aangebracht. De woningen voldoen aan het PVE ADL-clusters VROM 1992.

Nieuwbouwwoningen moeten voldoen aan het PvE ADL-Clusters 2006. Het zijn

drie- en vierkamerwoningen in zowel gestapelde bouw als grondgebonden woningen.

De woningen zijn gelijkvloers en geschikt voor een- en meerpersoonshuishoudens.

Fokuswoningen worden verspreid gebouwd in een bouwstroom van tenminste 50woningen vanwege de integratie van mensen met fysieke beperkingen. De woningen

liggen bij voorkeur niet naast elkaar. De spreiding van de verst uit elkaar gelegen

Fokuswoningen bedraagt maximaal 350 meter.

Fokusprojecten worden gebouwd in woonwijken met een goed voorzieningenniveau: winkels,

vervoersvoorzieningen (bereikbaarheid van het centrum van de stad en NS-stations) engezondheidszorg-voorzieningen. Sociale veiligheid is ook een kwaliteitscriterium voor de

woonomgeving. Nieuwbouwprojecten bestaan uit minimaal 16 en maximaal 24 woningen

Bestaande Fokusprojecten bestaan uit minimaal 12 tot maximaal 15 woningen (er is een

project

met 16 woningen en een project met 17 woningen) en een ADL-eenheid van waaruit

de locatiemanager met het team ADL-assistenten de 24-uurs dienstverlening

organiseren. De ADL-eenheid ligt op loopafstand van de Fokuswoningen. Hierdoor wordt

zoveel mogelijk werktijd besteed aan directe dienstverlening bij de cliënt. De ADL-eenheid

biedt een werkplek voor de locatiemanager, een verblijfs- en vergaderruimte voor de

medewerkers, sanitaire voorzieningen en een hoog/laag ligbad voor cliënten.

Het Fokusconcept is een uitwerking van het woonprogramma 7 “zelfstandig wonen in

aangepaste bouw”.


De Fokuswoningen zijn voorzien van een communicatiesysteem dat gekoppeld is aan

de ADL-eenheid. De uitvoerende medewerkers kunnen met hulp van dit systeem in het

hele project gewone oproepen en noodoproepen van cliënten ontvangen. Vanuit de ADL-

eenheid en vanuit elke woning kunnen uitvoerende medewerkers een spreek/luister-

verbinding openen met de bewoner die een oproep geplaatst heeft en aangeven wat de

vermoedelijke wachttijd is. Dit communicatiesysteem is individueel aanpasbaar. De

uitvoerende medewerkers kunnen met hulp van dit communicatiesysteem communiceren omde werkzaamheden onderling af te stemmen. In noodsituaties kunnen cliënten een




alarmoproep plaatsen. De dienstverlening bij andere cliënten wordt dan onderbroken om zo

prioriteit te kunnen geven aan de noodoproep. Met de intercom kunnen ook voordeuren en

centrale toegangsdeuren geopend worden en kan een spreek-luisterverbinding worden

opgebouwd met de deurpost bij voornoemde deuren. De voordeur van de ADL-eenheid kan

ook op afstand geopend worden zodat bezoekers binnengelaten kunnen worden terwijl de

medewerkers bij cliënten zijn.

Welke technologie

Fokus besteedt veel aandacht aan de selectie van de technologie die kan worden ingezet ter

ondersteuning van het zelfstandig functioneren van individuele cliënten. Daartoe worden

gericht een aantal woningaanpassingen verricht (inrichting keuken en natte cel). Daarbij

wordt ingespeeld op de individuele hulpmiddelen die de cliënt nodig heeft om te kunnen

functioneren in de woning. Indien noodzakelijk wordt integratie van bedieningselementen

toegepast. Fokus bepleit bij de corporatie dat cliënten keuzemogelijkheden hebben binnen

de beschikbare budgetten. Voor de zorgcommunicatie wordt gebruik gemaakt van alarm

intercom systeem (Isolectra en CLB) waarmee de cliënten een spreek-luister verbinding

kunnen maken. Bovendien kan men via deze infrastructuur de voordeur op afstand openen.

Ten behoeve van de ondersteuning van de nachtveiligheid van het personeel wordt bij

voorkeur gebruik gemaakt van GSM/GPS omdat daarmee een spreekverbinding kan worden

opgebouwd met de particuliere meldkamer.

Financiering

Voor bekostiging van de individueel te gebruiken technologie, de realisatie van de woningen

en de ADL-eenheid of hulppost worden verschillende subsidieregelingen gebruikt die worden

uitgevoerd door het CVZ. De regeling Subsidies AWBZ paragraaf 2.7 (nieuwbouw) en 2.8

(aanpassingen bestaande bouw) worden ingezet om de individueel te gebruiken

hulpmiddelen te vergoed te krijgen. Daarnaast wordt indien mogelijk een beroep gedaan opde WVG (vanaf 2007 de WMO) voor de bekostiging van de niet nagelvaste voorzieningen.

De realisatie van een Fokuswonenproject geschiedt in nauwe samenwerking tussen

Stichting Fokus Exploitatie als dienstenleverancier en een lokale woningcorporatie als

eigenaar/beheerder van de woningen. VWS bereidt wijziging van deze subsidieregelingen

voor, de regeling zal mogelijk per 2008 onder worden gebracht in de AWBZ.




7.4 Kloostertuyn te Brunssum

Inleiding

De stichting Pepijn en Paulus te Echt ziet het als haar taak om door het bieden van

ondersteuning in wonen, werken en recreëren een wezenlijke bijdrage te leveren aan de

kwaliteit van leven van mensen met een verstandelijke handicap. De stichting heeft

samengewerkt met de Woonstichting “Het Adres” te Brunssum aan de nieuwbouwplannen.

Kloostertuyn ligt in een nieuwe wijk van Brunssum. De woningen liggen aan een verkeersvrij

woonerf en nabij de dorpskern. De dagbesteding is op loopafstand in verzorgingstehuis

Catharina Daemen. Bovendien kan men deelnemen aan de dagbesteding in Hoensbroek

(Groeneweg).

Het iRv is in 2002 benaderd om advies uit te brengen over toepassing van domotica ten

behoeve van de signalering-zorg alsmede inbraakalarmering in de clusterwoningen.

De nieuwbouw is in 2004 opgeleverd.

Stichting Pepijn en Paulus hanteert huisvestingstypen. Kloostertuyn valt onder type C.

Woonvorm: beschut wonen in een (sterk) aangepaste omgeving. De woningen maken

visueel/fysiek contact met de omgeving mogelijk.

Cliënten: jongeren, volwassenen en/of senioren met een matige, ernstige of zeer ernstigeverstandelijke handicap en een intensieve zorgbehoefte vanwege veelal meervoudig(complexe) handicaps. Vanwege deze zorgvragen zijn de mensen beperkt of niet ambulant.

DoelgroepVoor de bouw zijn er drie groepen door de stichting Pepijn en Paulus gedefinieerd:

1. Mensen met een meervoudige complexe handicap met lichte en matigeverstandelijke handicap, die bedlegerig, verzorgingsbehoeftig en niet mobiel zijn.

2. Mensen met een meervoudige complexe handicap met lichte en matige

verstandelijke handicap, die bedlegerig, verzorgingsbehoeftig zijn en verplaatst

worden met een rolstoel.

3. Mensen met een meervoudige complexe handicap met een zeer ernstige

verstandelijke handicap, waarbij sprake is van enige gedragproblematiek en die al

dan niet rolstoelafhankelijk zijn. Deze groep beweegt zich/speelt ook op de vloer.

Voor elk van deze groepen is het streven om zo zelfstandig mogelijk te wonen, aangepast

aan de mogelijkheden van de bewoner. Naast een adequate woonomgeving is ook een

permanente ondersteuning vanuit de zorg nodig. Het gaat om 24-uurs zorg.

In november 2006 bestaat de bewonersgroep van de Kloostertuyn uit volwassenen ensenioren. Op drie cliënten na zijn de bewoners zijn voor het verplaatsen buiten de woning

rolstoelafhankelijk. Alle bewoners kunnen alleen met begeleiding de woonvorm verlaten.


De clusterwoning is gerealiseerd als onderdeel van een groter bouwproject met onder

andere appartementen.

Woonvorm met bestaande uit twee woonlagen met elk twee clusters. Woonruimte voor 19

bewoners met elk een eigen slaap/zitkamer. Per cluster is er een aangepaste gezamenlijke

badkamer (totaal 4). Per woonlaag één grote keuken waar de maaltijden worden bereid en

één kleine keuken. Alle vier de keukens hebben een open verbinding met de woonkamers.

Er is een lift, een gemeenschappelijke tuin en een balkon. De woningen zijnrolstoeltoegankelijk.




Er is 24- uur per dag personeel aanwezig. Tijdens de nacht is er één personeelslid voor de

hele woonvorm. Overdag meestal twee begeleiders per cluster en één huishoudelijke kracht

per etage. Verder is er een personeelskamer voor de administratie, één slaapkamer voor de

slaapwacht. Zie bijgaande plattegrond


Het iRv heeft in het adviestraject een ergonomisch-technische checklist opgesteld.

Uitgangspunt van de checklist is de analyse van de activiteiten in relatie tot benodigde

ruimtes en inrichtingselementen. Daarnaast is een ontwerp infrastructuur gemaakt dat

gericht is op de ondersteuning van de zorgverlening en het wonen.

In het advies van de iRv is de volgende technologie beschreven:

• Camera bij centrale toegangsdeur met beeld op TV, intercomsysteem met

geïntegreerd belcircuit, deurslot bedieningscircuit.

• Lamp in hal gaat automatisch aan bij binnenkomen.




• Schakelaar voor aan/uitzetten van de woning in de hal.

• Schakelaar voor dag-nachtstand van de woning in de hoofdslaapkamer.

• Aan/uitzetten keuken via werkbladverlichting.

• Verlichting automatisch aan bij binnenkomen badkamer (bewegingssensoren met

verbinding meldcentrale).• Actieve sociaal medische alarmering.

• Passieve sociaal medische alarmering door middel van activiteitsmeting

(bewegingssensoren met verbinding meldcentrale)

• Inbraakalarmering (bewegingssensoren met verbinding meldcentrale).

• Brandalarmering

• Automatische verlichting en uitzetten inbraakalarm bij ’s nachts uit bed gaan.

• CAI installatie

• Telefooninstallatie.

• Entree deurautomaat.

• Zonwering met bedieningscircuit.

• Overweging plafondliftsysteem in plaats van verrijdbare tilliften.

Bij de realisatie van de woningen is deze infrastructuur in beperkte vorm daadwerkelijk

gerealiseerd. Qua leidingennet is een en ander voorbereid. Qua realisatie is een beperkt

aantal voorzieningen daadwerkelijk toegepast.

Welke technologie

Sinds november 2006 is de onderstaande technologie in gebruik.

Als alarmeringssysteem op de slaapkamer van de bewoners is gekozen voor een

uitluistersysteem van De Heer Medicom. Dit systeem wordt niet bij alle bewoners in dezelfde

mate gebruikt. Afhankelijk van het gedrag en bijvoorbeeld de kans op een epileptisch insult isin overleg met de familie de gevoeligheid van het inluistersysteem afgesteld. Indien gewenst

worden de instellingen gewijzigd. De meldingen van het inluistersysteem komen binnen op

de centrale in Echt. Deze centrale belt met de verzorgende op de locatie.

De brandalarmering is een aparte systeem dat rechtstreeks in verbinding staat met de

brandweercentrale. Bij een brandmelding is in de hele woonvorm een akoestisch signaal

hoorbaar. Het personeel kan dit signaal uitzetten. Bij brand worden alle deuren automatisch

ontgrendeld.

Uitgangspunt voor de toegangscontrole is het feit dat geen enkele bewoners alleen de

woonvorm mag verlaten. Het openen van de centrale toegangsdeur was eerst mogelijk met

een sleutel en een drukknop. Dit systeem bleek voor één bewoner niet afdoende. Momenteelis de voordeur van binnenuit alleen te open met een cijfercode. Alle personeelsleden hebben

een eigen sleutel om toegang tot de woning te krijgen. Toegangverlening tot de woning

geschiedt enkel na visuele controle, hiervoor wordt geen techniek ingezet.

De bewoners kunnen zich binnen de woonvorm vrij rondlopen.

Binnen de woonvorm zijn alle deuren met een universele sleutel te openen. Bij brand worden

alle deuren automatisch ontgrendeld.

Plafondtilliftsysteem is in eerste instantie aangebracht tussen een aantal slaapkamers en de

badkamer van bewoners die het direct nodig hadden. Momenteel wordt dit uitgebreid voor

twee bewoners die het in de toekomst nodig zullen hebben. De mogelijkheid om het systeem

uit te breiden naar de woonkamers wordt nu bestudeert (eind 2006). Het personeel en de

familie van de bewoners zijn zeer tevreden over de plafondlift van Guldmann.




Voor de verlichting zijn behalve de noodverlichting geen speciale voorzieningen getroffen.

Op iedere slaapkamer is gewoon en dimlicht aanwezig.

FinancieringDe intramurale woonvorm heeft een AWBZ-financiering.

7.5 Vanboeijen 10

Inleiding

Vanboeijen is een innovatieve instelling voor mensen met een verstandelijke handicap. Destichting is reeds enkele jaren bezig met een proces van grootschalige extramuralisering.

Vanboeijen heeft nu woonvoorzieningen voor ongeveer 800 cliënten waarvan 550 buiten de

hoofdlocatie gehuisvest zijn. In ontwikkeling zijn plannen voor beschermd en beschut wonen

voor ca 150 cliënten en ca 650 burgerwoningen (waarbinnen ca 100 nachtzorg cliënten

zullen komen te wonen).

Vanboeijen is niet meegegaan met het scheiden van wonen en zorg. Als belangrijkste

argument daarbij heeft gegolden dat de cliënten daar niet aan willen, er is weinig vraag naar.

10

Op de webpagina van de Kenniscirkel Domotica is de volgende aanvullende informatie aanwezig: a) PVEDomotica en communicatieapparatuur, b) Dialoog, de projectbeschrijving van de domoticarealisatie, c) PVE

kleinschalige woonvorm voor mensen met dementie.




In het traject van de vernieuwing heeft Vanboeijen veel ervaring opgedaan met de

toepassing van domotica. Veel energie is daarbij gestoken in het ontwikkelen van een

adequate ondersteuning van de nachtzorg. Daarbij is nauw samengewerkt met bedrijven. Als

gevolg van de opgedane ervaringen is in samenwerking met andere zorgorganisaties

aandacht besteed aan de ontwikkeling van werkwijzen die een bredere en effectieveretoepassing van domotica mogelijk maken. Elders in deze publicatie wordt daar verder op

ingegaan. Ten aanzien van de toepassing van domotica geldt dat Vanboeijen wil investeren

in de toepassing van domotica, maar tevens onderkent dat de toepassing de nodige

veranderingen teweeg zal brengen getuige het volgende citaat.

“Primair doel van de toepassing van domotica daarbij is een beter woon, werk en

leefklimaat te creëren voor de cliënten door middel van een beheersbaar systeem

voor de medewerkers van Vanboeijen.

domotica in combinatie met wonen en zorg zal de volgende veranderingen met zich

meebrengen:

• grotere veiligheid voor cliënten;

• een vergroot zelfstandigheidgevoel bij cliënten;

• een systeem dat is afgestemd op de eindgebruiker;

• efficiëntere bedrijfsvoering;

• kortere communicatielijnen tussen cliënt en verzorger.

Voor de verzorgenden uit de nachtzorg zal dit de grootste verandering met zich

meebrengen. Zij zullen actief met de producten werken en hiermee om moeten leren

gaan. Hiervoor zullen trainingen moeten worden gevolgd en instructies worden

opgesteld en gecommuniceerd.”

(H. Jansen Facilitair manager Vanboeijen okt 2006)

Doelgroep

Vanboeijen biedt zorg en begeleiding aan mensen met een verstandelijke handicap. In het

proces van extramuralisering probeert de organisatie voor alle cliënten naar passende

zelfstandige huisvesting te zoeken. Ook voor de groepen mensen die een ernstige

gedragsstoornis hebben. De stichting gaat bij de zorg voor al haar cliënten uit van het

individu en wat de mensen wél kunnen. Men moet op een zo gewoon mogelijke manier

kunnen leven. Afhankelijk van die wens en de eigen mogelijkheden wordt een passende

woonvorm gezocht. Dat varieert derhalve van nieuwbouwprojecten (te realiseren in

samenwerking met woningbouwcorporaties) tot en met de verbouw van bestaandeboerderijen tot een complex met woningen voor mensen met een verstandelijke handicap.

De ondersteuning die de doelgroep Meervoudig Complex gehandicapten en Ouderen met

dementie nodig hebben kan goed geleverd worden door de uitluistersystemen die in de

nachtzorg gebruikt worden. Bij de cliënten van Vanboeijen treedt overdag een situatie op

waarin het merendeel van de cliënten eigen activiteiten hebben (dagopvang, werk). Bij de

groep ouderen is juist overdag activiteitenbegeleiding nodig. Dit geeft aan dat de nachtzorg

van Vanboeijen voor meerderen een geschikte bijdrage zou kunnen zijn. Dit blijkt ook uit het

feit dat de organisatie ook nachtzorg kan bieden aan cliënten wonend in “burgerwoningen” in

de wijk. In projecten wordt deze visie geleidelijk aan geconcretiseerd via samenwerking met

derden




Beschrijving Woonvorm

Bij een woonwensen inventarisatie hebben meerdere klanten van Vanboeijen aangegeven in

een landelijke omgeving te willen wonen. Uit gesprekken en uit ervaring is gebleken dat

zij bijvoorkeur in de natuur willen werken en wonen, in&om een boerderij.

Dankzij de bereidheid van verschillende partijen als de Dienst Landelijk Gebied en de

Gemeente Aa en Hunze doet de mogelijkheid doet zich voor om in Anderen eenwoon/werkboerderij te starten voor klanten van St. Hendrik van Boeijen met een

verstandelijke beperking. Hierbij is de aansluiting bij de dorpsgemeenschap een wederzijdse

meerwaarde. Het klant-en medewerkersperspectief zullen hierin op een unieke manier

samen gaan en elkaar kunnen gaan versterken. Voor Vanboeijen de kans 12 klanten in een

boerderij te wonen en tegelijkertijd de ideeën op het gebied van werken te continueren en

verder vorm te geven.In samenwerking met de woningbouwcorporatie Woonconcept uit

Meppel, de Winkler Prins school te Veendam, de Gemeente Aa en Hunze, StaatsBosbeheer,

Dienst Landelijk Gebied en Vanboeijen is het uiteindelijke gezamenlijke resultaat, een nieuw

te bouwen Natuurwerkplaats een surplus is voor iedere partij. Het wonen en werken op de boerderij sluit voor een aantal klanten van Vanboeijen bijzonder

goed aan bij hun interesses en ambities. Met name op het gebied van het buitenleven en

werken. Het wonen op de boerderij/ in het dorp, en het buiten werken op de boerderij of in de

natuur biedt de mogelijkheid om te leren, te integreren in de maatschappij, om werkervaring

op te doen of waardevol werk te hebben. Tevens biedt het mogelijkheden voor de

wachtenden op de wachtlijst. De komst van deze mensen in Anderen biedt de

dorpsbewoners de mogelijkheid op een natuurlijke manier bekend te worden met de

bijzondere vermogens van mensen met een verstandelijke beperking. Daarnaast brengt

deze ontwikkeling weer nieuwe activiteiten en levendigheid met zich mee voor het dorp.

Naar verwachting zal de verbouw van de bestaande boerderij in de loop van 2007 worden

afgerond. Ook gaar zal het systeem van de nachtzorg worden toegepast.


Algemeen geldt dat dan per woonruimte zowel een eigen slaapkamer, een zitgedeelte en

een kitchenette voorzien is. Dit wordt vertaald naar een programma van eisen voor de bouw.

Er wordt uitgegaan van 40 m² per bewoner. Verder worden zoveel mogelijk voorzieningen

via aanbrengen van loze leidingen voorbereid. Op basis van noodzaak vanuit het

functioneren van de bewoner wordt dan de voorziening via plug en play gerealiseerd.

Kern van de domotica voorzieningen wordt gevormd door de Netbox van Telezorg.

Onderdeel hiervan is het uitluistersysteem dat ten behoeve van de nachtzorg wordt ingezet.

De communicatie vindt plaats via een TCP/IP protocol. De koppeling tussen het

beheersplatform en de netbox geplaatst in de woningen vindt plaats via de openbare

infrastructuur van KPN via een Epacity netwerk. Daarbij zijn de verschillende decentralepanden op een dusdanige wijze in een infrastructuur opgenomen dat bij uitval op een locatie

een backup verbinding via een andere locatie eenvoudig tot stand gebracht kan worden.

In het functioneel programma van eisen zijn tevens aanvullende voorzieningen opgenomen.

Deze zijn gericht op tele-communicatie (analoge en digitale toestellen worden gebruikt en op

(DECT-)telefonie voor zorgverlening/toegangverlening via intercom (Portadial). Daarnaast

zijn via de IP gebaseerde netbox diverse andere schakelaars en sensoren te integreren

(merkonafhankelijk) om zo de benodigde functionaliteit van het uitluistersysteem aan te

passen op de behoefte van cliënt en zorgverlening.

Welke technologieDe ontwikkeling van het nachtzorgsysteem is een traject dat Vanboeijen uitvoert in nauwe

samenwerking met de betrokken leveranciers. Daarbij is de keuze voor de Netbox van




Telezorg en de datacommunicatie via het Epacity netwerk van KPN bepalend. De overige

apparatuur die zal worden ingezet is, indien deze via plug en play aan te sluiten is op deze

infrastructuur, in principe merkonafhankelijk te kiezen. Daarbij wordt gebruik gemaakt van

diverse input/output modules, deurstandsignalering, TAG reader, videocamera, val-, bed-,

beweging- en welzijnssensor en actieve alarmering.


De woonvoorzieningen van Vanboeijen worden gerealiseerd onder het WTZi regime.

Dat wil zeggen dat men uit blijft gaan van volledige AWBZ financiering. Qua technische

voorzieningen is men dan beter af. Binnen dat budget wordt dan een groter oppervlak

mogelijk gemaakt en worden voorzieningen als wand- en vloerafwerking, telefonie en

nachtzorg goed geregeld. Met de woningbouwcorporatie die de woningen bouwt is per 12

cliënten een budget afgesproken waarmee men de nachtzorgapparatuur kan financieren. Dit

als opslag op de bouwkosten. Gaat men daar boven dan zal het uit het eigen budget van

Vanboeijen moeten komen. Dit kostenbewustzijn heeft ertoe geleid dat de noodzakelijke

voorzieningen binnen het gestelde budget kunnen worden gerealiseerd.

Startpunt voor de toepassing van verbetering van de nachtzorg is in 1997 gevonden door

een tweetal ontwikkelingen te combineren. Enerzijds de verhoging van de efficiency binnen

de organisatie, anderzijds de toepassing van een visie op kwaliteit. De efficiency wordt

duidelijk gediend door de toepassing van het uitluistersysteem. De organisatie heeft in de

afgelopen jaren een reductie in de personele bezetting in de nacht doorgemaakt van 22 naar

10 medewerkers. Anderzijds is een stringente uitwerking van het kwaliteitsbeleid

doorgevoerd. Individuele veiligheid en privacy vormen een nadrukkelijk onderdeel van het

kwaliteitsbeleid; daar begint het bij. Als onderdeel van het kwaliteitsbeleid heeft de verzorger

een verandering doorgemaakt naar begeleider. Als gevolg van dat beleid is ook de

doorvertaling gemaakt naar de faciliteiten die aan cliënten/bewoners beschikbaar wordengesteld. In het zorgplan wordt aangegeven welke voorzieningen men nodig heeft. Evaluatie

hiervan 2 x per jaar. Het systeem van de nachtzorg ondersteund deze ontwikkeling ten volle.

Werkwijze

Vanboeijen heeft in eerste instantie aansluiting gezocht bij het functioneel programma van

eisen dat voor kleinschalige woonvormen voor mensen met dementie is ontwikkeld. Een

groot gedeelte hiervan zou ook bij hun cliënten kunnen worden toegepast. Een eenduidige

standaard zal evenwel betrekkelijk lastig te organiseren zijn. Vanuit de ervaring met de

toepassing van domotica die Vanboeijen heeft opgedaan heeft de organisatie de noodzaak

gezien om het implementatietraject nog eens kritisch te evalueren. Recht doen aan de

specifieke kenmerken van deze sector, als ook een effectief gebruik van de technischevoorzieningen, vereist dat de specificaties en de uitwerking ervan in nauwe samenwerking

met betrokkenen dienen te worden georganiseerd. Een veel duidelijkere koppeling tussen de

cliëntvraag vanuit de markt, de behoefte vanuit zorg en dienstverlening, en de mogelijkheden

die de technologie te bieden heeft is nodig. Ook is het besef ontstaan dat dit geen eenmalige

activiteit kan zijn maar dat gedurende het hele bouwen implementatieproces de dialoog

tussen verschillende betrokkenen dient plaats te vinden.

Daartoe zijn tevens de nodige instrumenten ontwikkeld.

In samenwerking met Plan en Projectpartners, St. Zuidwester Boer &Croon en Vanboeijen is

een kritische analyse gemaakt van domotica en bouwprocessen. Dit heeft er toe geleid dat

een stappenplan is ontwikkeld waarin is aangegeven welke elementen in de verschillende

projectontwikkelstappen dienen plaats te vinden. Doel is om te waarborgen dat het primaat




van de toepassing van domotica blijft liggen bij het gebruik dat wil zeggen het woon- en

zorgproces. Daarvoor is het nodig dat een gestructureerde dialoog tussen alle betrokkenen

plaatsvindt. Daartoe heeft men tevens instrumenten ontwikkeld. Het gebruik van visualisties

van de toe te passen technologie moet daarbij helpen om de dialoog op het gebruik te blijven

richten. De instelling van een gebruikersplatform waarin de relevante partijen zijn

vertegenwoordigd eveneens.

7.6 Dichterbij11

Inleiding

Dichterbij (voorheen Vizier) is een organisatie die zich in de regio Noord-Limburg richt op de

zorg voor mensen met verstandelijke beperkingen. Reeds geruime tijd gebruikt men bij de

intramurale woonvoorzieningen technologie ter ondersteuning van de nachtzorg. Geïnitieerd

door veranderingen in de zorgverlening (van intramuraal naar extramuraal georiënteerd, van

grootschalige huisvesting naar kleinschalige woonvoorzieningen in de wijk) en door

overwegingen met betrekking tot de kwaliteit van de verleende zorg zijn initiatievenontwikkeld om te komen tot een reorganisatie van de nachtzorg. De inzet van technologie is

daarbij al geruime tijd aan de orde via de toepassing van zo genaamde uitluistersystemen.

Nieuwe technologische ontwikkelingen op het gebied van de systeemintegratie hebben een

impuls gegeven aan de verbetering van 24-uurs zorgen dienstverlening. Hoewel de

Dichterbij Zorgcentrale 24-uur werkzaam is, wordt in deze beschrijving de nadruk gelegd op

de toepassing van nieuwe technologische systemen bij de ondersteuning van de nachtzorg

en de organisatorische aspecten die daarbij aan de orde komen.

Doelgroep

Dichterbij biedt hulp- en dienstverlening aan mensen met een verstandelijke beperking en

hun directe omgeving. In zeven regio’s en twee locaties worden volwassenen ondersteund

op het gebied van wonen, werken en welzijn. Daarnaast zijn er twee gespecialiseerde

onderdelen, Kinder- en Jeugdzorg (werkzaam in het hele werkgebied van Dichterbij) en

Specialistische Zorg, met als werkgebied de provincies Brabant en Limburg en het zuiden

van Gelderland.

De Nachtzorg

In de traditionele dienstverlening verleend aan cliënten met een verstandelijke beperking

neemt het intramurale 24-uurs zorg model een centrale plaats in. In relatief grootschalige

woonvoorzieningen zijn de condities gecreëerd om gedurende 24-uur per dag ondersteuning

en begeleiding te verlenen. Daartoe zijn ook technologische systemen ingezet(uitluistersystemen) die door meerdere decentraal gelegen centrales worden ondersteund.

Met de opkomst van de extramuralisatie en de behoefte om kleinschaligere

woonvoorzieningen te realiseren is de behoefte ontstaan om de nachtzorg om te bouwen tot

één centraal gelegen professioneel servicecentrum. Door gebruik te maken van de diensten

van dat centrum wordt het mogelijk de permanente nachtzorg aanwezig op de betreffende

locatie te vervangen door een systeem van ambulante nachtzorg. Dichterbij heeft deze

ontwikkeling enkele jaren geleden gestart, inmiddels wordt vanuit 1 zorgcentrale

ondersteuning verleend aan ca 1500 cliënten die in ongeveer 300 woningen verblijven. De

zorgcentralisten monitoren de in- en externe cliënten, accepteren alarmmeldingen die binnen

11Op de website van de kenniscirkel is de volgende aanvullende informatie aanwezig: a) brochure

servicecentrum dichterbij over 24-uurszorg, b) intakeformulier bewakingsfunctie c) beschrijving standaardwoning




komen, analyseren deze en activeren de zorgopvolging in de regio (slaapdiensten,

nachtdiensten of regionale teams voor onplanbare zorgopvolging). De bezetting van de

nachtzorgcentrale wisselt afhankelijk van de werkzaamheden. Aan het begin (23.00-01.00

uur) en aan het eind van de nacht (05.00 –07.30 uur) zijn 6 mensen actief. In het midden van

de nacht 5 terwijl overdag vanuit 1 werkstation diensten worden verleend. Op het werkstationkomen de signalen samen welke vanuit het handelen van de cliënt worden geïnitieerd.

Traditioneel zijn dat meldingen die vanuit een uitluistersysteem worden gegenereerd.

Inmiddels is in de woning meer technologie geïnstalleerd die informatie geeft over het gedrag

van de cliënt (zie verder onder de technologie). De centralist beschikt tevens over de nodige

gegevens van de cliënt (behandelplan). Op basis van de gezamenlijke informatie vindt

vervolgens de interpretatie van het ontvangen signaal plaats en kan een vervolgactie worden

geïnitieerd. Dit kan zijn het zoeken van rechtstreeks contact met de cliënt via een

spreek/luisterverbinding of het waarschuwen van een dienstdoende collega die ter plaatse

gaat.

Functioneel programma van eisenBij de ontwikkeling van plannen met betrekking tot de extramurale huisvesting van cliënten is

na gegaan welke mogelijkheden technologie kan bieden bij de verbetering van de kwaliteit

van de dienstverlening. Tevens is nagegaan welke eisen aan de technische infrastructuur

van de woning gesteld moeten worden om een adequate ondersteuning van de veiligheid en

het wonen door de cliënten van Dichterbij mogelijk te maken. Dit heeft er toe geleid dat een

samenhangend – geïntegreerd pakket van technologie is gemaakt dat op basis van de

behoefte aan ondersteuning door de cliënt in de woning kan worden ingezet. Het is een

volledig IP gebaseerd concept. Iedere woning wordt zo voorzien van een aansluiting met de

zorgcentrale via het beveiligd privaat netwerk VPN. Hiermee kan op afstand met de woning

worden gecommuniceerd. Zo is een telecommunicatie verbinding mogelijk en wordtinformatie uitgewisseld via deurcontacten over het gebruik van interne deuren en kan op

afstand toegang verleend worden tot de woning met behulp van een doorschakelbare

deurintercom en elektronisch slot. Dit is van belang voor de toegangverlening van

zorgmedewerkers in het kader van een hulpoproep. Iedere leefruimte van een cliënt is

voorzien van een gecombineerde luister-, spraak- en oproep module waarmee de

uitluisterfunctie geactiveerd kan worden en waarmee een actief spreek luistercontact wordt

ondersteund. Voorts is iedere woning voorzien van een brandmeldcentrale, deze meldt naar

de zorgcentrale. Volgens een gestandaardiseerd protocol wordt deze melding vervolgens

afgehandeld, hetgeen uiteraard inhoudt dat zij - indien noodzakelijk - ook doorgeleid wordt

naar de brandweer. Indien de lokale brandweer zulks wenst kan de brandmelding ook

separaat worden uitgevoerd dus zonder tussenkomst van het personeel van de zorgcentrale.Op basis van de wensen vanuit de zorgverlening naar de klant is per klant, op ieder gewenst

moment, de technische infrastructuur voor de ondersteuning van deze cliënt uit te breiden.

Deze uitbereiding kan bijvoorbeeld bestaan uit een zorgtelefoon met of zonder bijbehorende

halszender, een trekschakelaar en/of een rondkoord om in een (rolstoel)woning actief alarm

te genereren, een bewegingsmelder en/of een videocamera voor de observatie van

zwerfgedrag. De apparatuur is zodanig gekozen dat zij op basis van de ondersteuningswens

inpasbaar is. Het beoogd gebruik wordt aangegeven via een standaard protocol. Dit wordt

door de cliënt of diens vertegenwoordiger ondertekend en naar de centrale wordt gestuurd.

Nadat deze gegevens door de centrale zijn verwerkt kan de werking van de technologie

worden geactiveerd. Ingeval van een oproep krijgt de centralist dan de met de cliënt

overeengekomen condities op het scherm te zien en kan de zo overeengekomen zorg ook

daadwerkelijk leveren. Met behulp van deze werkwijze is het mogelijk flexibel in te spelen op




de noodzaak tot bijstelling in het begeleidingsprotocol voor de betreffende cliënt. Op moment

dat deze meer begeleiding vraagt kan deze ook betrekkelijk snel worden geboden.

De camera wordt alleen op maat ingezet bijvoorbeeld bij mensen met epilepsie. Het huidig

gebruik laat zien dat slechts bij 1,50% van de cliënten de camera wordt ingezet.

Welke technologieDe Woningen zijn voorzien van een volledig IP gebaseerd concept voor 24-uur zorg (MX

Viedome) die via Mextall wordt geleverd.

Gebeurtenissen worden vastgelegd in een cliëntvolgsysteem (Cura). Tevens zijn de

brandmeldinstallaties (Siemens)van elke woning gekoppeld aan het MX Viedome systeem.

Hierdoor kan centraal contact worden opgenomen met alle meldkamers brandweer en

regionale BHV teams. Per woning is een noodvoeding aangelegd die bij stroomuitval 20

minuten actief is. Deze tijd is voldoende om de benodigde ondersteuning ter plaatse te

hebben. De infrastructuur maakt gebruik van een beveiligd privaat netwerk (VPN) voor

datacommunicatie en VOIP. De elementen die op basis van een cliëntvraag kunnen worden

toegevoegd worden gekoppeld aan het Mextall systeem en bestaan onder andere uit

camera, deurcontacten, zorgtelefoon, handmelders, bewaking van saturatiemeters en

enterale voedingspompen. Daartoe worden de communicatieprotocollen EIB en X10

gebruikt. Met behulp van deze infrastructuur en daaraan toe te voegen overige individuele

hulpmiddelen wordt het dan mogelijk om op maat van de cliëntvraag specifieke

functionaliteiten zoals aansturing verlichting, aan/uitzetten van verwarming en TV te regelen.

Financiering

De kosten van de uitrusting van de standaard woning met technologie zijn voor een woning

met 4 slaapkamers ca € 8.800 (prijspeil 2006). De financiering geschiedt door de

vergoedingen die via procedure van het Bouwcollege worden verkregen voor de realisatie

van nieuwe zorgwoningen. Daarnaast is een betrokkenheid van de woningcorporatiemogelijk. De doorvoering van de centrale nachtzorg is voor de organisatie in zijn totaliteit

positief, men is van 3 naar 1 centrale voor 24-uur zorg over kunnen gaan. Bovendien is het

mogelijk gebleken om op meerdere plaatsen de slaapwachten vrij te maken.

De ontwikkeling van de professionele zorgcentrale heeft er ook toe geleid dat het mogelijk

wordt deze diensten te verlenen naar andere organisaties. Bijvoorbeeld naar organisaties die

actief zijn op het gebied van de ouderenzorg. Ook kan men dit aanbod doen op de

particuliere markt. De zorgcentrale Dichterbij werkt momenteel voor 4 organisaties en enkele

particuliere initiatieven en werkt nadrukkelijk verder om samenwerking met andere

organisaties te realiseren.

7.7 Kwecoo Te Landgraaf12

Inleiding

In Landgraaf zijn veertien wooneenheden voor mensen met meervoudig bepaalde

communicatiebeperkingen gerealiseerd. Bovendien is er een aparte dagopvang gerealiseerd

voor zeven personen. Deelnemers aan activiteiten kunnen zowel bewoners van het huis als

mensen met beperkingen van buiten zijn. De activiteitenruimte is ’s avonds ook beschikbaar

voor bewoners uit de wijk.

12Op de website van de kenniscirkel staat informatie over de technische functionaliteiten en een volledige

plattegrond van het gebouw




Het complex is gebouwd voor de stichting Kleinschalig Wonen En Communicatie,

Ontwikkeling en Ondersteuning (KWECOO).( www.kwecoo.nl) Aanleiding was de ervaring

dat communicatiebeperkingen soms een hoofdrol spelen in een reeks anders gelabelde

beperkingen (lichamelijk, verstandelijk, zintuiglijk, psychisch), maar mede daardoor slechts

zelden voldoende aandacht krijgen om te voldoen aan de behoeften van de doelgroep. Destichting huurt het wooncomplex van de woningcorporatie die daardoor één aanspreekpunt

heeft en verhuurt de wooneenheden vervolgens aan de individuele bewoners. De stichting

bestaat uit ouders van (volwassen) kinderen met ernstige communicatieve beperkingen, die

verstandelijk beperkt en doof en/of blind zijn. De stichting heeft een concept ontwikkeld

waarin communicatie centraal staat. Dit concept is leidend voor de bouw en het leveren van

(24-uurs) zorg. De hulpverleners worden door met de stichting samenwerkende

ervaringsdeskundigen en professionals vanuit deze visie opgeleid. Het nieuwe wooncomplex

is in de zomer van 2004 opgeleverd.

De woningvereniging Ubach over Worms is eigenaar en verhuurt het pand. Veertien

volwassenen met communicatiebeperkingen kunnen woonruimte huren en daarnaast

begeleiding op maat krijgen. In die begeleiding is veel aandacht voor communicatie-

ondersteuning.

Doelgroep

“Primair doel van de toepassing van domotica daarbij is een beter woon, werk en

leefklimaat te creëren voor de cliënten door middel van een beheersbaar systeem

voor de medewerkers van Vanboeijen.

Domotica in combinatie met wonen en zorg zal de volgende veranderingen met zich

meebrengen:

• grotere veiligheid voor cliënten;

•

een vergroot zelfstandigheidgevoel bij cliënten;• een systeem dat is afgestemd op de eindgebruiker;

• efficiëntere bedrijfsvoering;

• kortere communicatielijnen tussen cliënt en verzorger.

Voor de verzorgenden uit de nachtzorg zal dit de grootste verandering met zich

meebrengen. Zij zullen actief met de producten werken en hiermee om moeten leren

gaan. Hiervoor zullen trainingen moeten worden gevolgd en instructies worden

opgesteld en gecommuniceerd.”

(H. Jansen Facilitair manager Vanboeijen okt. 2006)De doelgroep zijn (jong) volwassenen

met een meervoudig bepaalde communicatiebeperking op grond van verstandelijke en/of

zintuiglijke aandoeningen. Volgens

de stichting Kwecoo voldoen dehuidige instanties niet voldoende

aan de vraag van mensen met

meervoudig bepaalde

communicatiebeperkingen.


KWECOO kiest voor scheiding

tussen wonen en zorg. Bewoners

huren dan zelf woonruimte vanuit

eigen inkomen op basis van

uitkering of werk. Zorg, begeleiding




en ondersteuning worden gefinancierd vanuit de AWBZ

De nieuwbouw bestaat uit vier etages en een souterrain. Op de drie etages zijn vijftien

complete slaapkamers, waarvan één voor een slaapwacht en drie gezamenlijke woonkamers

gesitueerd. De bewoners wonen met hun vieren of vijven bij elkaar in één appartement. Elke

bewoner heeft een eigen slaapkamer en meestal ook een eigen badkamer. Verder is er in

het appartement een gemeenschappelijke keuken, huiskamer en berghok met wasmachine.De eigen kamer is het domein van de bewoners, die mag hij zelf inrichten. Het inrichten van

de huiskamer gebeurt door de bewoners samen. Het zijn ook zo veel mogelijk de bewoners

zelf die, samen met hun ondersteuners, zelf leren doen wat nodig is om een huishouden

draaiende te houden

Functioneel PvE

Op het integrale centrale netwerk kunnen naar behoefte individuele aansluitingen worden

gerealiseerd. Per individuele bewoner wordt een technisch advies opgesteld dat door

meerdere instanties is bekeken. Er wordt gebruik gemaakt van standaardapparatuur. Indien

nodig worden producten zelf ontwikkeld.

In het programma van eisen is ook rekening gehouden met het gebruik van

loophulpmiddelen en een elektrische rolstoel.

Zorgoproepsysteem

Voorzieningen voor het genereren van een alarmsignaal zijn onder andere:

• Epilepsie detector in bed

• Halsdrukker

• Industriële paddestoeldrukkers

Wegloop-detectie, inbraak/uitbraak alarmeringsysteem zijn geïntegreerd en worden onder

andere aangestuurd door:• doordraadloze deurcontacten

• draadloze bewegingsmelders

• draadloze afstandbedieningen

Omgevingsbesturing

• Deuropener bedieningsknop

• Bewegingsmelder

• Tijdsturing door atoomklok

• Schemerschakelaar

• Trilplaten

• Flitslichten

• Bediening rolluiken en zonwering

• Automatische deuren met noodstroom

• Verlichting aan/uit en dimmen

• Infrarood afstandsbediening

Telefonie

Voor telefonische communicatie is veel techniek toegepast, zoals:

• Ergonomische telefoontoestellen met inluisteroptie

• Beeldtelefoons

•

PC’s /video conferentie• Draadloze telefoniesysteem met geïntegreerde mail. SMS systeem

• Telefooncentrale met hotelfaciliteiten en kostenregistratie




• ISDN netlijnen voor internet

• Voice/video over IP Gateway

• Observatie camera 2-richting, infrarood verlichting

• Vast toestel begeleiders

• Draadloze telefoon voor hulpverleners

Brandbeveiliging

De gewone technische onderdelen van brandbeveiliging zijn buiten de beschrijving gelaten.

Extra voorzieningen voor de brandbeveiliging zijn onder andere de aansluiting van rode

flitslampen en trilplaten in bedden bij brandmelding.

Alle bovenstaande technische installaties zijn via een systeem integratie module aan elkaar

gekoppeld. Diit is gedaan door Petit Telecom.

Er worden technieken aangeboden die passen bij de individuele bewoner. Bijvoorbeeld via

spraak lampen aan en uitdoen of de lift bedienen. Een flitsalarm/lamp dat aangaat wanneer

er geklopt wordt op de deur. Een trilplaat in bed voor mensen met epilepsie dat de

hulpverlening waarschuwt bij wie en waar een aanval plaatsvindt. Op de draagbare telefoon

kan de hulpverlener zien welke trilplaat werkt en in welke ruimte.

De geplaatste basistechniek biedt veel mogelijkheden. Voor elke bewoner wordt een

technisch advies opgesteld. Er wordt gebruik gemaakt van standaardapparatuur. Indien

nodig worden producten zelf ontwikkeld.

Welke technologie

Voor de initiatiefnemers speelde een belangrijke rol dat een maximale ontplooiing met

betrekking tot communicatie tot stand zou komen. Dit moest ondersteund worden door

technische hulpmiddelen en domotica, aangevuld met verdere communicatieveprogramma’s. Door dit te realiseren ontstaat een wereld van mogelijkheden.

Om deze communicatie te kunnen toepassen voor een grotere groep dan de 14 bewoners

van het project Kwecoo, is in de nieuwbouw een infrastructuur gerealiseerd die daartoe de

mogelijkheden biedt.

In de woonvorm zijn veel mogelijkheden aanwezig op technisch gebied.

Voorbeelden van mogelijkheden: centrale alarmeringsfunctie ten behoeve van de veiligheid. Op de mobiele telefoon van de

begeleider wordt aangegeven waar in het gebouw een deur of een raam open gaat, waar

rookontwikkeling plaatsvindt en zo meer.

aansturing via laserstraling of spraak, bijvoorbeeld aan- en uitdoen van verlichting, tv enradio, openen en sluiten van deuren, bedienen van de lift.

trilplaat in bed. Bij een epileptische aanval gaat een signaal naar de hulpverlening die kan

zien waar en bij wie het is.

flitsalarm/lamp dat aangaat wanneer er aangebeld wordt bij de deur van de kamer van de

bewoner.

video-opnames van bewoners kunnen automatisch naar de ouders worden gestuurd.

beeldschermtelefonie.


De kosten voor het technische systeem bedragen ongeveer € 500.000,- in totaal.

Het project management alarmering en brandbeveiliging is in omvang veel groter geworden

dan gepland en begroot. Dit als gevolg van specifieke hulpvragen van de diverse bewoners,




regelgeving, veiligheidsvoorschriften door brandweer, specifiek instelbare verlichting, de

aparte toegang tot het gebouw en de verdiepingen, de totale complexiteit van alarmering,

brandbeveiliging en domotica. Door de complexiteit van domotica en telefonie moet het

alarm en brandsysteem geïntegreerd zijn in het totale systeem, wat beduidende meerkosten

met zich mee brengt.

De nieuwbouw kwam tot stand door financiële bijdragen van onder meer de ProvincieLimburg, Ministerie VROM (Woonzorgstimuleringsregeling), gemeente Landgraaf en

Woningvereniging Ubach over Worms. Daarnaast hebben de architect J. Voncken en de

firma Petit Telecom hun uren niet in rekening gebracht.) De ouders hebben een eigen

bijdrage (in geld en in tijd) geleverd om het project te realiseren. De zorg wordt gefinancierd via het Persoons Volgend Budget (PVB), een vorm van zorg in

natura en een enkel Persoons Gebonden budget (PGB). De bewoners hebben voor het

overgrote deel een WAJONG uitkering. De bewoners kunnen een beroep doen op

individuele huursubsidie. Enkele bewoners hebben inkomsten uit arbeid in WSW-verband. De stichting is bezig met zoeken naar sponsoring en fondsen voor die uitgaven die het

individuele belang overstijgen, en de draagkracht van de bewoners te boven gaan.

Voor de ondersteuning is een zorgaanbieder met AWBZ-erkenning geselecteerd, zodat Zorg

In Natura (ZIN) geleverd kan worden aan elke bewoner.

Alleen personen met communicatieve beperkingen en een CIZ-indicatie voor AWBZ-

gefinancierde zorg komen in aanmerking voor wonen bij Kwecoo.




7.8 Prisma te Oosterhout13

Inleiding en Doelgroep

Stichting Prisma is een organisatie met ruim 2300 medewerkers en 500 vrijwilligers.

Meer dan 100 jaar is Prisma actief in de zorg voor verstandelijke gehandicapten in NoordBrabant. Met meer dan 200 grote en kleine locaties voor wonen en dagactiviteiten verspreid

over de provincie en actief in de ondersteuning bij de mensen thuis kunnen we op bijna elke

vraag een zorgaanbod realiseren. Ook andere doelgroepen kunnen bij ons terecht, zoals

dementerende ouderen, autisten en mensen met niet aangeboren hersenletsel. Voor ieder

persoonlijk maken we een individueel zorgarrangement. Volwaardig burgerschap is bij ons

een belangrijk uitgangspunt. Gerespecteerd worden met je beperkingen en zelf keuzes

kunnen maken is een vanzelfsprekendheid. Prisma is in een groot aantal ouderprojecten

actief als de gekozen zorgaanbieder. Wij zijn er trots op dat 90% van de ouderprojecten, die

ons uitnodigen om hun keuze te bepalen Prisma ook daadwerkelijk kiezen om de zorg te

verlenen. Meesters in Doen! is binnen Prisma de vertaling van "geen woorden, maar

daden". Samen met de klant de schouders er onder zetten, op weg naar een mooie

toekomst!


In het basismodel van Prisma wordt uitgegaan van 12 appartementen met een steunpunt

voor 24-uurs zorgondersteuning. Centraal hierin zijn vier zorgappartementen voor mensen

met een intensieve zorgvraag, zoals meervoudig gehandicapten en gehandicapten met

gedragsproblemen. Deze zijn gegroepeerd rond de centrale ontmoetingsruimte. De overige

algemene ruimten voor de zorg (kantoor, slaapwacht) zijn tevens centraal gepositioneerd.

Daarnaast zijn er vier appartementen voor mensen met een directe begeleidingsvraag, maar

met een grotere mate van zelfredzaamheid. Deze woningen zijn nog wel op degemeenschappelijke ruimten en zorg gericht, vandaar dat deze beschouwd worden als

inleunappartementen. De vier buitenste appartementen zijn echter aanleunappartementen,

zij zijn naar buiten gericht en bestemd voor mensen met een redelijke zelfredzaamheid. Zij

kunnen zichzelf met enige ondersteuning vanuit de zorgpost goed redden.

Functioneel PvE

Stichting Prisma kent 24-uurs zorgondersteuning met behulp van domotica-oplossingen.

Hierbij wordt een onderscheid gemaakt in zorgondersteuning in de dag- en nachtsituatie. In

een dagsituatie worden hierbij de oproepen via een zorgtelefoon naar de zorgmedewerkers.

Tijdens de nachtelijke uren verlopen de oproepen via één van de nachtzorgcentra

Biezenmortel of Raamdonksveer.Het huidige programma van eisen is voornamelijk gericht op de nachtelijke zorgsystemen.

Daar ook de zorgsystemen ten gevolge van de extramurale zorg in de daguren een steeds

belangrijkere rol beginnen te spelen, is Prisma op dit moment (november 2006) bezig met

een PvE zorgondersteuning 24-uurszorg waarin ook de extramurale zorg in de daguren zal

worden belicht.

In dit PvE is een match nodig met het huidig systeem en dient een ontwikkeling van het

“ultieme” systeem mogelijk te zijn. Dit kan enkel wanneer er gewerkt kan worden met

producten van diverse leveranciers. Dan is het bijvoorbeeld mogelijk om epilepsiesensoren

te koppelen aan het eigen systeem.

13Op de webpagina komen beschikbaar PDF basismodel woonvorm, PDF overzicht gebruikte technologie ,PDF

Goede nacht, goede wacht,




Organisatie nachtzorg

Binnen het werkgebied van de locatie Raamsdonkveer wordt in de nacht door 3

medewerkers de nachtzorg uitgevoerd. Zij hebben dan de verantwoordelijkheid voor ca 470

cliënten die in ca 30 projecten verblijven. In de projecten (woningen) zijn slaapwachten

aanwezig. Deze zorgen voor de uiteindelijke opvolging van de meldingen. In de locatieBiezenmortel wordt de zorg verleend voor ca 380 cliënten. Daar is een groter aantal

medewerkers betrokken. Gezien de aard van de locatie (goede onderlingen bereikbaarheid)

zijn de medewerkers van de nachtzorg zowel betrokken bij de werkzaamheden op de

centrale als ook bij het uitvoeren van de opvolging van de gedane meldingen.

Welke technologie

Basisfunctionaliteiten hieronder volgt de weergave van de functies die het betreft.

Bedmatjes, camera’s en dergelijk worden op dit moment op basis van de zorgvraag

geplaatst. Hierbij is vanzelfsprekend het persoonlijke zorgplan bepalend. De spreek/luister

technologie is een basisfunctionaliteit voor ieder appartement met een nachtzorgsysteem. IP

webcams lopen over het IP netwerk.

De huidige zorgsystemen zijn “gesloten “systemen waardoor koppeling aan apparatuur van

derden moeilijk is. Camerabewaking voor externe zorg en epilepsie detectieapparatuur is op

dit moment rudimentair aanwezig.

Verlichting

Automatische verlichtingssterkte gaat Prisma toepassen in een nieuw project voor Lans-

cliënten op Biezenmortel. Automatische verlichtingssterkte kan bijdrage aan de gemoedsrust

van de cliënt doordat snelle overgangen worden vermeden. Dit werkt via bewegingssensoren

die betreden van de ruimte detecteren en op basis daarvan de verlichting aansturen. Een

tweede koppeling die plaats vindt is met het tijdsstip van de dag. Op deze wijze worden groteovergangen in lichtsterkte vermeden.

Dwaaldetectie

Binnen Prisma wordt gebruik gemaakt van dwaaldetectie. Deze dwaaldetectie functioneert in

combinatie met cliëntgebonden apparatuur. Deze zorgt ervoor dat er een alarm wordt

gegenereerd wanneer een cliënt het vooraf bepaalde domein zijnde het terreinverlaat. In het

huidige systeem is een cliënt nog niet adresseerbaar, men kan niet zien welke cliënt het

terrein verlaat. Het systeem werkt doordat er een chip in de schoen van de cliënt is

geplaatst. Hierdoor wordt bij het verlaten van het terrein een elektronische lus geactiveerd en

een melding gemaakt op een telefoon van een medewerker die de vervolgactie initieert.

Overig

Aangezien de deuren van sommige bewoners ’s nachts op slot gaan, is een automatische

deurontgrendeling verplicht. Daarnaast wordt een apart brandmeldingsysteem gebruikt. In de

keuken wordt een inductiekookplaat gebruikt. Ook worden automatische systemen voor

verlichting en zonwering gebruikt.

Ambitie van Prisma qua toepassing van technologie zijn:

Verhogen van de zelfredzaamheid en zelfbepaling door de cliënt en zijn sociale omgeving

met ondersteuning van technologie.





De kosten voor het lokaal aanleggen van de akoestische installatie liggen op ongeveer 2000

euro per plaats. Deze installatie blijft eigendom van Prisma. Woningcorporaties nemen soms

de extra kosten voor hun rekening. De kosten worden gefinancierd uit de richtlijnen zoals

deze voor kleinschalige woonvormen gelden bij voorzieningen van Prisma. Bij scheiden vanhuisvesting en zorg wordt een beroep gedaan op de regeling voor zorginfrastructuur. Bij

PGB cliënten kan dit onderdeel vormen van het zorgaanbod of direct in rekening gebracht

worden.

Domotica Projecten

Binnen Prisma zijn ca 70 domotica projecten gerealiseerd. Een tweetal projecten, waar meer

domotica wordt toegepast dan de standaard spreek/luisterpunten en actieve oproep

mogelijkheden, is het bestaande project Rutselboslaan te Oosterhout en het in aanbouw

zijnde project Paardendraf Biezenmortel.

Binnen het project Rutselboslaan zijn de appartementen mede voorzien van videofoon

toestellen waarbij het mogelijk is om bij aanbellen bij de voordeur de cliënt zelfstandig de

bezoeker kan zien en op afstand te woord kan staan. De voordeurbel met spreek-/

luisterverbinding wordt in de nachtelijke situatie door de nachtzorg te Raamsdonksveer

opgevolgd.

Het project Paardendraf , dat zich in de bouwfase bevindt, naast het nog te ontwikkelen

project Bergse baan, wordt voorzien van aanzienlijk meer domotica dan op andere locaties

binnen Prisma. Dit project is voor een doelgroep met een hoge mate van

gedragsproblematiek. Het PvE hiervan is gaandeweg het realisatietraject bijgesteld. De wijze

waarop aan deze cliënten zorg wordt verleent geheel afwijkend van het standaard conceptbinnen Prisma. Dit met als doel om de zelfredzaamheid van de cliënten maximaal te

bevorderen en te bekijken of dit invloed heeft op hun gedrag. Dit project zal voortdurend ook

vanuit de juiste expertise worden gevolgd met betrekking tot het huidige (in de huidige

woonvorm) en het toekomstige gedrag (in de nieuwe woonvorm) van de cliënten.

Deze cliënten gaan dus zelfstandig wonen waarbij zij maximaal worden ondersteunt door

domotica toepassingen. Deze locatie wordt naast de standaard spreek-/luisterverbinding met

actieve oproep mogelijkheid ook voorzien van:

- Per appartement wordt iedere ruimte voorzien van een IP webcamera. Wanneer een cliënt

een oproep genereert dan worden de 4 camerabeelden centraal op de lokale zorgcentrale

tegelijkertijd getoond zodat de cliënt exact gevolgd kan worden.

- De verlichting wordt geheel automatische gestuurd. Dit kan mogelijk bijdragen aan minder snelle overgangen in licht waardoor de cliënt een rustigere woonomgeving kent.

- De zonwering wordt hier ook voor ieder appartement centraal gestuurd.

- De deuren zijn voorzien van automatische sloten welke indien nodig worden gestuurd op

basis van de zorgvraag van de cliënt.

- De toiletspoeling wordt ook geheel automatisch centraal aangestuurd.

- Alle apparatuur wordt hierbij maximaal molestbestendig opgeleverd.

- In de nachtelijke uren worden deze functies geheel overgenomen door de nachtzorg te

Raamsdonksveer




8 Conclusies

In de zorg voor verstandelijk gehandicapten gebruikt men meer en meer domotica. Detoepassing vindt zowel plaats in intramurale als in extramurale situaties.

De motieven over toepassing zijn gelegen in enerzijds het ondersteunen van het

zelfstandig(er) leven van de bewoner/cliënt en anderzijds in het ondersteunen van de

zorgverlening.

De organisaties die domotica toepassen hebben dat niet “vanzelf” kunnen doen. Vaak is

daar een intern verandertraject aan gekoppeld. Daarbij zijn meerdere disciplines bij

betrokken. De tijdsinvestering (aantal uren maar ook doorlooptijd van enkele jaren) is niet

gering. Gerichte ondersteuning van buitenaf is veelal erbij betrokken. Positieve effecten

heeft men kunnen bereiken doordat een combinatie van factoren aanwezig is:

• Visie

• Vasthoudendheid

• Bereidheid tot het doen van financiële investeringen

• Bereidheid tot het afstemmen van de dienstverlening op de inzet van technologie

• Een zorgvuldig geregisseerd traject te kunnen doorlopen ter beantwoording van

de vragen met betrekking tot

o Waar technologie in te zetten?

o Welke technologie?

o Hoe kunnen werkprocessen daarop worden afgestemd?

o Hoe zijn nieuwe werkprocessen te introduceren bij gebruikers

(medewerkers én cliënten)?

De financiering van de toepassing van domotica blijft voor zorginstellingen problematisch. Definanciering is te realiseren door én eigen middelen in te zetten en/of door samenwerking

met derden (bijvoorbeeld woningcorporaties) te zoeken.

Subsidies zijn welkom ter ondersteuning van de investering in technologie, maar zijn veelal

niet in te zetten bij de lopende exploitatie. Echter, uit de beschrijving van de

voorbeeldprojecten blijkt dat met behulp van de inzet van domotica ook situaties te

organiseren zijn waar dank zij de inzet van technologie een kosteneffectievere organisatie te

verkrijgen is.




9 Literatuurlijst

Naar een nieuw programma van eisen voor levensloopbestendige woningen. Humanitas,1998

Ch.G. Willems rapport 2003 Domotica met succes : wie doet wat, wanneer en hoe bij de

bouw

J. Drenth, J. Singelenberg, Handboek Buitengewoon wonen. Reed bussiness information,

Doetinchem, 2004.

Ch.G. Willems , Dijk, K. van. Het slimme huis : Veranderingen in het wonen en de rol van

technologie In: Het nieuwe bewonen Uitgave STT/Beweton Den Haag 2004 M.van Lieshout

Vlaskamp, F., Ch.G. Willems Alarmering en zorgcommunicatie als onderdeel van sociale

infrastructuur . In: Het nieuwe bewonen Uitgave STT/Beweton Den Haag 2004 M.van

Lieshout ed

Cremers, G., Ch.G. Willems Relevante technologische ontwikkelingen voor mensen met

dementie. Rapport iRv 2005

Ch.G.Willems, S.de Vlieger. ICT onplanbare zorg. De ontwikkeling en implementatie van

een zorgarrangement dat mogelijk gemaakt wordt door de inzet van ICT. Rapport iRv 2006

Ch.G.Willems Gebruiksevaluatie ICT-onplanbare zorg. Rapport iRv 2006

J. van der Leeuw, Financiering van Domotica via de beleidsregel zorginfrastructuur,

Kenniscirkel Domotica Uitgave via www.domoticawonenzorg.nl juli 2006.

Ch.Willems De toepassing van domotica anno 2007 Rapport iRv




Websites

Naam webadres

Amstelrade www.amstelrade.nl

CVZ www.cvz.nl

Dichterbij www.dichterbij.nl

Fokuswonen www.fokuswonen.nl

IRv www.irv.nl

Kenniscirkel Domotica www.domoticawonenzorg.nl

Kwecoo www.kwecoo.nl

Lichtenvoorde www.delichtenvoorde.nl

Pepijn en Paulus www.pepijnenpaulus.nl

Prisma www.prismanet.nl Vanboeijen www.vanboeijen.nl

Vilans www.vilans.nl

VROM www.vrom.nl

VWS www.minvws.nl




10 Dienstverlening iRv over domotica

Het iRv, Kenniscentrum voor Revalidatie en Handicap richt zich met consultancy activiteitenop organisaties die vragen hebben op het gebied van wonen/zorg en welzijn. De specifieke

expertise die iRv aanbiedt vormt informatie en advies inzake technologische oplossingen

voor vragen of problemen in dit veld. De organisaties waar zij, doorgaans op projectbasis,

voor werken zijn onder meer provincie, gemeenten, woningcorporaties of zorginstellingen.

Het iRv heeft 15 jaar ervaring opgebouwd in het veld van revalidatie en handicap en verricht

haar consultancy activiteiten uitsluitend vanuit inhoudelijke kennis en vaardigheden.

Implementatie is dan ook onze opdracht: het bieden van oplossingen staat hierin centraal.

Tot de eigen expertise van iRv behoort onder meer de kennis op het gebied van

ergonomie/technische advisering, toegankelijkheid van de bebouwde omgeving,

geïntegreerde indicatiestelling Wvg/WMO en een ruime kennis over de markt van technische

hulpmiddelen en voorzieningen. Als projectleider schakelt het iRv tevens externe expertise in

vanuit een ruim netwerk.

Karakteristiek in de stijl van werken van iRv is het centraal stellen van de gebruiker van

gebouwen en niet zozeer het gebouw zelf. Onder gebruikers verstaan we drie groepen:

bewoners, zorgverleners en gebouwbeheerders.

De iRv aanpak

Vanzelfsprekend wordt in een project een plan van aanpak op maat geformuleerd. Het iRv

werkt daarbij vanuit een duidelijke eigen visie. Een project moet duidelijk innovatief van aard

zijn. In een werkwijze waarbij bovendien oplossingen geboden worden. De aandacht gaat

niet slechts uit naar het onderzoeken, analyseren en adviseren maar tevens zorg wordtgedragen voor de uitvoering en voor een goede nazorg. Hoe ziet deze iRv aanpak er globaal

uit? Zie hiervoor bijgaande tabel.

Projectgroep iRv

Marktsignaal, waarna expertise beoordeling

Offerte, inclusief beschrijving op te leveren producten.

Opdracht inclusief resultaten

Gebruikersanalyse en formulering van de probleemstellingen

Globaal programma van eisen en voorleggen van

oplossingsrichtingen aan projectgroepOplossingsrichting(en)

selecteren

Vertaling van de oplossingsrichting(en) in een technisch

programma van eisen

Offertes bedrijven opvragen

Toetsen van de offertes en advies uitbrengen

Opdracht en realisering Achterwacht eventueel aanvullende informatie.

Nazorg Toetsing behaalde resultaten

Effectmeting van het geadviseerde.

Afsluiting




Kenniscirkel Domotica

De Kenniscirkel Domotica voor Wonen en Zorg is een initiatief van Vilans (voorheen NIZW

Zorg) en het iRv, Kenniscentrum voor Revalidatie en Handicap.

Voor wie?

De Kenniscirkel Domotica voor Wonen en Zorg is bedoeld voor organisaties in het veld van

wonen en zorg. Zoals instellingen voor intramurale en extramurale zorg en thuiszorg.Daarnaast voor woningcorporaties en

andere woningaanbieders. Ook consumentenorganisaties en gemeentelijke en provinciale

overheden kunnen hun voordeel doen met een abonnement.

Meer informatie over de Kenniscirkel Domotica kunt u vinden via

www.domoticawonenzorg.nl

Hier kunt u de aanvullende informatie vinden die over de verschillende voorbeeldprojecten is

verzameld.



Kort profiel iRv

iRv, Kenniscentrum voor Revalidatie en Handicap is een maatschappelijke organisatie die wil

bereiken dat mensen met een functiebeperking meer en beter kunnen participeren in het

sociale verkeer. Door de programma's die het iRv ontwikkelt en realiseert, zal de kwaliteit

van hun leven toenemen.

De oplossingen richten zich op het individu en zijn directe omgeving, op een betere interactie

tussen individu en omgeving en op voorstellen voor structurele maatregelen.

Als onafhankelijk kenniscentrum waarborgt het iRv dat wetenschappelijke informatie

daadwerkelijk toepasbaar wordt in de praktijk van alledag.

iRv, Kenniscentrum voor Revalidatie en Handicap is gevestigd in Hoensbroek. Er werken 50

mensen uit diverse disciplines.

iRv, Kenniscentrum voor Revalidatie en Handicap

Postbus 192

6430 AD Hoensbroek

Tel. 045 523 75 37

Fax 045 523 15 50

e-mail: [email protected]

www.irv.nl

ISBN-nummer 9074910432

Verstandelijk en of Lichamelijk Gehandicapten Definitief Rapport 131 (2)

Documents

Transcript of Verstandelijk en of Lichamelijk Gehandicapten Definitief Rapport 131 (2)