VersnellingcirculaireeconomieFryslân:PilotbegeleidingMKB-bedrijven

Eindrapportage

ArthurtenWoldeCircularFuture

26juni2018

2

Project:VersnellingcirculaireeconomieFryslân-PilotbegeleidingMKB-bedrijvenGestartinjanuari2018Doelen:1.  TestenvanCircularityChecklistdieCircularFutureontwikkelt

voorEcopreneur.euenMVONederland/DeGroeneZaakom10-15MKBbedrijvenverdienmodel/bedrijfsactiviteitencirculairtemaken

2.  AanpakontwikkelenvoorcirculairmakenFriesMKB

Inleiding

3

Tijdlijn

Projectgestart januari2018

KickoffmeetingmetGerwinVenemaenSanderBos 30januari

InterviewHoukjeRijpstra,VerenigingCirculairFriesland

15februari

GesprekkenDennisCartonenKevinMessak,Ynbusiness

12maart,7juni

12Bedrijfsinterviews,waarvan11deCircularityCheckhebbendoorlopen

25april-8mei

Terugkoppelinguitkomstennaarde11bedrijven 12juni

EindrapportageaanProvincieFriesland 26juni

4

•  15suggestiesaangeleverddoorYnbusinessenVerenigingCirculairFriesland

•  “Interesseincirculair,maarnogweinigactieondernomen”

•  SpreidingovervoorFrieslandrelevantesectoren

•  Zoweltechnocyclus(bijv.machinebouwer)alsbiocyclus(bijv.voedingsproducent)

•  Producten(bijv.maakbedrijf)endiensten(bijv.horeca)

•  Kleinenmiddelgroot

•  Deselectieisuitstekenduitgevallengeziendepositieveresponsvandebedrijven

CriteriaselectieMKB-bedrijven

5

•  Kortelijstmetopenvragenoverbedrijfenopcirculariteittetestenproduct/dienst

•  IntroductieCirculaireEconomie(bijlage2)

•  VragenlijstCircularityCheck

•  Openvragenovereventuelevolgendestappenenfeedback

Opzetinterviews

6

1.  Kuntukortietsvertellenoveruwbedrijfenbelangrijksteproducten?

2.  Watisuwambitie?

3.  Tegenwelkebelemmeringenlooptuvooralaan?

Deel1:Openvragen

7

Deel2:CircularityCheck

•  Checktcirculariteitvanbepaaldproduct/dienst•  Ruim50vragendiealleslangslopenenscorenop5indicatoren:(1)ontwerp/inkoop/productie(2)levering(3)gebruik(4)terugwinning(5)duurzaamheid•  Verschillendego/nogovragenoverterugwinningenduurzaamheid–ditomgreenwashingtevoorkomen

8

Ruim50vragenover5onderdelen

Product/dienst

1.Ontwerp,inkoop&productie

2.Levering

3.Gebruik

4.Terugwinning 5.Duurzaamheid

Aspecten:Circulairontwerpen,minderproductieafval,circulairinkopen,samenproduceren,producerenopafroep,Cradle-to-cradle,klanten-stemming,Lean

Onlineoflokaal

Deelplatforms,prestatiecontracten,productgerelateerdediensten,

betalenpergebruik,huurabonnement,onderhoud,

reparatie,3Dprintingvanreserveonderdelen,kopenop

afbetaling

Terugnamenagebruik,opknappen,herfabricageentweedehandsverkoop,biomassacascadering,

Upcycling,Recycling

9

Snapshot1

10

Snapshot2

11

Deel3:Afrondendeopenvragen

• Watzouvolgensueenvolgendestapkunnenzijnrichtingcirculairondernemen?•  Gaatuactieondernemennaaraanleidingvanditgesprek?

–Zoja,welke?• WatvonduvandevragenlijstvandeCircularityCheck?

–Heeftuconcretesuggestiesvoorverbetering?• Welkemogelijkevervolgstappensprekenuaan?•  HeeftueenaanbevelingvoordeProvincieFrieslandomcirculairondernementestimuleren?

12

Uitkomsten

0%10%20%30%40%50%60%70%

Ontwerp,inkoopenproductie

Levering

GebruikTerugwinning

DuurzaamheidBEDRIJF#2

Pilot

13

Genoemdeknelpuntenvoorcirculair

•  Koopkrachtigevraagvoorcirculaireproducten/diensten•  Durfbijopdrachtgevers,medevanwegefinanciëlerisico’s•  Tijd•  Achterblijvenregelgevingoverheid:eristechnischveelmeermogelijkdanopdemarktwordtgebracht

•  Geenrecyclertevinden(voorvlaggendoek)•  Technischebelemmeringen•  Financiering–N.B.somsopgelost•  Kennis•  Netwerkompartners,kennisenoplossingentevinden•  Vanwegeeigendomsrechtmagdegemeenteniksdoenaanverwaarloosdeschepenindehaven

14

ToelichtingopdeCheck(1/2)

•  Descoreopelkvande5indicatoren(ziedefigurenindevolgendedia’s)volgtdirectuitdevragenlijst.Circulariteitgaathierbijoverdegrondstoffeneninzetvanduurzameenergiebronnen.Devragenoverduurzaamheidvormeneencheckopdeduurzaamheidvandebedrijfsvoering,socialeaspectenenenergiebesparing.Bijelkgegevenantwoordhoorteenscoretussende0en100%.Descoreperindicatorwordtberekenduithetgemiddeldevandevoordieindicatorbeantwoordevragen.Degemiddeldescoreishetgemiddeldevande5indicatoren(ziebovenaandeuitslag).

•  EnkelevragenvandeCircularityCheckzijnechterGO/NOGOvragen:alsmendaarvoor0%scoort,wordthetproducten/ofdienstalsnietcirculairofnietduurzaambeschouwd.Zokanhetproductnietcirculairzijnalshetbedrijfnietsdoetaanterugwinningvandematerialen.Verderishetbedrijfnietduurzaamalshetwerknemers,leveranciersofpartnersoneerlijkbehandelt;enalshetbedrijfnietduurzaamopereert,ishetproduct/dienstooknietcirculair.

15

ToelichtingopdeCheck(2/2)

•  Alle11bedrijvenhebbeneenterugkoppelingmetaanbevelingenontvangenhoezehunscorezoudenkunnenverhogen.DehoofdaanbevelingengevenaanhoeaandieGO/NOGOvragenvoldaankanworden,zodatdeeindscoreinelkgevalpositiefwordt.Hetproduct/dienstmagdanalsvoorX%circulairbeschouwdworden.Deoverigeaanbevelingenzijnsuggestiesomdescoreverderteverhogenenhetproduct/dienstcirculairdertemaken.Dezeaanbevelingenvolgendirectuitdescandoorpervraagweertegevenhoehetvolgendeniveauindemogelijkeantwoordenopdezevraagkanwordenbereikt.

•  AllebedrijfsgegevenswordendoorCircularFuturestriktvertrouwelijkbehandeld.DeProvinciekrijgtalleenanoniemeofgemiddeldescorestezien.

•  Hetformatmeteenfictiefvoorbeeldvandeterugkoppelingsrapportageaandebedrijvenisapartbijgevoegd

•  Diversebedrijvenhebbenalpositiefgereageerdopdeterugkoppeling•  Deuitkomstenperbedrijfdiehiernavolgen,staaninvolgordevanhogenaarlagescore

16

Uitkomstenbedrijf#1

0%

20%

40%

60%

80%

100%Ontwerp,inkoopenproductie

Levering

GebruikTerugwinning

Duurzaamheid

BEDRIJF#1

Pilot

Gemiddeldescore 51%ScoreopGO/NOGOvragenCirculariteit

63%Eindscore 51%

N.B.“Pilot”isdegemiddeldescore

vanalle11bedrijven

17

Uitkomstenbedrijf#2

0%10%20%30%40%50%60%70%

Ontwerp,inkoopenproductie

Levering

GebruikTerugwinning

DuurzaamheidBEDRIJF#2

Pilot

Gemiddeldescore 48%ScoreopGO/NOGOvragenCirculariteit

53%Eindscore 48%

18

Uitkomstenbedrijf#3

0%10%20%30%40%50%60%70%80%

Ontwerp,inkoopenproductie

Levering

GebruikTerugwinning

Duurzaamheid

BEDRIJF#3

Pilot

Gemiddeldescore 46%ScoreopGO/NOGOvragenCirculariteit

44%Eindscore 46%

19

Uitkomstenbedrijf#4

0%10%20%30%40%50%60%70%

Ontwerp,inkoopenproductie

Levering

GebruikTerugwinning

DuurzaamheidBEDRIJF#4

Pilot

20

Uitkomstenbedrijf#5

0%10%20%30%40%50%60%

Ontwerp,inkoopenproductie

Levering

GebruikTerugwinning

Duurzaamheid

BEDRIJF#5

Pilot

21

Uitkomstenbedrijf#6

0%

20%

40%

60%

80%

Ontwerp,inkoopenproductie

Levering

GebruikTerugwinning

Duurzaamheid

BEDRIJF#6

Pilot

Gemiddeldescore 41%ScoreopGO/NOGOvragenCirculariteit

0%Eindscore 0%

22

Uitkomstenbedrijf#7

0%10%20%30%40%50%60%70%

Ontwerp,inkoopenproductie

Levering

GebruikTerugwinning

Duurzaamheid

BEDRIJF#7

Pilot

23

Uitkomstenbedrijf#8

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

Ontwerp,inkoopenproductie

Levering

GebruikTerugwinning

Duurzaamheid

BEDRIJF#8

Pilot

24

Uitkomstenbedrijf#9

0%10%20%30%40%50%60%70%

Ontwerp,inkoopenproductie

Levering

GebruikTerugwinning

DuurzaamheidBEDRIJF#9

Pilot

25

Uitkomstenbedrijf#10

0%

10%

20%

30%

40%

50%

Ontwerp,inkoopenproductie

Levering

GebruikTerugwinning

Duurzaamheid

BEDRIJF#10

Pilot

26

Uitkomstenbedrijf#11

0%

10%

20%

30%

40%

50%

Ontwerp,inkoopenproductie

Levering

GebruikTerugwinning

Duurzaamheid

BEDRIJF#11

Pilot

27

Scoresopde5onderdelen

0%10%20%30%40%50%60%

Ontwerp,inkoopenproductie

Levering

GebruikTerugwinning

DuurzaamheidProducten

Diensten

Pilot

28

•  Gemiddeldescorepilotdeelnemers:36%circulair•  Dienstenscorenwathogerdanproducten;decheckvooreendienstislichteromdatjeniettemakenhebtmetproductontwerpenproductie

•  Allebedrijvenscorenpositiefopgo/nogovragenduurzaamheid•  54%vandebedrijvenscoort0%opeenvandego/nogovragenvoorcirculariteitdoorachterblijventerugwinning,enheeftdaarmeeeeneindscorevan0%circulair.

•  Eenscorevan0%circulairopleveringwordtdoordevingersgezien

•  Gemiddeldeeindscorepilotdeelnemers:21%circulair

Gemiddeldeuitkomstenpilot

29

Vervolgstappenenfeedback

30

•  SECTORTAARTPUNT•  SPREIDING

•  TOELICHTINGCHECK

Uitkomstenvervolgstappen

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

16.Concreet:metdeHISWAdegrootsteproblemenaanpakken,zoalshetwettelijkverbodvoorgemeentenomverwaarloosdeschepenindehavenaftevoeren

14.Eenopvoedingtoegespitstevragenlijstopstellenomtepresenterenenuitzettenonderonzeklanten

15.Eengesubsidieerdproject(CommunityofPractice)metbedrijveninderegio

11.DoorzettenvanditinitiatiefvandeCircularityCheck,bijv.viaYnbusiness

12.Gezamenlijknaaroplossingenzoekenvoordegrootsteafvalproblemen

13.Versplinteringvanpartijenrondduurzaamheidencirculairaanpakken

10.Aanpakkenknelpunteninwet-enregelgeving

9.Hulpbijhetbinnenhalenvanprivatefinancieringvooreencirculairproject

8.Eenspelcirculaireeconomiemetandereorganisaties

5.Eengratistrainingcirculairontwerpen

6.AansluitingbijdeVerenigingCirculairFriesland

7.Hulpbijhetbinnenhalenvansubsidievooreencirculairproject

4.Eentoolomdemogelijkhedenvoorkostenreductiedoorverhoogdeefficiëntievangrondstoffenenenergieteberekenen

3.EenFrieseGreenDealCirculairInkopen

2EenstrategiesessiemeteencirculairBusinessModelCanvas

1.Eengratisworkshopoverdeverminderingvanafvalkostenenhoeveelheidrestafval

Welkevandevolgendemogelijkevervolgstappensprekenuaan?

31

0% 20% 40% 60% 80%

Nee

Weetnogniet

Ja,opbasisvanaanbevelingenindenogteontvangenrapportage

Ja,alconcreteactie(s)voorogen

Ja

Gaatuactieondernemennaaraanleidingvanditgesprek?

32

0% 10%20%30%40%50%60%70%80%

Leekweinigtoetegaanvoegen,daaromnietdoorlopen

Heeftuconcretesuggestiesvoorverbetering?

Supergoed

Leuk,mooielijst

OK,mooidathijerisenvragensteltovergrondstoffenenenergie

WatvonduvandevragenlijstvandeCircularityCheck?

33

Tenslotte15aanbevelingenvanCircularFutureaandeProvincieFrieslandomhetFrieseMKBaantejagenrichtingcirculairondernemen:

1.  Laatditnajaarcontactopnemenmetde11bedrijvendiedeCircularityCheckhebbendoorlopen,envraagwelkeactie(s)erdooringangzijngezet,enwelkeextrainvesteringendaarmeezijngemoeid

2.  Starteenreekssessiesvaneen(gratis)workshopvoorMKB-ersoverdeverminderingvanafvalkostenenhoeveelheidrestafval.BenaderhiervoorbijvoorbeeldJanHenkWelink,TUDelft

3.  BiedbedrijvendemogelijkheidvooreengratisstrategiesessiemeteencirculaireeconomieadviseuraandehandvaneenCirculairBusinessModelCanvas,zoalsdezevandeEllenMacArthurFoundation.

4.  StarteenFrieseGreenDealCirculairInkopenen/ofsluitmetFrieseactiviteitennauwaanbijdenieuwelandelijkeGreenDealCirculairInkopen2.0

AanbevelingenCircularFuture(1/4)

34

6.  Steleengratistoolterbeschikkingomdemogelijkhedenvoorkostenreductiedoorverhoogdeefficiëntievangrondstoffenenenergieteberekenen.ZoalsdezeEngelstaligerekenmodulevanhetDuitseVDI.

7.  BiedondernemerseengratistrainingcirculairontwerpeninFrieslandaanviaCIRCO

8.  Vergemakkelijkhetbinnenhalenvansubsidieen/ofprivatefinancieringvooreencirculairproject

9.  SteldeMKBVoucherregelingFryslânin2018en2019openvoorcirculaireeconomie-activiteiten-voorzoverditalniethetgevalis-encommuniceerditnaarondernemersopeenwijzediehenzalaanspreken.Bijv.doortewijzenopdemogelijkhedenvoorverlagingvandeafvalkosten

10.  HaalCirculabnaarFriesland,eenspelcirculaireeconomiemetandereorganisaties

Aanbevelingen(2/4)

35

10.  Zoekgezamenlijkmetpartijennaaroplossingenvoordegrootsteafvalproblemen.Nodigbijvoorbeeldeenaantalaandejachtbouwenwatersportgerelateerdebedrijvenenpartijenuitombijelkaarkomen,zoalsHISWAregiomanagerJanYbema.Ditomeengezamenlijktrajectingangtezettenomdegrootsteafvalproblemenaantepakken,zoalsverwaarloosdeschepenindehaven.

11.  ZethetinitiatiefvandeCircularityCheckvoort,bijvoorbeelddoorondernemershieroptewijzennadelanceringdoorEcopreneur,eneenopvoedingtoegespitsteversietelatenontwikkelen

12.  Zorgvooreenhelderoverzicht,afstemmingenonderlingetaakverdelingensamenwerkingvanallepartijendieinFrieslandwerkenaanversnellingvanduurzaamheidencirculair

13.  Lanceereenofmeergesubsidieerdecirculaireprojectenmetbedrijveninderegio,diehuneenCommunityofPracticeopleveren

Aanbevelingen(3/3)

36

14.  VoerdeoverigeaanbevelingenvanCircularFutureuitinreactie(2017)opdeconceptbeleidsbriefCirculaireEconomie

15.  OverlegoverdeuitvoeringvandiversevandezevoorgesteldeactiesenmaatregelenmetdeVerenigingCirculairFrieslandenYnbusiness.

Aanbevelingen(3/4)

ArthurtenWolde0613196238

arthur.ten.wolde@circular-future.euwww.circular-future.eu