VERBODEN VERSMAAD VERBRAND VERGUISD VERGETEN

2
In Berlijn maakte Rost de opkomst van de nazi’s mee en werd hij communist. Nadat hij in 1933 al eens drie weken in het kamp Oraniënburg vastgehouden werd, werd Rost in 1943 voor de tweede keer gearresteerd en belandde hij zoals veel verzetsstrijders uit- eindelijk in het concentratiekamp Dachau, waar hij bleef tot het kamp op 30 april 1945 door de Amerikanen werd bevrijd. Vanwege een abces aan zijn been werd Rost opgenomen in de ziekenbarak van het kamp. Hierdoor kon hij zich binnen het kamp re- delijk vrij bewegen en had hij de gelegen- heid om zijn medegevangenen te spreken en te helpen. Velen van hen kende hij al uit kamp Vught, anderen dankzij zijn interna- tionale contacten binnen de communisti- sche en anti-fascistische beweging. Al vanaf zijn eerste dag in het kamp besluit hij om een dagboek bij te houden, daarbij geholpen door medegevangenen die hem stukjes papier bezorgden waarop hij zijn aanteke- ningen kon maken. Onvermijdelijk schrijft Rost over het dagelijkse kampleven: de wreed- heid van de SS, het grote aantal slachtoffers dat de gevreesde vlektyfus onder de gevan- gen eist, maar ook over de onderlinge hulp- bereidheid onder de gevangenen en de vele gesprekken en ‘studiebijeenkomsten’ die hij met gevangenen van diverse pluimage voer- de. Maar de werkelijke betekenis van Goethe in Dachau ligt in de manier waarop Rost deze gebeurtenissen verwerkt en zijn menselijke waardigheid weet te bewaren en te behouden. Literatuur en werkelijkheid luidt de ondertitel van het dagboek. Vasthouden aan de mense- lijkheid en de wereld van schoonheid en re- delijkheid was voor Rost van levensbelang. Die menselijkheid vond hij in de literatuur en dan met name in de Duitse literatuur uit de Romantiek, waarvan Goethe en Schiller de belangrijkste vertegenwoordigers waren. Door hun (en andere) boeken te lezen en te herlezen blijft hij zichzelf voor ogen houden dat er nog een andere werkelijkheid bestaat dan die van de honger en de kou, de ziekte en de dood, waar hij dagelijks mee gecon- fronteerd wordt. ‘Wie over eten begint te praten, krijgt steeds meer honger. En dege- nen die het meest over de dood praten zijn het vlugst gestorven... Vitamine L (litera- tuur) en T (toekomst) lijken me de beste bij- voeding,’ schrijft hij op 11 februari 1945. Op die manier wist Rost om te gaan met de dagelijkse barbarij en werd het bijhouden van zijn dagboek niet meer en minder dan een manier om het concentratiekamp te overleven. Met Goethe in Dachau heeft Nico Rost niet alleen een monument voor zijn medegevan- genen in Dachau opgericht, maar ook laten zien hoe een mens zijn waardigheid kan be- houden in een omgeving die niet onderdeed voor de hel. VERBODEN VERSMAAD VERBRAND VERGUISD VERGETEN NIEUWSBRIEF KRITISCHE KLASSIEKEN NUMMER 11 VOORJAAR 2015 KRITISCHE KLASSIEKEN Uitgeverij Schokland Dorpsstraat 27 • 3732 HG De Bilt info@kritischeklassieken.nl www.kritischeklassieken.nl DE NIEUWSBRIEF KRITISCHE KLASSIEKEN VERSCHIJNT DRIE MAAL PER JAAR IN DIGITALE VORM. OP ONZE WEBSITE KUNT U ZICH AANMELDEN. Nico Rost zou vooral bekend worden als vertaler van het neusje van de zalm van de Duitse literatuur. In de jaren ‘20 en ‘30 van de vorige eeuw verbleef hij in Duitsland en vertaalde er in hoog tempo werk van o.a. Anna Seghers, Alfred Döblin, Joseph Roth, Ernst Toller en Hans Fallada. Het hoogtepunt in zijn eigen werk is ongetwijfeld zijn imponerende kampdagboek Goethe in Dachau dat, toen het in 1947 gepubliceerd werd, door vriend en vijand werd geprezen. IN VOORBEREIDING 2016 KK 11 John Berger - Het varken aarde (verhalen, 1979) KK 12 John Berger - Ver weg in Europa (verhalen, 1983) KK 13 John Berger - Sering en vlag (roman, 1990) VERSCHENEN IN 2014 KK 7 J. Rentes de Carvalho - Portugal, de bloem en de sikkel (een geschiedenis,1975) KK 8 Max Frisch - Andorra (toneel, 1961) * Klassiekers uit de kritische literatuur KRITISCHE KLASSIEKEN 9 NICO ROST Goethe in Dachau Dagboek 1944-1945 272 pagina’s ISBN 978 90 816628 8 8 Gebonden met stofomslag • 24,- verschijnt april 2015 Met een nawoord van Ewout van der Knaap KRITISCHE KLASSIEKEN KRITISCHE KLASSIEKEN 9 1958 1959 1960 1961 1962 1963 1964 1965 1966 Goethe in Dachau * Dagboek 1944-1945 Nico Rost 1947 KRITISCHE KLASSIEKEN 10 Vitamine L tegen het concentratiekamp

Transcript of VERBODEN VERSMAAD VERBRAND VERGUISD VERGETEN

Page 1: VERBODEN VERSMAAD VERBRAND VERGUISD VERGETEN

In Berlijn maakte Rost de opkomst van denazi’s mee en werd hij communist. Nadathij in 1933 al eens drie weken in het kampOraniënburg vastgehouden werd, werd Rostin 1943 voor de tweede keer gearresteerd enbelandde hij zoals veel verzetsstrijders uit-eindelijk in het concentratiekamp Dachau,waar hij bleef tot het kamp op 30 april 1945door de Amerikanen werd bevrijd.

Vanwege een abces aan zijn been werd Rostopgenomen in de ziekenbarak van het kamp.Hier door kon hij zich binnen het kamp re -delijk vrij bewegen en had hij de gelegen-heid om zijn medegevangenen te spreken ente helpen. Velen van hen kende hij al uitkamp Vught, anderen dankzij zijn interna-tionale contacten binnen de communisti-sche en anti-fascistische beweging. Al vanafzijn eerste dag in het kamp besluit hij omeen dagboek bij te houden, daarbij geholpendoor medegevangenen die hem stukjespapier be zorgden waarop hij zijn aanteke-ningen kon maken. Onvermijdelijk schrijftRost over het dagelijkse kampleven: de wreed -heid van de SS, het grote aantal slachtoffersdat de gevreesde vlektyfus onder de gevan-gen eist, maar ook over de onderlinge hulp-

bereidheid onder de gevangenen en de velegesprekken en ‘studiebijeenkomsten’ die hijmet gevangenen van diverse pluimage voer-de. Maar de werkelijke betekenis van Goethein Dachau ligt in de manier waarop Rost dezegebeurtenissen verwerkt en zijn menselijkewaardigheid weet te bewaren en te behouden.

Literatuur en werkelijkheid luidt de ondertitelvan het dagboek. Vasthouden aan de mense-lijkheid en de wereld van schoonheid en re -delijkheid was voor Rost van levensbelang.Die menselijkheid vond hij in de literatuuren dan met name in de Duit se literatuur uitde Romantiek, waarvan Goethe en Schillerde belangrijkste vertegenwoordigers wa ren.Door hun (en andere) boeken te lezen en teherlezen blijft hij zichzelf voor ogen houdendat er nog een andere werkelijkheid bestaatdan die van de honger en de kou, de ziekteen de dood, waar hij dagelijks mee gecon-fronteerd wordt. ‘Wie over eten begint tepraten, krijgt steeds meer honger. En dege-nen die het meest over de dood praten zijn het vlugst gestorven... Vitamine L (litera-tuur) en T (toekomst) lijken me de beste bij-voeding,’ schrijft hij op 11 februari 1945. Op die manier wist Rost om te gaan met de

dagelijkse barbarij en werd het bijhoudenvan zijn dagboek niet meer en minder daneen manier om het concentratiekamp teoverleven.

Met Goethe in Dachau heeft Nico Rost nietalleen een monument voor zijn medegevan-genen in Dachau opgericht, maar ook latenzien hoe een mens zijn waardigheid kan be -houden in een omgeving die niet onderdeedvoor de hel.

VERBODEN VERSMAAD VERBRAND VERGUISD VERGETEN

N I E U W S B R I E F K R I T I S C H E K L A S S I E K E N • N U M M E R 1 1 • V O O R J A A R 2 0 1 5

KRITISCHE KLASSIEKEN

Uitgeverij SchoklandDorpsstraat 27 • 3732 HG De Bilt

[email protected]

DE NIEUWSBRIEF KRITISCHE KLASSIEKEN VERSCHIJNT DRIE MAAL PER JAAR IN DIGITALE VORM. OP ONZE WEBSITE KUNT U ZICH AANMELDEN.

Nico Rost zou vooral bekend worden als vertaler van het neusje van de zalmvan de Duitse literatuur. In de jaren ‘20 en ‘30 van de vorige eeuw verbleef hijin Duitsland en vertaalde er in hoog tempo werk van o.a. Anna Seghers, AlfredDöblin, Joseph Roth, Ernst Toller en Hans Fallada. Het hoogtepunt in zijn eigenwerk is ongetwijfeld zijn imponerende kampdagboek Goethe in Dachau dat,toen het in 1947 gepubliceerd werd, door vriend en vijand werd geprezen.

IN VOORBEREIDING 2016KK 11 John Berger - Het varken aarde (verhalen, 1979)KK 12 John Berger - Ver weg in Europa (verhalen, 1983)KK 13 John Berger - Sering en vlag (roman, 1990)

VERSCHENEN IN 2014KK 7 J. Rentes de Carvalho - Portugal, de bloem en de sikkel (een geschiedenis,1975)KK 8 Max Frisch - Andorra (toneel, 1961)

* Klassiekers uit de kritische literatuur

KRITISCHE KLASSIEKEN 9

NICO ROSTGoethe in Dachau

Dagboek 1944-1945

272 pagina’sISBN 978 90 816628 8 8

Gebonden met stofomslag • € 24,-verschijnt april 2015

Met een nawoord van Ewout van der Knaap

KRITISCHE KLASSIEKEN

K R I T I S C H E K L A S S I E K E N 9 1958 1959 1960 1961 1962 1963 1964 1965 1966

Goethe in Dachau*Dagboek 1944-1945

Nico Rost

1947

KRITISCHE KLASSIEKEN 10

Vitamine L tegen het concentratiekamp

Page 2: VERBODEN VERSMAAD VERBRAND VERGUISD VERGETEN

De absolute monarchie die eeuwenlang delakens uitdeelde werd ten val gebracht, deEerste Franse Repu bliek uitgeroepen en hetfeodale systeem met de bijbehorende machten privileges van de adel en geestelijkheidviel ten prooi aan het nieuwe adagium vanVrijheid, gelijkheid en broederschap. Deze con-stitutionele en ideologische hervormingengingen gepaard met burgeroorlog en terreur.

Tegen deze historische achtergrond verteltDaphne du Maurier in haar in 1963 voorhet eerste gepubliceerde roman De glasbla-zers de geschiedenis van de glasblazersfami-lie Busson. Te midden van de Franse Revo -lu tie en de daarop volgende burgeroorlogschiepen de glasblazers een wereld van kris -tal die leed en geweld trotseerde. Het is eenwereld van ongeëvenaard vakmanschap,vaste gewoontes en een sterk ontwikkelde hiërarchie, waarin de vijf kinderen van Ma -thurin en Magdaleine Busson hun wegmoeten zien te vinden.

Het verhaal over deze twee dochters en driezonen wordt verteld door de oudste doch-ter Sophie. Zij heeft de kalmte, het ver-stand en het verantwoordelijkheidsgevoelvan haar onverzettelijke moeder Magdalei -ne geërfd. Terwijl de broers Michel en Pierre en zus Edmé hartstochtelijk partijkiezen voor de Revolutie, blijft de oudste

broer Robert gevangen in zijn streven naarmaatschappelijke verheffing en aanzien.Dit noopt hem tenslotte om zijn schuldei-sers en Frankrijk te ontvluchten en zijngeluk in Engeland te beproeven.

Uiteindelijk blijken de familiebanden ster-ker dan politieke en ideologische tegenstel-lingen, wat gesymboliseerd wordt door een kunstig gegraveerde bokaal die binnen defamilie Busson van generatie op generatiewordt doorgegeven.

De glasblazers is een fascinerende familie-kroniek, waarin de historische achtergrondmet regelmaat luid doorklinkt en de hoofd -personen dankzij Du Mauriers sterke ver-beeldingskracht en levendige vertelstijlvolop tot leven komen.

WWW.KRITISCHEKLASSIEKEN.NL

Tegen het einde van de achttiende eeuw vinden er in heel Europa grote veran-deringen plaats. Het is de tijd van de Franse Revolutie, die in 1789 uitbreekt eneen nauwelijks geëvenaarde politieke omwenteling veroorzaakt die ook in derest van Europa voelbaar is.

Leve de vaste boekenprijs, neem een abonnement!

Ja, leve de vaste boekenprijs, die voor de zoveelste keer onder druk staat. Of wilt ustraks graag in de rij staan bij de Trekpleister, waar blijkt dat u slechts uit de tien bestverkochte boeken kunt kiezen? Nee, als je de culturele diversiteit wilt stimulerenmoet je de vaste boekenprijs niet willen afschaffen! Leve dus de vaste boekenprijs, wij zouden zelfs zeggen: hoe vaster hoe beter. Daarom zijn wij op zoek naar nog meervaste ondersteuners. Wij hebben nieuwe abonnees nodig! Ieder jaarabonnement draagtbij aan het verschijnen van nieuwe titels in de Kritische Klassieken. Help ons aan eenvaste boekenprijs, dan helpen wij de literaire maatschappijkritiek!

> Ga naar www.kritischeklassieken om een abonnement te nemen

Jaarabonnement 2015

Nico Rost_ Goethe in DachauDagboek 1944-1945

Daphne du Maurier _ De glasblazers (Roman, 1961)

U ontvangt beide titels (in Nederland)zonder portokosten thuisbezorgd!

KRITISCHE KLASSIEKEN

K R I T I S C H E K L A S S I E K E N 9 1958 1959 1960 1961 1962 1963 1964 1965 1966

Goethe in Dachau*Dagboek 1944-1945

Nico Rost

KRITISCHE KLASSIEKEN

K R I T I S C H E K L A S S I E K E N 1 0 1959 1960 1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967

De glasblazers* Roman

Daphnedu Maurier

€49,-

KRITISCHE KLASSIEKEN 10

DAPHNE DU MAURIERDe glasblazers

Roman

ongeveer 340 pagina’sISBN 978 90 816628 9 5

Gebonden met stofomslag • € 25,-verschijnt september 2015

Vertaald door R.W.M. Kliphuis-Vlaskamp

KRITISCHE KLASSIEKEN

K R I T I S C H E K L A S S I E K E N 1 0 1959 1960 1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967

De glasblazers* Roman

Daphnedu Maurier1963

Volg ons op facebook!

Korte nieuwtjes, aankondigingen,recensies, achtergronden en anderewetenswaardigheden: sinds kort vindtu ze op facebook.Volg ons, vind ons leuk, deel ons enreageer. Wij vinden dat leuk!

KRITISCHE KLASSIEKEN 10

De glasblazers