Van verzorgingsstaat naar een participatiesamenleving

• mei 2011

Verzekeren versus activeren• Verzorgingsstaat is een verzekeringsstaat• Individuele rechten• Voor iedereen gelijk• Meestal op grond van premiebetaling

(werknemersverzekering wao/wia, ww etc.) • Of volksverzekering (AWBZ)• Verschuiving: ga niet uit van wat mensen niet kunnen,

maar van wat ze wel kunnen.

Sociale voorzieningen, lokale activering

• Wwb (met impuls om werk boven inkomen te stellen), gericht op (arbeids)participatie

• Wmo, gericht op wegnemen van belemmeringen tot maatschappelijke participatie

• Meer maatwerk mogelijk• Meer lokale accenten• Meer mogelijkheden tot innovatie

Wmo - achtergrond• Versnippering in regelingen (wvg, welzijnsbeleid etc.)• Behoefte aan meer integraliteit op lokaal domein• Beleid zo dicht mogelijk bij de burger leggen• Meer eigen initiatief en civil society stimuleren

Centrale termen• Participatie• Verbinden (tussen mensen, beleid en indicaties)• Wederkerigheid – iedereen kan iets betekenen• Integraliteit – de mens centraal

Maar hoe ging het echt?• Vanaf 1-1-2007:• Veel problemen met huishoudelijke hulp (nieuwe taak van

gemeenten)• Aanbestedingen gemeenten teveel gericht op prijs (veel

ontslagen dreigden)• Telefonische indicaties op afstand, een ‘mini-AWBZ-

aanpak’ (niets, dichtbij de burger)• Welzijnsorganisaties bleven op dezelfde manier

werken/aanbod gestuurd

Meer bleek nodig• Wetswijziging Wmo t.a.v. huishoudelijke hulp• Nadrukkelijker conceptuele scheiding zorg en welzijn

(‘pakketmaatregelen AWBZ’)• Meer samenwerking vanuit deze scherp omschreven

domeinen (b.v. verzekeraars en gemeenten)• Meer verbinding op lokaal niveau tussen Wmo, Wwb,

Wsw, jeugdzorg.• -> programma Welzijn Nieuwe Stijl

Welzijn nieuwe stijl• De vraag van de burger, niet het aanbod van de

gemeente/welzijnsinstelling staat centraal• Regie en kracht van burgers stimuleren• Integrale benadering binnen binnen het sociale lokale netwerk van buurt,

school en werk. Bestrijden versnippering en verkokering (jeugdzorg, maatschappelijk werk, schuldhulpverlening etc.), verbinden via een breed participatiebegrip van werk, school, sport, vrijwilligerswerk, ondernemerschap of dagbesteding)

• Ander type professional (verbreding als specialisatie - sociaal werker nieuwe stijl)

• Wethouders met visie en lef die lijnen uitzetten• Welzijnsorganisaties die eigen initiatief stimuleren en

denken in concrete maatschappelijke resultaten, niet in • productie-termen op onderdelen.

Het gebeurt en kan nu al!• Wsw-ers die als huishoudelijke hulp en

boodschappendienst werken• Alleenstaande moeders in de bijstand die buurtcoach

worden• Dagbesteding (AWBZ) en welzijn (Wmo) werken samen bv.

door gezamenlijk gebruik van de lunch• Maatschappelijke stage voor scholieren gebruiken om

eenzaamheid bij ouderen te bestrijden cq. boodschappen te doen.

Hoe kan de overheid dit ondersteunen?

• Geef gemeenten voldoende beleidsvrijheid.• Beperk de aanbestedingsgekte.• Stel inhoudelijke en niet alleen procedure doelen centraal bij

aanbesteding.• Stimuleer collectieve boven individuele oplossingen (werkt nu niet omdat

budget hh wordt afgeroomd).• Beloon gemeenten voor goed preventief beleid waardoor mensen minder

snel AWBZ-zorg nodig hebben.• Stimuleer integrale indicatiestelling (Wmo, Wwb, UWV, CIZ/jeugdzorg).• Stimuleren krachtige eerste lijn (cure, care en welzijn):

herkenbaar,laagdrempelig en activerend (dementie)• Ontwikkel geïntegreerde participatie/ zelfredzaamheidsladder.

Nieuwe kansen voor gemeenten en uitvoerders

• Ontwikkel een integrale visie over burgers.• Zet inhoudelijke doelen centraal bij aanbestedingen.• Reken af op concrete maatschappelijke resultaten (bv.

zowel % mensen uit de uitkering, of zoveel meer thuishulpmedewerkers opgeleid).

• Dwing organisaties samen te werken, bv. via gezamenlijke financiering.

• Leer van anderen (‘stelen mag’).

Kansen voor welzijnsinstellingen

• Denk out of the box; maak jezelf overbodig (laat burgers het zelf doen)• Analyseer in termen van MKBA• Zoek de samenwerking ipv de concurrentie met anderen• Zoek met gemeenten naar nieuw opdrachtgeverschap• Werk aan een basis voor een nieuw type professional• Zonder deze aanpak bestaansrecht welzijn onder druk.

Maar met veel nieuwe kansen!

Dank u wel