Voor & DoorDrimmelen

Toek

omst

visi

e 20

40

Uitgebracht door: Frisse BlikkenFotografie: Wim Verhoeve Illustrator: Anita van der MeulenJanuari 2020

InhoudInleidingDNA van DrimmelenDe toekomstvisie is van ons allemaal!Leeswijzer Toekomstperspectieven & Drimmelen in 2040Samen bouwen aan de toekomstSamen bouwen aan de toekomst in 2040 Levendige gemeenteLevendigheid in 2040 Onze blauwgroene motorOnze blauwgroene motor in 2040 Toekomstbestendige gemeenteToekomstbestendigheid in 2040 SlotwoordWij blijven Voor & Door Drimmelen

Toekomstvisie 2040

04

05

“Men voelt zich verbonden, weggaan vindt men erg, uit Traaie – Made –Drimmel – Zwaluw – Wagenberg”. Dit zijn de laatste twee regels uit hetvolkslied van Terheijden en exemplarisch voor gemeente Drimmelen. Deblauwgroene gemeente met zijn mooie bossen en weiden, de Biesbosch,de dorpskernen, de grote drang naar samenhang én naar eigenheid. Doorhet landelijke, gemoedelijke, schone, ruimtelijke en rustige karakter ishet met recht een genot om in te wonen. Dat willen we koesteren,ontwikkelen en delen met een ieder die ons een warm hart toedraagt.Om dat te bereiken werken we samen aan vier Drimmelensetoekomstperspectieven.

Inleiding

DNA van Drimmelen06

Toek

omst

visi

e 20

40

07Toekom

stvisie 2040

08To

ekom

stvi

sie

2040

Men voelt zich verbonden,weggaan vindt men erg, uitTraaie - Made - Drimmel -Zwaluw - Wagenberg

09Drimmelen = een plek om samen te bouwen aande toekomstHet jaar 2040 waarin Drimmelen, Hooge Zwaluwe, Lage Zwaluwe, Made,Terheijden en Wagenberg trotse dorpskernen zijn en waarin iedereenmeedoet, verantwoordelijkheid neemt en ook krijgt. Waar iedereen welkomis en waar we elkaar versterken, ongeacht herkomst of achtergrond. Inpopulaire termen heet dat een ‘inclusieve’ gemeente. Wij noemen datsamen bouwen aan de toekomst. Drimmelen = een levendige gemeenteIn 2040 biedt Drimmelen een aantrekkelijke leefomgeving waar iedereenzich thuis mag en kan voelen. Er is een sterk gedifferentieerd envernieuwend woningaanbod beschikbaar voor verschillende doelgroepen.Het buitengebied geeft inwoners energie waarbij duurzaamheid envitaliteit belangrijke kernbegrippen zijn. Het aantal vervuilendeverkeersbewegingen is fors teruggebracht, terwijl er een goede innovatieveinfrastructuur tussen de dorpskernen ligt. Er is ruimte voor lokaalondernemerschap en er zijn aantrekkelijke faciliteiten voor de diversedoelgroepen. Drimmelen = onze blauwgroene motorIn 2040 zijn we een krachtige blauwgroene motor waar natuur, deagrarische sector en recreatie centraal staan. We zijn trots en zuinig op deBiesbosch en gaan daar met veel respect mee om. Tegelijkertijd nodigenwe mensen graag pro-actief uit om van de Biesbosch mee te genieten ensamen te recreëren. We combineren dat met hernieuwde kansen voorlokaal ondernemerschap en genieten van de lokale producten. Ook boerenpakken die kans en zo ontstaat er de 'Drimmelense Boer'. Drimmelen = een toekomstbestendige gemeenteIn 2040 is Drimmelen ver op weg om energieneutraal te zijn. De kracht vanDrimmelen is dat dit in cocreatie gaat met veel verschillende lokalepartijen. De inwoners van Drimmelen zijn trots op de voortvarendheidwaarbij er samen grote vooruitgang is geboekt op het gebied vanenergieopwekking, circulariteit en klimaatadaptatie. In een circulaireeconomie bestaat geen afval en worden grondstoffen steeds opnieuwgebruikt. In de toekomst zullen we ons aan moeten passen aan deklimaatverandering.

Toekomstvisie 2040

Drimmelense toekomstvisie als koersdocumentHet is tijd voor een nieuwe tijd. We staan aan de vooravond vanbelangrijke uitdagingen als gemeenschap. Dat vraagt om leiderschap.Van alle betrokken partijen. In Drimmelen geloven we namelijk in dekracht van samen. Daarom heet onze toekomstvisie ook Voor & DoorDrimmelen. Deze toekomstvisie hebben we daarom met veel plezier enovertuiging samen gemaakt en zal ons koersdocument zijn voor dekomende jaren. Toekomstvisie als gezamenlijk productDe toekomstvisie gaat over wonen, werken en leven in de gemeenteDrimmelen. Die toekomstvisie gaat over ons allemaal. Via diversestappen is deze toekomstvisie dus ook gezamenlijk opgesteld. Allereerstis er via een datathon alle beschikbare informatie verzameld met internekennisdragers. Er zijn gesprekken gevoerd met ambtenaren van degemeente die expertise hebben op bepaalde thema's en er zijn ookvoorbeelden verzameld van enkele vergelijkbare gemeenten.  Via eeninteractief proces is vervolgens bij inwoners, ondernemers enmaatschappelijke organisaties informatie verzameld. Dit hebben wegedaan met een beeldende enquete 'de Swipocratie', gesprekken bij deDenktank 2040 en de Doelgroepensafari, waarbij we onder andere ingesprek zijn gegaan met senioren, kinderen en kwetsbare doelgroepen.In totaal hebben meer dan 1000 unieke inwoners geparticipeerd in dezeinterventies.

10Inleiding

De toekomstvisie isvan ons allemaal!

Toek

omst

visi

e 20

40

Kiezen van scenario'sOp basis van alle verzamelde informatie zijn de viertoekomstperspectieven met bijbehorende deelthema’s  opgesteld door dewerkgroep: samen bouwen aan de toekomst, een levendige gemeente,onze blauwgroene motor en toekomstbestendig Drimmelen. Detoekomstperspectieven hebben richting gegeven en zijn gebaseerd op deinbreng van inwoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties. Deperspectieven zijn vervolgens op deelthema's via een interactief museumgetoetst bij de inwoners: de D-600. De 600 staat voor het aantalgenodigden. Er is een dwarsdoorsnede van de gemeenschap op titeluitgenodigd om een andere groep deelnemers aanwezig te hebben danbij de voorgaande bijeenkomsten. Op deze manier hebben we deopgehaalde informatie getoetst. De keuzes die gemaakt zijn in hetinteractief museum kwamen overeen met de keuzes die gemaakt zijntijdens de Denktank en de Swipocratie. De uitkomsten daarvan zijnverwerkt in deze toekomstvisie. We kunnen dus met overtuiging zeggendat deze toekomstvisie Voor & Door Drimmelen is. Samenhang met omgevingvisieDeze toekomstvisie is opgesteld in nauwe samenhang met deomgevingsvisie, een strategische visie voor de gehele fysiekeleefomgeving, die volgens planning eind 2020 / begin 2021 gereed zalzijn en op vele onderdelen concretere invulling zal gaan geven op de vierDrimmelense toekomstperspectieven.

Toekomstvisie 2040

11

Samen bouwen aan de toekomstEen levendige gemeenteDe blauwgroene motorToekomstbestendige gemeente

Hopelijk vooral met veel trots, plezier en ambitie. De inleiding bevat de kernboodschap van de toekomstvisie. Dan zijn dehoofdstukken verdeeld in vier onderwerpen zijnde de vier Drimmelensetoekomstperspectieven:1.2.3.4.

We beginnen ieder toekomstperspectief met een korte toelichting vanontwikkelingen en uitdagingen. Na deze toelichting zal een concreterbeeld worden geschetst van Drimmelen anno 2040. Dit zijn despeerpunten zoals gekozen tijdens de bijeenkomsten en dit is waar wijals Drimmelense gemeenschap voor gaan en voor staan. Ook welDrimmelen anno 2040. Bij ieder hoofdstuk staat ook beschreven wat jijzelf kunt doen om deze visie te helpen realiseren. Aan het eind vanieder hoofdstuk is een diagram weergeven die de gemaakte keuzesinzichtelijk maakt.  We realiseren ons dat 2040 nog ver weg is en dat de toekomst zich nietaltijd laat voorspellen. Het is daarom van cruciaal belang dat we metelkaar in gesprek blijven en wendbaar durven te zijn om samen teblijven bouwen aan Drimmelen. Alleen dan kunnen we onzegezamenlijke toekomstvisie realiseren.

Hoe lees je detoekomstvisie?

11To

ekom

stvi

sie

2040

12

13

Ontwikkelingen zoals globalisering,flexibilisering, verduurzaming,technologisering en snelle informatiseringzorgen ervoor dat de samenleving alscomplex en onvoorspelbaar ervaren kanworden. Een complexer wordendesamenleving vraagt meer vaardigheden,zelfredzaamheid en eigen regie van inwoners(SCP, 2019). Niet iedereen kan dezeontwikkelingen volledig bijbenen. Hetvergrote beroep op zelfredzaamheid zorgtervoor dat de vraag naar zorg binnen heteigen netwerk en daarbuiten stijgt. Bovendien brengt de toenemende vergrijzing,ontgroening en individualisering het risicovan eenzaamheid met zich mee.Eenzaamheid raakt niet alleen ouderen maarook andere groepen in de gemeente, zoalsmensen met psychische problemen,migranten, jongeren, gezinnen die inarmoede leven of mensen die zonder werkthuis zitten. Inwoners hebben een sleutelrol in hetcreëren van een mooie, inclusieve enleefbare omgeving. Daarom koesteren wij hetDrimmelense ‘ons kent ons’ gevoel. Wanneermensen uit de wijk samen met elkaaroptrekken ontstaan er waardevolleverbindingen.

03

In gemeente Drimmelen kennen we elkaar en kijken we naar elkaar om.Dit is een krachtige eigenschap die in de toekomst alleen maarbelangrijker wordt.

In 2040 is Drimmeleneen groot hofje metgoede verbinding ensociale controle.

Toekomstperspectief

Samen bouwen aande toekomst

14To

ekom

stvi

sie

2040

Bewoners weten zelf goed wat er in de buurt speelt en kunnenhierdoor middels bewonersinitiatieven maatwerk leveren in (acute)situaties. Dit draagt bij aan een gezonde en veilige leefomgeving. In gemeente Drimmelen hebben de grotere kernen veel eigenvoorzieningen, zoals scholen, sportfaciliteiten en winkels. Dit draagtbij aan de aantrekkingskracht voor inwoners en jongeren en versterktde leefbaarheid. Het aantal jongeren daalt echter en er is ruime keuzeaan stedelijke voorzieningen binnen handbereik. Het is dus de vraag ofdeze basisvoorzieningen in de toekomst nog in iedere kern aanwezigkunnen en moeten zijn. Het is van belang keuzes te maken en tezorgen voor fysieke en digitale bereikbaarheid. Samen bouwen wij aan een toekomst waarin iedereen meedoet, wepassende zorg aanbieden en onze directe omgeving helpen.

1215

Toekomstvisie 2040

Een gemeente waarin iedereen meedoetIeder individu heeft waarde en verdient het om zichzelf te laten zien.Daarom bieden wij gelijke kansen voor iedereen. Gelijke kansen om in jebasisbehoeftes te voorzien, je leven vorm te geven op basis vaninteresses en talenten, je te ontwikkelen in het onderwijs en op dearbeidsmarkt. Én gelijke kansen om deel te nemen in de buurt!  Samen vormen wij een inclusieve samenleving, waarin iedere inwonervolwaardig mee kan doen. Jong en oud, maar ook onze kwetsbareinwoners. Hiervoor is het belangrijk dat we niet alleen oog voor elkaarhebben, maar ook oog voor elkaar houden. Dit draagt bij aan hetwelbevinden en geluksgevoel van onze inwoners. Iedereen kan hier zijnsteentje aan bijdragen. Onze plekWe organiseren en stimuleren initiatieven die saamhorigheid vergrotenen groepen, die soms moeite hebben om mee te doen, betrekken we inonze maatschappij. We creëren centrale ontmoetingsplekken zowel in debuitenlucht als binnen. Denk bijvoorbeeld aan pluktuinen, beweegroutesen huiskamers in de kerken. We bieden inzicht in lopende initiatieven enbenutten de kracht van bestaande netwerken en dorpskernen. 

03Drimmelen in 2040

Samen bouwen aande toekomst in 2040

Ideeën vanuit inwoners

16To

ekom

stvi

sie

2040

Zorg op maatEr is een zorgstructuur waarin mensendie zorg vragen in eerste instantie eenberoep kunnen doen op zelfredzaamheiden mogelijkheden in hun eigenvertrouwde omgeving. Vrijwilligerswerken mantelzorg worden gestimuleerd enondersteund. Daarnaast stelt degemeente zich ten doel om passendeondersteuning te bieden aan inwonersdie zich niet of onvoldoende kunnenredden. Samen werken we aan betaalbareen goed te organiseren zorg op maat. Een plek voor het levenHet is voor ouderen en hulpbehoevendenvan belang dat ze langer op zichzelfkunnen wonen. Wij zetten in opgecentraliseerde zorgcomplexen enlevensbestendige woningen. Een eigenplek met comfortabele voorzieningen enzorg op locatie in een omgeving die jeuitnodigt en uitdaagt tot bewegen enontmoeten.

Betrek elkaar bijactiviteitenSpreek elkaar aanStel jezelf de vraag: hoekan ik de ander helpen?Kijk hoe je samen eenruimte multifunctioneelkunt inrichtenMeld je aan als vrijwilliger

Toegankelijk voor iedereenDe dorpskernen van de gemeente Drimmelen liggen verspreid. Om tezorgen dat iedereen goed mee kan doen is goed en betaalbaar vervoervan belang; specifiek voor senioren of mensen met een beperking. Wijzetten daarom in op een goede verbinding en bereikbaarheid. Ookbesteden wij aandacht aan de digitale bereikbaarheid die een mogelijkedrempel voor ouderen vormt. Zo doorbreken wij eenzaamheid en zorgenwij ervoor dat iedereen mee kan doen. Nu en in de toekomst. 

03

Wat kun jij doen?

Toekomstvisie 2040

17

Toegankelijke en gezonde leefomgeving metvoldoende faciliteitenBij de inrichting van de openbare ruimte wordt de toegankelijkheid vooralle doelgroepen in het ontwerp meegenomen. Ook deprojectontwikkelaars houden rekening met de doelgroepen. Daarnaastkunnen wijken zo ingericht worden dat ze uitdagen tot bewegen enontmoeten. De potentie die aanwezig is bij inwoners om gezond te levenzal zo benut worden. Het gaat om gezondheid in de breedste zin van hetwoord: bewegen, mentaal welbevinden en kwaliteit van leven. De basisvan de faciliteiten is op orde, zodat we jong en oud kunnen blijvenbinden. Basisonderwijs, supermarkten, openbaar vervoer ensportverenigingen zijn hierin van groot belang.

Bovenstaande spindiagram geeft de prioriteiten van inwoners

weer op het toekomstperspectief 'samen bouwen aan de toekomst'. Hoe dichter de

lijn tegen de buitenkant van het diagram aankomtdes te hogere prioriteit heeft dit deelthema. Defocus zal in 2040 in dit geval dus liggen op de

thema's: iedereen doet mee , een toegankelijke engezonde leefomgeving en zorg op maat.

18To

ekom

stvi

sie

2040

Leeswijzer

Het echte verschil maak jepas in direct contact metmensen. Zonder persoonlijkcontact creëer je geen actie.

Toekomstvisie 2040

19

03

Kenmerkend voor Drimmelen is de rust van het platteland, detevredenheid met de woonomgeving en de leefbaarheid. Van hetbuitengebied krijgen de inwoners energie. Deze kenmerken gevenperspectief voor de toekomst. Het DNA van Drimmelen kan behoudenworden waardoor de gemeente bruisend blijft. Verschillende opgavenzijn daarbij van belang.

Een levendige woonomgeving vraagtallereerst om een betaalbaar en aantrekkelijkwoningaanbod. Landelijk is er momenteel eengrote vraag naar woningen en deze krapteresulteert in prijzen van behoorlijke hoogte.Bovendien vindt er een verandering in degezinssamenstelling plaats en wordt erwaarde gehecht aan een variatie vaninwoners. Dit vraagt om experimentelewoonvormen en effectief grondgebruik, zekeromdat we onze groene uitstraling willenbehouden. Mobiliteit is de basis voor bereikbaarheid engroei en daarmee een levendige gemeente. Desnelwegen rondom Drimmelen staan steedsvaker vast. Dit komt o.a. door het woon-werkverkeer van Drimmelense inwoners,sluipverkeer en de verkeersbewegingen vanrecreanten die naar onze gemeente toekomen.De uitstoot van deze auto’s hebben invloed opde leefbaarheid van onze dorpen. Met het oogop het klimaat is het van belang dat we onsslimmer en schoner gaan verplaatsen.

Goede verlichting iseen must have voorde toekomst, zowelin de kernen als inons buitengebied.

Toekomsperspectief

Een levendigegemeente

20To

ekom

stvi

sie

2040

We moeten allemaal één ding en dat is ademen. We hebben schone luchtnodig en fysieke ruimte om op adem te komen. De ruimte en openheidvan het buitengebied vertegenwoordigt een grote waarde van hetDrimmelens DNA. We hebben veel moois te bieden. Toch verandert desamenleving. Steeds regelmatiger stoppen boeren hun bedrijf. Dit leidttot de vraag: wat wordt de nieuwe bestemming van deze agrarischepercelen en gebouwen? Een duurzaam en vitaal buitengebied is vangrote waarde voor de inwoners van Drimmelen.  Het lokale kangekoesterd en uitgebouwd worden.

Toekomstvisie 2040

21

Drimmelen in 2040

Levendigheid in 2040Bouwen voor doelgroepenEen gevarieerd woningaanbod met plek voor iedereen. Tot aan 2030worden er maar liefst 100 woningen per jaar toegevoegd. Dit doen wezoveel mogelijk door leegstaande panden een nieuwe functie tebieden. Woningbouw mag niet ten koste gaan van de natuur. Drimmelen is aantrekkelijk voor jongeren en mensen met een smallebeurs door een breder aanbod aan nieuwe woonvormen en meerstarterswoningen. Voor senioren bieden mantelzorgwoningen eenuitkomst. Daarnaast wordt er geëxperimenteerd met nieuwewoonvormen zoals deelhuizen, familiehuizen en kangoeroewoningenen hofjes.  De samenleving verandert snel en daarom benutten we naast nieuwevormen van wonen ook nieuwe vormen van bouwen. Snel, goedkoop,flexibel en wie weet zelfs tijdelijk. Op deze manier blijven woningentoegankelijk voor elke doelgroep.  Voor de ontwikkeling van duurzame en toekomstbestendige woningenis stabiliteit in wet- en regelgeving van belang. Bovendien moeten erlocaties en ruimte beschikbaar gesteld worden voor projecten vanparticulieren, coöperaties en bedrijven. Daar maken wij ons alsgemeente hard voor.

Ideeën vanuit inwoners

Toek

omst

visi

e 20

4022

Bereikbaarheid tussen de kernenDrimmelen bestaat uit zes levendige kernen en een rijk buitengebied.Deze kernen zijn verbonden met elkaar en met de regio. Toegankelijk vooriedereen. Fietssnelwegen rondom de gemeente, een goed bereikbaarstation, elektrisch openbaar vervoer, deelauto’s en ook sociale veiligheiddoor middel van goede verlichting dragen hieraan bij. Op het gebied van mobiliteit vindt in Drimmelen volop innovatie plaats. In2040 hebben nieuwe vormen van openbaar vervoer zijn intrede gemaakt:van schone energie tot automatisch vervoer. Om deze overstap naarnieuwe vervoerswijzen te faciliteren is een goed basisnetwerk én eengedragsverandering van belang. Er wordt daarom geïnvesteerd innetwerken zoals 5G en glasvezel en er worden campagnes ingezet om hetgebruik van alternatieve vervoerswijzen te stimuleren. Deelvoertuigen enelektrische vervoersmiddelen komen ten goede van het milieu en deomgeving.

Neem toekomstbestendigheid enduurzaamheid mee in jouwafwegingen bij de aankoop of bouwvan een nieuwe woningPak eens het openbaar vervoerKijk of je kunt carpoolen richtingwerk en recreatie

Wat kun jij doen?

23Toekom

stvisie 2040

Duurzaam en vitaal buitengebiedIn Drimmelen hebben we een prachtig buitengebied; inwoners enbezoekers komen er tot rust en op adem. Ons aanbod van blauw-groenenatuur, recreatiegelegenheden en bedrijfsactiviteiten is uniek en divers.Hiermee onderscheiden wij ons van andere gemeenten. De groei van recreatie focust zich op de Biesbosch en bovenal op hetbuitengebied van Drimmelen. Het buitengebied wordt gekenmerkt doornatuur én vele boerderijen. De vrijkomende agrarische bebouwingenworden levendig gehouden door het ontwikkelen van nieuwe recreatievebestemmingen. In 2040 hebben agrarische percelen een tweede levengekregen bijvoorbeeld in de vorm van boerderijcampings of pop-ups voorjonge ondernemers. Duurzaam en toekomstbestendig. In de ontwikkeling van het buitengebied wordt te allen tijde de natuur enbijbehorende rust beschermd. Zo kunnen inwoners en bezoekersduurzaam genieten van de open ruimte. Nu en in de toekomst.

24To

ekom

stvi

sie

2040

Bovenstaande spindiagram geeft de prioriteiten van inwoners

weer op het toekomstperspectief 'Een levendige gemeente'. Hoe dichter de lijn

tegen de buitenkant van het diagram aankomtdes te hogere prioriteit heeft dit deelthema. Defocus zal in 2040 in dit geval dus liggen op de

thema's: bereikbaarheid tussen de kernen, eenduurzaam en vitaal buitengebied en bouwen voor

doelgroepen.

Leeswijzer

Toekomstvisie 2040

25

03

Drimmelen is een zeldzame parel. De gemeente heeft mooie en uniekenatuur. Vooral de Biesbosch kent een ongekende waarde aan flora, faunaen een unieke combinatie van nat en droog. Het is een bezit waar we vangenieten, maar ook zuinig op zijn. Met als kenmerk onze bever.

Deze blauwgroene identiteit zit in ons DNA.Het lokale leven in Drimmelen isonlosmakelijk verbonden met de natuur. Denatuur: in de Biesbosch, tussen de Amer ende Mark en de natuur in de directeleefomgeving. We genieten er zelf van, maarwe laten dit ook graag aan bezoekers zien.De natuur is de groene parel van Drimmelen.Drimmelen is ‘het park’ voor de stedelijkeinwoners van Breda en Dordrecht en ook vanverder weg komen toeristen  naar Drimmelenom van onze blauwgroene omgeving tegenieten. Veel, maar niet massaal en vooralvarend, wandelend en fietsend. De Biesboschis uniek. Recreatie is een belangrijkonderdeel van de blauwgroene motor. Hierliggen economische kansen en dat komt degehele gemeenschap ten goede. Een goede balans vinden tussen hetbeschermen van de Biesbosch, het benuttenvan economische kansen en in de handhouden van het recreatieve gebruik is eenbelangrijke opgave voor de toekomst. Hetrisico is dat nadelige effecten vanoverbelasting en versnippering pas duidelijkworden wanneer het in feite te laat is. Ditmoeten we voorkomen, zodat we ook in detoekomst nog van onze natuur kunnengenieten.

Meer recreatie entoerisme in detoekomst. Wemoeten lef tonen enonze gemeente opde kaart zetten!

Toekomsperspectief

Onze blauwgroenemotor

26To

ekom

stvi

sie

2040

Toekomstvisie 2040

27

Land- en tuinbouw

Gelukkig heeft onze kleinschalige omgeving veel moois te bieden. Hetparkachtige landschap tussen de historische steden Dordrecht en Bredabevat zes dorpen. Dorpen met prachtige plekken en verhalen uit woeligetijden: onze parels. De opgave is deze groene en historische parels teprofileren en aan elkaar te verbinden, zodat we een prachtig snoerkrijgen waar men varend, wandelend en fietsend van kan genieten. De intensivering van recreatie en toerisme zet druk op de mobiliteit.Hierin is het belangrijk om als gemeente te kijken naar schone enduurzame oplossingen, zoals recreatie te voet of per fiets. Met als doeldat huidige en toekomstige generaties tot rust kunnen komen in onzeunieke omgeving. Door de opkomst van supermarktketens en grootwinkelbedrijven en detoename in het aantal online aankopen staat de detailhandel van de zesdorpen in Drimmelen onder druk. Het midden- en kleinbedrijf heeft eenbelangrijke rol in de Drimmelense samenleving in de vorm vanwerkgelegenheid, economische vitaliteit én in het leveren vanproducten en diensten. Er liggen kansen voor ondernemerschap enwerkgelegenheid in Drimmelen, zoals in de energiesector. Het is welbelangrijk dat onderwijs daarbij aansluit en het vestigingsklimaatuitnodigend is. Dit vormt een uitdaging voor de toekomst.

28

Wat kun jij doen?

25To

ekom

stvi

sie

2040

Kies voor streekproductenSteun het midden-enkleinbedrijfRespecteer de natuur

29

Wij hechten waarde aan de natuurWij hebben waardering voor de natuur. De Biesbosch is een uniek gebied,waar de bever, otter en zeearend hun jongen grootbrengen en waarzeldzame planten groeien en bloeien. Deze natuur biedt ruimte om totrust te komen en de hoge belevingswaarde- en gevoelswaarde. De Biesbosch is niet de enige Drimmelense natuurlijke plek met potentie.In het polderlandschap van onze gemeente, ten zuiden van HollandschDiep en Amer liggen ontwikkelmogelijkheden. In de landschappelijkecorridor tussen Amer en Mark kan door natuurontwikkeling en hetinrichten van ecologische ‘stepping stones’ een zone ontstaan waarnatuur zich verder kan ontwikkelen, verspreiden en verplaatsen. Hierdoorneemt de biodiversiteit in Drimmelen toe. De natuur heeft ook een belangrijke functie in de leefbaarheid van onzeomgeving. De natuur draagt bij aan de vermindering van wateroverlasten hittestress. Daarom zetten wij naast het behoud van natuurparken inop ontwikkeling van natuur bij huis. Kale stukken en plekken in hetlandelijk gebied kunnen omgezet worden in ‘stepping-stones’ voorecologie. Meer groen en minder stenen in de openbare ruimtes. De waarde die wij hechten aan de natuur geven wij door aan toekomstigegeneraties. Door middel van educatie, informatie en communicatie.Natuur is de verbinding tussen verleden en toekomst. Gezond en veilig recreërenDrimmelen biedt volop mogelijkheden voor recreatie. Op verschillendeplaatsen in het landschap zijn er bosschages en groene plekken en dehistorische plekken van de gemeente zijn goed vindbaar met eenherkenbare aanduiding. Goede, veilige en bewegwijzerde fiets- enwandelpaden langs en tussen de parels nodigen bezoekers uit om op eengezonde manier van de omgeving te genieten. Europa’s grootste inlandsejachthaven vormt een uitvalsbasis om ook in en op het water tot rust tekomen. Bij deze (reeks van) parels is er een divers aanbod van terrassen,cafés, restaurants, speeltuinen en andere publiekstrekkers.

03Drimmelen in 2040

Onze blauwgroenemotor in 2040

Toek

omst

visi

e 20

4030

Door middel van onderzoek geven wij richting aan de ontwikkeling vanrecreatie. De rol van de agrarische sector in de ontwikkeling van natuuren toerisme en de behoefte aan verblijfsrecreatie, zoals Bed & Breakfast,hotel en/of campings  zijn belangrijke thema’s om te onderzoeken. Ditbiedt ondernemers en de middenstand inzicht in welke kansen tebenutten. Bruisende lokale economieIn 2040 worden de dorpskernen gekenmerkt door diverse winkels enbedrijven: gecentraliseerd, goed bereikbaar en op loopafstand van elkaar.Er is een divers aanbod van producten en diensten. Ook mensen vanbuiten komen graag naar de middenstand van Drimmelen. Vooral om zichte verlekkeren aan de vele streekproducten. De streekproducten vormeneen handelsmerk en worden samen met de natuur enrecreatiemogelijkheden geprofileerd als “Drimmelensekwaliteitsproducten”. Natuurlijk, biologisch en duurzaam. De boeren (akkerbouw, veeteelt en glastuinbouw) hebben eenbelangrijke plek in de samenleving van Drimmelen. De bedrijfstak zorgtvoor een belangrijk deel van de werkgelegenheid, ook voor de jongerenin de gemeente. De 'Drimmelense Boer' staat bekend om het duurzamebedrijf, de gastvrijheid en de bijdrage aan landschap en de natuur. In de dorpskernen en op de goed bereikbare bedrijventerreinen krijgenjonge ondernemers de ruimte om hun eigen bedrijf op te zetten. Eenmooie combinatie van leren, werken en ontwikkelen zorgen voor eenlevendige machine, die jong en oud bindt en boeit.

Ideeën vanuit inwoners

Toekomstvisie 2040

31

Faciliteren en regisserenGemeente en betrokkenen ontwikkelen samen de unieke ketting vanblauwgroene en historische parels. Samen en met behulp van plaatselijkdeskundigen brengen we de natuurwaarde en erfgoed in kaart. Een geregisseerde en geleidelijke ontwikkeling is essentieel. In deontwikkeling van recreatie en behoud van de natuur bieden wij alsgemeente maatwerk. Wij faciliteren en ondersteunen ondernemers bijhet benutten van kansen door partijen samen te brengen, te verbindenen nieuwe initiatieven te sponsoren. Dit doen wij middels eenconsequent en consistent beleid. Recreatie en toerisme mag, maar welmiddels goede plannen. Er moet rekening gehouden worden met hetbehoud van natuur en de belasting op het verkeer. Daarnaast moetvoldaan worden aan de juiste procedures en vergunningen. Ditwaarborgt een geleidelijke en duurzame ontwikkeling van ons gebied,die iedereen ten goede komt. De gemeente zorgt tevens voor herkenbaarheid en profilering. Samenzetten wij het 'Drimmelense kwaliteitsproduct' op de kaart: natuur,recreatie producten en smaakvolle streekproducten van het land.

Toek

omst

visi

e 20

4032

Bovenstaande spindiagram geeft de prioriteiten van inwoners

weer op het toekomstperspectief 'een blauwgroene motor'. Hoe dichter de lijn

tegen de buitenkant van het diagram aankomtdes te hogere prioriteit heeft dit deelthema. Defocus zal in 2040 in dit geval dus liggen op dethema's: natuurwaarde behouden, gezond en

veilig recreëren en de agrarische sector.

Leeswijzer

Toekomstvisie 2040

33

03

Het klimaat verandert. De zomers worden heter en de regenbuienextremer (SCP, 2019). Zowel nationaal als internationaal hebben we temaken met wet- en regelgeving om te verduurzamen. Hoe snel deverandering plaatsvindt is nog onduidelijk, maar over dát het plaatsvindtis geen twijfel mogelijk. Op internationaal en nationaal wordenmaatregelen genomen om CO2 uitstoot te verminderen. In Drimmelenvraagt de klimaatverandering om noodzakelijke aanpassingen in degebouwde omgeving, levensstijl, energieverbruik en energiebronnen.Zodat toekomstige generaties gezond en veilig op kunnen groeien.

In onze agrarische polders en versteendewoonomgeving zijn de effecten vanklimaatverandering duidelijk merkbaar. Bijregenval lopen delen van onze gemeenteonder water en bij hitte ‘stik je de moord’ inde gebouwde omgeving. In de openbareruimtes liggen mogelijkheden voorklimaatadaptatie: het herinrichten van onzeomgeving zodat we weerbaar zijn tegenveranderingen in het klimaat. Dit typeaanpassingen kan echter wel ten koste gaanvan andere functies, zoals parkeerruimte ofhet aanzien van onze straten. Ook inwonerskunnen zelf hieraan bijdragen dooraanpassingen te maken rondom het huis;denk aan meer tuin, minder tegels, groenedaken, opvang van regenwater en bomen dieschaduw geven. Het is belangrijk dat we alsgemeenschap gezamenlijk nadenken overslimme oplossingen en maatregelen. Deoverheid, bedrijven en inwoners spelen hierallemaal een rol in. Om een toekomstbestendige gemeente teworden moeten we kritisch kijken naar onsgebruik van energie en grondstoffen. Onzeprimaire grondstoffen zijn niet onuitputtelijk.We moeten er zuinig op zijn.

Meer groen enminderparkeerplaatsen. Inde toekomst zullenwe toch indeelauto's rijden ofmisschien zelfs welvliegen!

Toekomsperspectief

Toekomstbestendigegemeente

34To

ekom

stvi

sie

2040

34Toekom

stvisie 204035

De aardgaskraan gaat dicht en onze energiecentrales op kolen en gashebben hun langste tijd gehad. Een belangrijke vraag is hoe wij onsenergieverbruik kunnen minimaliseren en over kunnen stappen opduurzame energiebronnen. Dit geldt voor onze gebouwde omgeving,maar ook voor het verkeer. Investeren in alternatieve energieopwekkingkan de gemeente sterker maken en het geld dat ermee verdiend wordtkan binnen de gemeenschap blijven. Gezamenlijke initiatieven, zoals hetTraais Energie Collectief, zorgen bovendien voor verbinding tusseninwoners, bedrijven en maatschappelijke instanties. De energie wordtlokaal opgewekt in de directe omgeving. Het is de opgave om inDrimmelen over te stappen op alternatieve energiebronnen. Daarnaast is het belangrijk om te kijken hoe we grondstoffen kunnenhergebruiken. Er komen grote reststromen aan plastic, papier, glas,grofvuil en restafval los. We willen natuurlijk niet dat dit in de openbareruimtes rondslingert. Wij kunnen reststromen en oude producten eentweede leven bieden, zodat grondstoffen een leven lang mee gaan.Ofwel we worden circulair. Hiervoor is goede afvalscheiding en hetsluiten van ketens noodzakelijk. Ten grondslag aan toekomstbestendigheid en bovenstaandeontwikkelingen ligt bewustwording van deze thema’s. Ons gedrag zalmoeten veranderen om klimaatadaptatie mogelijk te maken, over testappen op duurzame energiebronnen, ons energieverbruik teverminderen en circulair gebruik te maken van grondstoffen. Dit vraagtom brede bewustwording, want iedere inwoner kan bijdragen aan eentoekomstbestendiger Drimmelen. Een gezonde gemeente voor huidigeen toekomstige generaties.

Toek

omst

visi

e 20

4036

Toekomstvisie 2040

37

Een groene omgeving die draait op groeneenergieHet merendeel van de elektriciteit wordt alternatief opgewekt. Viacorporaties zorgen bewoners en ondernemers ervoor dat we wordenvoorzien van verwarming. Natuurlijke energiebronnen, zoals zon enwind worden hierbij benut. Op daken liggen zonnepanelen; bijnieuwbouw wordt dit standaard aangebracht en voor bestaandewoningen wordt verduurzaming waar nodig voorgefinancierd. Er staan een paar grote windmolens in de gemeente en op enkeleplekken zijn er zonneweiden, die goed zijn ingepast in het landschap.De meeste huizen en gebouwen gebruiken al geen gas meer voorverwarming. We blijven vooral samen zoeken naar nieuwe groenemanieren van energieopwekking en zullen deze omarmen. Voor dezware laatste loodjes liggen er plannen, zodat we in 2050 een volledigenergieneutrale gemeenschap vormen. Schone gemeenteWij waarderen de natuur en gaan bewust om met grondstoffen. Dankzijsamenwerking, bewustwordingscampagnes en innovatieve oplossingenzit circulair handelen in het systeem van onze gemeenschap.Grondstoffen worden maximaal hergebruikt. Afval wordt maximaalgescheiden en in feite wordt al het bedrijfs- en huishoudelijk afvalgebruikt voor iets anders. Er is een kringloopbedrijf voorgebruiksgoederen. In Drimmelen krijgt bijna alles een nieuwe kans.Ook in de bouw van nieuwe huizen en de ontwikkeling van openbareruimtes werken wij circulair. Alle materialen en componenten die wegebruiken, kunnen we in de toekomst hergebruiken.

Drimmelen in 2040

Toekomstbestendigheidin 2040

38To

ekom

stvi

sie

2040

Verminder jouw eigenenergieverbruik; denk aanhet gebruik van LED-lampen, energiezuinigeapparatuur en een minuutjekorter douchenStap over op groeneenergievoorzieningenPlaats zonnepanelen opjouw dakRicht jouw tuinklimaatadaptief in: meergroen, minder tegels. Doe aan afvalscheidingVang regenwater op

Wat kun jij doen?

Ideeën vanuit inwonersToekom

stvisie 204037 39

Klimaatadaptatie: droge voeten en een koelhoofdDe kernen van Drimmelen zijn groen: veel groener dan twintig jaargeleden. Gedeelde vervoersmiddelen en het OV wordt volop benut. Deenkele eigen auto’s die er nog zijn? Die zijn elektrisch en staan opgecombineerde parkeerplekken waar ze worden opgeladen. Hetstraatbeeld is veranderd. Er zijn volop bomen en groene perken en ookde particuliere erven zijn veel meer als tuin ingericht. Bij alle nieuwewoningen zit standaard een stuk groen: ernaast, aan de muren of erbovenop. Bomen zijn er genoeg. Dankzij deze slimme oplossingen zijnde nadelige effecten van klimaatverandering (zoals wateroverlast enhittestress) zo minimaal mogelijk merkbaar. De nadelige effecten die erzijn zullen we accepteren. In Drimmelen heb je droge voeten en eenkoel hoofd.

Toek

omst

visi

e 20

4040

Bovenstaande spindiagram geeft de prioriteiten van inwoners

weer op het toekomstperspectief 'een toekomstbestendige gemeente'. Hoe dichter

de lijn tegen de buitenkant van het diagramaankomt des te hogere prioriteit heeft dit

deelthema. De focus zal in 2040 in dit geval dusliggen op de thema's: klimaatadaptatie, een

groene omgeving & groene energie encirculariteit.

Leeswijzer

Drimmelen in 2040:Een groene oase in eendrukke omgeving. Deenergiemotor van de regio.Blijft blauw groen of wordtnog blauwgroener. Heeftcirculaire landbouw ook voor de consumptie voor deinwoners. Het is er prettigwonen en vertoeven.

Toekomstvisie 2040

41

Slotwoord

Wij blijven Voor &Door DrimmelenWe zijn trots op deze toekomstvisie. Omdat deze recht doet aan onzemooie gemeenschap én omdat het een gezamenlijk product is. Geheelin lijn met onze eigen Drimmelense toekomstperspectieven. Wat onsbetreft dus een succesvol voorbeeld van een nieuwe manier om samente werken met inwoners en ondernemers. Dit smaakt naar meer. Veelmeer.  Dat vraagt van inwoners en de gemeente op z’n minst een aantaldingen en dat zijn niet per se altijd de makkelijkste: 1.     Constante dialoog met elkaar.2.     De wil om samen te werken.3.     Keuzes (durven) maken en leren accepteren.4.     Wendbaar zijn.

We hebben de boodschap van de toekomstvisie ook gevat ineen video. Deze is te vinden via onderstaande QR-code of de via de link: (nader in te vullen).

Rol van de gemeenteraadVan de gemeenteraad vragen we om het beleid te toetsen en aan tepassen op de toekomstvisie. Daarnaast spelen zij een cruciale rol ommet de gemeenschap in gesprek te blijven over aanvullingen,verbeteringen en ideeën voor invullingen van de toekomstvisie.

Toek

omst

visi

e 20

4042

Rol van de gemeenteIn het realiseren van de toekomstvisie hebben wij als gemeente eenregisserende en faciliterende rol. Samen met de toekomstdenkers,inwoners en ondernemers geven wij invulling aan onze visie. Wij zijnbetrouwbaar, mensgericht, efficiënt en interactief. Dat is Voor & DoorDrimmelen.

Zin in de toekomst!Deze toekomstvisie is écht een gezamenlijk product geworden. Nu ishet ook een gezamenlijke verantwoordelijkheid om daar een succes vante kunnen maken. En als het ergens kan, dan is het in Drimmelen. Wijhebben dus zin in de gezamenlijke toekomst zodat we straksgezamenlijk uit volle borst kunnen zingen: “Men voelt zich verbonden, weggaan vindt men erg, uit Traaie – Made –Drimmel – Zwaluw – Wagenberg”.

Toekomstvisie 2040

43