Verleidelijk bruikbaar solide

Ruimtelijke kwaliteit is één van de hoofdbelangen in het beleid

van Provincie Noord-Holland. Op 19 februari 2015 organiseert de

provincie een openbare werkbijeenkomst over dit onderwerp, onder

de titel ‘Verleidelijk, bruikbaar, solide’. Welke lessen kunnen we

samen trekken uit het werken aan ruimtelijke kwaliteit de afgelopen

periode? Wat ging goed, wat kan beter? Daarnaast blikken we

vooruit naar de komende periode. Waaraan moeten we vasthouden

en wat kan anders?

In deze krant komen onder andere de initiatiefnemers van de

werkbijeenkomst, gedeputeerde RO Tjeerd Talsma en Provinciaal

Adviseur Ruimtelijke Kwaliteit Jandirk Hoekstra, aan het woord.

Ook is een verslag opgenomen van de gesprekken die in de

aanloop naar de werkbijeenkomst door Tjeerd Talsma en Jandirk

Hoekstra met deskundigen op het gebied van ruimtelijk kwaliteit

en betrokken bestuurders zijn gevoerd. Er is een prominente plek

ingeruimd voor beeldmateriaal, bestaande uit foto’s van fotograaf

Theo Baart rond het thema infrastructuur en een reeks sprekende

voorbeelden van Noord-Hollandse projecten van de afgelopen

vier jaar.

Veel lees- en kijkplezier!

Verleidelijk Bruikbaar Solide2

Het krachtenspel van de ruimtelijke ordening 3

Tjeerd Talsma

Provincie zet in op ruimtelijke kwaliteit 4

De maakbare samenleving bestaat! 5

Jesse Frederik

Werkdiners ruimtelijke kwaliteit 6

Bart Witteman

Landschap en infrastructuur 11

Theo Baart

Pad langs A4 bij Lisserweg 12

Ecoduct over Zandvoortselaan, Bentveld 14

Ecoduct over spoor en N524 bij Crailoo, Hilversum 16

Rijnlanderweg, Hoofddorp, langs kantorenpark Beukenhorst 18

Nieuwe brug Aalsmeerderweg over verlegde N201, Rijsenhout 20

Vijfhuizen, Hoofdvaart 22

Omlegging A9 bij Badhoevedorp 24

A1 bij Laren 26

Westrandweg A5 bij Sloterdijk, Amsterdam 28

Natuurboulevard langs A1 en IJmeer, Diemen 30

A7 bij Twisk 32

Beetserweg, A7, Beemster 34

OV-knooppunt Sloterdijk, Amsterdam 36

Strand aan het IJ voormalige NDSM werf, Amsterdam Noord 38

Oostzanerveld bij Zaanstad 40

Noord-Hollands kanaal bij Achtergraft 42

Westfriese Omringdijk bij Eenigenburg 44

Oosterterpweg, Wieringerwerf 46

Hondsbossche Zeewering, Camperduin bij Schoorl 48

N99 en Balgzanddijk 50

Essay ‘Verleidelijk, bruikbaar en solide’ 52

Jandirk Hoekstra

Collectie 53

Vervolg essay ’Verleidelijk, bruikbaar en solide’ 70

Colofon 72

x10

Zandsuppletie Hondsbossche Zeewering 53

Dynamisering Noord-Hollands duin 54

Nieuwe Westrandweg A5 54

Voorstudie Wind Op Land 55

Uitvoeringsprogramma Stelling van Amsterdam 55

Dijkversterking Hoorn-Amsterdam 56

Structuurvisie Provincie Noord-Holland 57

OV-knooppuntenbeleid 57

Kwaliteitsbeeld voor het MRA-landschap 58

Netwerk Gooise natuur 59

x100

Nieuw stationsplein Zandvoort 59

Landschapsontwikkelingsplan Bloemendalerpolder 60

Programma Groene uitweg 60

Nieuw landgoed Wickevoort 61

Nieuw informatiecentrum Huis van Hilde 61

Kansen voor kernen in de Kop 62

Inrichtingsplan Koopmanspolder 63

Ontwerp Park 21 Haarlemmermeer 63

Gebiedsvisie voor polder Waard Nieuwland 64

Schoonwatervallei Castricum 64

Nieuw landgoed Terra Nova 65

Inrichting sloepennetwerk Laag-Holland 65

x1000

Toegankelijk maken Polder IJdoorn 66

Nieuwbouw CONO kaasfabriek 66

Zuiverend park de Ceuvel: een voorbode 67

Nieuw gemaal Schardam 67

Erven en landschap in verandering 68

Nieuwe gedaanten voor oude habitats 69

Verbeteren routenetwerk Noord-Holland 69

Energiecoöperatie DE Ramplaan en de Nieuwe Akker 70

Inhoud Collectie

3

De ruimte in Noord-Holland transformeert.

Overheden, ondernemers, agrariërs, bewoners,

actiegroepen proberen ieder vanuit eigen inzichten

en (financiële) belangen het ruimtelijk domein in te

vullen. In dat krachtenspel is het belangrijk om als

verantwoordelijk bestuurder vast te houden aan een

aantal uitgangspunten.

Voor mij staat het publieke belang van ruimtelijke

kwaliteit centraal. Hoewel iedereen aan dat begrip

een eigen invulling geeft, zijn we het met elkaar

eens dat aantrekkelijke en bereikbare woon- &

werkomgevingen in een veelzijdig en beleefbaar

landschap een waardevol goed voor iedereen zijn.

De ruimtelijke kwaliteit van onze provincie is

kwetsbaar. Onzorgvuldige behandeling van onze

cultuurhistorisch waardevolle landschappen kan tot

een definitief verlies van overgeleverde kwaliteiten

leiden. Net als uitgestorven diersoorten komen

verwoeste landschapstypen niet meer terug.

Het krachtenspel van de ruimtelijke ordening

Een ander uitgangspunt voor een standvastige

bestuurlijke lijn is het hebben van een visie op de

ruimtelijke ordening van functies. De taak van de

provincie is vooral om ervoor te zorgen dat mensen

goed kunnen wonen, werken én recreëren in Noord-

Holland en dat op een houdbare en duurzame manier.

Onze visie hierop is vastgelegd in de provinciale

structuurvisie. Elk voorstel voor verandering in het

ruimtelijk domein moet passen binnen die visie.

Wanneer we alle ruimtelijke claims op de kaart van

Noord-Holland projecteren, blijkt dat we soms meer

willen dan er ruimte is of het landschap kan dragen.

Een belangrijk uitgangspunt moet dan ook zijn dat we

keuzes maken. Keuzes waarvan we ook op de langere

termijn geen spijt krijgen. Zo hebben we niet alleen

de verantwoordelijkheid om voldoende woonruimte

voor de komende jaren te creëren, maar ook om te

zorgen voor een prettige, groene leefomgeving voor

toekomstige generaties.

Geen bestuurder heeft op gebied van ruimtelijke

ordening en kwaliteit de wijsheid in pacht. Daarom

is het zo belangrijk dat we in Noord-Holland onze

organisatie de afgelopen jaren hebben verstevigd met

een ruimtelijk adviseur in de persoon van de PARK

(Provinciaal Adviseur Ruimtelijke Kwaliteit) en een

ARO (Adviescommissie Ruimtelijke Ontwikkeling).

Nu is een moment aangebroken om te reflecteren,

successen te vieren en vooruit te kijken. Welke sporen

moeten we vasthouden als we terugblikken? En nog

spannender, welke ontwikkelingen voorzien we

voor de toekomst? Gaan we door op dezelfde voet

of is er een trendbreuk op komst? Het lijkt me heel

goed om daar met elkaar bij stil staan en te kijken

of we een agenda voor de komende periode kunnen

formuleren. Want één ding weten we inmiddels zeker,

de ruimtelijke ordening is nooit af.

Tjeerd Talsma

Gedeputeerde Ruimtelijke Ordening


Mooi en veelzijdig Noord-Holland

Noord-Holland is een mooie en veelzijdige

provincie. Binnen de grenzen van de provin-

cie is een aantal belangrijke economische

motoren van Nederland, bruisende ste-

den, verschillende kusten, natuurgebieden

en waardevolle landschappen te vinden.

Juist die combinatie en contrasten maken

Noord-Holland bijzonder. De provincie zorgt

samen met andere overheden voor een aan-

trekkelijk vestigingsklimaat en een passende

invulling van de leefomgeving. De provincie

doet dit aan de hand van de structuurvisie

en bijbehorende ruimtelijke verordening. In

de structuurvisie staan duurzaam ruimtege-

bruik, klimaatbestendigheid en ruimtelijke

kwaliteit als hoofdbelangen centraal.

Structuurvisie Noord-Holland 2040

De Provincie Noord-Holland heeft een ste-

vig beleid neergezet in haar structuurvisie

ten aanzien van het hoofdbelang ruimtelij-

ke kwaliteit en de uitwerking daarvan voor

de verschillende landschappen. Enerzijds

door zoveel mogelijk te kiezen voor binnen-

stedelijke ontwikkeling. Hiermee houdt de

Provincie Noord-Holland de landschappen

open en dichtbij. Anderzijds door te sturen

op ontwikkelen vanuit de karakteristieke

kenmerken van Noord-Hollandse land-

schappen. Zo blijft de provincie bijzonder en

aantrekkelijk om in te wonen, te werken en

te recreëren.

Aan de structuurvisie zijn activiteiten en

instrumenten gekoppeld die nadere invulling

geven aan het beleid op het vlak van ver-

sterking van het stedelijk gebied, het open-

houden van het landschap en werken aan de

ruimtelijke kwaliteit van de landschappen.

Woningbouwbeleid

Met betrekking tot de binnenstedelij-

ke ontwikkeling coördineert de provincie

afspraken tussen gemeenten binnen zeven

“woningmarktregio’s” in Noord-Holland.

Vraaggestuurd bouwen is het provinciale uit-

gangspunt voor de regionale kwalitatieve en

kwantitatieve woningbouwprogrammering.

Voor ontwikkeling buiten bestaand stedelijk

gebied moet eerst nut en noodzaak volgens

de woningbouwprogrammering worden

aangetoond en er mogen geen binnenste-

delijke alternatieven zijn. Daarnaast trekt

de provincie vastgelopen woningbouw- en

stads- en dorpsontwikkelingsprojecten vlot.

‘Maak Plaats’

Evenzo belangrijk is de vaststelling van de 10

uitgangspunten uit het boek ‘Maak Plaats’,

waarin het concept van openbaar vervoers-

knooppuntontwikkeling (stationsontwik-

keling) in Noord-Holland is gelanceerd. De

knooppuntontwikkeling is uitgangspunt voor

duurzame stedelijke ontwikkeling, waar-

bij het de bedoeling is dat de plaats in het

netwerk van een openbaar vervoersknoop-

punt en de ruimtelijke ontwikkelingskansen

rond het knooppunt optimaal worden benut.

Meest in het oog lopend uitgangspunt is

om minimaal 50% van de nieuwbouw van

woningen binnen een straal van 1200 meter

rondom een station te laten plaatsvinden.

Instrumenten Ruimtelijke Kwaliteit

Naast het beleid voor binnenstedelijke

ontwikkeling heeft de provincie een aantal

elkaar aanvullende instrumenten ter bevor-

dering van de ruimtelijk kwaliteit. Hiervan

zijn de voornaamste: de Provinciaal Adviseur

Ruimtelijke Kwaliteit (PARK), de Adviescom-

missie Ruimtelijke Ontwikkeling (ARO), de

Taskforce Ruimtewinst (TFR) en de Ruimte

voor Ruimte regeling.

Provinciaal Adviseur Ruimtelijke Kwaliteit

De provincie laat zich door de PARK advise-

ren over de belangrijkste ruimtelijke ontwik-

kelingen en opgaven op het provinciale en

regionale schaalniveau. De PARK levert een

bijdrage aan het bewustzijn, onderzoek en

debat over de transformatie en inrichting

van Noord-Holland. Ook kan de PARK een

impuls geven aan ruimtelijke plannen en

projecten die van provinciaal belang zijn.

Adviescommissie Ruimtelijke

Ontwikkeling

De ARO is een onafhankelijke commissie die

Gedeputeerde Staten adviseert over de kwa-

liteit van nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen

met impact in het landelijk gebied, als nut en

noodzaak zijn aangetoond en een oplossing

binnen bestaand stedelijk gebied onmogelijk

is. De ARO gebruikt de provinciale Leidraad

Landschap en Cultuurhistorie, waarin een

uitvoerige beschrijving van de provinciale

landschappelijke en cultuurhistorische waar-

den is opgenomen, als toetsingskader.

Taskforce Ruimtewinst

De TFR is een onafhankelijke commissie van

Provincie Noord-Holland. Gemeenten kun-

nen de taskforce, bestaande uit een panel

van deskundigen, inschakelen voor hulp bij

ontwikkelingen die moeilijk van de grond

komen of behoefte hebben aan een nieuwe

impuls. Met ondersteuning vanuit de provin-

cie organiseert de taskforce een ‘assist’, een

-letterlijke- voorzet. Het is vervolgens aan

de gemeente om uit deze voorzet te scoren.

De focus van de TFR ligt op stationsomge-

vingen en badplaatsen.

Ruimte voor Ruimte regeling

Tot slot is de Uitvoeringsregeling Ruimte

voor Ruimte gericht op verbetering van de

ruimtelijke kwaliteit van het landelijk gebied

door bestemmingswijzigingen en sloop van

storende of niet passende bebouwing in het

landschap. Als tegenprestatie voor de sloop

krijgt de aanvrager planologische medewer-

king voor nieuwbouw op een andere plek

of op de saneringslocatie. Hierbij zijn voor-

waarden verbonden aan de omvang van de

nieuwbouw, de vormgeving en inpassing.

Provincie zet in op ruimtelijke kwaliteit

5

Jan-Peter Balkenende kondigde het een kleine twaalf jaar geleden al

aan: de dood van de maakbaarheids gedachte. ‘Zowel de samenleving

als de economie laat zich niet maken,’ wist de latere premier.

Steevast wordt ‘de maakbare samenleving’ tegenwoordig vooraf-

gegaan door ‘de illusie van’ of ‘toen een geloof in […] nog bestond’.

Je bent eigenlijk maar een slappe idealist als je nog zo naïef bent te

geloven in maakbaarheid.

Ik zal maar kleur bekennen: ik ben zo’n slappe idealist. Nooit heb ik

kunnen begrijpen hoe je in het alternatief kunt geloven. Als de samen-

leving niet maakbaar is, wie maakt de samenleving dan? De Hegeli-

aanse geest? Marxistisch materialisme? Lovecrafts Cthulhu?

Laat ik eens iets geks suggereren: mensen maken en hermaken de

samenleving. Constant. Een ondernemer wordt nooit naïef maakbaar-

heidsdenken verweten als hij met een revolutionair idee fundamentele

verandering teweeg wil brengen – dat zou ook best absurd zijn.

‘Hé, luister, ik heb een idee: Uber, een app die chauffeurs aan klanten

koppelt, waarbij wij een klein bedrag op elke rit pakken. Geweldig

concept! We gaan alle spelregels van de taxibranche herschrijven!’

‘De economie is niet maakbaar.’

‘O ja, laat maar dan.’

Eigenlijk maken anti-maakbaarheidsdenkers dan ook een veel be-

perktere claim. Tuurlijk, de samenleving wordt gemaakt door mensen,

maar er zijn vormen van maakbaarheid die beter zijn dan andere. ‘De

complexe maatschappelijke en economische realiteit is niet dwingend

vanuit de overheid te sturen,’ zo stelde Balkenende het in zijn afscheid

van het maakbaarheidsdenken.

Pieter Cort van der Linden, de laatste liberale premier van Nederland

voor Rutte, hield er zelfs een positievere visie op overheidsinterventie

op na. ‘Wanneer door de onthouding der overheid de heerschappij

van het toeval in de hand wordt gewerkt, de ongelijkheden der be-

staande wetgeving worden bestendigd, en de overmacht van enkelen

wordt begunstigd, is het laisser faire eene valsche leuze,’ zo schreef

hij in zijn boek over een toekomstige liberale partij. ‘Het bevordert

niet de vrijheid, maar belemmert haar.’

Een eenzijdige afkeer van ‘dwingend overheidsoptreden’ miskent dan

ook de grote maatschappelijke vooruitgang die is geboekt door zulk

optreden. Natuurlijk, de open deuren – kinderarbeid, slavernij, de

achturige werkdag en ga zo maar door – maar ook op veel kleiner ni-

veau heeft sturing van het economische verkeer successen gebracht.

Neem de ruimtelijke ordening. Waar in Nederland de ruimtelijke

ordening een belangrijke planmatige rol had, was deze rol in België

lange tijd primair beperkt tot, in de woorden van een Belgische histo-

ricus, ‘het aanleveren van bouwen verkavelingsvergunningen’. Het

initiatief lag bij de markt, bij Belgische gezinnen die middels premies

werden aangemoedigd tot individueel ruimtegebruik en privébezit.

Door het gebrek aan planning staat Vlaanderen vol met lintbebou-

wing, lange aaneengesloten bebouwing langs een bestaande weg of

rivier. Zulke bebouwing zorgt ervoor dat er relatief veel mensen langs

drukke wegen wonen, zodat ze lijden onder luchtvervuiling, geluids-

hinder en filevorming. Bovendien zorgt de uitgespreidde bebouwing

ervoor dat de Vlaamse overheid miljarden euro’s aan meerkosten

moet maken voor nutsvoorzieningen als waterzuivering, afvalopha-

ling en gas- en elektriciteitsdistributie. ‘Voor het rommelige gebruik

van de ruimte in Vlaanderen betalen we als samenleving een hoge

tol,’ constateert Erik Grietens van de Bond Beter Leefmilieu terecht.

De naïeve maakbaarheidsdenkers die de Nederlandse ruimtelijke or-

dening vormgaven hebben zulke ruimtelijke chaos in ons land voor-

komen.

Eigenlijk is het idee van maakbaarheid in de praktijk nooit weg ge-

weest. Het is alleen veranderd in een ander maakbaarheidsgeloof.

Dezelfde Balkenende die in zijn lezing de keynesiaanse werkloos-

heidsbestrijding, zo gebruikelijk vlak na de oorlog, afdeed met de

mededeling dat ‘de conjunctuur zich niet laat managen,’ was tegelij-

kertijd een voorstander van ‘activerend arbeidsmarktbeleid’ (sollicita-

tie- en presentatietrainingen, reïntegratietrajecten, werkcoaching en

ga zo maar door).

Ook dat is een poging de samenleving te maken zij het anders dan

voorheen.

Het geklaag over ‘het maakbaarheidsgeloof’ is vooral een excuus om

te stoppen concreet na te denken over hoe de wereld beter kan. Het

is altijd uitkijken dat de overheid te veel probeert te doen – dat onze

oplossingen problemen worden. Maar we moeten ook niet de grote

sucessen van maakbaarheid van overheidswege over het hoofd zien,

zoals het ruimtelijke ordeningsbeleid waarmee de overheid ons een

veel efficiënter ingedeelde en leefbaardere ruimte heeft gegund dan

elders. Een algemene afkeer van ‘maakbaarheid’ mondt al snel uit

in het beleidsequivalent van Voltaire’s Dr. Pangloss uit Candide, die

telkens als hij geconfronteerd werd met onrecht, herhaalde dat dit

‘de beste van alle werelden’ is.

Uiteindelijk wordt de samenleving altijd gemaakt. De vraag is alleen

wie de samenleving maken – en hoe.

Jesse Frederik

Journalist bij de Correspondent

Artikel verscheen eerder in de Groene Amsterdammer

De maakbare samenleving bestaat!


Werkdiners ruimtelijke kwaliteit

Voorafgaand aan het evenement op 19 februari

organiseren gedeputeerde Tjeerd Talsma en

Provinciaal Adviseur Ruimtelijke Kwaliteit Jandirk

Hoekstra twee werkdiners over het belang van

ruimtelijke kwaliteit. Bij het eerste diner op

21 januari schuift een gezelschap van experts uit

het vak aan; de week erop wethouders en

burgemeesters uit Noord-Hollandse gemeenten.

Het doel is “alvast te oefenen voor het evenement”,

aldus gedeputeerde Talsma, maar vooral om in

klein comité en goed gezelschap te horen hoe

buitenstaanders het beleid van de provincie in de

afgelopen vier jaar nu hebben ervaren. En wat de

inzet van de provincie op het gebied van ruimtelijke

kwaliteit kán, mag en moet zijn , en of dat zo blijft

in een tijd waarin alles om ons heen ingrijpend

verandert.

Het gezelschap dat bij het eerste diner op 21 januari te gast is

bestaat uit experts uit de ruimtelijke ordening met ervaring in alle

soorten en maten wat betreft ruimtelijke kwaliteit: Jan Winsemius

(Bureau Middelkoop, ARO), Henk Ovink (Ministerie van I&M, Sandy

Task Force- Rebuild By Design), Paul Gerretsen (Vereniging Delta-

metropool), Marinke Steenhuis (SteenhuisMeurs, Des Beemsters

en ARO) en Friso de Zeeuw (Bouwfonds en TU Delft). Vanuit de

provincie woonde naast Tjeerd Talsma en Jandirk Hoekstra

Annemieke Bergsma vanuit de sector RI het werkdiner bij.

Waar kan de provincie het verschil maken?

“Door de energie en ambitie van de provincie

bij ‘Maak Plaats’ beginnen de intenties van het

provinciaal beleid nu te resoneren” Paul Gerretsen

Naar aanleiding van een collectie van projecten die Jandirk Hoek-

stra presenteert vraagt Friso de Zeeuw zich af hoe noodzakelijk het

is dat de provincie zich ook met het kleinste schaalniveau bezig-

houdt. De provincie zou zich wat hem betreft bezig moeten hou-

den met beleid en projecten op de schaal van de provincie (x10)

en met ongeveer de helft van de regionale (x100) projecten. Op

het laagste schaalniveau, de lokale of x1000-projecten heeft de

provincie niet veel toe te voegen. Bewoners, belangenorganisaties

en bedrijven kunnen er daar met elkaar uitkomen, een proces dat

een provincie hooguit kan faciliteren. Tjeerd Talsma antwoordt dat

hij er weliswaar naar streeft om zich vooral te richten op de grote

lijnen, maar dat hij in de dagelijkse praktijk toch veel met die kleine

ontwikkelingen bezig is. Op dat schaalniveau is het landschap van

niemand en het behoud ervan een collectief belang. Wie is er tegen

ruimte voor de uitbreidingsplannen van een goede buur? Tege-

lijkertijd druist het tegen het provinciaal belang in als een zelfde

ontwikkeling overal in ongeveer dezelfde gedaante plaatsvindt en

in totaal de kwaliteit van het landschap fors aantast. De provincie

vindt het immers van belang dat karakteristieke verschillen tus-

sen landschappen overeind blijven. Naar een individuele boer met

groeiplannen is dat echter moeilijk te communiceren.

De waarde van een behouden landschap

Het open en karakteristieke landschap is één van de succesfacto-

ren van Noord-Holland. Een aantrekkelijk en herkenbaar landelijk

gebied is een vestigingsfactor voor de metropool, stellen Marinke

Steenhuis en Annemieke Bergsma. Niet alleen rond Amsterdam en

in de Beemster heeft het landelijk gebied waarde, maar ook in bij-

voorbeeld De Kop. Bescherming van kwaliteitsaspecten is daarom

een bovenlokale opgave. In krimpgebieden bestaat de neiging om

ontwikkelingen ruim baan te geven in het kader van behoud van

economische dynamiek, in de Metropoolregio Amsterdam blijft de

behoefte aan woningbouwlocaties groot. Daar komt bij dat er

7

sprake is van wat Friso de Zeeuw ‘schuivende panelen’ noemt:

plekken die nu goed beschermd worden kunnen straks toch

een bouwlocatie worden. Waak voor wat onder bestuurders wel

‘schuif-schuif’ beleid wordt genoemd. Onder allerlei vormen van

druk blijken harde grenzen toch meer vloeibaar dan gedacht en

geef je als overheid steeds weer een stukje landelijk gebied prijs.

Zorg dat je meer kunt zijn dan ‘een hulpje in de huishouding’

voor zowel gemeenten als grote partijen en wees kritisch op

de effectiviteit en inzetbaarheid van het beschikbare

instrumentarium.

“Voorkom dat je niet meer bent dan het ‘hulpje in

de huishouding’ van gemeenten” Friso de Zeeuw

Trends en transities

Snel na de start van het huidige college bleek in 2011 dat de

woningbouwopgave in de MRA voorlopig enorm blijft. Nu, vier jaar

later, vraagt Tjeerd Talsma zich steeds meer af hoe we die aantallen

kunnen realiseren zonder enorme hoeveelheden landschap op te

geven. De behoefte aan stedelijk wonen kan Noord-Holland een

voordeel opleveren: door verdichting in de bestaande stad vermin-

dert de behoefte aan uitleglocaties en wordt de aantrekkingskracht

van de bestaande Noord-Hollandse steden groter, met name die

boven het Noordzeekanaal. Het concept van de corridors, zoals dat

ook als basis dient voor het programma ov-knooppunten sluit

daar op aan: behoud van contrasten en verschillen en versterking

van stedelijke structuren als de Zaancorridor. Een goede verkno-

ping van stad met landschap is daarin essentieel.

In het gesprek gaat al snel over de grote transitieopgaven die ook

op Noord-Holland afkomen, op het gebied van bijvoorbeeld demo-

grafie, mobiliteit, grondstoffen en energie. Die betekenen ook gro-

te veranderingen voor het uiterlijk van Noord-Holland. Hoe houd je

de kwaliteit ervan op niveau? De deelnemers zijn het er over eens

dat Noord-Holland er bij voorbeeld wat betreft de wateropgave en

demografie in vergelijking met elders goed voorstaat.

Tjeerd Talsma zou graag de bevolking beter betrekken en vraagt

zich af of het mogelijk is om de discussie al in een vroeg stadium

op een breed, publiek plan te voeren. Die vraag blijkt ook elders

actueel. Paul Gerretsen weet dat grote steden wereldwijd de

bevolking betrekken bij grote, cruciale planvormingsprocessen.

Henk Ovink leerde van zijn tijd in New York dat het overwinnen

van desinteresse en cynisme bij de betrokken bevolking veel

inspanning kost, maar loont.

Andersom zijn de gevolgen van de trek naar de stad voor het land-

schap mogelijk verstrekkend, stelt Jan Winsemius. Oriëntatie op de

stad betekent leegloop in de perifere gebieden en daar komen in-

vesteringen in kwaliteit moeilijker van de grond omdat traditionele

Be

eld

Ru

ud

Ka

rsten

s

Presentatie collectie tijdens werkdiner met experts.


inkomstenbronnen kleiner worden en de gemeenten daar nog niet

op zijn ingesteld. Dat kan grote gevolgen hebben voor de kwaliteit

van het landschap in gebieden als de Kop.

“Sinds de start van het denken over

Ruimtelijke Kwaliteit in 2004 heeft de provincie

zich veel beter toegerust op haar ondersteunende

rol daarin” Marinke Steenhuis

Het perspectief van de provincie

Paul Gerretsen stelt dat we het door de enorme schaal en omvang

van de aankomende transities aan de bevolking verplicht zijn haar

beter te betrekken en te consulteren. Henk Ovink vraagt zich daar-

bij af of die opgaven, bijvoorbeeld de energietransitie en water-

veiligheid, niet zo groot zijn dat ze op een nog hoger schaalniveau

zouden moeten worden opgepakt. Tegelijkertijd betekent het feit

dat veel van die opgaven inmiddels op het bordje van de provincie

liggen, ze die ook zelf kan aanpakken en vormgeven. Zorg dat je

dat excellent doet. Vanuit een professionele positie met een net-

werk dat vertrouwen geeft en een sterk apparaat. Dan word je een

welkom en vanzelfsprekend partner. De kennis en instrumenten die

de provincie al in huis heeft, in de vorm van specialisten op allerlei

gebied en ontwerpers, zijn in dat perspectief van belang. Henk stelt

dat ontwerp kan functioneren als een middel dat technische en

wetenschappelijke kennis enerzijds en ervaring vanuit bewoners en

gebruikers anderzijds rond een ruimtelijke opgave bij elkaar brengt.

Op 27 januari vond een tweede diner plaats, waarbij vijf

Noord-Hollandse bestuurders te gast waren op het provinciehuis.

Aanwezig waren burgemeester Elbert Roest van Laren (D66) en

daarnaast de wethouders Judith de Jong (Hoorn, PvdA),

Dennis Straat (Zaanstad, VVD), Ronald Vennik (Velsen, PvdA) en

Jelle Beemsterboer (Schagen, CDA). Vanuit de provincie woonde

naast Tjeerd Talsma en Jandirk Hoekstra Ton Bossink vanuit de

sector RI het werkdiner bij.

Visie en consistentie

Na de presentatie van de collectie van de PARK daagt Tjeerd Talsma

zijn tafelgenoten uit hun ervaringen met de provinciale bemoei-

enis met ruimtelijke kwaliteit te delen. Die blijken in grote lijnen

vergelijkbaar. Jelle Beemsterboer zegt onder de indruk te zijn van

de grote projecten die de provincie leidt, in Schagen zijn dat met

name de aanpak van de kust en de toekomst van de kustplaatsen.

In Hoorn is Judith de Jong erg te spreken over de meekoppel-

kansen die ontstaan bij het versterken van de Markermeerdijk.

Ronald Vennik en Dennis Straat waarderen in de MRA de energie

die de provincie steekt in visievorming en de ondersteuning die ze

daarmee biedt aan gemeenten, zoals bij de Zaancorridor en het

MRA-landschap. Elbert Roest zegt dat er ook in zijn regio, de Gooi-

en Vechtstreek, behoefte is aan het ‘grote verhaal’. Middelgrote

projecten domineren het gesprek, terwijl er juist discussie nodig is

over behoud van regionale structuren die onder druk staan.

Behoud van het leefmilieu aan de oostflank van de MRA en die

van de kwetsbare Oostelijke Vechtplassen in het bijzonder.

Focus op grote structuren en lange lijnen

“Hoe erg is het als het ergens eens een

klein beetje misgaat?” Dennis Straat

“Heb vertrouwen in de werking van de

lokale democratie” Jelle Beemsterboer

De deelnemers zien de provincie bij uitstek als de hoeder van de

grote structuren. Zij kan het verhaal ‘aan de voorkant’ opstellen,

energie genereren en partijen samenbinden. Binnen de gemeente,

zeker de kleinere, heerst vaak de druk van de korte termijn. Daarom

moet tegenover ‘de waan van de dag’ een partij staan die de ambi-

ties vaststelt, kwaliteit nastreeft en gaat voor resultaat op de lange

termijn. Die rol, waar de provincie nu al sterk in is, zou nog ver-

der kunnen worden uitgewerkt. Want daar tegenover staat, dat de

deelnemers vaak focus in het beleid van de provincies nogal eens

missen. Dat betekent dat je vertrouwen moet leren hebben in je

partners (in casu de gemeenten) en moet leren om te gaan met het

feit dat er nu en dan iets mis gaat. Heb meer vertrouwen in de loka-

le democratie en het kwaliteitsbeleid in de gemeenten. Die hebben

9

ook hun lessen geleerd van planologische missers uit het verleden.

Beperk je tot de schaal waarop je het verschil ook werkelijk kunt

maken, luidt de verzuchting.

Het gat tussen structuurvisie en bestemmingsplan

Tjeerd Talsma herkent die constatering maar stelt dat hij ook uit

diverse richtingen druk ervaart om juist in te grijpen in die lokale

processen. Dat is ook niet zo gek want juist daar wordt ruimtelijke

kwaliteit tastbaar. Bovendien zijn niet alle bestuurders en gemeen-

ten even sterk. Bovendien: wanneer je zo’n grote lijn hebt uitgezet

en gemeenten hebt weten te committeren, wanneer laat je het

proces dan los? Hij zou het liefst streven naar een systeem waarin

vertrouwen wordt opgebouwd en vervolgens beloond.

Jandirk Hoekstra stelt daarnaast dat er vaak een gat wordt ervaren

tussen de provinciedekkende structuurvisie en het lokale bestem-

mingsplan. Hoe kunnen we verschil maken tussen de waardevolle

landschapseenheden tegenover de minder kwetsbare plekken in de

provincie? Een soort gebruiksaanwijzing voor de Noord-Hollandse

landschappen (Leidraad 2.0) zou hier goede diensten kunnen be-

wijzen. De provincie is in eerste instantie de partij om opgaven met

een bovenregionaal belang te agenderen en uit te dragen.

Wat komt er op ons af?

Tjeerd Talsma vraagt zich af hoe we nog beter kunnen worden in

het vertellen van die grote verhalen. Hoe betrekken we het publiek

en hoe kunnen we de kennis en interesse die er onder de bevolking

leeft beter benutten?

Judith de Jong gelooft in de kennis ‘buiten’ in de samenleving en

dat we die nog veel beter kunnen benutten. Het inzetten van initia-

tieven en participatie van bewoners is echter een nieuwe kunst die

we ons als overheden nog beter eigen moeten leren maken. Ronald

Vennik vraagt zich wel af in hoeverre dat ook voor de provincie

geldt. Verbeteren van de relatie met de gemeenteraden, die dichter

bij bewoners staan, is wellicht een belangrijker aandachtspunt.

De deelnemers verwachten dat mobiliteit en de trek naar de stad

het aanzicht van de provincie verregaand zullen beïnvloeden. De

trek naar de stad is ook een trek naar voorzieningen, ook op kleinere

schaal naar centrumplaatsen. Tegelijkertijd hoeft de toename van de

mobiliteit geen slecht nieuws te zijn voor een perifeer gebied als de

Kop. Nieuwe vormen van automobiliteit en op de korte termijn de

ontwikkelingen rond de Zaancorridor zouden er toe kunnen leiden

dat de Kop gevoelsmatig dichter bij de MRA komt te liggen.

Be

eld

Ru

ud

Ka

rsten

s

Deelnemers werkdiner met bestuurders.


Elbert Roest wijst op de groei van het aantal ZZP’ers, zoals in het

Gooi. Hun netwerk speelt zich af in huis, op clubs en in bijvoor-

beeld restaurants en cafés. Daarnaast hebben de opkomst van

internetwinkelen en demografische trends als vergrijzing en krimp

gevolgen voor winkels en maatschappelijk vastgoed. Duidelijk is

dat herbestemming uitgroeit tot een enorme opgave die slagkracht

vereist en de schaal van de gemeente overstijgt.

De nieuwe rol van de Provincie Noord-Holland

“De relatie tussen de stad en het landschap

in de MRA is complex en delicaat” Ronald Vennik

Ronald Vennik verwacht dat de komst van de omgevingswet zal

leiden tot een nauwer overleg tussen verschillende overheden,

met als voorbeeld het traject van de dijkversterking Hoorn-Amster-

dam. Het kan geen kwaad te proberen muren tussen verschillende

besturen en ambtenarenapparaten verder te slechten. Het midden-

bestuur heeft als rol de lange lijnen te bewaken en vast te houden

aan consistent en langjarig beleid. In de MRA kan de provincie zich

bewijzen als beheerder van het landschap. De verstedelijkingsdruk

neemt toe, het evenwicht tussen stad en landschap is complex en

delicaat. De opgave is om het landschap niet alleen open maar

ook waardevol en toekomstvast te houden.

“De werkelijkheid vraagt om een

flexibeler overheid, bijvoorbeeld snel

inzetbare teams waarin provincie en

gemeenten samenwerken” Elbert Roest

Met nieuwe samenwerkingsvormen in het perspectief en grote,

soms snel wisselende opgaven in het verschiet moet ook gewerkt

worden aan de flexibiliteit van de organisatie. Idealiter beschikt

de provincie daarvoor over snel inzetbare teams die in samenwer-

king met de gemeenten en andere overheden snel nieuwe urgen-

te projecten kunnen opstarten. Tot slot is er vertrouwen in het

‘can-do’-vermogen van de samenleving. Ook de provincie zal zich

moeten aanleren dat ze zaken over kan laten aan bewoners.

De twee diners in het provinciehuis hebben geleid tot twee in-

spirerende, agenderende bijeenkomsten over het bestaansrecht

en de agenda van een provinciaal ruimtelijk kwaliteitsbeleid.

Gedeputeerde Talsma en PARK Jandirk Hoekstra nemen de uit-

komsten van de twee sessies mee als startpunten en overwegin-

gen voor de discussie die zij op 19 februari zullen voeren tijdens

het evenement over ruimtelijke kwaliteit, in Zaandam.

Verslag Bart Witteman

11

Ik woon in de zuidpunt van Noord-Holland op het

eiland Texel, een kunstmatig eiland in een Vinexwijk.

Centraal gelegen, alles is snel te bereiken, over de

weg, met het vliegtuig of met ander openbaar vervoer.

Het is hier vol, meer mensen hebben ontdekt dat dit

een handige plek is om te wonen en te werken. Die

schaarste aan ruimte is altijd merkbaar en eenvormig-

heid van het landschap ligt op de loer.

Boven het Noordzeekanaal kom ik niet zo vaak, maar

wanneer ik daar kom, kijk ik mijn ogen uit. Behalve

heuvels heb je hier alles: polders, duinen, dijken, ka-

nalen, veenweidelandschappen. Het levert oneindige

vergezichten op, de landtong is omringd door een

Landschap en infrastructuur

Lands End bij Den Helder

1

2

45

6 7

8

9

15

16

17

18

19

20

21

10

14

11

12

3

13

1 Pad langs A4 bij Lisserweg | 12

2 Ecoduct over Zandvoortselaan, Bentveld | 14

3 Ecoduct over spoor en N524 bij Crailoo, Hilversum | 16

4 Rijnlanderweg, Hoofddorp, langs kantorenpark Beukenhorst | 18

5 Nieuwe brug Aalsmeerderweg over verlegde N201, Rijsenhout | 20

6 Vijfhuizen, Hoofdvaart | 22

7 Omlegging A9 bij Badhoevedorp | 24

8 A1 bij Laren | 26

9 Westrandweg A5 bij Sloterdijk, Amsterdam | 28

10 Natuurboulevard langs A1 en IJmeer, Diemen | 30

11 A7 bij Twisk | 32

12 Beetserweg, A7, Beemster | 34

13 OV-knooppunt Sloterdijk, Amsterdam | 36

14 Strand aan het IJ voormalige NDSM werf, Amsterdam Noord | 38

15 Oostzanerveld bij Zaanstad | 40

16 Noord-Hollands kanaal bij Achtergraft | 42

17 Westfriese Omringdijk bij Eenigenburg | 44

18 Oosterterpweg, Wieringerwerf | 46

19 Hondsbossche Zeewering, Camperduin bij Schoorl | 48

20 N99 en Balgzanddijk | 50

21 Lands End bij Den Helder | 11

zee en een meer. Je ervaart geen leegte of verlaten-

heid maar ruimte en variatie die bekoren, en al deze

ruimtelijke kwaliteiten grenzend aan een metropool.

Op het eind van de landtong, die Noord-Holland naar

het noorden toe vormt, is een plek met de wat melan-

choliek stemmende naam Lands End met uitzicht op

het echte eiland Texel.

Infrastructuur verbindt plekken, versnippert het land-

schap, confronteert de gebruiker met tegenstellingen,

en genereert zelf dynamiek. Soms is het een subtiele

verwijzing naar onze geschiedenis, ergens anders is

het de geasfalteerde loper naar de luchthaven of de

stad. Soms is de weg met aandacht vormgegeven en

ingepast in het landschap, een andere keer levert het

toevallige schoonheid op.

Infrastructuur is de ruggengraat van het landschap,

de kapstok voor behoud en nieuwe ontwikkelingen.

Deze reeks foto’s koppelt het gevarieerde Noord-

Hollandse landschap aan infrastructuur, de verbindin-

gen die het waarnemen van de variëteiten aan

landschappen mogelijk maakt.

Theo Baart kijkt naar het veranderende Nederlandse landschap en ziet ruimtelijke

vraagstukken als onderdeel van onze cultuur. www.theobaart.nl

Een serie foto’s van Theo Baart

13Pad langs A4 bij Lisserweg

15Ecoduct over Zandvoortselaan, Bentveld

17Ecoduct over spoor en N524 bij Crailoo, Hilversum

19Rijnlanderweg, Hoofddorp langs kantorenpark Beukenhorst

21Nieuwe brug Aalsmeerderweg over verlegde N201, Rijsenhout

23Hoofdvaart bij Vijfhuizen

25Omlegging A9 bij Badhoevedorp

27A1 bij Laren

29Westrandweg A5 bij Sloterdijk, Amsterdam

31Natuurboulevard langs A1 en IJmeer, Diemen

33A7 bij Twisk

35Beetserweg, A7, Beemster

37OV-knooppunt Sloterdijk, Amsterdam

39Strand aan het IJ bij de voormalige NDSM werf, Amsterdam Noord

41Oostzanerveld bij Zaanstad

43Noord-Hollands kanaal bij Achtergraft

45Westfriese Omringdijk bij Eenigenburg

47Oosterterpweg, Wieringerwerf

49Hondsbossche Zeewering, Camperduin bij Schoorl

51N99 en Balgzanddijk


Vooraf

Over de titel en ruimtelijke kwaliteit als itemEerlijk gezegd heb ik altijd weinig op gehad met het trio bele-

vings-, gebruiks- en toekomstwaarde als driedelig kostuum waarin

ruimtelijke kwaliteit past. Alsof daarmee de veelgestelde vraag

naar een bruikbare definitie van ruimtelijke kwaliteit beantwoord

zou zijn.

Bij het denken over de titel van het evenement, waarmee de balans

wordt opgemaakt van vier jaar werken aan ruimtelijke kwaliteit

door en in de Provincie Noord-Holland, kwam het trio toch met

stip terug. Niet zozeer als check- en afvinklijstje (’ja er is overal

aan gedacht’) maar als samenhangend en betekenisvol geheel.

Niet als in een maatpak maar wel als in een strijktrio, waarin drie

spelers thema’s aan elkaar doorgeven en doorwerken en tot ge-

meenschappelijke klank, kleur en betoog komen. Dat beeld sluit

aan bij mijn overtuiging: de essentie van het werken aan ruimtelij-

ke kwaliteit op het schaalniveau van de provincie is het verbinden

van de thema’s die in ruimtelijk beleid, plannen en projecten bij

elkaar komen, zoals water, ecologie, cultuurhistorie, recreatie,

economie, energie, beleving. Ruimtelijke kwaliteit is niet een lijstje

maar een opgave: namelijk om die thema’s zinvol op elkaar te be-

trekken en door te vertalen in beleid, plannen en projecten. En om

samen met betrokken partijen concepten te ontwikkelen waarin

het ene thema wordt gerespecteerd, terwijl het andere een im-

puls krijgt. Zo kunnen gemeenschappelijke inzichten ontstaan en

kunnen tegenstellingen tussen maatschappelijke belangen worden

overstegen. Samen met initiatiefnemers en partners concepten

ontwikkelen, die èn verleidelijk, èn bruikbaar èn solide zijn, als

missie voor de provincie.

Dit artikel combineert een terugblik op het werk aan ruimtelijke

kwaliteit op provinciaal niveau met een greep uit de collectie van

plannen en projecten die in de afgelopen periode tot stand zijn

gebracht. Tevens neem ik als PARK de gelegenheid een aantal

observaties te verwoorden en degenen die doorwerken aan het-

geen tot stand is gebracht aan te moedigen in hun missie.

Eigen thema’s, inclusief infrastructuur en opdracht aan Theo BaartHet werk van de PARK was ingebed in de agenda van de provincie

voor de afgelopen bestuursperiode. Bij mijn aantreden als PARK

lag er een drietal opgaven te wachten op een frisse aanpak en een

nieuw ‘verhaal’: de toekomst van het landschap van de Metropool-

regio Amsterdam (MRA), veiligheid en kwaliteit voor de kusten

van Noord-Holland en een wenkend perspectief voor de Kop van

Noord-Holland. In alle drie de gevallen ging het om actuele opgaven

waar de provincie ‘aan zet’ was en waar het ruimtelijk beleid handen

en voeten moest krijgen. Met veel inzet van betrokkenen van binnen

en buiten de provincie heeft het werk aan de opgaven ‘verhalen’ en

perspectieven opgeleverd die aan de ‘voorkant’ – dus niet ter toet-

sing van plannen en beleid achteraf – dienst kunnen doen.

Infrastructuur en ruimtelijke kwaliteit op elkaar betrekken stond

ook op de verlanglijst. Dit thema is nog onderbelicht gebleven.

Hier ligt een mogelijke missie voor een volgende PARK: rijks- en

provinciale infrastructuur als ontwerpen inrichtingsopgave. De

foto-opdracht aan Theo Baart (zie elders in deze krant) dient om

infrastructuur en de impact ervan als belangrijk thema binnen het

provinciale werkveld alvast voor het voetlicht te brengen.

Oogst en agenda; de collectieIn deze krant wordt een ‘collectie’ gepresenteerd van plannen en

projecten die in de afgelopen periode van vier jaar zijn geïnitieerd

of uitgevoerd. Die collectie is tot stand gekomen op basis van mijn

persoonlijke keuze. Bij de keuze speelden een aantal overwegingen.

Het moet gaan om plannen/projecten die staan voor het ruimtelijk

beleid zoals dat in de afgelopen periode door de provincie is ge-

voerd. Er zijn ook plannen/projecten bij, die de vinger leggen op

een omslag, een nieuwe tendens of een ruimtelijke ontwikkeling.

Natuurlijk heb ik ook de plannen/projecten gekozen waaraan ik als

PARK – overigens steeds samen met veel anderen – heb gewerkt. De

collectie is niet bedoeld om compleet te zijn, niet alle grand projets

in de provincie zitten er bij. En tenslotte zijn het niet per se alleen

maar goede voorbeelden; er zitten ook discutabele exemplaren

tussen. Maar ze zijn markant en intrigerend; het zijn ‘praatstukken’,

ze nodigen uit tot gedachtenwisseling. En daar is de collectie voor

bedoeld.

‘Verleidelijk, bruikbaar en solide’Vier jaar werken aan ruimtelijke kwaliteit in Noord-Holland;

oogst en agenda

Jandirk Hoekstra

Provinciaal Adviseur Ruimtelijke Kwaliteit (PARK)

53

Om het overzichtelijk te houden is de collectie verdeeld over

drie lagen: de x10, de x100 en de x1000 laag. Die lagen hebben

te maken met de verschillende schaalniveaus waarop de provin-

cie in haar ruimtelijk kwaliteitsbeleid actief is: op het niveau van

de provincie als geheel, of grote deelgebieden als de Kop van

Noord-Holland en de Metropoolregio Amsterdam (MRA). Deze laag

is – op basis van het aantal plannen en projecten dat op deze laag

aan de orde is – voor het gemak de x10-laag genoemd.

Op het regionaal niveau – de x100-laag – heeft de provincie te

maken met een veelheid van plannen en projecten, vaak van ande-

re overheden of marktpartijen. Tenslotte is er de lokale schaal met

een veelheid aan initiatieven en projecten: de x1000-laag. Bij elk

van die lagen hoort een specifieke rol en soort bemoeienis van

de provincie.

In de collectie zijn voor elk van de lagen ongeveer tien voorbeel-

den opgenomen. Sommige daarvan zijn tot stand gekomen dankzij

de provincie, bij andere was de provincie zijdelings betrokken en

bij weer andere nauwelijks of helemaal niet.

De collectie x10Ten eerste is er de laag van beleid, plannen en projecten op

(deel)provinciaal niveau. De Structuurvisie PNH, de Leidraad

Landschap en Cultuurhistorie, het Beleidskader Wind op land, het

OV-knooppuntenbeleid zijn hier voorbeelden van. Maar ook de

versterking van de Noordzeekust (Hondsbossche Zeewering!) en

de dijkversterking Hoorn-Amsterdam horen in deze laag thuis.

Hier is de provincie initiator/uitvoerder van beleid, opdrachtgever

of partner in de ontwikkeling.

De collectie x100Vervolgens is er de laag van de inrichtings- en gebiedsopgaven

op regionaal niveau. Hier horen de grotere wateren natuur-

projecten thuis, de nieuwe schakels in de provinciale (vaar)wegen

en de ontwikkelingslocaties voor wonen, werken en recreëren.

Op dit niveau kan de provincie de rol van (mede-) opdrachtgever

vervullen, is ze partner in de ontwikkeling, of heeft ze een meer

toetsende rol.

De collectie x1000Tenslotte zijn er initiatieven en projecten op lokale schaal, zoals

de ontwikkelingen op de erven, de verbeteringen van het wandel-,

vaar- en fietsnetwerk en lokale initiatieven op gebied van voedsel-

en energieproductie. Omdat dit type dynamiek en deze projecten

veelvuldig voorkomen kunnen ze samen grote impact hebben op

het landschap, vooral als het om ontwikkelingen gaat in het open

landschap of aan de rand van bebouwd gebied. De provincie func-

tioneert op dit schaalniveau in sommige gevallen als toetsende

instantie. Hier kan ze ook de rol van aanjager en stimulator

spelen.

Door de harde kust te verzachten ontstaat hier een heel

nieuw kustlandschap. De ongenaakbare harde rand verandert

in duin en strand met grote mogelijkheden voor natuur en

recreatie. Kustversterking en nieuwe kansen voor ecologie

en economie gaan hand in hand. En een pakket ruimtelijke

kwaliteitsmaatregelen zorgt voor de verankering van deze

nieuwe kust aan het bestaande landschap.

Zandsuppletie Hondsbossche Zeewering

Veiligheid als motor voor een

nieuw kustlandschap

Collage van vernieuwde Hondsbossche Zeewering

Habitattypes

Impressie duinvallei Nieuwe duin (2014)

Be

eld

We

st 8B

ee

ld T

he

o B

aa

rt

Be

eld

We

st 8

Be

eld

We

st 8

x10

Opdrachtgever Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier,

Rijkswaterstaat

Ontwerp (inclusief samenwerking) Van Oord & Boskalis (aannemer),

West8 urban design & landscape architecture (ruimtelijke inpassing),

Witteveen+Bos, Svasek Hydraullics, Altenburg en Wymenga

ecologisch onderzoek

Gereed 2016


Na een periode waarin de zeewering langs de Noordzeekust

veilig werd gehouden door van de eerste duinenrij een strakke

en gefixeerde zanddijk te maken keert het tij. Op basis van het

inzicht dat de dynamiek van wind, getij, zand en zout, die vanaf

de zee het duin binnendringt, daar hoge natuurwaarden creëert,

wordt de zeereep stap voor stap weer dynamisch gemaakt:

kerven, stuifduinen en natte duinvalleien zorgen voor een rijk

en aantrekkelijk nieuw kustlandschap.

Dynamisering Noord-Hollands duin

Duinen worden robuust en

toegankelijk

Twee windsleuven, herstelde natte duinvallei en paraboolduinen

Projecten in het duinlandschap

Graven van een sleuf

Be

eld

Ha

ns W

ind

mu

ller

Be

eld

Ma

rtijn V

os

Be

eld

Ru

ud

Ma

aska

nt

Zoetwatervallei bij de Kennemerduinen

Be

eld

Ina

Ro

els

Dynamisch duin bij overgang

x10

Opdrachtgever Rijk, Provincie Noord-Holland

Betrokken partijen Staatsbosbeheer, PWN, HHNK, HH Rijnland, Landschap

Noord-Holland, Vrienden van de Kennemerduinen

Uitvoering 2010-2014

De Westrandweg, een kortsluiting tussen de A9 en de A10 aan

de westkant van de Amsterdamse regio, is een goed voorbeeld

van een zorgvuldig vormgegeven snelweg, die ook goed in het

landschap is verankerd. Ruime viaducten, prachtige lichtmasten

geven de weg een krachtig eigen gezicht.

Nieuwe Westrandweg A5

Aandacht voor ontwerp levert

soeverein infralandschap

Westrandweg in het landschap

Be

eld

Zw

arts &

Ja

nsm

a A

rch

itec

tsB

ee

ld Z

wa

rts & J

an

sma

Arc

hite

cts

Be

eld

Zw

arts &

Ja

nsm

a A

rch

itec

ts

x10

Opdrachtgever Rijkswaterstaat

Ontwerp Zwarts & Jansma Architects, Royal Haskoning, Witteveen + Bos

Uitvoering/gereed 2013

55

Taakstelling windenergie,

maar wel volgens Noord-Hollandse

formule

Voorstudie Wind Op Land

Wijst de (polder)landschappen in Noord-Holland die geschikt

zijn als dragers van windturbines. Om de ‘windlandschappen’ die

zo ontstaan liggen ‘vides’ om de polders ten opzichte van elkaar

geprononceerd te houden en te voorkomen dat er één diffuus

woud van masten ontstaat. Het ‘torso’ van Noord-Holland

– het veenweidelandschap – blijft vrij.

Auteur Provincie Noord-Holland

Publicatie 2014

Windplan voor Wieringermeer

Be

eld

Th

eo

Ba

art

Windlandschappen in Noord-Holland met ‘vides’

Be

eld

H +

N +

S la

nd

sch

ap

asa

rch

itec

ten

Ring van ‘buiten-plaatsen’,

koesteren en vieren

Uitvoeringsprogramma Stelling van Amsterdam

De monumentale ring van forten en inundatiewerken, die in een

ruime boog de Metropoolregio Amsterdam omspant, krijgt een nieuw

leven. Stap voor stap lukt het om economische dragers te vinden die

dit Unesco Werelderfgoed nieuw elan en betekenis te geven.

Vuurtoreneiland

Fort Resort Beemster

Stelling van Amsterdam

Initiatief Provincie Noord-Holland

Vuurtoreneiland

Betrokken partijen B. Boswijk, S. Overeinder (planvormingsfase)


Fort Resort Beemster

Betrokken partijen Fort Resort Beemster

Gereed 2012

Be

eld

Th

eo

Ba

art

x10

x10

Windlandschap Wieringermeer

Windlandschap Wieringermeer


De versterking van de dijken, die Laag-

Holland beschermen tegen hoge water-

standen van het Markermeer-IJmeer, is een

uitdagende opgave. In een eeuwenlange ge-

schiedenis van vlechten, kruien, verleggen,

dichten en ophogen heeft zich een monu-

mentale structuur gevormd, die beeldbepa-

lend is voor dit deel van de provinciale kust.

De dijk heeft zich ontwikkeld tot een lang

lint waarlangs intensief wordt gewoond, ge-

fietst, gewandeld, gevaren en gefoerageerd.

Het is de opgave om te onderzoeken of de

noodzakelijke versterkingsmaatregelen het

monumentale karakter van de dijk, maar ook

het wonen, recreëren en de natuur kunnen

‘bedienen’. Om dat te bewerkstelligen heeft

de provincie in samenwerking met Hoog-

heemraadschap Hollands Noorderkwartier

(HHNK) en Rijkswaterstaat het Kader Ruim-

telijke Kwaliteit Markermeerdijken ontwik-

keld. Daarin zijn de kwaliteiten en de

kansen voor de verschillende thema’s in

beeld gebracht. Vervolgens zijn de verschil-

lende dijkeenheden (bv de Hoornse Baai,

Waterlandse Kust) benoemd en is voor elk

van die eenheden aangegeven welke waarde

leidend zou moeten zijn bij de keuze tussen

de mogelijke dijkversterkingsmaatregelen.

Waar ‘cultuur’ leidend is, is behoud van het

huidige dijklichaam de beste oplossing en

waar ‘natuur’ leidend is kan de ‘oeverdijk’

als favoriete oplossing uit de bus komen.

De oeverdijk is een nieuw, ‘zacht’ verster-

kingsprincipe, waarbij er vóór de bestaande

dijk een brede strook zand wordt aange-

bracht met een kruin die ongeveer half zo

hoog is als de bestaande dijk. Met het toe-

passen van de oeverdijk ontstaat er langs het

Markermeer een gevarieerd oeverlandschap;

een brede overgangszone tussen land en

water die aantrekkelijke mogelijkheden kan

opleveren voor natuur en recreatie.

Momenteel wordt er door HHNK in samen-

werking met rijk, provincie en belangenor-

ganisaties langs de dijk hard samengewerkt

aan het Projectplan voor de dijkversterking.

Het Kader Ruimtelijke Kwaliteit is daarbij

richtinggevend. Het is opgesteld door

HHNK en provincie in samenwerking met de

ontwerpers van Arcadis, RHDHV en Vista.

Dijkversterking Hoorn-Amsterdam

Aaneensmeden van oud en nieuw,

recreatie en natuur, techniek en

schoonheid

Kader Ruimtelijke Kwaliteit

Waterkering als route

Be

eld

Pa

rido

n x d

e G

roo

t

Markermeerdijk nabij Uitdam

Be

eld

Ja

n Tu

ijp

Voorstel Zeevang

Voorkeursoplossing

Huidige situatie

Doorsneden

Aanbrengen oeverdijk

Buitenwaarts asverschuiving met flauwe oever

Binnenwaarts

x10

Initiatief Provincie Noord-Holland, Hoogheemraadschap

Hollands Noorderkwartier

Auteur/ontwerp (inclusief samenwerking) Provincie Noord-Holland,

Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, Rijkswaterstaat

(Hoogwaterbeschermingsprogramma), ARCADIS, Royal HaskoningDHV, Vista

Gereed 2021

- PARK-project -

57

Essentie voor ruimtelijke kwaliteit: definieert Bestaand Bebouwd

Gebied; daarbuiten kunnen locaties ontwikkeld worden, mits

de overgeleverde structuren worden gerespecteerd en er wordt

bijgedragen aan de kwaliteit van het landschap.

Verdichten, versnellen,

veraangenamen

OV-knooppuntenbeleid

Middels het OV-knooppuntenbeleid wil de provincie de stations-

locaties in het stedelijke gebied in de provincie als brandpunten

van gevarieerde activiteit, intensieve stedelijke functies en sterke

karakters een impuls geven. Het OV-knooppuntenbeleid is ook

bedoeld als een alternatief voor verdere uitwaaiering van

verstedelijking in het landschap van de provincie.

Auteur Provincie Noord-Holland

Publicatie 2011

Structuurvisie Provincie Noord-Holland

Begrensd stedelijk gebied

ontziet het landschap


Partners Gemeentes, Metropoolregio Amsterdam (MRA), Ministerie van I&M,

Nederlandse Spoorwegen, OV Bureau Randstad, Pro Rail, Stadsregio

Amsterdam, Radboud Universiteit Nijmegen, Universiteit van Amsterdam

(iTod), Vereniging Deltametropool, Connexxion

Jaar planvorming 2013-2014

Structuur visie, totaalkaart Bestaand Bebouwd Gebied (BBG)

Case: Zorgpark Monnikenberg, project buiten BBG

Be

eld

Bo

sch

-Sla

bb

ers

Montage ‘Buitenpoort’: OV-knooppunt aan het landschap

OV-netwerk met knooppunten

x10

x10

‘Vlindermodel’

Openbaar vervoer

Wegen Menging

Intensiteit

NabijheidLangzaam verkeer

PlaatsKnoop

Recreatiegebied ‘t Twiske

Be

eld

Ja

n Tu

ijp


De ‘nieuwe kaart’ van het MRA-landschap

laat een rijke wolk aan projecten zien.

Herbestemming van forten in de Stelling,

(natuur)compensatie bij uitbreiding van

infrastructuur, herontwikkeling van recrea-

tiegebieden, nieuwe verbindingen voor voet-

gangers en fietsers, waterberging et cetera.

Het Kwaliteitsbeeld is in een reeks ateliers

met direct betrokkenen opgesteld als ge-

meenschappelijke koers voor al die verschil-

lende projecten en initiatieven. Om te stimu-

leren dat de individuele projecten kwaliteit

toevoegen aan het grotere geheel. Het Kwa-

liteitsbeeld bestaat uit perspectieven voor de

grote thema’s die in het MRA-landschap aan

de orde zijn: water, natuur, infrastructuur en

verstedelijking, beleving en productie. Zo

wordt in het ‘water’-perspectief geschetst

hoe in het MRA-landschap rekening kan

worden gehouden met de toekomstige wa-

terveiligheids- en waterkwaliteitsopgave.

Tevens is een aantal overkoepelende princi-

pes benoemd dat leidend zou moeten zijn bij

de invulling van projecten in het landschap.

Om het communicatieproces met initiatief-

nemers dat daarbij hoort te vergemakkelij-

ken is door de Dienst Ruimtelijke Ordening

Kwaliteitsbeeld voor het MRA-landschap

Landschap in de metropoolregio

wint aan kracht bij samenhang

tussen projecten

Initiatief Projectgroep MRA-Landschap

Auteur/ontwerp Provincie Noord-Holland, Dienst Ruimtelijke Ordening

Amsterdam (DRO), Boom Landscape, Rijnboutt

Publicatie 2014

Be

eld

Ja

n Tu

ijp

Be

eld

Ja

n Tu

ijp

Overzicht van projecten in het MRA landschap

Kwaliteitsbeeld Metropoolregio Amsterdam (MRA): principes

MRA: vaarmetropool Strand van de metropool

x10

Noordzeekust

Kust IJsselmeergebied

Landgoederen-, bos- (en heide)complexen van de

binnenduinrand en het Gooi

Woongebied grenzend aan EHS en RodS: betere verbinding

stad-land voor langzaam verkeer

Recreatie om de Stad (RodS) en bosgebieden:

de grote recreatielandschappen

Snelfietsroutes/fietssnelwegen (indicatief)

OV-knooppunt grenzend aan MRA-landschap; buitenpoort

genoemd in programma OV-knooppunten Provincie Noord-Holland

Grote plassen en meren (vaar- en zwemwater)

IJmeer

Amsterdam (DRO) een spel ontwikkeld.

Door dat te spelen met betrokkenen wordt

snel duidelijk wat er allemaal speelt rond

een bepaald initiatief en hoe de bijdrage aan

de kwaliteit het MRA-landschap als geheel

vorm zou kunnen krijgen. Momenteel wordt

onderzocht hoe het Kwaliteitsbeeld kan

worden vertaald in een ‘Agenda voor het

MRA-landschap’. De kaartbeelden voor het

Kwaliteitsbeeld zijn ontwikkeld door Philo-

mena van Vliet en David Kloet in samenwer-

king met het ontwerpteam van de provincie.

- PARK-project -

59

Een stelsel van verbindingen en ecoducten zorgt ervoor dat

de verschillende onderdelen van het Goois Natuurreservaat

aan elkaar worden ‘geklonken’ tot een groot en robuust

natuurcomplex.

Verbindingen geven natuur

robuustheid en formaat

Netwerk Gooise natuur

Natuurbrug Zanderij Crailoo Voorlopig ontwerp ecoduct Zwaluwenberg

Ecologische verbindingszone

Be

eld

Go

ois N

atu

urre

serva

at

x10

Opdrachtgever Rijkswaterstaat, Provincie Noord-Holland

Ontwerp (inclusief samenwerking) aannemingscombinatie H2Eco

(Hegeman Beton- en Industriebouw en Mobilis), Goois Natuur

Reservaat (toelopen)


Een nieuwe entree voor het

strand van de Metropoolregio

Amsterdam

Nieuw stationsplein Zandvoort

Van de circa 5 miljoen dagrecreanten die jaarlijks Zandvoort

bezoeken komt het grootste deel met de trein. De entree van het

strand van de Metropoolregio Amsterdam is ronduit belabberd.

Het station uitlopend kom je in een non-descripte ‘waaihoek’

terecht, die lijkt op een willekeurige flatwijk van een groeikern.

Niets wijst vooruit naar strand en zee. Het plan voor een nieuw

stationsplein van Zandvoort is een belangrijke stap in de goede

richting. Op deze manier voortgaand kan de allure van weleer van

Zandvoort als badplaats een eigentijdse invulling krijgen.

x100

Huidige situatie

Stationsgebouw van Zandvoort

Huidige entree naar het strand

Toekomstige situatie

Schematische plankaart

Initiatief Gemeente Zandvoort

Ontwerp (inclusief samenwerking) Dienst Ruimtelijke Ordening

Amsterdam (DRO), Cultuurfabriek i.s.m. Cascoland

Jaar planvorming 2012-2014 Uitvoering 2015-2020


Dit is een omvangrijk programma van projecten ter verbetering van

het landschap aan de oostflank van de Metropoolregio Amsterdam.

Het programma dient als compensatie voor de verbetering van de

infrastructuurbundel tussen Amsterdam, Almere en het Gooi.

Het omvat fietsbruggen, ecologische verbindingen, verbetering

van vaarverbindingen, nieuwe bezoekerscentra en de invulling van

voormalige forten. Het oeverlandschap van het IJmeer en Gooimeer

wordt dit alles aantrekkelijker en toegankelijk voor mens en natuur.

Programma Groene uitweg

Compensatie voor infra verruimt

gebruiksmogelijkheden en verrijkt

landschap

Voor de ontwikkeling van de Bloemendalerpolder als nieuw

woonlandschap is het van groot belang te leren van de fouten die

in het verleden met dergelijke locaties zijn gemaakt. Vaak waren

er ferme landschappelijke ambities, maar die bleken gaandeweg

het ontwikkelproces steeds minder haalbaar. Om het gevaar te

bezweren dat hier een losliggend en verweesd wooneiland tussen

Vecht en Amsterdam-Rijn Kanaal ontstaat, is het van groot belang

voor een goede verankering aan EN het omliggend landschap

EN het stedelijk gebied van Weesp (inclusief het knooppunt

Weesp NS) zorg te dragen.

Opdrachtgever Marktpartijen Bloemendalerpolder

Ontwerp Strootman Landschapsarchitecten

Uitvoering/gereed 2015 - …

Landschapsontwikkelingsplan Bloemendalerpolder

Ambitie: wonen verankerd aan

stad èn landschap

x100 x100

Schetsontwerp van het landschapsontwikkelingsplan

Impressie van de Brede Laan

Impressie van een singel in Lanenrijk

Impressie Bloemendalergouw

1 Route Natuurboulevard

4 Ecologische verbindingszone Bovendiep

Be

eld

Ho

fstra|H

ee

rsch

e/R

oya

l Ha

skon

ing

B

ee

ld M

ich

iel Tro

mp

Be

eld

Ro

yal H

asko

nin

g

Be

eld

Ge

ert T

imm

erm

an

s

Be

eld

Ge

ert T

imm

erm

an

s

2 Natuurboulevard langs het IJmeer 3 Natuurboulevard

5 Verbindingszone biedt ruimte voor recreatie

4-5 Opdrachtgever Provincie Noord Holland

Partners Provincie Noord-Holland, Stadsdeel Oost, Dienst Ruimtelijke

Ordening Amsterdam (DRO), Natuurontwikkelingsfonds IJmeer


1-3 Opdrachtgever Staatsbosbeheer, Dienst Landelijk Gebied (DLG)

Ontwerp Niels Hofstra, Hofstra|Heersche Landschapsarchitecten

Michiel Veldkamp, DLG Royal HaskoningDHV


61

Wonen, zorg, stadslandbouw en

recreatie aan de Ringvaart

Nieuw landgoed Wickevoort

Expressie en ‘gezicht’ voor een

markant OV-Knooppunt

Nieuw informatiecentrum Huis van Hilde

Het Huis van Hilde is een voorbeeldig project omdat het aan een

OV-knooppunt (Castricum) op een bijzondere plek (namelijk aan de

binnenduinrand van het Noord-Hollands duinreservaat) betekenis en

identiteit toevoegt. Zeker als je je realiseert dat hier ergens de monding

van het Oer-IJ in de Noordzee gelegen heeft, is het een goede zaak

dat geschiedenis (Hilde, Oer-IJ) en actualiteit (een vervoersknooppunt)

op deze plek met elkaar worden verbonden middels een in het oog

springend gebouw. Stel je voor dat je OV-knooppunten in het

algemeen op deze manier met identiteit zou kunnen laden…

Opdrachtgever Provincie Noord-Holland

Ontwerp VVKH architecten, Fons Verheijen


Stichting Epilepsie Instellingen Nederland (SEIN) ontwikkelt samen

met woningstichting Eigen Haard en gebieds- en vastgoedontwikke-

laar AM een plan voor De Cruquiushoeve in de Haarlemmermeer).

Dit terrein van 56 hectare biedt straks plaats aan zowel de zorg-,

woon- en onderwijsvoorzieningen van SEIN, als aan een nieuw woon-

gebied met maximaal 1.000 woningen, inclusief voorzieningen voor

stadslandbouw en recreatie. Dit landgoed Wickevoort is een voorbeeld

van een type gebiedstransformatie, dat op meerdere plekken in de

provincie aan de orde is. Monofunctionele instellingen voor gezond-

heidszorg of religie worden multifunctionele gebieden.

x100

x100

Be

eld

VV

KH

Arc

hite

cte

nB

ee

ld V

VK

H A

rch

itec

ten

Be

eld

VV

KH

Arc

hite

cte

nB

ee

ld V

VK

H A

rch

itec

ten

Opdrachtgever SEIN (Stichting Epileptische Instelling Nederland)

uitschrijver tender

Samenwerking AM/Eigen Haard gegund door SEIN

Ontwerp visie Michael van Gessel en AM Concepts

Jaar planvorming 2013-2015

Verschillende verkavelingstypen voor landgoed Wickevoort

Boslintkavels

Hoevekavels

Erfkavels

Waterlintkavels

Boskavels

Buurtkavels

Bestaande kavels

Boskavels Lintkavels waterzijde

Buurtkavels Hoevekavels

Lintkavels Erfkavels

Vogelvlucht van landgoed Wickevoort

Raamwerk


in het onderzoek ‘Kansen voor Kernen in de

Kop’ (uitgevoerd in samenwerking met Jan

Winsemius van Bureau Middelkoop) is on-

derzocht of de eigen (ruimtelijke) kwaliteit

van kernen in de Kop van Noord-Holland een

rol kan spelen in het aantrekkelijk houden

van dit type woonmilieu. In de kernen van

de Kop voltrekt zich een proces van ‘vergrij-

Kansen voor kernen in de Kop

Onderscheidend

vermogen en kwaliteit als

bestaansvoorwaarden

1-5 Initiatief Provincie Noord-Holland, PARK

Auteur Provincie Noord-Holland, PARK, Bureau Middelkoop

Publicatie 2013

6 Opdrachtgever De Bouwcompagnie, Hoorn

Ontwerp Bastiaan Jongerius Architecten


zing en ontgroening’ en verschraling van

het voorzieningenpakket. De krimp dient

zich langzaam maar zeker aan. In het om-

gaan met deze demografische ontwikkeling

moeten niet de onderlinge concurrentie en

het vasthouden aan de eigen voorzieningen

centraal staan, maar zijn een andere kijk en

benadering nodig, zo luidt de conclusie van

het onderzoek. De eigenheid en de kwaliteit

van de dorpse woonmilieus zijn een cruciale

factor in de aantrekkingskracht van de ker-

nen als woonmilieu. Als die op orde is blijken

mensen goed in staat, via ‘arrangementen’

in de Kop, bij elkaar te sprokkelen wat van

hun gading is: school, winkel, werk, sport-

club etc. En blijkt het dorp nog steeds een

vitale woonomgeving met veel engagement

van bewoners bij hun omgeving en betrok-

kenheid op elkaar. Het onderzoek is een

pleidooi voor meer ‘gezicht’ en uitgesproken

kwaliteit per kern in plaats van overal meer

van hetzelfde. En voorbeelden van kansen

die daarbij kunnen worden benut. Daar-

bij gaat het juist om het elkaar aanvullen

in plaats van het elkaar beconcurreren op

gebied van voorzieningen en plekken om te

bouwen. Recent is het onderzoek aangevuld

met een onderzoek naar de sociale kwali-

teit in de betreffende kernen. ‘Kansen voor

Kernen in de Kop’ is een bouwsteen voor een

toekomstperspectief voor de Kop dat mo-

menteel wordt ontwikkeld in het kader van

‘De Kop Werkt’.

x100

1 Arrangementen in de Kop 2 Structuurdragers in de Kop

3 Middenmeer 5 Anna Paulowna4 Waarland

6 Appartementen in Middenmeer

Be

eld

Ba

stiaa

n J

on

ge

rius a

rch

itec

ten

- PARK-project -

63

Het heeft er een tijd naar uitgezien dat het realiseren van grote

recreatielandschappen (Amsterdamse Bos, Spaarnwoude, Twiske)

van 1000 hectare en meer ten dienste van de inwoners van het

stedelijk gebied rondom niet langer aan de orde was. Terwijl

het toch door veel verschillende stedelijke gebruikers zeer

gewaardeerde landschappen heeft opgeleverd. Gelukkig wordt

de draad weer opgepakt met het realiseren van de plannen voor

Park 21 in de Haarlemmermeer. Leisure, horeca en sportieve

activiteiten worden in dit plan gecombineerd met een royaal

polderbos. Met Schiphol en een infrastructuur-knooppunt van

formaat in de buurt kan het Park een sterk ‘merk’ worden voor

de polderbewoners en bezoekers van ver daaromheen.

Ontwerp Park 21 Haarlemmermeer

Het grote stadslandschap

revisited: vrije tijd en allure in

de polder

Natuurontwikkeling als

culturele opgave: nieuw icoon?

Inrichtingsplan Koopmanspolder

Soms is er de mogelijkheid de natuuropgave te combineren met

een kunstproject. De Koopmanspolder langs het IJsselmeer bij

Wervershoof bood zo’n gelegenheid. Zeker in dit geval – waarbij

de per seizoen wisselende waterstand in de polder wordt gedra-

matiseerd door de labyrinth-achtige waterstructuur – gaat natuur

als icoon werken. Het verhaal van de natuur en water wordt in dit

land-art project op een heldere manier uit de doeken gedaan.

x100 x100

Inpassing van plan Raaijman

Terreinmodel

Impressie Koopmanspolder vanuit de lucht

Be

eld

Be

n R

aa

ijma

nB

ee

ld K

win

t van

de

n B

erg

Masterplan Park 21

Lagen in het parkontwerp

Vogelvlucht impressie

Profiel van Park 21

Be

eld

Vista

Opdrachtgever Samenwerkingsverband Provincie Noord-Holland,

Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, Rijkswaterstaat, Deltares,

Gemeente Medemblik, Staatsbosbeheer en Cultuurcompagnie Noord-Holland.

Dienst Landelijk Gebied begeleidt de uitvoering

Ontwerp (en samenwerking) Ben Raaijman (beeldend kunstenaar)


Locatie tussen Andijk, Wervershoof en het IJsselmeer

Opdrachtgever Gemeente Haarlemmermeer

Ontwerp (inclusief samenwerkingsverbanden) Vista Landschapsarchitectuur

en stedenbouw

Planvorming 2013


Facelift voor agrarisch

cultuurlandschap

Gebiedsvisie voor polder Waard Nieuwland

Initiatief Provincie Noord-Holland, Gemeente Hollands Kroon

Ontwerp Provincie Noord-Holland

Jaar planvorming 2013

Schoonwatermachine,

klimaatbuffer en aantrekkelijk

landschap in één

Schoonwatervallei Castricum

In de Schoonwatervallei Castricum wordt het kwelwater vanuit de

hoger gelegen omgeving (duinen aan de westzijde, strandwal aan

de oostzijde) benut. Dit water is vaak van prima kwaliteit omdat

het een lange weg door het zand heeft afgelegd. In het project

Schoonwatervallei krijgt dit water weer de ruimte op diverse

plekken: als nat (bloemrijk) grasland, in een watergang met een

fietsen wandelpad erlangs. Natuur en recreatie aan de rand van

het duingebied krijgen hierdoor een impuls.

Duinen Schoonwatervallei Limmen op strandwal gevoed door schoon duinwater

x100

x100

Visie op Polder Waard Nieuwland

Impressie vernieuwde villa Nieuwland, Edwin Bonvie en Martine van Soolingen

WierschuurImpressie van fietspad op de dijk

Nieuw profiel voor de zuidrand van de polder

Principe doorsnede

Collage van de Schoonwatervallei

Be

eld

Ba

stiaa

n H

en

k van

Bru

gg

en

Be

eld

Ha

m B

otm

an

/Jo

rrit Bra

aksm

a

Be

eld

Stro

otm

an

La

nd

sch

ap

sarc

hite

cte

n

Waterberging Gasthuisweidje Zeerijdtsdijkje

Initiatief Landschap Noord-Holland

Ontwerp (inclusief samenwerking) Landschap Noord-Holland,

Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, LTO-Noord, agrariërs in

het gebied, gemeente Castricum, PWN, Stichting De Hooge Weide en

andere lokale organisaties

Uitvoering/gereed 2012-…

In de gebiedsvisie voor de Polder Waard Nieuwland, langs het hoge

land van Wieringen, is een aantal ambities gecombineerd. Ten eerste

de modernisering van het agrarisch landschap middels herverdeling

en koppeling kavels tot grote eenheden. Ten tweede de optimalisering

van het watersysteem van de polder, zodat een verbeterde afwatering

in natte tijden en inlaat in droge tijden mogelijk wordt. En tenslotte

een ‘opgedikte’ landschappelijke zone langs de polderboezem aan

de zuidzijde, die als natuurlijke verbindingszone en als recreatieve

route (wandelen, fietsen, kanoën) dienst kan doen. Zeker ook als de

opknapbeurt van de Wierdijk (fietspad op en langs dijk) doorgaat

ontstaat er ook aan de noordzijde van de polder een aantrekkelijke

verbinding. Een opgeknapte Wierschuur kan als ‘pleisterplaats’

hierlangs fungeren.

65

Noord-Holland, met zoveel kusten en binnenwateren, en

watersport horen bij elkaar. De Metropoolregio Amsterdam

herbergt voor veel typen watersport (van kanoën, via sloepen en

open zeilboten tot kleine en grote jachten) volop mogelijkheden.

En die kunnen middels verbeteringen in het netwerk (toevoegen

van ontbrekende schakels, vervangen van vaste door beweegbare

bruggen, idem voor duikers en sluizen) nog aanzienlijk worden

uitgebreid. Zo vormen de boezems en andere waterwegen

alsmede de grotere en kleinere veenplassen in Waterland

voor sloepen en de ‘kleine’ watersport een eldorado. Zeker

als een aantal verbindingen nog zou worden geoptimaliseerd.

Een sloepennetwerk naar analogie met het netwerk van

fietsknooppunten is een eerste stap om de door elkaar

krioelende botenvloot uit de Amsterdamse wateren Waterland

in te krijgen en zo dit prachtige gebied te ontsluiten.

Inrichting sloepennetwerk Laag-Holland

Vaarnetwerk en de (kust)wateren

als economische troeven voor de

metropoolregio

Oude en nieuwe

buitenplaatsen: toegankelijk

particulier landschap

Nieuw landgoed Terra Nova

Het nieuwe landgoed Terra Nova aan de Loosdrechtse Plassen,

is een goed voorbeeld van wat nieuwe landgoederen kunnen

bijdragen aan de kwaliteit van het landschap. Met een heldere

ruimtelijke structuur (centrale as met kanaal, monumentale

beplanting en een mooie balans tussen open en bebost landschap)

en een eigen gezicht ontstaat hier aan de plas een bijzonder

oeverlandschap, waarvan de passerende recreant volop kan

genieten. Nieuwe landgoederen zijn een veel bepleite, maar

spaarzaam gerealiseerde particuliere investering in het landschap.

Hopelijk doet goed voorbeeld volgen.

x100 x100

Ontwerpconcept

Impressie kanaal

Definitief ontwerp Terra Nova

Be

eld

De

bie

en

Ve

rkuijl tu

in- e

n p

arkre

stau

ratie

Be

eld

De

bie

en

Ve

rkuijl tu

in- e

n p

arkre

stau

ratie

Be

eld

De

bie

en

Ve

rkuijl tu

in- e

n p

arkre

stau

ratie

Be

eld

De

bie

en

Ve

rkuijl tu

in- e

n p

arkre

stau

ratie

Sloepennetwerk Waterland Basis layout knooppuntbord

Rustplaatsen in landelijk gebied Recreatievaart op de Zaan

Loenderveense Plas

Opdrachtgever Stichting Landgoed Terra Nova

Ontwerp (en samenwerking) Debie & Verkuijl tuin- en parkrestauratie,

Hylkema Consultants, De Vries Architecten


Initiatief Recreatieschap Twiske-Waterland, ondersteund door

Recreatieschap Alkmaarder- en Uitgeestermeer

Concept Recreatie Noord-Holland NV

Uitvoering/gereed 2014-2015


De CONO is een coöperatie van melkveehouders in en om de

Beemster. Zij wilden hun vlaggeschip – een nieuwe kaasfabriek

– per se in het werelderfgoed realiseren. De opdrachtgevers

realiseerden zich dat ze – mede gezien het grote bouwvolume

– met iets bijzonders zouden moeten komen. Via een prijsvraag

en een kwaliteitsteam is er een bijzonder gebouw tot stand

gekomen: een gebouwd landschap van 50 bij 250 meter op een

reusachtige kelder, dat zich wonderwel voegt in de structuur van

de droogmakerij. Hier is dankzij – en niet ondanks – de duidelijke

kaders en ambities met betrekking tot het landschap eigentijdse

kwaliteit toegevoegd.

Nieuwbouw CONO kaasfabriek

Formaat en kwaliteit gaan samen:

nieuw bedrijfslandgoed

Opdrachtgever CONO Kaasmakers, Westbeemster

Ontwerp Bastiaan Jongerius Architecten


x1000

Voorkant

Achterzijde

Situatie 2016Situatie 2014

Avontuur aan de rand

van de stad

Toegankelijk maken Polder IJdoorn

Een van de principes in het Kwaliteitsbeeld voor het landschap

van de Metropoolregio Amsterdam (MRA) is om de natuur bij de

stad – en er ligt in de MRA opvallend veel natuur dicht tegen het

stedelijk gebied aan – aantrekkelijk en toegankelijk te maken voor

recreanten, natuurliefhebbers en sportievelingen. De combinatie

van een route, een vogelkijkhut bij Durgerdam is een geslaagd

voorbeeld van het beoogde principe. Zeker omdat er ook ‘zopie’

in de buurt is (Durgerdam, Vuurtoreneiland) ontstaat hier een

gewilde bestemming in een druk gebruikt landschap.

Opdrachtgever Natuurmonumenten

Concept EcoGroen Advies BV


x1000

Vogelvlucht Polder IJdoorn

Vogelaars

Inrichtingsplan Polder IJdoorn

Be

eld

Ma

rten

van

Dijl

Be

eld

Ec

oG

roe

n A

dvie

s B.V

.

Be

eld

Ma

rten

van

Dijl

IJdoorn als recreatiegebied van de stad

67

Slimme proeftuin

en aantrekkelijke plek

Zuiverend park de Ceuvel: een voorbode

Park de Ceuvel is een werklocatie voor bedrijven in de creatieve

sector in een parkachtige setting op een voormalige scheepswerf

in Amsterdam-Noord. Het is een voorbeeld van een nieuw type

occupatie: stadsbewoners verenigen zich rond een initiatief, creëren

draagvlak en realiseren het plan vervolgens grotendeels zelf. Voor

een periode van 10 jaar zijn woonboten van elders hier afgemeerd en

is een park gecreëerd dat middels beplanting en waterhuishouding

de vervuilde grond waarop het is gelegen zuivert. Het is ook een

voorbeeld van deregulering: een aantal normen en richtlijnen zijn

buiten haakjes gezet, opdat een dergelijke tijdelijke invulling van een

interessante plek mogelijk wordt.

Gebouw dat verhaal vertelt over

techniek en landschap

Nieuw gemaal Schardam

Sommige gebouwen verdienen bijzondere aandacht. Op een

markante plek in het landschap, namelijk daar waar vóór de periode

van de droogmakerijen het Noord-Hollandse waterrijk uitmondde

in de Zuiderzee, moet een nieuw gemaal worden gebouwd. Hier

is de opgave om in gebouw en omgeving de geschiedenis te laten

doorklinken en ook om de eigentijdse techniek ervaarbaar te maken.

En om een ensemble te realiseren dat het landschap net ten zuiden

van de Westfriese Omringdijk in zijn waarde laat.

x1000

x1000

Vogelvlucht de Ceuvel

Een stijger van bamboe verbindt de woonboten

Zuiverende beplanting reinigt de vervuilde bodem

Impressie van de Ceuvel

Be

eld

DE

LVA

La

nd

sca

pe

Arc

hite

cts +

Sp

ac

e &

Ma

tter

Be

eld

DE

LVA

La

nd

sca

pe

Arc

hite

cts +

Sp

ac

e &

Ma

tter

Het nieuwe gemaal

Variant inrichtingsplanVariant inrichtingsplan

Het nieuwe gemaal

Opdrachtgever Vereniging De Ceuvel

Ontwerp DELVA Landscape Architects, Space & Matter, Jeroen Apers architect,

Smeelearchitecture, StudioValkenier.nl

Uitvoering/gereed juni 2014

Opdrachtgever Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier

Ontwerp (inclusief samenwerkingen) Wittenveen + Bos, VBK Groep,

Aan de Stegge bouw & werktuigbouw, Grontmij

Jaar planvorming 2011/2012


Erven en landschap in verandering

Nieuwe toekomst

voor de sieraden van de polders

Initiatief Provincie Noord-Holland, PARK

Onderzoek/ontwerp van Paridon x de Groot Landschapsarchitecten

Jaar publicatie 2013

1. Schaalvergroting agrarische bedrijven

2. Opkomst bedrijvigheid en agro-logistiek op

zowel agrarische als vrijkomende erven

3. Opkomst van het zorgen vrijetijdslandschap

4. Ontwikkeling van het woonlandschap

x1000

Landschappen in de kop met erf-constellaties 3.200 erven in verandering

Verschillend erfgebruik op één lint

Erven: vier ontwikkelingen

In de open polderlandschappen van

Noord-Holland zijn erven en hun bebouwing

gezichtsbepalend. Zeker in de Kop (het ge-

bied boven de lijn Alkmaar-Medemblik) is er

sprake van een grote dynamiek. Agrarische

ondernemers passen de bebouwing en de

erfinrichting aan. Dit leidt tot vergroting van

de schuren en loodsen en meer verharding

vanwege de grotere landbouwmachines.

Waar boeren stoppen (en dat zijn er zo’n 3%

per jaar; van de ruim 3000 erven in de Kop

is minder dan de helft nog een agrarisch on-

dernemer actief; dat betekent dat er per jaar

ruim 40 erven ‘vrij’ komen) kan de dynamiek

verschillende gedaanten aannemen. Het erf

kan een ‘woonerf’ worden: de bebouwing

en de erfinrichting krijgen de uitstraling van

huis met tuin, al dan niet gecombineerd met

praktijk aan huis. Andere erven houden een

bedrijfsbestemming en transformeren tot

een handels- of logistieke onderneming,

vaak aan de landbouw gerelateerd. En weer

andere erven komen leeg te staan. Deze dy-

namiek en transformaties worden beschre-

ven in ‘Erven in verandering’, een onderzoek

uitgevoerd in opdracht van de PARK door

Van Paridon x De Groot Landschapsarchi-

tecten. Het laat zien dat erfinrichting en

erfbebouwing op drie niveaus bijdragen aan

de karakteristiek van het polderlandschap.

Ten eerste op het niveau van de polder als

geheel: de manier waarop de erven zijn

verdeeld over de polderstructuur (solitair,

in clusters of in linten). Ten tweede op het

niveau van de polderstructuur: de manier

waarop de erven aan het landschap en de

infrastructuur zijn verankerd (aan de weg of

de waterloop, al of niet met bomenlanen). En

tenslotte op het niveau van de bebouwing

en de erfinrichting zelf (omzoomd door een

groene ‘mantel’, architectuur van het ensem-

ble). De conclusie is dat een lichte vorm van

stimuleringsbeleid van provincie en gemeen-

ten een belangrijke bijdrage kan leveren aan

de zorgvuldigheid en kwaliteit van plannen

voor erftransformaties. Zo kunnen opdracht-

gevers en ontwerpers worden geïnspireerd

om met bewustzijn van het ‘verhaal’ en de

karakteristiek van erf en bebouwing hun

plannen vorm te geven. Goede voorbeelden

in de provincie hebben laten zien dat met

simpele spelregels en maatregelen (verschil

voorkant – achterkant van het erf in stand

houden; aandacht voor de gevel- en de dak-

partijen; aanbrengen erfbeplanting) veel kan

worden bereikt. In Noord-Holland Noord

wordt op dit moment een pilot gestart,

waarin aan de hand van een aantal concrete

erftransformaties geoefend wordt met een

dergelijk stimuleringsbeleid.

- PARK-project -

69

Erfbebouwing en

erfinrichting: een kwestie

van zorgvuldigheid

Nieuwe gedaanten voor oude habitats

De erven, de los in het landschap of in open lintstructuren gelegen èn

van oorsprong agrarische productie-eenheden, worden dragers van al-

lerlei ontwikkelingen. Verspreid over de provincie liggen er zo’n 5000.

Grofweg de helft ervan is nog in agrarisch gebruik. De andere helft is

inmiddels vrijgekomen voor andere functies. Het erf als beeldbepalend

element in de open Noord-Hollandse landschappen behoeft zorgvul-

digheid en creativiteit bij de invulling van erf en bebouwing met nieu-

we functies. Drie voorbeelden van erftransformaties: een ‘woon-erf’

een zorginstelling en een grote stal bij een melkveehouderij.

1-2 Opdrachtgever Rijksgebouwendienst

Ontwerp LEVS architecten, Marlies van Diest (landschapsarchitect)

Uitvoering/gereed 2009-2011

3-4 Opdrachtgever Stichting Warm Thuis, Wooncompagnie

Ontwerp FARO Architecten, Sander Douma Architecten


5 Opdrachtgever Piet en Daan Köhne

Ontwerp Staalbouw.nl


x1000

Ontsluiten van het landschap:

ruiken, zien, voelen

Verbeteren routenetwerk Noord-Holland

Het verbeteren van het routenetwerk voor wandelaar, fietser en kanoër

in de provincie gaat niet zonder slag of stoot. Soms staat het op ge-

spannen voet met de productiefunctie: de agrarisch ondernemer ziet

niet graag zijn weiden of akkers vertrapt. En in andere gevallen laat

een streng natuurbeheer betreding niet toe. Toch is het ontsluiten van

het landschap voor de toerist en de recreant een belangrijke opgave.

Van de grote kwaliteiten van het buitengebied moeten beleefd kunnen

worden en toerisme & recreatie vormen een belangrijke economische

pijler onder het in stand houden van de plattelandssamenleving.



x1000

Obstakels worden schakels

Knelpunten in de wandelroutes van Noord-Holland

Wandelroutes in Noord-Holland

Dijken als routes

Te gast in het landschap

4 Zorgboerderij De Hulst 2 Tuinontwerp De Drogerij

1 De Drogerij

5 Landbouwbedrijf Köhne Beemster

Be

eld

Bo

sch

Be

ton

Be

eld

Ma

rce

l van

de

n B

erg

Be

eld

Ma

rlies va

n D

iest

Be

eld

Ha

ns P

ete

r Föllm

iB

ee

ld H

an

s Pe

ter Fö

llmi

3 Zorgboerderij De Hulst


Dit Haarlemse initiatief is een voorbeeld van een actueel gebruik

van het landschap dat aan terrein wint. In de stadstuinderij

De Nieuwe Akker telen wijkbewoners hun eigen groenten in een

geheel door hen beheerde omgeving. En in het DE Ramplaan vereni-

gen de bewoners zich in een energiecollectief dat de opwekking van

duurzame energie voor de gehele wijk in de wijk zelf voorstaat.

Dit type initiatieven en collectieven, dat het landschap beheert

voor productie en het ook als omgeving inricht en gebruikt, wordt

op steeds meer plaatsen ontwikkeld. De overheid bevindt zich in

een andere rol: faciliteren en loslaten zijn het motto.

Energiecoöperatie DE Ramplaan en de Nieuwe Akker

Zelf zaaien, zelf oogsten, je eigen

(energie)landschap

1 Energiecoöperatie Duurzame Energie (DE) Ramplaan

Initiatief Particulier

Uitvoering 2015

x1000

2 De Nieuwe Akker

3 Nieuwe Akker

1 Energiecoöperatie DE Ramplaan

Projectlocaties

Be

eld

Gro

en

en

Do

en

Be

eld

Gro

en

en

Do

en

2-3 De Nieuwe Akker

Initiatief stichting De Nieuwe Akker, verzorgingshuis De Blinkert,

familie Demmers en gemeente Haarlem


Tenslotte

Ruimtelijke kwaliteitsbeleid op provinciale schaal; een kwestie van doorzettenOp het gebied van ruimtelijke kwaliteit komen er op het schaal-

niveau van de provincie meerdere lijnen samen. Een aantal

rijkstaken op gebied van de ruimtelijke ordening is geheel of

gedeeltelijk doorgeschoven naar het provinciaal niveau, zoals

het natuurbeleid, het landschapsbeleid (inclusief bufferzones en

nationale landschappen) en het mobiliteitsbeleid. De afgelopen

vier jaar heeft de Provincie Noord-Holland op dit veranderende

speelveld vorm en inhoud gegeven aan haar nieuwe rol. De combi-

natie Structuurvisie met bijbehorende Provinciale Verordening en

Adviescommissie Ruimtelijke Ontwikkeling (ARO) is een probaat

(en overigens niet onomstreden) middel gebleken. Partijen die

buiten ‘Bestaand Bebouwd Gebied’ willen bouwen krijgen middels

de verordening de opdracht om plannen met ruimtelijke kwaliteit

te leveren. Zeker in combinatie met het woon- en OV-knooppun-

tenbeleid, toont dit beleid ambitie. De provincie neemt de karak-

teristiek van het open landschap serieus, stelt paal en perk aan

een verdere groei van het stedelijk gebied en voert tegelijkertijd

een stimuleringsbeleid om het stedelijk gebied en met name de

locaties rond OV-knooppunten met veel ruimtelijke en program-

matische variatie verder in te vullen. En in een provincie waarin er

nog ruimschoots sprake is van groei van de stedelijke functies is

dat geen overbodige luxe. Natuur en landschap zijn nou eenmaal

zwakke functies, maar ze hebben een sterke spin-off. Leveran-

ciers van ‘ecosysteem-diensten’ heet dat in een nieuwe benade-

ring. Het zijn schatkamers van biodiversiteit, ze bergen water,

maken onze leefomgeving klimaatbestendig, vormen recreatieve

bestemmingen en dragen een grote culturele bagage. Het hoe-

den en bewaren van de kwaliteit van natuur en landschap is een

belangrijke publieke taak die bij uitstek tot het taakgebied van de

provincie hoort. Ik pleit er sterk voor om de praktijk zoals die in

Noord-Holland is ontwikkeld te koesteren en te continueren: aan

de vóórkant duidelijk maken hoe en waarop regie wordt gevoerd.

71

Vervolgens met partijen samenwerken aan plannen met kwaliteit.

Aan de achterkant is er, wanneer nodig, dan nog een stok achter

de deur in de vorm van een verordening. Ontwikkelingen in het

landschap niet op slot zetten maar wel extra inspanningen uitlok-

ken. Naar mijn overtuiging is het voeren van regie op die manier,

ook als straks de Omgevingswet van kracht is, goed mogelijk en

vol perspectief.

Kansen voor ontwerp op provinciaal niveauRuimtelijke kwaliteit van plannen en projecten ontstaat als aan

een aantal voorwaarden is voldaan: een partij voelt zich opdracht-

gever en neemt die rol; er is een programma van eisen, waarin

ruimtelijke kwaliteit in een aantal specifieke termen is vertaald;

er is een ontwerper ingeschakeld die op het betreffende terrein

expertise heeft; er is een ordentelijk proces waarin de opdracht-

gever zijn plannen afstemt met betrokken belangengroepen. Dit

lijstje geldt voor een nieuwe provinciale weg en ook voor een

agrarisch ondernemer die zijn erf verbouwt.

Ontwerpers op provinciaal niveau zijn ‘manusje-van-alles’. Ze

switchen tussen verschillende posities. In projecten waarbij de

provincie opdrachtgever is sparren ze aan de voorkant van het

planproces mee om de koers uit te zetten. Bij projecten waar de

provincie een toetsende rol heeft, zoals kustversterking of een

nieuwe zeesluis, helpen ze mee het programma van eisen voor

de inpassing en vormgeving op te stellen. Bij gebiedsontwikke-

lingsplannen of uitwerking van een provinciale infrastructuur- of

groenopgave ontwerpen ze zelf (mee). Of ze doen ontwerpend

onderzoek, zoals bij voorbeeld voor het OV-knooppuntenbeleid

of de Zaanse Schakel. En tenslotte – en dat is misschien wel hun

meest uitdagende rol – kunnen ze optreden als ‘tekenend’ bemid-

delaar in het planproces. Ontwerpers bij de provincie zijn gewend

om de eisen en ambities vanuit de verschillende thema’s, zoals

ecologie, cultuur, economie in perspectieven bij elkaar te brengen

en op elkaar te betrekken. In processen met meerdere partijen aan

tafel zijn ze op deze manier in staat om het perspectief in beeld te

brengen dat de verschillende belangen overstijgt en meerwaarde

realiseert. Al ontwerpend verkennen ze als het ware de grenzen en

creëren ze een gemeenschappelijke perceptie.

De Provincie Noord-Holland heeft – in tegenstelling tot

andere provincies – nog een echt ontwerpteam. Het was een

feest de afgelopen vier jaar te midden van hen te werken en de

hier beschreven vaardigheden in praktijk te brengen.

Krachtenveld: policy meets initiativesOp het gebied van energiewinning, voedselproductie en openbare

ruimte zien we de laatste jaren een sterke tendens: zelfbewuste

individuen en collectieven organiseren zich, mobiliseren mensen

en middelen en ontwikkelen initiatieven voor onder meer ener-

giewinning, stadslandbouw en inrichting en gebruik van stedelijke

ruimte. Deze betrokkenheid gaat verder dan ‘inspraak’ of consul-

tatie, waarmee hoogstens een lichte aanpassing van de plannen

wordt bereikt. Betrokken en deskundige bewoners ontwikkelen

krachtige ‘alternatieven’ voor de plannen die uit de traditione-

le planningspraktijk voortkomen. En brengen die vervolgens tot

uitvoering. Deze ontwikkeling is nog jong, maar alles wijst erop

dat deze in de komende periode nog aan kracht zal winnen en de

praktijk, waarin plannen en projecten in de provincie tot stand

komen, sterk zal beïnvloeden.

De provinciale ruimtelijke ordeningspraktijk zal manieren moeten

vinden om publieke opgaven (om er maar eens een paar te noe-

men: veiligheid van kusten en polders, de ‘redding’ van het veen-

weidegebied, verstedelijkingsopgave, vormgeving en landschap-

pelijke inrichting van grootschalige infrastructuur) aan te laten

sluiten op de ambities en initiatieven van sterk op hun omgeving

betrokken inwoners.

In die zin is de komende periode spannend: er zal verder geëxpe-

rimenteerd moeten worden met nieuwe manieren van samenwer-

king in nieuwe coalities. Voor de positie en de rol van de provincie

en haar medewerkers betekent dit ook het een en ander: in een

vroeg stadium ‘naar buiten’ gaan, in gezamenlijkheid met betrok-

ken partijen komen tot de formulering van de opgaven en, samen

met verschillende initiatiefnemers en belangenorganisaties aan

tafel, werken aan meervoudige oplossingen. Dat laatste wil zeg-

gen dat de geschetste oplossingen vanuit meerdere invalshoeken

bekeken kloppen en meerwaarde opleveren. Uiteindelijk zal het

combineren van publiek belang met initiatieven vanuit verschillen-

de invalshoeken leiden tot een ander type plannen en projecten.

De rol van de provincie zal zich ook toespitsen: ze levert kennis

en expertise op de diverse thema’s, organiseert het proces om tot

verbindende en overstijgende concepten te komen en vertaalt de

gekozen richting in vergunningen en wettelijke procedures.

Verder werken aan de inrichting van het energielandschap, aan

de plannen voor kustversterking met behoud van kwaliteit en

karakter, aan een krachtig en toegankelijk metropolitaan land-

schap en leefbare en bereikbare stedelijke gebieden, het levert

allemaal mogelijkheden om ervaring op het veranderende speel-

veld op te doen en aan souplesse en kracht te winnen.

Jandirk Hoekstra

Provinciaal Adviseur Ruimtelijke Kwaliteit


Colofon

Verleidelijk, bruikbaar, solide is een publicatie in opdracht van de

Provincie Noord-Holland, uitgegeven ter gelegenheid van de gelijknamige

manifestatie op 19 februari 2015 op het Hembrugterrein in Zaandam

Redactie

Jandirk Hoekstra, Hans van Helden, Bart van Leeuwen

allen Provincie Noord-Holland

Teksten

Tjeerd Talsma gedeputeerde Provincie Noord-Holland

Jandirk Hoekstra PARK Provincie Noord-Holland

Bart Witteman ontwerper Provincie Noord-Holland

Annemieke Bergsma teamleider ontwerpteam Provincie Noord-Holland

Jesse Frederik journalist De Correspondent

Theo Baart fotograaf

Tekstredactie

Hans van Helden

Fotografie

Theo Baart

Ruud Karstens

Vormgeving

Hans van der Kooi 8-13 Grafisch ontwerpers

Ondersteuning

Astrid Smeding Provincie Noord-Holland

Oplage

1.000 stuks

Drukwerk

Rodi rotatiedruk

Verleidelijk bruikbaar solide

Documents

Transcript of Verleidelijk bruikbaar solide