Verslag ‘Rondje door de Regio’ Deelgemeente Kralingen-Crooswijk

Inleiding Op 30 oktober jl. maakte ZorgImpuls-adviseur Annelies de Vries een ‘Rondje door de Regio ‘ in deelgemeente Kralingen-Crooswijk. Ruim dertig zorg- en hulpverleners waren daarbij aanwezig in Zorgcentrum Hoppesteijn. Naast fysiotherapeuten, diëtisten, logopedisten, eerstelijns psychologen, oefentherapeut waren er o.a. vertegenwoordigers van Star-MDC, van thuiszorgorganisaties, welzijnsorganisaties, Vraagwijzer, bewonersorganisaties, mantelzorgers en de deelgemeente aanwezig. Kennismaking Tijdens de kennismakingsronde werd duidelijk dat men vooral was gekomen om kennis te maken met andere zorg- en hulpverleners, om elkaar te ontmoeten en mogelijk samenwerkingspartners te vinden. Ook werd genoemd dat een dergelijke avond goed is om elkaar te kunnen vinden bijvoorbeeld in het kader van wijkgericht werken. Initiatieven Bij het kennismaken stelden de aanwezigen zichzelf voor en benoemde een ieder wat zijn/haar organisatie in deze deelgemeente doet, aanbiedt en hoe men inspeelt op de verschillende ontwikkelingen. Tijdens het kennismaken is aandacht besteed aan de problemen die spelen in de verschillende wijken en de initiatieven tot op heden die door de verschillende organisaties zijn opgepakt. Problemen zijn er vooral in de zogenaamde achterstandswijken van Kralingen-Crooswijk door de taalachterstand, lage opleiding, werkloosheid, overgewicht en andere leefstijlproblematiek. Er gebeurt al veel op gebied van gezondheid en bewegen. Men geeft aan dat kennisdelen belangrijk wordt gevonden. Het cluster Maatschappelijke Ontwikkeling (MO) van de gemeente Rotterdam werkt sinds 1 april met gebiedsaccounthouders. Het Cluster MO omvat o.a. Sport & Cultuur, Jeugd & Onderwijs en GGD. De gebiedsaccounthouder is er om diverse initiatieven te verbinden met als doel bewoners te betrekken. Zorgen De aanwezigen spraken o.a. hun zorgen uit over de gevolgen van de economische recessie (o.a. toename van werkloosheid en schuldenproblematiek), de veranderingen in de ggz en de consequenties van de transitie in de ouderen- en jeugdzorg waarbij vooral de zorg wordt uitgesproken t.a.v. de beschikbaarheid, toegankelijkheid van de zorgvoorzieningen voor de kwetsbare groepen in deze deelgemeente. Deze aspecten kwamen ook aan de orde bij de ronde langs enkele posters met specifieke demografische kenmerken van de deelgemeente.

Terugblik en ontwikkelingen Naast de kennismaking werd een korte terugblik gegeven op de uitkomsten van de wijkbijeenkomst in 2009. Algemeen:

• Opbouw van de deelgemeente: geen grote verschuivingen te verwachten in omvang en samenstelling van de bevolking;

• Verschil in SES Kralingen vs Crooswijk; • Gezondheidsachterstand wordt waargenomen in achterstandswijken; • Veel leefstijlproblematiek; • M.b.t. veel voorkomende klachten: eenzaamheid! • Hogere zorgvraag t.o.v. het landelijke gemiddelde, onderling verschil in Kralingen en

Crooswijk; • Veel aankomende psychische problemen; • Verloskundige zorg: hoeveelheid aanbod vs aantal verloskundigen; • De bijeenkomst werd bijgewoond om kennis te maken, elkaar te kunnen vinden en

informatie uit te wisselen. Wijkspecifiek:

• Mantelzorg is heel belangrijk maar wordt weinig aandacht gegeven; • Eenzaamheid is een belangrijk thema; • Ouderengym is wegbezuinigd; • Overgewicht is belangrijk en herkenbaar probleem; • Relatief hoog percentage alcoholgebruik en cannabisgebruik; • Toename psychische problematiek; • Ontwikkelingen in huisvesting (Levinas, GC in Crooswijk n.a.v. herstructurering?); • Investering op wijkniveau: ‘speeddaten’.

Verder werden de huidige ontwikkelingen die op de (eerstelijns) zorg afkomen, kort geschetst. Thema’s en ontwikkelingen die ingrijpende veranderingen in of op zijn minst een verhoogde druk op de eerste lijn zullen opleveren:

- AWBZ en WMO; - Transitie van de jeugdzorg naar gemeente; - Gewenste kostenverlaging ; - Substitutie van zorg ; - Populatiegerichte zorg en bekostiging ; - Scheiden van zorg en wonen; - Dubbele vergrijzing ; - Preventie; - Eigen verantwoordelijkheid van de patiënt; - Van ziekte en zorg naar gezondheid en gedrag (van ZZ naar GG); - Verdwijnen van ondersteunende maatschappelijke functies; - Ontwikkeling naar basis GGZ.

Ontwikkelingen die werden herkend en waar met verschillende initiatieven en projecten binnen Deelgemeente Kralingen-Crooswijk ook op wordt ingespeeld.

Rondje door de Regio Vervolgens werden de aanwezigen uitgenodigd om een ‘Rondje door de Regio’ te maken: een rondgang langs verschillende posters waarin opvallende demografische kenmerken van Deelgemeente Kralingen-Crooswijk werden weergegeven. Eerstelijns zorgaanbod ALGEMEEN: de poster geeft een overzicht van de eerstelijns zorgverleners, gevestigd in Deelgemeente Kralingen-Crooswijk

Opmerkingen/discussie

- In Kralingen-Crooswijk zijn wijkservicepunten gevestigd: met daarin o.a. Steunpunt, Vraagwijzer, Zichtbare Schakels, etc.;

- Vanuit Pniel zijn ook 1e lijns fysiotherapie, diëtist, psycholoog en ergotherapie beschikbaar; - Pameijer en buurtcoaches werken samen; - Samenwerking met Vraagwijzer is van belang gezien decentralisatie AWBZ/WMO; - Het is gewenst de bekendheid met en expertise van de verschillende zorg- en hulpverleners

te vergroten/bij elkaar te brengen o.a. voor gerichte doorverwijzing. Mogelijkheid is om dit via internet/mailkring te doen en wellicht liggen er kansen voor een eerstelijns netwerk. Een dergelijk netwerk kan gelegenheid bieden om o.a. meer kennis en expertise te verkrijgen over de verschillende beroepsgroepen en specialisaties;

- Niet duidelijk is welke huisartspraktijken een POH-GGZ hebben; - Samenwerking met huisartsen is een punt van aandacht; - In Crooswijk is geen gezondheidscentrum zoals in De Esch of zoals GC Levinas.

Leeftijdsverdeling

Opmerkingen/discussie Algemeen

- Groep 0-14 jarigen draagt in belangrijke mate bij aan de vraag naar eerstelijnszorg; - De ouderen, met name de 75plussers dragen in belangrijke mate bij aan de vraag naar

eerstelijnszorg in een gebied; - Deelgemeente Kralingen-Crooswijk is een jonge deelgemeente; - In de wijken Rubroek en Crooswijk wonen de meeste ouderen; - Grote verschillen in SES en leefbaarheid.

Kralingen-Crooswijk: - Leeftijdsgroepen zijn in percentages weergegeven. Aantallen zijn belangrijk, niet elke wijk is

nl. even groot! - De groep ouderen wordt gekenmerkt door een mix van een groep met eigen kracht versus

een groep die redelijk in isolement/eenzaamheid leeft; - Deelgemeente Kralingen-Crooswijk is een jonge deelgemeente. Zorgverleners zien

toenemende stressgerelateerde problematiek bij deze jonge groep inwoners. Jonge opbouw van de deelgemeente is herkenbaar, ook gerelateerd aan beschikbaarheid van sociale woningbouw;

- De jeugd heeft de toekomst, daar ziet men kansen liggen. Anderzijds wordt benoemd dat in Kralingen veel kinderen zijn maar deze weinig worden gezien.

- Gezien de leeftijdsopbouw liggen er kansen om te ‘matchen’. - Bepaalde wijken kennen een grote mate van sociale controle.

Sociaal economische status en percentage alleenstaanden

Opmerkingen/discussie Algemeen

- Sociale status is samengesteld uit 3 elementen: inkomen, werkgelegenheid en opleidingsniveau;

- SES is sterk gerelateerd aan de gezondheidstoestand waarmee er een relatie is tussen SES en gezondheidssituatie;

- Inwoners met lage SES doen vaak eerder en een groter beroep op de eerstelijnszorg ; - Slechtere gezondheid door slechtere omstandigheden en minder goede leefgewoonten; - Lage SES hangt vaak samen met niet-westerse achtergrond;

Kralingen-Crooswijk - Men benoemt dat het aantal onverzekerden toeneemt; - Daarnaast wordt benoemd dat steeds vaker de vraag wordt gesteld m.b.t. benodigde zorg

steeds vaker de vraag wordt gesteld: ‘wat kost het’? - Verder wordt de vraag gesteld; hoe de situatie/combinatie van weinig kennis, weinig geld en

weinig (toekomst-)perspectief die geldt voor een gedeelte van de inwoners, te doorbreken?

- ‘Dwang’ van familie, zeker naar vrouwen werkt vaak belemmerend voor initiatieven om uit lastige situatie zoals in het vorige punt beschreven, te komen.

- Een gedeelte van deze groep, ook jonge vrouwen tot 30 jaar, heeft geen tot weinig onderwijs genoten.

- Echter, er is ook wel verandering zichtbaar , genoemd als ‘emancipatie’. - Daarentegen is er wel een grote groep ouderen die laaggeletterd is (60% is genoemd) wat

zelfredzaamheid bemoeilijkt. - Men ziet een toename van schuldenproblematiek. Preventie wordt van belang geacht. - Mantelzorg is daarin een belangrijke factor. Echter van belang om mantelzorgers goed ‘uit te

rusten’, ook om overbelasting te voorkomen. Dit geldt zeker ook voor vrijwilligers. Er wordt veel verlangd en verwacht van vrijwilligers.

- Er gebeurt veel op het gebied van vrijwilligerswerk en initiatieven in Kralingen-Crooswijk: o Klussendienst: Doordewijks die tegen kleine vergoeding klussen uitvoert. o Initiatieven door bewonersorganisaties; o Vrijwilligerswinkel waar diensten kunnen worden ‘uitgeruild’.

- Vraagwijzer is een belangrijk punt waar mensen uit de wijken terecht kunnen. De gegevens zullen worden toegestuurd want niet bij alle aanwezigen bekend.

- Aandachtspunt is een sterkere organisatie van de 0e –lijn, deelgemeente en gemeente. Matig tot slecht ervaren gezondheid

Opmerkingen/ discussie Algemeen:

- Gegevens zijn afkomstig uit de Gezondheidsenquête; - Vanaf 16 jr en ouder is gevraagd hoe gezondheid wordt ervaren; - Is niet per definitie het % wat voor het postcodegebied is ingevuld (bijvoorbeeld slechts 2

inwoners ingevuld > herrekening) - Bij de interpretatie wordt ook gekeken naar de opbouw van een wijk - Lager cijfer = gezondheid wordt beter ervaren

Kralingen-Crooswijjk: - In sommige gevallen ervaart men de gezondheid als goed, terwijl deze wel als slecht of matig

kan worden gezien. - Eenzaamheid en isolement worden genoemd als factoren die bijdragen aan het matig tot

slecht ervaren van de gezondheid;

- Ook leefstijlproblematiek wordt genoemd als factor in de wijken waar de gezondheid door een hoger % matig tot slecht wordt ervaren.

- Genoemd wordt de relatie eenzaamheid en een lage SES. - Maar ook het niet kunnen ontwikkelen van een ‘eigen ik/identiteit’, o.a. onder allochtone

vrouwen - Bovenstaande punten worden ook genoemd in relatie tot de zichtbare toename van

psychische problematiek; - Daarnaast worden veel klachten ‘van top tot teen’ gezien bij o.a. allochtone vrouwen.

Genoemd wordt dat zij ondanks de klachten gewoon doorgaan, niet aan zichzelf (durven) denken en leven voor de familie. Hier ligt ook de relatie met het niet kunnen ontwikkelen van een ‘eigen ik/identiteit’ zoals eerder genoemd.

- De vraag wordt ook hier gesteld hoe op wijkniveau initiatieven zijn ‘te machten’ als het gaat om aanpak van de verschillende problematieken (Lage SES, leefstijl, eenzaamheid, etc.).

Overgewicht

Opmerkingen/discussie Algemeen - Weer gegeven wordt het % inwoners met een BMI tussen 25 en 30 - Op basis van zelfrapportage : eigen bepaald lengte en gewicht (onderschatting??) - 1/3 tot meer dan de helft heeft dus overgewicht - Geen onderscheid in morbide obesitas Kralingen-Crooswijk: - Grote verschillen zichtbaar: Crooswijk versus Kralingen-Oost : bijna een dubbeling in

overgewicht. - Wat is ‘te zwaar’? Het besef hiervan verschilt: in diverse culturen wordt een hoger gewicht

als ‘gezond ‘ ervaren; - Genoemd wordt dat er weinig besef van gezonde voeding is. Ook in relatie tot

laaggeletterdheid; - Welk voorbeeld wordt door ouders gegeven? Goed voorbeeld doet goed volgen, slecht

voorbeeld ook! - ‘Verplicht’ uitgebreid eten met/voor familie. Grote groep vrouwen in wijken van Kralingen-

Crooswijk kan niet lezen maar heel goed koken, staan hele dag in de keuken.

- Beweegtoestellen aan het Schuttersveld en het sluiten van het zwembad worden genoemd als gemiste kans;. Gebiedsaccounthouder benoemt dat dit momenteel een punt van aandacht is.

Leefstijl: bewegen, roken en alcoholgebruik

Opmerkingen/discussie Algemeen (Toelichting) - Weergegeven is een aantal gedragsdeterminanten van gezondheid: bewegen, roken en

alcoholgebruik. - Bewegen: voldoet men aan de beweegnorm? In kolom 2 wordt het geschatte percentage

inwoners van 20 tot 65 jaar dat te weinig beweegt weergegeven. Deze gegevens zijn berekend met data verzameld door 12 GGD'en. De GGD'en hebben alle afzonderlijk een vragenlijst uitgezet onder de inwoners van hun regio. De vragenlijst bevat vragen over de tijd die besteed wordt aan verschillende activiteiten. Vervolgens wordt berekend of mensen voldoen aan de norm gezond bewegen, dat wil zeggen of ze minstens 5 dagen in de week 30 minuten matig intensief actief zijn. Vervolgens is de samenhang berekend tussen de mate van lichamelijke beweging van de respondenten en de sociaal-demografische voorspellers (leeftijd, geslacht, soort huishouden, etniciteit en inkomen) en stedelijkheid van het woongebied.

- Roken: kolommen 1 en 3. Roken = ja/nee; Zwaar roken = meer dan 21 sigaretten per dag roken. Het geschatte percentage inwoners van 20 tot 65 jaar dat rookt is berekend met data verzameld door 24 GGD'en. De GGD'en hebben alle afzonderlijk een vragenlijst uitgezet onder de inwoners van hun regio. Via twee vragen werd bevraagd of de respondenten roken en hoeveel sigaretten zij gemiddeld per dag roken. Vervolgens is de samenhang berekend tussen het rookgedrag van de respondenten en de sociaal-demografische voorspellers (leeftijd, geslacht, soort huishouden, etniciteit en inkomen) en stedelijkheid van het woongebied.

- Overmatig alcoholgebruik: kolom 4. Het geschatte percentage inwoners dat overmatig alcohol drinkt is berekend met data verzameld door 24 GGD'en. De GGD'en hebben alle afzonderlijk een vragenlijst uitgezet onder de inwoners van hun regio. Via meerdere vragen werd bevraagd of de respondenten alcohol drinken en hoeveel alcohol zij drinken. De norm verantwoord alcoholgebruik is voor mannen maximaal 21 glazen per week, maximaal 5 glazen per drinkdag en maximaal 5 drinkdagen per week. Voor vrouwen is de norm 14 glazen per week, maximaal 3 glazen per drinkdag en maximaal 5 drinkdagen per week. Vervolgens is de samenhang berekend tussen het drinkgedrag van de respondenten en de

sociaal-demografische voorspellers (leeftijd, geslacht, soort huishouden, etniciteit en inkomen) en stedelijkheid van het woongebied.

Kralingen-Crooswijk:

- De getoonde leefstijlproblematiek wordt herkend en ook genoemd in relatie tot problematiek van eenzaamheid : ‘lijden’. Connectie met toename psychische aandoeningen.

- Bovendien wordt ook het hoge percentage werklozen in sommige wijken in relatie tot de leefstijlproblematiek genoemd.

- Leefstijl problematiek: hoe is dit voor kinderen in de Deelgemeente? - In Crooswijk veel rokers > COPDketenzorg! - Groot percentage allochtonen in sommige wijken. Hoe verhoudt zich dit tot het hoge

percentage overmatig alcoholgebruik? - Van groot belang om hier in gezamenlijkheid aandacht voor te hebben. Mede gezien het feit

dat dit factoren zijn waarmee mensen invloed uit kunnen oefenen op hun gezondheid (gezond eten, bewegen en stoppen met roken)

- Welke rol kan de zorgverzekeraar spelen in de aanpak en ondersteuning om te komen tot een betere leefstijl? Ook gezien het aantal achterstandswijken.

Conclusies Een aantal conclusies wat is getrokken:

- De problematiek op het gebied van jeugd en ouderen biedt mogelijkheden voor multidisciplinaire samenwerking in de wijk. Mogelijk liggen er kansen voor een (eerstelijns) netwerk. Daarbij is het noodzakelijk verbinding te zoeken met (deel) gemeente, bewoners, vrijwilligers, mantelzorgers en de verschillende instanties en organisaties die zich o.a. bezig houden met welzijn, inkomen, werk, zorg.

- Stressgerelateerde problematiek voortkomend uit diverse oorzaken en achtergronden (die ook verschillen per wijk in Deelgemeente Kralingen-Crooswijk) biedt ook mogelijkheden voor samenwerking.

- ZorgImpuls heeft per regio een LinkedIngroep. Dit is een platform om met elkaar te netwerken. Zorgverleners kunnen zich via de website van ZorgImpuls hiervoor aanmelden.

Rondje van de zaak Alvorens onder het genot van een hapje en een drankje nog informeel verder te praten, werd uitgesproken dat een dergelijke bijeenkomst, bijvoorbeeld aan de hand van (zorg-) thema zeker voor herhaling vatbaar is. Dit zal door ZorgImpuls worden opgepakt.