Vermaatschappelijking van de zorg: is er een verschil tussen droom en realiteit?

Anja Declercq

Mantelzorg verlichten, niet verplichten!?

Brussel, 12 maart 2015

Vermaatschappelijking van de zorg verwijst naar het streven om mensen met beperkingen, chronisch zieken, kwetsbare ouderen, jongeren met gedrags- en emotionele problemen, mensen die in armoede leven, …., een eigen zinvolle plek in de samenleving te laten innemen, hen daarbij waar nodig te ondersteunen en de zorg zoveel mogelijk geïntegreerd in de samenleving te laten verlopen.

Bron: ‘De kracht van het engagement’, een publicatie van het Departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin

Vermaatschappelijking van de zorg

Hoe doen we dat?

3

‘De visie van de Vlaamse overheid is helder en eenvoudig, namelijk een keuze voor de minst ingrijpende zorg, met name voor zelfzorg, mantelzorg en thuiszorg indien mogelijk. De mantelzorg komt eerst – de professionele zorg is aanvullend.’

Vlaams Ouderenbeleidsplan 2010-2014; Woonzorgdecreet; Dementieplan Vlaanderen

4

Eerst zelfzorg

Dan mantelzorg

En pas daarna: professionele/formele zorg

5

Maar blijft dit haalbaar?

6

In België en Europa: de familiale zorgindex

7

Groeiend aantal alleenwonenden Gezinsverdunning Veranderende patronen van huwen, samenwonen en

kinderen krijgen

Veranderingen aan de vraagzijde

8

Verhoging pensioenleeftijd Veranderende bereidheid tot zorgen? Veranderende familierelaties, ‘family of choice’

Veranderingen aan de aanbodzijde

9

Vlaanderen, 2003: meeste geregistreerde mantelzorgers tussen 40 en 75 jaar; 3 op 10 met vervroegd pensioen (Jacobs & Lodewijckx, 2004)

Nederland, 2008: 50% tussen de 45 en 65 jaar; groep van 65+ groeit (Oudijk et al., 2009)

Ook de mantelzorger wordt ouder

10

Motieven van beleid: mantelzorg is goedkoper, lagere kost voor de gemeenschap

Maar is dat wel zo?

Veel mantelzorgers: – gaan minder werken of stoppen vroeger met werken– verminderen of stoppen vrijwilligerswerk– hebben bijkomende uitgaven, zoals

vervoersonkosten

De kost van de mantelzorg

11

12

Plus

Vroege uittreding uit arbeidsmarkt kost OOK aan de overheid (verloren belastinggeld, kost uitkeringen, ...)

Gezondheidskosten voor overbelaste mantelzorgers

⇒ Berekenen kost mantelzorg is niet zo simpel

13

Berekende hoeveel de overheid per jaar spendeert aan de zorg voor 65-plussers: 7,5 miljard pond in 2010

Uit een bevraging bleek: 8% van de 65-plussers geven minstens 20u zorg per week

75 jaar en ouder: 15% geeft minstens 20u zorg per week

Als je dat zou omrekenen, tegen een prijs van 6,08 pond per uur, dan kom je tot 6,3 miljard pond vrijwillige, informele zorg (=84% van wat de overheid spendeert)

http://ageukblog.org.uk/2012/02/24/social-care-expenditure-in-the-context-of-informal-caring/

Age UK

14

Iets objectievere berekening, en positiever beeld

Maar ook daar haken en ogen aan

Kortom: niet alleen economische, maar ook sociale kost en die sociale kost laat zich niet zo gemakkelijk kwantificeren

15

Veranderingen in bereidheid om mantelzorg te geven

Veranderingen in wens van ouderen om zorg te krijgen van hun kinderen

Medische doorbraken met (sterk) effect op vraag naar zorg?

....

Demo + eco, maar ook maatschappelijke context

16

Mantelzorger worden (M. Broese van Groenou, 2012)

17

… een dynamisch proces

Waarin de mantelzorger ook moet worden ondersteund.

Mantelzorg is…

18

Wachtlijst? Duur? Behandelt formele zorg de mantelzorger als een

volwaardige partner in de zorg?

Kwaliteitsvolle thuiszorg vertrekt van wat er al aanwezig is bij de cliënt, steunt wat er is en vult aan waar nodig

Impact van het zorgsysteem

19

Verlichten

Ook in het buitenland

20

21

Living longer, living well (Samir Sinha, 2013) Eén van de aanbevelingen: meer steun bieden aan

mantelzorgers

Ontario, Canada

22

Verplichten

En

23

24

25

Mantelzorgers betrekken en uitnodigen, niet verplichten

Mantelzorgers ondersteunen

Mantelzorgers waarderen

Aanbevelingen

26

Vragen?

27