Van hoger hand naar verstedelijkt land •Groep PLP 5 •Susanne Essers •Bram van ’t Hullenaar...

50
Van hoger hand naar Van hoger hand naar verstedelijkt land verstedelijkt land Groep PLP 5 Susanne Essers Bram van ’t Hullenaar Bastiaan Kok Willem Leenders Remco Lenssinck Mark Spanjers Tanguy Vanloqueren

Transcript of Van hoger hand naar verstedelijkt land •Groep PLP 5 •Susanne Essers •Bram van ’t Hullenaar...

Page 1: Van hoger hand naar verstedelijkt land •Groep PLP 5 •Susanne Essers •Bram van ’t Hullenaar •Bastiaan Kok •Willem Leenders •Remco Lenssinck •Mark Spanjers.

Van hoger hand naar verstedelijkt landVan hoger hand naar verstedelijkt land

• Groep PLP 5• Susanne Essers

• Bram van ’t Hullenaar

• Bastiaan Kok

• Willem Leenders

• Remco Lenssinck

• Mark Spanjers

• Tanguy Vanloqueren

Page 2: Van hoger hand naar verstedelijkt land •Groep PLP 5 •Susanne Essers •Bram van ’t Hullenaar •Bastiaan Kok •Willem Leenders •Remco Lenssinck •Mark Spanjers.

Opzet presentatieOpzet presentatie

• Inleiding• Eerste doel- en vraagstelling• Huidige situatie• Huidige plannen• Visie• Tweede doel- en vraagstelling

• Actoren• Planningssysteem• Wat ging er mis in Gelderland?• Wat ging er mis in Limburg?• Conclusies• Aanbevelingen

Planologisch LeerProject ‘Van hoger hand naar verstedelijkt hand’ - Katholieke Universiteit Nijmegen, juni 2000

Page 3: Van hoger hand naar verstedelijkt land •Groep PLP 5 •Susanne Essers •Bram van ’t Hullenaar •Bastiaan Kok •Willem Leenders •Remco Lenssinck •Mark Spanjers.

Doel -en vraagstellingDoel -en vraagstelling

Doelstelling:• Het analyseren van de verstedelijking in het gebied Nijmegen-Mook ten

einde inzicht te krijgen in de huidige ruimtelijke problematiek.

Vraagstelling:• Wat is, vanuit de historische ontwikkeling, de huidige situatie en vanuit

de mogelijke toekomstige ontwikkelingen gezien, het probleem dat zich voordoet voor het gebied Nijmegen-Mook?

Planologisch LeerProject ‘Van hoger hand naar verstedelijkt hand’ - Katholieke Universiteit Nijmegen, juni 2000

Page 4: Van hoger hand naar verstedelijkt land •Groep PLP 5 •Susanne Essers •Bram van ’t Hullenaar •Bastiaan Kok •Willem Leenders •Remco Lenssinck •Mark Spanjers.

1. Hoe is de ruimtelijke invulling van het gebied Nijmegen-Mook, gezien vanuit de historische ontwikkeling, tot stand gekomen?

2. wat is de ruimtelijke invulling van dit gebied op dit moment, met andere woorden wat is de feitelijke situatie?

3. Hoe ziet het huidige plan met betrekking tot de toekomstige ontwikkeling van dit gebied eruit?

Deelvragen:

Planologisch LeerProject ‘Van hoger hand naar verstedelijkt hand’ - Katholieke Universiteit Nijmegen, juni 2000

Page 5: Van hoger hand naar verstedelijkt land •Groep PLP 5 •Susanne Essers •Bram van ’t Hullenaar •Bastiaan Kok •Willem Leenders •Remco Lenssinck •Mark Spanjers.

4. Hoe is het verstedelijkingsvraagstuk in het gebied te omschrijven vanuit de volgende invalshoeken?

• het aanééngroeien van de dorpen malden, Molenhoek en Mook en het verlies van hun identiteit hierbij?

• het verlies van landschappelijke-, natuur- en ecologische waarden?• het algemene beleid op het gebied verstedelijking vanuit het rijk?• het creëren van een maatschappelijk duurzame ontwikkeling?• de schaarste aan ruimte zoals die in het gebied Nijmegen-Mook is?• de duurzaamheid?

5. Wat is het standpunt ten aanzien van de verstedelijking van het gebied tussen Nijmegen en Mook. En met welke argumentatie?

Planologisch LeerProject ‘Van hoger hand naar verstedelijkt hand’ - Katholieke Universiteit Nijmegen, juni 2000

Page 6: Van hoger hand naar verstedelijkt land •Groep PLP 5 •Susanne Essers •Bram van ’t Hullenaar •Bastiaan Kok •Willem Leenders •Remco Lenssinck •Mark Spanjers.

Gebiedsafbakening:

Planologisch LeerProject ‘Van hoger hand naar verstedelijkt hand’ - Katholieke Universiteit Nijmegen, juni 2000

Page 7: Van hoger hand naar verstedelijkt land •Groep PLP 5 •Susanne Essers •Bram van ’t Hullenaar •Bastiaan Kok •Willem Leenders •Remco Lenssinck •Mark Spanjers.

Conclusies huidige situatieConclusies huidige situatie

• De kernen Malden, Molenhoek en Mook dreigen aan elkaar te groeien (langs de rijksweg). Mook en Molenhoek zijn reeds aan elkaar vastgegroeid.

• Deze kernen verliezen hierdoor hun eigen identiteit.• Het landschap is sterk versnipperd geraakt.• De natuur- en landschappelijke waarden zijn geminimaliseerd.• De ruimte is schaars (Maas-Waalkanaal, stuwwallencomplex).• Er komen veel verschillende functies in het gebied voor• De druk op het open- en landschappelijk waardevolle gebieden wordt

groot.

Planologisch LeerProject ‘Van hoger hand naar verstedelijkt hand’ - Katholieke Universiteit Nijmegen, juni 2000

Page 8: Van hoger hand naar verstedelijkt land •Groep PLP 5 •Susanne Essers •Bram van ’t Hullenaar •Bastiaan Kok •Willem Leenders •Remco Lenssinck •Mark Spanjers.

Maximaal landschappelijk/ ecologisch model• Maximale ruimte voor ecologische en natuurwaarden• Open ruimte dient zo groot mogelijk te blijven• Uitbreidingslocaties voor woningbouw zijn uitgesloten

Verstedelijkingmodel• Maximale verstedelijking van het gebied• Beide gemeenten realiseren in het centrale gedeelte van het gebied een

maximale hoeveelheid woningbouw

Afstemmingsmodel• Afstemming tussen twee voorgaande modellen

Drie modellen ontwikkelingsvisie gemeenten Heumen en Mook en Middelaar:

Planologisch LeerProject ‘Van hoger hand naar verstedelijkt hand’ - Katholieke Universiteit Nijmegen, juni 2000

Page 9: Van hoger hand naar verstedelijkt land •Groep PLP 5 •Susanne Essers •Bram van ’t Hullenaar •Bastiaan Kok •Willem Leenders •Remco Lenssinck •Mark Spanjers.

Maximaal landschappelijk/ ecologisch model• Maximale ruimte voor ecologische en natuurwaarden• Open ruimte dient zo groot mogelijk te blijven• Uitbreidingslocaties voor woningbouw zijn uitgesloten

Verstedelijkingmodel• Maximale verstedelijking van het gebied• Beide gemeenten realiseren in het centrale gedeelte van het gebied een

maximale hoeveelheid woningbouw

Afstemmingsmodel• Afstemming tussen twee voorgaande modellen

Drie modellen ontwikkelingsvisie gemeenten Heumen Drie modellen ontwikkelingsvisie gemeenten Heumen en Mook en Middelaar:en Mook en Middelaar:

Planologisch LeerProject ‘Van hoger hand naar verstedelijkt hand’ - Katholieke Universiteit Nijmegen, juni 2000

Page 10: Van hoger hand naar verstedelijkt land •Groep PLP 5 •Susanne Essers •Bram van ’t Hullenaar •Bastiaan Kok •Willem Leenders •Remco Lenssinck •Mark Spanjers.

• voorzien lokale woningbehoefte op lange termijn• woningbouw uitbreiding leidt tot vergroting draagkracht voorzieningen• uitbreiding bedrijvigheid levert economische voordelen beide gemeenten• verschillende dagrecreatieve voorzieningen kan zorgen voor diversificatie aan

werkgelegenheid

Belangrijkste argumenten voor uitbreiding woningbouw Belangrijkste argumenten voor uitbreiding woningbouw en bedrijvigheid:en bedrijvigheid:

Planologisch LeerProject ‘Van hoger hand naar verstedelijkt hand’ - Katholieke Universiteit Nijmegen, juni 2000

Page 11: Van hoger hand naar verstedelijkt land •Groep PLP 5 •Susanne Essers •Bram van ’t Hullenaar •Bastiaan Kok •Willem Leenders •Remco Lenssinck •Mark Spanjers.

• natuur en landschappelijke waarden gaan grotendeels verloren• de ruimtelijke scheiding tussen Malden en Molenhoek verdwijnt, waardoor

verlies identiteit en kleinschaligheid kernen • zichtlijnen verdwijnen• urbane zone ten zuiden van Nijmegen wordt uitgebreid• de overgang tussen nieuwbouw en bedrijvigheid kan problemen opleveren

i.v.m. milieuoverwegingen

Negatieve gevolgen voor sociale en ecologische Negatieve gevolgen voor sociale en ecologische waarden:waarden:

Planologisch LeerProject ‘Van hoger hand naar verstedelijkt hand’ - Katholieke Universiteit Nijmegen, juni 2000

Page 12: Van hoger hand naar verstedelijkt land •Groep PLP 5 •Susanne Essers •Bram van ’t Hullenaar •Bastiaan Kok •Willem Leenders •Remco Lenssinck •Mark Spanjers.

Geconcentreerd bouwen:• opvang in Vinex locaties (Waalsprong ???)• doel is o.a. het sparen van natuur en landschap

De Ecologische HoofdStructuur:• gering potentieel bouwgebied• bouwen levert veel belangenconflicten op

Beleid rijk en provincieBeleid rijk en provincie

Planologisch LeerProject ‘Van hoger hand naar verstedelijkt hand’ - Katholieke Universiteit Nijmegen, juni 2000

Page 13: Van hoger hand naar verstedelijkt land •Groep PLP 5 •Susanne Essers •Bram van ’t Hullenaar •Bastiaan Kok •Willem Leenders •Remco Lenssinck •Mark Spanjers.

• Toekomstbeeld Malden en Mook worden wijken van Nijmegen, verliezen eigen identiteit. Verlies hoogwaardige natuur- ecologische- en landschappelijke waarden.

• Moet er wel gebouwd worden? Waalsprong?• Stedenbouwkundig: door aanééngroeien dorpen verdwijnen zichtlijnen• Duurzaamheid economisch gezien voordelen, ecologisch en sociaal nadelen

zoals verslechterde woonomgeving en slechte verbindingen met groen• Economisch voordeel te halen uit (dag)toerisme• Rijksbeleid: geconcentreerd bouwen in Vinexlocaties (Waalsprong) en EHS.

Waarom geen verdere verstedelijking toelatenWaarom geen verdere verstedelijking toelaten

Planologisch LeerProject ‘Van hoger hand naar verstedelijkt hand’ - Katholieke Universiteit Nijmegen, juni 2000

Page 14: Van hoger hand naar verstedelijkt land •Groep PLP 5 •Susanne Essers •Bram van ’t Hullenaar •Bastiaan Kok •Willem Leenders •Remco Lenssinck •Mark Spanjers.

Doelstelling: • Het analyseren van de verticale coördinatie van het rijksbeleid naar lagere

overheden, het in kaart brengen van horizontale coördinatie binnen de verschillende planniveaus en het analyseren van de invloed van marktpartijen en belangengroepen op het beleid van de verschillende overheden, ten einde inzicht te krijgen in, welke coördinatiemechanismen en beleid van welke actoren hebben op welke manier het gebied tussen Nijmegen en Mook laten verstedelijken.

Vraagstelling:• Welke coördinatiemechanismen en beleid van welke actoren hebben op

welke manier, het gebied tussen Nijmegen en Mook laten verstedelijken? Op basis van welke argumentatie? En welke aanbevelingen kunnen er aan de verschillende actoren gedaan worden?

Tweede doel- en vraagstellingTweede doel- en vraagstelling

Planologisch LeerProject ‘Van hoger hand naar verstedelijkt hand’ - Katholieke Universiteit Nijmegen, juni 2000

Page 15: Van hoger hand naar verstedelijkt land •Groep PLP 5 •Susanne Essers •Bram van ’t Hullenaar •Bastiaan Kok •Willem Leenders •Remco Lenssinck •Mark Spanjers.

1. Welke actoren hebben invloed op de planvorming in het gebied tussen Nijmegen en Mook? En hoe zijn deze actoren in de theorie van Chapin onder te verdelen?

• Belangengroepen • Marktpartijen • Overheden

2. Wat is de invloed van marktpartijen en belangengroepen op de planvorming geweest?

• Wat zijn de belangen van de verschillende belangengroepen en marktpartijen? En hoe is de verhouding van deze belangen ten opzichte van elkaar? (cognitieve aspecten van van der Cammen)

• Welke visie (doelstelling) hebben zij met betrekking tot de probleemsituatie? (cognitieve aspecten)

• Hoe proberen de belangengroepen en de marktpartijen de planvorming te beïnvloeden en hun doelstellingen te kunnen realiseren? (actieaspecten)

• Volgen de belangengroeperingen en de marktpartijen het bestuurlijk-juridisch kader, zoals de WRO en BRO die voorschrijven? (institutionele aspecten)

OnderzoeksvragenOnderzoeksvragen

Planologisch LeerProject ‘Van hoger hand naar verstedelijkt hand’ - Katholieke Universiteit Nijmegen, juni 2000

Page 16: Van hoger hand naar verstedelijkt land •Groep PLP 5 •Susanne Essers •Bram van ’t Hullenaar •Bastiaan Kok •Willem Leenders •Remco Lenssinck •Mark Spanjers.

3. Wat zijn de te onderscheiden actoren in het Nederlandse planningssysteem en hoe vindt de horizontale en verticale coördinatie tussen de verschillende actoren hierin plaats?

• Hoe beschrijven De Gier, Van Zundert e.a. het Nederlandse planningssysteem?

• Wat zijn de taken van de verschillende overheden? (cognitieve aspecten)• Welk overheidsbeleid geldt als toetsingskader voor deze actoren?

(institutionele aspecten)• Wat zijn de mogelijkheden voor deze overheden om te kunnen interveniëren

binnen de te volgen procedures? (actieaspecten)

Planologisch LeerProject ‘Van hoger hand naar verstedelijkt hand’ - Katholieke Universiteit Nijmegen, juni 2000

Page 17: Van hoger hand naar verstedelijkt land •Groep PLP 5 •Susanne Essers •Bram van ’t Hullenaar •Bastiaan Kok •Willem Leenders •Remco Lenssinck •Mark Spanjers.

4. Welke coördinatiemechanismen en welk beleid zouden op welke manier, met betrekking tot het bereiken van een duurzame ontwikkeling, kunnen falen?

• De gevolgde procedure voor de goedkeuring van een bestemmingsplan.• De mate van flexibiliteit van het beleid.• De interpretatie van het streekplan.• De toetsing van bestemmingsplannen.• De communicatie tussen de verschillende overheden• De doorwerking van inhoudelijk beleid van hogere overheden naar lagere

overheden.

Planologisch LeerProject ‘Van hoger hand naar verstedelijkt hand’ - Katholieke Universiteit Nijmegen, juni 2000

Page 18: Van hoger hand naar verstedelijkt land •Groep PLP 5 •Susanne Essers •Bram van ’t Hullenaar •Bastiaan Kok •Willem Leenders •Remco Lenssinck •Mark Spanjers.

5. Welke plannen hebben mede gezorgd voor de verstedelijking in het gebied tussen Nijmegen en Mook? En wat is de inhoud van deze plannen?

• Jachthuis III 1990• Hoogenhof 1993• Maasveld 1990• Maasveld-Maasstaete 1996

6. Welke coördinatiemechanismen en het beleid van welke actoren hebben op welke manier gefaald, binnen de horizontale en/of verticale coördinatie, in het bereiken van een duurzame ontwikkeling van het gebied tussen Nijmegen en Mook?

Planologisch LeerProject ‘Van hoger hand naar verstedelijkt hand’ - Katholieke Universiteit Nijmegen, juni 2000

Page 19: Van hoger hand naar verstedelijkt land •Groep PLP 5 •Susanne Essers •Bram van ’t Hullenaar •Bastiaan Kok •Willem Leenders •Remco Lenssinck •Mark Spanjers.

De actorenDe actoren

Drie soorten actoren bij ruimtelijke planning:• marktpartijen• belangengroeperingen• overheid planningsstelsel

• (Chapin, 1995)

Planologisch LeerProject ‘Van hoger hand naar verstedelijkt hand’ - Katholieke Universiteit Nijmegen, juni 2000

Page 20: Van hoger hand naar verstedelijkt land •Groep PLP 5 •Susanne Essers •Bram van ’t Hullenaar •Bastiaan Kok •Willem Leenders •Remco Lenssinck •Mark Spanjers.

MarktpartijenMarktpartijen

Gemeenten hebben dus twee rollen:• enerzijds opkomen voor belangen burgers,

• anderzijds verdienen aan gronduitgifte

Standpunten gemeenten:

Heumen rond 1990: alle gronden die eventueel voor woningbouw in aanmerking komen moeten met alle macht volgebouwd worden

Mook en Middelaar: verdiensten uit de gronduitgiften kunnen worden gebruikt voor het bekostigen van alle voorzieningen

Planologisch LeerProject ‘Van hoger hand naar verstedelijkt hand’ - Katholieke Universiteit Nijmegen, juni 2000

Page 21: Van hoger hand naar verstedelijkt land •Groep PLP 5 •Susanne Essers •Bram van ’t Hullenaar •Bastiaan Kok •Willem Leenders •Remco Lenssinck •Mark Spanjers.

BelangengroepenBelangengroepen

Bos en Kuil:

Doelstelling:

Het gebied tussen Malden en Molenhoek beschermen tegen voortgaande verstedelijking, om het gebied met natuur en landschappelijke waarden open te houden

Bovendien:• Regionale woningopvang kan in De Waalsprong • Huidige infrastructuur al zwaar belast

Planologisch LeerProject ‘Van hoger hand naar verstedelijkt hand’ - Katholieke Universiteit Nijmegen, juni 2000

Page 22: Van hoger hand naar verstedelijkt land •Groep PLP 5 •Susanne Essers •Bram van ’t Hullenaar •Bastiaan Kok •Willem Leenders •Remco Lenssinck •Mark Spanjers.

Das en Boom:

Doelstelling:

Het leefgebied van verschillende diersoorten bewaken, behouden en versterken, om het bestaan van de dieren te waarborgen

Bovendien:• Meer verstedelijking tussen Malden en Molenhoek leidt tot uitsterven van

de dieren die daar nog leven.• Bovendien komen nieuwe woningen in De Waalsprong.

Planologisch LeerProject ‘Van hoger hand naar verstedelijkt hand’ - Katholieke Universiteit Nijmegen, juni 2000

Page 23: Van hoger hand naar verstedelijkt land •Groep PLP 5 •Susanne Essers •Bram van ’t Hullenaar •Bastiaan Kok •Willem Leenders •Remco Lenssinck •Mark Spanjers.

OverheidOverheid

De coördinatie tussen overheden vloeit voort uit de afstemming tussen deze actoren.

De afstemming en coördinatie vindt weerslag in het Nederlandse ruimtelijke beleidsstelsel.

In dit ruimtelijke planningssysteem onderscheid in:• verticale coördinatie• horizontale coördinatie

Planologisch LeerProject ‘Van hoger hand naar verstedelijkt hand’ - Katholieke Universiteit Nijmegen, juni 2000

Page 24: Van hoger hand naar verstedelijkt land •Groep PLP 5 •Susanne Essers •Bram van ’t Hullenaar •Bastiaan Kok •Willem Leenders •Remco Lenssinck •Mark Spanjers.

Verticale coördinatie:

Procedures en wetten om beleid van lagere niveaus aan

te passen aan beleid van hogere hand, zodat gemeentelijk

beleid het hogere beleid weerspiegeld.

Hogere niveaus bepalen echter niet in detail inhoud van

beleid van lagere niveaus.

Gevolgen: Beleidsvrijheid & interpretatieverschillen

Planologisch LeerProject ‘Van hoger hand naar verstedelijkt hand’ - Katholieke Universiteit Nijmegen, juni 2000

Page 25: Van hoger hand naar verstedelijkt land •Groep PLP 5 •Susanne Essers •Bram van ’t Hullenaar •Bastiaan Kok •Willem Leenders •Remco Lenssinck •Mark Spanjers.

Horizontale coördinatie:

Op iedere bestuurslaag vindt overleg plaats tussen en wordt rekening gehouden met de verschillende ruimtelijk relevante overheidssectoren

• Horizontale coördinatie verloopt volgens tweesporigheid

• Machtspolitiek & Emancipatie andere beleidsterreinen

• Afname integratiefunctie streekplan

Planologisch LeerProject ‘Van hoger hand naar verstedelijkt hand’ - Katholieke Universiteit Nijmegen, juni 2000

Page 26: Van hoger hand naar verstedelijkt land •Groep PLP 5 •Susanne Essers •Bram van ’t Hullenaar •Bastiaan Kok •Willem Leenders •Remco Lenssinck •Mark Spanjers.

Vergelijking Rijksbeleid met Provinciaal beleidVergelijking Rijksbeleid met Provinciaal beleid

Verstedelijkingsbeleid:

Rijk: * geconcentreerd bouwen / Vinex

Provincie: * Komt terug in streekplannen van Limburg en Gelderland

* Vinex-beleid komt niet terug in streekplannen van 1996

Beleid voor landelijk gebied:

Rijk: * EHS

Provincie: * Komt niet naar voren in deze benaming, geven wel eigen invulling

Planologisch LeerProject ‘Van hoger hand naar verstedelijkt hand’ - Katholieke Universiteit Nijmegen, juni 2000

Page 27: Van hoger hand naar verstedelijkt land •Groep PLP 5 •Susanne Essers •Bram van ’t Hullenaar •Bastiaan Kok •Willem Leenders •Remco Lenssinck •Mark Spanjers.

Bestemmingsplannen die verdere verstedelijking van Bestemmingsplannen die verdere verstedelijking van Heumen mogelijk maakten:Heumen mogelijk maakten:

Bestemmingsplan Jachthuis III (1979 / 1990)• Doel: woningbouw in Malden & sluipverkeer• nieuwe capaciteit: 230 woningen op voorm. grasland• uitbreiding richting Nijmegen / De Elshof

Bestemmingsplan Hoogenhof (1979 / 1993)• Doel: woningbouw voor regionale behoefte in Malden & uitbreiding

centrumvoorzieningen• nieuwe capaciteit voor 898 woningen• uitbreiding richting Molenhoek / De Sluisweg

Planologisch LeerProject ‘Van hoger hand naar verstedelijkt hand’ - Katholieke Universiteit Nijmegen, juni 2000

Page 28: Van hoger hand naar verstedelijkt land •Groep PLP 5 •Susanne Essers •Bram van ’t Hullenaar •Bastiaan Kok •Willem Leenders •Remco Lenssinck •Mark Spanjers.

Falen van de coördinatiemechanismen Gemeente Falen van de coördinatiemechanismen Gemeente HeumenHeumen

Potentiële fouten in: – verticale coördinatie – horizontale coördinatie

Op de aspecten: procedure flexibiliteit toetsing interpretatie communicatie

Planologisch LeerProject ‘Van hoger hand naar verstedelijkt hand’ - Katholieke Universiteit Nijmegen, juni 2000

Page 29: Van hoger hand naar verstedelijkt land •Groep PLP 5 •Susanne Essers •Bram van ’t Hullenaar •Bastiaan Kok •Willem Leenders •Remco Lenssinck •Mark Spanjers.

Verticale coördinatie

Procedureel• Heumen wilde woningen bouwen voor regio en moest dit van GS• Rijk wilde woningbouw op grote locatie bij Nijmegen: Waalsprong

Flexibiliteit• Heumen wilde alle gronden die voor woningbouw in aanmerking kwamen

volbouwen• Streekplan en Rijksbeleid waren te flexibel om dit te verhinderen• veel streekplanherzieningen m.b.t. woningbouwcontingenten• in streekplanuitvoering werden hogere contingenten afgesproken

Toetsing• slecht inzicht totale omvang bestemmingsplannen bij IRO en GS: ieder

klein plan werd snel goedgekeurd / geaccepteerd• IRO had te weinig personeel om kleine plannen te controleren

Planologisch LeerProject ‘Van hoger hand naar verstedelijkt hand’ - Katholieke Universiteit Nijmegen, juni 2000

Page 30: Van hoger hand naar verstedelijkt land •Groep PLP 5 •Susanne Essers •Bram van ’t Hullenaar •Bastiaan Kok •Willem Leenders •Remco Lenssinck •Mark Spanjers.

Interpretatie• tot 1990 dacht Heumen dat streekplan niet toetsingskader was bp• GS gaf Heumen regionale bouwtaak, terwijl toekenning van taak in

streekplan ontbreekt• Rijksbeleid globaal: GS weken uit naar ‘ex-bouwtaak gemeenten’• Door flexibeler streekplan kon Heumen verder bouwen

Communicatie• in het algemeen goed: na ‘89 meer overeenstemming provinciaal en

gemeentelijk beleid• GS heeft nooit aangedrongen op stringenter bp buitengebied:

– geen wettelijke sancties tegen gemeenten bij weigering opdracht– geen interesse GS

Planologisch LeerProject ‘Van hoger hand naar verstedelijkt hand’ - Katholieke Universiteit Nijmegen, juni 2000

Page 31: Van hoger hand naar verstedelijkt land •Groep PLP 5 •Susanne Essers •Bram van ’t Hullenaar •Bastiaan Kok •Willem Leenders •Remco Lenssinck •Mark Spanjers.

Horizontale coördinatie

Procedure• aanwijzingsprocedure voor Jachthuis III nooit doorgezet

Flexibiliteit

Onvoldoende aandacht voor ander ruimtelijk relevant beleid in streekplan: EHS indicatief in provinciaal Begrenzingen- en Beheersplan, maar niet in streekplan vermeld

Toetsing• Slechte coördinatie Inspecties RO en LNV: Wie letten op EHS?

Planologisch LeerProject ‘Van hoger hand naar verstedelijkt hand’ - Katholieke Universiteit Nijmegen, juni 2000

Page 32: Van hoger hand naar verstedelijkt land •Groep PLP 5 •Susanne Essers •Bram van ’t Hullenaar •Bastiaan Kok •Willem Leenders •Remco Lenssinck •Mark Spanjers.

(vervolg Toetsing)• Prioriteit GS en Rijk lagen bij opvang regionale woningbehoefte• Onvoldoende aandacht voor ander ruimtelijk relevant beleid:

– EHS in provinciaal Begrenzingen- en Beheersplan (wel indicatief)– IRO streeft ruimtelijke kwaliteit na, maar weinig aandacht voor EHS

en cultuurhistorische waarden– Gemeenteraad stemde in met bp ondanks Landschapsbeleidsplan

• Toetsers GS lieten meer woningbouw toe dan beleidsmakers

Interpretatie• Beleidstoetsers GS interpreteerden streekplan te ruim

Communicatie

Slechte communicatie tussen beleidsmakers en beleidstoetsers GS

Planologisch LeerProject ‘Van hoger hand naar verstedelijkt hand’ - Katholieke Universiteit Nijmegen, juni 2000

Page 33: Van hoger hand naar verstedelijkt land •Groep PLP 5 •Susanne Essers •Bram van ’t Hullenaar •Bastiaan Kok •Willem Leenders •Remco Lenssinck •Mark Spanjers.

Bestemmingsplannen die verdere verstedelijking van Mook Bestemmingsplannen die verdere verstedelijking van Mook mogelijk maaktenmogelijk maakten

Bestemmingsplan Maasveld 1990• groot uitbreidingsgebied in Mook• 120 woningen vastgesteld in 1991 doel is verdere ontwikkeling van Maasveld ter opvang van de

toekomstige woningbouwbehoefte

Bestemmingsplan Maasveld-Maasstaete 1997• onderdeel van Maasveld 1990, schippersschool met opstallen• inbreidingsgebied• 110 woningen, waarvan 55 voor regionale woningbouwbehoefte

Planologisch LeerProject ‘Van hoger hand naar verstedelijkt hand’ - Katholieke Universiteit Nijmegen, juni 2000

Page 34: Van hoger hand naar verstedelijkt land •Groep PLP 5 •Susanne Essers •Bram van ’t Hullenaar •Bastiaan Kok •Willem Leenders •Remco Lenssinck •Mark Spanjers.

Conclusies Mook: falen van de coördinatiemechanismen Conclusies Mook: falen van de coördinatiemechanismen (verticaal en horizontaal):(verticaal en horizontaal):

Procedure:

verticaal:• goed verlopen, volgens WRO

horizontaal:• goed verlopen

Flexibiliteit:

verticaal: • streekplan is flexibel m.b.t. overhevelingpercentage,

uitbreidingsgebieden toewijzen, bovenlokale woningbehoefte die in de bestemmingsplannen tot uitdrukking moeten komen

horizontaal: • plantoetsers op de provincie beslissen in hoeverre de flexibiliteit van het

streekplan toegepast kan worden op bestemmingsplan

Planologisch LeerProject ‘Van hoger hand naar verstedelijkt hand’ - Katholieke Universiteit Nijmegen, juni 2000

Page 35: Van hoger hand naar verstedelijkt land •Groep PLP 5 •Susanne Essers •Bram van ’t Hullenaar •Bastiaan Kok •Willem Leenders •Remco Lenssinck •Mark Spanjers.

Toetsing:

verticaal: • toetsing van bestemmingsplan via richtcijfers, taakstelling, omgeving,

aard van het gebied, uitwerkingsverplichting• provincie heeft goedkeuring verleend voor bouwen voor bovenlokale

woningbehoefte• taakstelling van de steden was ontoereikend, waardoor landelijke

gemeenten woningbouw moesten opvangen• geen rekening gehouden met Vinexbeleid (Waalsprong)• ‘bouwen voor eigen bevolking’ is geen eenduidig begrip

horizontaal: • toetsers en beleidsmakers gescheiden, kan problemen opleveren• toetsers geven door aan PPC en GS indien een plan niet deugt• toetsing aan ander relevant sectorbeleid

Planologisch LeerProject ‘Van hoger hand naar verstedelijkt hand’ - Katholieke Universiteit Nijmegen, juni 2000

Page 36: Van hoger hand naar verstedelijkt land •Groep PLP 5 •Susanne Essers •Bram van ’t Hullenaar •Bastiaan Kok •Willem Leenders •Remco Lenssinck •Mark Spanjers.

Interpretatie:

verticaal:• streekplan geen goed instrument om verstedelijking af te wijzen;

uitbreiding mag nog steeds, ook al is het onwenselijk• Provinciaal Omgevingsplan Limburg wordt ontwikkeld om dit te

verbeteren• overleg met gemeenten over interpretatie van streekplannen;

onderhandelen kan voorkomen• eigen interpretatie van begrippen

horizontaal:• beleid en uitvoering zijn gescheiden, waardoor het kan voorkomen dat

beleid en begrippen anders worden geïnterpreteerd bij de provincie• gemeente heeft dubbele functie, waardoor zaken anders geïnterpreteerd

kunnen worden

Planologisch LeerProject ‘Van hoger hand naar verstedelijkt hand’ - Katholieke Universiteit Nijmegen, juni 2000

Page 37: Van hoger hand naar verstedelijkt land •Groep PLP 5 •Susanne Essers •Bram van ’t Hullenaar •Bastiaan Kok •Willem Leenders •Remco Lenssinck •Mark Spanjers.

Communicatie:

verticaal:• schriftelijke communicatie verloopt goed• overleg tussen gemeente en provincie bij ontwerpplan

horizontaal:• provincie nauwelijks overleg met gemeente Nijmegen en KAN door

provincie• op provincie beleid en uitvoering gescheiden• coördinatie met ander ruimtelijk relevant beleid is slecht bij de

provincie• Mook heeft overleg met gemeente Heumen en Nijmegen, maar houdt

desondanks geen rekening met Waalsprong

Planologisch LeerProject ‘Van hoger hand naar verstedelijkt hand’ - Katholieke Universiteit Nijmegen, juni 2000

Page 38: Van hoger hand naar verstedelijkt land •Groep PLP 5 •Susanne Essers •Bram van ’t Hullenaar •Bastiaan Kok •Willem Leenders •Remco Lenssinck •Mark Spanjers.

ConclusiesConclusies

Verticale en horizontale coördinatie:

Rijk:

verticaal: • slechte doorwerking EHS en Vinex-beleid• geen eenduidigheid in begrippen• geen instrumenten ontwikkeld om onwenselijke verstedelijking af te

wijzen

horizontaal:• beleid en uitvoering/toetsing gescheiden• tekort aan medewerkers op IRO

Planologisch LeerProject ‘Van hoger hand naar verstedelijkt hand’ - Katholieke Universiteit Nijmegen, juni 2000

Page 39: Van hoger hand naar verstedelijkt land •Groep PLP 5 •Susanne Essers •Bram van ’t Hullenaar •Bastiaan Kok •Willem Leenders •Remco Lenssinck •Mark Spanjers.

Provincie Gelderland:

verticaal:• flexibel steekplan• de gemeente Heumen niet ingelicht dat streekplan juridisch

toetsingskader is• gemeente Nijmegen haalde Vinex-beleid niet; bouwen in Heumen

toegestaan

horizontaal:• weinig rekening houden met ander planologisch relevant beleid

Planologisch LeerProject ‘Van hoger hand naar verstedelijkt hand’ - Katholieke Universiteit Nijmegen, juni 2000

Page 40: Van hoger hand naar verstedelijkt land •Groep PLP 5 •Susanne Essers •Bram van ’t Hullenaar •Bastiaan Kok •Willem Leenders •Remco Lenssinck •Mark Spanjers.

Provincie Limburg:

verticaal:• schriftelijke communicatie is goed• veel vooroverleg over interpretatie streekplan• toetsen van bestemmingsplan aan provinciebeleid• streekplan te flexibel • geen overleg met gemeente Nijmegen en KAN• geen eenduidigheid over 'bouwen voor eigen bevolking'

Horizontaal:• beleid en uitvoering gescheiden• coördinatie met ander relevant planologisch beleid slecht• nauwelijks overleg met provincie Gelderland

Planologisch LeerProject ‘Van hoger hand naar verstedelijkt hand’ - Katholieke Universiteit Nijmegen, juni 2000

Page 41: Van hoger hand naar verstedelijkt land •Groep PLP 5 •Susanne Essers •Bram van ’t Hullenaar •Bastiaan Kok •Willem Leenders •Remco Lenssinck •Mark Spanjers.

Gemeente Heumen:

verticaal:• provinciaal beleid was onduidelijk• geen kennis dat streekplan toetsingskader is• onduidelijk waar Vinex-locatie zou komen; woningbouw toegelaten

horizontaal:• overleg met gemeente Nijmegen en Mook, werken echter los van elkaar• afstemming met eigen Landschapsbeleidsplan niet gelukt• geen rekening gehouden met Waalsprong• conflict door dubbele functie van gemeente; marktpartij en overheid

Planologisch LeerProject ‘Van hoger hand naar verstedelijkt hand’ - Katholieke Universiteit Nijmegen, juni 2000

Page 42: Van hoger hand naar verstedelijkt land •Groep PLP 5 •Susanne Essers •Bram van ’t Hullenaar •Bastiaan Kok •Willem Leenders •Remco Lenssinck •Mark Spanjers.

Gemeente Mook en Middelaar:

verticaal:• overleg met provincie bij ontwerpen van bestemmingsplan• overleg met provincie over interpretatie streekplan• geen eenduidigheid over 'bouwen voor eigen bevolking'

horizontaal:• overleg met Heumen en Nijmegen en KAN, wel apart werken van elkaar• geen rekening gehouden met Waalsprong• conflict door dubbele functie van gemeente; marktpartij en overheid

Planologisch LeerProject ‘Van hoger hand naar verstedelijkt hand’ - Katholieke Universiteit Nijmegen, juni 2000

Page 43: Van hoger hand naar verstedelijkt land •Groep PLP 5 •Susanne Essers •Bram van ’t Hullenaar •Bastiaan Kok •Willem Leenders •Remco Lenssinck •Mark Spanjers.

Inspectie R.O. oost:

verticaal:• teveel vrijheid gegeven aan gemeenten bij uitbreiding• goed overleg met PPC• provincie niet aangegeven dat ze de gemeente teveel vrijheid geven en

streekplan niet laten uitwerken

horizontaal:• te weinig medewerkers• beleid en uitvoering gescheiden

Inspectie R.O. zuid:

verticaal: • te weinig mogelijkheden om onwenselijke verstedelijking af te keuren• overleg met provincie

horizontaal:• beleid en uitvoering gescheiden

Planologisch LeerProject ‘Van hoger hand naar verstedelijkt hand’ - Katholieke Universiteit Nijmegen, juni 2000

Page 44: Van hoger hand naar verstedelijkt land •Groep PLP 5 •Susanne Essers •Bram van ’t Hullenaar •Bastiaan Kok •Willem Leenders •Remco Lenssinck •Mark Spanjers.

AanbevelingenAanbevelingenRijk o.a.:• beter letten op de kwalitatieve kant van de woningmarkt • Vinexbeleid en EHS beter laten doorwerken in streekplannen• beter letten op de procedurele gang van zaken • meer communicatie tussen overheden van andere provincies • de afdelingen beleid en uitvoering samenvoegen• bepaalde begrippen beter verduidelijken• een groter instrumentarium geven aan IRO: meer macht

Planologisch LeerProject ‘Van hoger hand naar verstedelijkt hand’ - Katholieke Universiteit Nijmegen, juni 2000

Page 45: Van hoger hand naar verstedelijkt land •Groep PLP 5 •Susanne Essers •Bram van ’t Hullenaar •Bastiaan Kok •Willem Leenders •Remco Lenssinck •Mark Spanjers.

Provincie Gelderland o.a.:• gemeentes eerder en "harder" op de vingers tikken • de streekplannen in de toekomst meer gebiedsgericht opstellen• betere controle op gemeente• meer juridische macht • zorgen dat steden hun Vinexbeleid halen• meer rekening houden met ander planologisch relevant beleid

Planologisch LeerProject ‘Van hoger hand naar verstedelijkt hand’ - Katholieke Universiteit Nijmegen, juni 2000

Page 46: Van hoger hand naar verstedelijkt land •Groep PLP 5 •Susanne Essers •Bram van ’t Hullenaar •Bastiaan Kok •Willem Leenders •Remco Lenssinck •Mark Spanjers.

Provincie Limburg o.a.:• strakker streekplan• de communicatie tussen overheden van andere provincies en KAN toenemen

en kunnen de afdelingen beleid en uitvoering samenvoegen• het dorp Mook in relatie tot Nijmegen en omgeving plaatsen • de richtcijfers bekijken in relatie tot het begrip eigen bevolking en regionale

woningbehoefte • het streekplan aanpassen, om niet-wenselijke verstedelijking te stoppen• zorgen dat steden hun taakstelling halen

Planologisch LeerProject ‘Van hoger hand naar verstedelijkt hand’ - Katholieke Universiteit Nijmegen, juni 2000

Page 47: Van hoger hand naar verstedelijkt land •Groep PLP 5 •Susanne Essers •Bram van ’t Hullenaar •Bastiaan Kok •Willem Leenders •Remco Lenssinck •Mark Spanjers.

Gemeente Heumen o.a.:

• beter verdiepen in het juridische ruimtelijke ordeningssysteem• aantonen dat gemeente bouwt voor de "eigen bevolking" en dit begrip moet

duidelijk worden gedefinieerd • rekening houden met Waalsprong• meer rekening houden met Landschapsbeleidsplan• de gemeente moet geen marktpartij worden maar ook investeren in de

leefomgeving

Planologisch LeerProject ‘Van hoger hand naar verstedelijkt hand’ - Katholieke Universiteit Nijmegen, juni 2000

Page 48: Van hoger hand naar verstedelijkt land •Groep PLP 5 •Susanne Essers •Bram van ’t Hullenaar •Bastiaan Kok •Willem Leenders •Remco Lenssinck •Mark Spanjers.

Gemeente Mook en Middelaar o.a.:• meer communicatie tussen overheden van andere gemeentes en provincies • meer in relatie tot Nijmegen en omgeving plaatsen• beargumenteerde bestemmingsplannen geven, met duidelijke noodzaak

woningnood, i.p.v. woningbehoefte. • rekening houden met Waalsprong• geen marktpartij worden, maar ook investeren in de leefomgeving, met

daarbij ook open gebieden en behoud van groen.

Planologisch LeerProject ‘Van hoger hand naar verstedelijkt hand’ - Katholieke Universiteit Nijmegen, juni 2000

Page 49: Van hoger hand naar verstedelijkt land •Groep PLP 5 •Susanne Essers •Bram van ’t Hullenaar •Bastiaan Kok •Willem Leenders •Remco Lenssinck •Mark Spanjers.

Inspectie Ruimtelijke Ordening Oost o.a.:• meer communiceren met de andere IRO’s• de communicatie met de provincies en de gemeentes beter• betere controle uitvoeren op de provinciale en gemeentelijke plannen• meer macht en middelen krijgt• elk ingediend plan moet zorgvuldig worden getoetst aan het Rijksbeleid

Inspectie Ruimtelijke Ordening Zuid o.a.:• letten op de kwalitatieve kant van de woningmarkt • meer communiceren met andere overheden • bijdrage leveren aan het plaatsen van Mook in relatie tot Nijmegen en

omgeving • richtcijfers bekijken in relatie tot het begrip eigen bevolking en regionale

woningbehoefte• een groter instrumentarium krijgen, om toch meer 'macht' te verwerven

Planologisch LeerProject ‘Van hoger hand naar verstedelijkt hand’ - Katholieke Universiteit Nijmegen, juni 2000

Page 50: Van hoger hand naar verstedelijkt land •Groep PLP 5 •Susanne Essers •Bram van ’t Hullenaar •Bastiaan Kok •Willem Leenders •Remco Lenssinck •Mark Spanjers.

Wij danken u voor uw aandachtWij danken u voor uw aandacht

Planologisch LeerProject ‘Van hoger hand naar verstedelijkt hand’ - Katholieke Universiteit Nijmegen, juni 2000