V I L L A _ A N A L Y S E

S 3 - 0 1 _ V I L L A _ A N A L Y S E

S T A H L H O U S E (C S H #22) - 1960P I E R R E _ K O E N I G

V I L L A _ B O R D E A U X - 1998R E M _ K O O L H A A S

2S 3 - 0 1_ V I L L A _ A N A L Y S E - D A M I E N _ N U N E S

I N T R O D U C T I E

De villa waar ik in ben geïnteresseerd is de villa die een eigen uniek binnenklimaat creëert voor zowel de bewoner als de gast. Het is een plek afgesloten van de bewoonde wereld van waaruit een nieuwe relatie wordt gezocht met interessante kenmerken van het landschap. Het con-trast tussen het enerzijds introverte en anderzijds extroverte karakter is iets dat mij erg interesseert.

De woningen die ik heb gekozen hebben allebei een vergelijkend land-schappelijk subject ‘de skyline’. Hoewel de woningen totaal anders qua vormentaal werken ben ik geïnteresseerd in de manier waarop zij het contact met het landschap opzoeken en of hier een vergelijking in is te vinden.

Het landschap werkt hier als een decor voor een luxe leefomgeving die naast leefomgeving ook wordt gebruikt om de gast te ontvangen en zelfs te imponeren. Doodnormale functionele ruimtes zoals de keuken of de woonkamer krijgen hierdoor een extra betekenis omdat ze niet op de standaard manier worden gebruikt.

Bij beide woningen speelt de transparantie van de leefomgeving een grote rol. Ik wil gaan bekijken hoe beide woningen deze transparantie hebben weten te behalen en hoe de constructie meespeelt in de ervar-ing van de ruimte.

Als laatste onderdeel wil ik mij gaan richten op de privacy binnen de woning. De villa’s die ik heb bekeken zijn naast luxe ontvangstruimtes natuurlijk ook gewoon een familiewoning. Er zullen daardoor verschil-lende gebieden in de woningen te vinden zijn om de privacy tussen bewoner/gast maar ook ouders/kind te kunnen waarborgen.


I N T R O D U C T I E _ V I L L A S

S T A H L H O U S E (C S H #22)

P I E R R E _ K O E N I G

1 9 5 9

L O S _ A N G E L E S (U S A)

S T A A L G L A SB E T O N

3 - S L A A P K A M E R S2 - B A D K A M E R S

M A A T W E R K_ K E U K ENZ W E M B A DC O N S T R U C T I E

O P E N H A A R D

+/- 200 M2 (W O N I N G)

V I L L A _ B O R D E A U X

R E M _ K O O L H A A S

1 9 9 8

B O R D E A U X (F R)

S T A A L G L A S

B E T O N

5 - S L A A P K A M E R S3 - B A D K A M E R S

M A A T W E R K _ K E U K E NZ W E M B A D

C O N S T R U C T I E

D O M O T I C AG A S T E N V E R B L I J F

B E D I E N D E NM O B I E L P L A T F O R M

+/- 540 M2 (W O N I N G)+/- 80 M2 (G A S T E N V E R B L I J F)

P R O J E C T N A A M

A R C H I T E C T

O P L E V E R I N G

L O C A T I E

M A T E R I A L E N

K E N M E R K E N

O P P E R V L A K T E S


B R A I N S T O R M E N

binnengebied

locatie

constructief imponerendluxe

panoramisch uitzicht

oprijlaan

connectie landschap

familiewoning

representie

maatkostuum vrijstaand ontsnapping vd stad

privacy


D E F I N I T I E

N E D E R L A N D S E _ L A R O U S E _ E N C Y C L O P E D I E

1. Buitenverblijf van de aanzielijke Romeinen (landhuis)2. Gesloten hoeve in zuid-Limburg3. vrijstaand, aanzienlijk woonhuis (vooral landelijk gelegen of in een parkachtige stadswijk)

H U I S , T U I N _ E N _ K E U K E N - M J _ H O E K S T R A“De Romeinen legden uitgebreide gebouwencomplexen aan, de zoge-naamde villae, in twee typen: de villa rustica (een boerenhoeve) en de villa urbana (een buitenverblijf voor stedelingen).”

“ Het latijnse woord villa is mogelijk een verkleinwoord van vicus. In het Nederlands is villa in de betekenis ‘riant vrijstaand huis’pas in de ne-gentiende eeuw geleend uit het Italiaans (met de Italiaanse - en latijnse - uitspraak van de i als ie).”


O N D E R Z O E K S P U N T E N

Hoe draagt de oriëntatie bij aan het luxegevoel van de woning?- S I T U A T I E- U I T Z I C H T

Hoe keert de woning zich van de buitenwereld af?- B E N A D E R I N G _ V A N _ D E _ W O N I N G- B I N N E N G E B I E D- E N T R E E D E U R

Hoe kunnen essentiële ruimtes een extra betekenis krijgen?- K E U K E N- W O O N K A M E R- Z W E M B A D

Hoe wordt de transparantie van de woning behaald?- M A S S A _ V A N _ H E T _ D A K- C O N S T R U C T I E

Hoe word de privacy van de verschillende bewoners bewaard?- P R I V A C Y (B E W O N E R _ V S _ G A S T)- P R I V A C Y (O U D E R S _ V S _ K I N D)


S I T U A T I E

V I L L A _ B O R D E A U XS T A H L _ H O U S E

Beide woningen zijn gesitueerd aan de rand van de stad op een hoog gelegen perceel waardoor men de stad kan overzien. Landschappeli-jke kenmerken die de skyline maken vormen hierin een belangrijke rol. Het is typisch dat beide woningen een klimaat creëren die zich fysiek onttrekt aan de stad maar zich daarnaast juist weer hierop “oriënteert.

Het ‘Stahl house’ heeft een duidelijke Noord-Zuid oriëntatie waardoor de bezonning ideaal is. Dit strookt toevallig ook met het uitzicht waardoor de woning niet extra georiënteerd hoeft te worden op elementen uit het landschap.

Villa Bordeaux daarentegen heeft zijn uitzicht op de skyline in het Noord-westen liggen. De woning is daardoor gedraaid ten opzichte van de oriëntatie van de zon.


U I T Z I C H T


De kathedraal is het element dat opvalt aan de skyline. Ook hier loopt de stad door tot aan de hori-zon.

Naast de skyline speelt de natuur rondom de woning ook een belan-grijke rol omdat hij voor 240 graden door bos wordt omringd.

S T A H L _ H O U S E

De stad Los Angeles strekt zich uit voorbij de horizon. De wolkenkrab-bers van downtown Los Angeles zijn de eyecatchers van het uitzicht.


S I T U A T I E


Beide villa’s zijn gesitueerd binnen een afgezet gebied waardoor het niet de bedoeling is dat ongenode gasten het terrein/woning gaan betreden, De poort en de privé weg zijn onderdeel in de ervaring van de gast en spelen in op het gevoel en exclusiviteit en privacy.


D E _ P O O R T


De poort bij het ‘Stahl house’ geeft toegang tot een private road waar andere villa’s aan zijn gelegen. Het is een op zichzelf staande gemeen-schap waar de gast eerst moet melden alvorens hij het terrein kan betre-den.

De slagboom bij Villa Bordeaux is iets minder rigoreus. Gasten die per auto zijn zullen zich via de intercom moeten melden maar mensen die te voet of te fiets zijn kunnen het terrein betreden. Het is echter wel een duidelijk teken aan de passant dat hij hier niet zomaar welkom is.


D E _ P R I V E _ W E G


Het gevoel van exclusiviteit is mind-er voelbaar bij het ‘Stahl house’. Dit heeft te maken met de meerdere villa’s die direct aan deze weg zijn gesitueerd. De Hollywood hills is een exclusief gebied van de stad waar de jetset zich graag vestigt en het is daarom dat de bebouwings-dichtheid hier een stuk hoger ligt.

Vanaf de poort bij Villa Bordeaux waan je daadwerkelijk op privéter-rein. Deze boomrijke omgeving werkt mee aan de opbouw van de ervaring van de gast. Het is telkens maar weer de vraag wanneer de woning zal opdoemen.

Hoewel beide wegen meewerken aan een gevoel van exclusiviteit en privacy speelt de locatie een grote rol in de manier waarop men dit probeert te bereiken.


B E N A D E R I N G _ V A N _ D E _ W O N I N G


Zowel de carport bij het ‘Stahl house’ als de muur bij villa Bor-deaux hebben een afsluitend karak-ter en proberen een interesse bij de gast op te wekken.

De gevel van het ‘Stahl house’ bevat geen openingen en is uit-gevoerd in sobere stalen golfplaten, balken en kolommen. De auto van de bewoner is hetgeen dat hier rijkelijk pronkt.

Bij villa Bordeaux werkt de muur als een sobere afsluiting en werkt de stalen uitkragende doos juist als interessant object.

Zowel de muur als carport geven weinig prijs van het gebied dat zich hier achter bevindt.


H E T _ B I N N E N T E R R E I N (A F B A K E N I N G)


Achter beide afbakeningen bevindt zich een duidelijk binnenterrein. Het terrein bij het ‘Stahl house’ wordt aan de straatzijde afgebakend door het volume zelf. Het uitkragend dak en de doorlopende balken insinueren dat de afbakening doorloopt. De overgang tussen binnen en buiten is zo diep als de carport en men kan het binnenterrein pas ervaren wanneer men de volledige overgang heeft doorlopen. Aan de landschapszijde is er geen afbakening. Dit binnengebied is volledig georiënteerd op het uitzicht.

Bij villa bordeaux komt men binnen via een hellingbaan. Hierdoor is de transitie tussen binnen en buiten en stuk interessanter als de muur in eerste instantie zou doen lijken. De villa en het gastenverblijf zijn van elkaar gescheiden en vormen samen een deel van de afbakening.


H E T _ B I N N E N T E R R E I N (K O P P E L I N G _ R U I M T E S)


Het karakter van beide binnengebieden is echter totaal anders. Het bin-nengebied van het ‘Stahl house’ is een daadwerkelijk leefgebied waarin het zwembad een centrale rol speelt en alle aanliggende leefruimtes een direct relatie hebben.

Bij villa Bordeaux is het een duidelijke ontvangstruimte waarin de ervar-ing nog wordt opgebouwd. Extra kwaliteit wordt aan dit binnenterrein gegeven door de doorkijk naar het bos via de patio en de open relatie van de keuken en tv-kamer met deze ontvangstruimte.


D E _ E N T R E E D E U R


Wanneer men de carport heeft gepasseerd dan is men ook daadwerke-lijk binnen bij het ‘Stahl house’. Een duidelijk voordeur is daardoor niet echt aan te wijzen omdat alle omliggende ruimtes een open relatie heb-ben met het binnenterrein. De routing die over de loopbruggen van het zwembad gaan is eigenlijk de enige indicatie dat er een voordeur kan worden aangewezen. Omdat deze schuifdeur hetzelfde is uitgevoerd als alle andere deuren valt deze niet op.

Bij villa Bordeaux heeft men de woning echter nog niet volledig betre-den. De entreedeur is hier dus wel duidelijk aangegeven. Een lichtgev-ende pilaar genaamd ‘the joystick’ bevat de knop die een stalen schuif-deur automatisch doet laten openen.

Het zijn beide geen standaard manieren om de toegang tot een woning mogelijk te maken en maken de ervaring van de gast een daadwerkeli-jke ontdekkingstocht.


K E U K EN

S T A H L _ H O U S E- 18 M2

- Directe relatie eetkamer- Open karakter- Los element in de ruimte- Showcase keuken- Geschakeld met woonkamer- Uitnodigend karakter- Uitzicht op de skyline van LA- Uitzicht op het zwembad

V I L L A _ B O R D E A U X- 16 M2 (excl berging/wijnkelder)- Directe relatie eetkamer- Open karakter- Rolstoel vriendelijk- Niet geschakeld met woonkamer- Sobere uitstraling- Opslag uit het zicht- Dienend karakter- Uitzicht op het bos- Uitzicht op het binnenterrein


Z W E M B A D

S T A H L _ H O U S E V I L L A _ B O R D E A U X

Een zwembad wordt vaak gezien als een luxe object bij een woning. Het staat symbool voor welvaart en wordt vaak ingezet om een onged-wongen sfeer op te wekken. Beide woningen hebben een zwembad maar de ervaring ervan scheelt nogal.

Het zwembad bij het ‘Stahl House’ voldoet volledig aan de verwacht-ingen en overtreft dit zelfs. Hij staat centraal bij de ervaring van de woning en wordt geassocieerd met de flamboyante levensstijl van de Hollywood jetset. Het is niet voor niets dat de woning een echt icoon is geworden en vaak wordt gebruikt voor reclame doeleinden.

Het zwembad bij villa Bordeaux heeft een veel soberder karakter. De hoofdbewoner die in een rolstoel zit gebruik het zwembad om fysiother-apeutische oefeningen te doen om zijn spieren te trainen. Het zwembad heeft hierdoor een heel ander karakter en is daarom dus ook niet cen-traal geplaatst bij de ervaring van de woning. Daarentegen is hij volledig voor de gasten uit het zicht geplaatst in de bossen rondom de woning.


W O O N K A M E R (E R V A R I N G)


Wat opvalt is dat de woonkamer bij beide woningen de centrale ont-moetingsplek is voor gasten. Bij de beide staat de transparantie cen-traal om het contact met de omgeving zo groot mogelijk te maken. Er zijn weinig vaste elementen in de leefomgeving te vinden waardoor de leefomgeving vrij indeelbaar wordt.

Bij het ‘Stahl house’ bevindt de woonkamer op het puntje van de won-ing over de afgrond van de Hollywood hills. Het lijkt als de woonkamer lijkt door te schieten boven de lucht van Los Angeles. De ervaring van de skyline is hier het meest imponerend omdat er een 270 graden uitz-icht is over de stad.

De leefomgeving van villa Bordeaux heeft ook een adembenemend panoramisch uitzicht maar is daarentegen wel duidelijk gepland op de locatie. Rondom is er zicht op de bebossing en opent zich dit ten zuiden naar een tuin van waaruit er uitzicht is op de rivier de Garonne. Het zwevende bovenvolume zorgt hier voor het imponerend gevoel.


W O O N K A M E R (C O N N E C T I E S)

S T A H L _ H O U S E V I L L A _ B O R D E A U XDe woonkamer van het Stahl house wordt aan drie zijdes gedefinieerd door het glas en aan één zijde is er een open connectie met de eet-kamer en de keuken. De openhaard is het element dat een onderscheid maakt tussen de eetkamer en de woonkamer zonder het open karakter van de woning te schaden.

De leefomgeving van villa bordeaux is daarentegen geheel 360 graden rondom georiënteerd. Door het plaatsen van de open boekenkast en de trap worden er zones aangegeven maar is er afhankelijk van het aantal geplaatste boeken een open relatie daartussen. Gordijnen zorgen er-voor dat er privacy kan worden gecreëerd in deze volledig transparante ruimte.


M A S S A _ V A N _ H E T _ D A K

Los Angeles


S T A H L _ H O U S E Bij beide woningen speelt de hori-zontale transparantie een grote rol. Het dak heeft hierdoor een bel-angrijke rol om ruimte te kunnen definiëren aangezien ruimte moe-ilijk te bevatten is in dit transparante spel.

Het dak bij het ‘Stahl house’ is dun uitgevoerd en lijkt door het toepas-sen van lichte materialen zoals stalen balken en golfplaten weinig massa te hebben. Onderling schi-eten het dak en de vloer van elkaar door waardoor er een horizontale beweging wordt gepretendeerd. Door deze onduidelijk definitie van ruimte ervaart men het gevoel dat de woonkamer zich voortzet boven Los Angeles.

Bij villa Bordeaux is het dak het nachtverblijf van de familie. Het is een zware stalen doos die niet ge-dragen lijkt te worden waardoor de massa goed voelbaar is. Doordat de constructie onduidelijk lees-baar is wordt er een ongemakkelijk gevoel bij de bezoeker opgewekt waardoor er een beweging naar buiten wordt gestimuleerd.


C O N S T R U C T I E

S T A H L _ H O U S E


Zoals te zien is in de tekeningen hi-erboven heeft het ‘Stahl house’ een duidelijk opbouw en goed leesbaar is voor de bezoeker. Kolommen zijn minimaal vormgegeven om de transparantie te vergroten.

Koolhaas heeft echter een oncon-ventionele constructie methode gekozen om de bezoeker op het verkeerde been te zetten. De wan-den van het nachtverblijf worden enerzijds opgelegd op een balk en aan de andere zijde hangen de wanden aan een T-constructie die stabiel wordt gehouden door een contragewicht. Dit is allemaal gedaan om de transparantie te vergroten en het zware volume een gevoel van lichtheid te geven.


P R I V A C Y (G A S T _ V S _ B E W O N E R)


Hoewel beide woningen zich openbaren naar de bezoeker is er toch gezocht naar een zekere privacy. Het is duidelijk zichtbaar bij het ‘Stahl house’ dat privacy een stuk minder belangrijk is omdat de slaapkamers een open relatie hebben met het zwembad die vrij toegankelijk is voor bezoekers. Alleen de badkamers en de garderobe zijn aan de gesloten façade geplaatst om totale privacy te garanderen. Op een subtiele manier is er een privéterras gecreëerd aan het zwembad door het los te koppelen van het publieke door middel van loopbruggen.

In villa Bordeaux wordt er een duidelijk onderscheid gemaakt tussen privé en publiek door het nachtverblijf op een andere verdieping te plaat-sen en het gastenverblijf los te koppelen van het hoofdvolume.


P R I V A C Y (K I N D _ V S _ O U D E R S)


Naast een onderscheid tussen bezoeker en bewoner is er vaak een onderscheid te vinden tussen ouder en kind om beide hun privacy te gunnen. Beide woningen zijn uiteindelijk ook bedoeld als familiewoning.

De fysieke relatie met het kind is erg open bij het ‘Stahl house’. Er is een open verbinding met de slaapkamers van de kinderen waardoor er een soort gang ontstaat die de twee vertrekken met elkaar verbinden. Verder wordt de gehele woning door het gehele gezin gedeeld behalve de bad-kamer en de garderobe van de ouders.

Bij villa Bordeaux wordt het nachtverblijf in tweeën gedeeld door middel van een vide. Ook hier hebben de kinderen hun eigen sanitaire voorzie-ningen. De relatie tussen kind en ouder is hier enkel via een open loop-brug die in de vide ligt. Naast de twee nachtvertrekken hebben beide bewoners hun eigen routing in de woning en kunnen ze hun privacy opzoeken mocht dat nodig zijn.


M A Q U E T T E

C O N S T R U C T I E _ V I L L A _ B O R D E A U X


C O N C L U S I E

Beide woningen hebben mijn interesse gewekt vanwege hun relatie met de omgeving en de manier waarop zij hun gasten een ervaring meegeven.

Het is mij opgevallen dat beide woningen niet zo maar een zichtrelatie hebben met de omgeving maar juist een onder-deel worden van hun omgeving. Hoewel beide woningen dit op een andere manier doen is er toch een duidelijk spel gaande waarin de grenzen van binnen en buiten worden opgerekt.

Deze open relatie met buiten is een terugkomend thema bij beide woningen en wordt ingezet als een luxe-ervaring voor zowel de bewoner als de gast. In beide gevallen profiteren de algemene ontmoetingsruimtes hier het meeste van.

Een ander thema dat bij beide woningen is terug te vinden is het afsluiten van de buitenwereld. Er is een duidelijk opbouw te vinden in de routing waarbij men vanuit de stad steeds meer in het binnenklimaat van de woning terecht komt. Hoe-wel ook hier andere middelen worden ingezet is de lijn het-zelfde.

Sommige essentiële ruimtes in een villa krijgen een extra betekenis omdat ze meespelen in de algehele ervaring. De keuken die in de klassieke opstelling van een woning een ruimte is die wordt weggestopt vanwege de dienende functie begint bij beide woningen zich juist te openbaren.

Door de cultuurverandering van het naoorlogse Amerika is de keuken in het ‘Stahl House’ een daadwerkelijke ontmoet-ingsruimte geworden terwijl bij ‘villa Bordeaux’ de keuken vanwege de plaatsing in de routing meer op de achtergrond werkt. Toch is de keuken duidelijk zichtbaar en bruikbaar voor het publiek en vormt het belangrijke rol in de routing van de woning.

De woonkamer is ook een ruimte die nog meer ruimtelijke kwaliteiten krijgt toegekend. Wanneer men kijkt naar de Ned-erlandse rijtjeswoning ziet men dat de voorgevel gesloten is en de achtergevel zich openbaart vanwege de grote openin-gen. Deze open connectie met een prettige buitenruimte is bij beide woningen tot in het extreem doorgetrokken doordat de gevels van de woonkamer volledig transparant zijn en de con-structie zo min mogelijk aanwezig is. Verder werken in beide gevallen de dakvlakken mee om de beweging naar buiten toe te stimuleren.

In dit gehele verhaal over ontmoeting en transparantie is het zoeken naar privacy natuurlijk een belangrijk onderwerp. Als bijstudie is mij opgevallen dat beide woningen bewust hun intiemere ruimtes hebben gecreëerd maar dat vanwege het gebruik van de woning dit op een hele andere manier is gedaan. Dit heeft allemaal te maken met het karakter van de woning en dus het karakter van de bewoners. Het zijn beide duidelijke maatkostuums die voor de bewoners op het lijf zijn geschreven.


B R O N V E R M E L D I N G

W E B S I T E S

- OMA/AMO, Maison a Bordeaux (1998), www.oma.eu- Stahl House, http://www.stahlhouse.com/

B O E K E N

- Hoekstra, M. (2009) Huis, tuin en keuken, Amsterdam/Antwerpen: Uitgeverij Atlas- Hendrikson, A (1981) Nederlandse Larouse Encyclopedie, Hasstelt: Heideland Orbis- Shulman, J., Smith, E. A. T., Gössel, P. (2002) Case Study Houses, Taschen America Llc- Koolhaas, R., Mau, B. (1995) S,M,L,XL. Rotterdam: 010 publishers

A R T I K E L E N

- Loos, M (2011), Vergelijke architectuur analyse (Hill house vs maison a Bordeaux)- Coelho, N. (2007), Separate is not equal: A case study of Maison a Bordeaux

F I L M S- ‘Koolhaas Houselife’ (2008), BekaFilms- Youtube: verschillende animatiefilmpjes van de verschillende woningen.

S K E T C H U P (warehouse)- 3d model villa Bordeaux- 3d model Stahl house

V I L L A _ A N A L Y S E

Documents

Transcript of V I L L A _ A N A L Y S E