Handleiding VA114 Gebouwsimulatie

Maart 2006

1

Inhoudsopgave Gebouwsimulatieberekening VA114AlgemeenGebouwsimulatieberekening................................................................................... 15 inleiding ................................................................................................................. 15 programmaschema ............................................................................................... 16 Begrippenlijst UO ..................................................................................................... 17 inleiding ................................................................................................................. 17 bouwlaag ............................................................................................................... 18 databank ................................................................................................................ 18 deelwand ............................................................................................................... 18 definities ................................................................................................................ 18 deur........................................................................................................................ 18 gebouwgeometrie .................................................................................................. 19 gebouwinvoer ........................................................................................................ 19 hoofdwand ............................................................................................................. 19 IWP ........................................................................................................................ 19 LVK ........................................................................................................................ 19 pijltjestoetsen (op toetsenbord) ............................................................................. 19 project .................................................................................................................... 19 raam....................................................................................................................... 19 ruimte..................................................................................................................... 19 vertrek.................................................................................................................... 20 vrije deelwand........................................................................................................ 20 zone ....................................................................................................................... 20 Functietoetsen .......................................................................................................... 20 F1 (Help)................................................................................................................ 20 F2 (Overslaan schermen of ruimten/zones) .......................................................... 20 F3 (Terughalen)..................................................................................................... 20 F4 (Toevoegen) ..................................................................................................... 21 F5 (Verwijderen) .................................................................................................... 21 F6 (Defaultwaarden).............................................................................................. 21 F7 (Rekenen)......................................................................................................... 21 F8 (Niveau wijzigen) .............................................................................................. 21 F9 (Scherm ophalen)............................................................................................. 21 F10 (Selecteren/Overzicht) ................................................................................... 22 Invoermogelijkheden................................................................................................ 22 inleiding ................................................................................................................. 22 knoppen ................................................................................................................. 22 knop databank inlezen........................................................................................... 23 knop databank wegschrijven ................................................................................. 23 gebruik van invoerschermen ................................................................................. 24 invoerveld .............................................................................................................. 24 omschrijving........................................................................................................... 24 selecteren van menu's en invoerschermen........................................................... 24 starten van het programma ................................................................................... 25 verwijzingsveld ...................................................................................................... 25 wijzigen van niveau ............................................................................................... 25 Scherm Productgegevens ....................................................................................... 25 inleiding ................................................................................................................. 25 knop overzicht inlezen ........................................................................................... 26 knop selectie productgegevens............................................................................. 26 Vabi Software BV ...................................................................................................... 26 adres...................................................................................................................... 26 Overzicht programma's............................................................................................ 27 Leidingnet .............................................................................................................. 27 Warmteverlies........................................................................................................ 27 Koellast .................................................................................................................. 27 Diverse rekentools................................................................................................. 27

2

Luchtkanalen ......................................................................................................... 28 Geluidwering gevels .............................................................................................. 28 Radiatorselectie..................................................................................................... 28 Verlichtingssterkte ................................................................................................. 28 Tapwater................................................................................................................ 28 Kabelnet NEN 1010............................................................................................... 29 Kabelnet NEN 1010 verkorte versie ...................................................................... 29 Behaaglijkheid ....................................................................................................... 29 Geluid in luchtkanalen ........................................................................................... 29 Zwembadverwarming m.b.v. zonnecollectoren ..................................................... 29 Gebouwsimulatie ................................................................................................... 29 Zonneboiler............................................................................................................ 30 Koudebrug ............................................................................................................. 30 Gasleiding.............................................................................................................. 30 Hemelwater- & Vuilwaterafvoer ............................................................................. 30 Energieprestatie woningen & utiliteitsgebouwen................................................... 31 Stooklijnen ............................................................................................................. 31 Luchtbalans in gebouwen...................................................................................... 31 H.E.N.K.................................................................................................................. 31 Uitvoervisualisatie.................................................................................................. 31

ProjectenScherm projecten ..................................................................................................... 32 inleiding ................................................................................................................. 32 andere programmas starten ................................................................................. 32 importeren project.................................................................................................. 32 nieuw project starten ............................................................................................. 34 stoppen met het programma ................................................................................. 34 wegschrijven project .............................................................................................. 35 wegschrijven project als ........................................................................................ 35 wissen project........................................................................................................ 35 Inlezen project ..................................................................................................... 36 inleiding ............................................................................................................ 36 Koppeling met tekenpakketten .......................................................................... 37 inleiding ............................................................................................................ 37 algemeen ....................................................................................................... 37 bestandsnamen................................................................................................ 37 bouwlaag ....................................................................................................... 37 knop selecteren tekeninglagen ..................................................................... 37 knop verwerken DXF-file ............................................................................... 37 deurenblok ..................................................................................................... 38 eisen aan de tekening ................................................................................... 38 gebogen wand .................................................................................................. 38 hoogte ............................................................................................................ 39 hoogte bouwlaag ........................................................................................... 39 koppelen van vertrek aan geplaatste geometrie .............................................. 39 laagnaam ....................................................................................................... 39 naam DXF-file ............................................................................................... 40 noordpijl blok ................................................................................................. 40 plaatsen van een geometrie ............................................................................. 40 ramen blok ..................................................................................................... 40 ramen en deuren .............................................................................................. 40 ruimtenamen ................................................................................................. 41 ruimtenummers ................................................................................................ 41 schaal 1 ......................................................................................................... 41 scherm dxf->uo................................................................................................. 41 scherm lagenbestand ....................................................................................... 42 verticale offset ............................................................................................... 42 voorbeeld projecten.......................................................................................... 42 zoekstring tekeninglagen ............................................................................... 42

3

Voorbeeld DXF-koppeling .................................................................................. 43 inleiding ............................................................................................................ 43 inlezen DXF-file ................................................................................................ 43 overnemen ramen en deuren ........................................................................... 43 selecteren tekeninglagen ................................................................................. 43

Handleiding GebouwinvoerScherm Gebouwinvoer ............................................................................................ 45 inleiding ................................................................................................................. 45 navigatieknoppen .................................................................................................. 46 inleiding ................................................................................................................. 46 zoomen .................................................................................................................. 46 passend zoom ....................................................................................................... 46 zoomgebied selecteren ......................................................................................... 46 bouwlaag onder / boven ........................................................................................ 46 vorige / volgende ruimte ........................................................................................ 46 overzicht van ruimten in gebouw........................................................................... 46 3D-weergave van bouwlaag.................................................................................. 46 3D-weergave van gebouw..................................................................................... 46 Scherm Gebouwinvoer (niveau Gebouw) .............................................................. 47 inleiding ................................................................................................................. 47 begane grond ..................................................................................................... 47 noordpijl .............................................................................................................. 47 scherm definities ................................................................................................. 47 Voorbeelden ......................................................................................................... 47 afstand opgeven tussen twee gebouwen ...................................................... 47 verwijderen van een gebouwdefinitie ............................................................ 48 werken met n gebouw ............................................................................... 48 werken met meerdere gebouwen .................................................................. 48 Scherm Gebouwinvoer (niveau IWP-groep) .......................................................... 48 inleiding ................................................................................................................. 48 knop legenda ...................................................................................................... 49 knop overzicht ....................................................................................................... 49 knop verplaatsen ................................................................................................... 49 scherm definities ................................................................................................. 49 Scherm Gebouwinvoer (niveau Lucht)................................................................... 50 inleiding ................................................................................................................. 50 knop legenda ...................................................................................................... 50 knop overzicht ....................................................................................................... 50 scherm definities ................................................................................................. 50 Scherm Gebouwinvoer (niveau LVK-app).............................................................. 51 inleiding ................................................................................................................. 51 knop legenda ...................................................................................................... 51 knop overzicht ....................................................................................................... 51 knop verplaatsen ................................................................................................... 51 scherm definities ................................................................................................. 51 Scherm Gebouwinvoer (niveau Rooster) ............................................................... 52 inleiding ................................................................................................................. 52 knop legenda ...................................................................................................... 52 knop overzicht ....................................................................................................... 52 scherm definities ................................................................................................. 52 Scherm Gebouwinvoer (niveau Ruimte) ................................................................ 53 inleiding ................................................................................................................. 53 algemeen principe ................................................................................................ 53 scherm ruimte-index ........................................................................................... 54 Knoppen zoomen en navigeren ......................................................................... 54 Knoppen lijnen..................................................................................................... 54 selecteren van lijnen ..................................................................................... 54 selectiegebied van lijnen .............................................................................. 54 teken lijn ....................................................................................................... 55

4

veelhoek tekenen ......................................................................................... 55 rechthoek tekenen ........................................................................................ 55 ellips of ovaal tekenen .................................................................................. 55 cirkelboog tekenen ....................................................................................... 55 offset serie lijnen .......................................................................................... 56 vaste rechthoek tekenen (lengte x breedte) .................................................. 56 lijnen maken van ruimten ............................................................................. 56 selectie lijnen verwijderen ............................................................................ 56 Knoppen ruimten................................................................................................. 56 ruimte selecteren .......................................................................................... 56 ruimte van gesloten lijnen maken ................................................................. 56 ruimte verplaatsen ........................................................................................ 57 ruimte splitsen .............................................................................................. 57 2D-weergave van ruimte .............................................................................. 57 3D-weergave van ruimte .............................................................................. 57 Knoppen bouwlaag ............................................................................................. 57 bouwlaag tussenvoegen ............................................................................... 57 bouwlaag verwijderen ................................................................................... 57 bouwlaag kopiren ....................................................................................... 58 Knoppen instellingen .......................................................................................... 58 instellingen ................................................................................................... 58 DXF-instellingen ........................................................................................... 58 rechtermuisknop ............................................................................................ 59 Voorbeelden ......................................................................................................... 60 geometrie van geplaatste ruimte wijzigen ..................................................... 60 ruimte invoeren via cirkel tekenen ................................................................. 61 ruimte invoeren via DXF-tekening ................................................................. 65 ruimte invoeren via offset van lijnen .............................................................. 66 ruimte invoeren via rechthoek tekenen ......................................................... 68 ruimte invoeren via veelhoek tekenen ........................................................... 71 ruimte kopieren .............................................................................................. 74 ruimte kopieren van onderliggende bouwlaag .............................................. 76 ruimte laten inspringen t.o.v. elkaar .............................................................. 77 ruimte maken m.b.v. omliggende ruimten ..................................................... 79 ruimte roteren en spiegelen ........................................................................... 81 ruimte verwijderen ......................................................................................... 83 ruimte tegen elkaar plaatsen ......................................................................... 84 Scherm Gebouwinvoer (niveau Vertrek) ................................................................ 86 inleiding ................................................................................................................. 86 knop legenda ...................................................................................................... 86 scherm definities ................................................................................................. 87 Scherm Gebouwinvoer (niveau Wand, Vloer, Plafond) ........................................ 87 inleiding ................................................................................................................. 87 scherm definities ................................................................................................. 88 hoek van de wand .............................................................................................. 88 vloeren en plafonds ............................................................................................ 88 wanden ............................................................................................................... 89 3D-weergave van ruimte ................................................................................... 89 vorige / volgende wand .................................................................................... 89 knop overzicht ..................................................................................................... 89 knop legenda ...................................................................................................... 89 Voorbeelden ......................................................................................................... 90 scherm Wanden ............................................................................................... 90 automatische wandkeuze op niveau 1 ............................................................. 90 automatische wandkeuze op niveau 2 ............................................................. 90 controle wandinvoer met wandoverzicht .......................................................... 91 een vlak benoemen .......................................................................................... 91 eigen wandkeuze vastleggen per vlak ............................................................. 91 hoofd- en deelwanden...................................................................................... 92 invoeren daken en plafonds ............................................................................. 92

5

invoeren deur met vaste afmetingen................................................................ 92 invoeren meerdere ramen in n wand ........................................................... 93 invoeren raam met percentage ........................................................................ 93 invoeren raam in een deur ............................................................................... 93 invoeren raamconstructie gegevens ................................................................ 94 invoeren raamconstructie gegevens op niveau 1............................................. 94 raamconstructie gegevens op niveau 2 ........................................................... 95 raamconstructie gegevens op niveau 3 ........................................................... 96 invoeren vloeren ............................................................................................... 96 invoeren vrije deelwanden................................................................................ 96 invoeren wandconstructie gegevens ................................................................ 97 invoeren wandconstructie gegevens met Rc-waarde ...................................... 97 invoeren wandconstructie gegevens laag voor laag ........................................ 97 meer vlakken in n keer benoemen ............................................................... 98 stappenplan wandtoewijzing ............................................................................ 98 verplaatsen deelwand ...................................................................................... 99 verplaatsen vrije deelwand............................................................................... 99 vervangen vrije deelwand................................................................................. 99 verwijderen vrije deelwand ............................................................................. 100 verwijderen deelwand uit hoofdwand ............................................................. 100 verwijderen eigen wandkeuze ........................................................................ 100 vlakken van een ruimte bepalen .................................................................... 100 vrije deelwanden ............................................................................................ 102 wijzigen wandkeuze ....................................................................................... 102 Scherm Gebouwinvoer (niveau Zone) .................................................................. 102 inleiding ............................................................................................................... 102 knop legenda .................................................................................................... 103 scherm definities ............................................................................................... 103

InvoerenScherm Absorptiecoefficienten ............................................................................ 104 inleiding ............................................................................................................... 104 overzicht .............................................................................................................. 104 Scherm Adresgegevens......................................................................................... 104 inleiding ............................................................................................................... 104 Scherm Afmetinggegevens ................................................................................... 104 inleiding ............................................................................................................... 104 breedte/hoogte ................................................................................................. 105 lengte ................................................................................................................ 105 Scherm Algemene gegevens................................................................................. 105 inleiding ............................................................................................................... 105 aantal dagen ..................................................................................................... 105 extra daguitvoer ................................................................................................ 105 jaarindeling ....................................................................................................... 105 klimaatfile .......................................................................................................... 105 extra maanduitvoer ........................................................................................... 105 overschrijdingsniveaus ..................................................................................... 106 startdatum rekenperiode .................................................................................. 106 telperiode overschrijdingsuren ......................................................................... 106 Beschaduwing ................................................................................................... 106 beschaduwing : omliggende gebouwen ...................................................... 106 beschaduwing : omliggende vertrekken ...................................................... 106 beschaduwing : uitstekende geveldelen ..................................................... 106 beschaduwing : verzonken ligging .............................................................. 107 Scherm Apparatuurgroep ...................................................................................... 107 inleiding ............................................................................................................... 107 aantal ................................................................................................................ 108 convectief deel .................................................................................................. 108 databank inlezen ................................................................................................. 108 eenheid ............................................................................................................. 108

6

gebruiksperiode ................................................................................................ 108 genstalleerd vermogen .................................................................................... 108 niveau buiten gebruiksperiode ......................................................................... 109 niveau tijdens gebruiksperiode ......................................................................... 109 voelbaar ............................................................................................................ 109 Scherm Armatuurgroep ......................................................................................... 109 inleiding ............................................................................................................... 109 aantal ................................................................................................................... 110 afgezogen luchtdebiet per 100 W verlichting ...................................................... 110 afzuiging .............................................................................................................. 110 convectief gedeelte.............................................................................................. 111 eenheid ................................................................................................................ 111 gebruiksperiode ................................................................................................... 111 geinstalleerd vermogen ....................................................................................... 111 in- en uitschakelen............................................................................................... 111 niveau buiten gebruiksperiode ............................................................................ 111 niveau tijdens gebruiksperiode............................................................................ 111 percentage verlichting altijd aan.......................................................................... 112 positie armatuur................................................................................................... 112 schakelende verlichting ....................................................................................... 112 Scherm Bedrijfswijze ............................................................................................. 113 inleiding ............................................................................................................... 113 Scherm Conditiegegevens .................................................................................... 113 inleiding ............................................................................................................... 113 temperatuursetpoints koeling ........................................................................... 113 temperatuursetpoints verwarming .................................................................... 113 Scherm Criteria te openen ramen ......................................................................... 113 inleiding ............................................................................................................... 113 ramen blijven dicht t.g.v. algemene belemmeringen ........................................ 114 ramen blijven dicht als buitentemperatuur < .................................................... 114 raam 1 stand dichter als luchtsnelheid in vertrek > .......................................... 114 mogelijke raamstanden .................................................................................... 114 regeling van de raamstand ............................................................................... 114 verschil Tbuiten-Tbinnen > ............................................................................... 115 ramen (verder) open/dicht als vertrektemperatuur ........................................... 115 ramen (loefzijde) blijven dicht als windsnelheid > ............................................ 115 ramen (lijzijde) blijven dicht als windsnelheid > ................................................ 115 Scherm Dagindeling ............................................................................................... 115 inleiding ............................................................................................................... 115 gebruiksperiode ................................................................................................ 115 uurvak ............................................................................................................... 115 Scherm Dakkapel.................................................................................................... 116 inleiding ............................................................................................................... 116 constructie dak ................................................................................................. 116 constructie voorwand ........................................................................................ 116 constructie zijwanden ....................................................................................... 116 gemiddelde dakdikte ......................................................................................... 116 gemiddelde wanddikte ...................................................................................... 116 hoek dak t.o.v. horizontaal vlak ........................................................................ 117 hoek voorwand t.o.v. horizontal vlak ................................................................ 117 Scherm Gebouwgegevens..................................................................................... 117 inleiding ............................................................................................................... 117 adres ................................................................................................................. 117 criteria te openen ramen .................................................................................. 117 gebruiksperiode van gebouw ........................................................................... 117 infiltratie ............................................................................................................ 118 plaats ................................................................................................................ 118 schakelende zonwering .................................................................................... 118 schakelniveau zonwering ............................................................................... 118 woning met GIW-garantie.................................................................................... 118

7

Scherm Gebouwzone ............................................................................................. 119 inleiding ............................................................................................................... 119 gebouwfunctie .................................................................................................. 119 installatie ........................................................................................................... 119 zones toekennen .............................................................................................. 120 Scherm Gegevens deelwand................................................................................. 120 inleiding ............................................................................................................... 120 afmeting ............................................................................................................ 120 C-omtrek ............................................................................................................ 121 constructie ........................................................................................................ 121 hoogte ............................................................................................................... 121 nummer ............................................................................................................ 121 omschrijving ...................................................................................................... 122 percentage ........................................................................................................ 122 soort .................................................................................................................. 122 te openen raamdeel .......................................................................................... 122 uitstekende geveldelen ..................................................................................... 122 Scherm Gegevens hoofdwand .............................................................................. 122 inleiding ............................................................................................................... 122 constructie ........................................................................................................ 123 grondsoort ........................................................................................................ 123 omgeving .......................................................................................................... 123 omkeren ............................................................................................................ 124 omschrijving ...................................................................................................... 124 soort .................................................................................................................. 124 temperatuur ...................................................................................................... 124 Scherm Gegevens hoofdwand/deelwand ............................................................ 125 inleiding ............................................................................................................... 125 knop overzicht ..................................................................................................... 125 knop overzicht ..................................................................................................... 125 knop toevoegen ................................................................................................... 125 knop toevoegen ................................................................................................... 125 knoppen vorige/volgende .................................................................................. 125 knoppen vorige/volgende .................................................................................. 125 Scherm Gegevens LVK-apparaat.......................................................................... 126 inleiding ............................................................................................................... 125 aantal ................................................................................................................ 126 productnummer ................................................................................................ 126 temperatuursetpoints koeling ........................................................................... 126 temperatuursetpoints verwarming .................................................................... 126 Scherm Installatiegegevens .................................................................................. 126 inleiding ............................................................................................................... 126 invoer van de componenten ........................................................................... 127 distributie ........................................................................................................ 127 opwekking....................................................................................................... 127 luchtbehandelingskast.................................................................................... 127 afgifte.............................................................................................................. 128 regelingen....................................................................................................... 128 adiabatische koeling ......................................................................................... 128 bedrijfswijze ...................................................................................................... 128 bij buitenluchttemperatuur ................................................................................ 128 decentrale koeling ............................................................................................ 128 decentrale verwarming ..................................................................................... 129 koelbatterij ........................................................................................................ 129 koelbron in 2e net .......................................................................................... 129 knop koudeopwekkers ...................................................................................... 130 luchtbevochtiger ............................................................................................... 130 luchtontvochtiger .............................................................................................. 130 mechanische luchtafvoer .................................................................................. 130 mechanische luchttoevoer ................................................................................ 130

8

mengsectie ....................................................................................................... 130 minimaal buitenluchtaandeel ............................................................................ 130 regeling lucht/comfort ....................................................................................... 131 RVmin ............................................................................................................... 131 RVmax .............................................................................................................. 131 stooklijnen ......................................................................................................... 131 verwarmingsbatterij .......................................................................................... 131 voorwaardelijke nachtventilatie ........................................................................ 131 voorwaardelijke nachtverwarming .................................................................... 132 warmtebron in 2e net ..................................................................................... 132 warmteopwekkers ............................................................................................. 132 WTW ................................................................................................................. 132 Scherm IWP criteria................................................................................................ 132 inleiding ............................................................................................................... 132 apparaten ......................................................................................................... 133 armaturen ......................................................................................................... 133 personen ........................................................................................................... 133 type vertrek ....................................................................................................... 133 vertrekdefinitie .................................................................................................. 133 Scherm Jaarindeling .............................................................................................. 133 inleiding ............................................................................................................... 133 Scherm Koelbatterij................................................................................................ 134 inleiding ............................................................................................................... 134 luchttemperatuur ingang ................................................................................... 134 luchttemperatuur aan de uitgang ...................................................................... 134 RV aan de ingang ............................................................................................. 134 RV aan de uitgang ............................................................................................ 135 thermisch vermogen ......................................................................................... 135 wateraanvoertemperatuur ................................................................................ 135 waterretourtemperatuur .................................................................................... 135 Scherm Koudeopwekkers...................................................................................... 135 inleiding ............................................................................................................... 135 aanvoertemperatuur ......................................................................................... 136 omgevingstemperatuur ..................................................................................... 136 retourtemperatuur ............................................................................................. 136 Scherm Luchthoeveelheid..................................................................................... 136 inleiding ............................................................................................................... 136 eenheid ............................................................................................................. 136 hoeveelheid ...................................................................................................... 136 Scherm Luchtontvochtiger.................................................................................... 137 inleiding ............................................................................................................... 137 luchttemperatuur aan de ingang ....................................................................... 137 luchttemperatuur aan de uitgang ...................................................................... 137 RV aan de ingang ............................................................................................. 137 RV aan de uitgang ............................................................................................ 137 thermisch vermogen ......................................................................................... 138 wateraanvoertemperatuur ................................................................................ 138 waterretourtemperatuur .................................................................................... 138 Scherm Luchtuitwisseling ..................................................................................... 138 inleiding ............................................................................................................... 138 toevoer/afvoer .................................................................................................. 138 eenheid ................................................................................................................ 139 Scherm Luchtuitwisselingsgroep ......................................................................... 139 inleiding ............................................................................................................... 139 infiltratie via kieren en naden ............................................................................ 139 natuurlijke ventilatie buiten gebruikswijze ........................................................ 139 natuurlijke ventilatie tijdens gebruikswijze ........................................................ 139 Scherm Materiaalgegevens ................................................................................... 140 inleiding ............................................................................................................... 140 code .................................................................................................................. 140

9

lambda/R .......................................................................................................... 140 mu ..................................................................................................................... 140 rho ..................................................................................................................... 140 s.w. ................................................................................................................... 140 Scherm Omgeving .................................................................................................. 140 inleiding ............................................................................................................... 140 beschutting ....................................................................................................... 141 dakhoek ............................................................................................................ 141 dakhoogte ......................................................................................................... 141 gebouwbreedte ............................................................................................... 141 gebouwdiepte ................................................................................................. 141 ligging ............................................................................................................. 141 Scherm Persoonsgroep ......................................................................................... 141 inleiding ............................................................................................................... 141 aantal ................................................................................................................ 143 activiteit ............................................................................................................. 143 clo-waarde (winter) ........................................................................................... 143 clo-waarde (zomer) ........................................................................................... 143 convectief deel .................................................................................................. 144 eenheid ............................................................................................................. 144 gebruiksperiode ................................................................................................ 144 niveau buiten gebruikswijze ............................................................................. 144 niveau tijdens gebruikswijze ............................................................................. 144 vermogen .......................................................................................................... 144 voelbaar ............................................................................................................ 144 Scherm Productgegevens LVK-apparaat............................................................. 145 inleiding ............................................................................................................... 145 apparaat ........................................................................................................... 145 functie ............................................................................................................... 145 percentage convectie ....................................................................................... 145 omgevingstemperatuur ..................................................................................... 145 wateraanvoertemperatuur ................................................................................ 146 waterretourtemperatuur .................................................................................... 146 vermogen bij installatie in dagbedrijf ................................................................ 146 vermogen bij installatie nacht/weekendbedrijf (standby) .................................. 146 Scherm Projectomschrijving................................................................................. 147 inleiding ............................................................................................................... 147 opdrachtgever ................................................................................................... 147 projectnummer .................................................................................................. 147 projectomschrijving ........................................................................................... 147 technicus .......................................................................................................... 147 voorbeeld .......................................................................................................... 147 Scherm Raamconstructies .................................................................................... 148 inleiding ............................................................................................................... 148 aantal lagen ...................................................................................................... 148 ABSglas ............................................................................................................ 149 ABSglas+zonw ................................................................................................. 149 ABSzonw .......................................................................................................... 149 CFglas ............................................................................................................ 149 CFglas+zonw .................................................................................................. 149 convectieweerstand .......................................................................................... 149 Dglas ................................................................................................................ 149 Dglas+zonw ...................................................................................................... 150 Dzonw ............................................................................................................... 150 doorstraling ....................................................................................................... 150 emissiecofficint ............................................................................................. 150 glasnetwerk ...................................................................................................... 150 LTAglas ............................................................................................................ 150 LTAglas+zonw .................................................................................................. 150 straling .............................................................................................................. 150

10

type zonwering ................................................................................................. 151 Uglas ................................................................................................................ 151 Uglas+zonw ...................................................................................................... 151 ventilatiegeleiding ............................................................................................. 151 zonweringnummer ............................................................................................ 151 ZTAglas ............................................................................................................ 152 ZTAglas+zonw .................................................................................................. 152 Scherm Roostergegevens ..................................................................................... 152 inleiding ............................................................................................................... 152 lucht wordt ......................................................................................................... 152 luchtdebiet tijdens dagbedrijf ........................................................................... 153 luchtdebiet tijdens nacht/weekendbedrijf (standby) ......................................... 153 luchtdebiet tijdens nachtkoeling/verwarming ................................................... 153 totaal inblaaslucht................................................................................................ 153 totaal afzuiging .................................................................................................... 153 bij VAV-systeem : minimum percentage van dagbedrijf ................................... 153 Scherm Stooklijnen ................................................................................................ 154 inleiding ............................................................................................................... 154 buitentemperatuur .......................................................................................... 154 gewenste temperatuur .................................................................................... 154 Scherm Temperatuur setpoints ............................................................................ 154 inleiding ............................................................................................................... 154 bij dagbedrijf ..................................................................................................... 155 bij nacht/weekendbedrijf (standby) ................................................................... 155 Scherm Uitstekende geveldelen ........................................................................... 155 inleiding ............................................................................................................... 155 afstand raam tot luifel ....................................................................................... 155 afstand raam tot uitstekend geveldeel links ..................................................... 155 afstand raam tot uitstekend geveldeel rechts ................................................... 156 luifel .................................................................................................................. 156 raam naar binnen gelegen ............................................................................... 156 uitstekend geveldeel links (van binnen uit gezien) ........................................... 156 uitstekend geveldeel rechts (van binnen uit gezien) ........................................ 156 Scherm Ventilatievoorzieningen ........................................................................... 157 inleiding ............................................................................................................... 157 Scherm Ventilatorgegevens .................................................................................. 157 inleiding ............................................................................................................... 157 codering ............................................................................................................ 157 debietregeling ................................................................................................... 157 leverancier ........................................................................................................ 158 luchtdebiet ........................................................................................................ 158 minimumstand .................................................................................................. 158 opwarming ........................................................................................................ 158 VAV regeling ..................................................................................................... 158 Scherm Vertrekgegevens ...................................................................................... 159 inleiding ............................................................................................................... 159 binnencondities bij VAV-systeem ..................................................................... 159 gemiddelde plenumhoogte ............................................................................... 160 gemiddelde vloerdikte ....................................................................................... 160 gemiddelde wanddikte ....................................................................................... 160 luchtuitwisseling met buiten .............................................................................. 160 type vertrek ....................................................................................................... 160 verwarming ....................................................................................................... 161 Scherm Verwarmingsbatterij................................................................................. 161 inleiding ............................................................................................................... 161 luchttemperatuur aan de ingang ....................................................................... 161 luchttemperatuur aan de uitgang ...................................................................... 161 thermisch vermogen ......................................................................................... 161 wateraanvoertemperatuur ................................................................................ 162 waterretourtemperatuur .................................................................................... 162

11

Scherm Voorwaardelijke nachtkoeling ................................................................ 162 inleiding ............................................................................................................... 162 aanschakelen als Tbinnen > ............................................................................. 162 koeling d.m.v. buitenlucht ................................................................................. 162 koeling d.m.v. luchtkoeler ................................................................................. 162 Tbinnen-Tbuiten ............................................................................................... 163 Tbuiten .............................................................................................................. 163 uitschakelen als Tbinnen < ............................................................................... 163 Scherm Voorwaardelijke nachtverwarming ......................................................... 163 inleiding ............................................................................................................... 163 aanschakeltemperatuur .................................................................................... 163 uitschakeltemperatuur ...................................................................................... 163 Scherm Wandconstructiegegevens...................................................................... 164 inleiding ............................................................................................................... 164 aantal lagen ...................................................................................................... 164 absorptie ........................................................................................................... 164 bron voor verwarming/koeling in constructie .................................................... 164 dikte .................................................................................................................. 165 emissie ............................................................................................................. 165 laagnr ................................................................................................................ 165 massa ............................................................................................................... 165 Rc-waarde ........................................................................................................ 165 Scherm Wandcriteria.............................................................................................. 165 inleiding ............................................................................................................... 165 andere zijde ...................................................................................................... 166 bouwlaag .......................................................................................................... 166 eigen ruimte ...................................................................................................... 166 helling wand ...................................................................................................... 166 hoek wand ........................................................................................................ 167 soort vertrekken ................................................................................................ 167 wandnummer .................................................................................................... 168 wandsoort ......................................................................................................... 168 zone .................................................................................................................. 168 Scherm Warmteopwekkers.................................................................................... 169 inleiding ............................................................................................................... 169 aanvoertemperatuur ......................................................................................... 169 omgevingstemperatuur ..................................................................................... 169 retourtemperatuur ............................................................................................. 169 Scherm Weekindeling ............................................................................................ 169 inleiding ............................................................................................................... 169 feestdag/vakantiedag ....................................................................................... 170 maandag/dinsdag/woensdag/donderdag/vrijdag/zaterdag/zondag ................. 170 Scherm WTW Warmteterugwinning...................................................................... 170 inleiding ............................................................................................................... 170 soort ................................................................................................................ 170

UitvoerenScherm Uitvoeren ................................................................................................... 171 inleiding ............................................................................................................... 171 bouwlagen per pagina ...................................................................................... 171 hele gebouw doorrekenen ................................................................................ 171 oppervlaktetemperaturen ................................................................................. 171 ring doorrekenen .............................................................................................. 171 starten met pagina ............................................................................................ 171 starten uitvoer ................................................................................................... 172 stooklijnen ......................................................................................................... 172 uitvoer in ........................................................................................................... 174 keuze uitvoer .................................................................................................... 174 uitvoer gaat naar ............................................................................................... 174 uitleg uitvoerkolommen dag-, maand-, jaaroverzicht ....................................... 174

12

ventilatiestromen .............................................................................................. 177 visualisatiegegevens ........................................................................................ 177 weergave isometrisch ....................................................................................... 177 Scherm Meldingen.................................................................................................. 177 inleiding ............................................................................................................... 177 arraygrootte ...................................................................................................... 177 font .................................................................................................................... 178 pagina ............................................................................................................... 178 knop PgDn ........................................................................................................ 178 knop Pgup ........................................................................................................ 178 pijltjestoetsen .................................................................................................... 178 printen ............................................................................................................... 178 Wijzigingen nieuwe versies VA114 ....................................................................... 178 inleiding ............................................................................................................... 178 versie 2.00 ........................................................................................................ 179 versie 2.10 ........................................................................................................ 179 versie 2.11 ........................................................................................................ 180 versie 2.12 ........................................................................................................ 180 versie 2.13 ........................................................................................................ 181 versie 2.14 ........................................................................................................ 181 versie 2.14t ....................................................................................................... 181 versie 2.15 ........................................................................................................ 181 versie 2.16 ........................................................................................................ 182 versie 2.17b ...................................................................................................... 182 versie 2.18 ........................................................................................................ 182 versie 2.19 ........................................................................................................ 183

ConfiguratieScherm Configuratie .............................................................................................. 184 inleiding ............................................................................................................... 184 Scherm Instellen kleuren ....................................................................................... 184 inleiding ............................................................................................................... 184 achtergrond ......................................................................................................... 184 kleuren in programma's ....................................................................................... 184 rasterlijnen ........................................................................................................... 184 Scherm Instellen paden ......................................................................................... 184 inleiding ............................................................................................................... 184 algemene bestanden ........................................................................................... 184 huidige ................................................................................................................. 184 projectbestanden ................................................................................................. 185 tijdelijke bestanden .............................................................................................. 185 Vabi...................................................................................................................... 185 werkbestanden .................................................................................................... 185 Scherm Instellen uitvoer........................................................................................ 185 inleiding ............................................................................................................... 185 bestanduitvoer naar............................................................................................. 185 uitvoer font ........................................................................................................... 185 fontgrootte ........................................................................................................... 185 melding pauze ..................................................................................................... 185 pagina marges..................................................................................................... 186 snel scherm font .................................................................................................. 186 uitvoer naar.......................................................................................................... 186

Gebruik programmaAlgemene werkwijze ............................................................................................ 186 inleiding ............................................................................................................. 186 Voorbeeld gebouwsimulatieberekening invoeren .............................................. 188 beschrijving voorbeeld gebouw ........................................................................... 188 invoer aan de hand van Gebouwsimulatieprogramma........................................ 189 invoeren Projectomschrijving .............................................................................. 190

13

invoeren Algemene gegevens............................................................................. 190 invoeren Gebouwgegevens................................................................................. 191 invoeren Ruimten ................................................................................................ 191 invoeren Vertrekdefinities .................................................................................... 193 hoofdwanden van een ruimte bepalen ................................................................ 195 hoofd- en deelwanden ......................................................................................... 196 automatische wandtoewijzing m.b.v. wandcriteria .............................................. 196 eigen keuze ......................................................................................................... 197 vrije deelwanden.................................................................................................. 197 automatisch toewijzen van wanden, vloer en plafond......................................... 197 controle automatisch toegewezen wanden ......................................................... 201 toewijzen wanden via eigen keuze...................................................................... 201 plaatsen van ramen en deuren............................................................................ 202 Invoeren Zone en installatie ................................................................................ 203 berekening starten............................................................................................... 204 Voorbeeldproject maken........................................................................................ 204 Plattegrond van het gebouw inlezen vanuit een CAD-tekening ........................ 204 Voorbeeld installaties ............................................................................................ 205 inleiding ............................................................................................................... 205 betonkernactivering ............................................................................................. 212

14

AlgemeenGebouwsimulatieberekening VA114Inleiding Het Gebouwsimulatie programma is een dynamisch model voor de berekening van temperaturen, temperatuuroverschrijdingen, de warmte- en koudebehoefte in vertrekken. In het model kunnen ook verschillende soorten klimaatinstallaties en hun regelingen worden gesimuleerd. Er kan gewerkt worden met een centrale luchtbehandelinginstallatie in combinatie met een lokale installatie. De lokale installatie kan zijn een radiatorverwarming, een fancoil of inductie-unit 2 -of 4 pijps, klimaatplafond of betonkernactivering. Het gebouwsimulatieprogramma is een meerkamermodel en neemt de interactie tussen de buurvertrekken mee. Het programma wordt geleverd met de klimaatgegevens van het referentiejaar 1964-1965, op verzoek kunnen ook klimaatgegevens van het jaar 1995 (warme zomer) of de klimaatgegevens van andere europese landen worden geleverd. Het programma is voorzien van een database met standaardwanden en een groot aantal databases met de verschillende glassoorten met hun specifieke eigenschappen. In het programma kunt u zelf de simulatieperiode opgeven, de uren wanneer er overschrijdingen geteld moeten worden en de temperaturen waarboven deze overschrijdingen geteld moeten worden.

Model Het model is gebaseerd op Fourier vergelijkingen. Deze worden opgelost met een volledig impliciete eindige differentiemethode. Deze methode heeft als voordeel dat voor elk knooppunt en elke tijdstap de oplossing stabiel blijft. De knooppunten die aan het oppervlak van een wand liggen hebben geen capaciteit. Voor deze verdeling van de capaciteiten is gekozen op grond van de bevindingen binnen TNO-Bouw en op grond van het proefschrift van P.J.J. Hoen "Energy consumption and indoor environment in residences", blz 5.13 en 5.14 (figuur 1). De gekozen matrixoplosmethodiek is niet afhankelijk van de capaciteitverdeling, zodat deze eventueel nog gewijzigd kan worden. In het model wordt ter berekening van alle temperaturen in een vertrek, een vertrekmatrix en meerdere wandmatrices opgesteld. Een wandmatrix bevat de capaciteiten in een wand en de geleiding binnen die wand. De vertrekmatrix bevat de stralings- en convectieve uitwisseling tussen de oppervlaktelagen van de wanden en het luchtknooppunt binnen het vertrek. In veel andere modellen wordt gewerkt met een grote matrix die het totale systeem van wanden en een luchtknooppunt in het vertrek bevat. Hierdoor ontstaat echter een grote matrix die op vele plaatsen leeg is. Het werken met een vertrekmatrix en meerdere wandmatrices heeft als voordeel dat de benodigde geheugenruimte beperkt blijft.

15

Programmaschema

16

Begrippenlijst UOInleiding Enige jaren geleden begon Vabi met TNO op initiatief van VNI met de ontwikkeling van de zgn. Uniforme Omgeving. Hierbij streeft men er naar alle basis invoergegevens voor alle applicaties die in een project gebruikt worden, zoveel mogelijk gelijk te maken. Voor een project werkt men dan met n set invoergegevens, waardoor men snel op een ander programma kan overgaan, zonder alle invoergegevens opnieuw in te hoeven voeren. Dat levert tijdwinst op en het beperkt de kans op invoerfouten.

Voordelen Uniforme Omgeving voor distributieprogrammas Het voordeel van de Uniforme Omgeving voor deze distributieprogrammas is de gelijke methode van invoer. In principe is de invoer voor het leidingnetprogramma net als bij het luchtkanalenprogramma of het gasleidingprogramma. Men gebruikt altijd het isometrisch scherm en kan van daaruit de andere schermen oproepen. Kan men met het leidingnetprogramma werken dan is de overstap naar de ander programma's zoals luchtkanalen, tapwater, gasleidng of hemel- & vuilwaterafvioer eenvoudig.

Voordelen Uniforme Omgeving voor gebouwprogrammas De basis invoergegevens van gebouwprogramma's zijn doorgaans namelijk identiek, de vraagstelling en presentatie van die gegevens verschillen toch onderling. De afmetingen van een ruimte voert men bijvoorbeeld in bij: een warmteverlies-, koellast, gebouwsimulatie- of EPN-berekening. Het is tijdrovend om bij de berekening met een ander programma die gegevens weer opnieuw te moeten opgeven en vaak nog te moeten omrekenen. Natuurlijk heeft elk programma ook zijn specifieke invoergegevens en zijn er programma's met unieke invoergegevens die bij geen enkel ander programma gebruikt worden. Men kan dus veel efficinter werken door te zorgen dat identieke gegevens zoals hoogte, breedte en diepte van een ruimte maar n maal te hoeven worden ingevoerd voor het rekenen met meerdere programma's. Hetzelfde geldt voor uitvoergegevens. In de loop van een project genereert men uitvoergegevens die men zal bewaren om in rapporten op te nemen. Ook kunnen berekeningsresultaten dienen als invoer voor andere programma's. Het ligt voor de hand uitvoergegevens en invoergegevens van een project samen in n bestand onder te brengen en te zorgen dat deze bestanden goed en efficint beheerd worden. Dit wordt niet alleen een gebruikersvriendelijk invoermedium maar tevens een database waarin invoergegevens, uitvoergegevens en ook productgegevens goed en eenvoudig beheersbaar worden opgeslagen.

Werken met de Uniforme Omgeving in de praktijk In de praktijk betekent het werken met programma's binnen de Uniforme Omgeving dat men in het ontwerpproces eenvoudig van programma kan wisselen terwijl de basis invoergegevens vrijwel ongewijzigd kunnen blijven. De ontwerper is vrij te kiezen met welk programma het eerst wordt gerekend. De invoer van gebouwgegevens gebeurt zowel in het EPN-programma als in de programma's warmteverlies of koellast. Bovendien is die invoer in al deze programma's identiek. Het maakt dus niet uit in welk van deze programma's men deze gegevens invoert. Doordat de programma's werken binnen de Uniforme Omgeving, zijn deze ook beschikbaar voor