Trefdag mantelzorg Verslag woensdag 12 juni 2019

Dit verslag werd samengesteld uit verschillende notities van partners. Het is een anonieme weergave van de verschillende sessies per uitzondering van tafelbegeleiders en contactpersonen.

Dit verslag omvat een overzicht van de verschillende thematafels:

Thematafel 1 | Het Vlaams Expertisepunt Mantelzorg Het online trefpunt voor mantelzorgers en zij die met hen samenwerken. Aanbod van het expertisepunt en de website. (door Sarah Van den Bogaert, Vlaams Expertisepunt Mantelzorg)

Thematafel 2 | Aan de slag met samenspraak Cliënt, mantelzorger en hulpverlener op dezelfde golflengte dankzij de ‘samenspraakfiche’. (door Elise Vos, Liever Thuis LM)

Thematafel 3 | Een warme buurt voor mantelzorgers. De ondersteunende rol van lokale dienstencentra op buurtniveau en het nieuwe aanbod van laagdrempelige psychologische ondersteuning ( door Bianca Pisera, vzw Seniorama en Veerle Van Vlierberghe, Eerstelijnspsychologe)

Thematafel 4 | Hoe je als thuiszorgdienst mantelzorgers op maat kan blijven ondersteunen Lancering Mantelzorgplan Zorg Leuven (door Katrien Ilsbroux, Zorg Leuven)

Thematafel 5 | Mantelzorg stopt niet op de drempel van het WZC Een minder zichtbare groep mantelzorgers: zij die achter de deuren van een WZC zorg dragen voor hun naaste. (door Marijn Loozen, OKRA Zorgrecht)

Thematafel 6 | Werken – zorgen – leven Naar een mantelzorgvriendelijk personeelsbeleid (door Hilde Weckhuysen, Ons Zorgnetwerk)

Thematafel 7 | Jonge mantelzorgers op de radar Over mantelzorgvriendelijke scholen en andere vormen van ondersteuning. (door Kathleen van Walle, Samana)

Thematafel 8 | Als het allemaal wat teveel wordt: hoe vang je signalen op van overbelasting? Over het gevaar van overbelasting bij mantelzorg, de nood aan psychologische ondersteuning en rouwverwerking na de mantelzorgtaak. (door Liliana Nikolova / S-Plus Mantelzorg)

Thematafel 9 | Ouder zijn van een kind met een beperking (door Noor Seghers en Marleen Van Noten, Magentaproject, KU Leuven)

Thematafel 10 | Mantelzorgers met een migratieachtergrond (door Chaïma Ahaddour, Kom Op Tegen Kanker)

Thematafel 1 | Het Vlaams Expertisepunt Mantelzorg Het online trefpunt voor mantelzorgers en zij die met hen samenwerken. Aanbod van het expertisepunt en de website. (door Sarah Van den Bogaert, Vlaams Expertisepunt Mantelzorg)

Tafelbegeleiders:

Naziha Maher: werkt rond diversiteit bij Kom Op Tegen Kanker. Projecten rond ondersteuning voor kankerpatiënten en hun families. https://www.komoptegenkanker.be/wat-we-doen/zorg/gepaste-steun-aan-mensen-met-een-migratieachtergrond

Jennifer Addae: stafmedewerker diversiteit bij Steunpunt Mantelzorg. https://www.steunpuntmantelzorg.be/

Deelnemers:

Mensen van verschillende organisaties (professionals en vrijwilligers) die in hun werkveld in contact komen met de superdiversiteit die onze maatschappij kenmerkt. Zij slagen er echter vaak moeilijk in om dit diversiteitsaspect en mensen met een migratieachtergrond te integreren in hun werking.

Inhoud:

Een belangrijk uitgangspunt is dat mensen met migratieachtergrond vaak de zorg voor ouders/oudere familieleden op zich nemen binnen de familie. Er heerst een taboe op het betrekken van externe ondersteuningsdiensten. Ze zouden hun ouders “tekort doen” door een vreemde toe te laten in de familiale sfeer omdat ze, in hun perceptie, tekort schieten in de zorgvraag van familieleden. Er is dus een belangrijk schaamte aspect. Omdat veel mensen met migratieachtergrond als vanzelfsprekend de zorg opnemen voor zorgbehoevende familieleden zien zij zichzelf ook niet als mantelzorger. Het idee leeft bij hen dat je een speciaal statuut nodig hebt om mantelzorger te zijn. En dat zij zonder dat statuut geen “recht” hebben op ondersteuning. Vaak hebben zij ook geen enkel idee van het uitgebreide aanbod dat bestaat.

Om ingang te vinden bij deze groep mantelzorgers is het dus belangrijk om hen de verschillende gradaties van ondersteuning bij te brengen. Het kan gaan over een huishoudhulp, vervoersondersteuning… Op die manier beseffen ze ook beter dat ondersteuning zoeken niet betekent dat je het ‘mantelzorgschap’ uit handen geeft. Deze ondersteuningsvormen worden best aangesneden in het kader van een gesprek rond de draagkracht van de mantelzorger en de zoektocht naar het vinden van een balans tussen het beantwoorden van de zorgvraag en de eigen levenskwaliteit.

Een belangrijke, bestaande manier om bruggen te bouwen naar verschillende gemeenschappen is via zogenaamde ‘sleutelfiguren’. Deze mensen zorgen voor een doorstroming van informatie naar de Het aanbod rond mantelzorg via brugfiguren, deze kunnen ook vragen uit de gemeenschap terugkoppelen naar de verschillende organisaties. Deze sleutelfiguren worden vertrouwd door de gemeenschap en werken drempelverlagend. Flyers en brochures missen vaak hun effect bij deze doelgroepen, deels door de taalbarrière. Mond-aan-mond reclame via de sleutelfiguren is de beste vorm van informeren binnen de informele netwerken van deze gemeenschappen.

We mogen ons echter niet blindstaren op brugfiguren. Veel kwetsbare personen/gezinnen uit diverse gemeenschappen zitten niet in de informele netwerken van de sleutelfiguren. Bij deze groep kwetsbare personen/gezinnen is het vooral belangrijk om te detecteren vanuit de

hulpverlening/ondersteuning. Men moet gevoelig zijn voor de ‘vraag achter de vraag’. Indien sociaal werkers/buddy’s/gezondheidsondersteuners… detecteren dat er sprake is van mantelzorg in een familie zouden zij de informerende functie moeten/kunnen opnemen. Het is daarnaast belangrijk voor hulpverleners/anderen die in contact komen met de familie om meerdere keren te blijven herhalen dat er een aanbod bestaat. Men mag immers niet vergeten dat deze mensen overladen worden met informatie.

Door de ‘diversiteit in de diversiteit’ is het moeilijk om een pasklaar antwoord te hebben op de verschillende vragen die leven bij de mantelzorgorganisaties. Professionals uit de sector moeten een open houding hebben: hoe zie jij mantelzorg? Op welke manier vul je dat in? Waar heb je ondersteuning nodig? Het is immers belangrijk dat onze vooringenomenheid ten aanzien van de invulling van ‘mantelzorg’ niet ten koste gaat van het advies en de ondersteuning die we kunnen bieden aan mensen met migratieachtergrond.

Vragen/bedenkingen/suggesties:

• Nood aan informatie op maat. Er ontbreekt informatie die afgestemd is op de specifieke zorgsituatie. Mantelzorgers moeten zelf op zoek gaan en hun weg zoeken in de grote hoeveelheid aan informatie. Met de website www.mantelzorgers.be bieden we een overzicht en verwijzen we door naar organisaties die actief zijn op het terrein.

• De fiche samenspraak is een handig instrument om het overleg tussen mantelzorgers, zorgvrager en professional te faciliteren. Hiervoor is interesse van de professionelen en de mantelzorgers. De fiche wordt aangeboden op de website.

• Er wordt aangegeven dat het moeilijk is om mantelzorgers te bereiken. Er worden vanuit het LDC initiatieven opgezet, maar er worden drempels ervaren zoals het tijdsgebrek, gebrek aan opvang, afstand,… Ook het thema dat gegeven wordt speelt een rol. Dit blijft een uitdaging. Via goede samenwerkingen met andere organisaties, promotie en de juiste thema’s kunnen stappen gezet worden. Binnen de context van het ziekenhuis worden mantelzorgers makkelijker bereikt. Activiteiten kunnen steeds gedeeld worden op de website om ruimer bekend te maken.

• Het aanbieden van informatie over mantelzorg op één plaats wordt als positief ervaren. Er is veel interesse om op de hoogte te worden gehouden van nieuwe ontwikkelingen op het terrein bv. rond het mantelzorgstatuut. Het expertisepunt legt een mailinglijst aan om informatie rond mantelzorg te verspreiden.

Verschillende interessante links van projecten en werkingen:

• https://diversverouderen.wordpress.com/

• https://www.mopa.be/

• http://www.panza.be/nl-BE/office/invest-in-me/20034/20050/

• https://www.sensitievezorg.be/

• http://evabxl.be/projecten/cultuursensitieve-zorgambassadeur/

• https://www.fmdo.be/projecten/gezondheidsambassadeurs

• www.mantelzorgers.be

Thematafel 2 | Aan de slag met samenspraak Cliënt, mantelzorger en hulpverlener op dezelfde golflengte dankzij de ‘samenspraakfiche’. (door Elise Vos, Liever Thuis LM)

Tafelbegeleider:

Elise Vos – Ergotherapeute Liberale Mutualiteit

Deelnemers:

Ronde 1 + ronde 2: Verschillende professionals en één mantelzorger.

Inhoud:

Aantal professionele Zorgverleners en aantal Mantelzorgers in België. Zorgverleners 230.000 en Mantelzorgers 800.000

Studie Gent: Als er professionele hulp aanwezig is, is er aangetoond dat de belasting van de mantelzorger nog groter is dan daar waar er geen professionele hulp aanwezig is. *zorggraad van de persoon. Hoe zwaarder de zorg = nood aan professionele hulp.

Opmerking van een mantelzorger: voltijdse job om coördinator te zijn over alle professionele hulp dat er nodig is om voor de noodvrager te zorgen. Eigen job moeten opgeven om dit alleen al te coördineren zodat het dragelijk is en blijft. Huidig budget zou 4x groter moeten zijn om de zorg te garanderen en nog zelf te blijven werken. Een dag aanwezig zijn op de trefdag kost 30€ per uur. – 300€ voor een hele dag.

Stellingen:

• Mantelzorgers mogen geen uitspraak doen over de takenpakket van de professionele zorgverleners.

- gefundeerd en beleeft moet uitspraak t.o.v. professionele zorgverleners kunnen

- samen overleggen en afspraken maken wat betreft verwachtingen - mantelzorgers is een volwaardige partner in de zorg in combinatie met

zorgprofessionals - binnen zorginstanties: oplossing die gezocht worden voor specifieke situaties

worden gemakkelijk veralgemeend voor een hele groep om herhaling van specifieke situaties te vermijden. Dit maakt dat er muren worden gebouwd in de zorg tussen zorgprofessionals en de mantelzorger en cliënt.

• Staan zorgverleners open om in gesprek te gaan? - de meeste mantelzorgers wel omdat de meeste mantelzorgers streven naar

zorg op maat - communicatie in een driehoeksverhouding tussen mantelzorger,

zorgbehoevende persoon en zorg professionals

• Mantelzorger is volwaardige partner in de zorg. - recht op inspraak: zij kennen de partner het beste

• Professionele zorgverleners bemoeien zich te veel. - situatie afhankelijk: mantelzorgers denken dat ze een oordeel mogen spreken

over bepaalde zaken en ook situaties waarbij professionals door eigen bril kijken en denken het beter te weten. (opvoeding, medische, cultureel,..)

- dialoog is nodig tussen de twee partijen. - zorgverleners die vakspecifiek werken zullen niet vaak moeien met anderen

vakgebieden (kine, huisarts,..) - mensen die zich hygiënisch niet meer verzorgen en waarbij een hulpverlener,

vaak de enige, die zich dan verplicht voelen om tegen de cliënt in toch te moeien

- mantelzorgers van personen die zorgen voor personen met drug of drank probleem en dit tegen de wil in van de cliënt mag niet

- cliënt die vraagt om hulp naast de mantelzorger; gebeurd, maar minder vaak is de algemeen tendens: geen pottenkijkers, zich niet goed genoeg of gepasseerd voelen, te veel taken overgenomen worden, de privacy opgeven door (veel) vreemde mensen in huis toe te laten.

• De professionelen moeten leren om niet alles over te nemen maar in dialoog en samenspraak.

• De werkdruk bij professionele zorgverleners is heel hoog, ze doen enkel wat noodzakelijk is en meer mag niet verwacht worden.

- werkdruk – waar - noodzakelijk – veel doen meer - verwachting – hangt af wie er is op dat moment. Sommigen zijn hulpvaardiger,

sommige staan gereed aan de kraan in de badkamer en sommige helpen van en tot de zetel.

• Hoe gaan jullie er mee om, om in dialoog te gaan tussen mantelzorgers, professionelen en de zorg behoevende.

- op een respectvolle manier. - zorgoverleg plannen waarbij alle partners aan tafel zitten – dit voornamelijk als

laatste middel na informele gesprekken en het uitproberen van andere pistes die minder formeel zijn.

- Als er een overleg is bij strubbelingen, meningsverschillen. Voorbereiding Hoe loopt de situatie, wie is er betrokken,.. niet gestructureerd. → samenspraak fiche

• Professionele zorgverleners mogen niet afwijken van hun vast taken pakket. Een balans zoeken tussen de wettelijke kader is moeilijk. Het is verschoven zodanig dat de zorgkundige bepaalde handelingen niet mag doen, terwijl een mantelzorger wel alle handelingen mogen uitvoeren. (bv: glucose meten)

Mantelzorger Katy Declercq heeft een eigen vzw langer thuis niet alleen – in Antwerpen. Een inloophuis, accordeonhuis, waarbij vrager, zorgprofessionals, en andere mantelzorgers welkom zijn.

Over eigen situatie fiche invullen. – wat, wie, wanneer, …

Verschillende items: wat er niet van toepassing is – niet vullen. Scoren geven aan de hand van kleur codering. – doel: wat loopt er goed, waar is er een nood, waarover, wat wil ik bereiken? Hoe wil ik eraan werken..?

Opmerking: een mantelzorger heeft kennis uit alle velden nodig. financiën, hygiëne, logistiek, management, verzorging,..

Thematafel 3 | Een warme buurt voor mantelzorgers

De ondersteunende rol van lokale dienstencentra op buurtniveau en het nieuwe aanbod van laagdrempelige psychologische ondersteuning ( door Bianca Pisera, vzw Seniorama en Veerle Van Vlierberghe, Eerstelijnspsychologe)

Tafelbegeleiders:

Bianca Pisera vzw Seniorama

An Mondelaers stad Leuven

Deelnemers:

Mantelzorgers en professionelen in welzijn en zorg.

Inhoud:

• Wat is er in een zorgzame buurt? o Psychologische hulp: geen uniform systeem. We streven naar zorg op maat

en zelfs vraaggestuurde zorg. De organisatie heeft niet altijd de middelen om zorg aan te passen.

o Aandacht voor mensen die geïsoleerd zijn. Eenzaamheid/ sociaal isolement. Vergadering van de eerstelijnszone. Mensen die zorg vragen om hen maximaal zorg te verlenen, maar wat als ze geen zorg vragen. Eenzaamheid: hoe geraak je er binnen?

• Waarom is dit nodig? Nostalgie van ouder worden. Vroeger gingen mensen 6 dagen werken, de vrouw bleef aan de haard. Tegenwoordig gaan we steeds vaker met 2 personen werken en bouwen we een onafhankelijker leven op. Maar wat als je dan hulp nodig hebt, afhankelijker moet worden?

• Project eerstelijnspsycholoog ouderen. Beeld project die niet meer uit huis komen. Kleiner maar ruimer = CM Leuven (eerstelijnszone Leuven) Verbindingen leggen tussen wat er is voor ouderen en hun mantelzorgers. Verschillende dingen en prijzen,….psychisch of emotioneel niet in de haak en contact te nemen en zo in de juiste richting sturen. Activiteiten, vorming vb over piekeren, zorgteam ondersteunen (meedenken om het in de haak te steken), alles overkoepelend is het 3 jaar om mensen met neus in dezelfde rihcting krijgen. Wanneer is dit niet pluis en wat kan ik dan doen? Zorgpad uitwerken: zorgvraag en aanbod (en wie moet er naar waar?)

Thematafel 4 | Hoe je als thuiszorgdienst mantelzorgers op maat kan blijven ondersteunen Lancering Mantelzorgplan Zorg Leuven (door Katrien Ilsbroux, Zorg Leuven)

Deelnemers:

Ronde 1:

- Solidariteit voor het Gezin - Voorzitter Seniorenraad Leuven - Alezi - Mantelzorger - Lokaal bestuur Heist-op-den-Berg - S-plus

Ronde 2:

- Dijlehof dagcentrum - Seniorama / Senioren KU Leuven - Regionaal Ziekenhuis H Hart Leuven - WZC De Wingerd - Mantelzorger voor dementerende moeder - Mantelzorger - Eerstelijnspsycholoog - Mantelzorger

Inhoud:

Voorstelling organisatie Zorg Leuven – Thuiszorg

Wanneer mensen tijdelijk of langdurig extra zorg nodig hebben, dan is de dienst Thuiszorg er voor hen. Elke inwoner van (groot) Leuven kan een beroep doen op onze dienst. Binnen Zorg Leuven geven we ook voorrang aan de maatschappelijk meest kwetsbare personen.

Binnen de Thuiszorg zijn er verschillende diensten waar mensen beroep op kunnen doen:

- dienst gezinszorg

- dienst poetsdienst (met of zonder Dienstencheques)

- klusjesdienst

- Maaltijden aan huis

- samenwerking met oppasdienst

- samenwerking met nachtzorg

- project OOTT

- Aanvullende dienstverlening: Integrale zorg / multidisciplinair

o ergotherapeut

o eerstelijnspsychologe

o deskundige kraamzorg

o deskundige mantelzorg: mantelzorgcoördinator

Input deelnemers:

- De mantelzorger is steeds zelf de coördinator van de zorg: er is nood aan een casemanager

- Er is een grote nood aan een centraal aanspreekpunt

Ontstaan mantelzorgplan

Jo Vandeurzen maakte voor Vlaanderen een mantelzorgplan, waar Zorg Leuven wilt op verder bouwen.

Pijlers Vlaams mantelzorgplan:

- De maatschappelijke erkenning en waardering van mantelzorgers - De ondersteuning van mantelzorgers zodat de draaglast beperkt wordt en hun

draagkracht vergroot - Versterken van de samenwerking tussen informele en professionele zorg - De (h)erkenning en ondersteuning van jonge mantelzorgers

Zorg Leuven nam deze doelstellingen ter harte en baseerde zijn eigen ondersteuningsplan voor mantelzorgers hierop.

Uit de eerste verkennende gesprekken bleek dat mantelzorgers diverse behoeften hebben.

Daarnaast zetten we de maatschappelijke evoluties en veranderingen in het zorglandschap.

Waaruit we merken dat er nood is aan verandering

Vandaar besloot de Thuiszorg om een mantelzorgplan inhoud te geven op maat van de cliënten in Leuven en meer te doen voor onze mantelzorgers en alles in zijn werk te stellen om een mantelzorgvriendelijke thuiszorg te worden. De nieuwe functie van mantelzorgcoördinator vormt hierin de eerste belangrijke schakel.

Als eerste werd er een analyse.

Vervolgens brachten we in 2018 alle mantelzorgers van cliënten van de thuiszorg in kaart.

Begin 2019 werden de mantelzorgers van de Thuiszorg uitgenodigd voor een deelname aan de brainstormsessie rond het mantelzorgplan.

Dan vonden er individuele gesprekken plaats met een 10-tal mantelzorgers.

Tot slot werden interne en externe stakeholders bevraagd. De bedoeling was het realiseren van een brede samenwerking met mantelzorgers en professionele zorgpartners.

Zorg Leuven wilt hierbij namelijk niet het warm water uitvinden, we willen wel de handen in elkaar slaan met iedereen die zich reeds inzet voor mantelzorgers en samen gaan voor een integrale zorg en een multidisciplinaire insteek.

Tijdens de gesprekken ging het voornamelijk over de zorgbelasting:

1. Fysieke 2. Psychologische 3. Sociale zorgbelasting 4. belasting op vlak van communicatie 5. financiën 6. kennis/informatie

Enkele knelpunten en noden die bij mantelzorgers naar boven kwamen:

- Wat is er financieel allemaal mogelijk ter ondersteuning van de zorg? Dit is vaak onduidelijk, moeilijk aan te vragen, enz.

- Wat is er mogelijk in de combinatie werk-zorg? Hoe kan ik als mantelzorger toch werk en zorg combineren zonder teveel financieel verlies te maken? Wat bestaat er op het werk als statuut om mij te helpen de zorg te dragen? Wat doet de samenleving voor mij? (zorgverlof, enz.)

- De relatie tussen de cliënt en de mantelzorger geeft vaak een zware druk: de cliënt neemt het als vanzelfsprekend wat de mantelzorger voor hem/haar doet + “diegene die het meeste doen, krijgen het vaak het hardst te verduren”. Hoe ga je hier als mantelzorger mee om?

- Hoe zelfzorg inbouwen? Hoe kan ik als mantelzorger toch mezelf eens op de eerste plaats zetten, zonder mij schuldig te voelen?

- Het organiseren van één centraal aanspreekpunt waar mantelzorgers terecht kunnen: o om hen op weg te helpen bij het uitzoeken van wat er financieel mogelijk is o om hen correct door te verwijzen naar de juiste instanties o om hen te helpen bij een aanvraag of een afspraak o om overleg te plegen tussen de verschillende zorgpartners en ervoor te zorgen

dat de zorg goed op elkaar is afgestemd (zorgschema’s, MDO’s, enz.), o om de belangen van de mantelzorgers te behartigen (naar beleid toe) o om een gesprek te hebben rond hun gevoelens en emoties: luisterend oor

- Praatcafés en andere bijeenkomsten - Flexibiliteit – Aangepaste hulp voorzien ook buiten de kantooruren (’s avonds,

weekend, enz.) - Samenwerking tussen alle zorgpartners goed afstemmen op elkaar: communicatie

intern en extern verbeteren - meer inzetten op zorgcontinuïteit: prioriteiten stellen per situatie/samenwerking met

mantelzorgers verbeteren

Tijdens de voorbereidende fase werd ook “mantelzorgheld” geboren.

Met de slogan “Mantelzorgheld, jij telt!”

Want de mantelzorger is een waardevolle partner in de zorg voor onze cliënt en zonder hen zouden wij een minder complete zorg kunnen aanbieden.

Daarom vinden we het belangrijk om waardering en erkenning te tonen voor hun rol als mantelzorger.

Anderzijds is het voor mantelzorgers steeds balanceren tussen de verschillende rollen die zij vervullen (mantelzorger, partner, werknemer, (groot)ouder,…)

Met het mantelzorgplan wilt de Thuiszorg van Zorg Leuven

- Preventief en proactief werken Sneller gepast zullen reageren wanneer we het vermoeden hebben van een overbelasting Op deze manier kunnen we samen een langdurig en sterk partnerschap uitbouwen, wat onze cliënt, maar ook diens mantelzorger ten goede zal komen.

- We willen maatwerk leveren voor en met onze mantelzorgers. - Vergroten van de kennis en expertise rond mantelzorg bij onze medewerkers

(voelsprietjes). - Mantelzorgers vormingen, groepsgesprekken, praatcafés, enz. - Samenwerking met allerhande partnerorganisaties die zich nu ook reeds inzetten voor

mantelzorger. - Ontspanning inbouwen, zodat mantelzorgers weer op krachten kunnen komen.

Inhoud mantelzorgplan Zorg Leuven

Mantelzorgers zijn voor ons de experts in de zorg voor onze cliënt. Samen met de thuiszorgdiensten zetten ze zich in om de persoon voor wie ze zorg dragen zo lang mogelijk kwaliteitsvol thuis te laten wonen. Samenwerking is hierbij cruciaal. Hier willen we vanuit het mantelzorgplan, binnen de Thuiszorg op inzetten.

De informatie die we onderling kunnen uitwisselen, helpt om goede zorg voor de cliënt te garanderen. Hoe pakken we dit aan?

- We vragen dat de mantelzorgers zich kenbaar maken: contactgegevens doorgeven aan de thuiszorgcoördinator en melden dat ze zorg dragen voor de cliënt. Op deze manier kunnen we mantelzorgers contacteren indien nodig, kunnen we hen betrekken in organisatie rond mantelzorgers, in organisatie rond de zorg, enz.

- In gesprek gaan met de thuiszorg over de verwachtingen, mogelijkheden en de noden die men als mantelzorger ervaart in de zorg. Door dit samen met de thuiszorgdienst te bekijken (en met de cliënt) kan er afgesproken worden hoe de zorg het best praktisch wordt georganiseerd. We vragen op dat moment ook na wanneer het voor de mantelzorgers te zwaar wordt en wat ze dan als eventuele oplossing zouden zien.

- Overleg met de mantelzorger is binnen de thuiszorg zeer cruciaal. De mantelzorger kent de cliënt beter dan wie ook. Van de cliënt mogen we de hulp bijvoorbeeld wel eens overslaan, terwijl de mantelzorger weet dat het zonder hulp moeilijk zal gaan. De informatie die een mantelzorger hierover kan geven, helpt ons om een goede zorg voor de zorgvrager te garanderen en risicovolle situaties te vermijden. (bv. vallen, zonder eten zitten, enz.)

- Ook als Thuiszorgdienst kunnen wij belangrijke informatie verschaffen aan de mantelzorgers: we vinden het belangrijk om ook onze bezorgdheden naar hen toe te uiten. Wanneer onze thuiszorg bv. niet meer volstaat, bekijken we samen wat verder mogelijk is voor de cliënt. We durven ook moeilijkere signalen door te geven (bv. vader drinkt weer veel, moeder was zeer verward, enz.). Dit doen we in overleg met de mantelzorger, om zo de best mogelijke zorg en oplossingen voor de cliënt te kunnen voorzien.

Binnen de thuiszorg staat men dus steeds klaar om in overleg te gaan met de mantelzorgers, rond de zorg voor de cliënt. Maar wat als er meer ondersteuning nodig is voor de mantelzorger zelf?

Wanneer een mantelzorger door het bos de bomen niet meer ziet, hij/zij geen tijd meer heeft voor zichzelf, er spanningen zijn in de relatie omdat de mantelzorger steeds met het zorgen bezig is, de mantelzorger op vakantie vertrekt maar ongerust is over diens moeder die alleen thuis blijft, hij/zij de zorg niet meer kan combineren met een voltijdse job, … dan kan hij/zij steeds bij onze mantelzorgcoördinator terecht. Zij is er als centraal steunpunt voor alle mantelzorgers, van cliënten van de thuiszorg van Zorg Leuven. Mantelzorgers kunnen met hun vragen, bekommernissen, gedachten over mantelzorg steeds bij haar terecht.

Hierbij denken we dan concreet aan:

- Wat bestaat er allemaal om mij als mantelzorger te ondersteunen? (financieel, praktisch)

- Wat kan er geregeld worden voor mijn zorgvrager als ik ziek ben of op vakantie ga? (bv. opvang thuis, kortverblijf, vakantieverblijf)

- Ik heb nood aan advies of begeleiding over sociale, financiële en praktische zaken - Ik wil graag mijn verhaal eens kunnen doen, bij wie of waar kan dat? - Ik zou vormingen of workshops rond mantelzorg willen volgen, waar kan dat? - Ik wil ontspanning, mijn gedachten kunnen verzetten en mijn batterijen opladen. Welk

aanbod bestaat daarvoor? - Ik zou graag andere mantelzorgers ontmoeten die mijn zorgen (h)erkennen. Waar

moet ik zijn? (praatgroepen, lotgenotencontact)

Actieplan

Stappen al gezet – 2019

- In april en mei 2019 werkten de (basis)medewerkers van de thuiszorgdiensten mee aan het Onderzoeksproject (Ik zorg ook)1 van Thomas More Mechelen

o omtrent het (h)erkennen van mantelzorgers door zorgprofessionals.

o Het onderzoeksproject polst naar de ervaringen van de medewerkers met mantelzorg.

o Hoe onze organisatie op dit moment het thema mantelzorg aanpakt en waar er nog kansen en uitdagingen rond dit thema zijn.

- Najaar 2019: vormingen voor de medewerkers

- Individuele begeleidingen van mantelzorgers.

o Dit gebeurt steeds op doorverwijzing: door de thuiszorgcoördinator, de ergotherapeut, de psycholoog, door de intake cel, enz.

o Tijdens deze gesprekken staat het verhaal van de mantelzorger centraal en polst de mantelzorgcoördinator naar de noden en behoeften van deze mantelzorger.

o (testfase) het instrument “oog voor mantelzorg” en de screening zorgbelasting EDIZ Plus ( Ervaren Druk door Informele Zorg)

puur luisteren, informeren over (aanvullende) thuiszorg, adviseren tot zelfzorg, samen sociale kaart overlopen, afspraken vastleggen die met de thuiszorg worden opgenomen, enz.

- Omdat de samenwerking tussen de thuiszorg en de mantelzorger centraal staat in het concept “mantelzorgvriendelijke thuiszorg”, wilt de mantelzorgcoördinator verder ingaan op het faciliteren van deze relatie. Door het gebruik van de methodiek “Samenspraak” kan de mantelzorgcoördinator het overleg tussen de thuiszorg en de mantelzorger (en eventueel andere zorgpartners) opstarten of verbeteren wat uiteindelijk de zorg voor de cliënt en de zorg voor de mantelzorger ten goede komt.

Stappen nog gepland (meerjarenplan 2020-2025)

- Netwerken met interne en externe partners om zo een gezamenlijk aanbod uit te werken voor de mantelzorgers

- Goede samenwerking en wisselwerking tussen mantelzorgers en professionelen - De uitwerking van een zelfzorgaanbod voor mantelzorgers. - Inspelen op praatgroepen - De uitwerking van een doelgroepenbeleid binnen ons mantelzorgplan: jonge

mantelzorgers, ex-mantelzorgers of mantelzorgers met een verlies- en rouwervaringen, mantelzorg en psychische kwetsbaarheid, mantelzorg en dementie, mantelzorg en diversiteit

- Ondersteuning op vlak van premies, respijtzorg,…

Input deelnemers: - Het is niet altijd duidelijk wie mantelzorger is, mantelzorgers weten het vaak zelf niet

dat ze mantelzorger zijn. - Het is soms een soort verlegenheid om toe te geven dat je mantelzorger bent - Mantelzorgers zeggen vaak dat het kan, ook al is het moeilijk of gaat het niet - Volgens de deelnemers is het belangrijk om te zorgen voor een grotere bekendheid:

1 https://www.ikzorgook.be/

o Meer in de media komen en zorgen voor een grotere bekendheid o Folders verspreiden o Huisartsen inlichten dat er een mantelzorgcoördinator bestaat o In lijst van dokters het telefoonnummer publiceren o Artikel in de infogids van Leuven o Ook kleine artikels om bekendmaking o Bekendmaking diensten

- De ALS-Liga zou waardevolle informatie kunnen geven aan de mantelzorgcoördinator - Eerste lijn dient als doorverwijzer - Mantelzorger is te veel bezig dat hij vaak zelf niet ziet dat het mis loopt. Mensen uit de

buurt zouden signalen moeten oppikken en doorverwijzen - Coördinatie en netwerk rond mantelzorg bouwen is belangrijk (folders krijgen alleen is

niet voldoende, er moet niet enkel toegeleid worden, maar ook hulp bieden bij het contact leggen

- Er is een gebrek aan een centraal coördinerend orgaan dat alles kent en dat kan coördineren

- Suggestie om verzorgenden een rol te laten opnemen in het afnemen van vragenlijsten rond draaglast bij mantelzorgers

- Het is jammer dat de mantelzorgcoördinator er enkel is voor cliënten van de thuiszorg van Zorg Leuven. Het kan een meerwaarde zijn om linken te leggen met allerlei professionele organisaties

- Digitaal mag niet alleen de weg zijn, want niet iedereen kan vlot zaken op internet zoeken of mailen.

- Een aanwezige mantelzorger is erg tevreden over het kortverblijf in Edouard Remi

Thematafel 5 | Mantelzorg stopt niet op de drempel van het WZC Een minder zichtbare groep mantelzorgers: zij die achter de deuren van een WZC zorg dragen voor hun naaste. (door Marijn Loozen, OKRA Zorgrecht)

Inhoud:

• Schuldgevoel tegenover de ouder wanneer je die naar een woonzorgcentrum brengt, want die had altijd gezegd dat hij/zij nooit naar een woonzorgcentrum wou gaan. Moeilijk om dit te verwerken. WZC: zij proberen de mensen stapsgewijs te laten wennen: eerst eens kortverblijf proberen, dat valt dan meestal wel mee (gezelschap, activiteiten) en dan is de stap naar een definitief verblijf iets minder groot. Bij mensen die heel plots moeten opgenomen worden: “de beslissing om opgenomen te worden, komt van de dokter of door de situatie, het is dus niet de fout van je kinderen”. Zo kan je het gemakkelijker maken voor de kinderen. Verder is het belangrijk om alle opties uit te putten voor de keuze voor een wzc gemaakt wordt (revalidatie, thuishulp,…), dan kan je dat nadien ook zo zeggen “alles is geprobeerd, er was geen andere mogelijkheid meer”.

• Familie is ook wel opgelucht wanneer de ouder opgenomen wordt (niet meer permanent ongerust zijn).

• Je blijft mantelzorger in een woonzorgcentrum, maar op een andere manier. Je moet de zorg delen met andere mensen die het misschien op een andere manier doen. Dit zorgt voor een rouwproces. Je moet zoeken naar een nieuwe rol (loskomen van de zorgende rol). Je kan ook partner in de zorg blijven, maar dan is het belangrijk om goed aan te geven wanneer het te zwaar wordt en je hulp wil van de verpleegkundige of zorgkundige.

• Moeilijke beslissingen nemen: ouder in woonzorgcentrum plaatsen (wanneer? Welk?), huis wel of niet verkopen + hoe snel?

• “Als je beter bent, kan je terug naar huis”: sommige kinderen moeten hun ouder wat voorliegen omdat hij/zij anders doodongelukkig is in het woonzorgcentrum.

• Vanuit het wzc goed communiceren naar de familie is belangrijk: op de hoogte houden van hoe het gaat met de ouder, bekijken welke activiteiten de mantelzorger nog kan meedoen,… Dit gebeurt niet in elk woonzorgcentrum. Sommige mantelzorgers krijgen helemaal geen informatie of ondersteuning.

• Communicatie loopt niet altijd gemakkelijk. Bijvoorbeeld: de moeder zit al van begin maart op de kapper en pedicure te wachten (mantelzorger: moet ik het dan zelf regelen? Verwacht ik teveel?). Probleem: je hebt geen vaste contactpersoon in een wzc (elke dag andere verpleegkundige), dus moet je dan elke dag iemand anders aanspreken? Hoe weet je dan dat iets geregeld is of wie dat gedaan heeft? Je wil ook niet te ambetant zijn omdat je bang bent dat je moeder dan misschien slechter behandeld zal worden. In andere woonzorgcentra loopt de communicatie wel vlot.

• In wooneenheden kan je ook mantelzorger worden van de andere bewoners: je kleinkinderen meenemen en laten spelen in het gemeenschappelijk woongedeelte, een babbeltje doen met de andere bewoners,… Het moet ook wel kunnen om dit niet te doen: je mag je ook gewoon richten op je eigen ouder.

• Begrippen kunnen belangrijk zijn: niet spreken van een opname, maar van een verhuis. Een verhuis is ook niet altijd gepland of gewild, soms moet je verhuizen, zo kan je het dan kaderen. Maar een verhuis klinkt voor de persoon die naar een woonzorgcentrum gaat een pak beter dan een opname.

• Je kan gerust nog helpen met de zorg als je dat graag wil. Je hebt een hele tijd voor iemand gezorgd en dan plots wordt die zorg overgenomen. Dat is moeilijk. Het kan ook voor een zwart gat zorgen voor de mantelzorger (zorg voordien was heel tijdsintensief, plots valt dat allemaal weg). Maar je kan naar een gedeelde zorg gaan. Dit is wel niet zo evident. Je moet aangeven aan het woonzorgcentrum dat je nog graag mee wil zorgen voor je ouder. Je moet nadien ook durven aangeven wanneer het teveel wordt.

• Mensen met een andere achtergrond: moeilijk om naar een woonzorgcentrum te gaan omdat ze bang zijn dat er geen rekening gehouden zal worden met hun cultuur (bijvoorbeeld dat ze hen varkensvlees zouden geven terwijl dat niet mag) en omdat het binnen de cultuur de gewoonte is dat jij voor je ouders zorgt omdat zij zo lang voor jou gezorgd hebben.

• De Wingerd: gaan een functieprofiel voor een familielid opmaken (naast een functieprofiel van een verpleegkundige, zorgkundige,…). Zij hebben die familie echt nodig. Er is 1 zorgkundige voor een wooneenheid van 8 personen, dus dat lukt moeilijk zonder familie.

• Belangrijk om op tijd over een verhuis naar een woonzorgcentrum te praten. Er zijn meestal al lang signalen dat die verhuis eraan komt. Probleem: slecht imago woonzorgcentra (mensen willen daar niet naar verhuizen). Aan het imago moet echt gewerkt worden. Het moet een aangenaam vooruitzicht zijn om naar een woonzorgcentrum te verhuizen zodat mensen dit niet blijven uitstellen tot het echt niet anders kan en zodat ze op voorhand al nadenken over waar ze naartoe willen.

Thematafel 6 | Werken – zorgen – leven Naar een mantelzorgvriendelijk personeelsbeleid (door Hilde Weckhuysen, Ons Zorgnetwerk)

Geen verslag ter beschikking.

Thematafel 7 | Jonge mantelzorgers op de radar Over mantelzorgvriendelijke scholen en andere vormen van ondersteuning. (door Kathleen van Walle, Samana)

Deelnemers:

• Projectmedewerker bij Samana (cursussen, vormingen,…)

• WGC De Ridderbuurt en Caleido: sociaal werker

• mantel coördinator van Zorg Leuven

• psychologe

• Mantelzorger via Samana

• Idrops

• Alezi (samenwerkingsverband voor ondersteuning bij mensen met beperking), is ook lid van vereniging van families met levensbedreigende ziektes

Inhoud:

Ervaring mantelzorger die zich eigenlijk ook jonge mantelzorger voelde want:

- Activiteiten voor mantelzorgers overdag (praatcafés, lotgenotencontact,…): voor jonge mensen gaat dat niet met werksituatie

- Komt steeds meer voor bij ‘sandwich generatie’: kinderen-werk- … vele alleenstaande moeders (sandwish: moeten alles bij elkaar proppen)

- Moeilijke omkadering, wat is nu een jonge mantelzorger - Haar ervaring met dochters (nu aan het opgroeien tot jonge vrouwen):

lotgenotencontact: niet iedereen heeft er nood aan, verschilt, kinderen denken soms: ‘ben niet alleen oef’, voor andere jonge mantelzorgers: ‘laat mij gerust’, anderen zoeken hulp, waar kunnen die terecht?

Algemene situatie jonge mantelzorger

- Rol weegt op hen, hoe kan je ingaan op dat gevoel? Ze voelen aan dat dit niet leeftijdseigen is, voelen zich anders dan andere jongeren, hebben zorgen, problemen met huiswerk,…→ jongeren ook erkenning nodig (er is al wat vooraf gedaan: naam werd gegeven, wettelijk: statuut werd gegeven, elke politieker kent die naam, zo lotgenotencontact gekomen,…), nog niet voor jongeren.

- Mantelzorger term zit vaak in ouderenzorg sfeer, jonge mantelzorger (<35 jaar): welke term identificeren zij zich? studerende mantelzorger, zorgmoeder,…

- Combinatie schoolwerk, sociaal leven ook moeilijk (ongemakkelijke situatie om mensen uit te nodigen bij u thuis),..

- Mentaal kan je ook enorm belast worden: niet alleen fysiek (winkel nr gaan, verzorging opnemen,…)

Project ‘samen naar een mantelzorgvriendelijke school’

• Ontstaan in Limburg in 2017, na een conferentie (ook mantelzorgers aanwezig, wat hun noden zijn) in Zweden, ze gaven daar boodschap om aanbod op te bouwen: Zijn er ondersteuningen voor jongeren?

• Conferentie in Zweden: Ranking door 2 professoren van landen over de mate van mantelzorg, in die ranking worden er 7 lagen qua ondersteuning weergegeven, wij België : laag 5, vrij onderaan, besef maar nog niet veel, maar nog laag) → Samana wilt hier iets aan doen!

• Samana: die mantelzorgers laten samen komen maar niet extra uitnodigen want die willen vaak niet in spotlight staan, waar zitten ze wel?

Op (secundaire) school: plaats waar ze elke dag zijn, mantelzorgvriendelijk maken (hoe begrepen voelen,…) school kan een ondersteunende omgeving zijn

Projecten:

Verloop en methodieken: Project in 2 scholen in Hasselt, totaal begonnen met 5 scholen (ook Kortrijk) (later ook in andere scholen uitgerold). School vraagt om projecten, wordt niet opgelegd, workload wordt zo laag gehouden, organisatie doet Samana:

1. 1e semester: vragenlijst helpt sensibiliseren, geeft eigenlijk een foto van de school: hoeveel zijn er mantelzorgers? zijn leerkrachten alerter al ze zelf mantelzorger zijn geweest? + Uitdiepen: gedrag bij leeftijd? ➔ Wat is daar allemaal al uit gekomen:

Bijna 40 % geeft aan dat hij/zij mantelzorger is, 1/5 zorgt voor ouders/familie, % wilt dat dit meer bespreekbaar zou zijn,… best vrij veel Maar tot nu toe weinig onderzoek, sinds 2013 een beetje, nog niet veel, KU Leuven helpt mee aan deze analyse, ook departement welzijn (zodanig conclusies gefundeerd zijn)

➔ Vragenlijst op zich is al sensibiliseren: hoe meer dat je ziet, zelf (on)bewust,..

2. Actiedag: concrete plannen, directie tot ook mee (een hele mix aan betrokkenen), brainstorm, oplijsting van ideeën, school neemt 4 acties, op die dag maken ze dat heel concreet (zodanig idee niet vergeten geraakt), realiseerbare ideeën die afronden binnen het jaar → heel inspirerend, dat er wordt over gepraat, bespreekbaar maken (schaamtegevoel) = elke stap, jonge mantelzorgers een gezicht te geven,…

3. 2e semester: uitwerking plannen 4. Slotmoment met bekendmaking resultaten

Welke ideeën allemaal:

• Kleine acties: visie tekst ontwikkeld, daarna geïmplementeerd in schoolbeleid, ouders ondertekenen met als boodschap ‘ik doe mee’, ‘ok, hier is inspanning voor’ : geen grote acties, wel grote impact

• Groter project: ‘chill ruimte (in een kelder): behoefte aan een stille ruimte, met leuke ikea meubels

• Leerlingen hebben lesvoorbereidingen gedaan: overtuigingen in lessen met filmpje, les over gesprekstechnieken,…

• Chatroom of app (kostelijk)

• Snipperdagen op school (gewettigd aanwezig kan) → maar daar moet je mondig voor zijn, vandaag de dag niet evident voor iedereen, hangt ook af van empathie van directie/secretariaat van school

DOEL:

➔ Duurzaamheid project: thema moet leven, sensibiliseren (vooral bewustwording), er wordt ook meer rekening gehouden, ook met andere scholen wordt er besproken hoe dit in stand kan gehouden worden

Ministers Jo van Deurzen en Hilde Crevits waren enthousiast: project uitrollen, een scholen netwerk is opgericht (toch nog altijd vele intenties, weinig concrete acties,…), vanuit departement: meer onderzoek is nodig (maar niet meer geld) <-> Samana wilt gratis kwalitatieve dienstverlening, ondersteuning om duurzame resultaten te bereiken, overheid wilt dit uitrollen over vele scholen met een methodiek maar kwaliteit boven kwantiteit vindt Samana…

Toch op goede weg: Parlement heeft in 2016 al goed een resolutie goedgekeurd, treedt op als belangenbehartiging: kabinet welzijn: Jo Van Deurzen doet pijler apart rond mantelzorger

😊

(er is een plan maar nog niet veel toegepast, nog weinig vervolg)

Rol school:

- Ontvangen materialen (vragenlijsten) - Voorbereiding actiedag - Oprichting kernteam: zodanig er ‘op maat’ kan gewerkt worden: kernteam trekt

praktische invulling bv. brieven digitaal, op papier? Bij actie dag: wie nodigen we uit?

Scholennetwerk voor jonge mantelzorgers:

Komen jaarlijks samen in de vorm van een inspiratie moment, ze voelen zich verbonden, continuïteit: samen naar een zorgvriendelijke school, focus op organisatorisch en thematisch invulling

Concrete vraag van mantelzorg coördinator van Zorg Leuven:

Zorg Leuven werkt beleid uit inzake mantelzorgers

Hoe bereik je die jonge mantelzorgers? Want de term is niet aantrekkelijk en die jongeren willen niet in de spotlight staan, die jongeren samen brengen is moeilijk

Mogelijkheden:

1: via bevraging: dit is al moeilijk

2: poster: niemand weet wat mantelzorgers zijn

3: thuis brief sturen: ‘woon jij in een gezin /groei jij op bij een gezin met iemand met een beperking of ziekte?’, ook moeilijk

4: interviewen, vragen: wat zou u helpen? Antwoorden:

o ‘gsm toelaten om te weten hoe mijn mama het stelt in het ziekenhuis’, o ‘bredere ingangen om mijn mama in winkels binnen te laten’ o indien mantelzorger te laat: niet heel verhaal moeten doen maar gewoon even een

badge of een attestje mogen tonen

Scholen:

- Scholen rechstreeks aanspreken: geen effect, moeilijk, eens je binnen bent, kun je ervaring van vorige edities vertellen,… (via via binnen geraken vaak beter)

- Secundaire scholen, voor de basisschool is methodiek nog niet op aangepast - Hogescholen/universiteiten: toch wat beweging: statuut van UCLL: wat houdt dat in?

Kopieerkaart omdat je lessen mist dat je sneller notities kan nemen, regels rond examens,…

- Semana kan helpen/ondersteunen, mogen gratis worden aangesproken! - Op maat toch vinger aan de pols: regelmatig aftoetsen/afstemmen, laten weten dat je

er bent,… MAAR moet betekenis hebben: ‘we zijn er voor u’ - Doel: zorgbeleid aanpassen, meer flexibiliteit → bv. herkansing voor jonge

mantelzorgers die niet hebben kunnen studeren wegens thuissituatie

Nabije toekomst:

• Wat-wat.be (ambrassade*): Alle thema’s: verkiezingen, binnenkort ook thema rond mantelzorgers! *De Ambrassade zet jeugd, jeugdwerk, jeugdinformatie en jeugdbeleid op de kaart.

• Awel (jongerentelefoon van vorig jaar): inzetten op sensibiliseren dat zij kunnen helpen, warm water niet uitvinden, mantelzorg is niet concreet, kan ook over armoede gaan, stress, die jongeren telefoon meer voeding geven, ook zelfde vraag naar Bv. JAC toe, moeten die meer beholpen worden rond dit thema, hebben ze juiste omkadering?

Vormingen omtrent juridische aspecten, praatcafé (komen vooral senioren op af), hebben jongeren daar nood aan? → discussie → conclusie: ieder heeft zijn eigen behoeften, wat heb je nodig is zeer individueel, kan nooit globaal vervuld worden MAAR scholen sensibiliseren (kijk, onze jongeren lopen met heel wat zorgen: menselijkheid, meer zorgzaamheid,…)

Wat doet Zorg Leuven (thuiszorg, crèche, rusthuizen,…van OCMW is nu Zorg Leuven) organiseert ‘dag van de mantelzorgers’ voor alle cliënten op volgende week woensdag: eerst bbq, verwendag (workshops: massages, aromatherapie,…),… boodschap: ‘We zijn er voor u’

Online platform (cursus over zelfzorg, communicatie, verschillende thema’s, verschillende cursussen), op website van Semana (20 euro), vakanties, acties binnen thuiszorg, bedrijven om personeelsbeleid meer mantelzorgvriendelijk te maken (meer flexibeler opstellen),…

➔ Opletten tool: moet interactie zijn (bv. mogelijkheid tot terugkoppeling met coach, evaluatie moment of een dagboek), zo niet: mensen doen er niets mee

Wat hebben we nog?

Kleine kinderen: boekje ‘supermantel’

Effect?

Voelen ze zich gehoord? Moeilijk te detecteren, we willen ze niet hard bestempelen, kinderen zeggen dat wel dat dit goed doet, erkenning, langdurig effect wordt nog weinig (via zorgcoaches en CLB’s) gemeten

Thematafel 8 | Als het allemaal wat teveel wordt: hoe vang je signalen op van overbelasting? Over het gevaar van overbelasting bij mantelzorg, de nood aan psychologische ondersteuning en rouwverwerking na de mantelzorgtaak. (door Liliana Nikolova / S-Plus Mantelzorg)

Deelnemers

- S-plus mantelzorg - mantelzorger - WZC De Wingerd - mantelzorgcoördinator - Dijlehof - Solidariteit van het gezin - en andere mantelzorgers en professionelen in welzijn en zorg

Inhoud

Hoe voelt het om een overbelaste mantelzorger te zijn?

• Wat als de mantelzorger zelf gezondheidsproblemen krijgt? Veel afspraken met beroepskrachten/ zorgverleners erbij, dit zorgt ook voor stress en extra overbelasting. Daarnaast ook nog huishoudelijke taken.

• Inschrijven als mantelzorger bij de zorgkas: de zorgpremie wordt per zorgbehoevende toegekend en niet per mantelzorger.

• 13% van de hulpbehoevende heeft slechts 1 mantelzorger. Dit is zwaar voor deze persoon. Thuiszorg is soms te duur om te schakelen.

• Eerstelijnsspycholoog (ELP-nieuw project in regio Leuven): detecteren en signalen van overbelasting.

• Mantelzorgers (staan voor thuis, familie..) hebben een andere verhouding tegenover zorgbehoevenden dan ziekenhuizen (staan voor pijn, operaties…) etc.

• Meer continuïteit bij beroepskrachten die langskomen zou kunnen helpen.

• Netwerk rond gezin bouwen met vrijwilligers (casa magnolia) voor huishoudelijke taken

• Oppasdiensten voor kinderen met zware ziekten (vragen aangepaste babysit)

• Stress wanneer er iemand over de vloer komt om te helpen. Diensten moeten afgestemd worden op wat de patiënt aan kan. Bvb. Iemand met autisme kan niet steeds verandering aan of hulp over de vloer.

• Je moet jezelf soms overtuigen om los te laten, zorg voor jezelf dragen.

• Wat als je als mantelzorger zelf ouder wordt, wat als je sterft, wie zal er dan zorgen voor de zorgbehoevende? Wie stuurt zijn eigen kind weg naar bijvoorbeeld een instelling? Dit is heel moeilijk om te doen.

• Moeilijk om Thuiszorg te vragen terwijl je zelf op de zetel ligt.

• Zorgbehoevende wil vaak geen hulp inroepen en verwacht veel van de mantelzorger. Opeisen van de kinderen als mantelzorger, werkt op geweten. Mantelzorgers hebben zelf ook verschillende rollen te vervullen.

• Nood aan samenwerking op maat

• Weinig nazorg na ziekenhuisbezoek

• Mantelzorg is niet hetzelfde als vrijwilligerswerk! Een vrijwilliger kiest voor vrijwilligerswerk, dit is niet het geval bij mantelzorg.

• Diverse nood van zorgbehoevenden en mantelzorgers. Heel complex en op maat werken.

• Tandem zoeken tussen professionele en andere netwerk.

• Komt geleidelijk aan, je doet het al zoveel jaar, en het wordt een evidentie dat je mantelzorg opneemt. Wanneer je dit niet meer kan doen, en je geeft dit aan als mantelzorger, dan wordt ze zelf de boeman.

• Inwonende mantelzorger is het meest overbelast en krijgt de kans niet om de zorg los te laten.

Casus: gepensioneerd koppel zorgen voor elkaar, zorgt voor zijn vrouw (rijdt naar afspraken)

Mantelzorg heeft veel verschillende gradaties, is niet beperkt tot verzorging, stopt niet aan de deur van het woonzorgcentrum.

Casus: buurvrouw zorgt voor haar man met verlamming, geen hulp inschakelen,…dit is niet uit slechte wil. Er komt geen hulp. Wie is de vertrouwenspersoon. Het ziekenhuis belt echt wel op tijd naar mutualiteiten. De mantelzorger laat maatschappelijk werker een overleg organiseren. Vreemde ogen, dwingen. (niet altijd)

Zorgoverleg enkel als er al zorg is opgestart. Zou ook goed zijn als casus met de zorgbehoevende en MZ erbij.

Wat als zorg gaat naar mishandeling? Overschrijden van grenzen van goede zorg.

VLOCO is het rechtstreekse aanspreekpunt voor professionelen die met de problematiek van ouderenmis(be)handeling geconfronteerd worden.

https://www.ouderenmisbehandeling.be/VLOCO/Hulpverlener_WatNu_WatDoetVLOCO.aspx

Casus: tiltechnieken/ gebrek aan kennis en niemand die hlpt

Discussie huisarts: signaalfunctie → aan wie doorgeven.

Aanbod moet aangepast zijn aan de doelgroep. Onderbelichte mantelzorgers zoals deze met psychische problematiek.

Ontspoorde zorg:

- Investeren in relatie - Afreageren - Lusteloze houding

Casus: Ontkenningsfase van hulpnood

In elke rol moet je jezelf bewijzen, groeien, goed doen, → sandwich generatie (werken, ouders, kleinkinderen) Geen kans om van de zorg weg te gaan. Geen kans om op adem te komen.

Netwerk bekijken; hoe ondersteuning + zorgvrager betrekken

Gedeelde zorg = een zorg minder

Kennis van aanbod!

Casus assertief opstellen: rol als mama, dochter, werknemer -> nee durven zeggen, grenzen aangeven,

Waarom hulpweigering? Verplichting om alles te kunnen en kennen, iets terug doen, …

Casus voorbeeld Geneviève: zetel zitten oude dame → zullen we wandelen? Neen,. Zullen met een rollator zorgen. Neen! 3 maanden later met een rollator. Iedereen leert om zo snel mogelijk alles zelf te kunnen. Ik moet alles aankunnen. Mensen willen niet zorgbehoevend zijn, taboe rond kwetsbaarheid en hulp aanvaarden en krijgen. Waarom moeten wij alles zelf kunnen?

Vaker tijd nemen voor jezelf: energie opbouwen, afstand nemen van de zorg, loslaten, arbeidsethiek is sterk in Vlaanderen.

Leven is aangepast aan de zorgbehoevende (want komt steeds op de eerste plaats).

Eerste hulp bij mantelzorg:

Dit boekje helpt je om:

• Zicht te krijgen op wat je energie kost en wat je energie geeft

• Bewuster om te gaan met je tijd

• Andere keuzes te maken

• Je emoties en gedachten te erkennen en te verwoorden

• Te weten op wie je kan rekenen

• Jezelf te waarderen en van jezelf te houden

Wil je graag zo'n boekje ontvangen? Neem dan contact op met mantelzorg@s-plusvzw.be

https://www.kennisplein.be/sites/Vlaams%20Expertisepunt%20Mantelzorg/Pages/Eerste%20hulp%20bij%20mantelzorg.aspx

Thematafel 9 | Ouder zijn van een kind met een beperking (door Noor Seghers en Marleen Van Noten, Magentaproject, KU Leuven)

Inhoud:

• Zorg leuven- kraamzorg: hoe kunnen ze ouders met een kind van een beperking bereiken? Worden op dit moment niet bereikt. Kinderen die met een beperking geboren worden, blijven vaak langer in het ziekenhuis en dan is de kraamzorgperiode al over. Of de beperking wordt pas na de kraamperiode vastgesteld.

• Wanneer er iets in de kraamzorg wordt vastgesteld, dan gaan de kraamverzorgers het gesprek aan met het gezin.

• Hoe pak je het aan als je een kind met extra zorgnood hebt?

• Gezinskwaliteit van leven in een gezin met een kind met een beperking > family quality of life

• Ouders van achter kind halen, het gaat over ouders en niet ouders in functie van het kind

• Ook informatie aanreiken en up to date houden bvb. Delen van de zorg met anderen.

• Pilootprojecten voor jongeren tussen 15-25j : impact op kind en ouders

• Op maat traject voor ouders die terug aan het werk willen gaan.

• Ook vormingen voor professionelen: partnerschap met ouders - handvaten en omgaan met informatie (doelgroep zijn maatschappelijk werkers)

• Abonnement op "roze kaart" = informatiedeling

• Nood aan informatie is bij alle ouders van een kind met een beperking is bij alle ouders heel groot! Info op vlak van alle domeinen.

• Zelfzorg en timemanagement!

• De Kade: Organisatie in Brugge die vakantie en vrijetijd kan regelen op maat van ouders met een kind met een beperking

• Het Groene boekje?? Van de stad Leuven was heel handig vroeger? >> is dit vervangen door "meer doen met een beperking"?

• Loopbaan met zorg (Europees project)

• Ouders die persoonlijk assistent zijn van hun kind: niet altijd evident + wat als de ouders ouder worden

Thematafel 10 | Mantelzorgers met een migratieachtergrond (door Chaïma Ahaddour, Kom Op Tegen Kanker)

Geen verslag ter beschikking.