5/6/2018 Verslag vierde expertmeeting Schilderijlijsten - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/verslag-vierde-expertmeeting-schilderijlijsten 1/3

Verslag van de vierde expertmeeting over schilderijlijsten in

Nederland

op 9 juni 2011-07-01

in het Rijksmuseum Twenthe, Enschedé

Deze vierde bijeenkomst vindt plaats na drie eerdere bijeenkomsten overschilderijlijsten bij het Instituut Collectie Nederland in Amsterdam (2009), hetMauritshuis in Den Haag (2010) en het Instituut Collectie Nederland inRijswijk (2010). De organisatie van de vierde bijeenkomst is in handen van

de Projectegroep Schilderijlijsten in Nederland van de Rijksdienst voorCultureel Erfgoed (RCE).

In de Gobelinzaal van Rijksmuseum Twenthe (RMT) begint de bijeenkomstmet een ontvangstwoord van Gini Kingma, restaurator schilderijlijsten bij hetontvangende museum. Vervolgens dankt Eric Domela RMT voor degastvrijheid en presenteert hij kort de Wiki schilderijlijsten en de bibliografieop Librarything.nl. Femke Diercks suggereert om afbeeldingen op te nemenin de wiki. Ook wordt er een relatie gelegd met de Art & Architecture Thesaurus – NL (AAT-NL). Op Flickr zijn afbeeldingen van alle lege lijsten uitde collectie van de RCE gezet; nu moeten de registratiegegevens nogworden aangevuld. Huub Baija vertelt dat in het Rijksmuseum tijdens de

5/6/2018 Verslag vierde expertmeeting Schilderijlijsten - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/verslag-vierde-expertmeeting-schilderijlijsten 2/3

aanloop naar de grote verhuizing naar Lelystad de registratie van de lijsten

in essentie was teruggebracht tot: ‘buitenmaat, binnenmaat, hout, goud,zwart, óf anders’, m.a.w. ‘fool-proof’ door vrijwel iedereen uit te voeren.

Femke Diercks vertelt in haar presentatie over de kunstmatige scheidingtussen spiegellijsten (die onder kunstnijverheid vallen) en schilderijlijsten(onder schilderkunst). De aanname dat spiegellijsten rijker zijn gedecoreerddan schilderijlijsten, en dat schildpad wordt gebruikt bij spiegellijsten lijkt nietlanger houdbaar.De spiegelmaker Philippus Weeber levert een spiegel aan de regentenkamervan het Teylers Hofje. Wanneer deze vervolgens failliet wordt verklaard,wordt zijn inboedel door de Desolate Boedelskamer geïnventariseerd,

waardoor we nu een blik kunnen werpen in de inhoud van het atelier. Hierinonder meer verschillende soorten glas en verguldselmaterialen.Volgens Huub Baija is de diepte van de sponning maatgevend. Vanuit de zaalworden door verschillende restauratoren kenmerken genoemd om spiegel-van schilderijlijsten te onderscheiden.

 Jos Stockmans zit als lijstenrestaurator en houtbewerker al twintig jaar in hetvak. Hij doet verslag naar zijn onderzoek naar robbellijsten, en laat een grootaantal voorbeelden zien van door hem vervaardigde profielen. Stockmansontwikkelt een machine waarmee robbellijsten gemaakt kunnen worden.

Voor zover hem bekend is de techniek in de loop van de 19de

eeuw in onbruikgeraakt en zijn er geen machines behouden gebleven. (Zie ook de discussieover robbellijsten op Librarything.nl)

Na de lunch presenteert Arjen Kok het Proefmodel Methodiek voor dewaardering van roerend erfgoed. Deze methodiek wordt door een andereprojectgroep van de RCE ontwikkeld, die, net als het project Schilderijlijsten,deel uitmaakt van het Programma Waarde & Waardering. De methodiek isbedoeld voor alle categorieën roerend erfgoed, dus ook voor schilderijlijsten.De waardering wordt volgens deze methodiek vastgesteld in twee stappen.Eerst wordt de vraag gesteld welke historische, wetenschappelijke, artistieke

of sociale waarde het object vertegenwoordigt. Als het object één of meervan deze waarden bevat, wordt gekeken naar een zestal aspecten waaropeen nadere afweging of beoordeling van het object kan worden gebaseerd.Dat zijn: de conditie, herkomst en zeldzaamheid van het object, de matewaarin het samenhangt met de omgeving, de bruikbaarheid of debelevingswaarde.De vraag is of deze algemene methodiek bruikbaar is bij de selectie vanschilderijlijsten ten behoeve van afstoting.Als voorbeeld van een andere benadering van schilderijlijsten wordt hetschema van Ian Geraghty getoond, met de vraag of dit misschien bruikbaaris? Geraghty, een Australisch onderzoeker en lijstenrestaurator, heeft een

5/6/2018 Verslag vierde expertmeeting Schilderijlijsten - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/verslag-vierde-expertmeeting-schilderijlijsten 3/3

classificatie schema voor lijsten (en sokkels en vitrines) ontworpen op basis

van de betrokkenheid van de kunstenaar en de relatie met het kunstwerk.Volgens Femke Diercks moet dit worden aangepast. De waardering isgerelateerd aan het collectieplan. Het lijkt erop dat ‘de lijst’ geen onderdeeluitmaakt van het museumbeleid en/of het collectieplan. Huub Baija verhaaltvan de discussie rond de verschillende lijsten voor de Brieflezende vrouw vanVermeer, waarvoor vier lijsten bestaan. Onderzoek zorgt voor waarde-vermeerdering. Herkomstonderzoek blijkt erg belangrijk te zijn voorwaardering. Een format voor waarderen kan als basis dienen voor selectievan lijsten.

De bijeenkomst wordt afgesloten met een rondleiding door de collectie, de

tentoonstelling ‘Nicolas Verkolje, de fluwelen hand’, en het depot. GiniKingma vertelt bij verschillende schilderijen en lijsten over de vraagstukkenen wederwaardigheden die er mee verbonden zijn.

De aanwezigen bij de expertmeeting waren: Eric Domela (RCE), Arjen Kok(RCE), Yuri van der Linden (RCE), Femke Diercks (Rijksmuseum), GregorSimoons (Gregor’s Lijsten), Gini Kingma (Rijksmuseum Twenthe), HubertBaija (Rijksmuseum), Jos Stockmans, Sylvia Nijhuis (Nijhuis Houtrestauratie),Bibian Sibbing (Mauritshuis), Geerte Broersma (Mauritshuis), Rozanne deBruijne (Museum Boijmans Van Beuningen), Eric Bernard (E.L. Bernard

Restauratie), Maarten van ‘t Klooster (Van Gogh Museum), Renske Suijver(Van Gogh Museum), Frank van Kempen (Gehring & Heijdenrijk), Ivar Eisma(Gehring & Heijdenrijk), Ingeborg Smit (Rijksmuseum Twenthe).

Verslag: Yuri van der Linden