Verslag project Ouderenmishandeling in de Kop van Noord-Holland Agendasetting – afstemming – overdracht - positionering Projectperiode: 1 juni 2005 t/m 31 december 2005

1

Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Doel en activiteiten 3. Voortgang na 2006 4. Financiële verantwoording Bijlage 1: Brief aan instellingen Bijlage 2: Signalen ouderenmishandeling flyer en poster

2

1. Inleiding De toenemende vergrijzing in Nederland legitimeert een investering in ouderen en hun problematiek. Eén daarvan is de ouderenmishandeling. In de regio is tot nu beperkt aandacht gegeven aan ouderenmishandeling. Graag willen de instellingen, Thuiszorg Kop van Noord-Holland (Corbis plus) en Stichting voor Welzijnszorg en Maatschappelijke Dienstverlening Kop van Noord-Holland (WMD), gebruik maken van de opgedane ervaringen in de regio Noord-Holland-Noord. De Kop van Noord-Holland wil kennis nemen van de ervaringen van het gewest West-Friesland en deze implementeren. Het betreft kennis en informatie rondom signalering, voorlichting en deskundigheidsbevordering. Voor de implementatie van de ervaringen van West-Friesland in de Kop van Noord-Holland en het realiseren van voorlichtingsactiviteiten in de Kop van Noord-Holland is dit project aangevraagd bij de provincie. Na dit project wordt in de regio via voorlichting en casuïstiekbesprekingen ouderenmishandeling verder onder de aandacht gebracht bij de professionals en vrijwilligers van de welzijnsinstellingen (welzijn ouderen), thuiszorg en de verzorgings- en verpleegtehuizen. Voor deze vervolgfase, vanaf begin 2006, is met succes een beroep gedaan op de gemeenten in de regio Kop van Noord-Holland. De meeste gemeenten hebben inmiddels een toezegging gedaan om voorlichting, casuïstiek bespreking en beleidsontwikkeling in 2006 te realiseren. De aanvraag voor een vervolg in 2007 is nog in behandeling. In januari 2006 is in de Kop van Noord-Holland het Advies- en Steunpunt Huiselijk Geweld (ASHG) van start gegaan. Vanaf de start heeft dit ASHG ouderenmishandeling als onderdeel van het ASHG opgepakt. De aanvragende instelling, namens het Advies- en Steunpunt is de GGD Kop van Noord-Holland. De samenwerkingspartners bij het project zijn: West-Friese Zorggroep de Omring, Stichting WMD Kop van Noord-Holland (Welzijnszorg en Maatschappelijke Dienstverlening) en Thuiszorg Kop van Noord-Holland Ingrid Herders (contactpersoon ouderenmishandeling) Marja de Kinderen (projectleider ASHG Kop van Noord-Holland Schagen, 29 maart 2006

3

2. Doel en activiteiten Doel

Het doel van het project was:

1. het overdragen van kennis- en ervaringsgegevens over ouderenmishandeling van het gewest West-Friesland aan het gewest Kop van Noord-Holland;

2. het verwezenlijken van agendasetting en het scheppen van voorwaarden om ouderenmishandeling bij de samenwerkende instellingen van de Kop van Noord-Holland onder de aandacht te brengen;

3. het afstemmen van het beleid rondom ouderenmishandeling tussen de verschillende gewesten van de regio Noord-Holland Noord;

4. het positioneren van ouderenmishandeling in het Advies- en Steunpunt Huiselijk Geweld Kop van Noord-Holland.

Activiteiten

• Agendasetting

Belangrijk was het onder de aandacht brengen en op de agenda zetten van het thema ouderenmishandeling bij de instellingen in de Kop van Noord-Holland. Begin oktober is een mailing verzonden aan 45 instellingen in de Kop bestaande uit verpleeghuizen, thuiszorg, wooncomplexen, zonnebloem, kerkelijke instellingen e.d. Begin november is aan de instellingen die nog niet gereageerd hadden een reminder verzonden. Doel van de mailing was de instellingen op de hoogte te brengen van de start van aandacht vragen voor ouderenmishandeling binnen het ASHG en in kaart te brengen wat instellingen hadden gerealiseerd op dit gebied plus te inventariseren wat de behoefte was aan voorlichting, casuïstiekbespreking en instellingsbeleid e.d. (Zie voor brief bijlage 1). Op de mailing hebben 19 instellingen gereageerd en de meeste hebben de behoefte aan voorlichting, casuïstiek bespreking en/of bijeenkomsten voor protocollen aangegeven.

• Overdracht West-Friesland aan Kop van Noord-Holland

Via een train-de-trainer bijeenkomst is op 14 november 2005 door twee medewerkers van het Meldpunt Ouderenmishandeling van de West-Friese Zorggroep de Omring de werkwijze rondom de voorlichting en het meldpunt ouderenmishandeling in West-Friesland overgedragen aan een vijftal medewerkers (projectleider ASHG, contactpersoon ouderenmishandeling en vier voorlichters) werkzaam in de Kop van Noord-Holland. Hierdoor zijn een aantal mensen in de Kop van Noord-Holland in staat zelf voorlichtingen aan verzorgenden en vrijwilligers te gaan geven. Ook is de ontwikkeling van de signaleringskaart voor beroepskrachten aan de orde geweest. Op basis van de beschikbare gegevens van West-Friesland is er een flyer en een poster (zie bijlage 2) ontwikkeld waarop signalen van ouderenmishandeling voor professionals worden aangegeven. De eerste exemplaren van de flyer en poster zijn tijdens opening van het ASHG aangeboden aan het de burgemeester van den helder. De verspreiding ervan gebeurd door de instellingen en gemeenten. Verder worden deze ook in het voorlichtingstraject in 2006 meegenomen. De eerste herdruk is reeds gerealiseerd.

• Afstemming Tijdens het projectleidersoverleg huiselijk geweld onder voorzitterschap van Primo is gerapporteerd over de ontwikkelingen ouderenmishandeling in de regio Kop van Noord-

4

Holland. Doordat de meeste ASHG’s nog in de startfase waren of reeds eerder aandacht hadden gehad voor ouderenmishandeling was hiervoor beperkte belangstelling. Medio 2006 zal dit door Primo worden opgepakt. Ook is door de contactpersoon ouderenmishandeling deelgenomen aan het NIZW/Landelijk Steunpunt Bestrijding Ouderenmishandeling (LSBO). Het initiatief vanuit het LSBO om medio 2006 een publiekscampagne oudermishandeling te starten sluit naadloos aan op de ontwikkelingen in de regio.

• Positionering

Door de mailingen, de aandacht voor ouderenmishandeling in de voorbereiding van het ASHG en tijdens de opening is het thema van ouderenmishandeling actief onder de aandacht van de instellingen gebracht. Tijdens de opening heeft de contactpersoon ouderenmishandeling een presentatie gehouden over het onderwerp. Ook de komende tijd zal binnen de profilering van het ASHG aandacht blijven voor het thema ouderenmishandeling en de informatie- en adviesfunctie van het ASHG voor dit themagebied.

5

3. Voortgang na 2006 Na dit project wordt in de regio via voorlichting en casuïstiekbesprekingen, ouderenmishandeling verder onder de aandacht gebracht bij de professionals en vrijwilligers van de welzijnsinstellingen (welzijn ouderen), thuiszorg en de verzorgings- en verpleegtehuizen. Begin 2006 wordt dit aanbod gedaan aan de instellingen. Voor deze vervolgfase, vanaf begin 2006, is met succes een beroep gedaan op de gemeenten in de regio Kop van Noord-Holland. De gemeenten in de regio komen op initiatief van Transact, VNG en gemeente Den Helder periodiek bijeen in het kader van huiselijk geweld in de zogenaamde kringbijeenkomsten. Hierin vindt informatie-uitwisseling en afstemming tussen de gemeenten plaats op het themagebied. Het voorstel is om voorlichting en deskundigheidsbevordering omtrent ouderenmishandeling op te gaan zetten in de regio. De meeste gemeenten hebben inmiddels een toezegging gedaan om voorlichting, casuïstiek bespreking en beleidsontwikkeling in 2006 financieel mogelijk te maken. De aanvraag voor een vervolg in 2007 is nog in behandeling. Verder hoopt het ASHG in 2006 aan te sluiten bij de landelijke publiekscampagne ouderenmishandeling vanuit het NIZW/Landelijk Steunpunt Bestrijding Ouderenmishandeling op dit moment wordt voorbereid. Het zou een goede mogelijkheid zijn om hiermee naast aandacht voor ouderenmishandeling bij beroepskrachten/vrijwilligers aandacht van de doelgroep ouderen zelf te genereren. Door het bestaan van het ASHG kan deze voor de opvang garant staan.

6

4. Financiële verantwoording

Project: Ouderenmishandeling in De Kop van Noord-Holland Begroting

2005 Gerealiseerd

2005 Inkomsten Subsidie provincie 25.900 16.000 Nog te ontvangen van provincie 4.000 Bijdrage ASHG 5.900 Totaal inkomsten 25.900 Uitgaven

Personele inzet uren - uren ASHG 6.054,83

- uren WMD 7.900,50

- uren Thuiszorg 2.900 Voorlichtingsmateriaal

- fotografie – Cle Jansen 1.500,00 - teksten - Edcom 355,67

- vormgeven en drukken – Duo communicatie 7.000,00 Diverse kosten

- accommodatie en materialen 189,00 Totaal uitgaven 25.900

7

Bijlage 1: brief aan instellingen

Geachte heer/mevrouw,

Binnenkort, in januari 2006, gaat in de Kop van Noord-Holland het Steunpunt Huiselijk

Geweld van start.

Rondom ouderenmishandeling is de hulp echter nog beperkt. Zeker gezien de vergrijzing van

Nederland is het zaak hierop actie te ondernemen. De eerste stap is het zichtbaar en

bespreekbaar maken van het probleem. De voorbereidingsgroep van het Steunpunt Kop van

Noord-Holland wil dat in januari 2006 het signaleren van ouderenmishandeling onderdeel

maakt van het steunpunt huiselijk geweld. De provincie Noord-Holland heeft onze aanvraag

om subsidie gehonoreerd om de werkwijze en ervaringen zoals die zijn ontwikkeld in West –

Friesland over te dragen. Voor de regio Kop van Noord-Holland zal dit uiteindelijk resulteren in een

deskundigheidsbevorderingaanbod, waardoor het voor hulpverleners mogelijk wordt

ouderenmishandeling beter te signaleren. Ook hoe professionals en vrijwilligers ouderenmishandeling

kunnen aanpakken, als het eenmaal is gesignaleerd, zal verder worden ontwikkeld. Daarnaast zullen er

voorbeeldprotocollen komen voor instellingen die zij kunnen toepassen in hun eigen instelling.

De eerste stap om te komen tot meer hulp voor ouderen die mishandeld worden is het

bespreekbaar maken ervan. Mishandeling is vaak geen aangenaam gespreksonderwerp. Het

vindt plaats in het eigen huis van de oudere of in het huis van degene die mishandelt.

Daarnaast kunnen ouderen ook door zorgverleners mishandeld worden in een verzorgings- of

een verpleeghuis.

Tot een oudere rekenen we een man of vrouw die 55 jaar of ouder is. Het gevaar van

mishandeling neemt toe met het klimmen der jaren. Gebleken is dat het risico groter wordt

naarmate de oudere meer zorg nodig heeft. Zonen, dochters maar ook partners of

kleinkinderen kunnen zich schuldig maken aan mishandeling. Deze naasten nemen vaak een

groot gedeelte van de zorg voor de oudere op zich. Wanneer langdurige verzorging gevoeld

wordt als een te zware last, kan dit leiden tot onbedoelde mishandeling.

Ook degenen die zich eraan schuldig maken willen graag dat de situatie verandert. Het is

echter voor zowel slachtoffer als veroorzaker vaak een taboe om over het probleem te praten,

laat staan hulp te vragen.

Professionals en vrijwilligers hebben vaak wel een vermoeden dat er iets niet klopt, maar het

uitspreken hiervan wordt vaak als niet gemakkelijk ervaren. Kortom, over signalering, het

bespreekbaar maken van de problematiek en het aanbieden van adequate hulp valt in de

meeste gevallen nog een hoop te leren.

8

Hoe gaan we te werk?

Voorlichting over dit onderwerp is belangrijk. Daarom zijn dit najaar vier professionals in

training om in het voorjaar van 2006 als voorlichter in de Kop van Noord-Holland.

bijeenkomsten aan te kunnen bieden rondom ouderenmishandeling

Om te inventariseren wat de stand van zaken in onze regio is wordt er met alle instellingen en

instanties die mogelijkerwijs in de dagelijkse praktijk te maken hebben met

ouderenmishandeling, contact gelegd via deze brief. Een vragenlijst is ingesloten om

- de huidige stand van zaken aan kennis bij de instellingen in kaart te brengen

- te inventariseren of er behoefte is aan deskundigheidsbevordering

- te inventariseren of uw instelling gebruik wil maken van het aanbod dat ontwikkeld

wordt door het Advies- en Steunpunt Huiselijk Geweld in de Kop van Noord-Holland.

Vervolg

Op basis van een goede inventarisatie kunnen wij verder. Daarom vragen wij u het

antwoordformulier ingevuld op te sturen naar het Steunpunt Huiselijk Geweld en daarin

duidelijk te vermelden wie als contactpersoon voor verdere vragen en afspraken voor uw

instelling kan optreden.

Hartelijk dank en met vriendelijke groet,

Ingrid Herders

Advies- en Steunpunt Huiselijk Geweld Kop van Noord-Holland

Contactpersoon project ouderenmishandeling

E i.herders@planet.nl

T 0223-525372

9

Vragenlijst ouderenmishandeling

Vraag 1

a. Zijn uw medewerkers geschoold op het signaleren en bespreekbaar maken van

ouderenmishandeling?

b. Zo ja, zijn er medewerkers met een specifieke functie geschoold of is deze kennis breed in

uw instelling aanwezig?

c. Zo nee, is er belangstelling een voorlichtingstraject te volgen en aan welke (groep)

medewerkers denkt U dan?

Vraag 2

a. Heeft U belangstelling om deel te nemen aan dit voorlichtingstraject?

b. Zo ja, in hoeverre bent U bereid tot een eigen bijdrage aan de kosten van de voorlichtingen?

10

Vraag 3

a. In hoeverre beschikt uw instelling over beleid t.a.v. ouderenmishandeling?

b. Zo ja zijn die protocollen beschikbaar (kopie eventueel meesturen)

c. Zo nee, heeft U belangstelling om hierover verder geïnformeerd te worden?

Welke medewerker kunnen wij het beste benaderen voor telefonisch overleg?

Instelling........................................................................................................................................

Naam.............................................................................. Functie..................................................

Telefoonnummer............................................................ E-mail...................................................

Graag het formulier voor 20 oktober retour sturen naar:

Advies- en Steunpunt Huiselijk Geweld Kop van Noord-Holland

Postbus 324

1740 AH Schagen

11

Bijlage 2: signalen ouderenmishandeling flyer en poster

Flyer

12

Poster