metaalmagazine januari 200622

verbinden

Bij Hollandia worden drie verschillen-de lasprocessen gebruikt. Het meren-deel van het laswerk, zo’n 75%,bestaat uit het MIG/MAG-lassen.Daarna volgt het onder poederdek las-sen (20%) en tenslotte wordt er zo’n5% gelast met beklede elektrode. HetMIG/MAG-lassen wordt in diverse vari-anten toegepast, zoals het FCAWmetaalpoeder gevuld lassen (FCAW =Flux Cord Arc Welding), het FCAWrutiel gevuld lassen en het GMAW las-sen (GMAW = Gas Metal Arc Welding).Daarnaast zijn er varianten zoalshandmatig lassen, semi automatischlassen (met een rijdend wagentje, eenzogenaamde tractor), automatisch las-sen (met een industriële robot) en hetRapid Arc lassen (met een grotere uit-steeklengte van de elektrode).“Elke variant heeft zijn specifiekevoordelen voor bepaalde lastoepassin-gen,” legt Vogels uit. “Het liefst zou-den we overal onder poederdek (SAW =

P a u l Q u a e d v l i e g

Omdat de bovenplaat van deze kraanligger een overlapping heeft ten opzichte van de zijwanden wordt deze

FCAW gelast met een tractor en rutiel gevulde draad

(foto: Hollandia)

veel toegepast bij staalconstructies HollandiaMIG/MAG-lassen

Op 22 juni 2005 werd in hetVechthuis in Utrecht de NIL voor-lichtingsdag gehouden met alsthema ‘50 jaar MIG/MAG lassen’.Één van de sprekers was RobinVogels, Welding Coördinator bijHollandia BV in Krimpen aanden IJssel. Hij toonde de bezoe-kers een aantal interessantevoorbeelden van bij Hollandiagebruikte lasmethodes en mate-rialen onder de titel ‘Praktijk vanhet MIG/MAG-lassen’.

mek001_Verbinden_Hollandia.qxd 24-01-2006 18:18 Pagina 22

metaalmagazine januari 2006 23

Submerged Arc Welding) willen las-sen, maar helaas is dit proces alleengeschikt voor horizontale lasnaden enlangere lengtes. Bij metaalpoederge-vuld lassen is de stroomdichtheid gro-ter. Daardoor ontstaat er een hogereneersmelt. Het rutiel gevuld lassenwordt gebruikt bij positielassen omdatde slakvulling ondersteuning geeftaan het smeltbad. En het Rapid Arclassen gebruiken we, daar waar hetkan, als we snel willen lassen met eengrotere neersmelt.”Als beschermgas wordt een Argon enCO2 menggas gebruikt in de verhou-ding 92/8. Vogels: “Door alle fabrieks-hallen van Hollandia ligt een ringlei-ding. Hierdoor is er geen gesleep metflessen meer nodig. De verhoudingvan 92/8 Argon en koolzuur zorgt vooreen hogere temperatuur en daardooreen hogere productiviteit. Het percen-

tage koolzuur is minder dan van stan-daard menggassen, dit zorgt voor klei-nere druppels en daardoor minder las-spatten.”

Praktijkvoorbeeld STS-kraanAls eerste voorbeeld toonde Vogels hethoeklassen in de kokerconstructie vaneen ligger van een STS-kraan (Ship toShore). Bij de constructie van deze lig-gers wordt een plaatdikte toegepastvan 8 mm tot 20 mm. De hoeklassenhebben een a = 4 mm tot 5 mm. “Inprincipe zijn alle hoeklassen in dezeconstructie gelijk, maar ze worden uit-gevoerd in vijf verschillende procesva-rianten,” legt Vogels uit. Het lassenvan de verstijvingen op de plaatveldengebeurt met het SAW twin lasproces.Voor langere laslengten onder dehand wordt met de tractor FCAWgelast met metaalpoedergevulde

Dit bovenste gedeelte van een Ship to Shore kraan heeft imposante afmetingen (foto: Hollandia)

K e u z e l a s p r o c e s s e n b i j H o l l a n d i a

■ Waar mogelijk geautomatiseerd lassen■ Onder de hand lassen met metaalpoeder gevulde

draad■ Positielassen met rutiel gevulde draad■ waar mogelijk doorlassingen uitvoeren op een kera-

mische backing

H o l l a n d i a

Hollandia in Krimpen aan de IJssel maakt onderdeel uitvan de HBK Holding. Deze holding vormt samen de ZNSHolding de S3C groep. S3C staat voor Steel Construction,Steel Coordination en Steel Combination. In totaal wer-ken bij deze groep zo’n 1200 mensen.Hollandia is vooral actief op het gebied van bruggen,waterkeringen, kranen, stadions, boortorens en staal-hoogbouw met als markante voorbeelden het BritischAirways London Eye (Millennium Wheel), de SwissReinsurance Tower in London, het nieuwe ING hoofd-kantoor in Amsterdam (de schaats) en de

Maeslantkering inde Nieuwe water-weg bij Hoek vanHolland.

De Swiss-Reinsurance

tower wijkt qua staal-

constructie behoorlijk

af ten opzichte van

‘normale’ kantoorge-

bouwen

(foto: Hollandia)

draad. Gaat het om kortere laslengtendan wordt handmatig FCAW gelastmet metaalpoeder gevulde draad. Voorlange laslengten boven het hoofdwordt de tractor gebruikt en wordtFCAW gelast met rutiel gevulde draad.Vogels: “Als laatste wordt de binnenzij-de van de ligger volledig handmatigFCAW handmatig afgelast met rutielgevulde draad. De lassers kruipendaarvoor in de 60 m lange ligger,waarbij de tussenschotten voorzienzijn van mangaten.”

Praktijkvoorbeeld stompe nadenHet tweede voorbeeld ging over deproceskeuze bij het lassen van stompenaden. Het samenstellen van de plaat-velden gebeurt via het onder poeder-dek lassen. Via FCAW lassen metmetaalpoeder of rutiel gevulde

Bij stompe naden kan eenvoudig gebruikgemaakt worden van een keramische backing, die door middel van

aluminiumtape aan de achterzijde van de lasnaad wordt vastgeplakt (foto: Hollandia)

mek001_Verbinden_Hollandia.qxd 25-01-2006 13:48 Pagina 23

verbinden

metaalmagazine januari 200624

draad worden de constructiedelensamengesteld. Hierbij wordt veelgebruikgemaakt van een keramischebacking. Deze backing wordt doormiddel van aluminium tape op de telassen platen geplakt en dient om deeerste grondnaad tegen te houden.Indien mogelijk wordt ook hier hetonder poederdek lassen toegepast. Bij afgesloten buizen en kokers kangeen keramische backing worden toe-gepast. Vogels: “Hier wordt eerst degrondnaad FCAW gelast met metaal-poedergevulde draad. Het verderopvullen van de naad gebeurt metrutiel gevulde draad, maar als het kangebruiken we hier het onder poeder-

dek lassen.” Sinds enkele jaren domineert eenmarkant kantoorgebouw de skylinevan London, de Swiss-Reinsurancetower. Dit gebouw bestaat aan de bui-tenzijde uit een web-vormige staalcon-structie met in totaal 180 knopen.Deze knopen verbinden de vele stalenbalken. Vogels: “Een knoop weegt,afhankelijk van de uitvoering, tussende 3000 kg en 5000 kg. Het gebruikteplaatstaal heeft een dikte van tussende 40 mm en 60 mm. Verder was deeis dat de hoeklassen moesten voldoenaan a = 7. En in totaal was er zo’n 50 mlaswerk per knoop nodig.” Door een grote plaatdikte in combina-tie met een hoog koolstofequivalentvan 0,43 ontstaat het gevaar voorkoudscheuren. Hollandia pakte dit aandoor de knopen volautomatisch te las-sen met een lasrobot in combinatiemet twee vrij programmeerbare exter-ne assen. Dit kon vanwege de groterepeteerbaarheid van de producten.Maar de robot had meer voordelen.Vogels: “Bij het met de hand lassenkun je maximaal gaan tot een stroom-sterkte van 300 A. Daarboven wordthet al gauw te warm. De robot heeftdaar geen last van. Er werd gelast meteen 1,6 mm draad met een stroom-sterkte van 410 A en een spanning van33 V. Met deze parameters werdenhoge neersmeltsnelheden gerealiseerden hadden als bijkomend voordeel dater door de relatief hoge warmte-inbreng niet voorverwarmd hoefde teworden (om koudscheuren te voorko-men).

Er werd bij de hoeklassen van de knopen van de Swiss-Re tower gebruikgemaakt van de inbranding om deze

bij de a-waarde op te tellen (foto: Paul Quaedvlieg)

I n t e r n a t i o n a l W e l d i n g E n g i n e e r

Welding Coördinator zijn bij een groot bedrijf dat staal-constructies bouwt, bestaat voor een groot deel uitpapierwerk. Dat blijkt uit de stapels papier in het kan-toor van Robin Vogels. Veel van zijn werk bestaat uit hetbeoordelen van aanvragen, contracten en bestekken oplastechnisch en materiaalgebied. Maar ook het schrijvenvan projectlasplannen en procedures behoort tot zijntaken. Daarnaast geeft hij ondersteuning aan de engin-eering en werkvoorbereidingsafdelingen met betrekkingtot lasnaadvoorbewerking en wordt hij betrokken bij deoptimalisatie van het lasproces tijdens de fabricage.Vogels werkt vier en half jaar bij Hollandia en heeft nazijn HTS Werktuigbouwkundige opleiding nog de post-HBO opleiding tot International Welding Engineer (IWE)gedaan in Utrecht. In zijn functie als WeldingCoordinator is hij aanspreekpunt voor alle lastechnicibinnen Hollandia en gesprekspartner voor klanten oplasgebied. Ook een belangrijke taak is zorgen voorbedrijfscertificeringen, waaronder de GroßerEignungsnachweis die elke drie jaar wordt afgenomen.

Robin Vogels bij een ligger van een Ship to Shore kraan

(foto: Paul Quaedvlieg)

Bij het lassen van de knopen van de Swiss-Re

tower werd gebruikgemaakt van een lasrobot in

combinatie met twee vrij programmeerbare externe

assen (foto: Hollandia)

Tevens werd er, in overleg met deopdrachtgever, gebruikgemaakt vande inbranding om deze bij de a-waarde op te tellen. Hierdoor hoefdede robot maar één lassnoer te leggenin plaats van drie, als de inbrandingniet meegeteld werd. Dit scheelde denodige productietijd en lasvolume,terwijl de hoeklassen wel voldedenaan de eisen. Dankzij de robot kon ermet een hoge snelheid gelast worden(33 cm/min) en de robot had een hogeinschakelduur van 85%.De voorbeelden die Vogels gaf geveneen goed beeld welke technieken er bijgrote staalconstructies gebruikt kun-nen worden. Het is wel duidelijk datzelfs na 50 jaar MIG/MAG-lassen dezetechniek nog steeds springlevend is. ■

mek001_Verbinden_Hollandia.qxd 25-01-2006 13:48 Pagina 24