Verdiepingsroute compleet 2

2011/1.0

VerdIepIngsroute

Hoe ga je verder?Het leernetwerk draait al een tijd en je wilt weten hoe jullie ervoor staan. Of je wilt het een nieuwe

impuls geven, uitbreiden of juist meer met elkaar de diepte in gaan. Om op een verfrissende manier

naar je leernetwerk te kijken, kun je eerst het Inspiratiespel Netwerkleren met elkaar spelen (kies

daarbij ook de verdiepingsroute). Vervolgens kun je met behulp van onderstaande route instrumenten

en werkvormen inzetten waardoor je leernetwerk en de opbrengst ervan meer reliëf krijgen.

Hoe ziet de verdiepingsroute eruit?De route bestaat uit een selectie van 23 kaarten. De leernetwerkcoach kan bij de start een belangrijke

rol vervullen. Allereerst wordt de stand van zaken in kaart gebracht met de quiz. Wat voor netwerk-

leerders zijn we geworden? Hoe staan we nu tegenover netwerkleren? Doen we wat we willen doen

en doen we het goed? De werkvormen en instrumenten kunnen samen een gedetailleerd beeld

geven van de huidige situatie van het leernetwerk.

Vervolgens kun je met elkaar gaan kijken naar het leerproces zelf. Maken de belangrijkste leervragen

nog steeds deel uit van de leeragenda? Gaan we goed met elkaar om of moeten we het sociaal

contract herzien? Werken we effectief samen en zo niet, wat staat er dan in de weg? De toekomstweg

kan worden ingezet als er bijstellingen nodig blijken. Competenties van de deelnemers kunnen met

behulp van verschillende werkvormen worden vergroot.

Tot slot kun je de opbrengst van je leernetwerk onder de loep nemen. Hebben we voldoende

aandacht voor het vasthouden van de verworven kennis? Willen wij onze kennisproducten met

anderen delen en zo ja, hoe doen we dat? De creator kan hierin een belangrijke rol vervullen.

Voor het voortbestaan van het leernetwerk is het belangrijk de waarde ervan te belichten en over het

voetlicht te brengen. Een online omgeving versterkt de communicatie naar binnen en naar buiten.

Ve

rd

iep

ing

sr

ou

te

1. Leernetwerkcoach

2. Quiz

3. Renjerot

4. Netwerkscan

5. Barometer

6. Checklist

7. Leeragenda

8. Sociaal contract

9. Valkuilen (cultiveren)

10. Valkuilen (oogsten)

11. Toekomstweg

12. Competenties

13. Gesprekstechniek

14. Feedback

15. Wereldcafé

16. Vul de zin aan

17. Creator

18. Kennisproducten

19. ICT-coach

20. Online omgeving

21. Ambassadeur

22. Leerestafette

23. Waardecreatieverhaal

verdiepingsroute

Le

er

ne

tw

er

kc

oa

ch

2011/1.0

leerNetwerkcoach

De leernetwerkcoach is een coach voor leernetwerken binnen een school of schooloverstijgend, en

ondersteunt de leernetwerken bij hun zelfsturing. De coach maakt geen deel uit van deze leernet

werken, maar onderzoekt met de deelnemers onder welke condities het leernetwerk versterkt of

verbreed kan worden.

Wanneer is een leernetwerkcoach nodig?De leernetwerkcoach kan in iedere fase van een leernetwerk worden ingezet. Vooral in de zaaifase is

deinzetvaneenleernetwerkcoachvaaknuttigennodig.Indiefaseisdekwetsbaarheidvaneenleer

netwerk groot, en kan het door een steuntje in de rug, of het afvangen van wat wind net voldoende

kracht krijgen om tot volle groei te komen.

Wie kan de rol van leernetwerkcoach op zich nemen?De rol van leernetwerkcoach kan door iedereen die coachend kan optreden worden opgepakt.

De aanstelling kan gebeuren op vraag van de leernetwerken, of vanuit de wens van de schoolleiding.

Inhetlaatstegevalishetvanbelangdatdeleernetwerkcoachweleenonafhankelijkepositieheeft,

in verband met vertrouwen dat tussen de leernetwerkcoach en de leernetwerken moet kunnen

ontstaan.Belangrijkisdatdeleernetwerkcoacherkendengesteundwordtdoorhetteamenhet

management. Ook moet de coach een aanspreekpunt hebben binnen het leernetwerk.

“Ik wilde met mijn collega een leernetwerk doorgaande leerlijnen opstarten.

In het begin wisten we niet goed hoe we dat konden aanpakken.

Zo’n gesprek met de leernetwerkcoach was echt een steuntje in de rug.

We hebben direct concrete stappen gezet en we groeien nu langzaam uit

tot een groter leernetwerk.” Maria, leraar groep 6

coach

Leernetwerkcoach

Wat doet een leernetwerkcoach? De leernetwerkcoach stelt prikkelende vragen en fungeert als een spiegel. Hij dwingt het leernetwerk

stil te staan bij zaken, waar een netwerk in haar enthousiasme of onwennigheid niet altijd aan toe

komt. Zo kan hij in gesprek gaan met deelnemers over hun leeragenda, de inspirator helpen bij het

inzetten van activerende werkvormen, of de creator ondersteunen bij het benoemen van opbreng

sten.Indiennodiggaathijmethetleernetwerknaofervoldoendevertrouwenis,ofbekijkthijofde

rollen binnen het leernetwerk voldoende zijn verdeeld. De coach kan zelf tijdelijk rollen binnen het

netwerk innemen. De checklist voor de leernetwerkcoach helpt zicht te krijgen op dit soort

randvoorwaardelijke zaken.

Deleernetwerkcoachkanindiennodiganderen(tijdelijk)betrekkenbijhetleernetwerk,ofdeelnemers

met dezelfde rollen of vragen van verschillende leernetwerken met elkaar in contact brengen.

BijvoorbeelddoormetNetwerk InBeeld de aard en frequentie van de contacten te bekijken, of om

mogelijke nietbenutte contacten zichtbaar te maken.

Zodraeenleernetwerkkrachtiggenoegis,isderolvandecoach(tijdelijk)uitgespeeld,ofverschoven

naar de achtergrond.

“Soms ben je in je netwerk zo op elkaar ingespeeld dat je in vaste patronen zit.

Als de leernetwerkcoach dan een keer aanschuift bij een overleg zie je bepaalde

zaken weer in een heel ander perspectief. Alleen al door de vragen die ze stelt,

ga je weer breder kijken en kom je op nieuwe ideeën.” Jasper, leraar groep 3

qu

iz

quiz

2011/1.0

Quiz

DoelDe quiz: ‘Ben ik een echte netwerkleerder?’ geeft op een speelse manier inzicht in hoe er in de school

of door specifieke deelnemers wordt aangekeken tegen netwerkleren.

Benodigdheden• Quiz:‘Benikeenechtenetwerkleerder?’*• Toelichtingvoordedeelnemer.*

Procedure instrumenten netwerklerenHet Ruud de Moor Centrum (RdMC) doet onderzoek naar netwerkleren in de onderwijspraktijk.

Deonderzoeksinstrumentenvandetoolkitstaanonline.*HetRdMCkanvanderesultateneen

standaardrapportage opstellen. Deelname is gratis.

Stuurvoordatjedequizwiltinzetteneene-mailaannetwerkleren.rdmc@ou.nl.

Geef in de mail aan:

• omwelkinstrumenthetgaat(quiz)

• naamenadresgegevensvandeschoolofschoolbestuur

• naamvandecontactpersoon

• verwachteaantaldeelnemersdatdequizgaatinvullen

• gewensteperiodevoorinzetvandequiz.

Wijnemenbinneneenweekcontactopmetdecontactpersoonomspecifiekezakenverder

tebespreken.

*http://rdmc.ou.nl/netwerkleren

De inspirator of leernetwerkcoach kanhetinitiatiefnemenvoorhetinzettenvandequiz.Hijmaakt

afsprakenmethetRdMCennodigtdedeelnemersschriftelijkofpere-mailuitvoorhetinvullenvande

quiz.Onlinezietiederedeelnemerdirectnahetinvullenvandequizwatvoortypenetwerkleerderhij

is.Detoelichtingopdequizkanzonodigwordenaangepast.Herhaaldemetingnaverloopvantijd

omeventueleveranderingeninhoudingzichtbaartemaken.

Wat levert de quiz op?Deuitkomstenvandequizkunneneenverhelderingzijn.Jeweetnuhoejijofjeschooltegennet-

werklerenaankijkt.Dooraantesluitenbijhettypedatjijbentofjecollega’szijn,kunnengerichte

actiesondernomenwordenomnetwerklerenteversterkenofteintroducerenopjeschool.

quiz

qu

iz

Quiz:’ Ben ik een echte netwerkleerder?’Teljescoresopenbekijkinwelkecategoriejevalt.

Helemaal Beetje mee Neutraal Beetje Helemaal mee oneens oneens mee eens mee eens

1. Ik werk graag met anderen samen om 1 2 3 4 5 daarmeemijnkennistevergroten.

2. Ik wil graag precies weten hoe ik ga leren 5 4 3 2 1 tijdens het professionaliseren. 3. Ikwilgraagzelfbepalenoverwelke 1 2 3 4 5 onderwerpen ik me professionaliseer.

4. Ikvindhetfijnommetanderenmijnkennis 1 2 3 4 5 te delen en anderen iets uit te leggen.

5. Ikgeloofdatjeveelmeerleertvancollega’sen vanuitdepraktijk,danvanreguliereprofessio- 1 2 3 4 5 naliseringsvormenalseencursusofboekenlezen.

6. Ikheblievertraditionelewerkvormen,danactiverende 5 4 3 2 1 werkvormenineenprofessionaliseringstraject.

7. Ikmaakdeeluitvaneenleernetwerk. 1 2 3 4 5

8. Vormenvanprofessionaliseren,waarbij informatiedelenviadecomputereen 5 4 3 2 1 groterolspeelt,vindikmaarniets.

9. Ikwil,voordatikmetprofessionaliserenbegin, 5 4 3 2 1 precies weten wat de uitkomsten en opbrengstenzijn.

10.Ikleerhetliefstvancollega’s. 1 2 3 4 5

11.Alsikmeteenprobleemzitdanvraagikanderen 1 2 3 4 5 ofzijdaarietsoverwetenenmekunnenadviseren.

12.Geefmijmaareencursusvaneendag,inplaatsvan 5 4 3 2 1 bijeenkomstenmetcollega’s.

Helemaal Beetje mee Neutraal Beetje Helemaal mee oneens oneens mee eens mee eens

13. Ik werk het liefste alleen. 5 4 3 2 1

14.Ikneemlieverdeelaaneenverplichteprofessionali- 5 4 3 2 1 seringsactiviteitdanaaneenniet-verplichteactiviteit. 15. Ikbengemotiveerdomnieuwemanierenvan professionaliserenuitteproberen,ookalweetikniet 1 2 3 4 5 directwathetmeoplevert.

Beschrijving van de verschillende types. Tel je scores op kijk welke jij bent!

Score van 15 t/m 45

Netwerkleerder in spe

Jebenterduidelijknognietuitofnetwerklerenwelbijjoupast.Weldenkenwij

datdoorteervarenwatnetwerklerenkanbetekenenvoorjeonderwijspraktijk,

jijkuntdoorgroeiennaartypeBofC.

Score van 46 t/m 60

Netwerkleerder op weg

Injouschuiltduidelijkeennetwerkleerder.Hoeweljeopbepaaldepuntenook

nogwattwijfelshebtofonzekerbent.

Score 61 t/m 75

Netwerkleerder in hart en nieren

Jijbenteennetwerkleerderpursang!Eeninspiratiebronvooranderecollega’s.

Jijzietnetwerklerenalsdebestemanieromjelevenlangteprofessionaliseren

envindthetfijnomcollega’sdemeerwaardeervantelatenzien.

re

nje

ro

t

coach

2011/1.0

reNjerot

Wie kent het niet van vroeger: de rrren jjje rot televisieshow. Je laat mensen steeds kiezen tussen drie

alternatieven en laat ze vervolgens rennen naar een vak: A, B of C. Veel heb je er niet voor nodig:

voldoende ruimte voor de deelnemers om zich te kunnen bewegen door de ruimte, en vakken waarin

ze kunnen gaan staan bij het antwoord van hun keuze. Je kunt op deze manier bepaalde aspecten

meten met een grote groep en zet bovendien de deelnemers letterlijk in beweging.

Wat levert deze werkvorm op voor netwerkleren?Quiz: zijn wij echte netwerkleerders?

Combineer deze werkvorm met de vragen van de quiz “Ben ik een echte netwerkleerder?” en je

hebt een ludieke en speelse manier om te peilen hoe tegen netwerkleren wordt aangekeken

door je collega’s.

WerkwijzeGebruik de powerpointpresentatie ‘Ben ik een echte netwerkleerder?’ *De deelnemers staan in de ruimte. Geef de toelichting op de quiz, pas eventueel de presentatie aan.

• Leesdevragenvoorenroepnaiederevraag“Rrenjjjerrrot”:hetstartschotvoordeelnemersom

naar het vak van hun keuze te gaan.

• Laatallevragenderevuepasseren.

• Zorgdatdekeuzeswordenvastgelegd.Laatbijvoorbeeldiemandmeetellen.

Bereken direct na afname van de quiz welk type van toepassing is op de organisatie. Bespreek deze

met de deelnemers. De uitkomst kan aanleiding zijn om door te praten over bepaalde vragen.

Neem hiervoor de tijd. Noteer de belangrijkste uitkomsten uit dit gesprek, bijvoorbeeld:

• Moetereenvervolggegevenwordenaanditgesprekeventueelinkleinerverband?

• Moeteraanbepaaldeaspectenvannetwerklerenmeeraandachtwordengeschonken,zojawelke?

• Ishetzinvoldequizoverenkelemaandenteherhalen?

• Ishetinteressantdequiznogopindividueelniveauaftenemen?

Spreek naar aanleiding van het gesprek concrete actiepunten met elkaar af.


renjerot

2011/1.0

NetwerkscaN

DoelDe netwerkscan is een hulpmiddel om de haalbaarheid van netwerkleren in een schoolorganisatie te

peilen. In de scan onderscheiden we drie categorieën:

• ruimtevanuitdeorganisatie

• collegialiteit

• lereninjenetwerk.

Deze drie categorieën geven samen een beeld over de fase waarin een organisatie zich bevindt op de

schaal van zaaien, cultiveren en oogsten.

Benodigdheden• Netwerkscanentoelichting.*

Procedure instrumenten HetRuuddeMoorCentrum(RdMC)doetonderzoeknaarnetwerklerenindeonderwijspraktijk.

De onderzoeksinstrumenten van de toolkit staan online.* Het RdMC kan van de resultaten een


Stuurvoordatjedenetwerkscanwiltinzetteneene-mailaannetwerkleren.rdmc@ou.nl.


• omwelkinstrumenthetgaat(netwerkscan)

• naamenadresgegevensvandeschool,ofschoolbestuur


• verwachteaantaldeelnemersdatdenetwerkscangaatinvullen

• gewensteperiodevoorafnamevandenetwerkscan.


te bespreken.


ne

tw

er

ks

ca

n

coach

Het inzetten van de netwerkscan verloopt via de leernetwerkcoach of inspirator. Deze maakt

afsprakenmethetRdMCennodigtvervolgensdedeelnemersschriftelijkofpere-mailuitomde

netwerkscanintevullen.Denetwerkscankannaeenjaarwordenherhaald.Hiermeewordteen

eventuele groei van de organisatie zichtbaar.

Wat levert de netwerkscan op?Deresultatenvandescanhelptdeschooloforganisatieomdejuisterichtingtebepalenvoorde

invoeringofversterkingvannetwerkleren.Hetresultaatvandescankangrafischwordenweer-

gegeven en geeft daarmee een totaalbeeld van netwerkleren binnen de organisatie.

Voorbeeld van een resultaatDeze staafdiagram laat zien dat deze organisatie als volgt kan worden gekenmerkt:

Ruimte vanuit de organisatie zit in de fase oogsten;

eriseenduidelijkprofessionaliseringsbeleidmet

ruimte voor informeel leren en netwerken.

Colle gialiteit zit in de fase zaaien; er wordt weinig

kennis gedeeld tussen collega’s binnen de school.

Lereninjenetwerkzitindefaseoogsten;

dedocentenindeschoolzijnactiefinnetwerken

waarin ze leren en expertise delen.

Dezenetwerkenzijnhoofdzakelijkschooloverstijgend.

Eenmogelijkeadviesvoordezeorganisatieisdatzezichhetbesterichtenopdegroeivankennis-

delingtussencollega’sbinnendeschool.Bijvoorbeelddoorhetnetwerklerenbetertefaciliteren

binnendeschool.Schooloverstijgendeleernetwerkactiviteitendiedelerarenhebbenontwikkeld,

fungerenhierbijalsbronvanvernieuwingenstimulerendeontwikkelingvanbinnenschoolsenetwerken.

Oogsten

Cultiveren

Zaaien

Ruimtevanuit Collegialiteit Lereninje organisatie netwerk

Voorbeeld organisatie

netwerkscan

ba

ro

me

te

r

barometer

2011/1.0

Barometer

DoelDebarometermaaktzichtbaarhoeeenbepaaldleernetwerkervoorstaat.Devragenlijstwordtdoor

alledeelnemersingevuld,engeeftinformatieoverhetfunctionerenvanhetleernetwerk.

Drieaspectenstaanhierbijcentraal:

• Sociaal:hoefunctionerenwealsnetwerk?

• Inhoudelijk:besprekenwedejuisteonderwerpen?

• Praktijk:zijndeonderwerpenvoldoenderelevantvooronsdagelijkswerk?

Benodigdheden• Barometerentoelichting.*

Procedure instrumenten netwerklerenHet Ruud de Moor Centrum (RdMC) doet onderzoek naar netwerkleren in de onderwijspraktijk.

Deonderzoeksinstrumentenvandetoolkitstaanonline*.HetRdMCkanvanderesultateneen


Stuurvoordatjedebarometerwiltinzetteneene-mailaannetwerkleren.rdmc@ou.nl.


• omwelkinstrumenthetgaat(barometer)



• verwachteaantaldeelnemersdatdebarometergaatinvullen

• gewensteperiodevoorafnamevandebarometer.


tebespreken.


Hetinzettenvandebarometerverlooptveelalviadecreator of de leernetwerkcoach. Deze maakt

afsprakenmethetRdMCennodigtvervolgensdedeelnemersschriftelijkofpere-mailuitomde

barometerintevullen.

Perleernetwerkvullendedeelnemerseenbarometerin.Detoelichtingopdebarometerkanzo

nodig worden aangepast.

Hetisaanteradenvanafdestartvaneenleernetwerkdebarometerintezettenendezebijvoorbeeld

iederetweemaandenteherhalenafhankelijkvanhetritmevanhetnetwerk.

Wat levert de barometer op?Metbehulpvandebarometerreflecterendedeelnemersregelmatigophetfunctionerenvanhet

netwerk.Hetgeeftconcreteinputbijhetmonitorenvanhetleernetwerk,engeefthandvattenvoor

eventuelebijstellingenvandeactiviteiten.Deuitkomstenzijnwellichtaanleidingvoorvervolgacties.

ba

ro

me

te

r

barometer

Barometer

Helemaal Mee Mee Helemaal mee oneens oneens Neutraal eens mee eens 1. In dit netwerk worden de juiste onderwerpenbesproken. 2. Inditnetwerkiseenverscheiden- heidaanalternatieveinvalshoeken vanwaaruitdeonderwerpen wordenbekeken.

3. Door deelname aan dit netwerk hebikmijncompetenties(vaardig- heden-kennis-attitude)uitgebreid.

4. Inditnetwerkbetekenenweveel voorelkaar.

5. Eriseengoedesfeerinhetnetwerk.

6. Ikhebinvloedopdegangvan zaken in het netwerk.

7. Ikhebinmijneigenlespraktijk gebruikgemaaktvandekennisdie ikinditnetwerkhebopgedaan.

8. Ookdocentenbuitenhetnetwerk makengebruikvandekennisdie onsnetwerkheeftopgeleverd.

9. Onderwerpen die we tegenkomen indelespraktijkwordeningebracht in het netwerk.

Heel Heel onbelangrijk Onbelangrijk Neutraal Belangrijk belangrijk

10. Hoebelangrijkisditnetwerkvoor deontwikkelingvanjouwschool?

11. Hoebelangrijkisditnetwerkvoor je eigen ontwikkeling?

12. Hoebelangrijkisditnetwerkvoor hetverbeterenvanjeonderwijs- praktijk (handelen in de klas)?

coach

checklist

ch

ec

kl

ist

2011/1.0

CheCklist

DoelDe leernetwerkcoach iseencoachvoorleernetwerkenbinneneenschoolofschooloverstijgend,en

ondersteuntdeleernetwerkenbijhunzelfsturing.Decoachonderzoektmetdedeelnemersonder

welkeconditieshetleernetwerkversterktofverbreedkanworden.Decoachkandechecklist

inzettenalsinstrumentomsamenmethetleernetwerkteonderzoekenwaarhetleernetwerkstaat,

watdedoelenzijnenwelkevolgendestappendaarvoornodigzijn.

Benodigdheden• Checklistomuitteprinten.*• Invulschema.*

Procedure instrumenten Het Ruud de Moor Centrum (RdMC) doet onderzoek naar netwerkleren in de onderwijspraktijk.

Deonderzoeksinstrumentenvandetoolkitstaanonline.*HetRdMCkanvanderesultateneen


Stuurvoordatjedechecklistwiltinzetteneene-mailaannetwerkleren.rdmc@ou.nl.


• omwelkinstrumenthetgaat(checklist)



• verwachteaantaldeelnemersdatdechecklistgaatinvullen

• gewensteperiodevoorinzetvandechecklist.


tebespreken.

Deleernetwerkcoachneemthetinitiatiefvoorhetinzettenvandechecklist.Hijmaaktafsprakenmet

hetRdMCenorganiseerthetinvullenmethetleernetwerkvandechecklist.Herhaaldechecklisteven-

tueelnaverloopvantijdomeventueleveranderingeninhetfunctionerenvanhetnetwerkzichtbaar

te maken.


Wat levert de checklist op?Dechecklistgeeftinzichtinhetfunctionerenvaneenleernetwerk.Meerdandebarometer, gaat de

checklistvooralinopeenaantalrandvoorwaardelijkezakendievanbelangzijnbijnetwerkleren.

Aanbodkomenonderanderedeleerdoelen(leeragenda),onderlingeafspraken(sociaal contract),

de taken en rollen en mogelijke valkuilen waar het leernetwerk tegenaan loopt. De leernetwerkcoach

vultsamenmethetleernetwerkdechecklistin.Vervolgensvoertdecoachdezegegevensonlineinen

voegtdiesamentoteenverslag.Ditkandecoachnogaanvullenmeteenpersoonlijkadvies.

Hiernawordthetverslagverspreidviadecoördinatorenbesprokenbinnenhetleernetwerk.

Dechecklistkanwordeningezetopverzoekvanhetleernetwerkzelf,ofalsdecoachzietdateenleer-

netwerknietlekkerfunctioneert.Hetgeeftconcretehouvastaandeleernetwerkcoachbijhetgesprek

met het leernetwerk.

Nietallevragenvandechecklisthoevenaltijdaanbodtekomen.Afhankelijkvandebehoeftevanhet

leernetwerk,ofdefasewaarinhetnetwerkzichbevindtkunnenvragenwordenovergeslagenofuitge-

breideraanbodkomen.

Opdebinnenkantstaandevragenvandechecklistmeteentoelichting.Dezechecklistsluitaanbijde

kaartenvandetoolkitnetwerkleren:fases,leeragenda,sociaalcontract,rollen,coaching,valkuilenen

kennisproducten.Dekaartenmetdebijhorendewerkvormenkandeleernetwerkcoachinzettenom

praktischmeteenbepaaldaspectaandeslagtegaan.

Printdeonlineversiealshulpbijdegesprekken.

ch

ec

kl

ist

checklist

Checklist

Algemene gegevens

Doorhetconsequentbijhoudenvanhetaantaldeelnemersperleernetwerkkunjezienofeen

leernetwerkgroeitofdathetzichverbreedtnaardeelnemersbuitendeschool.Decontactpersoon

isdegenediehetaanspreekpuntisvoordecoach,maarookvoorpotentiëlenieuwedeelnemersof

geïnteresseerden.

Watisdenaamvanhetnetwerk?Wieisdecontactpersoon?

Watishetaantaldeelnemers(binnenenbuitendeschool)?

Fase

Hetvaststellenvandefasewaarinhetnetwerkzichbevindt,geefthouvastaanhetgesprek.Starteen

netwerknet,danishetbelangrijkdatdeleeragendaen/ofsociaalcontractaanbodkomen.Iseen

leernetwerkdoordewolgeverfd,dankanhetaardigzijnomvastepatronenblootteleggen.

Inwelkefasebevindthetleernetwerkzich?Waaruitblijktdat?

Leeragenda

Eenleeragenda,sociaalcontractenrollengevenhouvastaaneenleernetwerk.Decoachpeiltofdeze

reedsaanwezigzijnenstimuleerthetnetwerkermeeaandeslagtegaan,indiennodig.Hiertoegeeft

decoachtipsenmogelijkewerkvormen.

Hebbenjulliegesprokenoverleerdoelen?Lichttoe.

Isopbasisdaarvaneenleeragendaopgesteld?

Indiennee,waaromniet?Iserwelbehoefteaan?

Indienja,wordtdezegedragendooralledeelnemers?Bevathetlange-en

kortetermijnleerdoelen?Zijndeleerdoelenconcreetenmeetbaar?

Geeftdeleeragendahouvastaanbijeenkomstenenactiviteiten?Maakthet

duidelijkwelkekennishiatenerzijn?Geefthetvoldoenderuimteaanhetleerproces?

Sociaal contract

Hebbenjulliegesprokenoveronderlingeomgangsvormen?Lichttoe.

Isopbasisdaarvaneensociaalcontractopgesteld?

Indienja,waarstaatditcontract?Ishetverspreidonderdedeelnemers?

Indiennee,iserbehoefteaan?

Rollen en coaching

Zijnderollen(oftakenbijrollen)aanwezig?Lichttoe.

Iserindezefasebehoefteaaneen(duidelijke)rolverdeling?

Iserbehoefteaanextracoachingofondersteuningvanuitdeschoolleiding?

Valkuilen

Afhankelijkvandefasekaneenleernetwerkbepaaldevalkuilenherkennen.Vooralbijeen

leernetwerkdatalwatlangerdraait,ishetzinvoltescreenenopvalkuilenendezeaantepakken.

Zijnervalkuilendiejullieherkennen?Indienja,welke?Indiennee,lopenjullietegen

andere zaken op?

Kennisproducten

Leernetwerkenleverenkennisopinwelkevormdanook.Vooreenleernetwerkdatnetstart,isde

vraaghoedekennistedelenvaaknogtevroeg.Zodraeenleernetwerkeraantoeis,kande

leernetwerkcoach de kennisdeling gaan stimuleren.

Hoewordtjulliekennisvastgehoudenengedeeld?

WelkerolspeeltICTdaarbij?

Overig

Zijneroverigepuntendiejulliewillenbesprekenofinbrengen?

le

er

ag

eN

da

2011/1.0

leerageNda

Dagelijkse vragen of problemen uit de praktijk staan in het leernetwerk centraal. Om het overzicht te

houden en gedeelde vragen op elkaar af te stemmen, is het goed om een leeragenda samen te stellen.

Deze vormt de rode draad voor de activiteiten van het leernetwerk. Activiteiten of kennisproducten

die op het eerste gezicht weinig lijken op te leveren, kunnen in de context van de leeragenda een

logischeplaatsinnemen.Bijdeleeragendahebbenallerollen een functie: de inspirator, coördinator

en creator.

Kernvragen staan centraalIndeleeragendakomendebelangrijksteleervragenenleerdoelenvandedeelnemerssamen.

Hij geeft daarmee richting aan de activiteiten die het leernetwerk onderneemt en zet het leerproces

centraal.Eenleeragendasteltlerenbovenhetleverenvanprestatiesencreëertdaarmeeruimtevoor

creativiteit en geeft energie aan het leernetwerk.

Kenmerken Eenleeragenda

• bevatdewezenlijkekernvragenvandedeelnemers,omgezetinleervragen

• wordtgedragendooralledeelnemers

• bevatkortetermijn-enlangetermijn(leer)doelen

• bevatleerdoelendieconcreetenmeetbaarzijn

• biedthouvastaandebijeenkomstenenactiviteitenvanhetleernetwerk

• maaktduidelijkwelkekennishiatenerzijn

• geeftruimteaanhetleerproces.

Rol inspiratorAan de hand van de leeragenda worden ook eventuele hiaten in aanwezige kennis zichtbaar.

Deze kunnen het leernetwerk stimuleren de kennis op een andere manier binnen het netwerk te

halen, bijvoorbeeld door nieuwe deelnemers erbij te betrekken of een gastspreker uit te nodigen.

Het opstellen van de leeragenda wordt begeleid door de inspirator. De leeragenda kan hierbij worden

vastgelegd in een notitie of document en eventueel worden geplaatst in een online omgeving.

Zo weten andere collega’s ook waar jouw leernetwerk mee bezig is of gaat. De leeragenda kan ook

alleen in de hoofden van de deelnemers zitten.

leeragenda

Rol coördinatorAls de leeragenda vorm heeft gekregen, kunnen allerlei activiteiten worden gekoppeld aan de doelen,

en kan er door de coördinator een jaarplanning worden gemaakt met concrete activiteiten. Per bijeen

komst of activiteit kun je met behulp van de leerdoelen bepalen welk resultaat je wilt bereiken.

Rol creatorEenleeragendaisnietinbetongegoten.Hetgeeftrichting,maarlaatzichopiedergewenstmoment

aanpassen aan veranderende samenstelling van het leernetwerk, of veranderende behoeftes van de

deelnemers. De creator signaleert deze behoeftes, bijvoorbeeld met behulp van de barometer.

so

cia

al

co

Nt

ra

ct

2011/1.0

sociaal coNtract

Voor het goed functioneren van een leernetwerk is het belangrijk dat de onderlinge relaties goed zijn.

Dat er sprake is van echte betrokkenheid met elkaar en een gedeeld gevoel van verantwoordelijkheid

voor het leerproces. Je moet je als deelnemer gewaardeerd voelen, de ander vertrouwen en je veilig

voelen. Veiligheid wil zeggen dat er begrip, openheid en respect is voor elkaar, maar er mogen ook

uitdagingenzijn.Eengoedeengezelligesfeerisvaaknietvoldoende,ookkritischefeedback,

confronteren en doorvragen zijn belangrijke aspecten voor een leernetwerk.

“Als leraar moet je kunnen reflecteren op je eigen gedrag. Maar dat is voor een

leernetwerk even belangrijk. Ook vind ik dat er iets van evenwicht moet zijn

tussen halen en brengen, maar daar kunnen ook best verschillen in zijn.

Niet iedereen hoeft altijd evenveel te brengen.” Maria, leraar groep 6

Verwachtingen afstemmenBespreekmetelkaarwelkeinbrengjeverwacht.Bijvoorbeeldnietalleen‘halen’,maarook‘brengen’.

Wat doe je als je in een bepaalde periode erg weinig tijd hebt om deel te nemen? Het kan een goed

idee zijn om met elkaar een sociaal contract op te stellen. Hierin beschrijf je wat je met elkaar wilt, wat

de verwachtingen zijn, hoe je met elkaar omgaat en eventueel hoe je elkaar hierop zal aanspreken.

Dit hoeft niet heel zwaar te worden aangezet, maar het kan helpen om het ritme van het netwerk te

bepalen en een beeld te vormen van de onderlinge omgangsvormen.

Het is wenselijk om de verwachtingen periodiek te ijken, bijvoorbeeld na de afname van de

barometer, om zo verwachtingen tijdig bij te stellen.

“Voorheen was ik heel resultaatgericht. Ik ben nu veel meer gericht op het

proces. Ik neem in het leernetwerk meer de tijd op weg naar mijn doel.

Daardoor ontstaat meer ruimte voor verdieping merk ik.” Saskia groep 3/4

sociaal contract

Ook wordt in een leernetwerk vaak ervaringskennis met elkaar gedeeld en worden praktijkvragen

ingebracht. Stel bijvoorbeeld vooraf de vraag of iedereen daartoe bereid is en wat je van elkaar

verwacht.

Je bepaalt zelf de grondbeginselenUiteindelijk bepaal je gezamenlijk hoe je met elkaar wilt omgaan en of je dit wilt vastleggen in een

sociaal contract. Spreek deze verwachtingen uit en bepaal samen welke de grondbeginselen van het

leernetwerk vormen. Mogelijke afspraken die je met elkaar maakt, zijn:

• gavertrouwelijkommetwaterwordtbesproken

• reageeropeneneerlijk

• neemactiefdeel

• geefzorgvuldigfeedback

• communiceerduidelijk

• betrekelkaarbijvragenuitdepraktijkenzoeknaargedeeldeoplossingen

• houdhetnetwerkopenennaarbuitengericht

• staopenvoornieuweledenennodig‘gasten’uitdievoornieuweideeënenoplossingen

kunnen zorgen.

”Je mag gerust iets van een leernetwerk eisen, vind ik. Als je geen doelstellingen

en tijdstippen vastlegt, blijft het wel erg vrijblijvend. Als je die vaste momenten

inbouwt, zoek je elkaar ook vaker tussendoor op.” Simon, leraar groep 8

Va

lk

uil

eN

2011/1.0

ValkuileN

Indezekaartbenoemenweenkelebekendevalkuilen,dieiniedernetwerkkunnenvoorkomen,met

name in de cultiveerfase.Tijdigherkennenkanzorgenvoordenodigebijstellingdoordecreator.

Mensen zeggen af voor bijeenkomsten• Ganawaarommensenafzeggen:misschienkomthettijdstipnietuit,isdelocatieniethaalbaar,

of past het doel niet goed. Mogelijk kan hier iets aan gedaan worden.

• Stelmetelkaarrealistischeverwachtingenoverdeelnameenkennisproducten.

• Maakvoorafafsprakenmetelkaarenlegdiebijvoorbeeldvastinhetsociaal contract.

• Geefiedereeneensteminhetvaststellenvanhetdoelvandebijeenkomstenenbetrekdeelnemers

bij de voorbereiding ervan.

• De inspirator kan het proces ook tussen de bijeenkomsten gaande houden.

Te veel vergadersfeer • Voorkomeenvergadersfeerdoorvooralietsmetelkaartegaandoen,bijvoorbeeldinterviewsmet

beroepsgenoten, collega’s of experts, of ontwikkel concreet materiaal.

• Zorgvoorwisselende(activerende)werkvormen.

• Werkinkleinegroepenmeteensteedsanderesamenstellingenwisselplenairuit.

Berijden van stokpaardjes• Laatmensenhuneigenleervragenstellenzonderdaarbijhunopvattingentebetrekken.

• Creëereenopensfeerwaarinnietéénopvattingdomineert,maarwaariniedereenopvattingenkan

uiten. Vraag ook naar de argumenten en bewijzen voor die opvattingen. Zo worden stokpaardjes

geobjectiveerd.

• Isersprakevaneensterkgroepsgevoel,dankanhetgevaarvangroepsdenkenomdehoekkomen.

Ofdeelnemersveranderenonderdrukvandegroephunmening.Eenheterogenesamenstelling

verkleint dit risico. Ook het komen en gaan van deelnemers, een open houding, verkleint het

groepsdenken.

valkuilen

“Openheid moet er zijn. Als die er niet is, dan werkt het niet. Een leernetwerk is

geen verplichting en als je openstaat voor elkaars vragen dan kan het een goed

leernetwerk worden.” Simon, leraar groep 8

Onvoldoende tijd om gestelde doelen te bereiken• Misschienligthettempotehoog?Hetkosteventijdomeenpassendritmetevinden.

• Bespreekmetelkaardedoelen,misschienzijnzenietrealistischenmoetenzewordenbijgesteld.

• Beschrijftussendoelen,enbedenkhierbij:beterveelkleinestapjes,danlangehalen,snelthuis.

Onvoldoende leernetwerkhouding bij deelnemers• Bedenkdatmenvooralisgewendaanformeellerenonderleidingvaneendocentofexpert.

Netwerkleren vergt een open houding en verantwoordelijkheid voor het leerproces van alle deel

nemers. Deze houding heeft tijd nodig om zich te ontwikkelen.

• Leernetwerkenhebbenveelaandachtvoorvragenenuitdagingenuitdedagelijkseonderwijsprak

tijk. Het kost tijd om deze concrete vragen te vertalen naar gedeelde leeractiviteiten in het leernet

werk.

“Je hebt ook leernetwerken die meer een clubje zijn. Die hebben nog geen open

instelling, die denken teveel voor hun eigen school, hun eigen ontwikkeling om

te kunnen gaan samenwerken. Ze hebben anderen nog niet nodig.”

Hugo, leraar groep 4

Va

lk

uil

eN

2011/1.0

ValkuileN

Indezekaartbenoemenweenkelebekendevalkuilendieiniedernetwerkkunnenvoorkomen,met

name in de oogstfase.Tijdigherkennenkanzorgenvoordenodigebijstellingdoordecreator.

De rode draad is onduidelijk • Ontwikkelsameneenleeragenda.Koppeldeleeragendatelkensterug,enneemeenbeslissing

over wat in de volgende bijeenkomst centraal staat.

• Bereidelkebijeenkomstvoormeteenaantaldeelnemers,maarhoudvastaandeleervraagvande

gehele groep.

• Wanneerdeleervraaghaaraantrekkingskrachtverliest,ebtdemotivatieweg.Devraagwordtdan

kennelijk onvoldoende gedeeld. Formuleer in dat geval een nieuwe leervraag of stel de leervraag bij.

Er wordt veel gepraat, er worden ervaringen uitgewisseld, er ontstaan soms nieuwe inzichten, maar wat zijn uiteindelijk de opbrengsten?• Kritischereflectieophetreilenenzeileninhetleernetwerk,eventueelmethulpvandeleernet-

werkcoach,houdthetleernetwerkscherpengefocust.Inzetvandebarometer of de checklist helpt

omopdezezakentereflecteren.

• Maakbespreekbaarwatdeconcreteverwachtingenzijnvandeelnemersoverderesultaten.

Probeer deze een duidelijke plaats te geven in wat deelnemers in hun eigen werk al doen, zoals

een nieuwe methode in de klas uitproberen.

• Maakdeleerwinstzichtbaar.Ditkanalheeleenvoudigdoorhetmakenvankennisproducten zoals

notities, samenvattingen, een nieuwsbrief, of bedenk creatievere vormen waarin beeld een

rol speelt.

• Bouwrustwekenin,ontwerpmetelkaareenpassendritme.

• Deopbrengstenhoevennietvooriedereenhetzelfdetezijn.Voordeeeniskritischereflectieophet

eigen handelen voldoende terwijl de ander een concreter doel voor ogen heeft.

• Vulhetwaardecreatieverhaal in en bespreek met elkaar de ingevulde verhalen.

valkuilen

“Ik wil niet alles moeten vastleggen. Dat gaat weer ten koste van het echt actief

bezig zijn. Laat mij maar samen zitten met mijn leernetwerk, en dan maak ik

wel wat notities van ideeën en toepassingen. Dat moet maar even genoeg zijn.”

Josje, leraar groep 7

Er zijn deelnemers die zelf (bijna) niets bijdragen en dat gedrag verstoort de motivatie van wel actieve deelnemers• Maakvoorafafsprakenmetelkaaroverwatjeverwachtenlegdievastineensociaal contract.

• Informeeropennaarderedenvanditgedragenmaakheldereafspraken.Passiviteitkannamelijkte

maken hebben met angst. Angst om fouten te maken, angst voor technologie, maar ook gebrek aan

tijd door persoonlijke omstandigheden. Of gebrek aan kennis.

• Erzijnookpassievedeelnemersdiedoorhebbendaterietsbelangrijksgebeurt,maarnoggeen

interesse hebben om al deel te nemen. Het is belangrijk om deze mensen in de gaten te houden,

want ze kunnen op een later tijdstip wel actief deel uit gaan maken van het netwerk.

• Eenleernetwerkdatallangeretijdindezelfdesamenstellingmetietsbezigis,kaneenvormvan

‘groepsdenken’ontwikkelen.Danishetgoedomnieuwedeelnemersofandereinvloedenvanbui

ten in te brengen, bijvoorbeeld door het uitnodigen van gastsprekers.

“Ik heb ook ervaren dat mensen alleen maar komen halen. Op zich vind ik dat

niet erg. Maar die mensen moeten niet de overhand hebben, anders ben je weer

de leider van een groepje, net zoals je dat bent in je klas.” Jasper, leraar groep 3

to

ek

om

st

we

g2011/1.0

toekoMstweg

Welke beeld heb jij van de toekomst? En welke activiteiten, mijlpalen en netwerkleerders zijn nodig

om daar te komen? Met deze werkvorm zet je met behulp van visualisatie een toekomstbeeld om in

concrete stappen en koppelt die aan personen die daarbij kunnen helpen.

WerkwijzeBepaal eerst welk doel de deelnemers voor ogen hebben. Gebruik hierbij bijvoorbeeld de werkvorm

ideeënmuur en Tot je verbeelding. Zorg dat het toekomstbeeld voor ieder duidelijk is en dat het

wordt gedragen door het leernetwerk.

Hang het toekomstbeeld in een grote ruimte aan de muur. Dit kan in de vorm van gecombineerde

post-its, gekozen beelden of anderszins. Beschrijf de vloer die voor de muur ligt als de route naar het

toekomstbeeld. Leg uit dat alle deelnemers daar kunnen komen, als de juiste stappen worden gezet.

Laat de deelnemers vervolgens bepalen welke mijlpalen zij onderscheiden in de route naar het

einddoel, en wie in of buiten het netwerk daarbij kan helpen. Deze stappen worden weergegeven

in woorden, beelden of voorwerpen. De mijlpalen worden op de vloer gelegd. De afstand tot de

muur fungeert hierbij als tijdslijn. Vervolgens laat je de deelnemers de activiteiten of tussenstappen

beschrijven die nodig zijn om de mijlpalen te bereiken, en laat die ook weer op de juiste plek leggen

op de vloer.

Wat levert deze werkvorm op voor netwerkleren?Deze werkvorm is voor netwerkleren breed inzetbaar. Het levert een duidelijk beeld op van welke

stappen je in het netwerk wilt zetten en met wie. De uitkomst laat zien hoe je deze doelen kunt be-

reiken. Het maakt het leren en de kennisproducten die hieruit volgen expliciet. We geven een aantal

voorbeelden van hoe je als leernetwerkcoach of inspirator deze werkvorm kunt inzetten.

coach

toekomstweg

Route door de toolkit

Bepaal met elkaar wat je over een bepaalde tijd (bijvoorbeeld een jaar) wilt bereiken met netwerk-

leren of met je leernetwerk. Bekijk vervolgens de kaarten van de toolkit. Begin met de informatie-

kaarten. Welke aspecten zijn nodig op weg naar je toekomstbeeld van netwerkleren? Leg deze in de

ruimte, in een voor de deelnemers logische volgorde. Welke werkvormen en instrumenten kunnen

helpen bij het geven van een invulling aan die aspecten? Leg die op de juiste plekken erbij.

Misschien missen nog stappen. Benoem die apart en leg die erbij of ontwikkel met elkaar aanvullende

activiteiten.

De leernetwerkcoach of coördinator legt de route vast in woord en/of beeld en zorgt dat deze in de

jaarplanning wordt opgenomen.

Valkuilen

Als vervolg op een bijeenkomst waarin valkuilen zijn benoemd, kun je met de toekomstweg bekijken

wat nodig is om niet in deze valkuilen te stappen. Schrijf de valkuilen op A4-tjes (één per valkuil) en

leg deze in de ruimte. Bedenk vervolgens met elkaar welk doel of doelen je niet kunt halen als je in

deze valkuilen stapt. Hang dit doel of deze doelen aan de muur. Laat vervolgens de deelnemers per

valkuil op een A4-tje beschrijven hoe je die valkuil kunt oplossen of voorkomen. Eventueel gevisua-

liseerd met een bruggetje. De creator of coördinator zorgt dat deze informatie wordt vastgelegd en

terugkomt in volgende bijeenkomsten.

Sociaal contract en leeragenda

Voor het opstellen van het sociaal contract of de leeragenda is de toekomstweg een zinvolle werk-

vorm. Zet hierbij bijvoorbeeld eerst de werkvorm Tot je verbeelding in. Laat deelnemers benoemen

wat zij verwachten van andere deelnemers of wat zij hopen te leren in het leernetwerk.

Vervolgens gebruik je die beelden als doel of als stappen. Wat nog mist, vullen de deelnemers in met

nieuwe beelden of woorden. Laat dit vastleggen en verspreiden door de coördinator.

co

mp

et

en

tie

s2011/1.0

competeNties

Wat maakt iemand tot een goede netwerkleerder? Welke competenties heeft een goede netwerk

leerder? We vroegen het enkele leraren die er ervaring mee hebben. Zij gaven de volgende

competenties aan die bijdragen aan succesvol netwerkleren:

Openstaan voor nieuwe relaties en ervaringen

“Je moet openstaan om kennis en ervaringen met anderen te delen, en voor

advies. En dan ook iets doen met het advies.” Josje, leraar groep 7

“Je hebt eigenlijk een soort van nieuwsgierigheid nodig. Naar andere

ervaringen en mensen.” Simon, leraar groep 8

Goed kunnen communiceren

“Je moet communicatief sterk zijn, goed zijn in het opbouwen van relaties.

En goed kunnen luisteren, daar zit wel een kerncompetentie.” Anne, directeur

Kennis kunnen en willen delen (geven en nemen)

“Als iemand nooit eens een praktijkprobleem deelt, wat doe je dan in een

leernetwerk? Daar gaat het toch juist om.” Jasper, leraar groep 3

“Je zit er niet alleen voor jezelf.” Saskia, leraar groep 3/4

competenties

Kunnen omgaan met feedback

“Het is niet altijd makkelijk, maar je moet je wel open kunnen stellen voor

feedback. Je zit daar om te leren van elkaar. Als je dan niet durft te zeggen

wat niet goed gaat, dan groei je niet.” Maria, leraar groep 6

Kunnen reflecteren

“Uiteindelijk wil je een betere leraar worden. Tenminste dat is wel mijn doel.

Wat gaat goed en wat kan beter. Daar zicht op krijgen, heeft mij echt verder

gebracht.” Josje, leraar groep 7

Je kwetsbaar durven opstellen

“Een leernetwerk werkt pas goed als je elkaar beter kent. Die vertrouwens

band, is ontzettend belangrijk. Pas dan ga je vragen stellen die je elders niet

zomaar zou stellen.” Simon, leraar groep 8

“Vertrouwen is belangrijk, je moet vertrouwen hebben in de mensen en je eigen

kunnen.” Maria, leraar groep 6

Bepaaldecompetentieshangenweermeerafvanderoldiejeinneemt.Jekuntelkaarstalentenjuist

goed benutten in een leernetwerk.

“Een bijeenkomst hoeft niet lang te duren, en kan daardoor juist heel effectief

zijn. Maar dan moet je wel goed kunnen samenvatten en bondig zijn.

Niet iedereen hoeft dat te kunnen trouwens, maar liefst wel de voorzitter.”

Saskia, leraar groep 3/4

ge

sp

re

ks

te

ch

Nie

k2011/1.0

gesprekstechNiek

Als leernetwerkcoach begeleid je het netwerk vanaf de zijlijn. Je bent niet bezig met de inhoud, maar

jerichtjeophetbegeleidenvanhetproces.Eenbelangrijkhulpmiddeldaarbijiseengoedegespreks

techniek. Deze is samen te vatten tot: luisteren, samenvatten en doorvragen.

LuisterenDe kunst van het vragen stellen, begint met luisteren. Luisteren doe je met je hele lichaam. Door je

lichaamshouding laat je de ander zien dat je geïnteresseerd bent in wat hij te zeggen heeft.

Aandachtspunten hierbij zijn:

• maakoogcontact

• maakgebruikvanknikkenen‘hummen’

• maakaantekeningen

• beweegnon-verbaalmee(afstandverkleinen,afstandnemen,gebarenspiegelen).

Eengoedeluisteraarletdaarnaastaandachtigopwatdeanderzegt.

Let hierbij op:

• dewoorden(watiemandletterlijkzegt)

• demanierwaaropdesprekerdewoordenuitspreekt(toon,volume,kracht)

• delichaamstaalvandespreker(houding,gebarentaal,gezichtsexpressie).

SamenvattenHeeft de ander zijn betoog afgerond, dan vat je het samen in je eigen woorden. Hiermee check je of je

deboodschapgoedhebtbegrepen.Isdatniethetgeval,dangeefjedeanderdegelegenheidaante

vullen of te corrigeren. Samenvattingen geven een gesprek structuur.

Zeg bijvoorbeeld:

“Als ik je goed heb begrepen, vind jij dat ...”

“Je zegt dus dat ...”

coach

gesprekstechiniek

DoorvragenSpeur naar aanknopingspunten om door te vragen. Wees alert op vaagheden, aannames, algemene

waarhedenenformuleringenmet‘moeten’of‘kunnen’.Dezetaalpatronenverhullenvaakwaardevolle

informatie. Let op wat de ander zegt en op wat hij níet zegt. Zo krijg je meer informatie los.

Vraag bijvoorbeeld als iemand zegt: “Dat kan toch niet!”, volgens wie dat niet kan.

Wat kun je beter vermijden?Laat oordelen, meningen en adviezen liever achterwege. Hiermee neem je namelijk het initiatief over

van de deelnemers van het leernetwerk en geef je tevens een waardeoordeel. Dit sluit eerder het

gesprek af dan dat het een opening geeft om nieuwe perspectieven te verkennen.

Probeer het netwerk meerdere alternatieven te bieden of nieuwe openingen aan te reiken.

Insommigegevallenishetwelwenselijkalsdeleernetwerkcoacheenadviesgeeft.Hijheeftvaak

meer ervaring en inzicht in netwerkleren dan de deelnemers.

Fe

ed

ba

ck

2011/1.0

Feedback

Innetwerkeniscommunicatieeenbelangrijkonderdeelvanhetleerproces.Erwordtveelalintensief

samengewerkt en gediscussieerd en hierbij kunnen de gemoederen soms hoog oplopen. Zeker bij

discussies over alternatieve aanpakken in de les.

Bewust feedback gevenLatenmerkenhoewe‘deboodschap’vandeanderverstaan,isvanbelangomcommunicatie-

stoornissen te voorkomen. We geven feedback op het communicatieve gedrag van de ander.

Hiermee checken we of we de boodschap goed begrepen hebben, en maken we de ander bewust

van zijn communicatieve vaardigheid. Vaak geven we onbewust feedback, zoals het fronsen van de

wenkbrauwen. Het is belangrijk om ook bewust feedback te geven in een leernetwerk. Het gaat hierbij

met name om het geven van constructieve feedback, feedback waar de ander concreet iets mee kan.

Feedback wordt daarmee een welgemeend advies over het handelen in de onderwijspraktijk of over

iemands opstelling in het leernetwerk.

“Ik sta nu wel meer open voor opmerkingen dan in het begin. Vind het soms

nog wel lastig, maar merk dat ik veel leer van die feedback. Feedback geven

vind ik eigenlijk nog steeds heel moeilijk.” Maria, leraar groep 6

Aandachtspunten voor het geven van feedback• Feedbackwordteerdergeaccepteerdalservoldoendevertrouwenisbinnenhetleernetwerk.

• Realiseerjedathetmoeilijkisvoormensenomonderscheidtemakentussennegatievekritieken

opbouwende feedback.

• Geefnietalleennegatievefeedback.Maakookpositieveopmerkingenoverhetfunctionerenvan

de ander.

• Motiveerjefeedback,geefaanwatjevindt,waaromenhoejetotdieconclusiegekomenbent.

• Geefalternatievendieaangevenhoehetookanderskan.

• Gebruik‘ik-boodschappen’.Hierdoorwordthetmeereenpersoonlijkemeningenwordthetminder

ervaren als een persoonlijke aanval.

• Geefalleenopbouwendefeedback.Houddezenietalgemeen.

feedback

• Geeffeedbackopgedragdatookechtteveranderenis.

• Geeffeedbackonmiddellijk.Dedrempelomdezetegevenwordtsteedshoger,vooralalshetom

negatieve kritiek gaat.

• Geefconstructieveenbeschrijvendefeedback:geefaanwatjijzelfgezienofgehoordhebt,probeer

interpretaties te voorkomen.

• Beperkjetotenkelepunten.Houdrekeningmetwatdeander‘aankan’.

• Checkaltijdofdefeedbackgoedbegrepenis.

• Vraagookzelfomfeedback.Stahiervooropen.

• Probeertijdensjegesprekkendeanderervanteovertuigendatfeedbackeenmiddelisomteleren

en de communicatie duidelijker te maken.

• Feedbackgevenisnetzomoeilijkalsfeedbackontvangen.

“Die openheid moet er zijn in je leernetwerk. En vertrouwen. Als die twee er

niet zijn dan gaat het niet.” Simon, leraar groep 8

We

re

ld

ca

fé

2011/1.0

wereldcafé

Er zijn soms van die bijeenkomsten waarbij je veel luistert en af en toe een vraag mag stellen.

In de pauze en na afloop bij de borrel komen meestal de echte vragen en bedenkingen boven tafel.

Met de werkvorm wereldcafé kunnen de deelnemers op een informele manier proberen hun ant-

woorden te vinden en hun kennis te delen. Iedereen komt aan het woord bij het vinden van oplossin-

gen van knelpunten van de deelnemers.

WerkwijzeZorg voor een cafésfeer met tafels en stoelen. De inspirator is de ‘kroegbaas’ en legt de werkvorm uit.

Er is drinken en er staan nootjes en hapjes op tafel. Per tafel is er één gastvrouw of -heer, die steeds

blijft zitten. Op elke tafel ligt een beschrijfbaar tafelkleed en zijn er viltstiften. Verdeel de deelnemers

(maximaal 6 à 7) over de tafels.

Ronde 1

De inspirator vraagt om bespreek- of knelpunten over een bepaald onderwerp op het tafelkleed te

schrijven. De gastvrouw assisteert de deelnemers in het formuleren van knelpunten. Na een kwartier

schuiven de deelnemers naar een volgende tafel.

Ronde 2

De gastvrouw vat de knelpunten samen van haar tafel aan de nieuwe deelnemers. Ze nodigt de deel-

nemers uit om oplossingen te geven voor de knelpunten en helpt bij de formulering. Na een kwartier

schuiven de deelnemers naar een volgende tafel.

Ronde 3

De gastvrouw vat samen wat er op het tafelkleed staat en nodigt de deelnemers uit om de voorwaar-

den of condities voor deze oplossingen en aanbevelingen op te schrijven. Na een kwartier wordt

de werkvorm beëindigd door de inspirator. Eventueel kan per tafel de gastvrouw plenair een korte

samenvatting geven van ‘haar’ tafel. Als er nog tijd is kunnen de deelnemers de tafels rond om te

kijken wat er bij ‘hun’ knelpunt staat. De inspirator zorgt ervoor dat alle informatie samenkomt en de

deelnemers de inhoud van de tafelkleden ontvangen.

coach

Wereldcafé

Alternatieven

• Bepaalvantevorenwelkedrievragenerperrondegesteldworden.

• Bepaalvantevorenoverwelkethema’serpertafelgesprokengaatworden.

Wat levert deze werkvorm op voor netwerkleren?Iedereen kan aan het woord komen. Men deelt kennis en ervaringen. Door per tafel te focussen op

een bepaald thema ontstaat verdieping en zal er meer kwaliteit ontstaan. Je leert als deelnemer aan

de slag te gaan met andermans knelpunt. We geven enkele voorbeelden van hoe je het wereldcafé

kunt inzetten bij netwerkleren.

Opstellen leeragenda of sociaal contract

Lees eerst de kaarten leeragenda of sociaal contract. Gebruik de tafels om de leeragenda te bepalen

of het sociaal contract vorm te geven. Je kunt bepaalde aspecten van de leeragenda of het sociaal

contract per tafel uit laten diepen. Bespreek met elkaar wat de uitkomsten zijn en welke punten het

leernetwerk in de leeragenda of het sociaal contract opgenomen wil zien. De coördinator verwerkt

deze punten, en verspreidt de leeragenda of sociaal contract onder de deelnemers.

Verdeling taken en rollen

Lees eerst de kaarten van de coördinator, inspirator en creator. Gebruik de tafels van het wereldcafé

om de rollen en taken verder te laten uitdiepen, of om uit te zoeken wie welke rol kan en wil vervullen.

De kaarten over de rollen kunnen helpen om te bekijken of belangrijke zaken zijn gemist, of om ze op

ideeën te brengen.

vu

l d

e z

in a

an

2011/1.0

Vul de ziN aaN

Het gebeurt ons allemaal wel eens: voordat iemand zijn zin heeft afgemaakt, formuleer je in je hoofd

al een antwoord. Je denkt dat je goed hebt geluisterd naar de ander als je vervolgens dat antwoord

uitspreekt, maar vaak mis je een deel van wat iemand heeft gezegd. Deze werkvorm dwingt je de

ander te laten uitpraten en goed te luisteren naar wat diegene zegt.

WerkwijzeJe begint met een vraag of zin die relevant is voor alle deelnemers en bijdraagt aan het doel van de

bijeenkomst. Bijvoorbeeld:

Ik heb de afgelopen periode het meeste geleerd van …

Wat ik lastig vind in mijn werk is …

Waarover ik in dit leernetwerk tevreden ben, is….

Wat ik van deze bijeenkomst hoop is…

Verdeel de mensen vervolgens in groepjes van drie tot zes mensen. Ieder groepje gaat apart verder

met de activiteit.

Een persoon start en vult de zin aan.

Een ander gaat verder en vat het eerder gegeven antwoord samen en voegt er zelf wat aan toe.

Herhaal dit totdat iedereen is geweest.

Wissel eventueel van zin of vraag en start opnieuw.

‘Spelregels’

• Spreekniettegenwatdeanderheeftgezegd,begingeendiscussieenmaakgeenalgemene

opmerkingen.

• Erkenwatdeanderzegtenwijknietvandewerkwijzeaf.

• Blijfactiefluisteren.

• Zeg‘ja,en’inplaatsvan‘ja,maar’.

Wat levert deze werkvorm op voor netwerkleren?Goed luisteren is de basis voor een goede gesprekstechniek. In een leernetwerk staat het uitwisselen

van ervaringen, visies en ideeën centraal. Door collectief voort te borduren op de ideeën van anderen,

komen nieuwe en diepere inzichten en kennisproducten tot stand.

coach

vul de zin aan

Gesprekstechniek

De inhoud van de werkvorm wordt bepaald door het doel van de bijeenkomst en behoefte van de

deelnemers. Deze werkvorm kun je daarom inzetten bij een scala aan onderwerpen, eenvoudigweg

door de zin of vraag daarop toe te spitsen.

Begin bijvoorbeeld voor het opstellen van de leeragenda met de zin:

Mijn belangrijkste leervraag voor dit leernetwerk is…

Voor het opstellen van het sociaal contract:

Wat ik verwacht van deelnemers in het leernetwerk is…

Als iemand even minder tijd heeft voor het leernetwerk hoop ik dat …

Voor het bespreken van valkuilen:

Wat ik graag verbeterd zou willen zien in dit leernetwerk is…

Wat ik verwacht van de opbrengsten van dit leernetwerk is…

Voor het geven van feedback:

Wat ik fijn vind aan onze samenwerking is…

Wat ik merk aan je gedrag is…

cr

ea

to

r2011/1.0

creator

De creator zorgt ervoor dat het leernetwerk de opbrengsten van de samenwerking expliciet benoemt

enbeschrijft.Endatdezewordenverwerkttotconcretekennisproducten waar alle deelnemers wat

aan hebben. Hij zet eventueel onderzoek op en legt opbrengsten vast. Hij stimuleert de verspreiding

van de opbrengsten binnen en buiten het netwerk. Hij zorgt dat de juiste expertise binnen het leer

netwerk aanwezig is of wordt binnengehaald.

Hoe kan een creator een leernetwerk ondersteunen? De creator is verantwoordelijk voor het voortdurend evalueren van de werkwijzen en het functioneren

van het leernetwerk. Zijn rol is in alle fases van het leernetwerk belangrijk, een accent kan worden

gelegd in de oogstfase.

De creator

• zorgtdaterafsprakenkomenoverhoehetleerprocesendekenniswordenvastgelegd,

eventueel in een online omgeving

• monitorthetsamenwerkingsproces

• zorgtregelmatigvoorevaluatieen feedback

• zetinstrumenteninalsdebarometer ter ondersteuning en herhaalt de meting periodiek

• initieertregelmatiggesprekkenoverdekwaliteitvanhetnetwerk,zowelgerichtophetproces

als de inhoud

• signaleertdebehoefteaanspecifieke(externe)expertise

• zorgtdatimplicietaanwezigekennisexplicietwordtgemaakt,bijvoorbeelddoorsamenmetde

inspirator de marktplaats in te zetten

• zorgtdat kennisproducten en andere opbrengsten worden vastgelegd volgens de afspraken en

worden verspreid binnen en buiten het netwerk.

De creator is daarnaast verantwoordelijk voor het voortdurend evalueren van de werkwijzen en het

functioneren van het leernetwerk. Hij monitort het samenwerkingsproces en zorgt regelmatig voor

evaluatie en feedback, bijvoorbeeld door het inzetten van de barometer. De creator initieert regel

matig gesprekken over de kwaliteit van het netwerk, zowel gericht op het proces als de inhoud.

creator

Relatie tot andere rollenDe rol kan door verschillende deelnemers worden ingevuld en wisselen in de tijd. De leernetwerk

coach kan tijdelijk de rol van creator op zich nemen. Hierbij is het van belang te zorgen voor een

overdracht van de rol van leernetwerkcoach naar een van de deelnemers.

“Regelmatig vullen we de barometer in. Even de vinger aan de pols houden.

Het geeft direct een beeld van hoe het gaat in ons netwerk. Gelukkig meestal

prima, maar laatst liep het even wat minder. Dat voelden we wel aan, maar de

barometer bracht dat ook direct aan het licht. We zijn naar aanleiding daar

van in gesprek gegaan. Dat gaf lucht.” Hugo, leraar groep 4

Ke

nn

isp

ro

du

ct

en

2011/1.0

keNNisproducteN

“Kennis begint bij het ontdekken van iets dat we nog niet begrijpen.”

Frank Herbert

Watiskennis?Traditioneelsprekenwevankennisalswehethebbenoverdedingendieiemandweet.

Netwerklereniseensocialeactiviteitenstreefternaaromtekomentot‘sociale’kennis.Datwilzeg

gen dat kennis zoveel mogelijk ter beschikking staat aan anderen en gezamenlijk wordt ontwikkeld,

gedeeldenonderhouden.Kennisproductenkunnenhierbijhelpen,zemakenconcreetenzichtbaar

welkeervaringenenexpertisehetleernetwerkinhuisheeft.Eenspecialerolisweggelegdvoorde

creator, die dit proces ondersteunt.

Voor het ontwikkelen van kennisproducten is nodig:

• juistesamenstellingleernetwerk

• verbalisatie:elkaardingenuitleggen

• vasthoudenvaninzichten

• reflecterenopdeinzichten.

Juiste samenstelling leernetwerkJe gedachten en denkbeelden op tafel leggen, is niet altijd makkelijk. De samenstelling van het

leernetwerkmaaktverschil.Insommigenetwerkenhoefjeelkaarweiniguitteleggen,enblijftveel

onuitgesproken.Ineenheterogenernetwerkkomenuiteenlopendevisieseninzichtenbijeen,enzijn

er meer prikkels om actief uit te wisselen. Wat bedoelt Saskia eigenlijk wanneer zij ... zegt? Waar heeft

Bramhettochsteedsoveralshijhetweerover...heeft?

“We kunnen veelwetend zijn door andermans kennis, maar we kunnen niet

wijs zijn door andermans wijsheid.” Michel Eyquem de Montaigne

Kennisproducten

Verbalisatie: elkaar dingen uitleggenStel elkaar in een leernetwerk vragen over wat zo vanzelfsprekend lijkt. Het aan elkaar uitleggen of

onder woorden brengen heet verbalisatie. Het maakt vanzelfsprekendheden expliciet en zorgt ervoor

dat deze ter discussie of bespreking voorgelegd worden. Zo vormen ze de basis van nieuwe, gezamen

lijke kennis.

“Er is veel kennis en verstand nodig om vanzelfsprekende dingen te bewijzen.”

Otto Weiss

Vasthouden van inzichten Bespreekbinnenjeleernetwerkwelkeverwachtingenerzijnoverdekennisproducten,legditbijvoor

beeld vast in de leeragenda en het sociaal contract. Door het vastleggen van kennis, eventueel in

een online omgeving,kunjeeruitputten,ooknadeafloopvanhetnetwerk,maarookdoormensen

buitenhetnetwerk.Kenniskunjevastleggenin(les)verslagen,video-opnameofnotities.Maarerzijn

ook creatieve uitingen mogelijk als interviews, muurkranten, of bijdragen aan de nieuwsbrief van de

school. Zo blijft de ontwikkelde kennis een bron voor het leren in de toekomst.

“Wat geeft het, of iemand knap is, als hij anderen zijn kennis niet kan

bijbrengen?” Plato

Reflecteren op de inzichten Ineenleernetwerkreflecteerjeopjeberoepsmatighandelen.Jeonderzoektbijvoorbeeldwathet

effectisvandemethodendiejijinzet,ofzetdebarometerinomtereflecterenophetfunctioneren

van het leernetwerk. Het waardecreatieverhaal maakt zichtbaar welke kennis jij in je leernetwerk hebt

ontwikkeldenwatdatheeftopgeleverdvoorjezelf,collega’sendeschool.Reflecterenkentvaakeen

verzadigingspunt als een netwerk tot de conclusie komt dat de leervraag met de ontstane inzichten

voldoende is beantwoord.

ict

-co

ac

h2011/1.0

ict-coach

DeICT-coachzorgtvoorondersteuningbijhet samenwerken van het leernetwerk.

Hij maakt geen deel uit van het leernetwerk. Hij stemt af met de coördinator van het leernetwerk

en de leernetwerkcoach.

KerntaakDe kern van de rol van ICTcoach is het verzorgen en organiseren van de gewenste online onder

steuningbinnendeleernetwerkenvaneenschool(bestuur).Hetdoelhierbijisdatcommunicatieen

samenwerking tussen de deelnemers en kennisdeling binnen en buiten het leernetwerk zo optimaal

mogelijk met ICT worden ondersteund. Daarbij kunnen meerdere faciliteiten worden gebruikt die

betrokkenheid creëren en verbeelding en afstemming mogelijk maken.

De rol van ICTcoach kan door één of meer personen worden uitgevoerd, die alle leernetwerken in een

school(bestuur)ondersteuntenzorgtvooreenheidingebruiktetechnologie.BelangrijkisdatdeICT

coach zowel de taal van de deelnemers spreekt als het ICTjargon. Op deze manier worden de wensen

van het netwerk optimaal vertaald naar de inrichting van een online omgeving.

ICT is geen doel op zich DeICT-coachrealiseertzichsteedsdatICT slechts een middel is en geen doel op zich. Hij zorgt dat de

deelnemerscentraalblijven.Eenonlineomgevinginzettenvooreengroepmensendieelkaarzeer

regelmatig ziet, kan een overkill zijn.

“Ik ben niet echt gek op computers. Maar we hebben geleerd te Skypen.

Dat was heel handig, want op die manier konden we een expert van buiten

uitnodigen in ons netwerk. Eigenlijk vond ik het ook heel leuk om te doen,

dat Skypen.” Sylvia, leraar groep 5

coach

ict-coach

Ondersteuning bij kennisdelingEenleernetwerkwisseltkennisenervaringenuitenontwikkeltopdiemaniergedeeldekennis.

Deze kennis zit vaak deels in hoofden van deelnemers, maar betreft ook kennisproducten als

gespreksverslagen, materialen en videoopnames. De ICTcoach bekijkt met de deelnemers op welke

manierhetnetwerkdezekennishetbesteonlinekanvastleggenendelen.Bijvoorbeeldineenaparte

werkruimte binnen de elektronische werkomgeving van de school, door gebruik van Google Docs,

of eenvoudigweg een map op een gedeelde netwerkschijf. Spreek af met het leernetwerk voor wie

diedocumentenbeschikbaarzijn.Eencombinatievanbeslotenenopendocumentenofwerkruimte

is hierbij ook een optie.

Ondersteuning bij communicatieHet gebruik van de telefoon en email is snel gemeengoed in een leernetwerk. De ICTcoach kan ook

andere manieren van virtuele communicatie introduceren, zoals het gebruik van een discussieruimte

ofhetgebruikvanonlinecommunicatiemiddelenalsSkype.DeICT-coachtastdebehoeftesaf,enreikt

op het juiste moment de juiste techniek aan.

Uiteindelijk kiest elk leernetwerk die informatie en communicatiekanalen die passen bij de deel

nemers.DeICT-coachheeftvoldoendekennisvanmodernecommunicatiemiddelenenweetwelk

effect die kunnen hebben op de deelnemers. Hij helpt het leernetwerk bij het maken van de juiste

keuzes hierin.

“Ik gebruik mijn computer nu veel meer dan vroeger. Documenten wisselen we

snel uit en we informeren elkaar via de mail. Maar een online discussie gaat

me nog net iets te ver.” Jasper, leraar groep 3

oN

liN

e o

mg

eV

iNg

2011/1.0

oNliNe omgeViNg

Bijleernetwerkenstaatdekwaliteitvandecontactentussendedeelnemerscentraal.Inhetbegin

zijn dit vooral facetofacecontacten, maar op termijn kan de behoefte ontstaan om ook op andere

manierentecommuniceren.Bijvoorbeeldomhetaantalcontactmomententeverhogen,ofomdatde

fysieke afstand tussen de deelnemers groot is. Of men wil de kennisproducten breder toegankelijk

maken.Eenonlinesamenwerkingsomgevingbiedtveelmogelijkhedenvoorhetdelenvankennisen

ondersteunen van communicatie.

OndersteuningNietiedereenkanmakkelijkoverwegmetonlineomgevingen.Eeninwerkperiodeenondersteuning

voor de deelnemers is daarom nodig. Men heeft tijd nodig om te wennen aan de nieuwe manier van

werken. De ICT-coach speelt een belangrijke rol bij de keuze van een passende ICTomgeving en helpt

mensen vertrouwd te raken met deze omgeving. Hij kan de wensen van het netwerk vertalen naar

eisen die aan de omgeving moeten worden gesteld.

Behoefte leernetwerk centraalBijhetontwerpeneninrichtenvaneenonlineomgevingstaandebehoeftesvanhetleernetwerk

centraal.Deomgevingmoetookaangepastkunnenwordenaaneventueleveranderdebehoefte(s).

Eenidealesamenwerkingsomgevingondersteunt:

• actievebetrokkenheidvandedeelnemers

• communicatietussendeelnemersbinnenenbuitenhetleernetwerk

• uitwisselingvandocumenten(teksten,beeldenenaudio-envideomateriaal)

• hetalgemeenfunctionerenvaneenleernetwerk.

“Als ICTleernetwerk geef je het goede voorbeeld. Wij gingen dus als eerste

online. Het grappige is dat zich al vrij snel twee nieuwe collega’s wilden

aansluiten bij het leernetwerk. Die vonden het reuze interessant wat we doen.

Dat geeft meteen wat nieuw bloed.” Simon, leraar groep 8

coach

online omgeving

Verdere aandachtspunten zijn:• Deinrichtingvandeonlineomgevingsluitaanbijde(veranderende)behoeftesvandedeelnemers

en de fase waarin het leernetwerk zich bevindt.

• Deonlineruimteistoegankelijkvoorlerarenbinneneneventueelbuitendeschool,maarmaak

daarover eerst afspraken met de leernetwerken.

• Hetleernetwerkisverantwoordelijkvoordeeigenwerkruimteeninhoud.

• Deonlineruimtemaaktzichtbaarwelkedeelnemersinhetleernetwerkzitten,wathundoelisen

welke expertise ze hebben.

• Betrekdecreator bij de inhoud van de werkruimte.

• Maakvantevorenafsprakenoverhoedecommunicatieverlooptbinnenentussendeleernetwerken.

• MaakalsICTcoach van te voren afspraken met de deelnemers over beheer en ondersteuning.

“Ik vind het nu nog prettiger om de kennis binnen ons leernetwerk te houden

en niet online te zetten. Misschien zijn we nog niet zeker over de kwaliteit, dat

speelt mee. Dat breder delen komt later wel. Nu zou dat afleiden.

Gelukkig krijgen we ook de ruimte om ons eigen tempo daarin te bepalen.”

Josje, leraar groep 7

am

ba

ss

ad

eu

r2011/1.0

ambassadeur

HetRuuddeMoorCentrumondersteuntallerleiinitiatievenmetbetrekkingtothetprofessionaliseren

van leraren op de werkplek. Voor leraren of directieleden die zich aantoonbaar inzetten voor netwerk

leren,heefthetRdMCdeambassadeurnetwerklereningesteld.Ookjouwschoolkaniemandnomine

ren voor deze rol.

Profiel van de ambassadeurDe ambassadeur hoort bij de coaching voor leernetwerken. Hij ondersteunt de leernetwerken van

buitenaf en draagt netwerkleren een warm hart toe. Hij weet wat netwerkleren inhoudt en heeft

hiermee ervaring in de eigen praktijk. Hij begrijpt ook dat netwerkleren en het lerend en produce

rend bezig zijn niet altijd vanzelf gaan. De ambassadeur kan de meerwaarde van netwerkleren goed

benoemen, weet netwerkleren op de agenda van management en schoolbestuur te krijgen, en

behartigt de belangen van netwerkleerders. Hij treedt op als een soort makelaar die leernetwerken in

contact brengt met nieuwe richtingen en weet het borgen van de opbrengsten van de leernetwerken

te stimuleren. De ambassadeur bevestigt daarmee de link tussen netwerkleren en professionalisering

van leraren. Als netwerkleerder in hart en nieren heeft hij bovenal een voorbeeldfunctie binnen en

buiten de school.

Wat houdt de rol in? De ambassadeur netwerkleren:

• krijgteenregistratiebijhetRdMC

• krijgthetzeldzameambassadeurspeldje

• neemtkosteloosdeelaanRdMC-evenementenalsnazomerschoolenconferenties

• wordtgevraagddeeltenemenaaneeninterviewwaarinwezijnervaringenmetnetwerkleren

vastleggen en publiceren

• wordtuitgenodigdomervaringentedelenviadewebsitevandetoolkit

• kanfungerenalsklankbordbijhetschrijvenvanartikelenenpublicatiesvanhetRdMCover

netwerkleren

• jaarlijkswordendeambassadeursdoorhetRdMCopeenpassendemanierinhetzonnetjegezet.

1

ambassadeur

“Op de een of andere manier komt het wel aan. De nominatie van het RdMC

verscheen ook in ons schoolblad. Het geeft erkenning. En leraren kwamen met

vragen over netwerkleren. Dat vond ik het leukste.”

Stefan, ambassadeur netwerkleren

Nominatie ambassadeurWiljijeenpowernetwerkervoordragenenhem(ofhaar)totambassadeurlatenbenoemen

doorhetRdMC?

Online* kun je iemand nomineren. Zorg voor een goede motivatie, liefst onderbouwd met

documenten,uitspraken,ofandere‘wapenfeiten’.Wijnemenvervolgenscontactopvoor

verdere informatie of om afspraken te maken.


le

er

es

taf

et

te

2011/1.0

leerestafette

Het is niet altijd makkelijk om de goede voornemens die je in je leernetwerk uitspreekt om te zetten

in daden. De waan van dag slokt je daarna weer op, of de tijd is omgevlogen voor je er erg in hebt.

Herken je het, dat je weer bijeenkomt en toch weer niet bent toegekomen aan het voornemen?

Deze werkvorm biedt dan uitkomst.

WerkwijzeNoteer aan het einde van de bijeenkomst welke voornemens jullie hebben voor de volgende periode,

individueel of als groep. Dit kan een inhoudelijk thema betreffen, maar ook andere aspecten. Zoals

een advies of idee in je praktijk tot uitvoering brengen. Spreek een concrete termijn af waarop jullie de

voornemens willen hebben afgerond, en maak een lijst van iedereen met namen en e-mailadressen.

Zet de inspirator als eerste op de lijst, en de creator als laatste.

Na de afgesproken tijd mailt de eerste persoon op de lijst aan de tweede hoe hij het voornemen heeft

gerealiseerd. Deze stuurt de mail, aangevuld met zijn realisatie door aan nummer drie. Dat gaat door

tot iedereen is geweest. De laatste op de lijst (de creator) stuurt de e-mail , waarin inmiddels van alle

deelnemers de bijdrage is opgenomen, door aan alle deelnemers.

Wat levert deze werkvorm op voor netwerkleren?Deze werkvorm vangt twee vliegen in een klap: je hebt een stok achter de deur om daadwerkelijk met

je voornemen aan de slag te gaan, en je bouwt automatisch met elkaar een kennisproduct op.

De e-mail met alle beschrijvingen is een soort leergeschiedenis, die je weer breder kunt delen.

De werkvorm is inzetbaar voor bijvoorbeeld:

Valkuilen

Een van de mogelijke valkuilen in een leernetwerk is het niet kunnen overgaan tot actie of niet komen

tot kennisproducten. De creator of inspirator kan de leerestafette inzetten als je in het netwerk het

gevoel hebt dat afspraken onvoldoende worden geconcretiseerd.

leerestafette

Leeragenda

In de leeragenda staan de leerdoelen van het leernetwerk en de deelnemers benoemd. Met de leer-

estafette kun je individueel of als groep een van de leerdoelen waar je niet aan toe komt er uitlichten.

Benoem de voornemens rondom dit leerdoel en een termijn die voldoende tijd biedt om het leerdoel

te halen. Probeer het voornemen zo concreet mogelijk te formuleren, hierbij kun je differentiëren naar

deelnemer. De creator verzamelt de zo ontstane leergeschiedenis en bekijkt in overleg met de

deelnemers of en hoe deze kennis kan worden gedeeld.

Sociaal contract

In het sociaal contract kun je vastleggen hoe je met elkaar in het leernetwerk wenst om te gaan.

Maar ook hierbij geldt: zet die voornemens maar eens om in daden. Mocht je als netwerk het gevoel

hebben dat bepaalde onderdelen van het sociaal contract erg ondersneeuwen, dan kun je met deze

werkvorm hierop inzoomen. Een uitkomst kan ook zijn dat het betreffende onderdeel van het sociaal

contract niet meer gewenst of nodig blijkt te zijn.

De coördinator past in dat geval het sociaal contract aan en zorgt dat deze update bij de deelnemers

terechtkomt.

waardecreatie

wa

ar

de

cr

ea

tie

2011/1.0

WaardeCreatieverhaal

DoelIneenwaardecreatieverhaalverteljeoverjemotivatievoordeelnameaaneenleernetwerk,jeervarin-

geninhetleernetwerkendewaardediedatvoorjeheeft(gehad).Daarbijbeschrijfjedezeaspecten

tenaanzienvanjezelf,jerelatiesmetanderen,jelespraktijkenjeplekopschool.Ineenspecifiek

waardecreatieverhaalkunjedieperingaanopeenconcretewaardevollegebeurtenisofervaring.

Hetwaardecreatieverhaalhelptjedewaardediedeelnameinleernetwerkenvoorjouheeft,

zichtbaartemaken.

Benodigdheden• ‘Verteljeverhaal’,schemavoorwaardecreatieverhalen.*• Toelichtingophetwaardecreatieverhaal.*

Procedure instrumenten Het Ruud de Moor Centrum (RdMC) doet onderzoek naar netwerkleren in de onderwijspraktijk.

Deonderzoeksinstrumentenvandetoolkitstaanonline.* Deelname is gratis.

Stuurvoorjehetwaardecreatieverhaalwiltinzetteneene-mailaannetwerkleren.rdmc@ou.nl.


• omwelkinstrumenthetgaat(waardecreatieverhaal)



• verwachteaantaldeelnemersdathetwaardecreatieverhaalgaatinvullen.

• gewensteperiodevoorinzetwaardecreatieverhaal.


tebespreken.


Hoe kun je het waardecreatieverhaal gebruiken?Hetwaardecreatieverhaalkanopverschillendemanierenwordengebruikt:voorjezelf,omtebespre-

kenbinnenhetleernetwerkenalsbeginpuntvooreengesprekmetjedirecteuroverwatjegeleerd

hebtbinnenhetleernetwerk.Decreatorkaninhetleernetwerkvoorstellenhetwaardecreatieverhaal

tegebruiken.

Voor jezelf

Naenigetijdbeziggeweesttezijnmetnetwerkleren,kanhetzijndatjejeafvraagtwathetjeprecies

heeftopgeleverd.Metbehulpvanhetwaardecreatieverhaalkrijgjeinzichtinjeleerprocesenontdek

jemisschienzelfsdatjeallerleidingengeleerdhebt,waarvanjejenognietbewustwas.

Met het leernetwerk

Binnenhetleernetwerkkandecreatorhetwaardecreatieverhaalgebruikenomgezamenlijkte

bekijkenwatdeverschillendedeelnemersaanhetleernetwerkhebbengehad.Hierdoorkrijgen

deelnemersnogbeterinzichtinelkaarservaringenenkrijgthetleernetwerkeenextraimpuls.

Met de schoolleider

Hetwaardecreatieverhaalkanookwordengebruiktominzichtelijktemakenwatjeaanjeleernetwerk

hebtgehad.Hetschemakanstructuurbiedenommetjedirecteurtebesprekenhoejeaanjeprofessio-

naliseringhebtgewerkt.Julliekunnenafsprekendateengespreksverslagwordtopgenomeninje

bekwaamheidsdossier,zodatjeookaandebuitenwereldkuntlatenzienhoejejezelfhebtontwikkeld.

wa

ar

de

cr

ea

tie

waardecreatie

Waardecreatieverhaal

Ten aanzien van Ten aanzien van mijn Ten aanzien van Ten aanzien van mijn mijzelf als persoon relaties met andere mijn lespraktijk vermogen om mijn (zoalsvaardigheden, leraren (zoalsaantallen, (zoalsideeën, (school)omgeving houding,zelfvertrou- kwaliteit,frequentie, inzichten, te beïnvloeden wen,gevoel) beleving) lesmateriaal, (zoalsstem,status, procedures) erkenning,bijdrage) Redenen voor deelname aan een leernetwerk (zoalsuitdagingen,professioneleontwikke-lingsdoelen,mensen ontmoeten)

Activiteiten, output en gebeurtenissen uit het leernetwerk(zoalsles-materiaal,discussies,lesbezoeken)

Waarde die deelname aan een leernetwerk mij heeft opgeleverd(zoalseenbetereleraarworden,omgaanmetmoeilijkeleerlingen,betereleerlingresultaten)

1.Beschrijfeenbetekenisvolleactiviteitwaaraanjehebtdeelgenomen enhoejedatervarenhebt(zoalseengesprek,eenwerkbijeenkomst, een project).

2.Beschrijfeenspecifiek‘product’datuitdezeactiviteitis voortgekomen(zoalseenideeofdocument)envoorwelk probleemofuitdagingditeenantwoordzoukunnenzijn.

3.Vertelhoejedat‘product’hebtgebruiktinje(les)praktijkenof erietsisgebeurdwatandersnietgebeurdzouzijn.

4.Leguitwatjemetbehulpvandit‘product’hebtbereikt (zoalsbeterelessen,deresultatenvanjeleerlingen,betereleraar geworden,jetevredenheidoverjewerk,leerlingresultaten). 5.Somskaneenbepaaldegebeurtenisdemanierwaaropjedingen doetenbekijkt,ingrijpendveranderen.Alsdithierhetgevalwas, beschrijfdatdanhier.

Verdiepingsroute compleet 2

Documents

Transcript of Verdiepingsroute compleet 2