Den

Haa

g, m

ei 2

014

Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering der Pharmacie

De apotheker en de gemeenteVeranderingen in de zorg: de wijk aan zet!

Neemt u het

initiatief?

De apotheker en de gemeente

3

De apotheker en de gemeenteVeranderingen in de zorg: de wijk aan zet!

Inhoud

Voorwoord 5

Even kennismaken: De gemeente 6

KNMP voorzitter Rik van der Meer: ‘Een avontuur, dat om

pro-actief handelen vraagt’ 8

Decentralisatie van zorgtaken: ‘Waar praten

we precies over?’ 10

Frans Rutjes en Mark Bruijnzeels: ‘Iedereen weet

waar de apotheek zit. Buit dat nog meer uit’ 12

Laurens Klappe en Marga van Weelden: ‘Wij zien veel

samenwerkingsmogelijkheden’ 14

Daphne Louwerier en Janet Kroon: ‘Maak je zichtbaar

voor de gemeente’ 16

Gespreksonderwerpen met de gemeente:

- Wat heeft de apotheker te bieden? 18

- Wat wil de apotheker graag van de gemeente weten? 18

- Welke (patiënten)groepen zijn interessant om

met de gemeente te bespreken? 18

Tips voor samenwerking met andere

zorgverleners en de gemeente 19

Best practices 20

Relevante websites 21

De apotheker en de gemeente

5

VoorwoordDe zorg in Nederland is onderhevig aan grote veranderingen. Per 1 januari 2015 gaat het

Rijk belangrijke taken op het gebied van (jeugd)zorg en participatie decentraliseren richting

gemeente. Voor de dagelijkse praktijk van de apotheker betekent dit onder andere dat veel

meer mensen langer de apotheek blijven bezoeken omdat zij thuis blijven wonen. Ook krijgt

de apotheker meer te maken met patiënten met meervoudige, complexe aandoeningen die

vanuit huis zorg nodig hebben.

Tegelijkertijd biedt de decentralisatie kansen om de zorg in de buurt op maat te organiseren.

De gemeente heeft hiervoor veel beleidsvrijheid gekregen, maar de kennis over de zorg

ontbreekt vaak.

Al met al is er dus nog heel veel onbekend. Voor u de kans om proactief te laten zien wat

u allemaal in huis heeft en doet om de zorg in de buurt op peil te houden. Het devies is

dan ook: Laat zien wat u de wijk of buurt te bieden heeft op het gebied van farmaceutische

patiëntenzorg en help mee om de zorg in de buurt voor de toekomst in te vullen. Zelfstandig,

maar ook vooral in samenwerking met de huisarts, de verpleegkundige en andere

zorgverleners /en instellingen.

Dit boekje ´De apotheker en de gemeente´ is het startschot om kansen te verkennen, met

elkaar in de zorg, maar ook zeker in gesprek met de gemeente. Maak zichtbaar wat de

apotheker de gemeente te bieden heeft en wat zij in samenwerking met andere zorgverleners

kan bijdragen om de gezondheid van de mensen in een bepaalde gemeente te verbeteren. Ga

het gesprek aan!

De KNMP daagt u uit om deze handschoen op te pakken en ter ondersteuning starten wij met

de uitgave van dit boekje met de eerste tips and tricks om het contact op gang te brengen.

Ik wens u veel succes!

Leon Tinke

Directeur KNMP

6

Even kennismaken: De gemeente

Nederland telt ongeveer 415 gemeenten. Met ‘de gemeente’ contact hebben of samenwer-

ken is een rekbaar begrip. Bij wie (welke beleidsafdeling of welke ambtenaar) binnen de

gemeente moet u zijn? Gaat het om een dienst van de gemeente of een organisatie die

in opdracht van de gemeente (zorg)taken uitvoert? Of zoekt u juist een politieke invals-

hoek? Om te weten tot wie u zich het beste kunt richten, is het goed om zicht te hebben

op de structuur van de ambtelijke en politieke organisatie van uw gemeente en de taken

die de gemeente in de zorg op zich neemt.

De organisatie van de gemeente

De gemeenteraad

De gemeenteraad is het hoogste bestuursorgaan in de gemeente. Zij benoemt de wethouders,

stelt de beleidskaders, jaarrekening en begroting vast en agendeert kwesties die zij belangrijk

vindt. De raad heeft een controlerende taak. De raad heeft de gelegenheid haar mening over

voorgesteld beleid te laten horen of wijzigingen aan te brengen, waarna zij het beleid - vaak

voor meerdere jaren - vaststelt. De gemeentesecretaris leidt de gemeentelijke organisatie als

algemeen directeur.

De wethouder

Het college van burgemeester en wethouders (B&W) vormt het dagelijks bestuur van de ge-

meente. De wethouder is de politiek verantwoordelijke voor de uitvoering van een ‘portefeuille’,

bijvoorbeeld zorg en volksgezondheid. Hij initieert het beleid en legt daarover verantwoording af

aan de gemeenteraad. De wethouder redeneert primair vanuit een politieke context en opdracht:

om goede resultaten te boeken voor de burgers - zoals het realiseren van goede voorzieningen - of

oplossingen te vinden voor problemen in stad of dorp. De wethouder legt beleid aan de raad voor.

Hierin zijn prioriteiten, acties en de verdeling van gemeentelijke middelen verwoord.

De gemeenteambtenaar

Ambtenaren bereiden het beleid voor en organiseren de uitvoering ervan. Daarnaast onder-

steunen en adviseren zij de wethouder over het te voeren beleid. Ambtenaren zijn daardoor

voor apothekers en andere zorgpartijen een laagdrempelige ingang voor informeel overleg

over zorggerelateerde vraagstukken. U kunt beleidsmedewerkers benaderen over bijvoorbeeld

het ontbreken van bepaalde voorzieningen in een wijk of het signaleren van maatschappelijke

trends.

Wmo-raad

In bijna alle gemeenten zijn ook Wmo-raden. Deze kunnen het college van B&W gevraagd en

ongevraagd adviseren. De Wmo verplicht gemeenten/wethouders om cliëntorganisaties bij de

De apotheker en de gemeente

7

voorbereiding van Wmo beleid te betrekken (vaak in vorm van een Wmo-raad) en om over het

gevoerde Wmo-beleid verantwoording af te leggen aan gemeenteraad en burger.

GGD

Iedere gemeente is op grond van Wet publieke gezondheid (Wpg) verantwoordelijk voor het in

stand houden van een GGD. De GGD beschermt, bewaakt en bevordert de gezondheid van de

burgers. De meest zichtbare activiteiten van de GGD zijn:

• uitvoering van infectieziektebestrijding,

• het opzetten en doen uitvoeren van preventieprogramma’s.

Daarnaast zorgt de GGD voor het monitoren van de gezondheid van de inwoners en adviseert

deze het college van B&W proactief over gezondheidsaspecten van beleid.

Gemeentelijke taken

De gemeente heeft op diverse beleidsterreinen voornamelijk een financiële en kaderstellende

rol: welke hoeveelheid geld wordt aan welke taken besteed en wat zijn de regels voor de

uitvoering daarvan? Daarnaast heeft zij op veel domeinen een regierol: bijvoorbeeld

ervoor zorgen dat verschillende partijen op het gebied van zorg, welzijn, onderwijs en jeugd

moeite doen gezamenlijk tot optimale resultaten en onderlinge afstemming van activiteiten

komen. De uitvoering van diverse taken doet de gemeente vaak niet zelf: deze ligt in handen

van private zorginstellingen en partijen. De gemeente stuurt hierop via opdrachtverlening

en het beschikbaar stellen van subsidie.

Met de invoering van de Wmo, hebben gemeenten nieuwe taken gekregen op gebied van hulp

en ondersteuning van burgers. Het gaat bijvoorbeeld om ondersteuning van (overbelaste)

mantelzorgers en voorzieningen tegen eenzaamheid. Ook heeft de gemeente taken op het

gebied van preventieve ouderenzorg. Soms heeft de gemeente daarnaast een loket of stichting

in eigen beheer, zoals het Wmo- of bijstandsloket.

Tenslotte heeft de gemeente een beleidsrol: zoals het ontwikkelen van beleid voor gezondheid,

Wmo-taken en sport. In nota’s legt de gemeente vast welke ambities zij heeft voor de komende

jaren en hoe zij haar doelen wil verwezenlijken. Steeds meer zoekt de gemeente naar een samen-

hangende aanpak van preventieve en curatieve doelen. Gemeenten werken veel met andere ge-

meenten samen, zowel inhoudelijk als facilitair. Het kan nuttig zijn te verkennen welke regionale

samenwerking uw gemeente heeft op het gebied van zorg en welzijn; wellicht wilt u als apotheker

eens aansluiten bij een regionaal overleg over volksgezondheid, of een regionaal platform voor

de uitvoering van een leefstijlprogramma.

Bron: Huisarts en gemeente: Samen in de wijk.

8

Rik van der Meer, apotheker te Den Haag en Voorzitter KNMP

‘Een avontuur, waar we ons pro-actief in moeten opstellen’

Natuurlijk maakt hij zich zorgen. Hoe gaat de gemeente straks de zorg organiseren?

Wat zijn risico’s voor de continuïteit in de zorg voor kwetsbare patiënten? Hoe gaat het

met de kwaliteit? Maar er zijn ook kansen. ‘Laten we deze transitie aangrijpen om de

intergale zorg goed aan te pakken.’

Apotheker Rik van der Meer in Den Haag is al jaren actief in de zorg rondom psychiatrische

patiënten in een beschermde woonomgeving. Goede afspraken over – de kwaliteit van leve-

ringen, protocollen, werkafspraken met instellingen en zorgverzekeraars. ‘Dat loopt al jaren

goed,’ zegt apotheker Rik van der Meer. ‘Het gaat om kwetsbare patiënten voor wie het essen-

tieel is dat de continuïteit in de zorg goed wordt bewaakt. Nu worden deze zorg en infra-

structuur nog door de AWBZ vergoed. Maar per 1 januari 2015 wordt de gemeente ook voor deze

groep patiënten – tot een bepaalde zorgzwaarte - verantwoordelijk. Op dit moment is het voor

alle partijen, zorgverleners én gemeente, nog een grote zoektocht hoe dit in het vat te gieten.’

Hij maakt zich zorgen, vanzelfsprekend. Want hoe gaat de gemeente het straks organiseren?

Welke zorg gaan zij inkopen? Bij wie van de gemeente moet je als zorgverlener zijn? Hoe lopen

de vergoedingen? Wordt juist deze kwetsbare groep psychiatrische patiënten straks niet de dupe

van een marktgerichte benadering, omdat er fors bezuinigd moet worden? Vragen, vragen,

vragen. Van der Meer: ‘Maar juist omdat het allemaal nog niet vastligt is er ruimte om kansen te

benutten. Het is een avontuur waar we ons pro-actief in moeten opstellen.’

Integrale zorg, kansen benutten!

Pro-actief, kansen benutten, ruimte pakken. Hoe vertaal je dat als apotheker naar de praktijk?

‘Het is in deze fase heel belangrijk dat partijen elkaar opzoeken,’ is de overtuiging van Van der

Meer. ‘Ga om de tafel zitten met lokale bestuurders en andere zorgverleners, zoals huisartsen,

wijkverpleegkundigen en lokale zorginstellingen. Probeer afspraken te maken hoe je straks

samen integrale zorg kunt organiseren, hoe je deze kunt toetsen en welke resultaten je wilt

bereiken. In deze samenwerkingsverbanden ligt de grote kracht. Die slag moeten we echt gaan

maken.

Doe zaken met zorgverleners die dit samenwerkingsmodel omarmen en koester de driehoek

huisarts - wijkverpleegkundige - apotheker. Daarvoor hoef je echt niet in één pand te zitten.

Als je elkaar maar kunt vinden en goede afspraken kunt maken. Als je een eenheid vormt, ben

De apotheker en de gemeente

9

je een krachtige, betrouwbare en deskundige gesprekspartner voor de gemeente en heb je ook

een betere onderhandelingspositie. Elke gemeente heeft de vrijheid om de zorg straks naar

eigen inzicht in te richten. Zorg dus dat je er al in een vroeg stadium betrokken bent bij de

voorbereidingen. Want we willen allemaal dat de zorg op een kwalitatief hoog niveau blijft.

Dat zijn we aan onze patiënten verplicht.’

© 2

014

ww

w.a

ukeh

erre

ma.

nl

10

Decentralisatie van zorgtaken: Waar praten we precies over?

In 2012 kregen 402.000 personen zorg zonder verblijf in een instelling en 345.000 per-

sonen zorg met verblijf. Met de veranderingen in de langdurige zorg zullen er per jaar

10.000 ouderen, 13.000 gehandicapten en 800 psychiatrische patiënten zelfstandig

moeten gaan wonen. Het aantal 80plussers zal de komende 10 jaar verdubbelen naar

1,3 miljoen en het aantal personen met zorg met verblijf neemt vanaf 2014 verder af.

Per 1 januari 2015 staan er ingrijpende veranderingen in de zorg op de agenda, zoals:

• De AWBZ verdwijnt en er blijft slechts een kern-AWBZ over voor de meest kwetsbaren in de

samenleving die de meest, zware zorg nodgig hebben. De Kern-AWBZ wordt de Wet

Langdurige Zorg.

• Lichtere zorg wordt gefinancierd vanuit de Wmo (gemeenten), zorgverzekering of private

middelen.

• Persoonlijke verzorging en verpleging (wijkverpleging) gaat onder de Zorgverzekeringswet

vallen.

• Dagbesteding en maatschappelijke ondersteuning wordt de verantwoordelijkheid van de

gemeente en zij hebben hierin een ruime beleidsvrijheid. Deze taken gaan uit de AWBZ en

naar de Wmo.

• Het budget in de gemeente krimpt: er moet dus meer met minder gebeuren.

• Meer inzet van mantelzorgers en vrijwilligers. Het budget voor het mantelzorgcompliment

gaat over op de gemeente en de gemeente bepaalt de invulling ervan.

• Meer kwetsbare ouderen blijven in een thuissituatie wonen.

• In de Wmo 2015 zijn zorgaanbieders verplicht om een verzoek om informatie te honoreren,

wanneer de patiënt hier toestemming voor heeft gegeven. Hierbij moet de zorgaanbieder het

BSN van de patiënt vermelden.

• Gemeenten worden verantwoordelijk voor alle jeugdhulp met de invoering van de nieuwe

Jeugdwet.

Nieuwe Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) 2015

De gemeente gaat zorgen voor de ondersteuning van burgers. De nieuwe Wmo 2015 is gericht op

deelname in de samenleving. De wet regelt hulp en ondersteuning, die past bij de persoonlijke

omstandigheden van mensen. Nieuw in de Wmo: ondersteuning bij zelfredzaamheid en participa-

tie en mantelzorg, beschermd wonen en opvang, cliëntondersteuning.

De apotheker en de gemeente

11

Zorgverzekeringswet (Zvw)

Wijkverpleegkundigen gaan thuis meer verpleging en verzorging leveren. Via de Zorgverzeke-

ringswet (Zvw) is medische en de verpleegkundige zorg geregeld. Nieuw in de Zvw: wijkverpleging,

persoonlijke verzorging, langdurige GGZ met behandeling, extramurale behandeling,

extramurale palliatieve zorg, intensieve kindzorg.

Nieuwe Wet langdurige zorg (Wlz)

De Wlz is er voor mensen die behoefte hebben aan permanent toezicht. Zij hebben 24 uur zorg

nodig in de directe nabijheid. De Wlz gaat de huidige AWBZ vervangen.

Directoraat Generaal Langdurige Zorg Directie Langdurige Zorg Kenmerk

188415 - 115983 - Z

Pagina 5 van 12

Nieuwe prestaties in de Zvw

WijkverplegingExtramurale behandeling zintuiglijk beperkten

Jeugdwet

Alle jeugdhulp aan kinderen tot 18 jaar en hun ouders i.v.m. opgroei- en opvoedproblemen

Wmo 2015

Ondersteuning bij zelfredzaamheidOndersteuning bij participatieBeschermd wonen en opvangOverig:

• ondersteuning mantelzorg• cliëntondersteuning

Wlz

Permanent toezicht en 24-uurs zorg nabijIntegraal pakket aan zorgIn een instelling of thuis

••

•••••

•

••

Hoofdstuk 2 Het stelsel van (langdurige) zorg en ondersteuning per

2015 Om te kunnen voorzien in de veranderende behoefte zijn de zorg en ondersteuning die op grond van de huidige Wmo, de AWBZ en de Wet op de Jeugdzorg wordt verleend, opnieuw gedefinieerd en belegd. De aard van de zorg en ondersteuning is bepalend geweest voor de positionering ervan in het nieuwe stelsel. In het vorige hoofdstuk ben ik hierop ingegaan. In onderstaande paragrafen schets ik de hoofdlijnen van de Wmo 2015, de Zvw-prestatie wijkverpleging, de Jeugdwet en de Wlz.

1. Wmo 2015: zelfstandig leven en mee doen Gemeenten krijgen op grond van de Wmo 2015 de brede verantwoordelijkheid voor de deelname van alle burgers aan het maatschappelijke verkeer (ook die met een (zintuiglijke) beperking, chronische psychische of psychosociale problemen) het bieden van passende ondersteuning voor het uitvoeren van de noodzakelijke algemene dagelijkse levensverrichtingen en het voeren van een gestructureerd huishouden. In de kern gaat het bij dit alles om het behoud of het vergroten van zelfredzaamheid, om participatie, ondersteuning van elkaar en sociale samenhang. De ondersteuning is erop gericht dat mensen zo lang mogelijk zelfstandig kunnen blijven functioneren en wonen. Gemeenten worden met de Wmo 2015 tevens verantwoordelijk voor de ondersteuning van mensen die niet in staat zijn zich in de samenleving te handhaven als gevolg van psychische of psychosociale problemen en voor mensen die de thuissituatie hebben verlaten in verband met bijvoorbeeld huiselijk geweld. In dat geval verstrekt de gemeente een passende bijdrage aan het voorzien in de behoefte aan beschermd wonen (inclusief het bieden van de beschermde woonomgeving zelf) of opvang.

Bron: rijksoverheid.nl, Kamerbrief over samenhang hervormingen langdurige zorg, 4 maart 2014.

12

Frans Rutjes van de VNG en Mark Bruijnzeels van het Jan van Es Instituut geven hun visie

‘Iedereen weet waar de apotheek zit. Buit dat nog meer uit’

Per 1 januari 2015 gaat de zorg ingrijpend veranderen. De AWBZ wordt fors uitgekleed en

veel zorgtaken gaan naar gemeente of zorgverzekering. Wat gaat er precies veranderen? En

wat betekent dit voor apothekers?

Ouderenzorg, jeugdzorg, GGZ, zorg voor andere kwetsbare groepen: vanaf volgend jaar komt het

allemaal op het bord van de gemeente. De AWBZ, waar deze zorg nu nog uit wordt gefinancierd,

moet fors - 25% - gaan bezuinigen en wordt vervangen door een nieuwe wet, de Wet Langdurige

Zorg. Deze wet is alleen voor diegenen die zeer ernstige en langdurige zorg nodig hebben. Alle

overige zorgtaken die nu nog onder de AWBZ vallen, worden overgeheveld naar gemeente of

zorgverzekeraar. Steun voor begeleiding aan kwetsbare groepen gaat naar de gemeentelijke Wet

Maatschappelijke Ondersteuning, het onderdeel Persoonlijke verzorging valt straks onder de zorg-

verzekering.

Frans Rutjes is vanuit de Vereniging voor Nederlandse Gemeenten (VNG) nauw betrokken bij de

komende veranderingen. ‘Gemeenten zijn straks redelijk vrij om het Wmo-budget naar eigen

inzicht te besteden. Dat levert hen op dit moment veelal de nodige hoofdbrekens op. Hoe pakken

we de zorg aan? Met wie doen we zaken? Er zal bijvoorbeeld met zorgverzekeraars moeten worden

afgestemd en samengewerkt, omdat de diverse zorgvoorzieningen sterk samenhangen. En er zal

zaken moeten worden gedaan met de eerste lijn, om de kwaliteit van zorg te bewaken.’

De huisarts heeft een spilfunctie, omdat hier de problemen vaak als eerste aan de orde komen.

Maar ook wijkverpleegkundige en de apotheker zijn belangrijke schakels in de zorgketen. Rutjes:

‘Voor de gemeente is het dus belangrijk om te weten wat de apotheker doet en vice versa. Juist

omdat er binnen gemeenten nog wordt gebrainstormd hoe een en ander aan te pakken, biedt dit

voor zorgverleners, dus ook apothekers, kansen om zichzelf meer op de kaart te zetten.’ Hoe, daar

heeft Mark Bruijnzeels wel ideeën over. Hij werkt bij het Jan van Es Instituut, Kenniscentrum Geïn-

tegreerde Eerstelijn.

Apothekers als ondernemers

Bruijnzeels geeft regelmatig cursussen aan apothekers, onder meer over populatiebekostiging.

‘Dan benadruk ik tevens dat apothekers ondernemers zijn. Ik spreek hen er op aan: “Dóe er iets

mee.” Zeker met het oog op alle veranderingen die er aan komen. Ik zie ze knikken, maar of ze

echt beseffen welke geweldige kansen er voor hen liggen…’

De apotheker en de gemeente

13

Apothekers hebben als farmaceutisch specialist een cruciale rol in de “voedselketen”, zoals

Bruijnzeels het noemt. In het samenspel tussen gemeente en huisarts - dat straks realiteit is -, zijn

apothekers een onmisbare schakel. Sterker nog: zijn misschien zelfs in veel gevallen het eerste aan-

spreekpunt. Want de apotheek is zeer laagdrempelig. Iedereen weet waar in de buurt de apotheek

zit, vaak beter dan waar de huisarts praktijk houdt. ‘Patiënten komen er vaker dan bij de huisarts,’

weet Bruijnzeels. ‘Ook mensen zonder recept. Buit dat nog meer uit. Signaleer, geef advies, uiter-

aard in nauwe samenwerking met de huisarts en wijkzorg.’

Zelf komt Bruijnzeels om de paar maanden in de apotheek met een herhaalrecept voor hoge

bloeddruk. ‘Je zou zeggen: dé gelegenheid bij uitstek om mij aan te spreken op gewichtscontrole en

gezonde leefstijl. Maar daarin wordt geen positie ingenomen. Terwijl ik denk: bouw die rol uit.’

Of neem het feit dat - in de algehele beweging van decentralisatie en bezuinigingen - zelfmanage-

ment in de zorg wordt gestimuleerd. Kunnen apothekers óók veel meer mee doen, is zijn mening.

‘Bied bijvoorbeeld nog meer zelftests aan en speel daar een actieve adviesrol in.’

Maar er is meer. ‘Apothekers beschikken over een buitengewoon mooi databestand. Zoals over ou-

deren met een paar chronische aandoeningen. Gegevens die de gemeente zou kunnen inzetten om

te kijken waar wijkzorg wenselijk is.’ Vervolgt, enthousiast: ‘Of neem trajecten waar de gemeente

actief in is, zoals Tafeltje dekje. Ook daar kunnen apothekers fantastisch mooi op inspelen. En die

gemeentelijke initiatieven nemen na 1 januari 2014 alleen maar toe. Pak je kans, zou ik zeggen.’

© 2

014

ww

w.a

ukeh

erre

ma.

nl

14

Wethouder Laurens Klappe en apotheker Marga van Weelden

‘Wij zien veel samenwerkingsmogelijkheden’

Elkaar kennen. Elkaar voeden met informatie. Expertise en ervaring waar mogelijk aan

elkaar koppelen. Of het nu om thuiszorg, jeugdzorg, ouderenzorg of preventieprogram-

ma’s gaat. In Ermelo zien gemeente en apotheker volop kansen.

Klappe: ‘Zoals wij nu hier om de tafel zitten dat moet dus gewoonte gaan worden. Er komt

ongelofelijk veel op de gemeente af. We gaan steeds meer van landelijk naar lokaal. Het is

van belang dat wij regelmatig contact houden met partijen in de zorg, zoals huisartsen en

apothekers. De apotheker staat midden in de wijk. Weet daardoor welke zorgbehoefte speelt bij

verschillende doelgroepen.’

Van Weelden: ‘Mensen blijven bijvoorbeeld steeds langer thuis wonen. Verzorgingshuizen

sluiten, zelfredzaamheid wordt steeds belangrijker. Daar kunnen wij met elkaar op inspelen.’

Klappe: ‘Ik denk nu aan iets heel concreets. Door met zorgverleners in gesprek te gaan, kunnen

wij het bestemmingsplan heel gericht en op maat inrichten. In welke wijk wonen veel ouderen?

Waar is de beste locatie voor een apotheek? Is het geen goed idee als we op de route van de

ouderenwoningen naar die apotheek om de honderd meter een bankje zetten, zodat ze even

kunnen uitrusten?’

Van Weelden: ‘Hier word ik hélemaal blij van. De apotheek is voor ouderen vaak een

ontmoetingsplek. Zo blijven ouderen in beweging, ze maken een praatje. Alles wat dat kan

faciliteren is natuurlijk prachtig.’

Klappe: ‘Of neem het Steunpunt Mantelzorg, dat op het bord van de gemeente komt. Ook daar

kunnen we op elkaar inspelen. Bijvoorbeeld door een cursus aan te bieden waar apothekers iets

vertellen over verantwoord medicatiegebruik. Hoe belangrijk therapietrouw is, enzovoorts.’

Van Weelden: ‘Of preventie, een belangrijk speerpunt in het hele zorgveld. Ook daarin kunnen

we veel voor elkaar betekenen. Neem de landelijke Prikweek Diabetes. Samen met huisartsen

maken we een plan van aanpak. De resultaten zijn een basis om patiënten te selecteren die

in aanmerking komen voor leefstijlprogramma’s. Hiermee kun je behandeling of verergering

De apotheker en de gemeente

15

van de ziekte zolang mogelijk uitstellen of zelfs voorkomen. De gemeente heeft een uitgebreid

aanbod aan beweegprogramma’s. Onderlinge afstemming tussen alle partijen zal bijdragen aan

het welslagen van zulke programma’s.’

Klappe: ‘De kennis van de apotheker, samen met die van andere zorgverleners, helpt bij het

maken van keuzes voor ons beleid. Overgewicht, alcoholgebruik, roken en jongeren met

psychische klachten zijn allemaal terreinen waar wij straks de verantwoordelijkheid voor

dragen. Door geaggregeerde wijkgegevens uit te wisselen, kunnen wij wijken adequater

benaderen.’

Van Weelden: ‘Een andere belangrijke partij in deze keten is de zorgverzekeraar. Ook zij hebben

een verantwoordelijkheid in de lokale zorg en hebben er belang bij dat preventieprogramma’s

goed gaan werken. Willen we dit goed met elkaar van de grond krijgen dan zullen we ook met

hen om de tafel moeten zitten.

© 2

014

ww

w.a

ukeh

erre

ma.

nl

16

Apothekers Daphne Louwerier en Janet Kroon

‘Maak je zichtbaar voor de gemeente’

De gemeente Maarssen nodigde eind vorig jaar huisartsen, apothekers en andere

zorgverleners uit voor een eerste verkenning. Als vervolg hierop gaven zorgverleners –

waaronder apothekers Daphne Louwerier en Janet Kroon - begin dit jaar een presentatie

over samenwerken in de ouderenzorg. ‘De gemeenteambtenaar was verrast toen hij

hoorde wat de apotheker allemaal doet.’

Louwerier: ‘Sinds begin 2013 zitten wij in een projectgroepje met een huisarts hier in de

wijk, om de zorg voor kwetsbare ouderen samen aan te pakken. Een enthousiaste Praktijk-

ondersteuner huisart (POH) was begonnen met intakes bij mensen thuis en nam tevens

medicatie-anamneses af.’

Kroon: ‘Toen zeiden wij: goed dat je dat doet, maar misschien kunnen wij die medicatie-

anamneses overnemen. Dat is meer onze expertise en bovendien houden wij zo het

totaaloverzicht van het medicatiegebruik. Plus dat we meteen voldoen aan de voorwaarden van

zorgverzekeraars ten aanzien van polyfarmacie.’

Louwerier: ‘De huisarts en wij spelen sindsdien steeds meer op elkaar in, en signaleren

over en weer zaken of problemen die leven bij kwetsbare ouderen. Tijdens een informatie/

kennismakingsavond die de gemeente eind vorig jaar organiseerde voor zorgverleners van

Maarssen, heeft de betrokken POH iets over ons project voor de ouderenzorg verteld.’

Kroon: ‘De insteek van die avond was vrij algemeen, oriënterend en aftastend. Wat gaat er

in 2015 op ons – gemeente, zorgverleners - afkomen, wat kan iedere zorgverlener vanuit zijn

professie betekenen, met name op het punt van ouderenzorg en vergrijzing? Veel antwoorden

werden toen overigens niet gegeven.’

Louwerier: ‘Naar aanleiding van deze bijeenkomst volgde begin dit jaar nog een avond,

georganiseerd door het kernteam huisartsen van de projectgroep Ouderenzorg Stichtse Vecht.

De titel van deze avond was: Samen werkt het beter. Verschillende disciplines vertelden wat hun

bijdrage is of kan zijn binnen de zorg rondom kwetsbare ouderen.’

De apotheker en de gemeente

17

Kroon: ‘Naast huisartsen – de spil in het geheel - en apothekers waren die avond onder meer ook

diëtisten, fysiotherapeuten en specialisten ouderenzorg aanwezig. Over en weer werd verteld

wat eenieders bijdrage en toegevoegde waarde is voor kwetsbare ouderen. Maar ook kwamen

vragen naar voren: hoe kunnen we nog meer samenwerken? Aan elkaar doorverwijzen? Waar zit

de overlap? De blinde vlekken?’

Louwerier: ‘Er zat die avond ook een vertegenwoordiger van de gemeente in de zaal. Hij was

verrast toen hij hoorde wat de apotheker allemaal doet. Hij had gewoon geen idee.’

Kroon: ‘Iedereen roept dat de ouderenzorg straks bij de gemeente terecht komt. Maar in

hoeverre dat voor ons geldt en wat de rolverdeling dan wordt, is voor ons - maar overigens ook

voor de gemeente - nog totaal diffuus. Is het alleen op het gebied van welzijn? Of ook meer

in de medische hoek? Juist daarom is het goed om nu al aan de gemeente zichtbaar te maken

welke taken wij allemaal hebben.’

Louwerier: ‘We weten niet precies wat er voor ons gaat veranderen. Bijvoorbeeld in de

financiering van de zorg die wij leveren. Wat wij nu doen voor de ouderen – met name de

medicatiebeoordeling - kost ongelofelijk veel tijd. Zolang zorgverzekeraars daar garant voor

staan, prima. Maar wat als de gemeente dat stuk moet gaan bekostigen? Dat willen wij wel

weten natuurlijk.’

Kroon: ‘Maar ook is het voor ons van belang om te weten wie straks verantwoordelijk wordt

voor de thuiszorg. Wie bij een patiënt thuis komt en hoe met medicatieverstrekking wordt

omgegaan.’

Louwerier: ‘Ik verwacht van de KNMP dat zij ons op de hoogte houden van de ontwikkelingen

en de verschuivingen. Ons alert houden en advies geven.’

Kroon: ‘Ondertussen gaan wij gewoon met veel enthousiasme verder in de verdergaande

samenwerking met collega-apothekers, huisartsen en andere zorgverleners. De kwetsbare

ouderen verdienen die optimale zorg.’

18

Gespreksonderwerpen met de gemeente:

Wat heeft de apotheker te bieden?

• Wat doet de apotheker eigenlijk: welke zorg leveren zij in en buiten de apotheek

• Wat doet de apotheker voor bepaalde groepen patiënten: ouderenzorg, psychiatrische

patiëntenzorg etc.

• Wat kan de apotheker betekenen in het ondersteunen van bepaalde leefstijl,

taalproblemen en achterstandsproblematiek

• De populatie van de apotheek: trends en ontwikkelingen, probleemgroepen

• Ketenzorg voor specifieke patiëntengroepen zoals COPD, CVA, obesitas, kwetsbare

ouderen (dementie)

• Samenwerking met zorgverleners in de buurt, gezamenlijke initiatieven

• Dienstverlening voor mantelzorgers vanuit de apotheek

• Ondersteuning apothekers bij medicatieveiligheid in de care

Wat wil de apotheker graag van de gemeente weten?

• Wie is mijn contactpersoon?

• Welke wethouder heeft dit in portefueille?

• Wat zijn de speerpunten van het gemeentelijke zorgbeleid?

• Welke knelpunten ervaart de gemeente in de zorg in de buurt?

• Welke ambities heeft de gemeente op zorg en welzijn gebied?

• Wat weet de gemeente over farmacie en/of de apotheek/apotheker?

• Op welke wijze kan ik mijn diensten aanbieden

Welke (patiënten)groepen zijn interessant om met de gemeente

te bespreken?

• (Kwetsbare) Ouderen

• Oud-GGZ patiënten in de thuissituatie

• Psychiatrische patiënten

• Patiëntengroepen met mogelijkheden voor ketenzorg: COPD, CVA, obesitas

• Patiënten met taalachterstanden

• Mantelzorgers

De apotheker en de gemeente

19

Tips voor samenwerking met andere zorgverleners en de gemeente

• Leg contact: bel elkaar, leg contact, maak een eerste afspraak. Verken wie wat doet

en of u iets voor elkaar kunt betekenen.

• Maak je zichtbaar voor de gemeente

• Ga om de tafel zitten met lokale bestuurders en andere zorgverleners, zoals

huisartsen, wijkverpleging en lokale zorginstellingen.

• Maak afspraken hoe je straks samen integrale zorg kunt organiseren, hoe je deze

kunt toetsen en welke resultaten je wil of moet bereiken.

• Doe zaken met zorgverleners die dit samenwerkingsmodel omarmen en koester

de driehoek huisarts - wijkverpleging - apotheker. Als je een eenheid vormt, ben je

een krachtige, betrouwbare en deskundige gesprekspartner voor de gemeente en

heb je ook een betere onderhandelingspositie.

• Benoem één aanspreekpunt namens de samenwerkende zorgverleners

• Wees betrokken bij de voorbereidingen van de gemeente. Elke gemeente heeft

de vrijheid om de zorg straks naar eigen inzicht in te richten. Zorg dat je op de

hoogte bent.

• Weet welke wethouder in je gemeente verantwoordelijk is.

• Maak gebruik van het netwerk en de kennis van de regionale ROSsen op het

gebied van de Wmo

• Maak een plan met andere zorgverleners om de transitie van onder andere

psychiatrische GGZ patiënten soepel te laten verlopen

• Breng in kaart: wat is het lokale netwerk, welke initiatieven zijn er

• Sluit jezelf aan bij lopende initiatieven in jouw wijk, dorp of stad

• Organiseer een bijeenkomst voor gemeentelijke contacten en zorgverleners

in de buurt

20

Best practices

• Apothekers sluiten samenwerkingsovereenkomst met thuiszorgorganisatie:

www.friesewouden.nl/verdere-samenwerking-drachtster-apothekers-en-de-friese-wouden

• Apotheker zet in op relatie met gemeente:

www.pw.nl/rubrieken/apotheker/2014/zorg-bij-oudere-thuis/view

Wilt u contact met collega-apothekers die de eerste stappen richting de gemeente al

hebben gezet? De districtsadviseurs regelen dit graag voor u.

Op www.knmp.nl/over-de-knmp/districten/districtsadviseurs staan de contact gegevens

van de districtadviseurs per regio.

Heeft u een goed voorbeeld waarin het contact met de gemeente u iets heeft

opgeleverd? De KNMP hoort graag van u om onze best practices uit te breiden.

U kunt uw voorbeeld sturen naar publicaffairs@knmp.nl.

De apotheker en de gemeente

21

Relevante websites:

• Actuele informatie decentralisatie: www.knmp.nl/apotheker-en-gemeente

• Vereniging Nederlandse Gemeenten: www.vng.nl

• Landelijke Huisartsen Vereniging: www.lhv.nl

• Kenniscentrum Geintegreerde Eerstelijn: www.jvei.nl/populatiebekostiging

• Breng je populatie in kaart: vaam.nivel.nl/vaam./home

• SFK Select: www.sfk.nl/select

• Huisartsenkringen: lhv.artsennet.nl/Kies-uw-kring.htm

• Ketenzorg: www.transmuraalnetwerk.nl/zorgketens/default.apsx

• Ketenzorg: www.organisatieketenzorg.nl/index.php

• Samenwerking: www.ineen.nl

• Wijkscan: www.wijkscan.com

• Populatiebekostiging: www.kpmg.com/NL/nl/IssuesAndInsights/

ArticlesPublications/Documents/PDF/Healthcare/Populatiebekostiging-waarom-

wat-en-hoe.pdf (shortlink: http://bit.ly/1sDtnWe)

• Wet –en regelgeving: www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/algemene-wet-bijzondere-

ziektekosten-awbz/veranderingen-in-de-awbz

Vragen? Neem contact op met uw KNMP districtsadviseur.

22

Aantekeningen:

De apotheker en de gemeente

23

Aantekeningen:

Colofon

KNMPAlexanderstraat 112514 JL Den HaagContactpersoon: Corien BoelstraT: 070 - 37 37 319

Redactie, coördinatie en opmaak: afdeling Communicatie KNMPInterviews: Monique de Ligny Tekstproductie.

Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering der PharmacieDe KNMP is de overkoepelende beroeps- en branche organisatie van apothekers. Zij is opgericht in 1842 en telt circa 5000 leden. De KNMP streeft naar een goede farmaceutische patiëntenzorg, goede geneesmiddelenvoorziening en bevordert de wetenschappelijke uitoefening van de farmacie. De KNMP behartigt de belangen van haar leden en de farmacie in algemene zin, verricht wetenschappelijk onderzoek en ondersteunt de apotheker met producten en diensten op het gebied van onder meer kwaliteitsbeleid, patiëntenvoorlichting en communicatie. KNMP-website: www.knmp.nl en ook op Twitter via @knmp

Den

Haa

g, m

ei 2

014