Venkraai - KNNV · 2017. 9. 11. · Venkraai Het verenigingsblad van de KNNV - afdeling Eindhoven...

36

Transcript of Venkraai - KNNV · 2017. 9. 11. · Venkraai Het verenigingsblad van de KNNV - afdeling Eindhoven...

Page 1: Venkraai - KNNV · 2017. 9. 11. · Venkraai Het verenigingsblad van de KNNV - afdeling Eindhoven (Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging, Vereniging voor Veldbiologie)
Page 2: Venkraai - KNNV · 2017. 9. 11. · Venkraai Het verenigingsblad van de KNNV - afdeling Eindhoven (Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging, Vereniging voor Veldbiologie)

Venkraai

Het verenigingsblad van de KNNV - afdeling Eindhoven

(Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging, Vereniging voor Veldbiologie)

De verschijningsdata zijn: 20 februari, 20 mei, 1 september en 20 december.

Kopij kan tot uiterlijk 1 maand voor verschijning ingeleverd worden bij de eindredacteur.

Eindredactie

Gerard Vos

[email protected]

Redactieleden

Jelle Schuurmans

Jan Schellekens

Frank Toolenaar

De KNNV is een landelijke vereniging, opgericht in 1901. Het doel is natuurstudie en -bescherming

door middel van inventarisaties en activiteiten als excursies, lezingen en cursussen.

De afdeling Eindhoven - opgericht in 1945 - is op al deze terreinen actief, o.a. in een aantal

werkgroepen, zie hieronder. Het aantal leden bedraagt ongeveer 250.

Het lidmaatschapsgeld voor 2017 is € 32,00 voor een gewoon lid, € 13,75 voor een huisgenootlid, en € 18,50 voor een jeugdlid (jeugdlidmaatschap geldt t/m het jaar waarin men 25 jaar wordt). Bij toetreden na 30 juni geldt de helft van deze bedragen. Over te maken op de rekening van KNNV Afd. Ehv.

Gewone leden ontvangen naast het verenigingsblad het landelijke KNNV-tijdschrift ‘Natura’ 4x per jaar.

Een informatiepakket voor toekomstige leden ligt bij de ledenadministratie gereed.

Aanmelden en opzeggen kan bij de ledenadministrateur, zie hieronder.

Website: www.knnv.nl/eindhoven

Kopij

De volgende Venkraai komt uit op 20 mei 2017. Kopij hiervoor aanleveren vóór 20 april 2017. Per email: [email protected], of per post aan: Redactie Venkraai, De redactie behoudt zich het recht voor, teksten aan te passen of in te korten.

Adressen

Bestuur

Voorzitter

Han Monteiro

Secretaris

Jan Lanters

Penningmeester

Gerard Vos

Ledenadministratie

Henk van der Gaag

Lezingen

Neske Dupuis

Cursussen

Wim Wieland

Annet Kars

Publiciteit

Vacant

Werkgroepen

Vogelwerkgroep

Johan Goossen

Vogelgroep

Willy Meijer

Floristische werkgroep

Wim v.d. Ven

Insectenwerkgroep

P.T.H. Tutelaers

Mossenwerkgroep

Marleen Smulders

Paddenstoelenwerkgroep

Nel Bulthuis

Micro-hydrobiologische werkgroep

Joost van de Sande

Plantenwerkgroep

Petra van Leeuwen

Commissies

Excursiecommissie

Trudy Vos

Natuurbeschermingscommissie

Jacqueline van Heek

Stichting Stadsnatuur Eindhoven

Voorzitter: Paul Timmermans

Natuurhistorisch archief

Dit bevat alle Wetenschappelijke Mededelingen, uitgaven

van de Stichting Uitgeverij KNNV, inventarisatierapporten,

Venkraaien, Dubbelloven, excursieverslagen en andere

literatuur. leder lid van de afdeling kan gebruik maken

van dit archief. Inlichtingen bij Jelle Schuurmans

Bibliotheek Informatie: Harry Nouwen

Website

www.knnv.nl/eindhoven

Beheer: Harry Nouwen,

Page 3: Venkraai - KNNV · 2017. 9. 11. · Venkraai Het verenigingsblad van de KNNV - afdeling Eindhoven (Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging, Vereniging voor Veldbiologie)

1

Voorjaar 2017

Berichten “Op de hoogte–5” 2

Algemene Ledenvergadering op donderdag 16 maart 3

Wijzigingen ledenbestand 4

Financieel 0verzicht 2016 5

Verslag van het bestuur over 2016 6

Notulen Algemene Ledenvergadering 2016 7

Jaarverslagen Werkgroepen en Commissies over 2016 9

Excursies Za 4 mrt Soerendonks Goor, Strijper Aa en Groote Heide 18

Za 11 mrt Drunense Duinen 18

Vr 24 mrt Turnhoutse Vennen, België 19

Do 6 apr Savelsbos in Zuid-Limburg 19

Za 15 apr De Mortelen 19

Za 29 apr De Mariapeel 20

Za 13 mei Moresnet, België 20

Za 27 mei Gew. Excursie Vierde Bergboezem en Gilzerwouwerbeek 21

Excursies Vogelwerkgroep 21

Lezingen Ma 20 feb "Zeggen van Limburg" 22

Ma 13 mrt "Nachtvlinders" 22

Do 13 apr "De Goudvink” 23

Cursus "Meteo en klimaat voor natuurliefhebbers" 17

Artikelen Uw foto op de voorpagina van de Venkraai? 17

Digitale Nieuwsbrief van de KNNV 23

Interview met Gerda Birza 24

Uit de historie van de Venkraai - Aflevering 6 26

De Opwindvogel 27

Poelenadoptieprogramma Eindhoven, natuureducatie in de stad 29

Voorblad Roodgatje Andrena haemorrhoa (solitaire bij) op Sleedoorn – Foto: Ad Brouwers

Page 4: Venkraai - KNNV · 2017. 9. 11. · Venkraai Het verenigingsblad van de KNNV - afdeling Eindhoven (Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging, Vereniging voor Veldbiologie)

2

“Op de hoogte-5”

Han Monteiro

Voorzitter KNNV afdeling Eindhoven

We zijn al aan het nieuwe

jaar 2017 begonnen. Al

jaren heb ik voor een

nieuw jaar geen voorne-

mens meer gemaakt.

Mijn dochter zei tegen me

dat je geen voornemens

moet hebben maar

wensen. Wensen kun je

ook voor anderen

uitspreken. Daarom durf ik wel een aantal wensen

uit te spreken voor leden van de KNNV Eindhoven.

Ik wens dat leden zich kunnen vinden in onze

vereniging en hun wensen ook durven uit te

spreken. Verder wens ik dat nog meer mensen zich

betrokken voelen bij het doen en laten van onze

afdeling en hun kennis willen uitdragen en door-

geven aan de volgende generatie. Dat kan in kleine

kring door voor te leven hoe we met onze omgeving

kunnen omgaan. Maar ook in een grotere kring,

zoals Petra van Leeuwen dat doet met het Poelen-

adoptieprogramma Eindhoven. Haar artikel staat

verderop in deze Venkraai.

Een jaar geleden zijn we samen met het IVN

begonnen aan Operatie Steenbreek. Afgelopen

maand is er weer een bijeenkomst geweest van

ambassadeurs, waarbij een aantal min of meer

bekende thema’s de revue passeerden. Het

gescheiden afvoeren van rioolwater en regenwater,

opvangen van hemelwater in de eigen tuin, tegel er

uit plantje er in, vooral aansluiten bij bestaande

acties, woningcorporaties die huurders een

ingerichte tuin aanbieden die ze dan moeten

onderhouden, en zo werden er nog een aantal

ideeën geopperd die de operatie nog meer

bekendheid moeten geven.

De Graanschuur, het voormalige MEC, blijft onze

aandacht houden. Op de laatste bijeenkomst waar

de plannen aan de wethouder, mevrouw Schreurs,

werden gepresenteerd, bleken 57 ondernemers zich

aangemeld te hebben om activiteiten te ontplooien.

Te denken valt aan (Stads-)landbouw en Voeding,

Natuurbeleving en –beheer en Bewustwording en

Welzijn.

Struikelblok bleef het dak, dat over twee jaar

nog gerenoveerd moet worden, waarna in het

gebouw nog het een en ander verbouwd moet

worden. KNNV Eindhoven is geen onderneming,

wij kunnen pas over enige tijd kijken of er voor

ons nog ruimtes zijn. Aan Wieteke Brocken, de

“Kwartiermaker”, is het voorstel gedaan om in

een persoonlijk gesprek vast te stellen of de

Graanschuur ons, in de toekomst, iets kan bieden.

In de voorgaande twee bijeenkomsten is het

voornamelijk een kennismakingsronde geweest.

Wordt vervolgd.

Op 19 november 2016 werd op de Beleidsraad,

de landelijke bijeenkomst van bestuurlijke

afvaardigingen van 50 afdelingen, gesproken over

de fusie tussen KNNV en IVN. Het bleek dat er

binnen het landelijk bestuur van KNNV en IVN

geen meerderheid te vinden is voor een fusie. De

Stichting IVN, die onder andere de landelijke IVN-

verenigingen ondersteunt, vormt zowel organisa-

torisch als financieel een probleem. Dus er wordt

niet meer gesproken over een fusie en blijft het bij

een koepel. Hierbij sluiten KNNV en IVN zich aan

met behoud van eigen identiteit. Opmerkelijk is wel

dat bij een peiling onder de aanwezige vertegen-

woordigers 15 vóór een fusie en 14 tegen waren,

waarbij 5 leden zich onthielden van stemming.

We kunnen dus een koepel vormen, waarbij naast

het IVN-VEV ook andersoortige groene verenigingen

zich kunnen aansluiten. Binnen zo’n koepel kunnen

verenigingen, waar mogelijk, samenwerken en

elkaar helpen bij de PR.

Als u geïnteresseerd bent in een mooie, verrassende

natuurfilm, kom dan op 16 maart naar de Algemene

Ledenvergadering. Natuurlijk wordt op die

vergadering ook het reilen en zeilen van onze

afdeling duidelijk gemaakt. Zeker zeer interessant!

Page 5: Venkraai - KNNV · 2017. 9. 11. · Venkraai Het verenigingsblad van de KNNV - afdeling Eindhoven (Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging, Vereniging voor Veldbiologie)

3

Jaarvergadering KNNV Afd. Eindhoven

Het bestuur van de KNNV Afd. Eindhoven nodigt alle leden uit tot het bijwonen van de

Algemene ledenvergadering op donderdag 16 maart 2017 om 20:00 uur, in IVN-gebouw D’n Aard, Ariëspad 5 in Veldhoven.

Agenda

1. Ontvangst met koffie

2. Opening

3. Mededelingen, plannen en beleid van de afdeling

4. Notulen van de Algemene ledenvergadering van 17 maart 2016

5. Jaarverslagen

6. Aanpassing Huishoudelijk Reglement: Invoeren buurlidmaatschap, zie volgende pagina

7. Financiën.

7.1. Rekening en verantwoording 2016

7.2. Verslag van de kascommissie betreffende rekening 2016

7.3. Décharge penningmeester

7.4. Contributie 2018

7.5. Herziening begroting 2017

7.6. Begroting 2018

7.7. Benoeming kascommissie (twee leden en een reserve-lid)

8. Verkiezing afgevaardigde en reserve naar de Vertegenwoordigende Vergadering

op zaterdag 1 april

9. Samenstelling bestuur: Verkiezing nieuwe bestuursleden.

Voorstel bestuur: Hanneke Pijlman en Annet Kars

10. Vaststellen van datum van Algemene Jaarvergadering in 2018. Voorstel: 22 maart

11. Rondvraag

12. Sluiting van de vergadering

Pauze, waarna:

Filmpresentatie “De verborgen wereld van de Strabrechtse Heide”

Deze prachtige film over een stuk natuur dat in

ons onderzoeksgebied ligt, is gemaakt door Han

Meeuwsen met hulp van zijn zoon Chris. Ook Jap

Smits is nauw betrokken geweest bij het maken van

deze film. De Strabrechtse Heide, die ten zuidoosten

van Eindhoven ligt, behoeft voor de meesten van

Nachtzwaluw

ons geen introductie. Brabants Landschap en

Staatsbosbeheer zwaaien de scepter over deze

heide, waarbij Staatsbosbeheer over het grootste

deel daarvan gaat. Han neemt ons mee in het

verhaal van de voedselketen, waarbij hij insecten

Sluipwesp

Page 6: Venkraai - KNNV · 2017. 9. 11. · Venkraai Het verenigingsblad van de KNNV - afdeling Eindhoven (Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging, Vereniging voor Veldbiologie)

4

een belangrijke plaats geeft. Hoofdrolspelers zijn

onder andere kevers, mieren, bijen en wespen. Een

vogel als de Nachtzwaluw is daar afhankelijk van.

Planten zijn ook een deel van de keten waarbij een

goed bodemleven belangrijk is. Het zijn prachtige

opnamen, waarbij speciale apparatuur en

filmtechnieken een grote rol spelen. Met heel veel

geduld legt hij momenten vast die we misschien

kennen, maar nog nooit zo gezien hebben.

Er zitten unieke beelden bij. In de film speelt ook

het landschap een belangrijke rol, met mooie

beelden vanuit de lucht, en sfeeropnamen.

Aanpassing Huishoudelijk Reglement

Nieuw Artikel 1 lid 7:

”Door het bestuur kan aan leden van andere KNNV-

afdelingen de status van "buurlid" worden verleend.

Buurleden mogen deelnemen aan de activiteiten van

onze werkgroepen. Zij ontvangen het afdelingsblad

en berichten over onze activiteiten. Zij betalen een

vergoeding die overeenkomt met de contributie

van een huisgenootlid”.

Indien er andere ideeën zijn over het invoeren van

het buurlidmaatschap, dan hoort het bestuur dat

graag uiterlijk 2 weken vóór de vergadering. We

kunnen die dan tijdens de vergadering bespreken.

De ideeën zijn welkom bij de secretaris.

Schema van aftreden bestuursleden

Functie Naam 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023

Voorzitter Han Monteiro x xx

Secretaris Jan Lanters x xx

Penningmeester Gerard Vos xx x

Lid

Lid

x = Herkiesbaar voor een volgende termijn xx = Niet herkiesbaar

Andere functies

Cursuscommissie Wim Wieland, Annet Kars

Lezingcoördinator Neske Dupuis

Webmaster Harry Nouwen

Redactie Venkraai Gerard Vos, Jelle Schuurmans, Jan Schellekens, Frank Toolenaar

Excursiecommissie Trudy Vos, Carla van Moorsel, Jacques van Kessel,

Annemieke van Vucht, Rob van Vucht

Natuurbeschermingscommissie Jaqueline van Heek

Ledenadministratie Henk van der Gaag

Natuur Historisch Secretaris Vacant

Wijzigingen ledenbestand van 21-11-2016 t/m 27-1-2017

Overleden Mw. P.F. Verhoeven

Verhuisd Dhr. W.Th. van Harrevelt Mw. C.E.M. van Isterdael-Claes

Geen lid meer per 01-01-2017 Mw. G. Figdor Mw. C.S. Rammers Stuur wijzigingen naar onze ledenadministrateur: [email protected]

Page 7: Venkraai - KNNV · 2017. 9. 11. · Venkraai Het verenigingsblad van de KNNV - afdeling Eindhoven (Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging, Vereniging voor Veldbiologie)

5

Page 8: Venkraai - KNNV · 2017. 9. 11. · Venkraai Het verenigingsblad van de KNNV - afdeling Eindhoven (Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging, Vereniging voor Veldbiologie)

6

Verslag van het bestuur over het jaar 2016

Jan Lanters, secretaris

Bestuursactiviteiten

Nieuwjaarswandeling

Dit jaar hebben we gewandeld op de Malpie, met

een heerlijke kop soep in het Boothuys van Bofra.

Het was prima weer en 24 leden namen aan de

wandeling deel.

Vergaderingen

Er waren 7 bestuursvergaderingen. Tevens hebben

we twee keer samen vergaderd met het bestuur van

de afdeling Veldhoven-Eindhoven-Vessem van het

IVN. Tijdens deze bestuursvergaderingen hebben we

in totaal 57 actiepunten gedefinieerd en afgewerkt.

Ook werden twee vergaderingen van de Beleidsraad

van de KNNV en twee gewestelijke vergaderingen

bezocht. Bij twee van de vergaderingen zijn de NBC

en Ellen van Rosmalen van de Gemeente Eindhoven

aanwezig geweest. Verder werd driemaal een

regionale IVN-vergadering bezocht.

Algemene jaarvergadering

Deze werd bezocht door 30 leden, dit is één meer

dan in 2015. Gerard gaat gelukkig door als

penningmeester. We hebben afscheid genomen van

ons bestuurslid Margriet Bekking, die deze functie

drie jaar tot ieders tevredenheid heeft vervuld. Dit

betekent wel dat we nu nog maar met zijn drieën

het bestuur vormen. Dat is veel te weinig. Gelukkig

hebben we in de loop van het jaar twee nieuwe

bestuursleden kunnen vinden, die op de volgende

ALV benoemd kunnen worden.

Huisvesting

We zitten nu al meer dan twee jaar bij het IVN-VEV

in d’n Aard in Veldhoven. Dat bevalt prima en is ook

te betalen omdat de gemeente Eindhoven hiervoor

subsidie heeft gegeven. Het MEC in Eindhoven is

herdoopt in de Graanschuur en er zijn acties om

hierin weer nieuwe activiteiten te starten. Maar of

hier voor ons weer plaats zal zijn is nog zeer

onzeker.

Steenbreek

Er lopen diverse acties om in samenwerking met de

gemeente Eindhoven de Operatie Steenbreek vorm

te geven.

Publiciteit

We proberen in onze minimale bestuurssamenstel-

ling de publiciteit zo goed mogelijk te handhaven.

Gelukkig heeft ons aspirant bestuurslid Hanneke

Pijlman al een aantal taken voor de publiciteit op

zich genomen.

Venkraai

Ons verenigingsblad ziet er prachtig uit in kleur.

We denken de uitgave op deze manier te kunnen

voortzetten. Verhalen en foto’s voor de Venkraai

zijn van harte welkom!

Website

Harry Nouwen beheert onze website, die inmiddels

een steeds beter aanzicht biedt en ook door veel

mensen wordt bekeken.

Exposities

We zijn dit jaar aanwezig geweest bij de open dag

van het IVN in Veldhoven en op “De andere Mert”

in Geldrop.

Gedelegeerde activiteiten

Cursussen

Deze werden georganiseerd door Wim Wieland.

Zie verder het jaarverslag van de cursussen. Er waren

gemiddeld 18 deelnemers bij onze vier cursussen,

iets minder dan vorig jaar. Bij een aantal van deze

cursussen werd gebruikt gemaakt van een Groen en

Doen subsidie en boden we deelnemers een gratis

lidmaatschap voor beperkte tijd aan.

Lezingen

Er werden zes lezingen georganiseerd door Neske

Dupuis. Ze werden door gemiddeld 42 personen

bezocht, weer meer dan vorig jaar.

Excursies

Naast de nieuwjaarswandeling heeft de excursie-

commissie 22 excursies georganiseerd. Twee werden

helaas afgelast wegens slecht weer en twee wegens

te weinig belangstelling. Gemiddeld deden er 11,9

personen mee met de excursies. In 2015 was dat

gemiddelde 13,6.

Ledenadministratie

Deze wordt gedaan door Henk van der Gaag.

Er zijn nu 244 leden, na vele jaren een lichte

toename, ondanks het overlijden van een aantal

oudere leden en opzeggingen. We konden maar

liefst 17 nieuwe leden begroeten.

Natuurbeschermingscommissie

Hierin zitten Jacqueline van Heek en Riki Sleegers.

Zie verder het jaarverslag van de NBC.

Page 9: Venkraai - KNNV · 2017. 9. 11. · Venkraai Het verenigingsblad van de KNNV - afdeling Eindhoven (Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging, Vereniging voor Veldbiologie)

7

Vertegenwoordiging

Bij Trefpunt Groen Eindhoven. Dit wordt gedaan

door Riki Sleegers en Jacqueline van Heek.

Groenbeleidsplan gemeente Eindhoven

Hiervoor is er regelmatig overleg met de gemeente

Eindhoven.

Tot slot

Het bestuur wil alle mensen van commissies en

werkgroepen bedanken voor hun inzet in het

afgelopen jaar. Dit geldt natuurlijk ook voor alle

anderen die zich voor allerlei activiteiten hebben

ingezet.

Verder vindt u in dit nummer de jaarverslagen van

de werkgroepen en commissies. Ik wil allen hartelijk

danken voor het tijdige afleveren van hun bijdrage!

Notulen algemene ledenvergadering op 17 maart 2016

Jan Lanters, secretaris

Aanwezig

Anita Liebregts, Anneke van der Ende, Annemieke

van Vucht, Everd de Jongh, Gerard Vos, Han

Monteiro, Hans Oversteegen, Harry Nouwen, Henk

van der Gaag, Herman Haijkers, Jan Lanters, Jelle

Schuurmans, Joep Spronk, Joost van de Sande, Jos

Giesberts, Leonhard Schrofer, Margriet Bekking,

Marleen Smulders, Monique Lanters, Neske Dupuis,

Peter Backbier, Plonie Oversteegen, Plonie van

Campen, Ria Wieland, Riki Bosklopper, Rob van

Vucht, Trudy Vos, Willy Meijer, Wim van der Ven,

Wim Wieland (30 personen)

Afwezig met kennisgeving

Anita Liebregts, Carla Houniet, Carla van Moorsel,

Corrie van der Gaag, Duco Nijman, Frank Cazemier,

Gé Pellikaan, Gerda Birza, Ivo Rothuizen, Jacqueline

van Heek, José Walthuis, Lettie Morauw, Maria

Belloni, Marianne van Zeeventer, Martien Helmig,

Nel Bulthuis, Peter van Rooij, Petra van Leeuwen,

Trudy Mennen, Ursula Elskamp, Willem van Harrevelt

(20 personen)

Ontvangst

In d’n Aard in Veldhoven.

Opening

Iedereen werd welkom geheten bij de vergadering

door onze voorzitter Han Monteiro.

Mededelingen, plannen en beleid

van de afdeling

De voorzitter noemt de inventarisatie van Gennep als

een van de punten waar wij als afdeling veel tijd en

moeite in gaan stoppen. Ook spelen we een rol bij

het implementeren van de actie Steenbreek, een

initiatief om de dorpen en steden te vergroenen;

tegels vervangen door planten. Over het MEC,

tegenwoordig Graanschuur genaamd, is niet veel

nieuws te vertellen. De samenwerking tussen KNNV

en IVN op landelijk niveau zal leiden tot het

aanbieden van de KNNV reizen en kampen aan

IVN-ers. Op lokaal niveau kan de samenwerking

ook steeds meer gestalte krijgen, zoals wij ook

samenwerken met IVN-VEV.

Notulen van de Algemene

ledenvergadering van 12 maart 2015

Geen opmerkingen. Afhandeling actiepunten: geen.

Jaarverslagen over 2015

Bestuur

Een opmerking van Joep Spronk: Realiseert het

bestuur zich wel dat er aan de digitale opslag

van het archief ook risico’s zijn verbonden?

Met name de bestendigheid en leesbaarheid van

bestanden op lange termijn is niet gegarandeerd.

Antwoord: ook aan papieren opslag zitten risico’s,

we willen hier hoe dan ook van af. We zullen bij de

invoering van het digitale archiveren nog eens

kijken wat de beste manier is. In ieder geval

wordt de toegankelijkheid heel veel beter.

Vogelwerkgroep

Geen verdere opmerkingen.

Vogelgroep

Geen verdere opmerkingen.

Floristische Werkgroep

Geen verdere opmerkingen.

Insectenwerkgroep

Geen verdere opmerkingen.

Mossenwerkgroep

Geen verdere opmerkingen.

Paddenstoelenwerkgroep

Geen verdere opmerkingen.

Micro-hydrobiologische werkgroep, in samen-

werking met de afd. Zuid van het NGVM

Geen verdere opmerkingen.

Plantenwerkgroep

Geen verdere opmerkingen.

Page 10: Venkraai - KNNV · 2017. 9. 11. · Venkraai Het verenigingsblad van de KNNV - afdeling Eindhoven (Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging, Vereniging voor Veldbiologie)

8

Excursiecommissie

Geen verdere opmerkingen

Natuurbeschermingscommissie

Geen verdere opmerkingen

Cursuscommissie

Geen verdere opmerkingen

Aanpassing Huishoudelijk Reglement

Een aanpassing van het HHR voor het invoeren van

een buurlidmaatschap wordt door Jan getoond op

het scherm. De introductie van dit Buurlidmaatschap

stuit op problemen bij een aantal leden. Jelle merkt

op dat het in strijd is met de statuten, omdat deze

alleen maar gewone en huisgenootleden kennen.

We zullen in het HHR duidelijk moeten maken dat

ook buurleden gewone leden zijn met al hun rechten

en plichten. Het enige verschil is dat er geen afdracht

hoeft te worden betaald. Marleen vraagt zich af waar

dit goed voor is. Leden van de afdeling Tilburg

draaien al mee bij de mossenwerkgroep, zij zouden

nu moeten gaan betalen voor een lidmaatschap. Het

bestuur kijkt hier nog eens naar, misschien zouden

we ook abonnementen voor alleen de Venkraai

kunnen introduceren. Ook hier komt het bestuur

op terug.

Financiën

Rekening en verantwoording 2015

Gerard geeft een overzicht van onze financiën.

Hij merkt nog op dat de winst uit cursussen

ca. €1200 is, weer meer dan vorig jaar.

Verslag van de kascommissie betreffende

rekening 2015

De kas is gecontroleerd door Anita Liebregts en

Willem van Harrevelt. Jan leest het verslag van de

kascommissie voor, de boekhouding is in orde

bevonden.

Décharge penningmeester

De voorzitter stelt voor om onze penningmeester

décharge te verlenen. De vergadering stemt hier mee

in onder applaus.

Contributie 2017

De penningmeester stelt voor om de contributie voor

2017 hetzelfde te laten. De vergadering stemt hier

mee in.

Herziening begroting 2016

Gerard legt de getallen uit, ook de wijzigingen i.v.m.

de subsidie die we van de gemeente Eindhoven

krijgen, dit stelt ons in staat om een mooiere

Venkraai uit te geven. Ook van Groen en Doen

krijgen we subsidie, hierdoor veranderen de

bedragen voor de cursussen.

Begroting 2017

Het begrotingsvoorstel van Gerard wordt zonder

commentaar aangenomen.

Benoeming kascommissie (2 leden en reservelid)

Anita Liebregts en Wil Busink stellen zich beschik-

baar voor de kascommissie. Peter Backbier zal (weer)

als reserve lid optreden.

Verkiezing afgevaardigde en reserve

naar

de Vertegenwoordigende Vergadering op

zaterdag 16 april 2015 in Nijkerk

Harry Nouwen heeft zich bereid verklaard om er

naar toe te gaan als onze afgevaardigde. De stukken

zullen hem door de secretaris worden toegezonden.

Jelle zal als plaatsvervanger fungeren.

Samenstelling van het bestuur

Aftreden Margriet Bekking: Margriet treedt af

volgens schema en stelt haar positie beschikbaar

wegens drukke werkzaamheden voor de landelijke

KNNV en haar geringe beschikbaarheid in het

bestuur. De vergadering bedankt haar met een

applaus.

Herverkiezing van Gerard Vos: Gerard treedt af

volgens schema en stelt zich weer verkiesbaar.

Gerard wordt onder applaus bij acclamatie herkozen.

Verkiezing van nieuwe bestuursleden: helaas hebben

zich nog geen nieuwe kandidaten gemeld, hoewel er

wel gesprekken gaande zijn. Voorlopig zal het

bestuur dus uit slechts 3 leden bestaan.

Vaststellen van datum van Algemene

Jaarvergadering in 2017

Voorgesteld wordt 16 maart. De vergadering stemt hiermee in.

Rondvraag

Henk: waar kan ik de statuten van onze vereniging

vinden? De officiële versie is alleen beschikbaar op

papier. Er is ook een ingescande versie, die gaat t.z.t.

in het archief en komt beschikbaar voor alle leden.

Joost vraagt om zijn ontheffing F&F wet aan te

passen. De tekst op de ontheffing komt niet

helemaal overeen met de werkzaamheden voor de

micro-hydrobiologie. Jan meldt dat alle ontheffingen

op 15 mei verlopen en moeten worden vernieuwd.

Aanpassingen kunnen dan worden doorgevoerd in

overleg met de WG contactpersonen.

Sluiting van de vergadering

Margriet reikt cadeaus uit aan mensen die zich voor

de vereniging verdienstelijk hebben gemaakt:

Henk voor zijn werk als ledenadministrateur,

Page 11: Venkraai - KNNV · 2017. 9. 11. · Venkraai Het verenigingsblad van de KNNV - afdeling Eindhoven (Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging, Vereniging voor Veldbiologie)

9

Riki als lid van de NBC,

Harry voor zijn werk voor onze website,

Wim voor zijn werk voor de cursuscommissie,

Neske voor het organiseren van onze lezingen,

Gerard voor de redactie van de Venkraai,

Trudy als lid van de excursiecommissie.

De voorzitter bedankt Margriet met een cadeau

voor haar werk als bestuurslid. Ze heeft met name

de publiciteit heel goed op de kaart gezet.

Annemieke krijgt ook een bloemetje voor alle

ondersteuning die ze de voorzitter heeft gegeven

Jaarverslagen van de werkgroepen en commissies over

2016

Floristische werkgroep

Wim van der Ven

Inventariseren van wilde planten

Dit jaar hebben we in de Genneper Parken geïn-

ventariseerd. Voor ons waren dat een aantal losse

gebiedjes. Het opmerkelijkst was wel het z.g.

‘Natuurgebied’. Daar was voorheen de stadskwekerij,

en dat is nog wel te merken. Er staan planten die

hier in de natuur niet voorkomen. Zoals Rubus

thibetanus die niet eens een Nederlandse naam heeft.

Een braam die in de winter opvalt door zijn witte

takken. Ook Witte kornoelje (Cornus alba) en

Sneeuwbes (Symphoricarpos albus) komen niet

overal voor. De twee keren dat we het ‘Natuurgebied’

hebben geïnventariseerd was het nat. De eerste keer

door de regen. De tweede keer was de grond daar

door en door nat, het grondwater stond tot aan het

maaiveld. En door de Rubus thibetanus was er voor

ons geen doorkomen aan.

Daarnaast hebben we nog 6 km-hokken op onze

normale wijze geïnventariseerd.

Herbarium

Over 2016 zijn een paar bijzondere vermeldingen

te doen betreffende het herbarium. Officieel is het

herbarium door de gemeente Eindhoven overge-

dragen aan het Natuurmuseum in Tilburg. Met de

KNNV moet nog een gebruikersovereenkomst

worden gesloten, zodat wij in Veldhoven aan het

herbarium kunnen blijven werken.

We hebben insecten gevonden in het herbarium:

Stofluizen en kevers, en larven van die kever. De

meeste kevers en larven zijn dood. Waarschijnlijk

doordat we alles regelmatig in de diepvries doen.

Het eerste jaar dat het herbarium in Veldhoven

stond is dat niet gebeurd.

Kever, larve en stofluizen (klein) op mm-papier

Meedoen

Heb je zin om met ons mee te lopen of aan het

herbarium te werken? Kijk op onze agenda wanneer

we bij elkaar komen. Je hoeft je niet aan te melden.

Of loop eens op een dinsdagmorgen binnen in D’n

Aard (winterseizoen).

Plantenwerkgroep

Petra van Leeuwen

Bomen, daar gingen we mee aan de slag en daarvoor

startten we de winterperiode met een excursie,

vertrekkende vanaf Boschlaan, what’s in a name!

Tijdens de werkgroepavonden in D’n Aard worden

de bestudeerde bomen en typische planten

gepresenteerd aan de hele groep: we leren van en

ontdekken met elkaar en ieder brengt het zijne in!

In de voorjaars- en zomerperiode bezochten we

verschillende locaties, waaronder het Eckartse Bos,

Stratumse Heide rondom Karperven, en de Herber-

tusbossen. We zijn ’t alweer bijna vergeten, maar het

regende in ’t voorjaar erg vaak op maandagavond! De

excursie in de zomer ging naar de Mortelen. Het jaar

werd afgesloten met deelname aan de Plantenjacht,

Page 12: Venkraai - KNNV · 2017. 9. 11. · Venkraai Het verenigingsblad van de KNNV - afdeling Eindhoven (Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging, Vereniging voor Veldbiologie)

10

georganiseerd door Floron. Een rondje langs het

kanaal en de Kampinafabriek leverde 14 winterse

bloeiers op!

Het aantal werkgroepavonden ligt in het buitensei-

zoen op twee per maand. In de winter hebben we

een maandelijkse maandagavond in D’n Aard.

Met een plantenwerkgroep-tiental en een aantal

‘Vrienden van de Plantenwerkgroep’ op de lijst

hebben we een mooie groep. Iedereen die graag

meer wil leren over wilde planten is welkom!

Mossenwerkgroep

Marleen Smulders

Ook in 2016 is de mossenwerkgroep het hele jaar

door het veld in gegaan, gemiddeld drie dagen per

maand. Slechts een paar keer heeft het weer (regen

of sneeuw) ons tegengehouden. De samenstelling van

de groep wisselt afhankelijk van de periode van het

jaar. Tijdens de zomermaanden waren veel leden

druk met andere zaken (planten, beestjes of met

reizen) maar tot mei en vanaf september was de

groep meestal zo goed als compleet; dat betekent in

ons geval zo’n 10 mensen.

Waar hebben we ons in 2016 mee bezig gehouden?

Inventarisatie Groene woud

Met dit project zijn we in 2014 gestart en het loopt

nog steeds. Het is een omvangrijke klus van meer

dan 30 kilometerhokken. Het onderzoeksgebied

strekt zich uit van de Tregelaar in Oirschot,

vervolgens de Mortelen, landgoed Heerenbeek en

landgoed Velder en vervolgens natuurgebied de

Scheeken tot Boskant. We zijn momenteel bezig in

het oostelijk deel bij de Scheeken en verwachten dat

we het veldwerk in 2017 zullen afronden. Het is een

prachtig mossengebied met een grote diversiteit aan

biotopen waardoor het voor ons steeds weer

spannend is wat we tegen zullen komen. Door zijn

kleinschaligheid is het landschappelijk ook heel fraai

en het is al een genot om er te zijn en gewoon van de

natuur te genieten.

Project Genneper Parken

Zoals de meeste werkgroepen hebben wij ook

hieraan meegewerkt. In totaal hebben we er vijf

dagen rondgestruind, geprobeerd om de verschillen-

de biotopen zo goed mogelijk te onderzoeken en

vast te leggen welke soorten er voorkomen. Hoewel

we eerder in het gebied onderzoek deden, was het de

eerste keer dat we ons beperkt hebben tot het gebied

van de Genneper Parken, dus een vergelijking met

eerdere inventarisaties kunnen we niet echt maken.

Inventarisatie in Limburg

Op verzoek van enkele Limburgse bryologen, met

name Paul Spreuwenberg, gaan we regelmatig op

zaterdag naar Limburg. In 2016 hebben we het

onderzoek bij het Areven nabij Weert afgerond en

zijn we tweemaal naar Groeve ’t Rooth in Zuid-

Limburg geweest. Voor ons Brabanders is Zuid-

Limburg heel spannend en leerzaam omdat de kalk

soorten oplevert die we bij ons niet tegenkomen.

Onlangs zijn we begonnen met de inventarisatie van

het Leudal nabij Roermond, waar we ook weer heel

bijzondere waarnemingen hebben gedaan.

Enkele dagen samen weg

Het is inmiddels traditie geworden dat we eenmaal

per jaar met de leden van de werkgroep en eventuele

partners enkele dagen elders gaan bivakkeren. We

zoeken dan een mooie omgeving uit waar we

Page 13: Venkraai - KNNV · 2017. 9. 11. · Venkraai Het verenigingsblad van de KNNV - afdeling Eindhoven (Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging, Vereniging voor Veldbiologie)

11

interessante mossen verwachten. Dit jaar zijn we in

de Eifel geweest bij Fuchshofen. We laten ons dan

verwennen in een hotel en gaan er overdag op uit.

We ontdekken op deze manier voor ons nieuwe

soorten en de bij ons zeldzame soorten kunnen

we zo beter leren kennen.

En verder

Daarnaast gaan veel werkgroepleden er ook buiten

de Eindhovense werkgroep op uit om naar mossen te

kijken. Ze sluiten zich aan bij landelijke excursies of

kampen of gaan individueel op pad om mossen te

zoeken. Dat beperkt zich dan niet tot ons eigen

Brabant of Nederland. Heel Europa en soms

daarbuiten behoort tot het interessegebied van

sommige Eindhovense bryologen.

Onze gastvrijheid

Iedereen is welkom om zich bij ons aan te sluiten.

Je kunt om de sfeer te proeven ook gewoon een

keertje een (halve) dag mee op pad gaan, of kom

eens langs op de werkgroepavond.

Insectenwerkgroep

Piet Tutelaers

Afgelopen jaar hebben we een tweetal excursies

naar het Wijffelterbroek gehouden. Een bijzondere

waarneming daar was een barnsteenslak die door

een platworm was geparasiteerd (foto hieronder).

Deze parasiet weet de voelsprieten van de slak

zodanig te manipuleren dat deze ze niet meer kan

intrekken en een pulserende beweging maken, dit

om vogels te lokken en te verleiden om van de slak

te eten en zo mee te helpen aan de verspreiding van

de platworm. Op Wikipedia (zie literatuur) staat een

video die dit fenomeen heel mooi laat zien.

Barnsteenslak geparasiteerd door platworm

(Leucochloridium paradoxum) – Foto: Ad Brouwers

Verder hebben we het Loondermolenpad verkend,

dat is een nieuwe wandelroute die door Natuurmo-

numenten is uitgezet bij de samenvloeiing van

Dommel en Keersop op de grens van Waalre en

Riethoven. Ook hier hebben we een beeldverslag van

gemaakt (zie bij Links).

Het jaar hebben we afgesloten met twee fietsexcur-

sies, eentje ter verkenning van de Huisvennen in de

Kampina en een andere om de entomofauna van een

aantal vennetjes in de Groote Heide en Meelakkers

bij Heeze en Geldrop te onderzoeken.

In de winterperiode hebben we een aantal praat-

avonden georganiseerd bij onze leden thuis. Dit jaar

waren Henk van Oudenhoven, Dré Teunissen en

Lothar Rutten aan de beurt. Bij Henk heb ik verteld

over mijn ervaring met “Klasse”, een computerpro-

gramma voor het beheren van entomologische

waarnemingen en collecties.

Dré bracht verslag uit over zijn reis naar Marokko

en de kevers die hij onderweg is

tegengekomen is. Lothar heeft ons

geïnformeerd over een inventari-

satie rondom de Gender, een

beekje dat ontspringt bij het E3-

strand bij Eersel en dat via het

golfterrein aan de zuidkant van de

A67 haar baan vervolgt richting

Veldhoven. Deze inventarisatie is

uitgevoerd door het IVN Bergeijk-

Eersel.

Op verzoek van Wim Wieland heb

ik in augustus een spinnencursus

gegeven voor onze afdeling. Deze

cursus bestond uit twee theorie-

avonden en een afsluitende excursie. Van deze

excursie is een verslag verschenen in nummer

2016-4 van de Venkraai.

Dik Hermes heeft samen met Berend Aukema deel IV

van de Verspreidingsatlas Nederlandse wantsen

gepubliceerd. Dit deel toont de verspreiding in

Nederland van een vijftal wantsenfamilies waarvan

die van de Lygaeidae, de bodemwantsen, de grootste

is. Voor het laatste deel, deel V, zijn de gegevens van

alle grote Nederlands collecties nu vrijwel geheel

opgenomen.

Page 14: Venkraai - KNNV · 2017. 9. 11. · Venkraai Het verenigingsblad van de KNNV - afdeling Eindhoven (Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging, Vereniging voor Veldbiologie)

12

We prijzen ons gelukkig met twee nieuwe leden:

John Cox uit Valkenswaard en Bas Buenen uit

Eindhoven. John is geïnteresseerd in libellen en

sprinkhanen maar heeft ook interesse voor andere

geleedpotigen zoals kevers en spinnen. Bas studeert

voor biologieleraar in Tilburg en heeft interesse in

spinnen en slangen. John en Bas geven hun

waarnemingen graag door aan waarneming.nl.

Wordt dit een nieuwe trend binnen onze werkgroep?

Het raadsel van Hans en Ploni Oversteegen is nog

steeds niet opgelost. Dat komt omdat de cocons

enerzijds moeilijk te vinden zijn en anderzijds

omdat het opkweken van de cocons tot nu toe

mislukt is. Ik heb bij het Expertise centrum van

Naturalis geïnformeerd of het mogelijk is om via

DNA te bepalen tot welke diergroep de coconbou-

wers behoren. Men vertelde mij dat dit kan mits het

materiaal nog in goede conditie is. Aan dit DNA

onderzoek zijn echter kosten verbonden in de orde

van 300€. Ik heb een offerte aangevraagd voor het

precieze bedrag en zo gauw ik die ontvangen heb,

zal ik hier in de Venkraai een oproep doen voor

mensen die samen met onze werkgroep dit project

willen gaan sponsoren. Hopelijk kunnen we zo iets

meer te weten komen over de geheimzinnige

coconbouwers.

Ledenlijst

http://www.knnv.nl/eindhoven/iwg/leden

Links

http://www.knnv.nl/eindhoven/iwg/verslagen/

Wijffelterbroek_20160526

http://www.knnv.nl/eindhoven/iwg/verslagen/

Loondermolenpad_2016

Literatuur

Aukema, B., en Hermes, D.J., Verspreidingsatlas

Nederlandse wantsen (Hemiptera: Heteroptera).

Deel IV: Pentatomorpha I, EIS Kenniscentrum

Insecten, Leiden, 2016.

NN, Leucochloridium paradoxum (Trematoda,

Digenea), een parasitair levende platworm.

Zie: https://nl.wikipedia.org/wiki/

Leucochloridium_paradoxum.

Publicaties

Zie onze website bij de diverse specialismen.

Inventarisaties

Spinnen in de leembossen van het Groene Woud

(in de maak).

Micro-hydrobiologische werkgroep, in samenwerking met de afd.

Zuid van het NGVM

Joost van de Sande

Dit jaar zijn er weer 16 werkavonden geweest op de

eerste en derde woensdag, en een excursie, gevolgd

door een microscopie-middag.

De meeste werkavonden zijn weer besteed aan het

bestuderen van watermonsters, zo ook de

excursiedag. Enkele werkgroepleden hebben nog een

avond verzorgd over coupes maken, inventarisatie

van kleine waterbewoners, favoriete literatuur,

bijzondere fotografietechnieken, omkeermicroscopie

en kristallisatie. Verder heeft Pieter van den Boomen

een hele fijne avond over korstmossen verzorgd.

Voor de excursie die we jaarlijks proberen te

organiseren zijn we dit jaar naar het Kanunnikens-

ven en het Rietven geweest. Hieraan hebben 16

mensen deelgenomen van KNNV en NGVM, en ook

twee leden van het KAGM (Koninklijk Antwerps

Genootschap voor Microscopie) waren onze gasten.

Naar het oordeel van de deelnemers was het ook nu

weer een groot succes. Dit jaar dus weer, op dezelfde

plaats maar met een ander ven.

Bij de jaarafsluiting hebben we genoten van de aan-

wezigheid van de echtgenotes van een paar leden.

De avond werd extra feestelijk doordat enkele leden

ons lieten genieten van hun zelfgemaakt gebak.

Ook dit jaar zijn we doorgegaan met het gezamenlijk

bemonsteren van vennen. Meerdere keren zijn we er

op uitgetrokken en de animo voor deze activiteit

blijft groot dus gaan we daar het komend jaar mee

door.

Het contact met het KAGM zullen we het komend

jaar proberen te versterken.

Een nieuwe activiteit van onze werkgroep is het

gezamenlijk een bezoek brengen aan een instituut

dat een relatie heeft met microscopie, en dat was

vorig jaar Micropia. Het heeft dit jaar geen vervolg

gekregen, maar het was wel een succes en we zullen

zeker proberen weer soortgelijke activiteiten op te

pakken.

Het ledenbestand (KNNV+NGVM) bleef 15.

Page 15: Venkraai - KNNV · 2017. 9. 11. · Venkraai Het verenigingsblad van de KNNV - afdeling Eindhoven (Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging, Vereniging voor Veldbiologie)

13

Eenieder is van harte welkom op de eerste en derde

woensdag van de maand om onze werkgroep te

komen versterken, zomaar voor een avond of

permanent. Zo nu en dan houden we nog een extra

bijeenkomst op een andere dag dan woensdag,

werkgroepleden worden daarvan op de hoogte

gehouden.

Vogelwerkgroep

Monique Lanters

De vogelwerkgroep komt tweemaal per maand bijeen

in d’n Aard in Veldhoven. Het eerste uur wordt er

vergaderd en worden waarnemingen uitgewisseld.

Het tweede uur wordt besteed aan studie van vogels.

In het afgelopen jaar waren dat o.m. onderwerpen

als de Klapekster, de inventarisatie van Haghorst,

steltlopers, duikers en de geluiden van vogels.

Tweemaal per jaar hebben we een meerdaagse

excursie. In 2016 in het voorjaar naar het

Lauwersmeer en in het najaar naar Texel.

Elke woensdag is er een wandeling in verschillende

natuurgebieden in de omgeving van Eindhoven.

Bovendien is er ook nog één à twee keer in de maand

een weekend-excursie. Deze kunnen ook wat verder

weg zijn, b.v. naar Zeeland. Deze excursies zijn vrij

toegankelijk voor alle leden van de KNNV en worden

daarom ook in de Venkraai gepubliceerd.

Afgelopen broedseizoen hebben we ook een

inventarisatie uitgevoerd naar het voorkomen van

bijzondere broedvogels in de Collse Zeggen. Dit in

opdracht van de Bosgroep Zuid.

Ook werden er diverse midwintertellingen, MUS

(Meetnet Urbane Soorten) en Punt-Transect-Tellingen

gedaan door verschillende leden van de vogelwerk-

groep. Daarnaast nog kolonietellingen, en tellingen

van de Klapekster en Kerkuilen. Ook was er nog een

telling voor Eurobirdwatch.

Helaas hebben we dit jaar afscheid moeten nemen

van een vogelwerkgroeplid: Hans van As. Hij was al

lid sinds de jaren ’70. Weliswaar verhuisde hij in

1987 naar Apeldoorn, maar hij bleef altijd een actief

correspondentielid en ging regelmatig mee met

weekendexcursies. We zullen hem missen.

De vogelwerkgroep bestaat nu uit 31 gewone leden

en 5 correspondentieleden.

Vogelgroep

Hans van Sprang

Soms is het goed iets onverwachts te benoemen.

“Wat waren de meest onverwachte zaken die ons

als vogelgroep in 2016 overkwamen? “ heb ik als

uitgangspunt genomen van dit jaarverslag.

Ik denk allereerst het feit dat het zo pijnlijk duidelijk

werd dat alles eindig is en slijt. We zagen dat we drie

van onze leden vanwege artrose-gerelateerde opera-

ties een deel van het jaar moesten missen en dat

Witgesterde blauwborst

een ander vanwege meerdere operaties ook vaak

afwezig was.

Tegelijk was 2016 het jaar waarin de groep in

augustus het 35-jarig jubileum vierde met een lunch

voor leden en enkele oud-leden in de Hollanders-

hoeve bij het Beleven. Daar werd Willy Meijer in het

zonnetje gezet, die de organisatie van de wandelin-

gen doet. Daarbij had de lunch het fantastische

resultaat, dat de initiator van het eerste uur, Hans

Oversteegen, de smaak na die lunch weer zo te

pakken had, dat hij ook weer een aantal keren

meeging op de maandelijkse excursies. Daar ligt voor

ons de hoofdactiviteit en daar merken we dat je met

een groep van vijf meer ziet dan als vijf eenlingen.

In een jaaroverzicht kun je weinig overbrengen van

het moment dat je door en door koud de eerste

zonnestralen door de grondmist ziet komen met het

geluid van kolganzen boven je hoofd. Of van het

gevoel dat die IJsvogel oproept als hij stil ijselijk

blauw zit te zijn op die boomtak, vlak boven het

water. Toch zijn dat de momenten die bijblijven,

Page 16: Venkraai - KNNV · 2017. 9. 11. · Venkraai Het verenigingsblad van de KNNV - afdeling Eindhoven (Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging, Vereniging voor Veldbiologie)

14

de intense rust en het geluk dat zo’n beeld oproept.

Een beeld zegt meer dan 40 soorten. Ik heb het

gevoel dat we de excursies maken om te genieten

van wat de vogels en de natuur ons bieden, dat we

open staan om te leren van wat anderen ons

daarover kunnen vertellen en dat we ieder voor zich

nog wel een paar geheime doelen hebben die we van

elkaar accepteren. Zo is het ook echt gezellig om

samen naar Goudhaantjes te luisteren en dan te

ontdekken wie ze nog wel en wie ze niet meer kan

horen. Ook daar zit het leven vol verrassingen.

We zijn dit jaar in Nederland gebleven. Een weekend

Lauwersmeer, vooral gekenmerkt door hagel en

regen, en verder zondagochtend-excursies naar

plaatsen waar we voor die dag veel vogels hadden

besteld. Bestellingen die niet altijd geleverd werden.

Toch zijn er altijd constante factoren waar je op

kunt rekenen. De Klapekster eenzaam boven in een

boompje op de hei bij Soerendonk in december, de

Bonte vliegenvanger bij een wandeling in mei op de

Hamert, de Kluten in oktober bij de Bergse diepsluis

op Tholen of de Blauwborst in april in het Diessens

broek. Of juist dat onverwachte, nieuwe aspect van

een wandeling in de voor ons nieuwe Schoorkuilen

bij Nederweert-Eind waar we begin november

prachtig jagende Slechtvalken konden zien en even

later een al even fanatiek jagende Witwangstern.

Met zulke uiteenlopende waarnemingen in steeds

weer andere fantastische natuurgebieden blijft de

groep enthousiast en springlevend, ook al is de

gemiddelde leeftijd niet meer zo piep.

Paddenstoelenwerkgroep

Nel Bulthuis

Het paddenstoelenseizoen was kort, maar heeft

toch leuke soorten opgeleverd en grote aantallen

vruchtlichamen per soort. De zomer was te warm

en te droog.

Bijna iedere week een excursie met uitzondering van

de zomermaanden. Op woensdagavond bijeenkom-

sten waar o.a. de gevonden soorten besproken

worden.

De jaarlijkse binnenlandse werkweek was in Winters-

wijk. Twee van onze leden hebben deze week met

veel plezier gevolgd. De buitenlandse werkweek

was in Franrijk (Ambleteuse). Ook daar zijn enkele

leden van ons groepje geweest. De hele week een

Franse mycoloog met ons op stap, die ons veel

mooie paddenstoelen en terreintjes heeft laten zien.

Bovendien was er in het voorjaar een weekend in

Putten en in het najaar in Brouwershaven/Den Osse.

Tevens hebben we, in opdracht van de gemeente, de

Genneper Parken zoveel mogelijk geïnventariseerd.

Heeft leuke gegevens opgeleverd.

Elk jaar worden er toch weer bijzondere paddenstoe-

len gevonden en dat is heel stimulerend voor de

groep.

Excursiecommissie

Annemieke van Vucht

De excursiecommissie heeft zich het afgelopen jaar

weer ingespannen om interessante excursies aan te

bieden zowel in bekende als nieuwe gebieden.

Zo was de najaarsexcursie naar de Sint-Jansberg,

een ‘oude bekende’ (de vorige was in 1997). Het

gebied is het zeker waard er vaker naar toe te gaan.

Er werden ook meerdere excursies over de grens in

België georganiseerd o.a. naar de Plantentuin Meise

en het gebied bij het kasteel van Modave. Als

commissie zijn we vier keer bij elkaar gekomen om

genoeglijk samen het programma te bepalen. We

proberen altijd weer om een gevarieerd aanbod te

hebben, afwisselend wat dichterbij huis of juist wat

verder weg, excursies op verschillende dagen en

met verschillende onderwerpen.

In totaal werden er 23 excursies georganiseerd,

inclusief de Nieuwjaarswandeling. De gemiddelde

opkomst lag met 11,9 personen lager dan het jaar

daarvoor. Viermaal ging een excursie niet door,

tweemaal door gebrek aan belangstelling en

tweemaal door slechte weersomstandigheden.

Wij hebben ons best gedaan een leuk programma te

bieden, we horen het graag als iemand ideeën of

bepaalde wensen heeft, dan kunnen we kijken wat

de mogelijkheden zijn.

Excursieleiders zijn altijd welkom! Je hoeft echt

geen ‘allrounder’ te zijn wat kennis op natuurhis-

torisch gebied betreft, leren doen we immers van

elkaar onderweg.

Page 17: Venkraai - KNNV · 2017. 9. 11. · Venkraai Het verenigingsblad van de KNNV - afdeling Eindhoven (Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging, Vereniging voor Veldbiologie)

15

Namens ons allen, hartelijk dank aan de excursielei-

ders en mensen die zo aardig waren een verslag

over de gehouden excursies te schrijven voor de

Venkraai. Carla van Moorsel, Jacques van Kessel,

Trudy Vos, Rob en Annemieke van Vucht.

Cursuscommissie

Wim Wieland

In 2016 werden er vier cursussen aangeboden.

De eerste in het voorjaar was de navigatie-cursus

“Basecamp”. Deze was een vervolg op de cursus GPS

in 2015, en leerde de 16 deelnemers zich te verdie-

pen in het computerprogramma, zodat routes en

tracks op de pc gemaakt konden worden, en daarna

ingeladen op de GPS.

In de maand april volgde de cursus “vleermuizen”.

Een wel bijzondere cursus, omdat er rond vleer-

muizen toch een bepaalde waas hangt. Aan de

cursus werd deelgenomen door 19 personen. Zelfs

vanuit de provincie Limburg kwamen er deelnemers.

Er was zelfs een deelneemster uit Leuven (België).

De cursus werd verzorgd door Joeri Cortens van

Natuurpunt. Joeri is in België bekend om zijn TV

optredens en ook tijdens de cursus was dit te

merken. De deelnemers waren erg gecharmeerd over

zijn presentatie. Ook de excursies met behulp van

batdetectoren waren een groot succes.

De derde cursus was er een over nachtvlinders. Hij

bestond uit twee theorieavonden en twee excursies.

Eén excursie vond plaats in het buitengebied, waar

nachtvlinders gevangen werden met behulp van

vlindervallen, om daarna gedetermineerd te worden.

De tweede excursie vond plaats in de vlindertuin

Waalre. Daar werden de vlinders gelokt op opgestel-

de lakens die door lampen verlicht werden. Zowel de

deelnemers als de cursusleider betreurden het dat de

cursus weer voorbij was. Er waren 19 deelnemers.

We sloten het cursusjaar af met een cursus over

spinnen. Daaraan deden 20 deelnemers mee. De

cursus werd gegeven door “onze” Piet Tutelaers van

de insectenwerkgroep. Ook bij deze cursus, waarbij

Piet geassisteerd werd door zijn vrouw Liesbeth,

werden de cursisten wegwijs gemaakt in de spinnen

wereld. Heel bijzondere en speciale diertjes, die door

veel mensen toch minder positief benaderd worden.

Ook bij deze cursus was er een excursie waarbij

diverse spinnen gevangen werden en bekeken

konden worden. Piet had zijn rijdend kantoor met

microscoop meegenomen. Dit werd erg gewaardeerd.

Zijn er vragen of suggesties? Neem contact op met

ons via e-mail ([email protected]) of per

telefoon, zie het colofon in de Venkraai.

Natuurbeschermingscommissie (NBC)

Jacqueline van Heek en Riki Sleegers

Onze vaste overlegmomenten hebben we dit jaar

voort kunnen zetten: Twee keer per jaar met ons

bestuur en twee keer per jaar Overleggroep

Stadsvogels en Vleermuizen ( en wat er als stads-

groen ter tafel komt) met de gemeente. Hierbij heeft

Ellen van Rosmalen als stadsecoloog de plaats

ingenomen van Leonard Schrofer die nu met

pensioen is.

Het Stadsoverleg heeft geleid tot een directe

samenwerking met de Stichting Stadsnatuur. Hier

zijn enkele concrete activiteiten uit voortgekomen:

Als NBC kregen we ondersteuning bij het

beschermen van de oeverzwaluwen op de High

Tech Campus. Door werkzaamheden elders op het

terrein waren grote bergen zand geplaatst voor de

aanvliegroute naar bestaande oeverzwaluwnesten.

Door goed overleg met de terreinbeheerder zijn

deze zandbergen afgegraven vlak voor de komst

van de oeverzwaluwen en kon het opnieuw een

succesvol broedseizoen worden.

Als vervolg hierop hebben we in het najaar een

rondleiding gehad op het HTC-terrein om

Page 18: Venkraai - KNNV · 2017. 9. 11. · Venkraai Het verenigingsblad van de KNNV - afdeling Eindhoven (Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging, Vereniging voor Veldbiologie)

16

natuurmogelijkheden te bekijken. De aanleg van

een oeverzwaluwwand is besproken omdat de

huidige nestgelegenheid toch van tijdelijke aard

is.

Een werkoverleg met Woonbedrijf over renovatie

in Gestel: hoe handhaven we de nestgelegenheid

voor gierzwaluwen, huismussen en slaapplekken

voor vleermuizen?

Eerste contacten zijn gelegd met woningcorpo-

ratie Trudo die in 2017 verder gaat bouwen in de

Kruidenbuurt. Hierbij is onze nadruk gelegd op

het ‘natuurinclusief’ bouwen. Ondanks toezeg-

gingen is er bij eerdere nieuwbouw niets aan

nestgelegenheid gerealiseerd.

Contacten met het Trefpunt Groen Eindhoven waren

er ook:

Een minicongres voor de aangesloten groep met

uitleg over de nieuwe omgevingswet. En daarnaast

een evaluatie over onze samenwerking.

Een tweede minicongres in december over Stenen

en Groen, met de sprekers Robbert Snep en Ad de

Bont.

Bespreking van het GroenBeleidsplan, dat in

concept gepresenteerd werd.

We volgen de Brainport Industrial Campus

plannen en de daarbij behorende infrastructuur.

Ook buiten Eindhoven hebben we ons georiënteerd

over wat er leeft t.a.v. natuurbescherming:

In Utrecht was er een natuurbeschermings-

bijeenkomst van de verschillende regioafdelingen

van de KNNV. Uitleg werd gegeven door Lex de

Savornin Lohman over de nieuwe Natuurwet die

per 1-1- 2017 ingaat. De provincie zal een

belangrijke rol gaan spelen.

In Den Bosch bezochten we het symposium

over Biodiversiteit en leefgebieden. De eerste

provinciale contacten zijn hier gelegd.

De Hermans en Thijsse Stichting verzorgde een

symposium ‘Wild of geordend’ in Nijmegen.

Hoe gaat natuur samen met onze enorme agrarische

gebieden. Bestaat er naast natuurinclusief bouwen

ook natuurinclusief boeren?

Onze natuurcommissie bestaat uit twee personen,

Riki Sleegers en Jacqueline van Heek. We zouden

graag onze commissie met enkele mensen uitbrei-

den. Het is uitermate boeiend, afwisselend en zinvol!

Wandelende tak Bacillus rossius (3 cm lang, Zuid-Frankrijk) - Foto: Bert van Rijsewijk

Page 19: Venkraai - KNNV · 2017. 9. 11. · Venkraai Het verenigingsblad van de KNNV - afdeling Eindhoven (Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging, Vereniging voor Veldbiologie)

17

Cursus ”Meteo en klimaat voor natuurliefhebbers”

Dit voorjaar wordt een cursus Meteo gegeven

door Koen Leysen, medewerker van Natuurpunt.

Het weer is hét gespreksonderwerp bij uitstek.

Toch weet men er vaak heel weinig van af.

Zelfs de meeste mensen die met natuur bezig

zijn, hebben verrassend weinig kaas gegeten

van dit boeiende thema.

In deze 'weerles' leggen we de nadruk op

praktisch toepasbare dingen zoals de soorten

wolken, fronten, duiding bij weerspreuken,

rechtstreekse invloed op de natuur e.d.

Lesgever Koen Leysen is al van kindsbeen af

gegrepen door het weer. Deze les is gekoppeld

aan een bijkomende les over het klimaat.

De cursus bestaat uit twee theorie-avonden:

Donderdag 23 maart 2017 en

Donderdag 30 maart 2017

Tijd: LET OP: 19:30 - 22:30 uur.

Plaats: Gebouw "D'n Aard"

Ariëspad 5, 5503 EZ Veldhoven.

(s.v.p. niet parkeren op het Ariëspad)

Prijs inclusief koffie, thee en syllabus:

Voor leden KNNV-IVN: € 18,00

Voor niet leden: € 24,00

Aantal deelnemers: min. 10, max. 25

Opgave voor 15 maart 2017, door betaling op

rekening t.n.v.

KNNV afd. Eindhoven, o.v.v. "meteo"

en/of door opgave van naam, adres, woonplaats,

e-mailadres en telefoonnummer naar

[email protected].

Uw foto op de voorpagina van de Venkraai?

Uw redactie ontvangt graag natuurfoto’s die

geschikt zijn om de voorpagina van de Venkraai

op te sieren.

Wat is er voor nodig? De foto moet natuurlijk een

staand formaat hebben, of geschikt zijn voor een

staande uitsnede. Ook moet hij voldoende scherp

zijn, en liefst een onderwerp tonen dat opvalt.

Het is gunstig, wanneer de bovenste en onderste

delen niet erg licht zijn, omdat anders de letters

die er op moeten komen niet goed te lezen zijn.

Een relatie met een seizoen is een voordeel. Vooral

winterfoto’s zijn welkom.

En nog dit: We gebruiken bij voorkeur foto’s van

onderwerpen die in de Benelux voorkomen….

Excursies

Voor deelname aan excursies geldt:

Aanmelden bij de excursieleider is noodzakelijk, tenzij anders is aangegeven.

Er kan immers een kleine wijziging zijn, en vervoer kan aangepast worden. En mocht een

excursie niet doorgaan, dan kunnen degenen die zich hebben aangemeld worden ingelicht.

Zorg voor proviand (eten en drinken) en neem regenkleding mee, evt. laarzen.

En natuurlijk…. een veldkijker, een loepje, je favoriete boek om iets in op te zoeken.

Let bij colonne rijden altijd op degenen die volgen, dit om elkaar niet uit het oog te verliezen.

De chauffeur kan de route ontvangen van, of vragen aan de excursieleider.

Ook niet-KNNV-leden zijn van harte welkom.

Het KNNV-principe is: We leren van en ontdekken met elkaar, ieder brengt het hare of

zijne in.

Page 20: Venkraai - KNNV · 2017. 9. 11. · Venkraai Het verenigingsblad van de KNNV - afdeling Eindhoven (Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging, Vereniging voor Veldbiologie)

18

Za 4 mrt - Excursie naar Soerendonks Goor, Strijper Aa en Groote Heide

Thema: Landschap en vogels

Leiding: Jacques van Kessel

Duur: Halve dag

Start: 9:00 uur, Gerardusplein, Eindhoven

Het betreft hier een prachtig stuk natuur op de grens

van Nederland en België. Dit gebied is onderdeel van

een Natura 2000 gebied samen met de Plateaux, het

Dommeldal en de Malpieheide.

Het Soerendonks Goor is een groot ven dat jaren

geleden opnieuw is uitgegraven. Dit gebied is goed

voor verschillende soorten reigers, eenden en

ganzen. We gaan dan ook even kijken in de

Goudvink

vogelkijkhut, misschien kunnen we al wat

voorjaarssoorten aantreffen? De wandeling gaat

verder naar de Groote Heide en ook langs de Strijper

Aa waar een aantal nieuwe poelen zijn aangelegd in

het kader van een belangrijk knoflookpadproject.

Kortom een prachtig natuurgebied waar altijd wel

iets te zien is.

Sperwer

Za 11 mrt - Excursie naar de Drunense Duinen

Thema: Vogels, landschap

Contact: Carla van Moorsel

Duur: Halve tot driekwart dag

Start: 9:00 uur, Trudoplein, Eindhoven

Nationaal Park De Loonse en Drunense Duinen wordt

ook wel eens de Brabantse Sahara genoemd. Je vindt

hier grote zandvlaktes, heide en bossen.

Het zand lag aan het begin van de jaartelling nog

bedekt onder oerbos. Maar in de middeleeuwen

verdween het bos door houtkap, intensieve begrazing

door schapen en dergelijke. De wind kon grip krijgen

op het zand, en zo ontstonden stuifzandvlakten, die

zo groot werden dat nabijgelegen dorpen zelfs geheel

onder het zand verdwenen. Inmiddels wordt het

stuifzandgebied kleiner.

In dit unieke landschap komen allerlei bijzondere

dieren voor, van klein tot groot. In de zomer kunnen

de temperatuurverschillen in het stuifzand tussen

dag en nacht flink oplopen, tot wel 50 graden!

Gelukkig zijn sommige soorten zandloopkevers maar

ook de planten Zandzegge, Buntgras en Rendiermos

prima opgewassen tegen deze extreme kou en hitte.

In de duinen leven verspreid over het gebied meer

dan 100 Dassen, een geweldig aantal. Ze te zien

krijgen zal niet lukken maar wie weet vinden we

er sporen van.

Qua vogels hopen we op veel Boomleeuweriken die

in deze tijd net volop beginnen te zingen, evenals

Veldleeuweriken. En misschien zien we nog winter-

vogels, zoals een Klapekster, of een roestplaats van

Ransuilen.

Page 21: Venkraai - KNNV · 2017. 9. 11. · Venkraai Het verenigingsblad van de KNNV - afdeling Eindhoven (Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging, Vereniging voor Veldbiologie)

19

Vr 24 maart 2017 - Excursie naar de Turnhoutse Vennen, België

Thema: Algemeen

Leiding: Achilles Cools

Contact: Carla van Moorsel

Duur: Driekwart dag

Vertrek: 9:00 uur, Gerardusplein, Eindhoven

Het Turnhouts Vennengebied is een belangrijk

heidegebied in Vlaanderen. Door de openheid en

rust in het gebied voelen weidevogels er zich thuis.

Er leeft de tweede grootste populatie Grutto's in

Vlaanderen en de Wulp broedt er op de heide en

omliggende weilanden tussen het Zwart Water en

de Hoogmoerheide.

Het gebied omvat een aantal vennen, zoals Grote

Klotteraard, Kleine Klotteraard, Zwartwater,

Haverven en Zandven. Deze zijn omringd door

vochtige heide, schraalgrasland, moerasgebieden

en naaldbos.

In 2009 werd een hoge uitkijktoren geplaatst,

vanwaar men een goed overzicht over het gebied

heeft, en vanwaar men ook water-, weide- en

roofvogels kan waarnemen.

Do 6 april – Excursie naar het Savelsbos in Zuid-Limburg

Thema: Voorjaar

Leiding: Wim van der Ven

Duur: Hele dag.

Verzamelen: 9:00 uur, Gerardusplein, Eindhoven

Aanmelden: Trudy Vos

Onder leiding van Wim van der Ven gaan we dit jaar

met de auto naar het Savelsbos. Bij het aanmelden

graag laten weten of je eventueel wilt rijden.

Het natuurreservaat Savelsbos ligt op de oostelijke

helling van het Maasdal in de gemeente Gronsveld,

Eysden en Sint Geertruid. Het bestaat uit

verschillende bossen gelegen op een steile helling

van het Zuid-Limburgse plateau. Het wordt overal

doorsneden door grubben. Dit zijn greppels,

ontstaan door regen en smeltwater dat van de

helling afstroomde. Ze bieden plaats aan bijzondere

planten en zijn juweeltjes van natuurgebiedjes.

Het voorjaarstapijt is uitbundig. Witte en Gele

anemonen, sleutelbloemen, Speenkruid, Muskus-

kruid, Bingelkruid, teveel om op te noemen! Maar

er is veel meer! Dassenburchten, mossen, vogels,

insecten en misschien ook wel paddenstoelen.

Nergens in Limburg zijn Boomklever en Glanskop

zo talrijk. Laat je verrassen door al dat moois en

trakteer jezelf op een heerlijke voorjaarswandeling.

Gele anemoon

Za 15 april - Excursie naar De Mortelen

Thema: Voorjaarsvegetatie en al wat onze belangstelling heeft

Leiding: Trudy Vos

Duur: Halve tot driekwart dag

Verzamelen: 9:00 uur, Gerardusplein, Eindhoven

De Mortelen vormt het grootste landschapsreservaat

van Noord-Brabant en het is een juweeltje. Het

zogenaamde hoeven- of kampenlandschap is rond

het jaar 1100 ontstaan. De toenemende bevolkings-

druk zocht een uitweg in de wildernisgebieden.

Vroeger was het een moeras met hier en daar wat

droge stukken die vestigingsmogelijkheden boden

voor boeren. Nu is het een fraai kleinschalig

Page 22: Venkraai - KNNV · 2017. 9. 11. · Venkraai Het verenigingsblad van de KNNV - afdeling Eindhoven (Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging, Vereniging voor Veldbiologie)

20

cultuurlandschap met uitzonderlijk hoge

natuurwaarden. Bloemrijke graslanden, prachtige

bolle akkertjes, bossen met een rijke ondergroei,

knoestige oude houtwallen, poelen en kleine

watertjes met kruidenrijke oevers wisselen elkaar af.

Het is een uitermate gevarieerd gebied met een

prachtige voorjaarsvegetatie, vogels en vlinders.

Het is zeer de moeite waard de schoonheid van De

Mortelen met eigen ogen te aanschouwen.

Za 29 april – Excursie naar de Mariapeel

Thema: Cultuurhistorie, vogels en insecten.

Leiding: Gerard Compiet

Verzamelen: 8:30 uur, Gerardusplein, Eindhoven

Start: 9:00 uur, Biologisch station Staatsbosbeheer, Koolweg 36a, Helenaveen

De Mariapeel is een van de Peelrestanten. Al in

vroegere tijden werd hier op kleinschalige wijze turf

gestoken. Zo ontstonden de zgn. boerenkuilen. Later,

zo tegen 1900, werd het veen op meer grootschalige

en planmatige wijze vergraven. Het landschap dat

daarna overbleef, leek alleen nog te wachten op

ontginning t.b.v. de landbouw.

De Mariapeel bleek echter een goede engelbewaarder

te hebben. Die ontginning is er namelijk nooit

gekomen. Eerst werd ze uitgesteld vanwege de

Tweede Wereldoorlog en een twintigtal jaren later

definitief afgeblazen als gevolg van een groeiend

natuur- en milieubesef.

Tijdens onze wandeling zien we landschapsele-

menten die afkomstig zijn uit de verveningstijd.

Daarnaast is er vooral aandacht voor vogels en

insecten. Vogelsoorten die we zo eind april tegen

kunnen komen zijn o.a. Blauwborst, Rietgors,

Roodborsttapuit en Gekraagde roodstaart.

Op de plassen aalscholvers, eenden, ganzen en

mogelijk lepelaars. Wat insecten betreft is er kans op

de eerste Viervlekken, witsnuit- en Smaragdlibellen.

Als die inderdaad vliegen bestaat er de mogelijkheid

een hierop jagende Boomvalk te spotten.

Witsnuitlibel

Za 13 mei - Excursie naar Moresnet, België

Thema: Flora (o.a. zinkflora), landschap en zangvogels

Leiding: Rob en Annemieke van Vucht

Duur: Hele dag

Start: 8:30 uur, Gerardusplein, Eindhoven.

De Ardennentocht blijft dit jaar wat dichter bij huis.

Net onder Zuid-Limburg wandelen we langs, en

door de omgeving van, de bovenloop van de Geul.

De plaatsjes hier (Kelmis, Moresnet en Plombières)

werden in de 18e en 19e eeuw bekend om hun

zinkmijnen. Het belang daarvan leidde er zelfs

toe dat Moresnet zo’n 100 jaar lang een neutraal

ministaatje was. Net als in het nabije dal van de

Hohn is er dan ook nog specifieke zinkflora te

vinden. We laten ons verrassen door de voor-

jaarsvegetatie en het landschap.

De wandeling bevat wat hellingen, maar geen

ruige, en is ca. 11 km lang. Een voordeel van deze

wandeling is dat we gemakkelijk onderweg op een

kortere versie kunnen overgaan.

Zinkviooltje

Page 23: Venkraai - KNNV · 2017. 9. 11. · Venkraai Het verenigingsblad van de KNNV - afdeling Eindhoven (Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging, Vereniging voor Veldbiologie)

21

Za 27 mei - Gewestelijke excursie naar Vierde Bergboezem en

Gilzerwouwerbeek

Verzamelen: 9:30 uur, Texashoeve, Rietdijk 6, 4823 ZK Breda. Bij de Asterdplas is ruim parkeergelegenheid.

Start: 10:00 uur

Leiding: KNNV Breda: Kees van der Krift, Merlijn Hoftijzer, Jacques Rovers.

Aanmelden: Vóór 22 mei, bij Jacques Rovers

Wil je carpoolen vanuit Eindhoven? Meld je dan vóór 22 mei aan bij Gerard Vos,

Bij deze excursie van de KNNV afdeling Breda zijn

waterdicht schoeisel of laarzen aanbevolen, wegens

het natte terrein.

De Vierde Bergboezem is een in 2010 gerealiseerd

waterbergingsgebied ten noorden van Breda. Het

moet gaan functioneren als een natuurgebied met

kruiden- en faunarijk grasland, vochtige hooilanden,

moeras - en natte schraallanden. Er zijn wandel- en

laarzenpaden aangelegd. Het gebied is geliefd bij

vogelaars. Het wordt door Staatsbosbeheer beheerd

met als hoofddoel de flora. De weilanden zijn

grotendeels afgegraven door de vruchtbare toplaag

te verwijderen en af te voeren. Hierdoor ontstaat een

schralere vegetatie met soorten als Geelgroene

zegge, Moeraskartelblad, Bleke zegge etc.

Een deel van het gebied wordt begraasd.

In de Vierde Bergboezem ligt ook het Haagse

Beemdenbos. Dit is in de negentiger jaren aangelegd.

Vanaf de Asterdplas gaat de hoge zandbodem over

naar veengrond in de graslanden. Door de nieuwe

hoge grondwaterstanden, zal na verloop van tijd een

broekbos ontstaan. Door de variatie aan bos en

graslanden is het een ideaal leefgebied voor allerlei

diersoorten zoals hazen en reeën.

De sloten in de Lange Bunders en Slangwijk zijn weer

goed zichtbaar en watervoerend. Daarmee ook een

geschikt leefgebied voor vissen, salamanders en

kikkers. Het oude kavelpatroon van vóór de

ruilverkaveling wordt in ere hersteld. Het gaat om

langgerekte, smalle kavels die kenmerkend waren

voor de natte, venige delen van het Markdal. In de

sloten tref je meerdere kwelsoorten aan zoals

Waterviolier en Holpijp.

Het Natuurpark Gilzewouwerbeek rondom de

Gilzewouwerbeek ten oosten van Bavel is ontwikkeld

als natuurcompensatie voor de bouw van woningen

in Bavel-oost. De totale oppervlakte is 17,5 ha.

Bij de inrichting is teruggegrepen op de situatie van

voor 1870. Er is een slingerend beekdal met

glooiende hellingen en een zomer- en een winterbed.

Er liggen zeven poelen, waarvan er vier geregeld

door de beek overstroomd worden. De hogere delen

bestaan uit voedselrijke graslanden en ruigten met

gras als dominante soort. Langs de droogvallende

oevers hebben soorten als Bleke zegge, Geelgroene

zegge etc. zich als pionier gevestigd. Het pronkstuk

van het gebied is de Boomkikker. Al twee jaar na de

oplevering van het gebied werd dit kikkertje

gesignaleerd.

Het is een relatief rijk vogelgebied. Het gehele jaar

door kun je er bijvoorbeeld Dodaars, Oeverloper,

Putter en Kneu vinden. In de lente en de zomer de

Groenpootruiter, Witgat, Koekoek, Boomleeuwerik

en Veldleeuwerik. In herfst en winter kun je er de

Watersnip aantreffen.

Excursies Vogelwerkgroep

Datum Gebied Vertrek Tijd Contact

Zo 26 feb Kampina Trudoplein 9:00 uur Riki

Za 11 mrt Drunense Duinen Trudoplein 9:00 uur Carla

Za 25 mrt Keent e.v. aan de Maas Orionstraat (AH) 8:30 uur Martien

Zo 23 apr Tholen Trudoplein 8:00 uur Wil

Za 20 mei Maasheggen Wolvendijk 9:00 uur Jan P.

Contactpersonen

Carla van Moorsel

Jan Pelgrim

Martien Helmig

Riki Sleegers

Wil Busink

Page 24: Venkraai - KNNV · 2017. 9. 11. · Venkraai Het verenigingsblad van de KNNV - afdeling Eindhoven (Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging, Vereniging voor Veldbiologie)

22

Lezingen

Opmerking: Om veiligheidsredenen is er bij deze lezingen plaats voor hoogstens 50 toehoorders!

Ma 20 februari - Lezing “De Zeggen van Limburg”

Door Paul Spreuwenberg

20:00 - 21:50 uur

Gebouw "D'n Aard", Ariëspad 5, Veldhoven

Het geslacht Zegge maakt deel uit van de familie van

de cypergrassen (Cyperaceae) en behoort, samen met

de nauw verwante grassenfamilie (Poaceae), tot de

orde van de grasachtigen (Poales).

Vingerzegge Carex digitata

Omdat het geslacht Zegge een „moeilijk” geslacht

heet te zijn, lopen veel plantenliefhebbers er vaak

met een grote boog omheen. Toch is kennis van dit

geslacht van groot belang, omdat het voorkomen van

bepaalde zeggensoorten in een gebied een aandui-

ding kan zijn van de natuurwaarde. Bovendien zijn

vele zeggensoorten vaak aspectbepalend aanwezig in

bepaalde plantengemeenschappen.

Samen met Jan Hermans heeft Paul Spreuwenberg de

Limburgse zeggen gedurende vijftien jaren intensief

bestudeerd, waarbij speciale aandacht werd besteed

aan de in- en uitwendige bouw van de zeggen, de

verschillen tussen de ondergeslachten en de ecologie.

In zijn voordracht gaat de spreker dieper in op deze

aspecten, gevolg door een overzicht van de

belangrijkste soorten van verschillende biotopen.

Ma 13 maart - Lezing "Nachtvlinders"

Door Pieter van Breugel

20:00 - 22:00 uur

Gebouw "D'n Aard", Ariëspad 5, Veldhoven

Bij nachtvlinders denken we al snel aan wild

fladderende bruine motten. Natuurlijk zijn er

daar wel een paar van bij. Maar de vormenrijkdom,

kleurenpracht en interessante leefwijze maken een

nadere kennismaking met nachtvlinders tot een

bijzondere ervaring. Ze vliegen trouwens lang niet

allemaal ‘s nachts. En zonder nachtvlinders en hun

Jonge rupsen van de Hermelijnvlinder

rupsen geen vleermuizen, en ook geen voedsel

voor jonge vogels.

Over de vele honderden soorten die ons land rijk

is houdt Pieter van Breugel uit Veghel, lid van onze

afdeling, een boeiende lezing. Mooie foto's en een

luchtig verhaal openen een nieuwe wereld voor u.

Het is geen lezing door een expert, maar door een

liefhebber, die steeds probeert iets van de leefwijze

van de nachtvlinders over te brengen. In een aantal

gevallen heeft hij de vlinders zelf gekweekt.

Na een inleiding waarin u kennis maakt met een

aantal microvlinders en hun leefwijze, komen de

macrovlinders aan bod, geordend naar hun verschil-

lende families. Zo maakt u kennis met het leven van

de spinners en de spanners, de pijlstaarten en de

uilen, de eenstaarten, nachtpauwogen en beervlinders.

Alleen al hun rupsen zijn wondertjes op zich.

Dit is een avond om niet thuis te blijven! Van harte

aanbevolen.

Page 25: Venkraai - KNNV · 2017. 9. 11. · Venkraai Het verenigingsblad van de KNNV - afdeling Eindhoven (Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging, Vereniging voor Veldbiologie)

23

Do 13 april - Lezing "De Goudvink"

Door Achilles Cools

20:00 - 22:00 uur

Gebouw "D'n Aard", Ariëspad

Achilles Cools, auteur van het inmiddels klassiek

geworden “De Kauw”, is vermaard om zijn nauw-

keurige natuurobservaties. Hij is erin geslaagd

Goudvinken te verleiden in zijn tuin te broeden.

Een paar jaar lang heeft hij hun gedrag dagelijks

geobserveerd en tevens geprobeerd de wereld door

hun ogen te zien. Waarom zijn die mannen zo

bloedmooi en vrouwen muisgrijs? Zijn mannen

altijd siermakers en vrouwen kunstkenners?

En waarom behoort hij niet tot de topzangers,

terwijl hij zachtjes bijzondere melodieën kan

fluiten?

Cools heeft alle literatuur over de Goudvink

bestudeerd en lardeert deze kennis op luchtige

wijze met zijn eigen observaties. Dat heeft

geresulteerd in een unieke monografie over

een van onze mooiste vogels.

Achilles Cools is schilder, tekenaar, schrijver en

beeldhouwer. Eerder verscheen van hem in de

vogelserie “De Kauw”, een herziene editie van

“Kauwen in de spiegel”, aangevuld met parels uit

“Vlaamse Gaaien”, “Uitgebroed” en “Vleugels”.

Jaarlijks verschijnen er nieuwe monografieën

in de Vogelserie van Uitgeverij Atlas Contact.

Elke auteur in de serie beschrijft een vogelsoort

en onderzoekt zijn rol in de natuur.

De Digitale nieuwsbrief van de KNNV

Al ruim 5000 leden van de KNNV ontvangen elke

maand de landelijke KNNV nieuwsbrief. Hierin vind je

nieuws van de KNNV, projecten, excursies, lezingen

en boeken. Iedereen kan zich voor deze gratis

nieuwsbrief aanmelden, ook niet-leden van de KNNV.

Aanmelden kan via www.knnv.nl of e-mail:

[email protected]

De laatste nieuwsbrief is te lezen op:

https://www.knnv.nl/digitale-nieuwsbrief

Page 26: Venkraai - KNNV · 2017. 9. 11. · Venkraai Het verenigingsblad van de KNNV - afdeling Eindhoven (Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging, Vereniging voor Veldbiologie)

24

Interview met Gerda Birza, lid van de KNNV sinds 1955

Jelle Schuurmans en Jan Schellekens

86 jaar, but still going strong, ook al loopt ze naar

eigen zeggen met een stok. Maar fietsen doet ze nog

steeds. Gerda Birza uit Geldrop, waar ze woont sinds

1955. We worden binnen gelaten en zien meteen de

grote tuin achter het huis. “Willen jullie hem beter

bekijken?” vraagt Gerda, en ze opent de deur naar

buiten. We stappen het pad op dat ons de diepe tuin

in voert, een rotstuin die er ook op deze druilerige,

donkere herfstdag nog prachtig bij ligt. We lopen

tussen allerlei soorten sedum en andere rotsplantjes

langs een vijver naar achteren waar de tuin eindigt

in een sloot die begrensd wordt door grote conife-

ren. “Het is wel veel werk hoor,” zegt Gerda, en dat

zal ook wel, maar ze heeft de zaak nog goed onder

controle. In de tuin staat ook een kasje waar ze

cactussen kweekt, een andere hobby. Het ziet er

allemaal pico bello uit. Dat kan alleen als je hart

voor de natuur hebt, en dat heeft Gerda.

We hadden onze komst aangekondigd en Gerda

heeft wel vier boeken klaar gelegd, verslagen van

vakanties, excursies en waarnemingen door het jaar

heen. Een schat aan informatie.

Gerda Knapper is geboren in 1930 in Emmen, en

groeide op in achtereenvolgens Gasselternijveen,

Paterswolde en Deventer. Ze verhuisde vaak vanwege

het werk van haar vader. Gerda ging naar de HBS

en later, in Deventer, naar de kweekschool. Daarna

werd ze onderwijzeres in Bathmen. In Deventer

leerde ze Jac Birza kennen, met wie ze in 1955

trouwde.

Niet lang daarna verhuisden ze naar Geldrop, omdat

Jac voor Philips ging werken. Ze hadden beiden veel

belangstelling voor de natuur en hun enthousiasme

werd nog groter na het bijwonen van een lezing van

de plaatselijke afdeling van de KNNV. Ze werden

diezelfde dag nog lid. Ze namen deel aan zowat elke

excursie, dichtbij en wat verder weg; ze gingen naar

de Geelders, naar Limburg, naar Bévercé in de

Ardennen….En zo vergrootten ze hun kennis van

paddenstoelen, vlinders, planten en vogels.

Ook alle zomervakanties werden in de natuur

doorgebracht, bijna altijd in clubverband. Gerda

en Jac namen deel aan kampen van de afdeling

Eindhoven, en ook aan zomerkampen van de

landelijke KNNV. Jac gaf vaak leiding aan die

kampen en ging ook steeds meer excursies

organiseren. De KNNV was zijn lust en zijn leven.

Hij raakte steeds meer betrokken en vervulde

diverse bestuursfuncties. Zo was hij enige tijd

voorzitter van de afdeling Eindhoven en penning-

meester van de landelijke vereniging.

Gerda en Jac vonden alle landschappen mooi, maar

het liefst gingen ze naar de Alpen waar ze genoten

van de zomerse bloemenpracht van de alpenweiden,

en de ontzagwekkende rotspartijen en gletsjers. En

ook van de kick van het beklimmen van een bergtop!

Het verkennen van de natuur was voor de Birza’s

een way of life en dus werden zoon Rob en dochter

Marjon zo gauw het kon mee de natuur in genomen.

De belangstelling van pa en ma vond kennelijk

weerklank, want ze gingen in de zomer met hun

ouders kamperen tot ze 20 waren. De focus lag

trouwens niet alléén op natuurbeleving, want er

werd in toenemende mate aandacht geschonken

aan culturele elementen. Als het even kon maakten

de Birza’s op de reizen van en naar hun vakantiebe-

stemming een tussenstop bij een kathedraal, een

abdij, een oud kasteel, een museum… En zie wat een

goede opvoeding doet: de liefde voor natuur en

cultuur ging over op de kinderen. Rob is beeldend

kunstenaar en gebruikt in zijn schilderijen vaak

elementen die aan de natuur ontleend zijn. Marjon,

binnenhuisarchitecte, is zich steeds meer gaan

interesseren voor tuinieren.

Van alle kampen en reizen heeft Gerda uitgebreide

plakboeken gemaakt, die een schitterend beeld

geven van wat ze gezien en beleefd hebben.

Page 27: Venkraai - KNNV · 2017. 9. 11. · Venkraai Het verenigingsblad van de KNNV - afdeling Eindhoven (Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging, Vereniging voor Veldbiologie)

25

Met zelf gemaakte foto’s, ansichtkaarten, maar ook

lijsten van kampeerspullen, met hun gewicht, tot op

de gram nauwkeurig. “Ja,” zegt Gerda, “dat moest

ook wel, voor de tocht in Muddus”. Dat is een

natuurpark in Lapland waar ze met haar man en

enkele andere KNNV’ers in 1961 vijf dagen rondtrok,

dwars door het ruige terrein, met alle bagage op de

rug: tent, kleding, eten en drinken. Ze liepen op

kompas, hadden heel slecht weer en veel last van de

muggen. En toch was het goed.

Er liggen ook schriftjes met alle waarnemingen die

tijdens excursies zijn gedaan. We mogen erin kijken

en we merken op dat ze ook veel kennis van vogels

heeft. “Ja”, zegt Gerda, “Jac en ik leerden steeds bij,

en zo wisten we op den duur ook wel wat van

vogels, maar onze grootste belangstelling lag bij de

paddenstoelen”. En ze voegt eraan toe dat ze samen

ook veel interesse hadden in planten, en dat Jac

steeds meer geïnteresseerd raakte in mossen, “maar

dat vond ik te moeilijk”. Gerda en Jac deden alles

samen, maar in 1994 stierf Jac en vanaf dat moment

stond Gerda er alleen voor. Het was niet gemakke-

lijk, maar ze vond troost in de natuur en in het

tuinieren – en in haar activiteiten bij het IVN.

In 1971 richtte Gerda samen met enkele geest-

verwanten een afdeling op van het IVN. Daar kon

ze haar behoefte om de liefde voor de natuur aan

anderen door te geven optimaal vorm geven. Op de

eerste dag hadden ze al 80 leden! Gerda was

onderwijzeres en besteedde in haar lessen veel tijd

aan natuurbeleving. Vanuit het IVN ging ze ook

andere scholen benaderen. Ze zette een systeem op

waarbij leerlingen van drie scholen twee keer per

jaar, in de lente en de herfst, in de natuur werden

rond geleid. Dat ging zo goed dat het aantal scholen

opliep naar vijftien! Hierbij waren 40 vrouwelijke

vrijwilligers betrokken. Dat waren de hoogtijdagen.

Jammer genoeg is er nu in het onderwijs veel minder

aandacht voor natuureducatie. Een zorgelijke

ontwikkeling, vindt Gerda.

Gerda gaf ook cursussen, en ze leidde vele excursies.

Daarnaast heeft ze, samen met anderen, 33 (!) jaar

lang educatieve tentoonstellingen gemaakt in De

Paardestal, het bezoekerscentrum van het IVN. Ze

kregen hierbij veel hulp van Jac. Vanaf zijn pensio-

nering in 1986 zette hij zijn creatieve talenten in om

elke expositie tot een succes te maken. Je kunt

zonder overdrijving zeggen dat Gerda een sleutelrol

vervulde bij de natuureducatie in

Geldrop. Pas heel kort geleden is

ze, vanwege haar leeftijd, met

deze activiteiten gestopt. Op

grond van haar verdiensten is aan

Gerda het erelidmaatschap van

IVN Geldrop verleend.

Rond 1995 heeft Gerda een

groepje gevormd van zo’n twintig

mensen uit de regio die in de

herfst wekelijks een Paddenstoe-

lenwandeling maken. Die groep

bestaat nog steeds.

Na twee uur geanimeerd praten

over haar leven in en met de

natuur nemen we afscheid. Na een

blik op haar prachtige rotstuin.

Page 28: Venkraai - KNNV · 2017. 9. 11. · Venkraai Het verenigingsblad van de KNNV - afdeling Eindhoven (Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging, Vereniging voor Veldbiologie)

26

Uit de historie van de Venkraai - Aflevering 6

Jelle Schuurmans

Uit 1948 zijn zeven konvo’s bewaard gebleven. Ze

bevatten allemaal aankondigingen van lezingen en

excursies. Hieronder uit de konvo van maart 1948

de excursies en lezingen en de samenstelling van

het bestuur.

Een enkele keer bevatten de konvo’s ook medede-

lingen, oproepen en verslagen. In deze konvo zijn

dat:

Een beschrijving over de werkzaamheden van

de vogelgroep met een oproep tot deelname

van de hand van Dr. G.H. Jonker.

Een oproep tot deelname aan de nieuw op te

richten planten-sociologische werkgroep.

Een mededeling, dat “het fraaiste stuk van de

Beerze tussen Balsvoort en de Laatste Stuiver

niet genormaliseerd zal worden”. En dat het

Winkelsven, befaamd om zijn Galigaan groei,

wordt onttrokken aan natuurtechnische

maatregelen.

Een oproep voor een bijdrage aan het “van

Burkomfonds”. Dat ter gelegenheid van de

huldiging van Dr. Joh. H. van Burkom bij zijn

aftreden (na 25 jaar) als voorzitter van de

landelijke vereniging.

Nederl. Natuurhist. Ver. afd. Eindhoven

-.-.-.-.-.-.-.-.-

Administratie: Fred. v. Pruisenweg 60 Maart 1948

14 Maart (Zondag) Dagexcursie tussen Oerle en Vessem o.l.v. Dhr. J. Daams.

Vertrek vanaf parkeerterrein met de bus voor Tilburg om 9:05.

Terug met de bus uit Vessem om 15:59.

15 Maart (Maandag) Kameravond ten huize v.d. fam. Rooijmans, Rechtestraat 5

(Citymagazijn). Aanvang 8 uur precies! Ir. G. Ittmann zal

die avond een korte algemene inleiding over geologie houden

en daarna de Vuursteenindustrie van St. Geertruid bespreken.

Na de pauze uitwisseling van mededelingen over het programma

voor 't komend seizoen.

20 Maart (Zaterdag) Vogelexcursie naar Soerendonk per vrachtauto.

Vertrek v.d. Grote Markt (bij muziektent) om 4 uur.

Brood meenemen. Om ± 9 uur zijn we terug. Denk om warme

kleding en laarzen. De geringe kosten van de auto worden

door de deelnemers gedragen. Tijdens deze (bij uitstek voor

avontuurlijke of romantisch aangelegde lieden geschikte)

excursie hopen wij opnieuw waar te nemen wat er in de

avondschemering zoal gebeurt aan de rand van het grote moeras

bij de oude bemoste grenspaal der baronieën van Hees en Leend

en Cranendonk. Naast de geheimzinnige en angstaanjagende

geluiden van de moerasvogels (roerdomp en waterral) horen wij

hoog in de lucht het blaten van snippen en in het struikgewas

de lieflijke zang van roodborsttapuit en blauwborstje.

Deze excursie hopen we enige malen te herhalen.

23 Maart (Dinsdag) Middagexcursie per fiets o.l.v. Dhr. G. Siteur naar het

Grevenschutven. Vertrek van Leenderfietspad hoek Floralaan

om 2 uur.

Bestuurssamenstelling voor 1948:

Voorzitter: Drs. F.K. Westmijze, Jan Luykenstraat 6

Secretaris: Dhr. D. Ruhwandl, 1e Wilakkerstraat 31

Penningmeester: Mej. C. Verhoogt, v. Meursstraat 3

Administratie: Mej. H. Korting, Fred. v. Pruisenweg 60

Leider Werkgroep (Vogels): Dr. G. Jonker, Floralaan Oost 74

Gewestelijk Vertegenwoordiger)

Kampsecretaris )

Lid: Mevr. A. Rademakers-Engelkens, Jan Luykenstraat 22

Dhr. G Lubben, Boerhaavelaan

Page 29: Venkraai - KNNV · 2017. 9. 11. · Venkraai Het verenigingsblad van de KNNV - afdeling Eindhoven (Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging, Vereniging voor Veldbiologie)

27

De opwindvogel

Gerard Compiet

Het is al weer lang en breed februari. En nog steeds

geen winter. ‘Die zal er ook niet meer komen’, menen

sommigen zelfverzekerd. Maar zie, het weer slaat om

en februari komt alsnog met een paar weken vorst

op de proppen.

Ik zit behaaglijk in mijn warme auto en toer wat

door het buitengebied. Zo ver mijn oog reikt, een

berijmd en verstard landschap onder een

strakblauwe hemel. Af en toe stop ik om over een

dichtgevroren watergang of sloot uit te kijken.

Inderdaad, je hoeft nu niet meer op zoiets als een

Watersnip, een Witgatje of Waterpieper te rekenen.

In plaats daarvan weerklinken uit verschillende

waterlopen opgewonden kreten: kinderen van

afgelegen gehuchten en

boerderijen die zich te

buiten gaan aan schaats-

pret. Ver weg in de

weilanden zie ik soms

enkel hun hoofdjes boven

de slootkant uitkomen.

Maar toch! Vlak tegen een

boerenerf ligt een klein

open slootje. Waarschijn-

lijk wordt daarin wat

overtollig en relatief warm

water uit het boerenbedrijf

geloosd. En terwijl ik

voorbijrijd, zie ik in dit

onooglijke slootje iets

bewegen. Meteen daarop

stop ik. Ik laat m’n auto

behoedzaam en zachtjes

op zijn schreden

terugkeren en merk nog

net, hoe een vogel rustig

door een daar dwars over en door de sloot

gespannen gaas stapt. Blijkbaar acht het beest zich

aan generlei grenzen gebonden. Meteen valt me zijn

gedrongen bouw en vrij lange snavel op. ’n Bokje’,

flitst het door me heen. En inderdaad, ook alle

karakteristieken op kop en rug blijken te kloppen.

Tjonge, dat is een aangename verrassing. 'n Bokje! En

ook nog in zit. Zoiets overkomt me nou ook niet

iedere dag. Ik zit me werkelijk in mijn ‘mobiele

schuilhut’ te verkneukelen. Mijn verrekijker heb ik

geeneens nodig, want het beestje zit maar op een

meter of vijf, zes. Onverstoorbaar wroet het diertje

met zijn snavel in de modder. Dan weer staat

het roerloos. Af en toe doe ik mijn ogen dicht en

warempel keer op keer heb ik daarna moeite om het

beestje weer terug te vinden. En dat terwijl het toch

op dezelfde plaats blijft. Over camouflage

gesproken!

Opeens begint het Bokje op en neer te wippen.

Alsof het onophoudelijk door zijn poten zakt om

meteen daarna weer op te veren. Het doet me aan

een blikken vogeltje denken, zoals dat bij mij in de

kast staat. Als het beest met een sleutel opgewonden

wordt, gaat het in een mechanische cadans steeds

maar op en neer, op en neer. Zo ook het Bokje in de

sloot. Op en neer, op en neer. ‘Foerageergedrag’, zo

staat in de literatuur vermeld en dat wil ik graag

aannemen. Toch een

bijzondere waarneming. En

zo maar op een presenteer-

blaadje. Dat is wel eens ooit

anders. Als ik na een tijdje dan

toch maar besluit verder te

rijden, zit het beestje d’r nog

steeds. Wat heet: nog steeds!

Zelfs twee dagen later, in

dezelfde sloot en op dezelfde

plek: het Bokje. Gratis kijken!

En zolang je maar wil!

Verrekijker niet vereist.

Maar gauw genoeg daarna

komt er een dooifront

aanzetten. De wind draait naar

het zuidwesten en trekt aan tot

stormachtig. Een sneeuwstorm

jaagt over het land. Sneeuw-

vlokken die in de vroege

morgen nog bescheiden van

omvang zijn, worden

gaandeweg de dag alsmaar dikker tot ze uiteindelijk

op het eind van de middag overgaan in dikke

regendruppels. Het betekent een snel einde van de

winter. En als ik na een paar dagen dooi terugga naar

mijn slootje, constateer ik wat ik al had verwacht: de

vogel is gevlogen. De concurrentie van allerlei andere

sloten, watergangen en drassige terreinen, die nu

ook ijsvrij en sowieso al veel geschikter zijn, is

waarschijnlijk te machtig geworden.

En zo is mijn slootje weer wat het voorheen was:

een slootje van niks. En zeg nu zelf. Wat kun je nou

nog in zo'n slootje verwachten...... Niks, natuurlijk.

Page 30: Venkraai - KNNV · 2017. 9. 11. · Venkraai Het verenigingsblad van de KNNV - afdeling Eindhoven (Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging, Vereniging voor Veldbiologie)

28

Het Bokje is een kleine snip ter grootte van een

leeuwerik en wordt door onze oosterburen heel

toepasselijk ‘Zwergschnepfe’ genoemd. Het is een

vogel van Noordelijk Scandinavië en Rusland (tot in

Siberië). Gebroed wordt daar in berken- en wilgen-

bossen, in moeras- en veengebieden met zegge,

paardenstaart en Wollegras.

Na de broedtijd trekt een gedeelte van de Bokjes-

populatie in zuidwestelijke richting. Ook Nederland

ligt dan in hun trekbaan en vanaf augustus/septem-

ber zijn hier de eerste vogels te verwachten. De

nattere natuurterreinen komen enigszins met hun

noordelijke broedbiotopen overeen en het is daarom

niet verwonderlijk dat een aantal van de vogels hier

blijft overwinteren, mits de winter natuurlijk niet te

streng wordt. ’n Groot gedeelte trekt echter verder

en een aantal van hen waagt zelfs bij Gibraltar de

oversteek naar Afrika.

Het waarnemen van een Bokje is geen sinecure.

Vooreerst zijn het vogels die zich in de trektijd

alleen ’s nachts verplaatsen. Overdag zijn ze zoals

het echte snippen betaamt doende op de moerassige

bodem en daarbij zijn het allesbehalve druktema-

kers. Veelal opereren ze solitair. Zijn ze met een

groepje, dan nog wordt meestal op behoorlijk

onderlinge afstand gefoerageerd. Geluid maken lijkt

daarbij uit den boze. Een enkele keer, bij het

opgeschrikt worden, ontsnapt er zowaar een zwak

‘kats’ aan hun snavel. Dat is alles, verder is het

zwijgzaamheid troef. De Fransen hebben de vogel

daarom maar ‘bécassine sourde’ ofwel ‘dove snip’

gedoopt. Ook de Nederlandse volksnaam ‘Doverik’

houdt een verwijzing naar hun geringe verbale

communicatie in. In de broedgebieden schijnt het er

in het voorjaar trouwens heel anders aan toe te gaan.

De mannetjes houden daar dan indrukwekkende

baltsvluchten, waarbij geluiden voortgebracht

worden die tot op een kilometer hoorbaar zijn en

doen denken aan een galopperend paard.

Het stille, heimelijke gedrag in de overwinterings-

gebieden vindt tenslotte zijn climax in het feit dat

het Bokje zich bij gevaar gedeisd houdt, zich op de

grond drukt, daarbij op zijn schutkleur vertrouwend.

Alleen in de allergrootste nood vliegt de vogel voor

de neus van een roofdier of onder je voeten vandaan

en kiest daarbij dan ook nog amper het luchtruim.

Na een korte, lage, rechtlijnige vlucht strijkt de vogel

al weer neer om opnieuw even onzichtbaar te

worden als voorheen. Dit op willen gaan in hun

achtergrond drijven sommige Bokjes ooit tot in het

absurde door. Bij onderzoek naar het voorkomen

van Bokjes in de Peel waren er vogels die zo op hun

schutkleur vertrouwden dat ze zich zo maar van de

bodem lieten oppakken. Om als vogelaar dit kunstje

te kunnen flikken moet je natuurlijk een echte

Bokjeskenner zijn. Beschikken over een uitstekende

terreinkennis. Om over een scherp gezichtsvermo-

gen, waardoor je de camouflagetechniek van het

beest te niet kunt doen, nog maar te zwijgen. Wél

duizenden kilometers vliegen tijdens de vogeltrek

om vervolgens amper op de vleugels te gaan als je

leven in gevaar is. Het lijkt niet met elkaar te rijmen.

Het zien van een Bokje is zoals uit bovenstaande

blijkt niet voor de doorsnee-wandelaar weggelegd.

Duidelijk is natuurlijk wel dat een winters landschap

niet altijd zo uitgestorven is als het wel lijkt.

Mogelijk dat er zich dan b.v. toch nog hier of daar

onze kleine, dappere, onzichtbare Doverik

schuilhoudt.

Vrouwelijke bloemen van de Europese larix Larix decidua – Foto: Gerard Vos

Page 31: Venkraai - KNNV · 2017. 9. 11. · Venkraai Het verenigingsblad van de KNNV - afdeling Eindhoven (Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging, Vereniging voor Veldbiologie)

29

Poelenadoptieprogramma Eindhoven,

natuureducatie in de stad

Petra van Leeuwen-de Bruijn

Coördinator Poelenadoptieprogramma Eindhoven, in opdracht van de gemeente Eindhoven

Dit artikel is eerder verschenen in: “De Levende Natuur”, thema stadsnatuur, juli 2016, 117(4): 160-163

Dit artikel beschrijft het Poelenadoptieprogramma

voor basisscholen in Eindhoven, een natuureducatie-

programma dat in 15 jaar tijd steeds succesvoller is

geworden. Het programma kan worden gezien als

een voorbeeld van hoe het samen optrekken van

professionals voor natuurbehoud, groenbeheer en

onderwijs een investering kan zijn in de ontwikke-

ling van veerkrachtige stadsnatuur, gedragen door

stadsbewoners zelf.

Beleidsmakers en natuur/groenbeheerders zijn op

zoek naar manieren om de samenleving actief te

betrekken bij natuur en natuurbehoud (Min. van EZ,

2014). Kinderen maken een bijzonder deel uit van

die samenleving, omdat ze belangrijk zijn voor zowel

het heden als de toekomst van natuurbehoud. Een

steeds groter deel van de Nederlandse kinderen

groeit op in steden. Fassbinder (2016) benadrukt dat

juist kinderen in staat zijn om de wereld om zich

heen te ervaren als een geheel, zij zijn enthousiaste

natuurbelevers. In de toekomst vormen zij de samen-

leving aan wie we de rijkdom aan soorten graag

willen doorgeven (Min. van EZ, 2014).

Daar bovenop bieden kinderen natuurbeschermers

een kans om burgers te benaderen, die op andere

manieren wellicht minder gemakkelijk te bereiken

zijn. Natuur in de stad is bij uitstek in staat om de

samenleving te bereiken (van Zoest & Melchers,

2006). Met relatief eenvoudige middelen kunnen

stadskinderen betrokken worden bij de ontwikkeling

van hun groene leefomgeving. Smit (2006) laat zien

dat het opdoen van veel groene ervaringen boven-

dien bijdraagt aan een duurzame en gezonde

ontwikkeling van deze kinderen.

Page 32: Venkraai - KNNV · 2017. 9. 11. · Venkraai Het verenigingsblad van de KNNV - afdeling Eindhoven (Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging, Vereniging voor Veldbiologie)

30

Poelenadoptieprogramma-concept

De gemeente Eindhoven is in de jaren ‘90 gestart

met het aanleggen van een uitgebreid netwerk van

poelen. Deze poelen zijn belangrijk als leefgebied

voor amfibieën. Ook libellen, allerlei waterdieren,

moeras- en waterplanten profiteren ervan. Met de

oprichting van Poelenwerkgroep Eindhoven in 1992,

later opgegaan in de Stichting Stadsnatuur Eind-

hoven (SSE), werd het initiatief genomen om tot een

structurele aanpak ter bevordering van aanleg,

beheer en inventarisatie van kleinschalige

natuurelementen te komen. Inzetten op actieve

natuureducatie rondom de poelen was een sterke

wens van de SSE-vrijwilligers, bedoeld om het

draagvlak voor natuur binnen de stad te vergroten.

De focus lag daarbij op het primair onderwijs.

Samen met gemeente Eindhoven en SSE heeft het

Eindhovense Milieu Educatie Centrum voor dit doel

een uitgebreidere Eindhovense editie ontwikkeld van

het in Breda opgezette programma ‘Adoptie Padden-

poel’. De gemeente Eindhoven draagt de financiering

van het programma .

Poelenprogramma

Het idee van het programma is dat basisscholen in

Eindhoven de mogelijkheid krijgen om een poel in

hun omgeving te ‘adopteren’. Deelnemende scholen

kunnen rekenen op de volgende activiteiten,

verdeeld over het schooljaar:

- Uitleg in de klas over de poel, de werkdag en

gereedschapsinstructie (facultatief)

- Eén natuurwerkdag bij de poel in het najaar.

De praktijk van kleinschalig natuurbeheer wordt

gebruikt om kennis te maken met en te leren over

natuur. De op amfibieën afgestemde

werkzaamheden worden in nauwe samenwerking

met de beheerder van de gemeente Eindhoven

besproken en geëvalueerd. De kleinschalige

beheerwerkzaamheden bij de poel verrichten de

kinderen met handgereedschap zoals

beugelzagen, trekzaagjes en takkenscharen.

- Eén veldwerkdag bij de poel in het voorjaar:

de resultaten van de natuurwerkdag worden

bekeken. De kinderen doen wateronderzoek en

andere veldwerkactiviteiten. De flora en fauna

in en rondom de poel worden onder de loep

genomen met een krachtige hoofdrol voor

amfibieën.

- Een amfibieën-excursie in het donker (facultatief)

De projectontwikkeling en -begeleiding zijn in

handen van een natuureducatie-professional met

pedagogische en didactische kwaliteiten en met

interesse voor poelen en bijbehorende flora en

fauna. Tijdens de veldwerkdagen in het voorjaar en

werkdagen in het najaar is aandacht voor de zorg-

vuldige omgang met wettelijk beschermde amfibieën,

en andere flora en fauna. In de voorbereiding van de

veldbezoeken wordt met de kinderen besproken hoe

je omgaat met amfibieën en ook hoe je ze eventueel

hanteert. Eenvoudige, preventieve maatregelen, zoals

het werken met schone schepnetten, gereedschap en

veldwerkmateriaal, worden genomen om de versprei-

ding van ziekteverwekkers en invasieve (micro)orga-

nismen tegen te gaan.

Fig.1. Leerlingenaantallen Poelenadoptieprogramma

tussen 1999 en 2015 (van Leeuwen, 2015).

Toename deelnemende scholen

In 1999 is een eerste stap gemaakt met het Poelen-

adoptieprogramma Eindhoven. Vanuit eenvoudige

veldbezoeken aan de poel door een school in de

oriënterende beginjaren ontwikkelde het programma

zich verder tot een succesvol natuureducatiepro-

gramma. In 2016 doen 35 scholen (de helft van de

Eindhovense basisscholen) mee. In de beginjaren is

een aantal scholen actief benaderd om mee te doen.

Na enkele jaren kwam het initiatief van de scholen

zelf. Ook veranderen leerkrachten regelmatig van

klas of van school en vragen of het Poelenadoptie-

programma mee mag verhuizen. Alle scholen die een

poel geadopteerd hebben blijven jaarlijks meedoen.

De omvang van de deelname van de basisscholen

varieert: sommige scholen doen met één klas mee,

anderen met 7 parallelklassen of nemen het initiatief

voor herhaling gedurende meerdere schooljaren. Per

groep/klas gaat het om 20 tot 30 kinderen, bij

speciaal onderwijs om circa 15 leerlingen. Het totaal

aantal leerlingen dat jaarlijks meedoet, is gestegen

van 50 in de beginjaren naar momenteel 2000

kinderen die de poel 2 keer per schooljaar bezoeken.

In het voorjaar komen nog circa 1500 kinderen extra

uit de jongere groepen voor een speelse

kennismaking met de poel.

Page 33: Venkraai - KNNV · 2017. 9. 11. · Venkraai Het verenigingsblad van de KNNV - afdeling Eindhoven (Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging, Vereniging voor Veldbiologie)

31

Communicatie en toename netwerk

Rondom het werken aan de Eindhovense poelen

ontstond de afgelopen jaren spelender- en werken-

derwijs een steeds groter netwerk (fig. 2). Bij elke

schoolklas die meedoet, komen 5 ouders die mee-

werken met de begeleiding van de kinderen. In totaal

zijn elk schooljaar meer dan 1000 volwassenen op

deze wijze betrokken bij het Poelenadoptieprogram-

ma. Indirect betrekken de kinderen het gezin waarin

ze opgroeien bij het poelenadoptieprogramma. Uit

gesprekken met ouders horen we dat ze vaak nog

een keer gaan kijken bij de poel waar ze gewerkt

hebben. Ook buurtbewoners zijn belangstellend en

positief; zij volgen de poelen direct middels persoon-

lijk contact in het voorbijgaan of indirect in de

communicatie rondom het poelenadoptieprogramma

in de media en de inzet van sociale media. Door

toenemende belangstelling voor de poelen verschuift

het beeld over de poelen. Zo neemt de kennis erover

toe: zowel de wetenschap dat meerdere soorten

amfibieën gebruik maken van de poelen als de

belangstelling voor hun leefwijze groeien.

Fig. 2. Netwerk rond de Eindhovense poelen in 2015

Samenwerking gemeente en terreinbeheerders

De deskundige, open en ondersteunende rol van

de gemeente Eindhoven in de ontwikkeling van het

Poelenadoptieprogramma is belangrijk. De rol van

het onderwijs in stadsnatuur werd gezien als

veelbelovend en kreeg van de gemeente alle ruimte.

Andere terreinbeherende organisaties (Brabant

Water, High Tech Campus, Waterschap de Dommel

en Stichting Het Brabants Landschap), op wiens

terreinen sommige van de Eindhovense poelen

liggen, omarmden het poelenadoptieprogramma

eveneens en daardoor kregen ook scholen aan de

stadsrand van Eindhoven de mogelijkheid een poel

te adopteren.

Prikkelbaar plekje (© Petra van Leeuwen)

‘Een salamander! Een salamander! Voor het eerst

van mijn leven zie ik een salamander!’ riep Berkay.

‘En ik heb hem zelf gevonden!’ Alle kinderen van

groep 7-8 van basisschool de Zevensprong kwamen

een kijkje nemen. Het was een prachtig diertje met

een zwart jasje aan; zo zwart als de jas van

Berkay!

Samen met twee andere jongens zocht Berkay een

rustig winterplekje voor de salamander: ’Kom je

even kijken, we hebben een prikkelbaar plekje voor

hem gevonden.’ Tussen de braamstruiken op een

prachtig prikkelbaar plekje zaten de drie jongens

rond de salamander; wachtend op wat de

salamander ging doen in een wereld die even heel

klein was, en oh zo groots voelde.

Effect op de kinderen

Hoewel het niet formeel is onderzocht kan uit de

gesprekken met de kinderen en leerkrachten gesteld

worden dat ze zich allemaal betrokken voelen bij de

activiteiten bij de poel. Leerkrachten zijn vaak op-

recht verrast over wat kinderen in een andere

situatie laten zien. Het gebeurt geregeld dat kinderen

die zich in de klas moeilijk kunnen concentreren

zich tijdens de activiteiten bij de poel ontpoppen als

kinderen die wel degelijk geconcentreerd en met een

heleboel doorzettingsvermogen kunnen werken. Als

kinderen meerdere jaren achter elkaar meedoen,

biedt de poel zowel vertrouwdheid als verrassingen.

De gesprekken veranderen: er komen meer vragen

die betrekking hebben op natuurkennis. De gerust-

stellende wetenschap dat de poel ‘echt’ van hun

school is, blijkt een factor te zijn om zich trots te

voelen.

Page 34: Venkraai - KNNV · 2017. 9. 11. · Venkraai Het verenigingsblad van de KNNV - afdeling Eindhoven (Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging, Vereniging voor Veldbiologie)

32

Kusje

We ontdekten een hele grote Bruine kikker bij de

poel van de kinderen van basisschool ’t Karregat.

En die kikker moeten we met zijn allen eens even

van dichtbij bekijken. ‘Ik zie zijn keeltje bewegen.

Nee joh, dat is zijn hart. Ik zie zijn neusje. Is het

nou een jongen of een meisje? Heeft hij oren?’ Een

heleboel vragen en een heleboel opmerkingen.

Iedereen wilde wat zeggen over de kikker die alleen

maar keek. En het leek of niemand een antwoord

wilde. ‘Ik geef hem een kusje een kusje met m’n

ogen dicht!’ zei, zong Marieke haast en voegde

voorzichtig daad bij woord: ..’kkkusje!’ ’Oh kijk nou

de ogen van de kikker zijn van goud! Goud! Ze zijn

van goud geworden!’ riep een klasgenootje. ‘Dat

komt door het kusje!’ Ik heb het zo gelaten: ja, dat

komt door het kusje!

Effect op natuur

De werkzaamheden die jaarlijks gedaan worden door

de kinderen worden afgestemd met de beheerder van

de gemeente Eindhoven en andere terreineigenaren.

Alle werkzaamheden zijn erop gericht om de natuur-

waarden te vergroten en daarmee de populaties

amfibieën te versterken, zodat zij kunnen omgaan

met de druk die de stedelijke omgeving met zich

meebrengt. De natuurwaarden van de Eindhovense

poelen lopen sterk uiteen. Albers (2011) geeft aan

dat dit het gevolg kan zijn van ligging in het land-

schap, de natuurlijke verlanding, de omvang van de

poel en het beheer. Daarnaast liggen veel poelen in

gebieden waar de recreatiedruk hoog is. De aan-

wezigheid en introductie van vis (exoten zoals

Amerikaanse Hondsvis en inheemse soorten) en de

verspreiding van invasieve waterplanten is een punt

van zorg. De werkzaamheden bij de poelen worden

gefaseerd uitgevoerd en variëren per poel. De meest

voorkomende werkzaamheden zijn het zagen en

knippen van opslag, het maaien en hooien van de

oeverbegroeiing en landhabitat en het baggeren en

schonen van de poel. Van het vrijgekomen hout en

takken stapelen de kinderen takkenrillen in de om-

geving van de poel. Wat opvalt bij de werkzaam-

heden: kinderen werken vaak ‘slordig’ in vergelijking

met machinaal regulier beheer. Daardoor ontstaan

overhoekjes en geleidelijke overgangen die behalve

voor amfibieën ook gunstig zijn voor overige fauna

met name voor dagvlinders en andere ongewervel-

den. De losse waarnemingen van de 3500 jonge

herpetologen worden doorgegeven op de website

telmee.nl. Deze waarnemingen worden onder meer

gebruikt voor bescherming en het geven van

inrichtings- en beheeradviezen. De Eindhovense

poelen zijn goed in beeld qua ontwikkeling en

soorten (fig. 3) mede dank zij de inspanningen van

de SSE-poelenwerkgroep met 90 actieve leden die

actief zijn bij de monitoring van amfibieën in het

kader van het landelijke Netwerk Ecologische

Monitoring.

Succesfactoren

Welke factoren spelen nu een rol bij het succes van

het poelenadoptieprogramma in Eindhoven? Aanbod

en de bereikbaarheid van de poelen Eindhoven heeft

een sterke groenstructuur met meer dan 150 poelen.

Het netwerk aan poelen is dusdanig dat vrijwel elke

Eindhovense basisschool een poel kan adopteren op

een afstand van maximaal 2 km van de school. Die

afstand blijkt geen probleem voor deelname: de klas

komt te voet of op de fiets naar de poel. Dit scheelt

veel reis- en onderwijstijd. De ligging van de adoptie-

poelen ‘om de hoek’ nodigt uit om ook buiten

schooltijd nog een keer terug te gaan. Miller (2005)

benadrukt de waarde van het opdoen van informele

natuurervaringen in je directe woonomgeving naast

de relatief formele ervaringen binnen het educatie-

programma.

Page 35: Venkraai - KNNV · 2017. 9. 11. · Venkraai Het verenigingsblad van de KNNV - afdeling Eindhoven (Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging, Vereniging voor Veldbiologie)

33

Kwaliteit groen

De aandacht van de gemeente Eindhoven voor de

kwaliteit van de groene stadse omgeving waarin de

natuureducatie in Eindhoven plaatsvindt is hoog.

Echter, het enthousiasme van kinderen bij het doen

van de meest eenvoudige natuurontdekkingen, roept

de vraag op of de kwaliteit van de groene omgeving

ook inderdaad hoog moet zijn voor een succesvol

natuureducatieproject. Kahn (1999) geeft aan dat het

niet voldoende is “to provide urban children with

good environment education. We must also provide

urban children with a good environment”. Hier ligt

een motivatie voor de ontwikkeling van een stede-

lijke omgeving met ruimte voor wilde natuur waar

de elementen water, bodem, lucht en licht ervaren

kunnen worden en ook de wisseling van de seizoe-

nen (Both, 2007). De meer dan 150 poelen in de

Eindhovense stad zijn waardevolle landschaps-

elementen. Op de rand van land en water op onder-

zoek uitgaan is aantrekkelijk voor kinderen en

het verborgen leven van amfibieën spreekt tot

de verbeelding.

Pedagogische en didactische kwaliteit

Het levendig houden van een educatieproject vraagt

van de programmabegeleiding talent, creativiteit en

kennis. Het betekent dat je op de hoogte bent en

luistert naar wat er zich in het onderwijs afspeelt.

Een dag bij de poel is een garantie op een dag vol

onverwachte gebeurtenissen en ontdekkingen die de

aandacht trekken. Dit vraagt van de begeleiding een

voortdurend bijsturen op de interesses van de

kinderen en de volwassenen bij de poel.

Wetensch. soortnaam Aan- wezig

Salamanders

Alpenwatersalamander Ichthyosaura alpestris x

Kamsalamander Triturus cristatus

Vinpootsalamander* Lissotriton helveticus

Kleine watersalamander

Lissotriton vulgaris x

Kikkers en padden

Gewone pad Bufo bufo x

Rugstreeppad Epidalea calamita x

Heikikker Rana arvalis x

Bruine kikker Rana temporaria x

Poelkikker Pelophylax lessonae x

Bastaardkikker Pelophylax kl.

esculentus x

* uitgezette populatie in de binnenstad

Fig. 3. Amfibie-soorten Gemeente Eindhoven 2016

Conclusie

In Eindhoven is het poelenadoptieprogramma

een groot succes. Door de implementatie in het

Eindhovense onderwijs wordt direct en indirect de

samenleving bereikt waarbij Van Zoest & Melchers

(2006) aangeven dat ook het eenvoudigweg ‘weten

dat het er is’ voor mensen al betekenis heeft, vooral

de functie ‘groen voor kinderen’. Belangrijk voor

het succes is de samenwerking tussen betrokken

professionals in natuureducatie, onderwijs en

terreinbeheer en de feedback van de kinderen. Het

Poelenadoptieprogramma kan worden gezien als een

mooi voorbeeld van de in de Rijksnatuurvisie na te

streven visie van natuur midden in de samenleving.

Dit programma kan worden opgeschaald en ook

elders worden uitgevoerd. Veel steden zijn, net

als Eindhoven, doelbewust ontworpen met groene

wiggen die tot diep in de stad doordringen waardoor

er voldoende mogelijkheden liggen voor dichtbij-

natuur in het onderwijs (Hovinga, 2013).

Moge dit een uitnodiging zijn voor beleidsmakers en

natuurbeheerders de mogelijkheden te bekijken om

de combinatie van biodiversiteit en groenbeheer in

de stad te implementeren in natuureducatie op

basisscholen: kinderen groeien op in een actieve rol

bij de ontwikkeling van stadsnatuur. Hun schep-

netten vol ‘wilde verhalen’ zorgen er op spontane

wijze voor, dat veel andere stadsbewoners deel-

genoot worden van een verrassend groene stad!

Literatuur

Albers, K., 2011. Poelen van Eindhoven, herstel en

beheeradviezen.

Both, K., 2007. Naar een groene pedagogiek, tekst voor

het TransForum project Green care Amsterdam.

Fassbinder, H., 2016. Biotope city as

teaching.www.biotopecity.net

Hovinga, D., 2013. Van deadline naar lifeline: Natuur, een

groeiruimte voor kinderen. Natuur en Ontwikkeling en

kind.

Het lectoraat.

Kahn, P. jr., 1999. The human relationship with nature –

development and culture. MIT Press.

Leeuwen, P. van, 2015. Jaarverslag

Poelenadoptieprogramma Eindhoven.

Miller, J.R., 2005. Biodiversity conservation and the

extinction

of experience. Trends in ecology and evolution.

Ministerie van Economische Zaken, 2014. Rijksnatuurvisie

‘Natuurlijk verder’.

Smit, W., 2006. Hoe duurzaam is NME? Een explorerend

kwantitatief onderzoek naar langetermijneffecten van

NME

op basisscholen.

Zoest, J. van & M. Melchers, 2006. Leven in de stad,

betekenis en toepassing van natuur in de stedelijke

omgeving. KNNV Uitgeverij.

Page 36: Venkraai - KNNV · 2017. 9. 11. · Venkraai Het verenigingsblad van de KNNV - afdeling Eindhoven (Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging, Vereniging voor Veldbiologie)

34

xxVerslag