Vakblad Installatie en Sanitair

52
nummer 8 Woonbeurs: consumenten kietelen met sanitairnieuws Installatieconcepten bieden ruimte voor duurzaamheid Afgebrand bedrijf herrijst uit de as 49e jaargang • oktober 2011 www.installatie.nl Vakdocenten uit de praktijk: schaars maar goud waard

description

Vakblad voor de gehele installatiebranche

Transcript of Vakblad Installatie en Sanitair

Page 1: Vakblad Installatie en Sanitair

nummer 8

Woonbeurs: consumentenkietelen met sanitairnieuws

Installatieconcepten biedenruimte voor duurzaamheid

Afgebrand bedrijfherrijst uit de as

49e jaargang • oktober 2011www.installatie.nl

Vakdocenten uit de praktijk: schaars maar goud waard

01_Cover 10-10-11 09:10 Pagina 1

Page 2: Vakblad Installatie en Sanitair

Lekkerbezig (blijven)

Alles voor de badkamer en meer!

Gemak heeft ’n naam. U kent dat wel: lekker bezig en dan… misgrijpen op

een onderdeel of gereedschap. Dan is het goed om te weten dat er altijd wel

een Plieger Express of afhaalbalie in de buurt is. Zo kunt u uw planning

halen en uw klant blij maken. Weer zo’n goed idee van Plieger.

Plieger B.V. Zaltbommel, telefoon 0 418-682 68 2

Page 3: Vakblad Installatie en Sanitair

MAKING MODERN LIVING POSSIBLE

Laat uw klanten kennismaken met Danfoss Link & living connect®, het draadloze systeem waarmee ze met het grootste gemak de verwarming optimaal regelen en energie besparen. Danfoss Link maakt gebruik van de betrouwbare Z-Wave technologie om vanaf één centraal punt living connect® radiatorthermostaten in het hele pand aan te sturen. Met dit systeem biedt u comfortverbetering, gebruiksgemak en energiebesparing waar uw klanten om staan te springen.

Draadloze verwarming.Meer gemak voor uw klanten, meer winst voor u.

Danfoss Link & living connect®

Danfoss Link stuurt vanuit één punt tot 30 living connect® thermostaten aan, om het hele pand efficiënt te verwarmen.

thermostaten

30

Creëer meer omzet | Bel 010 249 21 10 | Kijk op www.danfoss.com/living | Adviseer living by Danfoss

PRO_network_NL_235x335.indd 1 06/10/11 11.46

Page 4: Vakblad Installatie en Sanitair

4

INHOUDJournaal 6Project: renovatie tot Toppphuis in Rotterdam 14Interview Ton Glissenaar (KvK) over bedrijfsovername 16Klimaatbeheersing monument via WarmBouwen 18

Productnieuws 20

Energieneutraal appartement met plug&play-installatie 26Energie uit in waterzak opgeslagen regenwater 28

SanitairDesign: badkamernoviteiten op Woonbeurs 30Showroom Sanitairwinkel.nl in Rosmalen 32Productnieuws sanitair 37

OndernemenPersoneel: hoe een team wel succesvol kan zijn 40Vakdocenten uit de praktijk: jongeren uitdagen 42Baderie Woerden: het verhaal ná de brand 46Geld en regels 49Installateur in beeld: Jos Diender 50

Op dit moment worden inopdracht van woningcorporaties52 bestaande huurhuizen gere-noveerd tot Toppphuis, een duur-zaam concept voor bestaandebouw met bijzondere installatie-componenten. Naast de nieuwe,op maat aangepaste convectorbestaat het installatiegedeelteverder uit een zonneboiler en PV-panelen.

14

Huurwoningen duurzaam gerenoveerd tot Toppphuis

Wat is uw installatiebedrijf nu écht waard?Bedrijfsovernames zijn hot. Hetaanbod MKB-installatiebedrij-ven is veel groter dan de vraag,en dat heeft – samen met deeconomische malaise – zijnweerslag op de prijs en hetondernemersklimaat. Ton Glissenaar van de Kamervan Koophandel ging via semi-nars samen met KPMG inNederland de boer op. Omdater kansen zijn voor kopende en verkopende ondernemers.Glissenaar: “Er is veel meerbeïnvloedbaar dan onder -nemers denken.”

16

Maandelijks magazine voor installerende bedrijvenen adviseurs in Nederland en België

Sanitair, gas, water, verwarming en lucht-behandeling, dakbedekking, milieu, woningbouwen energievoorziening.

Redactieadres:Informaticaweg 3c7007 CP DoetinchemPostbus 3617000 AJ Doetinchemtel.: (088) 294 49 00

Hoofdredactie: Eddy Buiting, tel.: (088) 294 49 11 ([email protected])

Redactie:Chantal Slutter, tel.: (088) 294 49 05([email protected])Ellen Holler ([email protected])

Eindredactie:Gerrit Kobus, tel.: (088) 294 49 04 ([email protected])

Directie:Egbert van Hes, algemeen directeurBouke Hoving, financieel directeurGerbert Tiecken, uitgeefdirecteur

Uitgever:Rex Bierlaagh

Commercieel manager: Rens Sturrus

Advertenties:Rens Sturrus (buitendienst), tel.: (088) 294 49 30([email protected])Dorothé Hollander (binnendienst), tel.: (088) 294 49 35([email protected])

Redactiesecretariaat:Astrid van Amerongen, tel.: (088) 294 49 00

Prepress:Zeedesign, Witmarsum

Marketing Manager:Inge van Ditshuizen, Marketing Strateeg Bouwmedia([email protected])

Abonnementen:Abonnementsprijs: € 172,00 (excl. 6% BTW) per jaar voor 10 nummers. Buitenland op aanvraag.

Klantenservice:Voor opgave abonnementen, wijzigingen en informatie: Eisma mediagroep abonneeservice, postbus 2238, 5600 CE Eindhoven tel.: (088) 226 66 47, [email protected]

Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstipingaan. Opgave via de website of bij onzeKlantenservice. Abonnementen lopen automatischdoor, tenzij uiterlijk 30 dagen voor de vervaldatumbij onze Klantenservice wordt opgezegd. Dit kan schriftelijk, telefonisch of per e-mail. Ook voor informatie over uw lopende abonnementkunt u contact opnemen met onze Klantenservice.

Betaling abonnementen:Via automatische incasso of acceptgiro Friesland Bank Zaailand 1088911 BN LeeuwardenBankrekening nr: 29.30.07.381IBAN nr: NL61FRBK0293007381 BIC: FRBKNL2L

Algemene voorwaarden:Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opge-slagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, ofopenbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzijelektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opname ofenige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijketoestemming van de uitgever. Uitgever en auteurs verkla-ren dat deze uitgave op zorgvuldige wijze en naar besteweten is samen gesteld, evenwel kunnen uitgever enauteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid ofvolledigheid van de informatie. Uitgever en auteurs aan-vaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voorschade, van welke aard ook, die het gevolg is van hande-lingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoeldeinformatie. Gebruikers van deze uitgave wordt metnadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd tegebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennisen ervaring en de te gebruiken informatie te controleren’.

Uitgave: Eisma Media Groep, Postbus 340, 8901 BC Leeuwarden

Druk:Veldhuis Media, Raalte

©2011 Eisma BouwMedia BV, Leeuwarden.ISSN: 0020-2096

NUMMER 8 OKTOBER 2011

nummer 8

Woonbeurs: consumentenkietelen met sanitairnieuws

Installatieconcepten biedenruimte voor duurzaamheid

Afgebrand bedrijfherrijst uit de as

49e jaargang • oktober 2011www.installatie.nl

Vakdocenten uit de praktijk: schaars maar goud waard

04-05_inhoud 10-10-11 12:36 Pagina 4

Page 5: Vakblad Installatie en Sanitair

5

REDACTIONEEL

28

Waterzak voor energieopslag in kruipruimte

De nachtmerrie van elke ondernemer werdwerkelijkheid voor Ron van Dijk. Zijn netovergenomen installatiebedrijf met sani-tairshowroom, Baderie Woerden, branddevorig jaar voor zijn ogen af. Wat volgde waseen traject van rouw, verwerking, tegen-werking en wederopbouw. Het bijzondererelaas van een onderneming die zowel letterlijk als figuurlijk uit de as herrijst.

Energie uit regenwater: hetkan. KlimaRain Solutions ont-wikkelde samen met hetbedrijf EFraRain, een warmte-pompinstallatie met regen -water als bron. De energie-opwekkende waterzak isinmiddels toegepast in eenwoning in Weesp.

46

Installatiebedrijf herbouwen na allesvernietigende brand

Ooit heb ik aspiraties gehad om voor de klas testaan. De bewondering voor vakdocenten isgebleven. En dan niet voor de theoretischemethodevolgers die zelfs op de gebaande padende middenweg blijven bewandelen. Mijn voor-liefde ging uit naar de verhalenvertellers; dedocenten die naast dat ze vakidioot waren,vooral teerden op eigen ervaringen, anekdotes,waarnemingen uit de praktijk en een visie waareen leerling zich aan vast kon klampen; nietvooringenomen, maar zelf meegemaakt. Geenpoespas, maar wel ambitie. Betrokken. Lerarendoceren niet alleen, ze verkopen ook een vak.Een mooi vak.Nu begin oktober de World Skills in Londenstartte – met ook weer Nederlandse parade-paardjes uit de techniekopleidingen – klinkt deroep om goed praktijkonderwijs voor de zoveel-ste keer. De installatietechniek loopt niet overvan jeugdige aanwas, veel uitval, slechte aan-sluiting, te weinig stageplaatsen: u kent de ver-halen. Maar ligt het aan de jeugd, hét systeem,de markt of het salarisstrookje?Het mkb-bedrijf heeft een belangrijke rol in hetbinden en boeien van de nieuwe generatie. Eenstagiair is geen sluitpost, maar een investering.Denk bij het vergrijzen van het personeels -bestand eens aan de toekomst. Geef uw ervarenrotten, herintreders, praktijktijgers met fysiekeproblemen, of andere wandelende encyclope-dieën op het gebied van installatietechniek eentaak erbij: kennis overdragen. In het bedrijf, of inhet reguliere onderwijs. Op pagina 42 leest ueen dubbelportret van twee praktijkmannen die ‘gewoon’ voor de klas staan. Niet alleen uitbeperking, maar ook uit een vorm van idealis-me: relevant wíllen zijn. Elke praktijkervaringdie onovergedragen in het putje van (pre)pen -sioen en WIA verdwijnt, moet net zo betreurdworden als elke jonge knul die afhaakt in zijnpraktijkopleiding. Het staat misschien wel inrelatie tot elkaar. Goede praktijkdocenten, in de schoolbanken én in het werkveld zijn goudwaard.

Eddy [email protected]

NUMMER 8 OKTOBER 2011

En verder op www.installatie.nl:- Installatiebedrijven kansrijk in zorgsector. Uneto-VNI biedt stappenplan- Design sanitair: fotoverslag van internationale beurs Cersaie in Bologna- Actuele projectinformatie met duurzame installatietechniek- Nieuwste installatie- en sanitairproducten op een rij- Installatiefouten: de weerbarstige praktijk met een knipoog in beeld- Weblogs van Erik Bek en Eddy Buiting

Volg ons opwww.twitter.com/installatie

Voor de klas

04-05_inhoud 10-10-11 12:36 Pagina 5

Page 6: Vakblad Installatie en Sanitair

Uneto-VNI mist concrete aandacht voor energiebesparing en verduur-zaming in de Miljoenennota. De branchevereniging ziet met lede ogenaan hoe stimuleringsregelingen verdwijnen, zo is af te lezen uit deofficiële reactie op de kabinetsplannen.

De koepel voor de installatiebranche mist nog altijd een ondubbelzin-nige keuze van dit kabinet voor energiebesparing en verduurzaming.De vereniging pleit voor goedkope leningen voor investeringen inenergiebesparing in bestaande woningen en voortzetting van hetprogramma Meer Met Minder. Én voor een meer verplichtend karak-ter van het Energielabel, fiscale vergroening en het actief stimulerenvan de totstandkoming van Energy Service Companies (ESCo’s). Hetdoel: een positief effect op de energiebesparingsmarkt.Uit de Miljoenennota blijkt dat de zorgkosten een steeds groter deelvan de overheidsuitgaven uitmaken. Het op grote schaal levensloop-bestendig maken van woningen is daarvoor volgens Uneto-VNI een

belangrijk instrument. De overheid zou de regiefunctie moetennemen en de betrokken partijen (installateurs, aannemers, zorginstel-lingen, woningcorporaties en gemeenten) bij elkaar moeten brengenom deze ontwikkeling in gang te zetten. De door Uneto-VNI samenmet TNO ontwikkelde aanpak, zou daarbij als leidraad kunnen die-nen, meldt de brancheorganisatie.Het budget voor het verbeteren van het binnenklimaat van scholenwordt afgebouwd naar nul. “Grote aantallen leerlingen zijn hiervande dupe, aangezien het bewezen is dat een slecht binnenklimaat deschoolprestaties negatief beïnvloedt”, zegt Uneto-VNI, die pleit voorhet schrappen van deze bezuiniging. “De installatiebranche is vooreen belangrijk deel afhankelijk van investeringen in nieuwbouw vanwoningen. De overheid zou een actieve rol moeten spelen om denieuwbouw van woningen weer op gang te brengen.” Ook in de utili-teit zijn maatregelen noodzakelijk. De overheid zou hierbij het voor-touw moeten nemen, aldus Uneto-VNI.

6NUMMER 8 OKTOBER 2011

JournaalUneto-VNI: geen duurzame Miljoenennota

Op het dak van de Hogeschool Utrecht is eenproeftuin voor duurzame installatietechniekingericht. Het is een van de eerste vijf dakenin het Duurzame Dakenplan van de provincieUtrecht. De tuin met een omvang van 500 m2

en tien verschillende daktechnieken vormt debasis voor uitdagend techniekonderwijs metpraktijkopstellingen van deze tijd. De tuinlevert de opgewekte elektriciteit waar moge-lijk terug aan het net. De opgewekte warmtewordt gebruikt als warm tapwater en ver-

warming. De mogelijkheden voor koelingmet warmte worden onderzocht.De provincie Utrecht werkt samen met deHogeschool Utrecht en andere partners uitde regio aan technieken die onafhankelijkzijn van fossiele brandstoffen. In daken ziteen enorm potentieel voor het toepassenvan duurzame energietechnieken zoals zonnepanelen, -boilers en andere innova-tieve dakbedekking. Hiermee is energie-winst te behalen.

Een uitgebreid aanbod van merken en produc-ten en een goede verkoopbenadering zijn vol-gens consumenten de belangrijke aspectenvan een showroom voor sanitair. Detaillistenen installateurs kunnen hun showroom vaaknog beter afstemmen op deze wensen enbehoeften. Dit blijkt uit een recent onderzoekvan BouwKennis.

De helft van de consumenten oriënteert zichop nieuw sanitair via een bezoek aan eenwinkel of showroom. Aanbod en verkoop -benadering zijn daarbij met name belangrijk.Een ruim aanbod van sanitair is voor 64%van de consumenten van belang, veel merken

voor 46%. Bij de verkoopbenadering wordtdeskundig, vriendelijk personeel dat de tijdneemt, belangrijk gevonden. De uitstralingvan de showroom is van minder belang.Consumenten hechten meer waarde aanassortiment en de kunde. Dat ze soms moe-ten wachten tot ze geholpen worden, wordtniet als storend ervaren. Agressieve verkoop-praatjes daarentegen wel. Installateurs met een showroom zitten vooreen belangrijk deel op één lijn met de consu-ment. De meesten gaan ervan uit dat de con-sument deskundig personeel belangrijk vindtbij een bezoek aan de showroom. Een ruimaanbod aan sanitair – het vaakst door deconsument genoemd – komt onder instal -lateurs op de derde plaats. Ook persoonlijkeaandacht wordt door de installateur vaakgenoemd. Installateurs zijn het echter niet op

alle punten eens met de consument. Zo noe-men installateurs in tegenstelling tot consu-menten relatief vaak ‘luxe uitstraling’. Ookkomen een ruim aanbod aan merken, vrien-delijk personeel en personeel dat de tijd voorje neemt bij de installateur ook veel lager uitdan bij de consument.

Consument wil ruim aanbod in sanitairshowroom

Proeftuin duurzame techniek op daken

Zonnedak voor MuseonHet dak van het Museon krijgt 200 zonnepanelen. De panelen, die 700 m2

dakoppervlak vullen, gaan op jaarbasis38 000 kWh groene stroom opwekken.Het plaatsen van de zonnepanelen is het resultaat van een samenwerking tussen gemeente Den Haag, Eneco, hetMuseon en het Klimaatfonds Haag -landen. Nog dit jaar worden de zonne -panelen geïnstalleerd door Tempus, hetinstallatiebedrijf van Eneco. In de hof-stad is er dan weer een concreet projectgerealiseerd op het gebied van duur -zame energie. Den Haag wil in 2040 klimaatneutraal zijn.

06-07-08-10-12_Journaal 10-10-11 13:13 Pagina 6

Page 7: Vakblad Installatie en Sanitair

7NUMMER 8 OKTOBER 2011

Van de 110 000 woningen die het afgelopen half jaar zijn aangepakt, hebben er 80 000 een HR-ketelgekregen. De totale gasbesparing die de corporaties hebben behaald, komt overeen met het gebruikvan een stad ter grootte van Venlo.

Cijfers uit een monitor van branchevereniging Aedes laten zien dat corporaties in het eerste half jaarvan 2011 in ruim 110 000 huurwoningen energiebesparende voorzieningen aanbrachten. Bij ruim 60 000 woningen was er sprake van meer verbeteringen in dezelfde woning. Daardoor daalde hetgezamenlijke gasverbruik van alle 2,4 miljoen Nederlandse corporatiewoningen met circa 2%. Datbetekent een besparing voor zo’n 48 000 woningen.De meest voorkomende maatregelen zijn het plaatsen van eenHR-verwarmingsketel (in bijna 80 000 huizen), vaak in combina-tie met een HR-warmwaterinstallatie. In 86 000 gevallen werdde isolatie van dak, vloer en/of gevel verbeterd of werd HR++-glasgeplaatst; 2500 woningen kregen zonnecollectoren of zonne -panelen. Het aantal huizen met een A-, B- of C-label (de meestenergiezuinige woningen) groeit, het aandeel huizen met een E-, F- of G-label neemt af. Op basis van deze gegevens kan debesparing worden berekend op de energie voor verwarming van huis en water. Omgerekend naaralle Nederlandse corporatiewoningen betekent het een besparing op gasverbruik van zo’n 2%.

Corporaties: 80 000 HR-ketels in half jaar

Installatiefabrikant versterkt focus op zorgbouw

Cauberg-Huygen winnaar eerste ISSO-Award

Fabrikanten van installatieproducten gaan zich de komende jaren meer richten op ziekenhuizen enzorggebouwen. In het scholenbouwsegment zien zij daarentegen weinig brood, ondanks kansen opde renovatiemarkt. Dit blijkt uit onderzoek van BouwKennis. Ruim de helft van de fabrikanten (53%)zegt zich de komende jaren te gaan richten op ziekenhuizen en zorggebouwen. Gezien de vergrijzingzal de vraag naar zorgdiensten de komende jaren immers fors toenemen. Dat voornamelijk fabrikan-ten van installatieproducten (63%) brood zien in dit segment, wordt verklaard door de steeds hogereinstallatiequote in zorggebouwen. De zorg wordt – onder meer in de hand gewerkt door privati -sering – complexer en gespecialiseerder. Bundeling van specialismen zal leiden tot een vraag naartechnisch hoogwaardige oplossingen. Op de tweede plek staat de bouw van scholen (42%). Hier lig-gen tegelijkertijd ook kansen in het renovatiesegment, omdat een groot deel van de bestaande scho-len stamt uit de jaren 70 en er legio verbeterpunten zijn. De helft van de fabrikanten van ruwbouw-producten geeft dan ook aan zich meer op het scholensegment te storten. Fabrikanten van installa-tieproducten zeggen opvallend genoeg zich minder dan gemiddeld (34%) op scholen te gaan richten.Dat terwijl voor deze groep grote kansen liggen op het gebied van binnenklimaat, moderniseringvan ICT en verduurzaming, aldus Bouwkennis.

Cauberg-Huygen heeft de eerste editie van de ISSO-Award gewonnen. Tijdens het ISSO Najaars -overleg medio september koos een meerderheid van de bijna 200 aanwezigen voor het project‘Mijnwater: from Black to Green’ waarbij warmte en koude uit mijnwater gebruikt worden voor kli-matisering van woningen en gebouwen. Bij het project in het Zuid-Limburgse Heerlen pompt menwarm en koud water omhoog uit de oude mijnschachten. Boven de grond wordt dit water via eenwarmtepomp geschikt gemaakt voor het verwarmen en koelen van een groot kantoorgebouw en eenwoonwijk. Het succes van dit project slaat volgens Cauberg-Huygen over naar andere mijnstreken in Europa, waar men nuook de mogelijkheden onderzoekt om verlaten mijnschachten alsWKO te gebruiken. De ISSO-Award is uitgeschreven voor organisa-ties die actief betrokken zijn bij de totstandkoming van een duur-zaam project en bij de technische realisatie, en voor de benodigdekwaliteitseisen aantoonbaar gebruikmaken van ISSO-publicaties.

Op 1 september is Menno van Wijk (37) officieel bij SpeedheatNederland gestart als leveranciervoor Noord-Holland van de 1 mmdunne vloerverwarming. Daarmeekomt het aantal vestigingen vanSpeedheat in Nederland op 15.

Twee Europese dispenserspecialis- ten bundelen hun krachten in hetNederlands- en Duitstalig gebied.Vanaf 1 Juli behartigt All Care hier de belangen betreffende zeep- enpapierdispensers van BrightwellDispensers.

Thermagas heeft zijn tweede ver-koopkantoor geopend. Thermagas-Oost is gevestigd aan de Ambacht -straat 5-7 in Rijssen. Marcel Konter isde contactpersoon in dit nieuwe ver-koopkantoor voor het oosten vanhet land, waar ondersteuning wordtgeboden op het gebied van vloerver-warming, leidingsystemen, luchtver-warmers en gehele projectrealisatie.

Het jubilerende installatiebedrijfGebr. Janssen in Beugen gaat voort-aan als hofleverancier door hetleven. Het 125-jaar oude Noord-Brabantse bedrijf opereert als instal-latiebedrijf, dakdekkersbedrijf, W- enS-installateur en is onderdeel vanfranchiseketen Baderie.

Pompen en afsluiterproducent KSBbestaat 140 jaar. Met meer dan 15 000 medewerkers, productieloca-ties in alle continenten en een jaar-omzet van circa 2 miljard euro,behoort het bedrijf dat in 1871 van

start ging met 12 medewerkers,tegenwoordig tot één van de markt-leidende producenten van pompenen afsluiters. De Nederlandse doch-teronderneming KSB Nederlandbestaat sinds 1958 en is gevestigd inZwanenburg.

jBedrijven

06-07-08-10-12_Journaal 10-10-11 13:13 Pagina 7

Page 8: Vakblad Installatie en Sanitair

8NUMMER 8 OKTOBER 2011

JournaalWel of geen inspectierapport?Vanwege een lekkend plafond in de keuken schakelt een consument hetservicebedrijf in met de vraag of deze het plafond wil inspecteren. Deondernemer stuurt na afloop een nota en de klant betaalt. Niets aan de handdus. Toch is de consument niet tevreden. Hij had op een schaderapport gerekendwaarmee hij naar zijn verzekeraar kon stappen. Binnen drie dagen zou hetrapport volgens zijn zeggen klaar zijn. Ondanks aandringen heeft hij nog geen rapport gezien en is het voor hem dus niet mogelijk de schade te latenrepareren. Hij stapt naar de Geschillencommissie en verlangt dat de ondernemeralsnog een rapport overlegt. Tijdens de hoorzitting van de commissie legt deondernemer uit dat hij een gat in het plafond moest maken om de oorzaak vande lekkage op te sporen. Visuele waarneming en video-inspectie toonden aandat de lekkage werd veroorzaakt door een lekkende CV-leiding van debovenburen. Er was geen opdracht verleend om de oorzaak van de schade teherstellen. Daarmee was voor hem de kous af. Wel heeft hij aangeboden deschade aan het plafond te herstellen nadat de lekkage was opgedroogd. Eeninspectierapport is volgens de ondernemer een zaak van de expert die door deverzekeringsmaatschappij wordt ingeschakeld. Na het opsporen van de lekkagekon de ondernemer niets meer doen omdat het een zaak van de bovenbuurmanwas. Volgens de Geschillencommissie is de oorzaak van het conflict dat er geenduidelijke afspraken zijn gemaakt tussen beide partijen. Was de ondernemerverplicht een inspectierapport te overleggen of niet? De consument is er niet ingeslaagd aan te tonen dat de mondelinge overeenkomst meer inhield dan hetopsporen en eventueel verhelpen van de lekkage. De commissie heeft verder geen reden te twijfelen aan de feitelijke weergave die de ondernemer geeft enconcludeert dan ook dat de overeenkomst niet de inhoud had zoals deconsument stelt. De eis van de consument wordt afgewezen. Schaatsploeg draagt

installatiemerkenOp de Installatievakbeurs in Hardenberg presenteerdenradiatorfabrikant Radson en adviesburo Jinstal uitLeeuwarden het gezamenlijke hoofdsponsorschap van eenmarathonschaatsteam. Adviesburo Jinstal was al actief inde schaatsport als sponsor van marathonschaatsteamJinstal BCT. Vanaf komend seizoen gaat het team dusRadson-Jinstal-schaatsteam heten. Beide bedrijven haddenreeds een professionele samenwerking, die nu ook op hetijs wordt voortgezet. Radson wil met het sponsorschap zijnmerknaam koppelen met een voor de hand liggendeNederlandse sport. In België – het thuisland van de fabri-kant – is het merk al aanwezig in voetbal, motorcross enveldrijden/cyclocross. De presentatie van het sponsorschapwerd op de beurs in Hardenberg beklonken.

Nederlander bij verhuizing bereid te betalen voor energiezuinige installatie

Nederlanders zijn bereid te betalen voor energiebesparing wanneerzij een nieuwe woning kopen. Een energiezuinig huis is hen volgensonderzoek 2000 tot 5000 euro meer waard. Ruim driekwart van deNederlanders is bij verhuizing bereid om extra te betalen voor eenhuis dat meer comfort en mogelijkheden biedt op het gebied vanenergiebesparing en beveiliging. Dat blijkt uit onderzoek onder ruim 500 Nederlandse huizenbezitters dat Multiscope uitvoerde in

ARBI

TRAG

E

De Geschillencommissie Installerende Bedrijven doet uitspraak over geschillen tussen consumenten en installatiebedrijven. In elk nummer van Installatie en Sanitair treft u een conflict en de uitspraak van de Geschillencommissie aan. Meer informatie: www.geschillencommissie.nl

opdracht van Niko. Een derde van de huizenbezitters overweegt in dekomende twee jaar een nieuwe woning te kopen. De voorkeur gaatdaarbij uit naar bestaande bouw. Hoewel de meeste verhuislustigenextra voorzieningen op het gebied van energiezuinigheid en beveiliginggeen absolute voorwaarde vinden, laat een overgrote meerderheidweten dat wel een leuke extra te vinden. Daarvoor is bijna 10% van demensen bereid meer dan 5000 euro extra te betalen voor een woning.

Dubo Award voorplantaardige dakbaanDe NationaleDubo Awardis gewonnendoorDerbipure,een plantaar-dige dakbaan.De prijs is uit-gereikt op deNationaleDubodagenin Houten. Derbipure, een product van dakbedekkings -fabrikant Derbigum, is een goed ecologisch alternatief voorbitumineuze dakbedekking. De crux zit hem in de plant-aardige grondstoffen. Bitumen is immers een aardoliepro-duct. Derbipure wordt geproduceerd op basis van plant-aardige oliën en harsen. Het bedrijf kreeg al eerder het‘cradle to cradle’-certificaat en het Dubokeur. Bijkomendenergetisch effect van de dakbedekking is dat het reflecte-rend wit is. Daardoor heeft het product volgens de jury ookeen positief effect op de energierekening van zowel ver-warming als koeling van een gebouw.

06-07-08-10-12_Journaal 10-10-11 13:13 Pagina 8

Page 9: Vakblad Installatie en Sanitair

Gasten moeten erop kunnen rekenen

Waarom Vaillant?

Henk Zwemer | Installatiebedrijf Zuid BV in Kamperland

Bij recreatiepark Roompot Beach Resort hangen zo’n honderdvijfenzestig

cv-ketels. De helft van de thermoCOMPACT’s zijn inmiddels vervangen

door de hrSOLIDEplus. Voor de ombouw naar hr heeft Vaillant een pasklare

geveldoorvoer die er nog mooi uitziet ook. Je moet er toch niet aan denken

dat een vakantiegast met een kapotte ketel zit? Daarom gaan wij voor

maximale gastvrijheid: de betrouwbare Vaillant hrSOLIDEplus.

Meer weten over het comfort van Vaillant? Ga dan naar www.waaromvaillant.nl

hrSOLIDEplus

tijdelijk voordeel tot

wel € 104,-

vakad betrouwbaar [Inst.enSan.] [henk-zwemer].ai 1 27-9-11 14:30

Page 10: Vakblad Installatie en Sanitair

‘Huishoudboekje’ biedt indicatief energielabel

10NUMMER 8 OKTOBER 2011

Couperus Smart Grid van startWoongebied Couperus in Ypenburg krijgt een Smart Grid. Op het intelligente energienet zullen 288woningen worden aangesloten. Couperus Smart Grid is uniek in Nederlandvanwege de omvang en het grote aantal warmtepompen, zo stellen desamenwerkende partijen Eneco, Stedin, Itho Daalderop, provincie Zuid-Holland, TNO, IBM en Stichting Woonformatie Ypenburg (SWY). In totaal wor-den er 288 woningen aangesloten op het energienet dat gebruikmaakt vanwarmte-koudeopslag in de bodem. Daarbij is Couperus Smart Grid een plat-form voor de ontwikkeling van nieuwe producten en het onderzoeken van deuitrol- en opschaalmogelijkheden van slimme energienetten in combinatiemet decentrale duurzame energiebronnen. Het gebouw wordt medio 2013opgeleverd en zal door Vestia Nootdorp worden beheerd.

Gebouwverduurzamer Innax constateert een stijging van ruim 50% in de vraag naar tussenmetersten opzichte van vorig jaar. Volgens het bedrijf gaan vastgoedorganisaties steeds bewuster om metenergie en de bijbehorende kosten. De energiehuishouding van gebouwen is vaak complex. Een tus-senmeter maakt het mogelijk de energie op basis van werkelijk gebruik door te kunnen belasten aande (onder)huurders. Maar ook om apart vast te stellen wat het energiegebruik is van installaties alsairconditioning, liften, roltrappen of de luchtbehandeling. Daarnaast kan een verbouwing of aanpas-sing in bedrading in een gebouw er toe leiden dat er een nieuwe verdeling gemaakt moet wordenvan de energiekosten. Door het plaatsen van een tussenmeter kunnen eigenaren, beheerders en(ver)huurders deze verdeling maken, en bij afwijkingen direct bijsturen.“Steeds meer klanten zien de

tussenmeter als een noodzakelijk hulpmiddel om tebesparen op kosten en energie”, aldus Etienne deKonink, manager energie-inkoop bij Innax energie-management. “Door het inzicht dat de tussenmeterverschaft, vormt deze een effectief middel in debewustwording van energiegebruik en -kosten.Daarnaast helpt de tussenmeter de administratieverompslomp die vaak komt kijken bij het corrigerenvan onjuiste facturen, tot een minimum te beper-ken. Er wordt niet meer afgerekend op basis vaninschatting, maar op het werkelijk energiegebruik!”

Woningbezitters kunnen zelf uitrekenen welk energielabel hun huis krijgt. Met Woningdossier.nl heeftook de installatiebranche een extra hulpmiddel waarmee particulieren beter zijn te overtuigen in nuten noodzaak van energiebesparende maatregelen.

Het zogenaamde ‘indicatieve energielabel’ maakt een onderdeel uit van het nieuwe Woningdossier,een digitaal onderhoudsboekje voor de particuliere woning. Dit is een initiatief van Meer metMinder, het energiebesparingsprogramma van de bouw- en installatiebranche, energiebedrijven,overheid en corporaties. Met dit initiatief wil Meer met Minder pogen particulieren warm te makenvoor het energielabel. Dit zal, zoals het er nu naar uitziet, in 2013 dwingend worden opgelegd bijbestaande woningen die in de verkoop gaan. Het Woningdossier is een online woninggebonden dossier, waarin automatisch een indicatief ener-gielabel staat vermeld, als het officiële energielabel nog niet bekend is. Het is een ‘onderhoudsboek-je’ voor het huis waarin bewoners onder andere kunnen bijhouden wat zij doen om hun woning zoenergiezuinig mogelijk te maken. Uit onderzoek van de Universiteit van Tilburg is gebleken dat ener-giezuinigere woningen (energielabel A, B of C) bij verkoop gemiddeld een 3% hogere waarde hebbenen 24 dagen eerder verkocht worden. Het tarief voor aanschaf van het Woningdossier bedraagt 5 euro. Meer informatie: www.woningdossier.nl.

Grote vraag naar tussenmeters

2 november GaLuWa Kalkar 2011VakbeursWunderland, Kalkarwww.messekalkar.de

3 novemberFemme TechBijeenkomst voor vrouwen in detechniekSlot Zeistwww.femmetech.nu

7 - 12 novemberBatimatInternationale bouwbeursParis Nord Villepinte, Parijswww.batimat.com

16 - 18 novemberVSK BelgiëTour en Taxis, Brusselwww.vskbelgie.be

2012

25 - 27 januari Greenbuild Expo & Congres Ahoy, Rotterdamwww.greenbuild.nl

2 februariEvent Duurzaam in je werkVan Nelle Ontwerpfabriek,Rotterdamwww.duurzaaminjewerk.nl

6 - 10 februariVSKJaarbeurs, Utrechtwww.vsk.nl

7 - 10 februariCevisamaInternationale sanitair- en tegel-beursFeria, Valencia www.feriavalencia.com

6 - 8 maart Renovatie 2012Vakbeurs duurzame vernieuwing inde bouwBrabanthallen, ’s-Hertogenboschwww.renovatiebeurs.nl

gAgendaJournaal

06-07-08-10-12_Journaal 10-10-11 13:14 Pagina 10

Page 11: Vakblad Installatie en Sanitair

Meer controleren dan poetsen

Waarom Vaillant?

Eric Janssens | Verwarming Service Leende in Leende

In sommige warmtewisselaars kun je niet kijken. Je wilt toch zien dat het

schoon is. Het grote voordeel van de Vaillant hrSOLIDEplus is dat je alles

kunt zien en overal bij kan. Ook de display vertelt gewoon wat er aan de

hand is, niks geen codes. Ja er zijn compactere ketels, maar ik wil graag

een beetje opschieten en vooral m’n handjes heel houden. Deze ketel zit

zo logisch in elkaar.

Meer weten over het comfort van Vaillant? Ga dan naar www.waaromvaillant.nl

hrSOLIDEplus

tijdelijk voordeel tot

wel € 104,-

Vakad toegankelijk[Inst.enSan.] [erik-jansens].ai 1 27-9-11 15:05

Page 12: Vakblad Installatie en Sanitair

12NUMMER 8 OKTOBER 2011

GroothandelSolar heefteen smart-phone-appli-catie ontwik-keld voor hetzoeken enbestellenvan producten, en technischeondersteuning van de installateur.Installatiebedrijven kunnen er ookhun orderhistorie raadplegen, barcodes scannen en technischeondersteuning aanvragen. De SolarMobile App is geïntegreerd met dewebshop van de groothandel.Gebruikers kunnen daardoor directgebruikmaken van de applicatie.Meer informatie op www.solarnederland.nl/app.

Leever Installatie Adviseurs is sindskort gecertificeerd voor legionella-preventie. In september heeft hetbedrijf, dat al jaren aan legionella-preventie werkt, het BRL 6010-certificaat van KIWA ontvangen.

Met het WKO Prestatie Dashboard– een geavanceerd instrument voorhet realtime monitoren van WKO-systemen – biedt Cofely organisa-ties inzicht in de prestaties vanWKO-installaties. Het online dash-board toont de efficiency vaninstallaties en de kostenbesparin-gen die ermee worden bereikt. Ookmaakt het de milieuwinst zicht-baar die een goed beheer vanWKO-systemen in de vorm vanCO2-reducties kan opleveren.

BMS Technische Installaties inRavenstein is bij onderzoek doorkredietbeoordelingbureau Graydonuitgekomen in de 5% van financieelgezondste bedrijven uit de bouw-branche. Graydon onderzoekt jaar-lijks bedrijven op onder andere hunbetalings-gedrag.Het bedrijfdat zichricht opCV- en air-conditioninginstallaties en loodgie-terwerkzaamheden is uiteraard diktevreden met dit resultaat.

Werven, boeien en binden van technische vakvrouwen is belangrijk én een zaak die sectorgrenzen over-stijgt. Daarom organiseren de opleidingsfondsen OTIB (technische installatie) en OOM (metaalbewerking)op 3 november aanstaande de eerste Femme Tech Dag. Een dag voor, door en over vrouwen in techniek.

OOM organiseert al sinds 2008 de jaarlijkse Femme Metaaldag, een dag voor vrouwen in de metaal-bewerking. Tijdens de laatste Femme Metaaldag is er gekeken of binnen het samenwerkingsverbandTechniekTalent.nu verbreding mogelijk was naar andere technische sectoren. Dat heeft geleid tot deeerste Femme Tech Dag die onder de vlag van TechniekTalent.nu op 3 november in Slot Zeist plaats-vindt. Aan bod komen persoonlijke ontwikkeling en coaching. Ook zijn er workshops voor zowelwerknemers als werkgevers over zaken als balans tussen werk en privé, loopbaanmogelijkheden, hetaankaarten van wensen bij leidinggevenden en de beïnvloeding van de bedrijfscultuur op gebiedvan sfeer en omgangsvormen.Op de bijeenkomst zal de Femme Tech Award, voorheen de Prix deFemme Metaal, worden uitgereikt aan het bedrijf dat het beste instaat is vrouwelijke werknemers te werven en te behouden in bei-de sectoren. Bedrijven die hiervoor in aanmerking komen, wordendoor OTIB en OOM op voordracht van de achterban genomineerd.Een jury bestaande uit vertegenwoordigers uit beide sectoren énvan TechniekTalent.nu kiest de winnaar.

Eerste Femme Tech Dag in november

Met de subsidieregeling voor bestaande woningen in de Friese gemeente Skarsterlân, is het twaalfde MeerMetMinder-traject in Nederland een feit.

De MMM-regeling – subsidies voor energiebesparende maatregelen in huis – wordt uitgevoerd doorde nationale energiebesparingsaanpak Meer Met Minder en is daarmee de twaalfde premieregelingdie deze organisatie faciliteert. Naast drie nationale premieregelingen werden er regelingen opgezetvoor de gemeente Apeldoorn en de provincies Zeeland, Drenthe, Groningen, Friesland, Noord-Brabanten Utrecht. Dankzij de inspanningen van Meer Met Minder zijn er in de periode 2008 tot en met 2010circa 314 000 extra woningen energiezuinig gemaakt, zo heeft Agentschap NL onlangs berekend.Voorwaarde voor de ‘Duurzaam (T)huis in Skarsterlân’-premie is dat de energie-index van het huismet minimaal 0,75 wordt verbeterd. In dat geval kunnen de bewoners rekenen op een premie van500 euro. Deze indexverbetering komt grofweg overeen met een verbetering van het Energielabelmet twee labelstappen. Daarnaast is het van belang dat een woningeigenaar eerst een Maat werk -advies Energiebesparing laat opstellen. Hierin staat precies welke energiebesparende maatregelenvoor het huis en de persoonlijke situatie het beste zijn, wat deze kosten en wat deze aan energie -besparing opleveren. De ambitie van de gemeente Skarsterlân is om tot en met 2012 200 woningenmet minstens twee energielabelstappen energiezuiniger te maken. Hiervoor is 100.000 euro in kas.

Twaalfde MeerMet Minder-subsidieregeling

Het energieverbruik Waterschapshuis van Waterschap De Dommel in Boxtel is flink verminderd. Hetenergielabel ging na een verbouwing van F naar A. Verwacht wordt dat hierdoor jaarlijks ongeveer175 ton minder CO2 uitgestoten wordt.

Het Waterschapshuis moest grondig worden gerenoveerd. Dit moment is aangegrepen om het ener-gieverbruik flink omlaag te brengen. De aanpassing van de technische installaties en de toepassingvan de energiebesparende maatregelen vroeg een investering van circa 2,8 miljoen euro. De ver-wachting is dat dit in ongeveer vijf tot tien jaar terugverdiend wordt. De energiereductie is gereali-seerd door het aanleggen van een warmte-koude-opslag in combinatie met een warmtepomp, hetaanbrengen van koelplafonds ter vervanging van losse airco-units, het vervangen van de verlichtings- installatie door een energiezuiniger systeem en het aanbrengen van buitenzonwering bij ruimtenwaarbij overmatige warmtelast optrad als gevolg van de zon.

Waterschapshuis van energielabel F naar A

Journaal jBedrijven

06-07-08-10-12_Journaal 10-10-11 13:14 Pagina 12

Page 13: Vakblad Installatie en Sanitair

Echt samenwerken, daar zijn ze goed in

Waarom Vaillant?

Freddy Thijssen | Installatiebureau Wellen Nijmegen

Ze staan altijd klaar om te helpen bij Vaillant. Dan kom je samen ergens.

Daarvoor komen ze zelfs bij ons langs. Voor een cursus bijvoorbeeld. Dat

scheelt ons zeeën van tijd en met een paar uurtjes zijn we weer helemaal

bij. Zo houd je je voorsprong op peil.

Meer weten over het comfort van Vaillant? Ga dan naar www.waaromvaillant.nl

hrSOLIDEplus

tijdelijk voordeel tot

wel € 104,-

vakad ondersteuning[Inst.enSan.] [freddy-thijssen].ai 1 27-9-11 15:15

Page 14: Vakblad Installatie en Sanitair

14NUMMER 8 OKTOBER 2011

Op dit moment wor-

den in opdracht van

woningcorporaties 52

bestaande huurhui-

zen gerenoveerd tot

Toppphuis. Naast de

nieuwe aangepaste

convectoren van Jaga

bestaat het installa-

tiegedeelte uit een

zonneboiler en PV-

panelen.

Tochtvrije ventilatie in Toppphuis

Willems Vastgoedonderhoud staat aan de wieg van een nieuw typeconvector van Jaga die motorloos verse buitenlucht toevoert in slaapkamers.“Omdat we niet tevreden waren over de huidige ventilatiesystemen.Bewoners saboteren die.”

Toppphuis is het renovatieconceptvan Willems Vastgoedonderhoud.

Het bedrijf, actief in de regio Groot-Rotterdam, wordt met name doorwoningcorporaties en institutionelebeleggers ingeschakeld bij onderhoudaan huurwoningen. Bij Toppphuisstaan de drie p’s voor de bekendeduurzaamheidsgedachte ‘people, pro-fit, planet’. Werkvoorbereider SanderWillems: “De bewoners – people –staan centraal. Dus heel goed isolerenmet een laag energieverbruik alsdoelstelling – profit – maar wel meteen optimaal binnenklimaat voor debewoners. Heel vaak loop je bij isole-ren van bestaande woningen het risi-co dat er niet naar het binnenklimaatwordt gekeken. Alleen een energie -besparing is niet zaligmakend.” Deplanet-gedachte in de leuze people,profit, planet (Toppphuis) komt totuiting in het gebruik van duurzamematerialen als natuurlijke isolatie -vezels en hout van snelgroeiendebomen voor de kozijnen.

SaboterenWillems zag bij andere projecten datook geavanceerde ventilatiesystemenmet sturing op CO2 niet automatischtot een goed binnenklimaat leiden.“We zijn diverse woningen gaan

Tekst: Richard MooiFoto’s: Willems Vastgoedonderhoud, Jaga

jProjectBestaande systemen functioneerden onvoldoende

14-15_Topphuis 10-10-11 14:39 Pagina 14

Page 15: Vakblad Installatie en Sanitair

15NUMMER 8 OKTOBER 2011

bezoeken, ook het passiefhuis, enzagen dat mensen de ventilatie gaansaboteren.” Het komt vooral voor inwoningen met vloerverwarming. “Bijlagetemperatuurverwarming mis jede luchtstroom (van radiatoren, red.)om de koudeval van het glas en deventilatieroosters op te vangen.Ventileren wordt dan al heel snel alshinderlijk ervaren. Ook bij CO2-sturingdie in werking treedt in de winter alsalle ramen dichtzitten. Bewoners heb-ben er geen controle meer op en gaande roosters dichtplakken en van allesdoen om maar niet die koude lucht tevoelen.”

Motorloze convectorenDat moet anders kunnen, dachtWillems die binnen het familiebedrijfde vrijheid kreeg om een nieuw typeverwarmingsconvector met inge-bouwde ventilatievoorziening te ont-werpen. Het onderhoudsbedrijf namdie taak zo serieus dat zelfs TNO werdingeschakeld voor diverse verbeterin-gen. Net toen de ventilatieconvector

optimaal was, ontdekte Willems datconvectorenfabrikant Jaga met eensoortgelijk principe bezig was. Snelbesloten Willems en Jaga om samenverder te gaan. “Onze insteek is nooitgeweest om convectorbouwer te wor-den: we vonden niet iets waar wetevreden over waren. Toen dachtenwe: dat moeten we zelf doen. Jaga iseen heel goede partner gebleken diehet ontwerp dat er lag nog heeft ver-beterd met alle kennis die dat bedrijfheeft.” Jaga’s Oxygen, waarbij – CO2-gestuurd – via een convector verse ventilatielucht wordt aangezogen en verwarmd, vormt de basis in hetToppphuis. Alleen zijn de units in deslaapkamer motorloos gemaakt, ver-telt Willems. “Bij de nieuwe unit is deluchttoevoer natuurlijk, terwijl denormale Oxygen mechanisch toe-voert. Dat vonden we voor de slaap -kamer minder geschikt omdat je danmet motorgeluid zit.” Een buiten -

sensor meet bovendien de tempera-tuur en als die te laag is, slaat de con-vector automatisch aan zodat met dekoude lucht tochtvrij geventileerdwordt.” Ook de convectie-units voor de woon-kamer zijn aangepast. “De luchtuit-laat is vergroot om de luchtsnelheidnaar beneden te krijgen. Hoe lager de luchtsnelheid, hoe comfortabelerhet is.”

Energielabel AOp dit moment worden in opdrachtvan woningcorporaties 52 bestaandehuurhuizen elk gerenoveerd tot eenToppphuis. Naast de nieuwe aange-paste convectoren van Jaga bestaathet installatiegedeelte uit een zonne-boiler en PV-panelen. Zes woningenkrijgen een Vaillant-warmtepompmet bodembron. In nog eens zesTopphuizen komt een Ecolution-ventilatiewarmtepomp en HR-ketel.

De overige 40 renovatiewoningenkrijgen een HR-ketel. Door de PV-panelen en zonneboiler zijn dewoningen energieneutraal. Het ener-gielabel komt in ieder geval uit op A.“Met warmtepomp is het een A++-label. De woningen met warmtepompworden zelfs energieleverend.” Het Toppphuis is niet alleen toepas-baar bij de renovatie van rijtjes -huizen, maar ook voor flats, verteltWillems. “Het concept zal er in ge -stapelde bouw anders uitzien dan in

geschakelde bouw. In hoogbouw kanheel goed gebruik worden gemaaktvan het gezamenlijk afzuigen vanlucht (in combinatie met een warmte-pomp of WTW-unit?). Dan heb je eenveel hoger volume zodat je er eenhoger rendement op maakt.” Deinstallateurs worden door WillemsVastgoedonderhoud op projectbasisingehuurd. <<

De Oxygen van Jaga,

met Strada-radiator,

vormt de basis van

het ventilatieconcept.

Vanwege het geluid is

de radiator in de

slaapkamer zonder

motor uitgerust.

‘Hoe lager de luchtsnelheid, hoe comfortabeler het is’

‘De praktijk is dat mensen de ventilatie gaan saboteren’

14-15_Topphuis 10-10-11 14:39 Pagina 15

Page 16: Vakblad Installatie en Sanitair

16NUMMER 8 OKTOBER 2011

Interview

Bedrijfsoverdracht is een beladen thema nu de waarde van geld ter discussie staat en hetvertrouwen in de economie als een pudding in elkaar zakt. “De lucht is eruit. Alles draait omreële waardebepaling”, aldus Ton Glissenaar van de Kamer van Koophandel. Bent u toe aaneen verkoop? Nog steeds hebt u de waarde van uw bedrijf voor een deel zelf in de hand.

Vergrijzing in het MKB, het is een dra-ma in alle stilte. Binnen nu en vijf jaarzullen 100 000 kleine bedrijfjes ofwel(als deze geluk hebben) van eigenaarveranderen ofwel roemloos ter zielegaan. Dat laatste scenario is wegge-legd voor vele tienduizenden bedrij-ven waarin de eigenaar onmisbaar is.‘De vent is de tent’, zoals het spreek-woord luidt. Als de vent stopt, bestaatook de tent niet meer. Of zijn er nogandere opties?“Het thema leeft enorm”, aldusbedrijfsadviseur Ton Glissenaar vande Kamer van Koophandel. Die heeftdit najaar en volgend voorjaar samenmet KPMG in heel Nederland semi-

nars over bedrijfsoverdracht georga -niseerd. De strekking? Zelfs in dezemoeilijke tijden zijn er verkoopkansenvoor ondernemers. Glissenaar: “Dewaardebepaling van een bedrijf kangeoptimaliseerd worden. Er is veelmeer beïnvloedbaar dan veel onder-nemers denken.”

Welke problemen ondervindenondernemers die willen verkopen?“Het aanbod is veel groter dan devraag. En als er al een gegadigde is,moet de bank nog maar willen finan-cieren. Ondernemers moeten zich duseerst afvragen óf hun bedrijf wel ver-koopbaar is. Wie wil er een verlies -

gevend bedrijf overnemen? Een paarjaar geleden konden verliesgevendeondernemingen nog interessant zijnuit strategische overwegingen, bij-voorbeeld als het de koper om gekwa-lificeerd personeel te doen was. Dietijd is even voorbij.”

De situatie zou vrij hopeloos zijnals u niet een paar waardevolleadviezen had.“Natuurlijk zijn er manieren om deverkoopbaarheid te vergroten. Zo zijnbedrijfsmatige activiteiten gemakke-lijker te verkopen zonder pand. Alsondernemers een eigen pand hebben,kunnen ze dat veel beter in een aparte

Tekst: Ton Verheijen Foto: Roel Dijkstra

Ton Glissenaar (KvK) over bedrijfsoverdracht

Goodwill is een vies woord geworden

IDEAAL: DE GERUISLOZE OVERNAMEMinimaal vijf jaar kost het om uw bedrijf rijp te maken voor ver-koop. Zowel ‘tussen de oren’ als bedrijfsmatig moet alles goed zit-ten. Ook de noodzakelijke voorbereidingen om te kunnen profite-ren van fiscale voordelen vergen tijd. Deze vooruitziende blik ont-breekt vaak volgens bedrijfsadviseur Annemiek Vonk van KPMG:“De waan van de dag regeert. Ondernemers bellen me en vragen ofik even een waardebepaling kan maken. Laatst had ik een 65-jarigemeneer die dacht dat hij met zijn bedrijf zijn pensioen in handenhad. Pijnlijk als je dan moet zeggen dat het bedrijf niets waard is.”Vonk en haar collega Marco Groen geven tijdens de KvK-seminars

bedrijfseconomische en fiscale adviezen. Groen: “Vaak kun je verko-pen zonder belastingheffing. Deze zogenaamde ‘geruisloze overna-me’ geldt voor de VOF en eenmanszaak onder meer op voorwaardedat de koper al drie jaar bij het bedrijf werkt of al drie jaar mede-eigenaar is. Die eis geldt trouwens ook voor zonen of dochters diede zaak willen overnemen. De oude eigenaar bespaart tot maxi-maal 52% van de winst aan belastingoverdracht. Ook bij BV’s kanbelasting soms worden doorgeschoven naar de nieuwe eigenaar.Bij BV’s geldt dit belastingvoordeel overigens alleen voor onderne-mingsvermogen, niet voor effecten of ander beleggingsvermogen.”

16-17_Interview 10-10-11 14:39 Pagina 16

Page 17: Vakblad Installatie en Sanitair

17NUMMER 8 OKTOBER 2011

BV onderbrengen. Een tweede aan-dachtspunt is het bestaande manage-ment. Niets is zo lastig over te dragenals een bedrijf met een onmisbaredirecteur. Ondernemers die zich daar-in herkennen, zouden de tijd moetennemen om zichzelf minder belangrijkte maken. Zo wordt het bedrijf aan-trekkelijker.”

Wat zijn de waardebepalende factoren?“Dat zijn er vier: onroerend goed, vas-te activa (inventaris en bedrijfsauto’s),voorraad en goodwill, de vergoedingvoor te verwachten overwinst in detoekomst. Goodwill werd vóór de cri-sis gemakkelijk toegekend aan eengoede naam, innovatieve bedrijfsvoe-ring of interessante klantenkring. Debank financierde wel. Die situatie istotaal veranderd. In resultaten uit hetverleden zijn banken nauwelijks meergeïnteresseerd. Goodwill is bijna eenvies woord geworden, een synoniemvoor gebakken lucht. Alles draait omreële waardebepaling. In de seminarsleggen we uit hoe je met de zoge-naamde goodwill-berekening tot dezereële waardebepaling komt.”

Heeft een interessante klanten-portefeuille dan helemaal geen waarde meer?“Jawel. Betrouwbare klanten diebestaanszekerheid hebben, drijven de prijs nog wel wat op. Denk aanwoningbouwverenigingen, overheids-instellingen, energiebedrijven, scho-len en ziekenhuizen.”

Familiebedrijven werden enkelejaren geleden meer kansen toege-dicht omdat deze meer eigen vermo-gen hadden. Hoe is hun situatie nu?“Familiebedrijven hebben nog steedswat meer vlees op de botten. Dezekunnen hun eigen vermogen deels alsachtergestelde lening inzetten. Stel:de verkoopprijs is 500.000 euro. Debank eist een eigen vermogen van bij-voorbeeld 30%. De kopende en verko-pende partij kunnen dit geld samenbijeenbrengen en daarnaast zorgenvoor een garantiestelling, eventueelaangevuld met de BBMKB-regeling

van de overheid. Pas dan krijgen zedie lening van 350.000 euro. Derge -lijke constructies, die je vijf jaar ge -leden nauwelijks had, zijn nu aan deorde van de dag.”

Zijn er grote verschillen tussenbranches onderling?“Zeker. In de zakelijke dienstverleningen ICT is er weer redelijk wat vraagnaar bedrijven. De bouw en techni-sche sectoren hebben minder gunsti-ge papieren. Ronduit slecht gaat hetin de horeca en detailhandel. De rotteappels zijn al lang van de boom geval-len. Nu is de tijd gekomen dat ook degezonde bedrijven van weleer failliet

gaan. De detailhandel, ook die voorkeukens en badkamers, heeft veel lastvan de fatale combinatie van euro -crisis, torenhoge huurprijzen en dekomst van internet. Koopavond is kijk-avond geworden. Mensen oriënterenzich in de winkelstraat en kopen thuisachter hun computer. Ik krijg ze opbezoek hoor, de ondernemer en zijnvrouw. Hun personeel hebben ze al ont-slagen. Jarenlang zijn ze ingeteerd ophun reserves. En dan is het klaar.Huilend zitten ze hier aan tafel. Het

enige wat ik kan doen, is hen adviserenhoe ze met zo weinig mogelijk kleer-scheuren van hun bedrijf af komen.”

Maakt het nog iets uit of eenbedrijf gevestigd is op een puike A-locatie?“Helaas niet. Zelfs op de A-locaties zien we leegstand. Toen ik jaren geleden mijn interieurzaak in hartjeZoetermeer verkocht, kreeg ik nogsleutelgeld. Als je daar nu over begint,word je uitgelachen. Nee, als je jehuurcontract kwijtraakt, mag je de handjes dichtknijpen.”

Hoe maakt de KvK potentiëlekopers bewust van de risico’s?“Wij doen aan positief ontmoedigen.We hopen dat ondernemers met plan-nen er halverwege de rit zelf achterkomen dat het niet haalbaar is omdatze drive, focus of vakmanschap mis-sen. Maar gelukkig is het niet alle-maal kommer en kwel. Er zijn nogsteeds genoeg hardwerkende onder-nemers die zich onderscheiden meteen briljant idee. De echte specialis-ten gaan het redden. Dat is de crux.”

Adviseert u ondernemers die hunbedrijf willen verkopen, te wachtentot de markt weer aantrekt?“Nee, dat zou ik niet doen want mis-schien is het wel ijdele hoop. Het kan immers best zijn dat het over vijf jaarnog slechter gaat.” <<

‘In resultaten uit het verleden zijnbanken nauwelijks geïnteres seerd’

Jeroen Busscher: “ Van-

af ongeveer 30 mede-

werkers wordt de

groep te groot om nog

homogeen te zijn.”

16-17_Interview 10-10-11 14:39 Pagina 17

Page 18: Vakblad Installatie en Sanitair

18NUMMER 8 OKTOBER 2011

Aanleg van de vloer-

verwarming. Het

principe van Warm-

Bouwen pleit voor ge-

bruik van bestaande

technieken voor een

goede energetische

balans.

Techniek

Duurzame renovatie door ‘WarmBouwen’

WarmBouwen is een toepassing voor het duurzaam renoveren. Het be staat uit warmte-koude-opslag in combinatie met een nieuwe gevel.Hierin geïntegreerd een netwerk van verwarmings- en koelleidingen.

Het concept van de StichtingWarmBouwen is twee jaar ge -

leden geïntroduceerd. De stichtingheeft het samen met Local en DGMR-adviseurs ontwikkeld en inmiddelseen Europees octrooi ontvangen. HetWarmBouwen-concept verlaagt deverwarmingskosten van een woningmet 70% met behulp van slimmeinnovatieve bouw- en installatie -technieken.

ConceptHet principe van WarmBouwen is met succes toegepast voor de klimaat -beheersing van het rijksmonumentDe Tempel in Den Haag. Dit monumen-tale kantoor is door de toepassing vanWarmBouwen van het laagste ener-gielabel G naar het hoogste energie -label A getransformeerd en heeft 50%minder CO2-uitstoot, met behoud vanalle monumentale waarden. In detuin van het gebouw zijn twee open

Tekst: Loet van Bergen Foto’s: WarmBouwen, KBnG, Henk Wind

bronnen geboord met een diepte vanrespectievelijk 60 m voor de warmte-bron en 80 m voor de koudebron,waar een constante temperatuur van12 °C heerst. Een warmtepomp ont-trekt vervolgens warmte uit de brondat wordt opgeplust naar een tempe-ratuur van 20 °C en wordt gebruiktvoor opwarming van de wanden envloeren van het gebouw.

KlimaatmattenIn tegenstelling tot technieken diegebaseerd zijn op isolatie, maakt‘WarmBouwen’ gebruik van het accu-mulerende vermogen van dak, gevelen constructie. Daartoe worden zoge-naamde klimaatmatten toegepast dieaangelegd worden in vloeren, wandenen plafonds. “Bij De Tempel hebbenwe een klassiek vloer- en wandver-warmingssysteem gebruikt”, legt MielKarthaus, een van de bestuursledenvan Stichting WarmBouwen uit. “In de

komende projecten gaan we de capil-laire klimaatmatten (van polypropeen)van Navos toepassen. Het belangrijk-ste verschil tussen deze twee syste-men is dat bij de klassieke systemende doorsnede groot is en bij capillairesystemen klein (8 mm), waardoor ditsysteem een ongekende reactiesnel-heid heeft, een hoog gebruikerscom-fort en bovendien 100% recyclebaar,duurzaam en energiebesparend is.Het systeem is voor meer dan 90%gebaseerd op straling. Gebruikerservaren ruimtes die op deze maniergekoeld of verwarmd worden, als zeeraangenaam”, aldus Karthaus.

IsolerenIn Nederland hebben we een traditieopgebouwd de huizen goed te isole-ren om warmteverlies te voorkomen.WarmBouwen breekt met deze op -vatting. Karthaus vindt het in dezeomstandigheden niet verbazingwek-kend dat er een verfijnde techniekvan isoleren is ontwikkeld in combi-natie met verwarmingstechnieken dievooral gericht zijn op het verwarmenvan de lucht in het interieur. “Eensnelle techniek met korte opwarm -tijden, passend in een gebouw metrelatief weinig massa. De spouwmuuris het bekendste voorbeeld van eenlicht isolerende muur die ook vocht-doorslag tegenging. Maar met hetstijgen van de verwarmingskostenbleek deze techniek van isolerenonvoldoende en werd het allengsbelangrijker om de warme lucht ookdaadwerkelijk binnen het gebouw tehouden. De regelgeving dwingt tot

18-19_Warm bouwen 10-10-11 11:33 Pagina 18

Page 19: Vakblad Installatie en Sanitair

19NUMMER 8 OKTOBER 2011

een bouwwijze waarin het gebouwmiddels isolatie en luchtdichte foliessteeds hermetischer van buiten wordtafgesloten.”

WarmteproductieAan isoleren kleven volgens Karthausnogal wat nadelen. “Gezinnen produ-ceren in huis ongeveer 12 liter water-damp die het huis moet verlaten.Door het huis stevig te isoleren, wordthet damptransport door de foliestegengehouden. Van nieuwbouw-kantoorgebouwen weten wij dat dewarmteproductie aan de binnenkantzo groot is dat koelen belangrijker isdan verwarmen. Wij zien steeds vakerdat de goed geïsoleerde modernewoning een zo hoge koellast heeft inde zomer dat deze middels een aircoweggekoeld moet worden. StichtingWarmBouwen vindt dat er meergebruikgemaakt moet worden vanbestaande technieken, waarbij metbehulp van een warmte- en koude-opslag het gebouw energetisch inbalans wordt gebracht met de cyclivan zomer en winter en van dag ennacht.” Door de buitengevel van eenwoning thermisch te activeren, ont-staat er een evenwichtssituatie, waar-bij er evenveel warmte als koudewordt geoogst en opgeslagen in deWKO. Zonder warmte of koude toe tevoegen is de binnentemperatuur vande woning altijd 16 °C tot 18 °C.Daarbij wordt ook de warmte uit degebruikte ventilatielucht terugge-wonnen en toegevoegd aan de warm-tevoorraad. “Als wij deze warmtemeerekenen, kan er gedurende hetgehele jaar meer dan voldoendewarmte geoogst worden uit zon -instraling en vanuit de activiteiten

in het interieur, om daarmee aan dewarmtevraag gedurende de winter-maanden te kunnen voldoen. Een drastische vermindering van deenergiebehoefte uit fossiele bron ishiervan het gevolg. Dit in tegenstel-ling tot een conventionele situatie,waarbij het verschil tussen de com-forttemperatuur van 21 °C en debasisbinnentemperatuur in eenwoning in Nederland groot is en erveel thermische energie moet wordentoegevoegd.

VoordelenKarthaus is van mening dat Warm -Bouwen het concept voor de toekomstis en een oplossing biedt om wonin-gen en gebouwen duurzaam te reno-veren. De warmtevraag wordt voorcirca 70% beperkt en koeling wordt100% gratis vanuit de WKO geleverd.“In tegenstelling tot sterk geïsoleerdewoningen wordt een WarmBouwen-woning natuurlijk geventileerd.Hierdoor vermijdt de eigenaar deinvestering en onderhoudskostenvanwege ventilatie en heeft degebruiker geen overlast van de moge-lijk negatieve aspecten van mechani-sche ventileren. Het is ook mogelijk WarmBouwenalleen aan de buitenkant van dewoning toe te passen. De gevel wordtin de winter verwarmd met warmteuit de zomer en zo maakt de woningtwee tot drie labelsprongen binnende EPC. Bij deze toepassing dientWarmBouwen niet voor de verwar-ming van het gebouw, maar vermin-dert de warmtevraag. Voor het opwek-ken van de resterende 30% aan warm-tebehoefte en de vraag naar warmtapwater, kan gewoon de bestaande

(CV-) installatie gebruikt worden. Bijvervanging van de bestaande instal -latie kan deze veel kleiner gedimen -sioneerd worden, omdat de piek -belasting na het toepassen vanWarmBouwen aanzienlijk kleiner is.“Voor adviseurs/installateurs bete-kent dit een andere manier van den-ken en ontwerpen. Daarbij opterenwe bij grotere projecten een installa-tie met een gastgestookte warmte-pomp vanwege het vermogen. Bij klei-nere projecten zoals woningbouwadviseren we elektrische warmtepom-pen. Uiteraard hebben we ook geke-ken naar de lucht-luchtwarmtepompdie veel punten krijgt vanwege hetenergielabel. Manco is het rendementbij koud weer. Bovendien biedt dezegeen mogelijkheden voor opslag vanovertollige warmte uit de zomer.”Stichting WarmBouwen is met ver-schillende partijen en toeleveranciersin gesprek om te kijken naar de opti-male (technische) invulling van hetWarmBouwen-concept. <<

‘WarmBouwen’

maakt gebruik van de

accumulerende ver-

mogens van dak, gevel

en constructie. Hier zijn

klimaatmatten aan-

gelegd in vloeren,

wanden en plafonds.

De installatieruimte

in De Tempel. Een

warmtepomp ont-

trekt energie uit

bodembronnen.

De Tempel in Den

Haag. Dit monument

ging van energielabel

G naar label A.

18-19_Warm bouwen 10-10-11 11:33 Pagina 19

Page 20: Vakblad Installatie en Sanitair

ProductOvergangsadapter voor drinkwater- enCV-installaties

De nieuwe PushFit-

overgangsadapter

van Geberit is ont-

wikkeld om met

elk leidingsysteem

gebruik te kunnen

maken van het

PushFit-insteeksys-

teem. Zo is het bij-

voorbeeld mogelijk om van een knelfittingsysteem over te

gaan op het PushFit-systeem hetgeen onder meer voordelen

biedt bij aansluitingen op wastafelkranen. De overgangsadap-

ter bestaat uit twee afdichtingen, een bronzen knelring en een

vertinde wartel voor zichttoepassingen. Daarbij is deze spe -

ciaal geschikt voor het maken van een koppeling van een knel-

fitting Ø 15 mm naar een PushFit Ø 16 mm. Toe te passen in

zowel drinkwater- als CV-installaties.

Geberitwww.geberit.nl

Close control airconditioners metoptionele EC-ventilator

Airview Luchtbehandeling heeft het assortiment uitgebreid

met vijf verschillende typen close control airconditioners. Elk

type heeft zijn eigen specifieke kenmerken die variëren van

een modulaire bouw en een dubbel koelcircuit tot een extra

compacte vormgeving en een koud-

waterconfiguratie voor een hoog koel-

vermogen. Door het brede assorti-

ment en het feit dat er tot zeven con-

figuraties mogelijk zijn, is voor elke

specifieke situatie een optimale oplos-

sing te realiseren. Optioneel zijn de

airconditioners uit te breiden met

onder meer stoombevochtiging, elek-

trische verwarming of een heetwater-

batterij. Daarnaast behoren EC-venti-

latoren en diverse locaties voor de

luchtuitblaas en -toevoer tot de moge-

lijkheden.

Airview Luchtbehandeling BVwww.airview.nl

Vloerverwarmingsverdeler metdrukgecompenseerde debietregelaars

Om het inregelen van vloerverwarming en -koelsystemen te

verbeteren en te vereenvoudigen, ontwikkelde Riho Techniek

– in samenwerking met Heimeier – de Constant Flow-serie

vloerverwarmingsverdelers. De verdelers zijn speciaal ont-

wikkeld voor vloer-, wand-, plafondverwarming en -koeling

en per groep voorzien van automatische drukverschilrege-

laars. Hierdoor blijft elke groep hydraulisch in balans en ont-

staat een stabiele temperatuurregeling. De kleppen zijn

eenvoudig in te stellen op de gewenste volumestroom waar-

door comfort- en temperatuurklachten – als gevolg van

naregelactiviteiten – niet meer voorkomen. De vloerverwar-

mingsverdelers bieden een hoge bedrijfszekerheid en dra-

gen tevens bij aan energieoptimalisatie.

Riho Techniekwww.rihotechniek.nl

De website www.bouwproducten.nl is met bijna 9000 pro-ducten voor de bouw als database hét platform voor pro-ductinformatie. Elk bericht op de productnieuwspagina’s inInstallatie en Sanitair is voorzien van een infonummerwaarmee u online verder kunt zoeken. Wilt u een nieuwproduct onder de aandacht van onze lezers brengen, stuurons uw bericht dan via e-mail ([email protected])of post (Redactie Bouwproducten, t.a.v. Ellen Holler,Postbus 361, 7000 AJ Doetinchem).

Sprinklersystemen

Door een samenwerkingsver-

band aan te gaan met AG

Sprinkler heeft Van Walraven

Bouw en Installatiematerialen

zijn assortiment uitgebreid met

sprinklersystemen en toebeho-

ren. AG is in het verleden ont-

staan als de Europese vestiging van Globe USA en maakt

inmiddels deel uit van de Spaanse Komtes Group. Het nieu-

we programma voor de brandpreventiemarkt omvat diverse

sprinklers in zowel staande als hangende uitvoering en

daarnaast rozetten, alarmkleppen en druk- en flowschake-

laars. Alle producten van AG Sprinkler zijn CE-, FM-, cULus-,

VdS-, en VNIIPO-gecertificeerd en voldoen daarmee aan de

hoogste internationale goedkeuringen op het gebied van

brandpreventiematerialen.

Van Walraven Bouw enInstallatiematerialenwww.walravenbv.com

www.bouwproducten.nlinfonr. 23074

www.bouwproducten.nlinfonr. 23063

20NUMMER 8 OKTOBER 2011

www.bouwproducten.nlinfonr. 23077 www.bouwproducten.nl

infonr. 23104

20_Product 10-10-11 14:40 Pagina 20

Page 21: Vakblad Installatie en Sanitair
Page 22: Vakblad Installatie en Sanitair
Page 23: Vakblad Installatie en Sanitair

Digitale thermometers voor thermokoppelstype K en J

De serie draagbare digitale thermometers Center 300 is geschikt

voor thermokoppels type K en J met meetbereiken van -200 °C tot

+1370 °C (type K) en -200 °C tot + 760 °C (type J). De resolutie

bedraagt 0,1 °C. De thermometers zijn voor-

zien van één of twee ingangen en een

RS232-interface voor een directe uitlezing

via een USB-aansluiting. Via het toetsen-

bord zijn de functies ‘hold’, max-min en

relatieve meting instelbaar. De typen 305 en

306 hebben een ingebouwd geheugen voor

16 000 meetwaardes voor datum, tijd en

temperatuur. Met de meegeleverde soft-

ware kunnen de loggers worden gepro-

grammeerd en uitgelezen in grafiek of

tabelvorm. Verschillende sensoren voor

oppervlakte-, lucht- en vloeistofmetingen

zijn leverbaar.

Mera Benelux BVwww.merabenelux.nl

www.bouwproducten.nlinfonr. 23079

Luchtbehandelingskasten metmogelijkheid tot CAV- of VAV-regeling

Systemair heeft enkele nieuwe mogelijkheden toegevoegd

aan de serie Topvex-luchtbehandelingskasten. Nieuw is dat

de regeling van deze kasten nu standaard is uitgerust met

mogelijkheid tot CAV- of VAV-regeling en ingebouwde TCP/IP-

poort. Daarnaast heeft

de Topvex een lager

energieverbruik door

toepassing van EC-

motoren. Met de

EC-technologie is het

mogelijk het energie-

verbruik met meer

dan 20% terug te

brengen in vergelijking met frequentiegestuurde motoren.

De TR- en SR-series zijn leverbaar in luchtvolumes van 700

tot 7000 m3/h. Er is ook een serie FR-plafonduitvoeringen tot

6000 m3/h.

Rucon Systemair BVwww.ruconsystemair.nl

23NUMMER 8 OKTOBER 2011

Waterlekdetector werkt op basis van geluid

Euro-Index introduceert met de

Sewerin AquaTest T10 een

instrument waarmee onder-

grondse lekkages in waterleidin-

gen relatief eenvoudig zijn op te

sporen. De werking berust op

het detecteren van specifieke

geluiden die waterlekkages ver-

oorzaken. Een gevoelige micro-

foon vangt deze geluiden op en

toont deze op het display. Verder

zijn de geluiden te beluisteren

via een hoofdtelefoon. Door op

verschillende locaties te ‘luiste-

ren’, is de aanwezigheid van een lek en de locatie vast te stellen. De

waterlek detector is beschikbaar met een normale hoofdtelefoon

met draadverbinding en een variant voorzien van een draadloze,

oplaadbare hoofd telefoon.

Euro-Index BVwww.euro-index.nl

Warmtebeeldcamera’s via WiFi naariPad of iPhone

Omdat het

belangri jk

is warmte-

beeldcame-

ra´s te kun-

nen verbin-

den met andere instrumenten, breidt Flir Systems de WiFi-

compatibiliteit uit naar meer warmtebeeldcamera´s. Het

gaat hierbij om een WiFi-connectie met een iPad of iPhone

die nu beschikbaar is voor de Flir B250/B335/B365/B425 en de

Flir B660/B620. De WiFi-compatibiliteit maakt het mogelijk

draadloos beelden te versturen, waardoor de gebruiker een

klant of collega direct kan laten zien wat hij zelf ziet. Dit is

niet alleen handig wanneer metingen op moeilijk bereikbare

plaatsen plaatsvinden, maar biedt tevens de mogelijkheid de

warmtebeelden direct op de iPad of iPhone te analyseren

met Flir Viewer App.

Flir Commercial Systemswww.flir.com

www.bouwproducten.nlinfonr. 23088

www.bouwproducten.nlinfonr. 23119

www.bouwproducten.nlinfonr. 23102

23_Product 10-10-11 15:13 Pagina 23

Page 24: Vakblad Installatie en Sanitair

Scan deze QR-codemet uw smartphone

Als vakman weet u hoe u warmte brengt in het dagelijks leven van mensen. Natuurlijk combineert u zorgvuldig producten, materialen en service om de beste oplossing te leveren. Radson radiatoren voor lage temperatuur-verwarmingssystemen zijn speciaal ontwikkeldom energie om te zetten in effi ciëntie. Dat betekent een besparing van tenminste 15% op de energiekosten*. Iets dat bovendien ook zorgt voor een comfortabeler binnenklimaat. Een slim ontwerp begint met een slim idee. Meer weten? Ga naar www.radson.com/nl/clever.

* In vergelijking met andere gangbare warmtebronnen en gebaseerdop wetenschappelijk onderzoek in samenwerking met de technischeuniversiteiten van Helsinki, Brussel en Dresden (2009-2011).

ALS IK VERTELHOE U 15% KAN BESPAREN OP UW ENERGIEKOSTEN…

ZOU U DANLUISTEREN?

Radiatoren zijn de meest effi ciënte warmtebronnen

M. Sc. (Tech) Mikko Iivonen, directeur R&D Research and technical standards, Rettig ICC

Radson Vogelsancklaan 250 B-3520 Zonhoven T +32(0)11 81 31 41 [email protected] www.radson.com

LTR_Adv_NEDERLAND_235-335_09_2011.indd 1 28/09/11 16:58

Page 25: Vakblad Installatie en Sanitair

25NUMMER 8 OKTOBER 2011

Warmteterugwinunits voor binnen- enbuitenopstelling

De complete CKL-serie

WTW-units van Wolf

omvat uitvoeringen met

een capaciteit van 1300,

2200 en 3000 m3/h voor

binnen- en buitenopstel-

ling. Daarnaast voorziet

de serie in zowel modules

voor LON- en voor BacNet-

systemen als een Modbus-interfacemodule voor opname in een

gebouwbeheersysteem.

Kenmerkend voor de warmteterugwinunits zijn de lage onderhouds-

kosten, de optimale hygiëne en het gebruik van energiezuinige en

traploos regelbare EC-ventilatoren. Hiermee is een relatief laag ener-

gieverbruik en bijbehorende total costs of ownership gerealiseerd. De

juiste uitvoering voor een specifieke situatie is te bepalen middels

speciale calculatiesoftware die te vinden is op de website van het

bedrijf.

Wolf Klimaattechniekwww.wolf-klimaattechniek.nl

Luchtgordijn-unit geschikt voor lagewatertemperaturen

De Octoair-serie is een onderhoudsvriendelijke serie satel-

liet-units, geschikt voor lage watertemperaturen en voor zien

van energiezuinige EC-ventilatoren. De Octoair-satelliet

unit wordt geheel uit het zicht boven het verlaagd plafond

gemonteerd. De strakke en plat vormgegeven unit is ontwor-

pen voor het gebruik in supermarkten, winkels, hotels en

kantoorruimtes waar vaak gekozen wordt voor een niet

opvallend centraal verwarmingssysteem. Dankzij de platte

vormgeving (270 mm) en de zijaansluitingen kan de satelliet-

unit zelfs toegepast worden in plafonds waarin slechts een

minimale hoogte beschikbaar is. De Octoair is leverbaar met

verschillende luchthoeveelheden en capaciteiten tot 32 kW.

NHS Luchtgordijnenwww.nhs-luchtgordijnen.nl

Renovatiemethode voorbinnenhuisriolering

Tubus System – beschikbaar via TSI Pipe Technologies – is een

methode waarmee nieuwe afvoerleidingen in bestaande lei-

dingen worden gemaakt,

beter bekend als ‘relining’.

Dit gebeurt door enkele

lagen corrosiewerende

kunststof tegen de bin-

nenzijde aan te brengen.

Het versterkte materiaal

droogt en vormt op deze

manier een nieuwe lei-

ding, zonder hak- en

breekwerk en met een verwachte levensduur van 50 jaar.

Andere voordelen liggen in het feit dat de bestaande afvoer-

leidingen ongemoeid blijven, waardoor geen kostbare verwij-

dering van bijvoorbeeld asbest nodig is. Daarnaast geeft het

renoveren van de leidingen met dit systeem minder overlast

voor bewoners.

TSI Pipe TechnologiesNetherlands BVwww.tubussystem.com

www.bouwproducten.nlinfonr. 23142

Textiele luchtslangen verdelenventilatielucht homogeen en tochtvrij

Het producten-

a s s o r t i m e n t

rondom ventila-

tie in scholen en

kinderdagver-

blijven van KE

Fibertec is uit-

gebreid met

z o g e n a a m d e

textiele lucht-

slangen. Deze

producten dragen bij aan een homogene en tochtvrije verdeling van de

ventilatielucht. Bovendien gebeurt dit bij een laag geluidsniveau. De

kleurrijke luchtslangen zijn in zowel nieuwbouw- als renovatieprojec-

ten te gebruiken. Hierbij zijn deze geschikt voor vraaggestuurde WTW-

systemen die werken op basis van het gemeten CO2-gehalte in de

ruimte. De textiele luchtslangen zijn geschikt voor ventilatie, aircondi-

tioning, koeling en klimaatbeheersingsystemen.

KE Fibertec Benelux VOFwww.ke-fibertec.nl

www.bouwproducten.nlinfonr. 23143

www.bouwproducten.nlinfonr. 23130

www.bouwproducten.nlinfonr 23133

Product

25_Product 10-10-11 14:40 Pagina 25

Page 26: Vakblad Installatie en Sanitair

26NUMMER 8 OKTOBER 2011

Techniek

Eerste stappen naarenergie neutraal appartement

Unica Installatietechniek is nauw betrokken bij het eerste energieneutraleappartement met een plug & play-technische installatie. Het gaat om eenproefproject van TU Delft, waarvan in november een proefwoning verrijst.

De voorbereidingen duurden zo’ndrie jaar, maar de bouw van het

eerste energieneutrale appartement‘Concept House’ uit de koker van deTU Delft is weldra een feit.Projectleider Jaap van Kemenadeheeft in die periode verschillendebouw- en installatiepartijen gemoti-veerd om gezamenlijk tot een ener-giezuinig, duurzaam en snel te bouwen appartement te komen. Innovember wordt in de Rotterdamsewijk Heijplaat een proefwoning neer-gezet, dat het sluitstuk vormt vanruim twee jaar ‘brainstormen en uitvogelen’, vertelt Van Kemenade. Met het project wil de faculteitBouwkunde vernieuwing in de bouwstimuleren en partijen al vertrouwdmaken met het begrip ‘energieneu-traal’ dat in 2020 met een EPC = 0wettelijk verplicht wordt. Voor hetinstallatiewerk zit landelijk installa-teur Unica in het projectteam. VanKemenade vindt het verstandig datde installatie- en bouwbranche zichdaar nu al op voorbereid. “ConceptHouse is niet dé oplossing, maar weleen oplossing. Wij willen een voor-beeld laten zien van hoe je duurzaamkunt bouwen. Bedrijven die met onsmeedoen, zijn zich al aan het voor -

Tekst: Richard MooiFoto’s: TU Delft

Technische installatie volgens plug & play-principe

bereiden op 2020 en kunnen tegendie tijd een goede concurrentiepositieinnemen.”

Niet wereldschokkendHoe zien de installaties er in de wo -ning uit? Niet echt wereldschokkend,want de basis wordt gevormd dooreen warmtepomp met bodemcollec-

tor. Het vermogen is met 2,5 kW welerg laag en dat wordt grotendeelsbereikt door een goede schilisolatie:een Rc-waarde van 9,5 voor het dak en5,6 voor de buitenmuren. De Rc-waar-des zijn bewust niet op het hoge pas-siefhuisniveau (minimaal 10) ge -bracht. “In de EPC-berekening maakthet niet uit of we deze naar 7 zouden

Met het project wil de faculteit Bouwkunde vernieuwing in de bouw stimuleren en partijen vertrouwd

maken met het begrip ‘energieneutraal’ dat in 2020 met een EPC van 0 wettelijk verplicht wordt.

26-27_Woning TU Delft 10-10-11 14:41 Pagina 26

Page 27: Vakblad Installatie en Sanitair

27NUMMER 8 OKTOBER 2011

opkrikken. Het punt is dat je op hetmoment van nog beter isoleren ookbeter moet koelen.” Vrije koeling via de vloer en bodem-collector is wel mogelijk. Het warmetapwater wordt (voor)verwarmd meteen zonneboiler. Bij onvoldoendewarmte zorgt de warmtepomp voorverdere opwarming van het boilervatvan 150 liter, vertelt Van Kemenade.Een douchewater-WTW en vraag -gestuurd ventilatiesysteem dringende energievraag verder terug.Overigens zonder warmteterug -winning op de ventilatielucht. VanKemenade: “Natuurlijke toevoer van-uit de gevel met zelfregelende roos-ters boven de ramen en er wordt opvraag (CO2) mechanisch afgezogen.”De elektra voor de gebouwgebondeninstallaties (verwarming, tapwater,ventilatie en verlichting) wordt opge-wekt door PV-panelen. Op jaarbasisleveren deze 1670 kWh aan het elek-tranet waarmee de appartements -woning energieneutraal is.

Prefab natte celTot zover is het een al redelijk inge-burgerde duurzame klimaatinstal -latie. Het meest vernieuwende aanConcept House is het plug & play-

principe. In de van te voren gebouwdenatte cel is al het installatiewerk com-pleet gemonteerd. Het gaat om hetsanitair en het leidingwerk en eenverticale schacht voor de doorvoer vanleidingen. Een prefab badkamer metal het leidingenwerk is een belangrij-ke stap om het montagewerk op debouwplaats fors te verminderen. VanKemenade: “Op de bouwplaats wor-den belangrijke installatieonderdelenzo met één hijsbeweging in hetappartement geplaatst. Na plaatsingvan de natte cel hoeven in het appar-tement alleen de data- en elektra -kabels en de slangen voor de in devloeren geïntegreerde vloerverwar-ming te worden doorgekoppeld, waar-na direct de aansluiting op de open-bare nutsvoorzieningen kan wordengemaakt. In de prefab houtskelet-bouwwanden en -vloeren zijn diverseschachten en goten voorzien, waar-door de technische installatie buitende natte cel zowel voor als na de op -levering snel en flexibel kan wordenaangelegd en aangepast.”

LekkageVoor de installatietechniek bleek nogniet alles plug & play-ready. “Hier endaar hebben we zelf trucjes bedacht.”

Zo heeft het ontwerpteam de nodigeaandacht besteed aan het voorkomenvan het gebruik van persverbindingenvoor de leidingen voor vloerverwar-ming en -koeling. “Koppelstukken wilje vermijden omdat die na verloopvan tijd voor lekkage kunnen zorgen.”In november wordt na ruim twee jaaroverleg, de bouw gestart van het eer-ste proefgebouw met slechts éénwoning. Op dit moment wordt inwerkplaatsen al druk gewerkt aan dewandelementen met daarin verwerktde technische installaties, waarbijUnica wederom betrokken is. Voor het elektrotechnische gedeelte is hetBelgische Niko, bekend van schakelma-teriaal, bij Concept House ingeschakeld. Als alles volgens plan verloopt, moetde bouw van die éne woning in no-time klaar zijn. “Van casco tot comple-te afwerking, inclusief natte cel, datmoet allemaal in één week gebeuren.Dan gaan we de woning vijf jaaronder de loep nemen en monitoren.En er gaan mensen in wonen.” Woningcorporatie de Woonplaats inRotterdam volgt de ontwikkeling opde voet en heeft plannen om over eenjaar een echt energieneutraal appar-tementsgebouw volgens ConceptHouse uit de grond te stampen. <<

Woningcorporatie de

Woonplaats in Rotter-

dam heeft plannen

om over een jaar een

echt energieneutraal

appartementsgebouw

volgens het Concept

House-principe uit de

grond te stampen.

26-27_Woning TU Delft 10-10-11 14:41 Pagina 27

Page 28: Vakblad Installatie en Sanitair

28NUMMER 8 OKTOBER 2011

Doorsnede van de

woning, met water-

waterwarmtepomp-

installatie met regen-

water als bron.

Techniek

Energie uit waterzakEnergie uit regenwater: het kan. KlimaRain Solutions ontwikkelde samenmet het bedrijf EFraRain, een warmtepompinstallatie met regenwater alsbron. De energie-opwekkende waterzak is toegepast in een woning in Weesp.

De innovatie is bedacht door debroers Iwan en Sasja Fransen,

waarmee ze zelfs een notering kregenin de MKB-top 100. Basis van deze bij-zondere warmtepompinstallatie vanKlimaRain Solutions vormt de water-zak waarin het regenwater, nadat heteerst gefilterd is, wordt opgevangen.Iwan Fransen: “Dit water kan ver -volgens met behulp van een pompgebruikt worden voor toiletspoelin-gen, wasmachine en tuinbesproeiing.Wij hebben uitgebreid onderzochtwat de aantrekkelijkste regenwater -installatie is voor de Nederlandsemarkt. Gezien de prijs-kwaliteitver-houding is de waterzak ideaal.” Het iseen verstevigde kunststoffen water-

Tekst: Loet van BergenFoto’s: KlimaRain Solutions

zak die in elke afmeting gemaakt kanworden, door elk normaal kruipluikpast en geschikt is voor zowel renova-tie als nieuwbouw.

Energie- én waterbesparing Het nieuwe van KlimaRain is dat aanhet systeem van EFraRain een warmte-pomp is gekoppeld. En daarin zit decrux. Fransen: “Voor een normalewarmtepompinstallatie is het nood-zakelijk dat er grondboringen plaats-vinden zodat uit grondwater energiekan worden gehaald. Met de waterzakis dat niet meer nodig. Het opgevan-gen regenwater in de waterzak onderin de kruipruimte blijkt een goedetemperatuur te hebben om te dienen

als bron voor de warmtepompinstal-latie. De temperatuur van de bodemin de kruipruimte, de temperatuurvan het regenwater en het warmte-verlies van de woning naar de kruip-ruimte zorgen voor het opwarmenvan de waterbuffer in de waterzak.Zolang de temperatuur van het waterboven de 3,5 °C is, kan de warmte-pomp energie uit het water halen. Detemperatuur van de waterzak kan welfluctueren. Dit is in het verloop vanhet jaar goed zichtbaar. In de zomerkan de waterzak bijvoorbeeld 15 °Cworden en aan het eind van de winterkan de temperatuur dalen naar 5 °C.” De waterzak is zo berekend dat dezeniet onder de 5 °C zal komen. Als detemperatuur daar onder komt, wordter overgeschakeld op hulpenergie.Franssen: “Met deze temperaturenkan goed worden verwarmd, maarook kan er heel goed passief gekoeldworden in de zomer. En als er te wei-nig regenwater valt, wordt de water-buffer automatisch opgevuld met eengeringe hoeveelheid leidingwater,omdat er een minimale hoeveelheidwater in de waterbuffer aanwezigmoet zijn om een goede werking tegaranderen van de warmtepomp.Door middel van testen en de bereke-ningen die zijn uitgevoerd door eenonderzoeksbureau hebben we kunnenachterhalen hoe we de berekeningmoeten maken. De latere proeven opgrotere schaal met nog meer capaci-

28-29_Waterzak 10-10-11 14:42 Pagina 28

Page 29: Vakblad Installatie en Sanitair

29NUMMER 8 OKTOBER 2011

teit brachten nog meer voordelen aanhet licht. Er wordt energie en waterbespaard met één systeem. Doorgebruik te maken van het gunstigeklimaat van de kruipruimte kan 55%op water en 40% op energie wordenbespaard.”

WerkingDe warmtepompinstallatie van Klima -Rain werkt in principe hetzelfde alselke andere warmtepompinstallatie.Alleen wordt nu als bron regenwatergebruikt die in een waterzak met gro-te capaciteit in de kruipruimte wordtopgevangen. De waterzak wordt aan-gesloten op een wisselaar. Het regen-water circuleert langs deze wisselaaren het andere circuit dat op de wisse-laar is aangesloten, is dat van dewarmtepomp. Het werkt eigenlijk het-zelfde als een open bron. De warmte-pomp in de woning of het gebouwhaalt vervolgens energie uit de tem-peratuur van het regenwater. Het HR KlimaRain-systeem komt volgensFransen het beste tot zijn recht innieuwbouw en bestaande pandenmits deze goed geïsoleerd zijn en eenvoldoende radiatorcapaciteit hebben.Dan is lagetemperatuurverwarmingmogelijk. Hoe groter het warmte -afgifte-oppervlak, des te lager de tem-peratuur hoeft te zijn om een woningaangenaam warm te krijgen.Het systeem is het meest geschiktvoor installaties met een thermischvermogen van 5 tot 8 kW en behaalteen rendement dat te vergelijken ismet dat van een open bron. Dit kannog eens worden verbeterd door bij-

voorbeeld gebruik te maken van zonne-collectoren waarbij de retourtem pe -raturen van de collector het regen -water opwarmen. Qua prijs komt hetHR KlimaRain-systeem vergelekenmet een warmtepompsysteem metgrondboring iets gunstiger uit. Hetsysteem met een thermisch vermogen

van 8 kW kost ongeveer 7500,- euroexcl. BTW minder dan een systeemmet hetzelfde thermisch vermogenwaarbij gebruikgemaakt wordt vanbronboringen met een gesloten sys-teem. Franssen ziet ook kansen ingebieden waar het verboden is omgrondboringen te doen. <<

De kunststoffen waterzak is gemaakt van oerdegelijk verstevigd kunststof en kan in elke afmeting worden

geleverd. De waterzak past door elk normaal kruipluik en is geschikt voor zowel renovatie en nieuwbouw.

De KlimaRain-installatie bestaat uit een waterzak om de regen op te

vangen en een water-waterwarmtepomp.

Waterzak mét zonneboilerEen hoekwoning in Weesp heeft de Nederlandse primeur met het HR KlimaRain-systeem. De oudeCV-ketel is vervangen voor een warmtepomp die aangesloten is op twee waterzakken. De woningheeft een oppervlakte van 200 m2 en maakt gebruik van beide waterzakken met een totale inhoudvan 18 m3. De waterzakken liggen in de kruipruimte, hebben de afmeting van 6 m × 4 m × 0,5 mresp. 4 m × 3 m × 0,5 m en daarmee een gezamenlijke inhoud van 18 000 liter. Het gefilterderegenwater wordt gebruikt voor toiletspoelingen, voor de afwasmachine en voor het besproeienvan de tuin. In de winter ontrekt de warmtepompinstallatie energie. Een boring en bodemwisse-laar vervielen hierdoor. Voor de tapwatervoorziening is een zonneboilerinstallatie geplaatst meteen inhoud van 600 liter en 16 m2 vacuümbuiscollectoren. Het bestaande afgiftesysteem is vloer-verwarming op de begane grond en radiatoren op de verdieping. “In Duitsland, België en Frankrijkis hergebruik van regenwater al ingeburgerd, maar dat je er ook energie aan kunt onttrekken, datis nog niet eerder vertoond.”

InvesteringComplete installatie incl. montage (circa) 18.000 euro

SDE-regeling - 3600 euroSubsidie gemeente - 2000 euro

Totaal 12.400 euro

Voordelen- besparing energiekosten- door de aanpassing heeft deze woning een energielabel A gekregen- de besparing op ruimteverwarming en tapwaterbereiding is 48% - de CO2-reductie bedraagt 3530 kg per jaar.- besparing per jaar van 1667 m3 aardgasequivalent is 866 euro per jaar- besparing op tapwater door regenwateropvang is circa 76 000 liter per jaar

28-29_Waterzak 10-10-11 14:42 Pagina 29

Page 30: Vakblad Installatie en Sanitair

30NUMMER 8 OKTOBER 2011

Trends, primeurs en wooninspiratie Traditiegetrouw ging het nieuwe woonseizoen in september van start met

de Woonbeurs Amsterdam, de negentiende editie inmiddels. Ruim 300

exposanten uit binnen- en buitenland deelden hun expertise met woon-

liefhebbers. Negen dagen vol woonadvies, de laatste trends, nieuwste

collecties en primeurs. Ook de sanitairbranche was ruimschoots aanwezig.

Tekst en foto’s: Chantal Slutter

Eric Kant presenteerde met Home ID een nieuw totaal woonbelevingsconcept. In samenwerking

met achttien bedrijven toonde deze designer/architect oplossingen in een enorme stand een

Negentiende editie Woonbeurs Amsterdam:

complete woonomgeving. Partner op sanitairgebied is Acquapazza/NIC Design, met

onder meer exclusieve Italiaanse designbladen. (foto: Home ID)

gDesign

30-31_Design 10-10-11 14:43 Pagina 30

Page 31: Vakblad Installatie en Sanitair

31NUMMER 8 OKTOBER 2011

Eric Kant presenteerde met Home ID een nieuw totaal woonbele-vingsconcept. In samenwerking met achttien bedrijven toonde de

designer/architect oplossingen in een complete woonomgeving. “Bijons geen hostessen op de stand: louter specialisten in een compleethuis met de laatste trends over wonen, leven en genieten. Het is onsantwoord op de recessie van de afgelopen jaren. Door samenwerkenkrijg je meer voor elkaar.“ Het exclusieve sanitair bij Home ID komtvan partner Acquapazza/NIC Design, dat een gespecialiseerd assorti-ment aanbiedt met een stevig Italiaans fundament, zoals Jacuzzi, eenexclusieve lijn moderne Italiaanse designbaden.

Noviteiten overzichtJee-O was met de nieuwe modellen Emily, Carmen en Maya naarAmsterdam afgereisd. De nieuwkomers, een uitbreiding op de Quartzby Dado-lijn, worden gekenmerkt door een minimalistisch design enorganische vormen. De (vrijstaande) baden Carmen en Emily zijn daar-bij wat hoger en slanker in model dan Maya, dat breder en robuusteroogt. Bij deze serie zijn hoge – eveneens vrijstaande – ‘kelk’-was -kommen leverbaar. Giquadro liet op de beursvloer zien dat het de designwastafels nietalleen uit natuursteen en quartz maakt maar sinds kort ook uitBelgisch blauwsteen. Het Hollandse bedrijf, bekend om zijn strakke envierkante ontwerpen, showde op de Woonbeurs voor het eerst eenrond model: de Bowl-serie. Ook deze ronde kommen zijn verkrijgbaarin zwart graniet, wit quartz of Belgisch blauwsteen. “Én inclusiefingebouwd waterslot, dat de sifon vervangt”, aldus Bart Doeswijk.

Nieuwe bedrijfsnaamVoor De Sphinx Maastricht was de RAI deze dagen dé plek om de con-sument met de nieuwe bedrijfsnaam te confronteren. Eric de Haanlegt het nog eens uit: “BV De Sphinx Maastricht brengt in Nederlanddrie merken op de markt: Sphinx, Keramag en Koralle. Het is goed ditduidelijk naar de markt te communiceren.” De Woonbeurs was ook deplek waar de My Day-lijn van Keramag na de ISH voor het eerst aanhet grote publiek werd getoond. “Daar gaan we veel van verwachten.” Geberit schotelde het beurspubliek onder meer de douche-WCAquaclean, de glazen sanitairmodule Monolith en het Duofresh-toiletmet geurfilter en toiletblokhouder voor. “Van de bedieningsplatenwas de Sigma 60 – strak in de tegel verwerkt – een trekpleister”, aldusMarijn Bremer. Geesa was met de nieuwste designlijn badkameraccessoires vanMarcel Wanders present. De ontwerper onthulde de serie eerder ditjaar in Frankfurt. Jaga was met de Heatwave, een bekend ontwerp vanJoris Laarman, vertegenwoordigd op Meesterlijk: een beurs voordesign, ambacht en toegepaste kunst, die dit jaar voor het eerst onderde vlag van de Woonbeurs opereerde.

Top Design Zone Ook in de zogenaamde Top Design Zone, een hal vol designproducten,was er het een en ander op sanitairgebied te vinden. Botinger & Roibijvoorbeeld, een nieuw sanitairmerk dat Boudewijn Roest, bekendvan designlabel Marike, in twee jaar tijd neerzette. “De naam is nietsmeer dan een combinatie van de eerste letters van mijn naam, aange-vuld met wat fantasie”, aldus Roest. Blikvanger was absoluut de Loft,een bijzonder vormgegeven vrijstaande wastafel. Mosa zette deWoonbeurs in het teken van de introductie van de Terra Tones aan deconsument. De collectie, die al een aantal designprijzen ontving, com-bineert drie tinten binnen één kleurgroep: van licht via een midden-toon tot donker. De tegels van pure keramiek zijn verkrijgbaar indiverse formaten en geschikt voor binnen- en buitengebruik. <<

VT Wonen presen-

teerde een indus-

triële loft met

klassieke elemen-

ten. Het bad is een

ontwerp van

Patricia Urquiola

voor Agape, de

kraan is van

Dornbracht.

Loft is de naam

van deze opval-

lende vrijstaande

wastafel van het

nieuwe sanitair-

merk Botinger &

Roi. Boudewijn

Roest tekende

voor het ontwerp.

Dicks Badkamers

uit Haarlem

toonde naast de

multifunctionele

designradiatoren

van Brem tevens

sanitair van Rexa

Design en design-

kranen van Graff.

De Sphinx Maas-

tricht greep de ge-

legenheid aan zijn

nieuwe bedrijfs-

naam én de

My Day-serie van

Keramag bij de

consumenten

te introduceren.

Giquadro toonde

met de Bowl

voor het eerst

een serie met

ronde vormen,

in zwart gra-

niet, wit quartz

en Belgisch

blauwsteen.

30-31_Design 10-10-11 14:43 Pagina 31

Page 32: Vakblad Installatie en Sanitair

Het is onze vindbaarheid, vervolgende broers. “En dan niet in Ros ma -

len maar op internet. De omzetten van onze onlineverkoop en die van dewinkels liggen ongeveer gelijk maaríedere klant komt binnen via internet.Zeker de huidige generatie bekijkt hieraanbod en prijs maar laat zich er even-goed inspireren.”Erik (30) en Rob (27) van Laarhovenkomen uit een Brabantse handelsfami-lie. Erik volgde metaaltechniek LTS enwerkte daarna vijf jaar als (hulp)mon-teur bij installatiebedrijf Kemkens uit

‘Niet profileren met stuntprijzen’In startjaar 2008 draaiden ze 8 ton, in de volgende jaren 1,8 resp. 4 en – prognose 2011 – 6 miljoen; elk jaar maken ze winst. Erik en Rob van Laarhoven spreken openhartig overhun Sanitairwinkel.nl, één van de best lopende internetsites van Nederland en België,met showrooms in Rosmalen en Kalmthout. “Waarom komen Amsterdammers naar deonze, terwijl ze onderweg minstens 30 geliktere toonzalen passeren?”

Showroom

NUMMER 8 OKTOBER 2011

32

Het ontwerp van de showroom komt van Erik van Laarhoven. Hij bekent meteen: “Ik heb de

nodige ideeën opgedaan bij lampengroothandel Eglo in Oosterhout, met name bij de displays

waarop de meubelen zijn gemonteerd.” Dagelijks bezoeken gemiddeld 15 tot 30 mensen deze

showroom in Rosmalen.

Tekst: Edith Kok

Foto’s:

Jan Willem Schouten

Oss. Rob doorliep HBO InteractieveMedia. Dromend van ondernemer-schap begonnen de broers vanuit eenschuur van hun ouders een handel inrestpartijen machines voor amateurs.Op een Chinese beurs kochten ze ooksanitairproducten en verkochten dievia Marktplaats en ‘Rorix’, een eigen,simpel opgezette webwinkel. Erik: “Jekunt beter rustig beginnen dan flinkinvesteren terwijl je niet zeker weet ofer potentie is. Vanaf dag één verliep desanitairverkoop echter opvallend goed.Hoewel is meegenomen dat ik uit die

hoek kom, gaven die resultaten dedoorslag dat we begonnen metSanitairwinkel.nl.“In die beginperiode was zeker niet elk product van voldoende kwaliteit, erkennen de beide broers. “Het was één groot leerproces. We verkopen nog steeds Chinese producten en dat is niet vreemd. Veel mensen beseffen niet dat veel A-merken er evengoed vandaan komen, naar onze schatting wel zo’n 75%. Van kranen en accessoires tot keramiek en bad-kamermeubelen.”

Sainitairwinkel.nl scoort met site én showrooms

32-33-34_Showroom 10-10-11 14:44 Pagina 32

Page 33: Vakblad Installatie en Sanitair

Erik van Laarhoven: “We berekenen een fatsoenlijke marge. Dat lukt in de show-

room vooral door daar de producten te tonen die we groot inkopen.

Sanitairwinkel.nlAdres: Hofkesweg 5, RosmalenShowroom: geopend in april 2011, 800 m2 , eigendomOpeningstijden: ma t.e.m. za, 09.00 – 17.00 uurIndeling: twee etages, enkel productpresentatiesRayon: heel Nederland, accent op RandstadDoelgroep: veelal jonge, handige mensen; ook steeds meer ouderenSegment: boven bouwmarkt, onder ‘Baderie’Gemiddelde prijs badkamer: 4000,- euro exclusief tegelsGemiddelde verkoop: 60 orders per dag, omvang varieert van item tot completebadkamerBelangrijke merken: Duravit, Villeroy & Boch, Riho, Hansgrohe, Gessi, Laufen,Geberit, Geesa, Tegelgroep NederlandInkoop: Plieger, Van Oort, Topa Import, Sanicare, Korver Holland, Riho, eigen importAatal medewerkers: 24, in de showrooms 6 tot 10 verkopers

>>

NUMMER 8 OKTOBER 2011

33

De broers schatten dat ze op hun sitegemiddeld 10% boven de dumpprijzenzitten maar zo’n 20% onder de ge -middelde verkoopadviesprijs. Erik:“Hoewel… De prijs die een winkelvraagt, is niet altijd wat de consumenter voor betaalt!”Het stond voor hem vast dat de siteSanitairwinkel.nl aan een showroomverbonden moest zijn. In eerste instan-tie was dit een eenvoudige ruimte van350 m2, de huidige locatie bestrijkt800 m2 toonzaal. “De combinatie isvolgens mij uniek. Ik geloof absoluut

andere landelijke groothandels. Hetleuke is dat daarvan inmiddels top-mensen óns benaderen, of het nuTechnische Unie is, Galvano of SolarVegro. Naar de sanitairspecialisten toeverdedigen ze zich met de reden datwij een showroom hebben maar ikweet zeker dat ze óók leveren aan con-currenten zonder toonzaal. De crisis zalmeespelen, maar het is nu eenmaaleveneens de harde werkelijkheid datinternethandel groeit. Feit is ook dat ersteeds meer kritische klanten komen,wij bedienen vooral deze doelgroep. Tehoge marges, de verplichting om bijeen bepaalde groothandel te kopen…Mensen pikken het niet meer.”

SaniclassSanitairwinkel.nl laat ook fabrikantenhuismerkproducten maken, dit onderhet eigen merk Saniclass. Erik vanLaarhoven: “De productie komt vanRiho, Laufen, eigen import… Ik ben erniet gevoelig voor waar iets vandaankomt, als de kwaliteit maar goed is. Intotaal werken we op structurele basismet 15 leveranciers.”

Natural Wood, een meubelserie geleverd door Topa Import.

ContactenErik en Rob beweren dat ze zich nietwillen profileren met stuntprijzen. Erik:“Wij zien meer kansen in het inspire-ren van mensen. Ik wil momenteel bij-voorbeeld mijn tuin veranderen en kijkdaarom op internet om ideeën op tedoen. Zo gebeurt het ook met bad -kamers. Dus willen we meer foto’s enfilmpjes laten zien.”Rob focust zich met name op internet-marketing. “Nog altijd zijn we dage-lijks bezig om vooraan te staan opGoogle, een medewerker werkt hierzelfs fulltime aan. Een voorwaarde iseen zo breed mogelijk assortiment,met 50 000 artikelen online word jebreed gevonden. Doordat de marktvraagt om A-merken, zochten we con-tact met landelijke groothandels.Plieger heeft een goed gedigitaliseerdbestand met ruim 45 000 productenén werkte graag mee. Die groothandellevert ongeveer de helft van onzeomzet. Wij blijven loyaal, de gunfactoris voor ons belangrijk, maar we willenook niet te afhankelijk zijn dus over-wegen we om ook in zee te gaan met

‘Wij zien meer kansen in het inspireren van mensen’

Erik (r) en Rob van Laarhoven: “Wij zijn transparant, what you see is what

you get. Dat trekt veel mensen aan.”

32-33-34_Showroom 10-10-11 14:44 Pagina 33

Page 34: Vakblad Installatie en Sanitair

“What you see is what you get.”

ding. De klant kan aangeven waar enop welke dag levering moet plaatsvin-den en verneemt later het tijdstip meteen marge van twee uur. We leverenhet gros van de bestellingen binneneen week.”Schade komt regelmatig voor, erkentVan Laarhoven. “Binnen twee dagenmoet de klant de zending controleren.In de praktijk geven we enkele dagenspeling.“

ToekomstZes medewerkers zijn bezig met de‘conversie’ oftewel de toegankelijkheidvan de site. Soms zetten de broers hunvader achter de computer om te chec-ken of de site begrijpelijk is voor eendigibeet. “We presenteren de produc-ten vaak van allerlei kanten en makensteeds meer filmpjes waarop je bij-voorbeeld kunt zien hoe laden sluiten.We tonen bij de producten tevens‘reviews’ oftewel recensies van klan-ten. Zeer bewust manipuleren we datniet, we hebben er zelfs geen enkeleinvloed op.”Dit jaar staat voor de broers in hetteken van consolidatie. Is het voor-raadsysteem optimaal, de administra-tie? Rob: “Het is binnen de enormegroei van de afgelopen jaren een tijde-lijke reflectie; we denken dat alleengrote zaken overleven.” Erik: “We heb-ben er zin in, denken aan een show-room in Amsterdam. Het blijft één gro-te leerschool die we stap voor stapopbouwen. Een voordeel is dat óók alsiemand hier een tijd zou meedraaien…Niemand zal ons bedrijf gemakkelijkkunnen na-apen!” <<

De meesten van de 24 medewerkers zitten voornamelijk achter het scherm. In Rosmalen staan doorde-

weeks vier mensen in de toonzaal, op zaterdag zeven. In België zijn dat er twee, resp. drie. Daar begon

Sanitairwinkel.nl zijn showroom in augustus vorig jaar, in samenwerking met groothandel Van Marcke.

Erik van Laarhoven: “Inmiddels gaat een vijfde van de omzet naar België, die markt groeit enorm.”

Digitale schermen tonen extra informatie. Erik van Laarhoven: “Alles

draait om emotie. Daarom tonen we ook graag foto’s van badkamers

waarin het product voorkomt. Daarom vragen we klanten om foto’s

van het eindresultaat op te sturen, in ruil bieden we ze een fles wijn.”

Bij een internetaan -

bieder verwacht je niet

snel een showroom

met Brabants café.

Sanitairwinkel.nl verkoopt al tegels in de showroom en is van plan binnen-

kort ook te komen met Badkamertegels.nl. “De mensen vragen erom”, aldus

de gebroeders Van Laarhoven.

in ‘face to face’-contact met de klant.Mensen willen een stuk advies en hetschept vertrouwen. Op donderdag,onze rustigste dag, beginnen we meteen 3D-ontwerper. Verder zijn we voormontage in gesprek met installatiebe-drijven. Zij werken in een groter rayonen zijn beter geautomatiseerd danZZP’ers, daarmee hebben we qua com-municatie mindere ervaringen. Dus alsinstallateurs interesse hebben insamenwerking…”

ActiviteitenDagelijks bezoeken gemiddeld 15 tot30 mensen de showroom in Rosmalen.De website telt doorgaans tussen5000 en 6000 bezoekers. Rob vanLaarhoven: “Zoveel zegt me dat niet. Ikvind het veel interessanter om de aan-koop te verhogen. Door nóg meerinformatie te verstrekken, betere lever-

tijden te bieden, meer vertrouwen tescheppen. De aankoop moet 100%zeker zijn. De laatste jaren hebben weerg gewerkt aan die betrouwbaarheid.De twee winkels spelen hierop in,evengoed onze bereikbaarheid viainternet, telefoon en winkel; diversebetaalopties en de aansluiting bijThuiswinkel.org. Daarom mag elk arti-kel binnen veertien dagen terug zon-der opgave van reden. Boven 150 eurobetaalt de consument dan enkel deretourkosten, anders ook de heenzen-

NUMMER 8 OKTOBER 2011

34

32-33-34_Showroom 10-10-11 14:44 Pagina 34

Page 35: Vakblad Installatie en Sanitair

Niet vergeten!

Nieuwe website bekijken

www.installatie.nl

Volg ons op Twitter

twitter.com/installatie

De site voor de installatiebranche!

Compleet, onafhankelijk, praktisch en actueel

Boordevol techniek, ondernemerschap, nieuws en productinformatie

Speciale aandacht voor sanitair

Installatie.nl is een activiteit van

Page 36: Vakblad Installatie en Sanitair

Duco brengt zuurstof in de woning en in uw onderneming. Met een EPC van 0,6 blijft natuurlijke ventilatie de beste oplossing. Duco’s systemen garanderen een gezond en comfortabel binnenklimaat met een maximaal energierendement.

Meer info: www.duco-installateur.nl

Natuurlijke toevoer

Natuurlijke doorvoer

Mechanische afvoer

Natuurlijke toevoer

Natuurlijke doorvoer

Mechanische afvoer

Ventileer gezondVentileer met Duco’s ventilatiesystemen !

Duco Comfort System‘Plug & Play’ met Vraaggestuurde Ventilatie

ewinst

0,24C

ewinst

0,28CDuco CO2 System

Eenvoudig ‘Natuurlijk’ ventileren

ewinst

0,24C

ewinst

0,28C

DucoTronic SystemDe ultieme vorm van ‘Natuurlijke’ Ventilatie

ewinst

0,24C

ewinst

0,28C

ZUURSTOFVOOR UWWONING

2

20111004_installatie&sanitair.indd 1 6/10/11 09:21

Alle A-merken sanitair bij Warmteservice 160 medewerkers staan dagelijks voor u klaar bij Warmteservice

50 vestigingen in Nederland, 50.000 artikelen online

Voor verwarming en sanitair moet je bij Warmteservice zijn!

Meer informatie: 0900-23 56 897

of kom langs in een van onze vestigingen.

Als zelfstandig ondernemer zoekt u een betrouwbare partner voor uw inkopen. Warmteservice

biedt u een groot assortiment met een gunstige prijsstelling. Daarnaast onderscheiden wij

ons door de persoonlijke benadering en het deskundige advies van onze medewerkers aan

de balie.

Warmteservice heeft nu al ruim 50 vestigingen in Nederland, dus er is er ook altijd één bij u

in de regio. Wij zijn zes dagen per week geopend, kom dus eens vrijblijvend langs!

Bestel eenvoudig online op www.warmteservice.nl

COMBI-KETELS

ACTIEVOORDEEL!

Informeer bij uw

dichtstbijzijnde

vestiging

Page 37: Vakblad Installatie en Sanitair

ProductToiletsanitair voor de kleineretoiletruimte

De serie Sphinx 345 xs omvat wastafels, fontei-

nen, meubels, meubelelementen en een ruimte-

besparend diepspoelwandcloset speciaal voor de

kleinere toiletruimte. De asymmetrische was -

tafels bieden met een afmeting van 53 cm × 31 cm

een royale aflegruimte rechts of links. De ruimte-

besparende fonteinen hebben een breedte van

38 cm. De verschillende meubels en meubel -

elementen zijn beschikbaar in de kleuren wit, pla-

tinagrijs en bourgognerood en vrij te combine-

ren. De wastafels en fonteinen zijn aan te vullen

met praktische onder- en zijkasten, een open

spiegelkast en een lichtspiegel. Door de modulai-

re opbouw biedt de serie veel vrijheid in het plaat-

sen en indelen van de afzonderlijke elementen.

Sphinxwww.sphinxpro.nl

www.bouwproducten.nlinfonr. 22997

De website www.bouwproducten.nl is met bijna 9000 pro-ducten voor de bouw als database hét platform voor pro-ductinformatie. Elk bericht op de productnieuwspagina’s inInstallatie en Sanitair is voorzien van een infonummerwaarmee u online verder kunt zoeken. Wilt u een nieuwproduct onder de aandacht van onze lezers brengen, stuurons uw bericht dan via e-mail ([email protected])of post (Redactie Bouwproducten, t.a.v. Ellen Holler,Postbus 361, 7000 AJ Doetinchem).

Handdouche met een straalschijfvan 100 mm

Met de Croma 100 1jet biedt Hansgrohe

een vlakke handdouche met een straal-

schijf van 100 mm die een volle stevige

douchestraal – de Rainstraal – kan produ-

ceren. Verder voorziet de douche in een

QuickClean anti-

kalkfunctie die de

mogelijkheid biedt

om kalkafzettingen

met één vinger

eenvoudig weg te

wrijven. De hand -

douche is naar

wens te combineren met een glijstangset

(90 of 65 cm) en badset en beschikbaar

met of zonder waterbesparende

EcoSmart-technologie. De geïntegreerde

dynamische begrenzer laat niet meer dan

9 liter water per minuut door, waardoor

de gebruiker water bespaart zonder in te

boeten op comfort.

Hansgrohewww.hansgrohe.nl

Strippen voor bad- en woonkamer

De serie Duralis Relief-Line

omvat roestvast stalen

listelli (strippen) met diver-

se oppervlaktestructuren

waarmee keramische wan-

den en vloeren in de bad-

en woonkamer zijn te ver-

fraaien. Bijzondere effecten

zijn onder meer te realise-

ren door de 25 mm brede

listelli te combineren met

grootformaat keramische

tegels. De serie omvat vijf verschillende designs die beschik-

baar zijn onder de namen Quadro, Cube, Sand, Leather en

Wave. Van alle uitvoeringen zijn zowel matte als hoogglans

versies te verkrijgen.

Dural GmbH & Co. KGwww.dural.de

www.bouwproducten.nlinfonr. 23017

Uitbreiding en restyling sanitairserie

Naast een restyling door ontwerper

Andreas Dimitriadis van Platinumdesign is

de Laufen-serie Palace uitgebreid met

diverse wastafels, WC’s, bidets, badmeu-

bels, kranen en accessoires. Opvallend zijn

onder meer de harmonieuze kranen

Curveprime, de collectie Case-badmeubels

en een fraai vormgegeven handdoekrail.

Verder legt het bedrijf de nadruk op de

extra brede wastafels en legplanken en

een aantal duurzame toiletten die een

minimum aan water (3 of 4,5 liter) gebrui-

ken. De wastafels zijn in de fabriek op

maat aan te passen waarbij zowel diago-

naal als recht tot de mogelijkheden

behoort. De gesneden zijkanten van de

wastafels en de legplanken zijn met een

mooie keramische rand afgewerkt.

Laufen Benelux BVwww.laufen.nl

www.bouwproducten.nlinfonr. 23032

www.bouwproducten.nlinfonr. 23053

37NUMMER 8 OKTOBER 2011

37_product 10-10-11 10:52 Pagina 37

Page 38: Vakblad Installatie en Sanitair

Cleopatra®

T +31 75-647 82 [email protected]

www.modulairstoom.nl

MODULAIR STOOM Van inloopdouche naar stoomdouche

Doetinchem (Zinkstraat)Bedrijvenweg 10 (Postbus 61, 7000 AB)

T: 0314 - 37 77 77

Utrecht De MeernMolensteijn 25 (3454 PT)

T: 030 - 658 56 54

NijmegenEnergieweg 58 (6541 CX)

T: 024 - 372 65 00

TilburgPallasstraat 1 (5048 CJ)

T: 013 - 542 43 21

Kijk voor meer informatie, openingstijden of het maken van een afspraak op www.dales.nl.

wij bijvoorbeeld ook complete gevelbekleding. Mail voor de mogelijkheden naar [email protected] of neem contact op met één van onze vestigingen:

Het bijzondere van zink ontdekt u bij Dales

Sanitair | Tegels | Installatiematerialen

Dales verrast.

Ontwerp: Verheijen Smeets Architecten Tegelen

Installat|egelsTTe|riatinaS

iematerialen

wij bijvoorbeeld ook comp

eitamrofnireemroovkjiK

: 0314 - 37 77 77T

Bedrijvenweg 10 (Postbus

Doetinchem (Zinkstraat)

plete gevelbekleding. Mail voor de

avnekamtehfonedjitsgninepo,e

: 024 - 372 65T

Energieweg 5

Nijmegen61, 7000 AB)

)

mogelijkheden naar [email protected]

. ln.selad.wwwpokaarpsfaneen

: 013 - 542T

Pallasstraat

Tilburg

5 00

58 (6541 CX)

l of neem contact op met één van o

2 43 21

t 1 (5048 CJ)

: 030 - 658T

Molensteijn

echt DeUtr

Dales

vestigingen:onze

8 56 54

n 25 (3454 PT)

ne Meer

verrast.s

Page 39: Vakblad Installatie en Sanitair

Brandmanchet voor douchegoot envlakke afvoer voor renovatie

Het modulaire programma douchegoten van Tece is uitge-

breid met de FireStop-brandveilligheidsset en een afvoer

met zijdelingse

uitloop. De laat-

ste betreft een

DN40-afvoer die

een inbouw-

hoogte heeft van

slechts 67 mm en een afvoercapaciteit van 0,5 l/s biedt. Deze

afvoer is probleemloos te combineren met de FireStop-

brandbeveiliging. De FireStop bestaat uit een kleine ring die

met twee schroeven op de Tece-drainline-afvoer is te bevesti-

gen en is zowel te combineren met de vlakke afvoer als een

verticale variant. De beveiliging is mortelvrij van bovenaf in

de kernboring – minimaal 130 mm – te plaatsen en garan-

deert een brandwerendheidsklasse EI 120 conform de norm

DIN EN 13501-3.

Tece Nederlandwww.tece-nederland.nl

www.bouwproducten.nlinfonr. 22994

Afvoerbuis met inbouwdiepte van 2 cm

De SlimTube-afvoerbuis van RM&CØ heeft een

inbouwdiepte van 2 cm en is geschikt voor toe-

passing in scheidingswanden met een dikte

van 7 cm. Dit in tegenstelling tot traditionele

systemen die een sleufdiepte van 4 – 5 cm

nodig hebben en

hiermee de muur

ernstig kunnen ver-

zwakken. De capaci-

teit van de leiding is

behouden gebleven

door de langgerekte

platte elliptische vorm waarvan het

oppervlak overeenkomt met een afvoer-

buis met een diameter van 50 mm.

SlimTube bestaat uit onderling verlijm -

bare PVC-delen en is eenvoudig in te kor-

ten. De leidingen zijn uitsluitend geschikt

voor verticaal gebruik, bijvoorbeeld als

afvoer bij een wastafel of voor extra be- of

ontluchting van de badkamer.

RM&CØ sanitair BVwww.rmsanitair.nlwww.easydrain.nl

Nieuwe modellen baden en wastafels

De Quartz by Dado-

badenlijn van Jee-O

is uitgebreid met de

modellen Emili,

Carmen en Maya

die zich kenmerken

door een minimalis-

tische vormgeving

en organische vor-

men. Elk bad heeft een eigen vorm en onderscheidt zich in

zowel lengte en breedte als diepte. De baden Carmen en

Emili zijn relatief hoog en slank, terwijl Maya robuuster en

stoerder oogt. Alle uitvoeringen zijn vrijstaand, beschikken

over goede isolerende eigenschappen en zijn voorzien van

een zijdezachte afwerking. Naast baden omvat de serie

tevens hoge, ‘kelkvormige’ waskommen met een ingebouwd

overloopsysteem. De kranen zijn ernaast te plaatsen of aan

de wand op te hangen.

Jee-O Europewww.moerman-sanitair.nl

www.bouwproducten.nlinfonr. 23082

39NUMMER 8 OKTOBER 2011

Toiletzittingen in diverse kleuren

Het programma toiletzittingen van

Pressalit – beschikbaar via Wijnbeek

Sanitair – is leverbaar in verschillende

kleuren waaronder Midnight blue, Hot

pink en Dark purple. De zittingen zijn

uitgevoerd met een snelontkoppeling

– de Quick Release – die de reinigings-

werkzaamheden vereenvoudigt. Verder

voorzien de producten in het softclose-

dempingsmechanisme, zodat de zit-

ting zachtjes op de rand van het closet

landt. De drie nieuwe kleuren maken

onderdeel uit van het New

Scandinavia-assortiment van Pressalit.

Dit assortiment kenmerkt zich door

de klassieke vorm in een actuele uit-

voering en door een zachte belijning.

Wijnbeek Sanitairwww.wijnbeek.nl

www.bouwproducten.nlinfonr. 23076

www.bouwproducten.nlinfonr. 22895

Product

39_Product San B 10-10-11 14:44 Pagina 39

Page 40: Vakblad Installatie en Sanitair

40NUMMER 8 OKTOBER 2011

Personeel‘Veel verhalen over teambuilding zijn volkomen kul’

Hoe teams succesvolzouden kunnen zijn

Teambuilding is een kwestie van de juiste mensen bij elkaar zetten. Wie lost metwie efficiënt problemen op? Wie wisselt met wie cruciale informatie uit? Wie zijn(te) dikke vrienden? Het lijkt gesneden koek. Toch kunnen veel leidinggevendendeze vragen niet beantwoorden, stelt onderzoeker Roger Leenders. Het gevolg isdat managers niet goed aansturen en teams niet goed functioneren.

Tekst: Ton VerheijenFoto: archief

Uhebt waarschijnlijk al een hele-boel gelezen over hoe individuele

medewerkers tot optimale prestatieskomen. Gek genoeg is er relatief wei-nig bekend over hoe teams presterenen functioneren. Met een beetje fan-tasie weet u nog wel te vertellen dater altijd één teamlid de lakens uit-deelt, een ander legt de verbindingen(intern en met de buitenwereld) enweer iemand anders is degene diemet slimme oplossingen komt. Veeldezelfde types bij elkaar werkt niet.Met elf Johan Cruijff’s in een teamwint u geen wedstrijd. Maar dat wistu dus al. Misschien weet u ook dat het goed is teams regelmatig te latenswitchen van samenstelling, zodat deteamleden scherp blijven en niet ver-vallen in automatismen.

Tot zover de gesneden koek. Want watu waarschijnlijk niet weet, is wat demensen in uw team nou precies metelkaar doen en hebben. Dit stelt RogerLeenders van Tilburg University:“Vraag leidinggevenden eens uit tetekenen wie met wie samenwerkt,bevriend is, problemen oplost of wie

bij wie steun zoekt. Ze zijn ervan over-tuigd dat ze het weten maar zitten ervaak verschrikkelijk naast.”

Gokken wat klant wilLeenders verdiepte zich in de materie.Hij bezocht grote bedrijven als Philips,

DSM en Akzo en kleine, innovatieveondernemingen in de maak- en dien-stenindustrie om te achterhalen hoeteams tot de beste prestaties komen.Zijn conclusie? Het innovatieve ver-mogen van een bedrijf wordt bepaalddoor de manier waarop teamledenmet elkaar omgaan. Leenders: “Als de

manager dat niet ziet, is het bedrijfovergeleverd aan het toeval.” Leenders houdt zich bij TilburgUniversity bezig met intra-organiza-tional networks. Hij bestudeert alleinteractie op de werkvloer tussenmedewerkers, teams en afdelingen,en extern met klanten, leveranciers enstakeholders. Over de gangbare ver -halen over teams is hij kritisch: “Veelverhalen over teambuilding neem ikmet een korreltje zout. Er wordtgesuggereerd dat er één generiekconcept is, één medicijn dat altijdwerkt als je het zo en zo aanpakt. Datis volkomen kul. Het maakt heel veeluit wat voor type bedrijf je bent enwelk doel je een team stelt.”

Cruciale kennis gaat niet van de enebedrijfslaag naar de andere

• Pittige inhoudelijke meningsverschillen zijn goed voor bedrijven die willen innoveren• Te veel vriendschap op de werkvloer is slecht voor creativiteit en innovatie• Gelijkheid prikkelt de creativiteit, maar maak er geen praatclubje van• Bazige bazen krijgen meer compromissen, minder discussies en minder scherpte• Cruciale bedrijfsinformatie blijft soms hangen in teams of op afdelingen• Pas als u weet wat alle teamleden met elkaar hebben, kunt u bijsturen

TEAMBUILDING ANNO NU:

40-41_Personeel 10-10-11 14:45 Pagina 40

Page 41: Vakblad Installatie en Sanitair

41NUMMER 8 OKTOBER 2011

Hoe dan ook: het zijn de teams diemoeten innoveren want innovatiewordt gezien als het panacee tegenalle crisiskwalen. Leenders komt vaakbij bedrijven die klagen dat ze nietinnovatief genoeg zijn. Als hij dathoort, weet hij al hoe laat het is: dedoorstroming van informatie func -tioneert waarschijnlijk niet goed.Leenders: “Er is over het algemeengenoeg creativiteit beschikbaar. Viade buitenwereld komt veel kennisbinnen, maar daar wordt vaak niksmee gedaan. Iemand die bij eenbedrijf de klachten afhandelt, de tele-foniste bijvoorbeeld, weet precies watklanten vinden van de dienstverle-ning. Maar ze weet misschien niethoe cruciaal die informatie is. En alsze het wel weet, gaat ze ’s avonds echtgeen rapport schrijven of de directeurbellen met adviezen. Dat hoort nietbij haar functie.”De directeur zelf (of de verkoper, of deprojectleider) komt meestal ook nietop het idee om de telefoniste te raad-plegen. Cruciale kennis gaat dus nietvan de ene bedrijfslaag naar de ande-re. Zo kan het gebeuren dat veel be -drijven gokken wat de klant precieswil terwijl ze die kennis al lang enbreed in huis hebben.

Bazige baas Een gesmeerde overdracht van infor-matie is belangrijk. De uitwisselingtussen teamleden, teams en afdelin-gen moet geborgd zijn. Daarmee isoverigens nog niets gezegd over hetsoort interactie dat nodig is. Hierkomen de bedrijfsdoelstellingen omde hoek kijken. Wilt u als onderne-ming innovatief, creatief, klantgerichtof productief zijn? Biedt u de totaal-oplossingen voor complexe opdrach-ten? Levert u specialistisch maatwerk voor nichemarkten? Concurreert u alscapaciteitsbedrijf op prijs of snelheid?Pas als de focus helder is, weet u hoeuw team precies moet functioneren.

Creatieve teams werken namelijkanders samen dan productieve ofklantgerichte. Volgens Leenders moeten bedrijvendie willen innoveren ‘gelijkheid’ op dewerkvloer nastreven. Gelijkheid zorgtnamelijk voor creatieve, probleem-oplossende, zelfdenkende medewer-kers die vrijuit praten over wat er echtspeelt: “In zo’n geval hebben ze eenfacilitairende baas nodig, eentje dietussen zijn mensen staat. Een bazigebaas krijgt minder discussies en meercompromissen. Het een is niet beterdan het ander. Het gaat om het doeldat wordt nagestreefd.”Kritische discussies leiden tot helderekeuzes: Is dit wat de klant wil? Zijn wehier echt goed in? Kunnen we dezebeloftes waarmaken? Leenders: “Iknoem dit productieve menings -verschillen. Daarin moet je soms dekaders ter discussie durven te stellen.Maar pas op dat het geen praatclubjewordt. Praatclubjes zijn dodelijk voorinnovatie. Ook te veel vriendschap opde werkvloer is niet wenselijk. Eenonderzoek uit de VS toont aan: hoemeer vriendschappelijke contacten,hoe minder werkgerelateerde infor-matie er wordt uitgewisseld.”

Eigen wiel eerstVoor heel kleine bedrijven is het goedom te weten dat individuele mede-werkers belangrijke informatie nietvoor zichzelf moeten houden. Is eenbedrijf wat groter, laten we zeggen 50medewerkers, dan gaan er anderedingen spelen. Er ontstaan subgroep-jes. Leenders: “Op zich is het goed dater subgroepjes ontstaan want het isniet te doen om met al je collega’s tegaan lopen interacteren. De directiemoet wel zorgen voor uitwisselingtussen de subgroepjes onderling. Watwe vaak zien, is dat de subgroepjesnauwelijks contact hebben met elkaaren allemaal zelf het wiel aan het uit-vinden zijn.”

Hoe bindt en boeit u uw mensen? Hoe gaat u om metstrategie en ondernemerskeuzes? De redactie vanInstallatie en Sanitair is op zoek naar ondernemers metoriginele en uitgesproken ideeën over personeelsbeleid,visie en strategie. Bent u zo’n onderneming? Deel uwvisie en ondernemersoplossingen met de branche. E-mail: [email protected] ondernemerstips en ervaringsverhalen opwww.installatie.nl, button: ondernemen.

Wat geldt voor subgroepjes intern,geldt ook voor subcontractors op debouwplaats. Leenders deed nog nietzo lang geleden een onderzoek bij eenaantal bouwbedrijven. Met name inde bouw en techniek is het volgenshem niet gebruikelijk dat mensenmet slimme ideeën naar buitenkomen. De uitkomst van het onder-zoek was dan ook dat er weliswaarveel creatieve ideeën in de hoofdenvan de mensen zaten maar dat dievrijwel niet gedeeld werden met deandere subcontractors.Ziedaar de misverstanden in hetbouwteam. De aannemer heeft geencontact met de stucadoor. De elektro-monteur kent de tegelzetter niet. Ende verwarmingsmonteur heeft geenidee wat de timmerman van plan is.Een betere aanleiding voor een work-shop is nauwelijks denkbaar. <<

Hoe is uw personeelsbeleid?

Veel bedrijven hebben

meer kennis in huis

dan ze denken: sub-

groepjes communice-

ren niet met elkaar.

40-41_Personeel 10-10-11 14:45 Pagina 41

Page 42: Vakblad Installatie en Sanitair

42NUMMER 8 OKTOBER 2011

Welke eigenschappen heb je nodig als docent? Tom Galesloot: “In de eerste plaats geduld. En je moet

leerlingen kunnen stimuleren en uitdagen.”

Techniek

‘Jongeren stimuleren én uitdagen’

Door een onverwachte wending in hun carrière kozen Tom Galesloot en PeterVerberkt voor een second life als vakdocent in het onderwijs. De mannen zienhet als hun missie jongeren te overtuigen dat een baan in de techniek ookleuk kan zijn. “Als straks niemand meer iets kan repareren, staat alles stil.”

Tom Galesloot (51) – sinds 1979actief in de installatiebusiness –

kreeg vier jaar geleden tijdens eenklus een gietijzeren ketel op zijnschouder. Ondanks een zware opera-tie is hij nooit meer helemaal her-steld. Galesloot: “Ik kan mijn rechter-arm niet meer boven schouderhoogtegebruiken. Dat is lastig als je instal -latiemonteur bent, dus moest ik opzoek naar een andere baan.” Na zijnrevalidatie ging Galesloot in gesprekmet de consulent van het UWV overzijn toekomst. Galesloot: “Vóór hetongeluk heb ik naast mijn gewonebaan lesgegeven aan langdurig werk-lozen, schoolverlaters, gok- en drugs-verslaafden, ex-gedetineerden enouderen. Kennis overdragen ging mealtijd goed af, dus ging ik op zoeknaar een baan in het onderwijs.” In2009 kon Galesloot voor 24 uur perweek aan de slag als praktijkbegelei-der bij Installatiewerk Midden, eenvierjarige opleiding tot monteur. Welke eigenschappen heb je nodig alsdocent? “In de eerste plaats geduld. Jemoet leerlingen kunnen stimulerenen uitdagen. We beginnen altijd metde montage van een eenvoudige gei-ser. Die kennis bouwen we geleidelijk

Tekst: Carien van DijkFoto’s: Ton van de Meulenhof, Herbert Wiggerman

OpleidingOpleiding

uit tot de installatie van de meestmoeilijke ketels. Op die manier wer-ken we in kleine stapjes naar heteindexamen toe. Je moet ook reke-ning houden met flinke niveauver-schillen. Sommige leerlingen hebbenveel persoonlijke begeleiding nodig,anderen doen een opleiding van vierjaar in twee jaar tijd.”

Iets andersPeter Verberkt (49) ging in 2004 aande slag als vakdocent nadat de sa-menwerking met zijn compagnonwas stukgelopen. Op zijn 25e nam hijhet installatiebedrijf van zijn vader-over. Met succes: op het hoogtepunthad Verberkt 50 man in dienst in ver-schillende BV’s. De zaak werd echter

Praktijkmannen vinden hun weg in het onderwijs:

42-43_Opleiding 10-10-11 14:45 Pagina 42

Page 43: Vakblad Installatie en Sanitair

43NUMMER 8 OKTOBER 2011

te groot om in zijn eentje te runnen,dus ging hij op zoek naar een partner.De samenwerking mislukte. “Ik bentot de conclusie gekomen dat mijnhart meer bij de vakinstallatie lag danbij managen. Om een lang verhaalkort te maken: ik heb afscheid geno-men van een BV en de andere BV’sverkocht.” Verberkt vond een baan als bedrijfs-leider bij een ander installatiebedrijf,maar eigenlijk was hij toe aan ietsheel anders. “Mijn vrouw is lerares.Zelf heb ik het contact met jongemensen altijd leuk gevonden. Ik solli-citeerde bij Installatiewerk Zuidoostwaar ik een dag per week service-monteurs opleidde. Dat beviel zo goed,dat ik mijn baan als bedrijfsleider hebopgezegd. Daarbij heb ik twee jaar opeen VMBO in Sittard gewerkt en lesgegeven bij Dacapo. In die tijd gafInstallatie Zuidoost mij de kans ombij Stoas mijn instructeurpapieren te halen. Ik heb ook mijn BVE-acte(beroepsonderwijs en volwassenen -educatie) gehaald bij Fontys teEindhoven. Toen bleek dat dit nog niet voldoende was, ben ik naar de

Hogeschool Rotterdam gegaan voormijn tweedegraadslesbevoegdheid.” Sinds 2004 is Verberkt fulltime docentinstallatietechniek aan het ROC Gildein Roermond. In de avonduren runthij zijn eigen installatiebedrijfje.Verberkt: “Zo houd ik voeling met depraktijk, dat is heel belangrijk als vak-docent. Zonder mijn eigen bedrijfjezou ik over vijf jaar ‘droog’ staan. Ikprobeer ook altijd zoveel mogelijkvariatie in het lesprogramma aan tebrengen. Zo nodig ik fabrikanten uitom gastlessen te komen geven. Op ditmoment bouw ik samen met mijnleerlingen een ventilatiesysteem.Binnenkort gaan we warmtepompenmaken. Zo houd je de lessen span-nend en leuk.” Verberkt heeft hetenorm naar zijn zin in het onderwijs,al mist hij zijn oude bedrijf soms wel.“Wanneer ik langs mijn oude pandrijd, voel ik een steek ik mijn hart. Alsdocent kom ik regelmatig bij anderebedrijven over de vloer. Op zo’n

moment realiseer ik me weer dat ikhet als ondernemer best goed voorelkaar had. Aan de andere kant ben ikblij dat ik die verantwoordelijkheidkwijt ben. Je kunt niet alles hebben.Voorlopig ben ik tevreden met mijn

bestaan als vakdocent en zelfstandiginstallatiemonteur.”

Leuk en spannendOok Galesloot heeft naast zijn werkals praktijkbegeleider een eigen in -stallatiebedrijfje. Zijn specialisme ishet plaatsen van geisers, CV-ketels enzonneboilers. “Ik kwam in contact metde eigenaar van een installatiebedrijf,zijn partner was net overleden. Ik hebme drie maanden aan hem kunnenverhuren. Dat beviel zo goed dat ikheb besloten om ermee door te gaan.Dankzij mijn bedrijfje blijf ik in con-tact met de praktijk. Daar plukkenmijn leerlingen de vruchten van. Zowerk ik op dit moment met de nieuw-ste generatie CV-ketels met hulp vanfabrikanten. Dat houdt zo’n opleidingleuk en spannend.” Galesloots volgende doel is het be -halen van zijn lesbevoegdheid. Alspraktijkbegeleider geeft hij les op deBOL-opleiding, dat is niveau twee.

“Ik wil toe naar niveau drie, een mbo-opleiding waarbij leerlingen in negenmaanden tijd alle vakdiploma’s kun-nen halen. Daarvoor heb je een les -bevoegdheid nodig. Vorig jaar heb ikme ingeschreven op de Stoas, maar deopleiding ging niet door vanwege teweinig aanmeldingen. Hopelijk gaathet dit jaar wel lukken.” Galesloot ziet het als zijn missie jon-geren ervan te overtuigen dat eenbaan in de techniek leuk kan zijn. Met150 man verdeeld over vier vestigin-gen kampt de opleiding niet met eentekort aan leerlingen. “Het gaat er omdat ze blijven, want ze vallen nogaleens uit. Door de vergrijzing hebbenwe die jongens binnenkort hardnodig. Als straks niemand meer ietskan repareren, staat alles stil. Ook iser veel behoefte aan vakmensen dieverwarmingssystemen van apparte-mentencomplexen en kantoorgebou-wen kunnen inregelen. Dat is echt eengat in de markt. Als een kantoorpand3% minder energie gebruikt, scheeltdat al gauw duizenden euro’s perjaar. Samen met de directie en colle-ga’s zijn we bezig daar invulling aante geven. Het ministerie vanOnderwijs heeft geld beschikbaargesteld voor een opleiding, maar danhebben we wel voldoende leerlingennodig. Laten we hopen, dat dit inder-daad gaat lukken.” <<

Peter Verberkt: “Als

docent kom ik regel-

matig bij bedrijven

over de vloer.”

‘We hebben deze jongens straks hard nodig!’

42-43_Opleiding 10-10-11 14:45 Pagina 43

Page 44: Vakblad Installatie en Sanitair

47e jaa rgangjanua ri

200 9

nummer 1

Gereedschap :

weet wat je wil t kopen

Tien jaar na Bovenkars

pel :

“Meer initi atief gewenst”

Retailers over de

sanitairtrends van 2

009

Slimme thermosta at

met ogen en oren

Word nu!eennoba

Eisma Media Groep, waarvan dit vakblad onderdeel is, legt uw klantgegevens vast voor de uitvoering van de (abonnements)overeenkomst, of wanneer u in het kader van dienstverlening contact heeft met Eisma Media Groep. Ook als u dat niet expliciet heeft aangegeven kunt u per e-mail over gelijksoortige producten en diensten van Eisma Media Groep worden geïnformeerd, tenzij u daartegen bezwaar maakt. Als u geen prijs stelt op informatie of aanbiedingen per mail dan kunt u dit [email protected]. Voor meer informatie verwijzen wij u naar het Privacystatement op www.eismabusinessmedia/privacy-statement.

Ja, ik neem een jaarabonnement op Installatie en Sanitair gnavtnone

het eerste jaar € 50,- korting. Ik betaal slechts € 122,-

i.p.v.€ 172,- (excl. 6% BTW). 3 0 3 H 0 0 0 2

Ja, ik neem een proefabonnement voor € 26,- (excl. 6% BTW). en ontvang 3 nummers Installatie en Sanitair. 3 0 3 H 0 0 0 1

M / V

Bedrijf / Privé

Handtekening

Ik wil per e-mail op de hoogte worden gehouden over producten, aanbiedingen of acties van Eisma Media Groep, of informatie van en door zorgvuldig geselecteerde bedrijven.

Voorletters Tussenvoegsel Achternaam

Huisnummer

Dag Maand Jaar

Dag Maand Jaar

Naam

Functie

Bedrijf

Adres

staalpnooWedoctsoP

E-mail

mutadetroobeGnoofeleT

STUUR DEZE BON NAAR:

Eisma BouwmediaAbonneeservicePostbus 22385600 CE Eindhoven

Datum

3

op een jaarabonnement Installatie en Sanitair

50,- korting!

10 keer per jaarpraktische informatieover techniek enondernemenervaringen en tips vanuw collega-installateursinteressante installatie-projectennieuwe productensanitair met het accentop design en markt-ontwikkelingen

Ik machtig hierbij Eisma Media Groep om het verschuldigde bedrag af te schrijven van mijn bank-/gironummer:

digitale nieuwsbrief

10 keer per jaarpraktische informatieover techniek en ondernemenervaringen en tips vanuw collega-installateursinteressante installatie -projectennieuwe producten

digitale nieuwsbrief

sanitair met het accentop design en markt -ontwikkelingen

1017 Installatie 236x336.indd 1 13-01-11 10:38

Page 45: Vakblad Installatie en Sanitair

APPENDAGES EN REGELSYSTEMENVOOR CV- EN SANITAIRE INSTALLATIES

Mengautomaten van Taco zijn toepasbaarvoor geisers, (zonne-) boilers, combi-ketelse.d. en kunnen traploos ingesteld wordenop een voor de gebruiker veilige en comfor-tabele temperatuur.

1. Taco thermostatische mengautomaat15, 22 en 28 mm capilaire aansluiting voorboilers, instelbereiken 30-70°C en 20-40°C.Ook in geiseruitvoering met 15 en 22 mm aan-sluiting en een instelbereik van 30-70°C.

2. Inschuifkeerkleppenvoor bovenstaande mengautomaten. Deze isleverbaar in 2 uitvoeringen: 15/22mmen28mm.

3. Snelreagerende thermometervoor het nauwkeurig instellen van de tap-watertemperatuur.

4. Taco compact mixmet ingebouwde terugslagkleppen en lever-baar met 10, 12 of 15 mm knelaan- sluitingen.

Protherm Impex b.v.Harselaarseweg 129 • Postbus 112 • 3770 AC Barneveld-Hollandtel. (0342) 415751* • fax (0342) 415643 • E-mail: [email protected]: www.protherm.nl

Comfortabel en veiligWARM water tappen

met Taco mengautomaten

Comfortabel en veiligWARM water tappen

met Taco mengautomaten

FEIN MultiMaster Limited Edition

Tijdelijke uitvoering: € 76,- aan gratis accessoires

€ 235,-

www.fein.nl 0180-441600

SCHELL – Armaturentechnologie »Made in Germany«

Ontdek, wat wij u te bieden hebben: D – SCHELL GmbH & Co. KG [email protected] | www.schell.eu Tel. +49 2761/8 92-0

NL – Hamers & [email protected] | www.schell.eu Tel. +31 35 6566888

WELL voor SCHELL.SCHELL oplossingen met het nieuw Europees label Efficiency-Label WELL: uitmuntend voor Watersparen, Hygiëne en Energie-Efficiëntie. Wie duurzaamheid in openbare, half-openbare en industriële sanitaire ruimtes wil, kiest »SCHELL inside.«

Wastafelkranen Douchekranen Urinoir- spoelsystemen

WC- spoelsystemen

WC-

1703003_Installatie_08_NL_115x335_RZ.indd 1 27.09.11 16:25

Page 46: Vakblad Installatie en Sanitair

46NUMMER 8 OKTOBER 2011

En toen was er vuur…Je neemt de showroom over van je baas, dan volgen een wereldwijde crisisen een vlammenzee. Ron van Dijk van Baderie Woerden verzucht dat hij ditniemand gunt. “Eén op de twee ondernemers haalt het niet na zo’n brand,las ik. Ook wij zijn er nog niet, maar we zitten op de goede weg!”

Ron van Dijk (1965) nam BaderieWoerden begin 2008 over; de

brand vond 8 januari 2011 plaats; decrisis kennen we allemaal. “In 2008 en2009 draaiden we positief”, verteltVan Dijk. “De vooruitzichten voor ditjaar waren goed, de portefeuille wasvoor drie maanden gevuld. De jaar-omzet bedroeg rond acht ton, vooronze omvang draaiden we netjes.”Van Dijk begon in april ’95 bij wattoen nog alleen een installatiebedrijfwas. “Eigenaar Henk Blankestijn start-te een showroom en terwijl ik hele-maal niet uit het vak kwam – ik wasboekhouder en had een bedrijfje ingrafische vormgeving – vroeg hij mij

om als bedrijfsleider de showroom tegaan leiden. Soms klikt het gewoonen is er vertrouwen.”De meteen als Baderie opgezettetoonzaal kwam met de jaren geheellos te staan van Blankestijn Instal -laties, rond de eeuwwisseling trok deshowroom eigen monteurs aan.Inmiddels telt de onderneming er vier,verder staan een parttimeverkoopsteren een schoonmaakster op de loon-lijst. Vanaf 2004 trok Blankestijn zichterug, tot in 2008 de overname volg-de. De toonzaal bedroeg 360 m2, daar-naast bood het (huur)pand 140 m2

magazijn- en kantoorruimte. Hetpand bevond zich aan de rand van

Woerden, aan de uitvalsweg richtingAlphen aan den Rijn. Ron van Dijk:“Tegenover een tankstation en naasteen vuurwerkopslag!”

Vuur!De brand ontstond op zaterdagavond.Ron gaf een etentje toen een vriendhem belde met de mededeling dat deBaderie werd omringd door diversebrandweerwagens. “Gelukkig stondener onderweg geen flitspalen! Bij aan-komst leek de situatie mee te vallen,ik zag enkel wat rook op de bovenver-dieping. Twintig minuten later stondalles in lichterlaaie. De brandweer konnog wel ons back-upsysteem redden,de ‘hersenen van ons bedrijf’. De pa-pieren agenda voor werkafsprakenverbrandde echter wel.”Van Dijk staarde tot half twee naar deravage. “Net alsof je buiten jezelf bentgetreden. Gelukkig raakte niemandgewond en hadden we tijdens debouw van de showroom alle asbestlaten verwijderen. Toch leek de rookvervaarlijk, wat wil je met al diekunststofbaden…”De belendende panden kregen eengigantische waterschade maar hetvuur sloeg niet over, vervolgt Ron. “De brandweer liet mijn medewerkersechter niet door het cordon. De vol-gende dag vroeg ik of ze allen naar derestanten wilden komen, je beleefttoch samen een rouwproces. Vooralechtgenotes reageerden met: ‘Nu isalles verloren’. Ik besefte mijn taak alswerkgever, gaf duidelijk aan dat wewél zouden doorgaan.”

Tekst: Edith KokFoto’s: Ron van Dijk

Ondernemen

Ron van Dijk wordt

geïnterviewd. “Ik

staarde tot half twee

naar de ravage. Net

alsof je buiten jezelf

bent getreden.”

46-47-49_Ondernemen 10-10-11 14:46 Pagina 46

Page 47: Vakblad Installatie en Sanitair

47NUMMER 8 OKTOBER 2011

Kleine lettertjesToen kwamen de verzekeringsexperts.Ron van Dijk: “Alle medewerkers zijnop een vervelende manier verhoord.Die maatschappijen zoeken puur naarredenen waarom ze jou niet hoevenuit te betalen. Wij schakelden zelf eenschade-expert in die vaststelde dat demateriële schade vier ton bedraagt.Toen onze verzekeringsmaatschappijASR moeilijk deed over de schuld-vraag, stelde die wel voor dat we eencontra-expert lieten komen. De uitein-delijke conclusie 3,5 maanden later,luidde dat de oorzaak van de brandniet valt vast te stellen. Wellicht is hetwarmtedoorslag van een holle wand,maar evengoed kan het kortsluitingzijn. Al die tijd lig je natuurlijk welwakker of je je geld terugkrijgt.”Van Dijk komt met twee tips: “Zorgdat je te allen tijde beleefd blijfttegenover verzekeringsmensen,anders sta je al met drie-nul achter.Bovenal: let op of je voldoende bentverzekerd tegen bedrijfsschade ofte-wel tegen alle margeverlies die jederft gedurende een jaar na het voor-val. Het kost relatief gezien geen drolen had ons twee ton schadeloosstel-ling opgeleverd. Sinds 1995 is het ver-zekerde bedrag echter nooit verhoogdzodat we onderverzekerd waren enslechts 30% uitbetaald krijgen.”

InhoudenRon leerde iets anders: leg opmerkin-gen van buitenstaanders naast jeneer. “Ik hoorde de meest wilde verha-len. We zouden een hennepplantage

goed dat je connecties bij de gemeen-te hebt, ik kreeg het geregeld binnentien minuten… Tijdens de sloop bleekdat Vitens de hoofdkraan niet hadafgesloten: 1300 kuub leidingwater isin de Oude Rijn beland! En wat men-sen vóór die sloop wel niet uit debouwval hebben gehaald en omge-keerd er aan afval hebben gedumpt…”

HulpHet kwam dan ook zeer gelegen datveel mensen hulp aanboden. Ron vanDijk: “We kregen wel tien magazijn-opties aangeboden. Iedereen wil zelfszó graag helpen dat het daardoor te snel kan gaan. Je moet daarom zosnel mogelijk structureren en priori-teiten stellen.”Op één stond de monteurs aan hetwerk te houden. “Tot vandaag toe isdat gelukt”, vervolgt Van Dijk triom-fantelijk. “Met uitzondering van víjfmandagen gedurende die eersteweek, that’s it.”Prioriteit twee was de verkoop.“Hierbij kwam de overdonderendehulp van Baderie naar voren”, verteltRon. “Zoals extra publiciteitsmateri-aal, ik moet er niet aan denken omdat alleen te hebben moeten doen.Diverse collega’s stelden ook belange-loos voor dat we met klanten hunshowroom in Gouda en Utrecht kon-den bezoeken. Tot we begin maart bijde Koekkoek-vestiging in Woerdeneen minikantoortje kregen in deshowroom van dit bedrijf van 900 m2.We hebben er inmiddels tientallen

voeren, een XTC-laboratorium, ik zoude brand zelf hebben aangestoken… Ik moest me soms vermannen omiemand niet aan te vliegen. Het valtgeestelijk al niet mee, zo merkte ik dieeerste maanden. Als ik op de plekkwam of een brandlucht rook, rea-geerde mijn lichaam hierop. Ik kan

nog steeds moeilijker van iets genie-ten. Op zich is dat niet vreemd: maan-denlang ben je bezig met verwerkenen afhandelen, leef je in onzekerheiden stuit je op tegenslag. Zoals eenambtenaar die de procedure voor eensloopvergunning niet wilde inkorten.Vier tot zes weken! Dan is het héél

Na de brand kwam

hulp van alle kanten.

“Zo snel mogelijk struc-

tuur en prioriteiten

stellen: op één stond

de monteurs aan het

werk houden.”

‘Let op of je voldoende bentverzekerd tegen bedrijfsschade’

>>

Het nieuwe pand

komt exact daar

waar het oude is

afgebrand en is

ook even groot.

46-47-49_Ondernemen 10-10-11 14:46 Pagina 47

Page 48: Vakblad Installatie en Sanitair

Wij leveren uit voorraad:

• thermostaatventielen voor één en tweepijpsinstallatie

• regelbare thermostaatknoppen met was en vloeistofvulling

• radiatorkranen en afsluit-instel en aftapbare voetventielen

• Vul en aftapkranen en ventielen

Van der wal • postbus 9338 • 1006 AH AmsterdamAnthony Fokkerweg 51 • 1059 CP Amsterdam

Tel.: 020-6173581 • Fax: 020-6175091e-mail: [email protected] • internet: www.vanderwalbv.nl

GAMPPER: Een kwaliteitsproduct van Van der wal B.V.

30 jaar samen op de Nederlandse markt

onze kennis,uw succes

www.eismamediagroep.nl

Met het ACO ShowerDrain programma bieden wij u alle vrijheid een sanitaire ruimte te creëren waar een heldere lijn wordt getrokken tussen natte en dro-ge zones. Integreer prachtige high-tech lichteffecten in de douchegoot met led’s in rood, blauw, groen of alle kleuren van de regenboog. Met ACO ShowerDrain doet u afstand van opti-sche en werkelijke obstakels!

ACO ShowerDrain -Voor optimaal comfort

www.aco-showerdrain.nl

Page 49: Vakblad Installatie en Sanitair

49NUMMER 8 OKTOBER 2011

badkamers verkocht; in ruil kopen we het materiaal bij diegroothandel. Bezoekers krijgen na binnenkomst de vraagof ze zijn doorgestuurd door een aannemer of installateur.Is dit niet het geval, dan worden ze doorgestuurd naar onshoekje. Dit hopen we door te voeren tot we onze eigenshowroom weer kunnen openen.”

NieuwbouwEen groot geluk was dat de eigenaar van ons oude pandmeteen aangaf nieuw te willen bouwen en weer aan onste willen verhuren. Vanaf het begin zijn we betrokken bijde nieuwbouwplannen. De eerste schetsontwerpen van dearchitect waren een zonnestraaltje binnen alle afwikkelin-gen waar we toen nog middenin zaten. We waren weerbezig met de toekomst!”Het nieuwe pand komt exact daar waar het oude is afge-brand en is ook even groot. Op 21 juni is de eerste paalgeslagen en begin volgend jaar hoopt Ron van Dijk er te openen. “We zullen dan de eerste zijn die het nieuwe Baderie-showroomconcept zal presenteren. Dat is nu nog in ontwikkeling.”

Natuurlijk verwacht Van Dijk dat op dat moment de omzetweer gaat stijgen. “Zoals gezegd, hebben we voldoendemontagewerk dus ook de verkoop van badkamers looptgoed. De gunfactor speelt onder consumenten zeker eenrol, we zitten er nu tevens extra achterheen. Ik ontwerpvaak bij de mensen thuis! De omzet van losse accessoiresnam echter wel met zo ongeveer de helft af. Ondanks de advertenties in regionale kranten en een bord op onze eigen locatie die alle doorverwijzen naar Koekkoek, vinden klanten ons toch minder snel. Er zal heel wat door ons heengaan als we weer vanuit onze geheel eigen stek kunnen opereren!”<<

Op 21 juni is de eerste

paal geslagen, begin

volgend jaar hoopt

Ron van Dijk er te

openen.

‘Wij zouden een hennepplantagevoeren en een XTC-laboratorium’

PrinsjesdagHet is al bijna een traditie: het uitlekkenvan de Miljoenennota vóór Prinsjesdag.Dit jaar was het opmerkelijk genoeg debron zelf, die bij het plaatsen van deMiljoenennota op een site van de over-heid over het hoofd zag dat zonderbeveiliging iedereen daar bij kankomen. Een journalist die zo maar watprobeerde, had tot zijn eigen verbazingbij de eerste poging al succes. Daarop

werd besloten dan maar alle plannen, waaronder het Belastingplan2012, vrij te geven. Talloze fiscalisten verdiepten zich vervolgens (en inmijn geval tot diep in de nacht) in de nieuwe fiscale regels en regel-tjes. Bijna 300 pagina’s tekst: er zijn leukere avonden te bedenken.

Wat direct al opvalt, is dat de fiscale regels volgens het kabinet voor-al eenvoudiger moeten. Bij mij komt dan het beeld op dat ‘Henk enIngrid’ het anders niet meer begrijpen. Het staat er niet, maar jedenkt het wel. Vervolgens zie je dat het kabinet daadwerkelijk pro-beert ons belastingstelsel te vereenvoudigen. In de afgelopen jarenis dat wel eens anders geweest. Merkwaardig genoeg werden deregels door de ‘vereenvoudiging’ meestal (veel) complexer. Maar datis nu, in ieder geval gedeeltelijk, anders. Diverse belastingen wordenzelfs afgeschaft. Ik zie u al juichen, maar dat is te vroeg.

De af te schaffen belastingen raken maar een zeer klein deel vande Nederlandse bevolking. Ik neem althans aan dat u de afgelopenjaren weinig tot niets heeft gemerkt van de afvalstoffenheffing, degrondwaterbelasting, de verbruiksbelasting op pruim- en snuif -tabak en de verbruiksbelasting op alcoholvrije dranken. Als je ditleest (en de lijst is veel langer) is ook duidelijk waarom Nederlandbuitengewoon hoog in de top 10 van landen met de meeste belas-tingsoorten staat.

Daarnaast zie je in het Belastingplan 2012 (en aanverwante plannen)een enorme hoeveelheid wijzigingen van bestaande regels. Ik ga uniet vermoeien met een opsomming, maar veel wijzigingen zijn ver-beteringen. Maar de belangrijkste vraag is natuurlijk of er voor u nogiets verandert (in uw portemonnee). Welnu, door de vele wijzigingenis daar nauwelijks een antwoord op te geven. Dat de gunstige spaar-loonregeling wordt afgeschaft, is voor velen een tegenvaller. Dit geldtal veel minder voor het afschaffen van de levensloopregeling. Al bij

de invoering daarvan werd de misluk-king door velen voorspeld. En zo kan iknog wel even doorgaan.

Hoe dan ook kunnen we wel vaststel-len dat dit kabinet het opschonen vanons belastingstelsel daadwerkelijk

probeert. Natuurlijk kun je twisten over de gemaakte keuzes, maarhet streven is goed. Hetzelfde geldt overigens voor de hoeden diedoor de dames op Prinsjesdag werden gedragen. <<

Mr. Frank Kerkhof [email protected]

&RegelsGeld &Regels

Veel wijzigingen

in belastingen zijn

verbeteringen

46-47-49_Ondernemen 10-10-11 14:47 Pagina 49

Page 50: Vakblad Installatie en Sanitair

50NUMMER 8 OKTOBER 2011

Diender zit sinds vijf jaar met zijninstallatiebedrijf en showroom

aan de Ambachtsweg in Kampen. Altwee keer eerder werd hij geconfron-

teerd met een inbraak. Afgelopenmaand was het weer raak. “Ik kwam’s ochtends op het bedrijf en de deurwas ontzet. We dachten eerst nog dathet door de storm van de avond ervoorkwam, maar zagen al snel sporen vaneen koevoet op de deur. Toen ben ik debeelden van de beveiligingscamera’smaar eens gaan terugkijken.” Die logen er niet om. “Je ziet eerstrond half tien ’s avonds een autolangzaam voorbij rijden. Vervolgensstaan er vier jongens naar binnen tekijken, om daarna twee koevoetenmet flinke kracht tussen de deur tezetten. Ik heb het idee dat ze daarnaergens van schrikken, misschien zienze de camera, want opeens gaan ze er snel vandoor.”

VeiligheidscanDe camera’s die de actie feilloos regi-streerden, hingen er nog geen maand.“Ik had net een nieuw systeem aan -geschaft, omdat het vorige wat verou-derd was. Een eenmalige investeringen die dingen gaan jaren mee. Een tipdie ik collega-ondernemers overigenswel wil meegeven: je krijgt subsidieals je je bedrijf veiliger maakt. Hoe?Door een veiligheidsscan te latenmaken. Dan komt er iemand kijken of erwat te verbeteren valt en of je voor sub-sidie in aanmerking komt. Wij kregen750 euro terug, de maximale subsidie.” Hoewel het dit keer bij een poging isgebleven, hoopt Diender dat dedaders niet ongestraft blijven. Al achthij de pakkans klein. Om de politieeen handje te helpen, besloot deondernemer de beelden van de

inbraakpoging via zijn twitteraccountde wereld in te sturen. “Ik hoopte dateen van mijn volgers ze zou herkennen.Ze zijn goed te zien. Ook het type autois op de beelden duidelijk te herken-nen. Het nummerbord helaas niet.” De installateur wil met het openbaarmaken van de beelden de dadersbovendien een lesje leren. “Het idee,dat iemand met een foute reden bijjou binnenkomt. Vreselijk. Ik had nietverwacht, dat het me zo zou aangrij-pen. Ze moeten gewoon met hunpoten van andermans spullen afblij-ven! Ik hoop dat de grond ze te heetonder de voeten wordt. Dat ze zichwel bedenken voordat ze weer zoietsondernemen.”

Aanpakken die gastenHet filmpje is inmiddels een paarhonderd keer bekeken. “Er is een paarkeer geretweet en ook is er de nodigemedia-aandacht geweest. Namenheeft het echter niet opgeleverd”,aldus Diender die zich gesteund voeltdoor de vele reacties die hij ontving.“De tweets waren duidelijk. Aan -pakken die gasten, was de tendens.Vooral ondernemers reageren zo, diehebben het zelf ook meegemaakt.” Ook voor een reactie van het open-baar ministerie, dat heeft uitgespro-ken niet blij te zijn met het op inter-net zetten van dergelijke beelden, is hij niet bang. “Ik kan er best enigbegrip voor opbrengen. Ik kan mevoorstellen dat het vervelend is, datnadat je een straf hebt uitgezeten, debeelden nog op internet circuleren.Maar waar hebben we het in dit gevalover? Er is niemand vermoord. Er isgewoon sprake van poging totinbraak. Ik hoop dat de daders debeelden ook hebben gezien en erslecht van hebben geslapen. Mooistezou zijn dat ze gepakt worden en deschade vergoeden. Die is toch gauw3000 euro. Natuurlijk ben ik verze-kerd, maar je hebt je eigen risico. Datgeld ben je kwijt. En ik zit natuurlijkniet op al dat gedoe te wachten.“ <<

Installateur in beeld

Jos Diender

Functie: eigenaar Jan Diender Installatiebedrijf inKampenLeeftijd: 33 jaarOpleiding: LTS, Streekschool elektrotechniek, daarnaben ik overgegaan op het installatievak. Uiteindelijkopgeleid tot projecttechnicus. Daar ben ik tot mijn27e in de avonduren druk mee geweest.Ervaring: Hoewel mijn vader een installatiebedrijfhad, was het niet vanzelfsprekend dat ik in de zaakkwam. Integendeel. Ik koos eerst de elektrotechni-sche kant. Dat vond ik echter niet veelzijdig genoegen daarom heb ik alsnog aan mijn vader gevraagd ofik bij hem zou kunnen werken. Ik ben begonnen alsleerling-monteur, daarna als zelfstandig monteuraan de slag gegaan. Na vijf, zes jaar begon ik steedsmeer uren op kantoor te maken. Sinds vijf jaar komik het kantoor niet meer af. We zijn verhuisd naar ditpand waar we een grote showroom hebben, opge-vuld met houtkachels, naast het installatiewerk detweede poot waar het bedrijf op stoelt. We zijn ver-deler, importeren er 400 per jaar.

Installateur Jos Diender heeft beelden gepubliceerd waarop te zienis dat een viertal jongeren probeert in te breken in zijn bedrijfs -pand. De ondernemer hoopt dat dit de pakkans vergroot.Daarnaast wil hij de inbrekers eigenlijk wel een lesje leren. “Ik hoop dat ze er een nacht niet van hebben geslapen.”

Tekst en foto: Chantal Slutter

50_Instal in Beeld 10-10-11 14:47 Pagina 50

Page 51: Vakblad Installatie en Sanitair

Gas, Water en

CV Systemen

Meer informatie? VSH Flow Control +31 (0)33 45 03 880 of ga naar www.vsh-fl owcontrol.nl.

Eindelijk. Dankzij VSH Multi Super KNEL koppelt u probleemloos diverse merken en soorten kunststofbuis perfect samen met een koperen of dunwandig stalen buis. En dat alles in een handomdraai en met slechts een steeksleutel. Zeg daar maar eens nee tegen.

Alles van VSH: Dat werkt beter.

VSH Multi Super KNEL

Ja, dat wil.Verschillende materialen koppelen?

Kunststof

Multi Super Knel

Koper / Staal

VSH Adv Knel 235x335 NL.indd 1 29-09-11 14:30

Page 52: Vakblad Installatie en Sanitair

De kleinste, nu nóg slimmer!

N e f i t h o u d t

N e d e r l a n d w a r m

Meer vermogen, extra warm waterHoe maak je de kleinste HR-ketel nog slimmer?

Met een CW5-uitvoering! De slimme kleine ketel

met de vele Nefi t-extra’s nu dus ook met extra veel

warm water. Hét perfecte alternatief voor situaties

waarin een Nefi t TopLine niet past. De nieuwe

Nefi t ProLine CW5, vraag ernaar bij uw groothandel!

www.nefit.nl

NIEUW: NEFIT

PROLINE CW5!

47200230 adv proline CW5 205x293.indd 1 08-09-11 10:35