Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar...

106
uitvindingen en ontdekkingen werkboek professor TiTa Stein

Transcript of Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar...

Page 1: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

uitvindingen en

ontdekkingen

werkboek

professor

TiTa Stein

Page 2: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

Kinderboekenweekshows van Aarnoud Agricola

2005 De Goochelacademie

2006 De leeuw is los

2007 Sub-rosa beroepsgeheimen

2008 Rijmende dieren van de axenroos

2009 Wonderen in Lekkerland

2010 De Tovertekeningententoonstelling

2011 Lessen van superhelden

2012 Hallo wereld in 80 dagen

2013 Koning en nar doen aan sport en spel

2014 Sprookjesfeest goochelshow

2015 Uitvindingen en ontdekkingen goochelshow

Page 3: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Beste lezer,

Ik ben blij met het thema van de kinderboekenweek 2015: natuur, wetenschap en techniek. Dat is een zeer uitgebreid en educatief thema waaraan schoolbreed op allerlei manieren kan worden gewerkt, ook lang na de kinderboekenweek van 2015. Persoonlijk vind ik dit een beter thema dan dat van de afgelopen twee jaar: feest (2014) en sport en spel (2013).

En door natuur, wetenschap en techniek te koppelen aan het motto raar maar waar kan de natuurlijke nieuwsgierigheid van kinderen worden aangesproken, en wordt duidelijk gemaakt dat niets vanzelfsprekend is. Zo kan de verwondering in een mensenleven mogelijk langer stand houden. En vanuit verwondering kan bewondering groeien, een kwaliteit die een mens werkelijk tot mens maakt.

Mede daarom heb ik in mijn recente Albert Einstein werkboek twee citaten van Albert Einstein opgenomen die daarnaar verwijzen:

Het mooiste dat we kunnen ervaren is het mysterieuze.

Er zijn slechts twee manieren om je leven te leven: doen alsof niets een wonder is, en doen alsof alles een wonder is.

In dit Uitvindingen en ontdekkingen werkboek besteed ik aandacht aan de beroemde uitvinder Thomas Edison. Ook deze man was onder de indruk van wat hij waarnam en ervoer. Dat komt bijvoorbeeld tot uitdrukking in de volgende twee citaten van Edison:

Ik geloof dat alleen al de natuurwetenschap van de chemie het bestaan van een intelligente schepper bewijst.

Ik weet dat deze wereld geregeerd wordt door oneindige intelligentie. Alles waardoor we zijn omringd – alles dat bestaat – bewijst dat er oneindige wetten achter schuil gaan. Dit feit kan niet worden ontkend. Het wordt gekenmerkt door een mathematische precisie.

Het is voor het eerst sinds 1962 (toen werd er begonnen met thema’s voor de kinderboekenweek) aan dit onderwerp aandacht wordt besteed. Er zijn wel kinderboekenweken geweest die in het teken stonden van dieren of natuur (1965, 1970, 1985 en 2006), maar wetenschap en techniek als zodanig zijn nog niet eerder aan de orde geweest.

Dat is begrijpelijk, want de meeste kinderboekenschrijvers hebben geen natuurwetenschappelijke of technische achtergrond. Nu de Gouden Griffel, dat is één van de belangrijkste prijzen in de Nederlandstalige jeugdliteratuur, twee jaar achter elkaar is gegaan naar een boek met sterke nadruk op natuur en wetenschap, kon het CPNB (de organisator van de kinderboekenweek) er niet onderuit om toch eens een kinderboekenweek te wijden aan natuur wetenschap en techniek.

Jan Paul Schutten won in 2014 de Gouden Griffel voor zijn boek Het raadsel van alles wat leeft. Dat prachtig uitgevoerde en goed geschreven boek is ook uitgeroepen als kerntitel in 2015 voor kinderen uit groep 7 en 8. Het uitvindingen en ontdekkingen werkboek gaat er op in. Ik kan het van harte aanbevelen.

In 2013 ontving Simon van der Geest de Gouden Griffel voor zijn boek Spinder, waarin de hoofdpersoon een insectenlaboratorium heeft. Van der Geest heeft het kinderboekenweekgeschenk 2015 ‘Per ongelukt’ geschreven.

U ontvangt het kinderboekenweekgeschenk door tijdens de kinderboekenweek van 7 t/m 18 oktober 2015 voor 10 euro of aan kinderboeken aan te schaffen bij de boekwinkel of bij Bol.com .

Met vriendelijke groet,

André de Boer (alias goochelaar en buikspreker Aarnoud Agricola)

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

Page 4: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

Page 5: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

KLIK VOOR VIDEO MET UITLEG OVER DEZE VOORSTELLING

Page 6: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

www.goochelaar.biz

raar maar waar 1

Page 7: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Songtekst Raar maar waar + mp3

Kinderen voor kinderen KBW2015

Jan Paul Schutten en Tjeerd P. Oosterhuis

intro, Check, Come on, YeahLet’s do this! refreinHet is raar, het is raar maar waarHet is raar, het is raar maar waarHet is raar, het is raar maar waarHet is raar maar waar

Het is raar, het is raar maar waarHet is raar, het is raar maar waarHet is raar, het is raar maar waarHet is raar maar waar

coupletZolang ik al kan denkenZit ik vol met vragenRaadsels die van ’s ochtends vroegTot ’s avonds aan me knagenM’n hersens raken oververhitWant ik wil weten hoe het zitHoe kan een vogel zo lang zweven?En ik niet eens heel even?

Weten, weten, wil alles wetenHoe diep de diepste zee isHoe hoog de hoogste berg isHoe ver de verste ster isWeten, weten, wil alles wetenWaarom de zomer warm isEn de winter juist zo koud is

refreinHet is raar maar waarDat een vliegtuig vliegen kanDat een boot ook drijven kanDat een auto rijden kan

Het is raar maar waarDat een vliegtuig vliegen kanDat een boot ook drijven kanDat een auto rijden kan

Het is raar maar waarDat de wind hard waaien kanWater bevriezen kanIk word er zo nieuwsgierig vanHet is raar maar waar

Het is raar, het is raar maar waar

Het is raar maar waarDat de wind hard waaien kanWater bevriezen kanIk word er zo nieuwsgierig vanHet is raar maar waar

Het is raar, het is raar maar waarHet is raar, het is raar maar waarHet is raar, het is raar maar waarHet is raar maar waar

coupletPak maar eens een paperclipDie kan echt drijven als een schipEn een lamp die brandt op een citroenGeloof je dat niet? Moet je een proefje doenWrijf een ballon tegen je kleren aanDie trekt dan al je haren aanVan experimenteren kun je nog zoveel leren

Weten, weten, wil alles wetenWaarom de lucht onzichtbaar isWaarom de aarde rond isWaarom het vuur zo warm isWeten, weten, wil alles wetenWaar komt de zwaartekracht vandaan?Zullen we ooit wonen op de maan?

refreinHet is raar maar waarDat een vliegtuig vliegen kanDat een boot ook drijven kanDat een auto rijden kan

Het is raar maar waarDat de wind hard waaien kanWater bevriezen kanIk word er zo nieuwsgierig vanHet is raar maar waar

Het is raar, het is raar maar waarHet is raar, het is raar maar waarHet is raar, het is raar maar waarHet is raar maar waar

brugEverybody clap your hands come on, come onAllemaal!Everybody clap your hands come on, come onAllemaal!Everybody clap your hands come on, come onAllemaal!Everybody, everybody scream!

refrein

KLIK VOOR MP3

KLIK VOOR RAAR MAAR WAAR CD 36

www.kinderboekenfeestweek.nl

Page 8: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Woordzoeker bij het lied Raar maar waar

AARDE, AUTO, BALLON, BERG, BEVRIEZEN, CITROEN, BOOT, DENKEN, HAREN, HERSENS, KLEREN, KOUD, LUCHT, MAAN, NIEUWSGIERIG, PAPERCLIP, PROEFJE, RAAR, RAADSELS, SCHIP, STER, VLIEGTUIG, VOGEL, VRAGEN, VUURWAAR, WARM, WATER, WETEN, WIND, ZEE. ZOMER, ZWAARTEKRACHT, ZWEVEN

raar!maar!waar

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

Page 9: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

www.goochelaar.biz

ra

ar m

aa

r w

aa

r 2

Page 10: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Wetenschap en techniek in de jeugd van Aarnoud Agricola

Kinderboeken met verhalen lezen was niet mijn favoriete activiteit toen ik op de basischool zat. Ik maakte liever dingen of las in boeken waar ik echt iets van kon leren over bijvoorbeeld de sterren, de aarde, planten, dieren en apparaten. Ik heb aardig wat boeken uit de serie ‘Hoe en waarom’ verslonden.

Vanaf mijn zevende jaar was ik al veel met goochelen bezig. Lego was mijn favoriete speelgoed en ook hield ik van mijn elektrische Fleishmann-trein. Verder vond ik het geweldig om dingen te bedenken en natuurkundige proeven te doen met elektriciteit en magnetisme. Dat begon met een elektriciteits-experimenteerdoos (met koperdraad, lampjes, elektromotor, bel, schakelaars etc.) die ik van Sinterklaas had gekregen.

In mijn jeugd heb ik aardig wat batterijen met het merk ‘witte kat’ versleten, en dan met name de 4,5 Voltsbatterij omdat ik daar zo leuk mee kon experimenteren. In die tijd waren de meeste comerciële batterijen van slechte kwaliteit. Ze gingen maar heel kort mee en lekten snel. De vieze chemicaliën die daarbij vrij kwamen tastten de apparaten waarin ze gebruikt werden flink aan, waardoor ze vaak onbruikbaar werden. Zo was mijn elektrische stoomtrein van blik, die ik als driejarige kreeg omdat mijn vader voor een examen was geslaagd, al binnen een paar weken naar de Filistijnen.

Ik kan me nog herinneren hoe blij ik was toen het me als tienjarige gelukt was een echte telegraaf te maken zoals dat beschreven stond in het ‘Hoe en waarom’-boek ‘magneten en magnetisme (zie afbeelding). Vervolgens deed ik niets meer met dat apparaat, want zo spannend is het niet om een vriendje in een andere kamer berichten te sturen in een morse-code via twee koperdraden die over het overloop lopen.

Een andere herinnering die bij me opkomt is dat ik als jongen een uitvindersprijs van Calvé pindakaas had gewonnen (volgens mij ging het om vijftig gulden). Ik had een ontwerp gemaakt voor een pindakaas-smeermachine die werkte op stoom. Daarbij kon het kokende water meteen gebruikt worden om thee mee te zetten. De werking daarvan had ik in een gedicht op rijm beschreven.

In de eerste brugklas, het eerste leerjaar van de middelbare school, vond ik het bijzonder boeiend om levende eencellige diertjes onder de microscoop te bekijken. Enkele jaren later had ik zelf een microscoop en heb dat toen weer gedaan, met ééncelligen die ik zelf had gekweekt door hooi en water een week in een afgesloten jampot te laten staan. Dat goedje stonk verschrikkelijk, maar dat vond ik niet erg. Stinkbommen maken deed ik overigens ook graag.

In de tweede brugklas was ik laaiend enthousiast over de eerste lessen van het vak natuurkunde, want toen mocht ik in een groepje fotografische proeven doen in een donkere kamer, compleet met het ontwikkelen van afdrukken. Dat waren experimenten die in dit tijdperk van digitale fotografie niet meer zo snel op scholen zulen worden gedaan.

Het vak scheikunde, dat ik pas kreeg in de derde klas van het Atheneum, vond ik helemaal geweldig, helemaal toen ik thuis aan de slag ging met een chemie-experimenteerdoos. Dat was het begin van een laboratorium op mijn slaapkamer. Het geld dat ik verdiende met goochelshows op kinderverjaardagen in de wijk besteede ik aan chemicaliën en glaswerk. Bij de elektrolyseproeven die ik deed met koolstaafjes uit batterijen, wasknijpers en mijn treintransformator hebben heel wat gaten opgeleverd in het wasgoed van mijn moeder. Dit omdat de met met zwavelszuur geïmpregneerde wasknijpers weer terecht kwamen in het wasknijpermandje van mijn moeder.

In de vijfde klas van het VWO wist ik heel goed wat ik wilde: scheikunde studeren, want het leek me geweldig om in een laboratorium te werken. Tijdens mijn studie werd het me duidelijk dat ik het werken in een laboratorium saai en eenzijdig vond. Nadat ik in 1987 was afgestudeerd aan de Universiteit Utrecht heb ik meer dan vijftien jaar gewerkt in de vakbladjournalistiek.

Geleidelijk ging ik echter steeds meer op in een oude hobby van me: goochelen. En zo is het gekomen dat ik sinds 2004 met veel plezier beroepsmatig werk als schoolgoochelaar.

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

Page 11: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

Goochelen doe ik al sinds

mijn zevende.Ik had vier witte konijnen,

maar ik heb er nooit mee gegoocheld.

Ik las altijd graag in boeken van de ‘Hoe en waarom’-serieVan het geld dat ik verdiende met optredens op kinderverjaardagen kocht ik spullen voor

mijn laboratorium op mijn slaapkamer.

Foto’s uit uit mijn jeugd die te maken hebben met natuur, wetenschap en techniek

Page 12: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

Best

el in

de

perio

de 7

t/m

18 o

ktob

er 2

015

bij BO

L.CO

M m

inim

aal

10 e

uro

aan

kind

erbo

eken

, en

ont

vang

dit

boek

!

kin

de

rbo

eke

nw

ee

kg

esch

en

k 2

01

5

Stel, je moeder zit in de gevangenis, maar ze is onschuldig. En die gevangenis staat op een streng bewaakt eilandje in de Waddenzee. En je vader, daar heb je ook niets aan, want die zit de hele dag te gamen. Wat doe je dan? Dan bedenk je een onwaarschijnlijk bevrijdingsplan. Tenminste, dat doet Ro. Samen met zijn vrienden Archie en Lela begint hij in een afgelegen schuur aan een fantastische uitvinding te werken. Want soms moet je iets doen wat niemand ooit gedurfd heeft, hoe gevaarlijk en onmogelijk het ook is…

KINDERBOEKEN BESTELLEN

Page 13: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Prachtig vormgegeven uitgave, waarin het evolutieverhaal op geestige, feitelijke, technische en anekdotische wijze wordt gepresenteerd. Heel de uitgebreide wereld van verwondering wekkende wetenschap passeert de revue: van een reis terug door de eindeloze tijd tot het ontstaan van de aarde; van DNA en RNA tot het mensen tot verdeeldheid brengende thema: evolutie of de hand van God?

Er is aandacht voor het ontstaan van leven op aarde, genen en genenpatronen die onder invloed kunnen veranderen, voor fossielen en soorten mensen, dieren en planten. Wetenschappelijke bewijzen voor de aanwezigheid van bepaalde eigenschappen worden toegankelijk gemaakt door het gebruik van alledaagse verklaringsmodellen.

Het boek is bijzonder mooi vormgegeven: overzichtelijke lay-out, tussenkopjes in vraagvorm, gedetailleerde, fascinerende, karakteristieke zwart-witillustraties met soms een steunkleur (vaak met trefwoorden of een cartoonachtige grap), ruim formaat bladspiegel en goud op snee. Met achterin een handig register.

Een voorbeeld van een informatief boek dat lezers en kijkers vol verbazing, met een glimlach of knipperende ogen achterlaat. Een uiterst boeiend boek om regelmatig ter hand te nemen. Een aanwinst voor op school of thuis. Vanaf ca. 10 t/m 14 jaar.

KLIK OM ‘HET RAADSEL VAN ALLES WAT LEEFT’ TE BESTELLEN

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

Page 14: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

Leg

pu

zzel o

msla

g b

oek ‘H

et

raad

sel van

alles w

at

leeft

Page 15: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Rebus over HET RAADSEL VAN ALLES WAT LEEFT van Jan Paul Schutten

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

Page 16: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Je!bent!een!

denkend,!bewegend,!pratend,!

lezend,!

lachend

wonder

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

Page 17: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Simpele cellen?

Het pantoffeldiertje is een heel eenvoudig wezentje. Het bestaat uit maar één enkele cel. Want zoals alle om je heen uit atomen gemaakt is, is alles wat leeft ook nog eens uit cellen opgebouwd. En die cellen zijn natuurlijk weer van atomen gemaakt. De atomen zijn zo dood als een pier, terwijl cellen juist bruisen van het leven. Dat merk je meteen als je ze bestudeert: onder de microscoop zie je er van alles in kolken en klotsen. Als je jezelf zou kunnen verkleinen en in een cel zou stappen, dan zou je er meteen weer uit willen. Het is daar een mengeling van drukke snelwegen, wildwaterbanen, tornado’s en een sneeuwballengevecht.

Een cel bestaat uit meer onderdelen dan twintig robots van professor scharfe bij elkaar. Toch is een cel zo klein dat je hem niet met je blote oog kunt zien. Levende wezens die je wel kunt zien bestaan dus uit heel wat meer cellen dan één. Hoeveel? Laten we jou als voorbeeld nemen. Je bestaat toch uit zo’n eh, even rekenen,,, twee,drie, vijf, acht, negen, nee....ja... tienduizend biljoen cellen.

Terwijl je deze ene zin leest, komen er bijvoorbeeld zo’n tien miljoen rode bloedcellen in je lichaam bij. Dat zijn net kleine vrachtwagentjes die zuurstof naar elke uithoek van je lichaam brengen. Zonder die zuurstof zouden andere callen in je lichaam afsterven. Maar ondertussen heb je ook nog biljoenen en biljoenen darmcellen. Samen zorgen die voor een oppervlak zo groot als een tennisbaan. Ze zorgen ervoor dat jouw eten in brandstof voor je lichaam wordt omgezet. Zonder die brandstof zou je hartstikke doodgaan. Of wat dacht je van de cellen die samen je hart vormen? Je hart is een spier die nooit moe wordt. Het klopt elke seconde, elke minuut, elke dag, jaar in jaar uit, zonder onderbreking, om bloed te pompen door adertjes die bij elkaar een lengte hebben van twee keer rond de wereld.

Cellen leven. Ze kunnen dus ook doodgaan. Gelukkig heb je ook weer cellen die de dode cellen opruimen en vernietigen. Als je je kamer een tijdje niet afstoft of schoonmaakt. kun je een deel van die dode cellen zien. Het stof in je huis bestaat voor een groot deel uit afgestorven huidcellen. Je verliest er zo’n 30.000 per minuut. Vier kilo per jaar. In een paar weken tijd zijn daarom al je oude huidcellen alweer vervangen door nieuwe.

Er gebeurt dus nogal wat in je lijf. Ik heb maar een paar dingen genoemd, maar inwerkelijkheid zijn het er wel een paar miljoen. Per seconde. Al die gebeurtenissen in je lijf worden geregeld door je brein. Dat brein bestaat uit zo’n honderd miljard hersencellen, ongeveer evenveel als er sterren in het melkwegstelsel zijn. Die maken van je hoofd een supercomputer, waar je dingen mee kunt doen die alle computers van de wereld bij elkaar nog niet zouden kunnen. Net als de verkeerstoren op een vliegveld regelen de hersencellen dat alle andere cellen in je lichaam doen wat ze moeten doen. Het zijn de belangrijkte en meest ingewikkelde cellen die je hebt.

Begint het je al te duizelen? Dat is ook de bedoeling. Je hoeft die getallen dan ook niet te onthouden. Ik noem ze alleen maar om je te laten zien hoe onvoorstelbaar ingewikkeld jij in elkaar zit. Want die cellen mogen dan op zichzelf al bijzonder zijn, samen met elkaar in jouw lichaam komen ze pas echt tot hun recht. Omdat ze jou vormen: een denkend. bewegend, pratend, lezend, lachend wonder. Weet je wat? Als je voor het pantoffeldiertje hebt geklapt, mag je nu ook voor jezelf applaudiseren. Vooruit maar ....

Bron: HET RAADSEL VAN ALLES WAT LEEFT

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

Page 18: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Spreuk

Ik zie rond in de wereld,

waarin de zon haar licht zendt,

waarin de sterren fonkelen,

waarin de stenen rusten,

de planten levend groeien,

de dieren voelend leven,

waarin de mens, bezield,

de geest een woning geeft;

ik schouw diep in de ziel,

die binnen in mij leeft.

De Godesgeest hij weeft

in zon- en zielenlicht,

in wereldruimte, buiten,

in zielendiepten, binnen.

Tot u, o Godesgeest

wil ik mij vragend wenden,

opdat de kracht en zegen

voor leren en voor arbeid

tot wasdom moge komen.

Rudolf Steiner

Page 19: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Weet je? Lied voor de christelijke kinderboekenmaand 2015

Ter gelegenheid van de christelijke kinderboekenmaand in oktober 2015 met het thema ‘weet je’, dat aansluit op het thema natuur, wetenschap en techniek van de reguliere kinderboekenweek 2015 van het CPNB, schreef en componeerde Henk van der Maten het lied ‘Weet je’. Van der Maten werkt als kerkorganist, koordirigent, koorbegeleider en componist. Daarnaast is hij als vakleerkracht muziek verbonden aan drie christelijke basisscholen in Heerde: Het Talent, De Emmaschool en de Willem-Alexanderschool. Na de onderstaande mp3 van ‘Weet je’ volgt de songtekst.

KLIK HIER OM DE MP3 VAN ‘WEET JE’ TE DOWNLOADEN

Je kunt wel heel veel wetenhoe alles is ontstaanhoe heel veel dingen werkenhoe heel veel dingen gaanje kunt wel heel veel wetenje brein is superknapvoor alles is een antwoorddat zegt de wetenschapdat zegt de wetenschap

Ze kunnen goed verklarenhoe alles is ontstaanplaneten en de sterrende aarde, zon en maanze kunnen goed verklareneerst was er toen die knalen toen is het begonnende start van het heelalde start van het heelal

Maar kun je mij ook zeggenwie liefde heeft gemaakt?waarom kun jij genietenwaardoor word jij geraakt?en kun je mij ook zeggenwaarom juist jij er bent?als jou is er geen anderwie weet wie jij echt bent?wie weet wie jij echt bent?

Het antwoord op die vragendie vind je in dit boekde Bijbel, met verhalenvan mensen, steeds op zoeknaar richting in hun levenze merkten: God gaat mee!Hij wil ook met jou meegaanwant één en één is twee!want één en één is twee!

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

KLIK VOOR VIDEO VAN !WEET JE"

Page 20: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

Page 21: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

Page 22: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Wat is een geleerde? (Uit: ‘Beroemde geleerden’, Hoe en waarom-serie)

In Cape Kennedy in Florida in de Verenide Staten zien twee mensen in een controletoren vol spanning hoe een grote raket de lucht ingaat. In Zuid-Amerika knielt een meisje in een donkere grot en borstelt zorgvuldig een glimmende mensenschedel schoon. In een laboratorium in New York haalt een man in een witte jas heel kundig het vergif uit de giftaden van een gifslang.

Deze mensen zouden personen kunnen zijn in een opwindende avonturenroman. Toch zijn zij gewone mensen. Zij zijn geleerden die hard werken in hun eigen tak van de wetenschap. Ieder zoekt naar feiten die een bepaald probleem moet oplossen.

Bij wetenschappelijk onderzoek zoekt men zorgvuldig en systematisch naar feiten. Geleerden zijn wetenschappelijke onderzoekers. Zij stellen zich vragen over het heelal en de natuurwetten waardoor het beheerst wordt, Door waarnemingen en proeven trachten zij antwoorden te vinden op die vragen.

Grote wetenschappelijke ontdekkingen worden zelden per toeval gedaan Meestal zijn zij het gevolg van nauwkeurige waarnemingen, nauwgezette proefnemingen en heel veel hard werken. Hoewel alle geleerden hun eigen manier van werken hebben. volgen zij meestal een algemeen systeem dat bekend is als de wetenschappelijke methode.

Het begint met waarnemingen. De geleerde is een goede waarnemer. Nadat hij alle feiten die bekend zijn over het probeem waaraan hij werkt heeft bestudeerd, verzamelt hij meerdere feiten door eigen onderzoekingen. Hieruit ontwikkelt hij een idee of hypothese, waarmee hij het probleem hoopt te verklaren of op te lossen.

Dan gaat gij proeven doen. Hij gaat zorgvuldig na of zijn hypothese juist is. Heel dikwijls ontdekt hij dat dit niet het geval is. Maar soms kan hij genoeg gegevens verzamelen om te bewijzen dat zijn idee goed is.

Nadat zijn hypothese grondig onderzocht is door vele andere geleerden en absoluut juist bevonden is, wordt deze aangenomen als wet of principe. Hier kunnen maanden, jaren, of soms zelfs een heel leven mee gemoeid zijn. Maar wanneer dit gebeurt heeft de geleerde de voldoening dat hij een belangrijk aandeel heeft gehad bij de verbreiding van de wetenschappelijke kennis van de wereld.

Een wetenschappelijke onderzoeker heeft de keuze uit velerlei onderwerpen. Hij kan geïnteresseerd zijn in de aarde zelf - haar bouw en haar geschiedenis. Een onderzoeker op dit gebied wordt een geoloog genoemd.

Biologie is de studie van alle levende dingen die op aarde voorkomen. Iemand die dieren bestudeert is een zoöloog of dierkundige. Iemand die planten onderzoekt is een botanicus of plantkundige. Het onderzoek over het functioneren van planten en dieren wordt fysiologie genoemd. Het medisch onderzoek en de bacteriologie zijn onderafdelingen van deze wetenschap.

Een geleerde die zon, maan, sterren en planeten bestudeert, is een astronom. Scheikunde, of chemie, is de studie van de stoffen waaruit het heelal bestaat, en de verschillende veranderingen die in deze stoffen plaats hebben. Natuurkunde is het onderzoek van materie en energie, zoals warmte, licht, geluid en elektriciteit. Wiskunde is de leer van de getallen. Deze wordt in bijna alle andere wetenschappen gebruikt voor metingen en tellingen en voor het oplossen van allerlei problemen.

Natuurlijk is iedere hoofdtak van de wetenschap onderverdeeld in veel kleine, gespecialiseerde onderafdelingen. Iemand kan zich voornamelijk concentreren om de leeftijd van de aarde te weten te komen. Hij wordt een geochemicus genoemd. Iemand anders werkt misschien uitsluitend op het gebied van de ruimtevaart. Dan wordt hij een ruimtevaartdeskundige genoemd. Een geleerde die zich specialiseert in virussen die zieketen veroorzaken, staat bekend als viroloog. Zo zijn er tientallen specialistische wetenschappen, en er komen steeds nieuwe bij.

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

Page 23: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

Page 24: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Woordzoeker natuurwetenschappen en technische wetenschappen

ASTRONOMIE, BIOLOGIE, BOUWKUNDE, BOTANIE, GEOLOGIE,

ELEKTROTECHNIEK, FYSIOLOGIE, GENETICA, INFORMATICA,

KWANTUMFYSICA, METEOROLOGIE, MINERALOGIE, NATUURKUNDE

OCEANOGRAFIE, OPTICA, PALEONTOLOGIE, PROCESTECHNOLOGIE

SCHEIKUNDE, STERRENKUNDE, VIROLOGIE, WERKTUIGBOUWKUNDE,

ZOOLOGIE

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

Welke natuurwetenschappen en technische wetenschappen vind jij interessant?

Page 25: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Laboratorium: zoek de verschillen

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

Hoe lijkt het je om in zo’n laboratorium te werken?

Page 26: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

Page 27: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Willie Wortel en Lampje

Willie Wortel, een antropomorfe kraanvogel, is een personage uit de Donald Duck strips, bedacht door Carl Barks. Hij wordt door sommigen als een gekke uitvinder beschouwd, en doet vaak de meest wonderbaarlijke uitvindingen.

Vaak als hij uitvindingen doet, mislukken ze of gaat er iets mis, meestal is dit dan doordat ze te goed werken. Dit leidt niet zelden tot een rij boze klanten voor zijn werkplaats, een boze burgemeester als hij z'n uitvindingen verkeerd heeft gebruikt bij het oplossen van een algemeen probleem, een boze Dagobert of het feit dat Donald Duck zijn baan kwijtraakt of tijdens sportwedstrijden gediskwalificeerd wordt als deze zijn uitvindingen hiervoor gebruikt.

Ook kunnen bepaalde uitvindingen, zoals een wondermiddel of een machine die gedachten van mensen kan veranderen, een verkeerde uitwerking hebben op Dagobert Duck of Donald Duck zodat deze er dan vaak een heel ander al dan niet verwoestend karakter door krijgen.

Willies verstrooidheid speelt hem ook vaak parten. Een van zijn meest prominente en tevens zijn eerste uitvindingen is Lampje: een intelligent gloeilampje met armpjes en beentjes, dat een eigen wil heeft en Willies grootste vriend en hulpje is.

Deze uitvinding is ontstaan doordat Willie per ongeluk in contact kwam met een uitvinding genaamd de 'denkdoos' (die zou dieren menselijke gedachten kunnen geven) waarbij de defecte lamp van Donald Duck plotseling tot leven kwam. Zo werd Lampje uiteindelijk geboren.

Lampje redt Willie vaak als hij in nood raakt door een niet goed werkende uitvinding. Dit doet hij door de uitvinding te repareren of herprogrammeren of door simpelweg de stekker eruit te trekken, zodat de stroom naar de uitvinding wordt uitgeschakeld en deze dus niet meer werkt. Hierdoor is ook het effect ervan weg.

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

Page 28: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

Professor Zbygniew Prlwytzkofsky

Professor Joachim Sickbock

Page 29: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Archimedes kreeg in bad een ingeving: Eureka!

Heb je wel eens gehoord over een van de belangrijkste baden in de geschiedenis? Volgens een bekende legende gebeurde het meer dan tweeduizend jaar geleden in de oude Griekse stad Syracuse. Een beroemde Griekse geleerde, Archimedes (287 - 212 v. Chr), stapt in een openbare badgelegenheid in een bad dat vol met water was. Toen hij ging zitten en het water over de rand van het bad zag stromen, kreeg hij ploseling een geweldige gedachte. Hij sprong uit bad, wikkelde zich in een handdoek en rende naar huis.

“Eureka! Eureka!” roep hij uit. “Ik heb het gevonden! Ik heb het gevonden!” Wat Archimedes vond toen hij in dat bad stapte, was het antwoord op een probleem waarover hij enige tijd aan het werk was geweest. De Griekse koning Hiero had zijn koninklijke juwwlier opdracht gegeven een nieuwe kroon te maken en had hem een hoeveelheid goud hiervoor gegeven. Maar de koning verdacht de juwelier ervan dat hij een deel van het goud gestolen had en dit vervangen had door goedkoper zilver. Hiero verzocht zijn hofgeleerde, Archimedes, achter de waarheid te komen.

Archimedes wist dat alle metalen een eigen gewicht hebben. Een klomp goud is zwaarder dan een klomp zilver van dezelfde afmeting. Hij zou de kroon kunnen omsmelten en tot een kubus kunnen persen en dan dit gewicht vergelijken met het gewicht van een klomp goud. Maar dan zou de kroon vernield worden. Er moest een andere methode zijn.

Op de dag in het badhuis was hij, volgens het verhaal, juist met dit probleem bezig. Hij merkte op dat het water steeg toe hij zijn lichaam erin liet zakken; het gewicht van zijn lichaam verplaatste dus een bepaalde hoeveelheid water in het bad.

Hij snelde naar huis en begon proeven te doen met gewichten en vaten water. Hij ontdekte spoedig dat verschillende stoffen niet dezelfde hoeveelheid water verplaatsten. Aangezien goud zwaarder is dan zilver, is een kubus van een kilo goud kleiner dan een kubus van een kilo zilver. Archimedes ontdekte dat de gouden kubus minder water verplaatste dan de zilveren.

Archimedes gebruikte dit principe om er achter te komen of er zilver verwerkt was in de kroon. In een vat met water plaatste hij een hoeveelheid goud die overeenkwam met het gewicht van de kroon. In een ander vat plaatste hij een hoeveelheid zilver die overeenkwam met het gewicht van de kroon. In een derde vat plaatste hij de kroon zelf.

Hij ontdekte nu dat de kroon meer water verplaatste dan het blok goud en minder dan het blok zilver. Hieruit leidde hij af dat de kroon niet van zuiver zilver, of goud was, maar bestond uit een mengsel van beide. De juwelier van de koning verloor niet alleen zijn betrekking, maar ook zijn leven, nadat de oneerlijkheid aan het licht wad gekomen door de proef van Archimedes.

Hij had het probleem van de koning opgelost. Maar dat was niet alles. Hij had één van de belangrijkste natuurwetten ontdekt - vaste stoffen kunnen gewogen worden door de hoeveleheid water die zij verplaatsen. Deze wet is nu bekend als de beroemde wet van Archimedes. Vandaag de dag, meer dan twintig eeuwen later, maken geleerden nog steeds gebruik van deze wet voor een groot aantal van hun berekeningen. Moderne duikboten worden gebouwd en werken volgens dit principe.

Archimedes was één van de weinige geleerden uit die dagen die werkelijk proeven deed om zijn theorieën te bewijzen. Veel filosofen en wiskundigen uit die tijd waren tevreden met het uitdenken van theorieën, zonder zich druk te maken om te bewijzen of ze juist waren. Maar Archimedes wilde bewijzen dat men met zijn ideeën kon werken.

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

Page 30: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Wat ontdekte Nicolaus Copernicus over het zonnestelsel?

Waneer je vroeg in de ochtend wakker wordt, lijkt zij in het westen onder te gaan. Heeft de zon werkelijk bewogen? Het lijkt er wel op. Totdat een Poolse atronoom, Nicolaus Copernicus (1473 - 1543) genaamd, het tegendeel bewees, geloofden de meeste mensen dat de zon inderdaad om de aarde bewoog.

“We geloven wat wezien,” zeiden de meesten. “De aarde is het middelpunt van het heelal.” Zo was het dus, dacht men. In het jaar 1499, op 26jarige leeftijd, werd Copernicus professor in de sterrenkunde aan de universiteit van Rome in Italië. Hij was een heel intelligente jongeman die aan vijf verschillende universiteiten gestudeerd had en de bevoegdheid had als leraar, rechtskundige en dokter. In zijn sterrenkundelessen begon hij de studenten te onderwijzen in de oude theorie die bijna 1350 jaar eerder door een Griekse sterrenkijker, Ptolemeus, opgesteld werd.

“Het hele heelal draait om de aarde,” vertelde hij hen. Maar terzelfder tijd dat Copernicus de theorie van Ptolemeus onderwees, kwam zijn geest ertegen in opstand. Hij geloofde er niet in. Er bleven zoveel dingen onverklaard. Waarom bewogen de sterren met een andere snelheid dan de zon en de maan? Waardoor leek het dat sommige sterren door het luchtruim dwaalden? Kon er iets mis zijn met de theorie van Ptolemeus? Als de theorie niet juist was, wilde hij niet doorgaan met deze te onderwijzen.

Toen hij dit onderwerp bestudeerde, vond Copernicus dat enkele wijze mannen vóór hem ook twijfelden over de theorie van Ptolemeus. Zij meenden dat de zon en niet de aarde, het middelpunt van het heelal was. Maar geen van hen had een afdoend bewijs kunenn leveren. Als gevolg hiervan werd de theorie vna Ptolemeus als juistaangenomen door de Kerk en door de meeste grote denkers uit de tijd van Copernicus.

Maar als die andere mannen nu eens gelijk hadden? Zouden dan niet alle problemen waar Copernicus mee bezig was, verklaard zijn? Hij besloot zijn lessen op te geven en zich meer te verdiepen in de wetenschap van de sterrenkunde. Hij werdpriester, in de verwachting dat zijn werk hem genoeg vrije tijd zou overlaten om te studeren. In plaats daarvan was hij meer bezet dan ooit tevoren.

Copernicus werd kanunnik van het domkapittel in het stadje Frauenberg in Polen. Als priester leidde hij de godsdienstoefeningen in de kerk. Als dokter verzorgde hij alle zieke mensen in de parochie. Als uitvinder ontwierp hij een dam en een molen, die water zouden brengen naar de dorpshuizen van een rivier die twee mijl verderop lag. Voor de Poolse regering maakte hij herleidingstabellen voor de gangbare munten. En om de kerk te helpen op de hoogte te blijven van de heilige dagen, ontwierp hij een heel nauwkeurige kalender.

Voor de meeste mensen zouden al deze bezigheden een ele dagtaak betekend hebben. Maar op de een of andere manier zag de bewonderenswaardige Copernicus nog kans en tijd over te hebben voor zijn geliefde onderwerp, sterrenkunde. Aangezien de telescoop pas vele jaren na zijn dood werd uitgevonden, moest hij op zijn eigen ogen vertrouwen om de beweging van hemellichamen te bestuderen. Hij maakte spleten in het dak van zijn studeerkamer in de domtoren. Wanneer hij daar in het donker zat, kon hij de sterren over de spleten zien voorbijgaan. Hij bleef hun positie aan de hemel volgen en schreef op hoe snel zij schenen te bewegen.

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

Page 31: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Copernicus maakte nauwkeurige aantekeningen van alles wat hij waarnam. Daarna werkte hij wiskundige formules uit om uit te leggen wat hij zag. Beetje bij beetje begon hij de feiten te verzamelen, die eens de theorie over de sterrenkunde van Copernicus zouden vormen. Deze theorie geldt nog steeds. Copernicus deed er bijna veertig jaar over om zijn studie te voltooien. Toen hij hiermee klaar was, had hij bewezen dat de theorie van Ptolemeus niet juist was.

Volgens Copernicus is wat er werkelijk gebeurt, het volgende. : De zon is het middelpunt van het heelal. De aarde is een planeet die om de zon draait. Het woord planeet is van het Latijn afgeleid en betekent “zwerver”.

Behalve de aarde zijn er nog meer planeten. Ze draaien eveneens om de zon. Copernicus kende er vijf: Mercurius, Venus, Mars, Jupiter en Saturnus. De andere drie, Uranus, Neptunus en Pluto, werden veel later ontdekt. Deze negen planeten vormen met elkaar ons zonnestelsel.

Eén van de belangrijkste punten van de theorie van Copernicus is het volgende: terwijl de aarde in een jaar om de zon draait, wentelt zij tegelijkertijd snel om haar eigen as (een denkbeeldige lijn door het midden van de aarde, zoals een stokje in een lolly). Wanneer onze kan naar de zon is gekeerd, zeggen we dat het dag is, wanneer we van het licht van de zon afgekeerd zijn, noemen we het nacht.

Deze omwenteling duurt 24 uur - de lengte van een dag en een nacht, of een etmaal. Hoe is het nu met de maan gesteld? Copernicus was het over één feit met Ptolemeus eens: De maan draait om de aarde, terwijl de aarde om de zon draait.

De theorie omvat nog veel meer, maar dit zijn de vooraamste punten. De theorie van Copernicus verbeterde ernstige dwalingen die eeuwenlang aangenomen waren, en vormde de grondslag voor onze hedendaagse wetenschap over de astronomie. Copernicus schreef zijn ontdekkingen in een boek, maar wachtte jarenlang met het uitgeven. Hij wist dat de mensen hem zouden uitlachen om zijn nieuwe ideeën en zouden zeggen dat hij niet goed bij zijn verstand was. Hij wist ook dat de Kerk officieel achter de theorie van Ptolemeus stond. Als priester kon hij niet tegen de Kerk ingaan.

Pas in 1543, toen hij oud en stervende was, besloot hij eindelijk zijn boek uit te geven. Hij noemde het Omwentelingen van de hemellichamen in hun banen. Een gedrukt exemplaar van zijn boek bereikte hem vlak voor zijn dood op zijn sterfbed. Aangezien hij zeventig jaar oud, verlamd en bijna blind was, is het de vraag of hij ooit het grote boek gezien heeft waaraan hij een leven lang gewerkt had.

Copernicus stierf zonder te weten welke grote dienst hij de wereld bewezen had. Pas 150 jaar later werden zijn ideeën geaccepteerd. Hij wordt nu nog, meer dan vier eeuwen na zijn dood, beschouwd als een van de grote mannen op het gebied van de wetenschap.

Bron: ‘Beroemde geleerden; uit de ‘Hoe en waarom’-serie.

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

Page 32: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Hoe ziet ons zonnestelsel eruit? (klik voor video)

Het heelal is zó groot, dat we nog maar van een heel klein stukje weten wat er allemaal in rond zweeft. In het heelal zijn heel veel sterrenstelsels met wel miljarden sterren. In ons sterrenstelsel, het melkwegstelsel, zijn ongeveer 200 miljard sterren oftewel 200.000 miljoen! Eén van hen is onze eigen zon: een gigantische bol van hete gassen. Om de zon draaien acht planeten. De eerste vier planeten vanaf de zon Mercurius, Venus, Aarde en Mars zijn klein en rotsachtig. De volgende vier planeten Jupiter, Saturnus, Uranus en Neptunus zijn hele grote planeten en die bestaan alleen uit gas.

Het planetarium van Eise Eisinga (klik voor video)

Dit is een planetarium. Ons eigen zonnestelsel op schaal, verkleind. De zon, de maan en de planeten draaien en bewegen precies zoals ze dat in het echt ook doen. Een heel ingewikkelde machine en... heel oud. Dit planetarium in Franeker werd aan het eind van de achttiende eeuw gebouwd door Eise Eisinga. Het is het oudste nog werkende planetarium ter wereld.

Eise Eisinga is een bijzondere jongen. Hij is erg slim en kan goed rekenen, maar wat hem meeste boeit is sterrenkunde. Op jonge leeftijd schrijft hij al boeken over deze onderwerpen. Toch wordt hij als hij volwassen is geen wetenschapper. Hij wordt wolkammer, net als zijn vader. Hij maakt van ruwe schaapswol mooie woldraden die gebruikt worden voor het maken van kleding en daar verdient hij veel geld mee.

Maar elk moment van zijn vrije tijd besteedt hij aan zijn favoriete hobby: sterrenkunde. Hij leest alle boeken en leert zichzelf alles wat er te weten is over de zon, de maan en de planeten. Eise's leven verandert als het eind der tijden nadert. Tenminste, dat beweert een belangrijke dominee. De dominee zegt dat er een ramp zal gebeuren! Over een paar weken zullen vier planeten en de maan met elkaar botsen. De aarde zal richting de zon worden geslingerd. Alles wat erop leeft zal verbranden. Overal breekt paniek uit! De mensen zijn bang. Maar Eise gelooft er niets van.

Als de onheilspellende dag aanbreekt, spreken wetenschappers met elkaar af om deze gebeurtenis te bestuderen. Zij zijn niet bang, maar willen de planeten zien die op dat moment zo dicht bij elkaar staan. De planeten en de maan lijken nu te gaan botsen, maar.... er gebeurt niets. Eise en de andere wetenschappers hadden ook niet anders verwacht. Eise heeft verstand van de planeten en de zon. En dat wil hij nu ook aan alle mensen laten zien, zodat ze nooit meer in paniek hoeven te raken als dit soort rampen worden voorspeld.

Eise begint met de bouw van een planetarium in zijn eigen huis. Zeven jaar lang werkt hij eraan, heel zorgvuldig, samen met zijn vader. Alles moet precies passen en goed werken. Een bijzonder planetarium, uniek in de wereld. Op het plafond schildert hij de banen van de planeten. De zon hangt hij in het midden. Klokken en cijfers geven informatie over de snelheid van de planeten. En op de zolder hangen de slingeruurwerken die alle in beweging houden. Alles beweegt zoals het in het echt ook doet.

Eise Eisinga geloofde dat je door kennis de wereld en de mensen beter kunt maken. ls ze beter begrijpen hoe de natuur werkt, hoeven ze niet zo bang meer te zijn. Daarom bouwde hij zijn planetarium. En dat is er nu nog steeds.

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

Page 33: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

Page 34: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

Nicolaus!

Copernicus

Page 35: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Woordzoeker zonnestelsel

WOORDEN IN WOORSZOEKER OMLOOPTIJD VAN PLANETEN OM DE ZON

ZONNESTELSELZONMERCURIUS 88 dagen VENUS 225 dagenAARDE 1 jaar, 365,2422 dagenMARS 2 jaarJUPITER 12 jaar SATURNUS 30 jaarURANUS 84 jaarNEPTUNUS 164 jaarPLUTO 248 jaarMAANPLANETEN

ASTROIDENGORDEL KUIPERGORDEL

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

Welke planeet is dit?

Page 36: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

Page 37: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Galileo Galilei deed zelf proeven en verwierp oude theorieën

In het jaar 1583 knielde een jonge student, Galileo Galilei (1564 -1642), in een kathedraal in de Italiaanse stad Pisa. Een kerkdienaar had juist een hangende olielamp aangestoken. Galilei keek op en zag de lamp heen en weer zwaaien aan het einde van de ketting. Hij merkte op dat, hoewel iedere slingering korter was dan de voorgaande iedere slingering toch even lang scheen te duren. De meeste mensen zouden hierin niets bijzonders gezien hebben, maar Galilei had de onderzoekende geest van een geleerde. Hij wilde overal het “waarom” van weten.

Hij voerde een reeks proeven uit, door een gewicht aan het einde van een touw te binden en dit heen en weer te laten slingeren. Toentertijd bestonden er nog geen nauwkeurige horloges en daarom gebruikte Galilei zijn regelmatige polsslag om de beweging van het slingerende gewicht op te meten. Hij merkte op dat ondanks het feit dat de boog telkens kleiner werd, deze toch even lang duurde.

Galilei had het principe van de slinger ontdekt. Dit principe is bekend als isochronisme, wat betekent: “eenheid van tijd” of “plaatsvinden met regelmatige tussenpozen” Bij latere proeven vonden andere geleerden dat de slingering een heel klein beetje korter duurde dan de voorgaande, door wrijving of weerstand van de lucht.

Desondanks wordt het principe van de slinger van Galilei op allerlei manieren gebruikt: om de beweging van de sterren te meten, en de klokken te controleren, bijvoorbeeld. Zijn studie over de slingering was het begin van onze moderne wetenschap van de dynamica, die zich bezigheoudt met de wetten van beweging en kracht.

Galilei studeerde af aan de universiteit van Pisa in 1588 en bleef daar om wiskude-onderricht te geven. Op 25-jarige leeftijd deed hij zijn tweede grote ontdekking; deze wierp een 2000 jaar oude traditie omver, hetgeen hem zeer veel vijanden opleverde.

In die dagen was de meeste zogenaamde wetenschappelijke kennis gebaseerd op de oude theorieën van de Griekse filosoof Aristoteles (384 - 322 v. Chr.). Hij werd nog steeds beschouwd als de grote meester van al het wetenschappelijke denken. Ieder die het niet eens was met een van de vele regels van Aristoteles, werd niet meer aangekeken.

Tweeduizend jaar geleden had Aristoteles gezegd dat zware voorwerpen sneller vallen dan lichte. Galilei was het hier niet mee eens. Volgens een bekend verhaal besloot hij een openbare demonstratie van zijn eigen theorie te geven. Hij nodigde zijn medeprofessoren uit boven op de scheve toren van Pisa te klimmen. Galilei nam een kanonskogel van 5 kilo en een bal van een halve kilo mee. Hij leunde over de reling en liet ze tegelijkertijd vallen. Tot ieders verbazing raakte beide ballen gelijktijdig de grond!

Of dit werkelijk zo gebeurd is of niet, Galilei had een heel belangrijk principe in de natuurkunde ontdekt: de snelheid van vallende lichamen is onafhankelijk van hun gewicht. Maar behalve dat bewees hij dat de ware geleerde iedere regel moest testen, in plaats van aan te nemen wat iemand anders hem vertelde. Gedurende 2000 jaar had iedereen geloofd wat Aristoteles beweerde over vallende lichamen, maar niemand had het onderzocht, tot Gallilei dit deed.

Nu kun je je Gallilei’s teleurstelling voorstellen toen zijn medeprofessoren, ondanks het feit dat ze het zelf gezien hadden, zeiden dat hij ongelijk had en doorgingen met het verkondigen van de oude theorie van Aristoteles. Zij bekritiseerden Galilei en eisten dat hij

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

Page 38: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

de universiteit zou verlaten. Tenslotte moest Galilei na drie ongelukkige jaren zijn ontslag aanbieden.

Gelukkig kwamen wel enkele vrienden hem te hulp en in 1592 werd hij professor aan de universiteit van Padua in Italië. Daar was hij in staat zijn proeven voort te zetten zonder lastig gevallen en bekritiseerd te worden.

In de jaren dat hij college gaf in Padua, leverde Galilei een groot aantal nieuwe wetenschappelijke theorieën en uitvindingen. Hij vond opnieuw de thermometer uit, die in de derde eeuw door een Griek was uitgevonden en daarna helemaal vergeten was. Zijn belangrijkste uitvinding was een telescoop, welk woord afgeleid is uit het Grieks en betekent “ver zien.” De telescoop van Galilei was niet de eerste, maar wel de beste die tot in die tijd gemaakt was. Hierdoor kon men voorwerpen die ver verwijderd zijn 33 maal groter zien dan met het blote oog.

Galilei was de eerste die een systematische studie van de hemel maakte met behulp van een telescoop. Hij zag dat de maan op de oppervlakte bergen en dalen had. Hij zag dat de maan en de planeten niet zelf licht gaven, maar dat zij het zonlicht weerkaatsen. Hij zag dat de Melkweg uit miljoenen kleine sterren bestond. Hij ontdekte de vier manen die om Jupiter draaiden.

Terwijl hij studeerde, begon hij de oude theorieën te verwerpen die zeiden dat de aarde het middelpunt van het heelal was, en dat de zon en de sterren om haar heen draaiden. Vele jaren voordien, in 1443 had de Poolse astronoom Copernicus zijn grote boek gepubliceerd, waarin hij verklaarde dat de zon werkelijk het middelpunt van ons heelal is en dat de aarde en de planeten zich om de zon bewegen. De theorie van Copernicus was door de Kerk veroordeeld en bijna vergeten, tot Galilei in het openbaar verklaarde dat hij het ermee eens was.

Galilei’s verklaring deed een storm van protest oplaaien. Verontwaardigde hoogwaadigheidsbekleders van de Katholieke Kerk veroordeelden de theorie van Copernicus opnieuw en verbanden alle boeken waarin hetzelfde beweerd werd (Copernicus was toen al meer dan zeventig jaar dood!). Galilei werd gedwongen aan Paus Paulus V te beloven dat hij de theorie van Copernicus niet zou handhaven, onderwijzen of verdedigen. Galilei gaf, tegen zijn zin, hieraan toe en ging als een teleurgestelde geleerde naar huis.

Maar omdat hij een echte geleerde was, voor wie de waarheid het belangrijkste op aarde was, kon Galilei zich onmogelijk erg lang stilhouden. In 1632 publiceerde hij een boek waarin hij zei dat Copernicus toch gelijk had en waarin hij zijn theorie uitvoeriger besprak.

Nu kwam hij pas goed in moeilijkheden ! Hij was openlijk in opstand gekomen tegen de regels van de Kerk. Dat was een ernstig misdrijf. Er waren wel mensen naar de brandstapel gestuurd die minder op hun geweten hadden. Hij werd ontboden om in Rome te verschijnen voor een machtige groep hoogwaardigheidsbekleders van de Kerk, die de Inquisitie genoemd werd. Als hij door de Inquisitie schuldig bevonden werd aan ongehoorzaamheid aan de regels van de Kerk, zou deze hem kunnen straffen door hem in de gevangenis te werpen, hem te martelen of ter dood te veroordelen.

Galilei was bijna zeventig jaar oud en zijn gezondheid was slecht toen het proces begon. Eerst zei hij dat hij niet schuldig was. Maar toen ze dreigde hem te martelen, gaf hij toe en

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

Page 39: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

zei hij dat hij ongelijk had om met Copernicus in te stemmen dat de aarde om de zon draaide. Hij voeg vergeving voor zijn dwaling.

De Inquisitie was toegevend voor de geleerde. In plaats van de doodstraf, veroordeelde zij hem de rest van zijn leven in gevangenschap in zijn eigen huisdoor te brengen. Het werd hem verboden meer proeven te doen of boeken te schrijven. Maar Galilei was uitdagend tot het eind. Hij ging door met zijn proeven en schreef nog twee heel belangrijke boeken voor hij stierf in 1642.

Nu wordt Galilei nog geëerd als een schitterende moedige geleerde, die veel bijdroeg voor de mensheid. Hij toonde de wereld dat geleerden vrij moeten zijn om oude ideeën te verwerpen en nieuwe aan te nemen en dat zij niet gebonden moeten zijn aan tradities of bijgeloof.

Zoals Galilei het stelde: “Vrij om vragen te stellen en vrij om te antwoorden”, moet het doel zijn van alle wetenschappen.

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

Page 40: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Maak de tekening van de astronoom en zijn telescoop af, en kleur deze

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

Page 41: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

galileo

galilei!

Page 42: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

telescoop

tele = ver

scoop = kijken

telescoop = ver kijken

www.goochelaar.biz

Page 43: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Christiaan Huygens, Nederlandse wetenschapper uit de Gouden Eeuw

Christiaan Huygens (1629 - 1695) zou eigenlijk diplomaat worden, iemand die namens de regering met andere landen mag onderhandelen. Maar eenmaal op school knutselde Christiaan liever met molentjes en zette hij zelfbedachte machientjes in elkaar.

Christiaan werd in 1629 geboren als tweede zoon van Constantijn Huygens. Zijn vader was dichter enadviseur van de prins van Oranje. Omdat hij wilde dat zijn zoons diplomaat werden, stuurde hij hen naar Leiden en Breda om rechten en oorlogskunde te studeren. Maar Christiaan vond wiskunde, natuurkunde en sterrenkunde veel interessanter. Als kind weigerde hij al Latijnse gedichten te schrijven. Liever keek hij wat voor kringen er in het water kwamen als hij er een stok in gooide.

Al jong schreef Christiaan met belangrijke buitenlandse geleerden over ingewikkelde vragen, bijvoorbeeld over wiskunde. Toen hij achttien was, schreef een Franse wetenschapper aan vader Constantijn: ‘Als hij zo doorgaat, wordt hij nog beter dan Archimedes.’ Dat was een belangrijke natuurkundige uit de tijd van de Romeinen. Vader Huygens heeft zijn zoon de rest van zijn leven ‘mijn Archimedes’ genoemd.

Christiaan woonde en studeerde in Engeland en in Frankrijk. In 1666 werd hij de eerste directeur van de Franse Wetenschappelijke Academie. Deze benoeming laat zien hoe belangrijk Huygens’ werk was en hoe waardevol zijn ideeën waren voor de wetenschap. Van 1681 tot aan zijn dood woonde hij afwisselend op het familiebuitenhuis Hofwijck in Voorburg en op het Plein in Den Haag.

Christiaan was een fan van Descartes. Dat was een wetenschapper die de basis legde voor de moderne filosofie. Een filosoof denkt na over alle dingen en problemen die er spelen in het leven. Een filosoof wordt ook wel een ‘wijsgeer’ genoemd.Huygens wilde niet alleen denken over alles wat al bekend was. Hij vond het belangrijk om zelf te experimenteren. Hij keek nauwkeurig om te zien wat er gebeurde. Dan omschreef hij waarom het zo gebeurde en daarna controleerde hij het. Deze nieuwe manier van met wetenschap bezig zijn, staat bekend als de Wetenschappelijke Revolutie.

Christiaan was met meer dan één ding bezig. Voor de wiskunde bedacht hij manieren om de grootte van een cirkel te berekenen. Voor de natuurkunde bestudeerde hij de val- en slingerbeweging. Met die kennis heeft hij in 1656 een slingeruurwerk gemaakt. Dat is een klok die werkt door de slinger die eraan hangt. Er was in die tijd nog geen elektriciteit, dus tijd meten ging heel anders dan nu. Dit is zijn bekendste uitvinding. Hij maakte en verbeterde ook klokken voor schepen. Deze zeeklokken moeten op een slingerend schip in volle zee altijd de goede tijd aangeven. Het kennen van de juiste tijd was heel belangrijk om te bepalen waar het schip precies was op zee.

Met zijn oudere broer Constantijn was Christiaan goed bevriend. Hij schreef veel met hem en samen maakten ze sterrenkijkers. Ze slepen de glazen lenzen ook zelf. Met zo’n kijker ontdekte Christiaan in 1655 dat de planeet Saturnus een maan heeft. Hij noemde hem Titan. Even later ontdekte hij ook dat Saturnus een ring heeft. Christiaan was trots op zijn ontdekkingen en schreef erover aan alle belangrijke sterrenkundigen in Europa.

Zie ook: Geschiedenis van Nederland in 50 vensters (pdf, 58 A4)

Klik voor video over Christiaan Huygens (Het Klokhuis)

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

Page 44: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

microscoop

micro = klein

scoop = kijken

microscoop = klein kijken

www.goochelaar.biz

Page 45: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Leg de microscoop en de telescoop met twee tangram-puzzels

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

microscoop: 14 puzzelstukken telescoop: 14 puzzelstukken

Page 46: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

microscoop!

doolhof

Page 47: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37te

le

sc

oo

pp

la

ne

te

n

ww

w.g

oochela

ar.

biz

Page 48: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Hoe Antoni van Leeuwenhoek met zijn microscoop bacteriën ontdekte

Antoni van Leeuwenhoek (1632 - 1723) was een rustige, kleine Hollander die een manifacturenwinkel in Delft bezat. Hij hield er een eigenaardige hobby op na. Hij bracht zijn vrije tijd door met het maken van vergrootglazen! In die dagen konden de beste geslepen lenzen, geslepen door de beste lenzenmakers, slechts tienmaal vergroten. Zij werden hoofdzakelijk gebruikt voor het lezen door mensen die slechte ogen hadden.

Maar Van Leeuwenhoek was niet tevreden met de lenzen die hij kocht. Hij was ervan overtuigd dat hij ze zelf veel beter kon maken. Overdag werkte hij hard in zijn winkel. Maar ‘s avonds spoedde hij zich naar huis en besteeddde vele uren aan zijn werktafel met het slijpen en polijsten van stukjes glas, niet groter dan een speldenknop.

Hij maakte honderden van deze kleine lenzen. Al doende werd hij hier heel kundig in en tenslotte kon hij lenzen maken, die een vlo zoveel kon vergroten dat zij 150 maal zo groot leek als zij in werkelijkheid was! Van Leeuwenhoek maakte gouden of zilveren lijstjes om zijn lenzen en soms bevestigde hij hieraan een handvat, zodat hij ze mee kon nemen en allerlei voorwerpen kon onderzoeken.

Toen bedacht hij iets beters Hij monteerde een lens op een lijst en plaatste er een spiegel onder, zodat het licht naar boven in de lens weerkaatst werd. Op een strookje helder glas tussen de lens en de spiegel plaatste hij hetgeen hij wilde onderzoeken: het oog van een vlieg, een peperkorreltje of een stukje huid. Het vergrootglas was nu een microscoop. Veertig jaar voor zijn geboorte had een andere Hollandse lenzenmaker een microscoop met twee lenzen gemaakt, maar de microscoop van Van Leeuwenhoek was veel beter en gemakkelijker te gebruiken.

Nu hij erin geslaagd was de beste microscoop te vervaardigen, kreeg Van Leeuwenhoek belangstelling om er dingen door te bekijken. Hij beschouwde zichzelf niet als een geleerde - maar toch bezat hij de weetgierigheid en het geduld van een geleerde. Hij keek door zijn vergrootglas naar visschubben, haren, poten van een vlo en zelfs stof.

Er ontsnapte haast niets aan zijn belangstelling. En hij bestudeerde alles heel zorgvuldig. Hij keek niet alleen maar naar één menselijke haar, hij bekeek er honderden. Pas toen hij er zeker van was dat alle haren op dezelfde wijze waren opgebouwd, maakte hij tenslotte een tekening van hetgeen hij zag en noemde dit “menselijk haar”.

In Engeland had in die tijd een groep bekende geleerden een club gevormd die de Royal Society genoemd werd. Enkele van de beroemdste leden waren de scheikundige Robert Boyle, de uitvinder Robert Hooke en de grote Isaac Newton. Een van Van Leeuwenhoeks vrienden in Delft was erelid van de Koninklijke Sociëteit, en hij stelde voor dat Van Leeuwenhoek moest schrijven naar de Engelse geleerden en hen vertellen wat hij gevonden had.

Van Leeuwenhoek was blij dat hij iemand had die hij in vertrouwen kon nemen, want de meeste mensen in Delft dachten dat hij niet goed bij zijn verstand was. De eerste brief die hij schreef had als titel: “Proeve van enige waarnemingen, gedaan door een microscoop, uitgedacht door de heer Van Leeuwenhoek, betreffende schimmel op huid, op het vlees etc., de angel van een bij, etc., etc.”

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

Page 49: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

De geleerde heren van de Koninklijke Sociëteit hadden grote belangstelling en vroegen of hij meer wilde schrijven wanneer hij nieuwe ontdekkingen gedaan had. In de volgende vijftig jaar ontvingen zij honderden lange, uitvoerige brieven van de kleine Hollandse lenzenmaker.

Toen kwam de belangrijkste dag in het leven van Van Leeuwenhoek. Hij kwam op de gedachte een druppel regenwater op het glasplaatje van zijn microscoop te leggen. Hij kon niet weten dat hij hiermee op het punt stond een van de belangrijkste ontdekkingen in de geschiedenis te doen. Want daar zag de verbaasde Van Leeuwenhoek tientallen “kleine beestjes”, zoals hij ze noemde zwemmen en krioelen in dat druppeltje water. Ze waren zo klein, zei hij, dat je er een mijoen kon zetten op een korrel grof zand!

Deze kleine winkelier was de eerste man in de geschiedenis die microben, bacteriën en eencellige diertjes gezien heeft. Eens zou zijn ontdekking de hele loop van de medische wetenschap veranderen en de geleerden en dokters in staat stellen diagnoses over ziekten op te stellen, ziekten te behandelen en zelfs ziekten, die door bacteriën veroorzaakt worden, te voorkomen.

Nu zou Van Leeuwenhoek heel gemakkelijk de conclusie hebben kunnen trekken dat microben vanuit de hemel in regenwater vielen. Maar een echte geleerde wil bewijzen zien. Hij maakte een bord zorgvuldig schoon en ving helder regenwater op. Hij onderzocht dit onder zijn microscoop en vond er geen bacteriën in. Maar nadat er enkele dagen stof op het bord met regenwater gevallen was, vond Van Leeuwenhoek duizenden “kleine gedierten”.

Dat was nog niet genoeg voor de vastbesloten Hollander. Hij onderzocht water van plassen, dakgoten, meren, rivieren en overal waar hij het maar vinden kon. En na wekenlange studie kwam hij tot een conclusie. Microben zijn overal om ons heen, zei hij. Zij komen met stofdeeltjes mee naar beneden. En hij had gelijk.

Van Leeuwenhoek ging door met van alles te bekijken door zijn prachtige lenzen. Op een dag prikte hij in zijn vinger en vol nieuwsgierigheid onderzocht hij een druppel bloed. Zodoende was hij de eerste die rode bloedlichaampjes zag en beschreef. Dit zijn hele kleine cellen die in het bloed zweven en het zijn rode kleur geven.

Hij schraapte een laagje aanslag van zijn tanden en ontdekte dat het ook vol met bacteriën zat. Toen deed hij een heel interessante ontdekking. Nadat hij heel warme koffie gedronken had, waren bepaalde soorten bacteriën niet meer levend. Dit was het eerste bewijs dat hitte bacteriën kan doden, en dit leidde tot het zuiveringsproces dat wij kennen als “sterilisatie”.

Eens keek hij naar de staart van een klein visje en zag voor de eerste keer de kleine bloedvaten die het bloed van de slagaderen overbrengen naar de aderen. Deze bloedvaten zijn zo nauw dat men ze haarvaten noemt. De geleerde William Harvey (1578 - 1657) ontdekte dat ons bloed van ons hart wegstroomt door onze slagaderen en naar het hart door onze aderen. Maar hij wist niet hoe het bloed van de slagaderen in de aderen kwam. Van Leeuwenhoek beantwoordde deze vraag voor hem !

Van Leeuwenhoek bleef zijn bevindingen schrijven naar de Royal Society in Engeland Wanneer zij zijn verslagen ontvingen, probeerden zij zijn proeven na te doen. In 1680 waren zij zo doordrongen van zijn genialiteit, dat zij hem erelid van hun exclusieve sociëteit maakten.

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

Page 50: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Van Leeuwenhoek werd, tot zijn ongenoegen, een beroemd man. Hij kreeg voorname gasten zoals de tsaar van Rusland, Peter de Grote, en de koningin van Engeland. Iedereen wilde door zijn beroemde microscoop kijken. Maar hij gaf er de voorkeur aan alleen gelaten te worden, zodat hij kon werken.

Hij was bijna tachtig jaar toen hij een van zijn opziendbarendste ontdekkingen deed. Hij bestudeerde mossels die in de grachten van Delft leefden. Hij hield er één verscheidene dagen in een glas water en tot zijn verbazing merkte hij op dat de bacteriën uit het water haar gingen opeten. Zo toonde van Leeuwenhoek de wereld dat microben of bacteriën nuttig kunnen zijn, doordat zij ongewenst afval en vuilnis kunnen vernietigen.

Tenslotte schoof Antoni van Leeuwenoek op 91-jarige leeftijd zijn microscoop terzijde en sloot zijn ogen voorgoed. Ofschoon hij een eenvoudig man was, zonder wetenschappelijke opleiding en opvoeding, werd hij door zijn doorzettingsvermogen een groot pionier in de wetenschap van de bacteriologie.

Bron: ‘Beroemde geleerden; uit de ‘Hoe en waarom’-serie.

KLIK VOOR VIDEO OVER ANTONI VAN LEEUWENHOEK

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

Page 51: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Invuloefening: tekst van Jan Paul Schutten over bacteriën

B_cteriën z_jn al in je lic_aam sin_s je ge_oorte. To_n je n_g _aar ne_ u_t de b_ik v_n je m_eder w_s ha_ je ze no_ nie_, ma_r ze k_amen v_a de mo_dermelk je lic_aam bi_nen. Da_r vorm_en ze al s_el e_n flin_e ko_onie en sinds_ien he_ je de_e pie_kleine met_ezellen in je lij_. altij_ in pre_ies de ju_ste hoe_eelheid, ten_ij je _iek ben_. Z_l ik je e_ns a_n je be_oners voorst_llen?

H_t pa_toffeldi_rtje is al kl_in, m_ar ba_teriën zij_ _og _eer ee_ st_k kle_ner en niet_ger. Ze s_aan ni_t voo_ nie_s op de me_ukaart v_n h_t pantof_el_iertje. V_n bi_nen zij_ ze e_n so_rt bak _aar zo nu en d_n bal_en m_t de s_eheid va_ e_n vuu_pijl do_rheen _chieten. Bact_riën z_jn er in a_lerlei _ormen: ron_, spiraal_ormig, als s_aafje, in de _orm v_n e_n ko_ma of e_n drui_entros en m_t en zond_r staart_e. Da_ st_artje n_emen we e_n f_agel en ze kun_en er zo’n honder_duizend k_er per minu_t mee ron_draaien. H_t is e_n soor_ _otortje waa_mee ze zic_ voor_bewegen. Zo’n flag_l zit a_leen véé_ in_ewikkeld_r in e_kaar d_n ee_ doo_ me_sen gebou_de m_tor. D_s o_k zul_e min_scule we_entjes z_jn knap_er gebouw_ da_ all_s wa_ de sl_mste tec_neuten op de un_versiteit kunne_ ontwikkelen.

B_cteriën kom_n over_l v_or op a_rde. En da_ al sin_s he_ _egin v_n he_ le_en op on_e p_aneet. Ze zij_ de suc_esvolste _evende _ezens. O_eral wa_r je _ijkt zi_ten ze. Je _iet ze allee_ nie_, be_alve a_s er mil_arden op een klu_tje zit_en. Maa_ je _unt ze we_ proe_en: ze zitte_ volo_ in zuurko_l, yog_urt en be_orven _elk en ze zorg_n voo_ di_ zur_ s_aak. _acteriën ko_en zove_l voo_, da_ h_t moe_lijk is om ze níé_ teg_n te k_men.

Goe_e bacte_iën _ouden je in l_ven, _aar de _erkeerde ba_teriën in je lic_aam ku_nen j_ist d_delijk zij_. Da_rom _oeten op_ratiekamers zorg_uldig sc_oongemaakt wo_den en d_agen de a_tsen spe_iale bacteri_vrije kle_ing. al_ ze in di_ kled_ng e_n boo_je zo_den e_en in de _antine of de bu_tenlucht, zat_n ze al _eteen o_der de b_cteriën en zo_den ze andere k_eren a_n moet_n. A_s ie_and in zo’n o_eratiekamer ee_ bee_je slord_g is, ku_nen bacte_iën de _uimte bi_nenkomen - en b_nnen e_n pa_r m_nuten kru_pen er d_n w_er _eer bacteriën _ond d_n er le_ters in dit bo_k sta_n. Bact_riën z_jn zo s_erk da_ het bij_a onmo_elijk is om ze lan_durig u_t te s_hakelen. Er zij_n zel_s bacte_iëen di_ ee_ rui_tereis van lan_er da_ ee_ ja_r ku_nen o_erleven a_an de b_itenkant va_ ee_ rak_t.

Bron: pagina 21 van HET RAADSEL VAN ALLES WAT LEEFT

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

Page 52: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Minuscule mirakels. Gedeelte uit HET RAADSEL VAN ALLES WAT LEEFT

Jij bent een wonder, het pantoffeldiertje is een wonder en de sokken van Jos Grootjes uit Driel - nou ja, niet die sokken zelf, maar de bacteriën die erin leven. Want álles wat leeft is een wonder. Ga maar eens na. Kun je van iets doods iets levends maken? Kun je bijvoorbeeld een levende plant maken van legostenen? Nee natuurlijk.

Atomen zijn net zo morsdood als legostenen, en toch wemelt het al miljoenen jaren op deze planeet van leven dat uit die levende atomen is opgebouwd. Dat is toch een wonder? Het kan nog gekker.

Jij denkt misschien dat ik dit boek in mijn eentje heb zitten schrijven. Dat klopt maar half. Ik heb namelijk zo’n anderhalve kilo bacteriën in mijn lichaam zitten, zonder wie dit boek nooit was verschenen ....Want als die kleine wezentjes daar niet zaten, zou ik namelijk heel snel doodgaan.

De bacteriën zetten het voedsel in mijn lichaam om in energie en breken stoffen af; wat overblijft moet mijn lichaam uit. Ze zijn dus heel nuttig. Daarom heb jij er zelf ook aardig wat. Alleen al op de punt van je neus zitten er bijvoorbeeld zo’n ten miljoen. Op de top van je grote teen ook, net als op elke andere vierkante centimeter op je huid. Maar de meeste vind je in je lichaam.

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

Page 53: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

Page 54: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Doolhof met uitspraak over het pantoffeldiertje

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

Page 55: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Waarom moeten we applaudiseren voor het pantoffeldiertje?

Laten we met zijn allen even applaudiseren voor het pantoffeldiertje. Voor wíé? Voor het pantoffeldiertje, een beestje dat nog kleiner is dan het puntje op deze i. Maar waar moeten we dan voor klappen? Waarom is dit diertje zo bijzonder? Het wezentje heeft een juichend applaus verdiend gewoon omdat het leeft. Dat is knapper dan je denkt. Ik zal je vertellen waarom.

De Deense professor Hendrik Scharfe heeft zichzelf nagebouwd als robot. Als de professor en zijn robot bij elkaar zijn, moet je twee keer kijken voordat je ziet wie de mens is en wie de machine. Die robot kan op dit moment trouwens nog helemaal niet zoveel. Hij kan een beetje bewegen en vooral heel goed op zijn maker lijken. Maar verder kan hij niets. Niet eens praten. Toch eet ik een hele zak konijnenvoer op als er in de verre toekomst geen robot komt die precies op de mens lijkt, die intelligente antwoorden geeft op je vragen en die zelfs met je kan voetballen. Maar een pantoffeldiertje maken? Dat is duizenden keren moeilijker.

Het kleine pantoffeldiertje kan maar heel weinig. Het zwemt een beetje, met minuscule haartjes, waarmee het schoolslag doet. Het kan smerig slootwater drinken en de bacteriën opeten die daarin zitten. Het kan dat water weer uitplassen - nou ja, plassen, het lijkt meer op zweten. Het kan seks hebben met een ander pantoffeldiertje. Het kan zichzelf delen, zodat er ineens twee pantoffeldiertjes zijn. En verder kan het eh ... bijna niets.

Het pantoffeldiertje kan misschien minder dan de robot van professor Scharfe, maar het kan één ding dat een machine nooit zal kunnen: doodgaan. Natuurlijk, een robot kan kapot gaan, maar dat is wat anders. Iets dat kapot is kun je vaak nog repareren. Iets dat dood is kun je niet meer tot leven wekken. Leven is bijzonder, ook al hebben er inmiddels triljoenen wezens op aarde geleefd.

Het pantoffeldiertje leeft en een robot niet, dat is het grootste verschil. Maar er zijn ook overeenkomsten. Eén daarvan is dat ze allebei van dode dingen zijn gemaakt. Alles wat je ziet - en zelfs alles wat je niet ziety - is uit atomen en moleculen opgebouwd. Dat zijn heel kleine bouwsteentjes, waar alles in het heelal van gemaakt is. Van pantoffeldiertjes tot bomen, sterren, planeten, zakken konijnenvoer, oom Henk, komkommers, de stinksokken van Jos Grootjes uit Driel, wolken, slagroomtaarten en robots.

Ja, zelfs Lady Gaga bestaat uit atomen. En die atomen zijn allemaal hartstikke dood. Net zo dood als een baksteen, een bergje klei of een legosteentje. Hoe kan er uit al die dode atomen dan toch leven ontstaan? Waar komen pantoffel-diertjes vandaan? Waar komen wij mensen vandaan? Is er nog leven mogelijk in het heelal? Dat kun je allemaal lezen in het boek:

HET RAADSEL VAN ALLES WAT LEEFT

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

Page 56: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

pa

nto

ff

el

die

rtj

e

Page 57: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Isaac Newton werd het grootste genie aller tijden genoemd

Bijna iedereen heeft het bekende verhaal gehoord hoe Isaac Newton de wet van de zwaartekracht ontdekte, terwijl hij onder een appelboom zat. In tegenstelling tot veel historische legenden, is dit werkelijk zo gebeurd. Een appel viel van de boom en raakte hem bijna op het hoofd.

Omdat hij een geleerde was, begon hij zich onmiddellijk vragen te stellen. Waarom viel de appel naar beneden en niet naar boven? Als appels en andere voorwerpen naar beneden vallen, waarom valt de maan dan niet naar beneden? Toen Newton verscheidene jaren later antwoorden op deze vragen gevonden had, was hij in staat een formule op te schrijven waarin hij de wet van de zwaartekracht die het heelal beheerst, uitlegde.

Toen was Isaac Newton 23 jaar oud, hij werd geboren in hetzelfde jaar dat Galilei stierf. Hij was vierdejaars student aan de Cambridge Universiteit in Engeland. Maar door de pestepidemie werden duizenden mensen gedood en werden scholen en universiteiten gesloten en de studenten naar huis gestuurd.

Newton ging naar zijn geboorteplaats in Lincolnshire. Gedurende 18 maanden gedwongen vakantie bracht hij meer tot stand dan de meeste geleerden in hun hele leven. Hij begon de wet van de zwaartekracht te onderzoeken. Hij was de grondlegger voor de differentiaal- en integraalrekening, een nieuwe rekenmethode. Hij maakte een intensieve studie van licht en kleuren. Hij ontdekte de wetten van de getijden. Hij formuleerde bepaalde wetten over de beweging die later de grondslag werden voor een nieuwe wetenschap, de mechanica. En dit allemaal in anderhalf jaar! We zien nu duidelijk waarom Newton het “grootste genie van alle tijden” genoemd werd.

Maar laten we teruggaan naar die vallende appel. De voegere geleerden wisten dat voorwerpen naar de aarde toe vielen, omdat zij door een kracht in de aarde, de zwaartekracht, aangetrokken werden. Maar Newton was niet tevreden met deze verklaring.

Hij vond dat de aarde niet het enige voorwerp is dat een zwaartekracht heeft. Het bestaat bij alle voorwerpen, groot of klein. De wet van de zwaartekracht werkt altijd op alle dingen. Door de kracht van de aardse zwaartekracht val je naar beneden op de aarde wanneer je struikelt, en daardoor vlieg je niet omhoog wanneer je wandelt. De aantrekkingskracht van de zon werkt op de aarde en daardoor vliegt deze niet de ruimte in terwijl ze om de zon wentelt.

Zoals Newton later in zijn grote boek, Principia, zegt: “Ieder stoffelijk deeltje in het heelal wordt aangetrokken door ieder ander stoffelijk deeltje in het heelal”. Hij ging verder met te zeggen dat de hele wereld door deze kracht bijeengehouden wordt, en dat de kracht afhankelijk is van de afmeting van de voorwerpen en de afstand ertussen. Deze kracht kan nauwkeurig worden berekend door de wiskundige formules van Newton te gebruiken.

Toen de grondslagen eenmaal ontdekt waren, konden de mensen in alle wetenschappen grote vorderingen maken. Astronomen konden de massa bepalen van de zon en de planeten en hun bewegingen voorspellen. Aangezien ze wisten dat de aantrekkingskracht van de zon en de maan getijden veroorzaakten in de aardse zeeën, konden ze voorspellen wanneer het eb en vloed zou zijn en hoe hoog die zouden zijn.

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

Page 58: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Omdat de zwaartekracht de oorzaak is dat voorwerpen bewegen, vond Newton dat hij de zwaartekracht niet goed kon uitleggen zonder de beweging te verklaren. Dit deed hij met zijn wetten van beweging - drie grote wiskundige formules die een verklaring geven van de krachten die voorwerpen laten bewegen, de krachten die maken dat voorwerpen ophouden te bewegen, en de richting en de sterkte van de bewegingen bepalen.

Toen hij nog op vakntie ging was bij zijn moeder op de boerderij, ging de aandacht van Isaac Newton naar het nysterie van het licht. Hij hield een driehoekig stuk glas, een prisma genaamd, zó dat een straal zonlicht erdoorheen kon schijnen. Hij ontdekte dat de witte lichtstralen gebogen werden in stralen van zeven verschillende kleuren. Dit zijn de kleuren van de regenboog en worden het spectrum genoemd : rood, oranje, geel, groen, blauw, indigo en violet.

We moeten niet vergeten dat Newton deze belangrijke ontdekkingen in een periode van 18 maanden deed. Hij publiceerde ze niet onmiddellijk, want er moest nog veel uitewerkt worden. Zoals alle ware geleerden wilde hij er eerst zeker van zijn dat hij gelijk had, vóór hij zijn ontdekkingen ging publiceren. Toen de pestepidemie eindelijk voorbij was, ging hij naar Cambridge terug om verder college te lopen en om zijn proeven voort te zetten.

Newton beseedde nog drie jaar met onderzoekingen over de aard van het licht. Hij deed ontdekkingen die van groot belang bleken te zijn voor de optische wetenschap, die zich bezighoudt met licht en het gezichtsvermogen en het maken van lenzen voor brillen, telescopen en microscopen.

Hij vond de eerste telescoop uit die licht van een spiegel terugkaatste, in plaats van het door een lens te laten gaan. De telescoop van Newton had een spiegel van 2,5 cm. Op het ogenblik heeft men in de universiteit van Palomar in Californië en reflecterende telescoop met een speigel van 5m, die volgens het oorspronkelijke principe van Newton is gebouwd.

Vervolgens keerde de grote man zich weer tot hetgeen zijn grootste belangstelling had, de studie van de zwaartekracht en de beweging. Hij besteedde bijna twintig jaar aan het beproeven, bewijzen en verbeteren van zijn vroegere theorieën. Pas in 1687, toen hij 45 jaar oud was, publiceerde hij tenslotte zijn wet van de zwaartekracht en drie wetten van beweging in zijn Principia. Dit boek gaf zoveel nieuwe wetenschappelijke kennis, dat het de wereld voorgoed veranderde.

Als waardering voor zijn werk gaf de Britse regering hem in 1696 een betrekking aan de Koninklijke munt. Drie jaar later werd hij hier directeur van, een betrekking die hij de rest van zijn leven behield. Datzelfde jaar werd hij lid van de Franse Academie van wetenschappen - een grote eer voor een Engelsman.

In 1703 werd hij president van de Britse Koninkljke Sociëteit. En in 1705 was hij de eerste Britse geleerrde die in de adel stand verheven werd. Vanaf die tijd was hij Sir Isaac Newton.

Newton werd 85 jaar oud. Toen hij stierf, werd hij begraven in de Westminster Abbey in Londen, te midden van de meest geëerde namen in de geschiedenis van Engeland.

Bron: ‘Beroemde geleerden; uit de ‘Hoe en waarom’-serie.

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

Page 59: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

Page 60: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

isaac!

newton

Page 61: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

ap

pe

lr

eg

en

boo

g

Page 62: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Doolhof: Wat zei Sir Isaac Newton over zijn grote ontdekkingen ?

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

Page 64: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Rebus: Wat zei Sir Isaac Newton over de kennis van de mensheid ?

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

Page 66: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Gelijktijdige uitvindingen en meervoudige ontdekkingen

Uit de geschiedenis van wetenschap en techniek blijkt dat wetenschappelijke ontdekkingen en technische uitvindingen heel vaak gelijktijdig plaatsvinden. Onderzoekers en uitvinders die elkaar helemaal niet kennen komen min of meer tegelijkertijd onafhankelijk van elkaar met dezelfde resulaten naar buiten. Mensen die werken bij octrooibureaus zijn vertrouwd met dit bijzondere verschijnsel van de gelijktijdige ontdekking, dat in het Engels bekend staat als simultaneous inventions en als multiple discoveries.

Hier is sprake van een bijzondere vorm van synchroniciteit. De term synchroniciteit is in 1930 geïntroduceerd door de bekende Zwitserse psychiater Carl Gustav Jung. Daarmee wordt bedoeld dat twee of meer gebeurtenissen min of meer gelijktijdig optreden in een voor de betrokkene zinvol verband, zonder dat er sprake is van een duidelijk oorzakelijk verband.

Een van de eerste uitgebreide studies naar het verschijnsel van meervodige ontdekkingen is gedaan door William Ogburn and Dorothy Thomas. in 1922 publiceerden ze een lijst van 148 wetenschappelijke ontdekkingen die binnen dit patroon vallen. Voorbeelden daarvan zijn:

- Newton en Leibniz ontwikkelden onafhankelijk van elkaar infinitesimaalrekening- niet alleen Charles Darwin, maar ook Alfred Russel stelde een evolutietheorie op- drie wiskundigen introduceerdeen decimale breuken- zuurstof werd ontdekt door de Brit Joseph Priestley en de Zweed Carl Wilhelm Scheele- logaritmen werden utgevonden door John Napier and Henry Briggs in het Verenigd

Koninkrijk Britain en door Joost Bürgi in Zwitserland

Heel bekend is ook dat de boekdrukkunst in Duitsland is uitgevonden door Johannes Gutenberg en in Nederland door Laurens Janszoon Koster en in Vlaanderen door Dik Martens.

In haar boek Big magic, de kunst van een creatief leven gaat Elizabeth Gilbert op een intersaante wijze in op onder andere dit fenomeen. Hieronder volgt een citaat uit dat boek.

Hier is geen logische verklaring voor. Hoe kan het dat twee mensen die nog nooit van elkaars werk hebben gehoord tot dezelfde wetenschappelijk conclusie komen? Toch gebeurt het vaker dan je zou denken. Toen de negentiende-eeuwse Hongaarse wiskundige János Bolyai de niet-Euclidische meetkunde uitvond, drong zijn vader er bij hem op aan zijn bevindingen onmiddellijk te puliceren voordat iemand anders op hetzelfde idee kwam. ‘Als de tijd ergens rijp voor is doet datgene zich op verschillende plekken voor, net zoals aan het begin van het voorjaar de viooltjes opkomen,’ zei hij.

Gelijktijdige ontdekkingen doen zich ook buiten het domein van de wetenschap voor. In de zakenwereld bijvoorbeeld weet men dat een nieuw idee ‘rondwaart’, door de atmosfeer zweeft en dat de eerste persoon of onderneming die het in de kladden weet te grijpen dus ook meteen een voorsprong op de concurrentie heeft. Soms probeert iedereen het tegelijk te pakken te krijgen en verdringt men elkaar om het hardst om maar vooral de eerste te zijn. (Zie de opkomst van de personal computers in de jaren negentig.)

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

Page 67: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

In mijn ogen is gelijktijdige ontdekking gewoon een kwestie van inspiratie die zich probeert in te dekken door op meer dan één paard te wedden, die aan de knoppen draait, die twee kanalen openhoudt. Dat mág de inspiratie ook doen als hij dat wil. Inspiratie mag zelfs doen waar hij zin in heeft en hoeft nooit aan wie dan ook zijn motieven te verklaren. Uiteindelijk zijn het allemaal gewoon viooltjes die uit de gond opkomen.

Maak je er niet druk over dat deze vreemde toestand zo irrationeel en onvoorspelbaar is. Geef je eraan over. Zo is het bizarre, bovennatuurlijke contact van een creatief leven nu eenmaal. Er is geen sprake van diefstal; er is geen sprake van eigendom; er is geen sprake van tragedie; er is geen sprake van een probleem. Daar waar inspiratie vandaan komt bestaan geen tijd en ruimte, en ook geen competitie, geen beperkingen.

Daar bestaat alleen de vasthoudenheid van het idee zelf, dat weigert te stoppen met zoeken tot het een al net zo vasthoudende medewerker heeft gevonden. (Of meerdere medewerkers, zoals soms gebeurt).

Benut die vasthoudendheid. Benut die zo open, vol vertrouwen en toegewijd als je maar kunt. Zet je met heel je hart in, want ik beloof je dat je, als je dag in dag uit aan het werk gaat, misschien het geluk hebt dat je zomaar op een ochtend plotsklaps gaat bloeien.

KLIK HIER VOOR HET BOEK BIG MAGIC, DE KUNST VAN CREATIEF LEVEN

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

Page 69: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

loofboom

www.goochelaar.biz

Page 70: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

water

www.goochelaar.biz

Page 71: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Werktuigen van mensen en van dieren, hoe de mens een uitvinder werd

In het begin is de mens nooit opzettelijk uitvindingen gaan doen. De eerste uitvindingen kwamen bij toeval, of men kwam ertoe omdat men het zware leven wat wilde verlichten. De eerste uitvindingen waren eenvoudige werktuigen - voorwerpen om mee te snijden, te hameren, te graven of te gooien; deze werkrtuigen vormden een soort “verlengstuk” van de hand.

Veel later ging men ook uitvindingen doen die de ogen, de oren en benen hielpen; uiteindelijk leerde men zelfs in machines te vliegen. Maar het begin - misschien wel een miljoen jaar geleden - kon de primitieve mens alleen maar stenen en stukken hout zodanig bewerken, dat hij met zijn toch al vaardige handen nog meer kon doen.

De mens was niet de eerste die werktuigen gebruikte. Er bestaat een wesp die een steentje als stamper gebruikt om het zand boven het “nest” aan te stampen. Op de Galapagos-eilanden leeft een vink die met de stekel van een cactus insecten uit spleten van bomen haalt; de stekel dient als hefboom. In Engeland kan met een specht zien die een spleet in een boomtak met met een dennekegel als wig openhoudt. De zeeotter hamert met een steen op schelpen om deze stuk te maken. En apen gebruiken soms stokken en stenen als hefboom of werktuig.

Het grote verschil tussen de mens en de dieren die werktuigen gebruiken, is dat de dieren alleen hun instinct volgen, zodat de verschillen die bij volgende generaties kunnen optreden, heel klein zijn, terwijl de mens kan leren.

Bovendien worden de werktuigen die dieren nodig hebben door hen gevonden. De mens maakt zijn werktuigen. Hij is er zich van bewust wat voor gebruik er van een werktuig gemaakt kan worden en hij probeert er een te maken dat aan zijn verwachtingen beantwoordt. En niet alleen maakt hij werktuigen; hij probeert ze ook te verbeteren.

De prehistorische mens sloeg doelbewust stukjes van van een steen, tot hij een hamerkop of een mes had. Hij sleep het uiteinde van een stok om een speer te krijgen en hij bond een handvat aan een stenen werktuig Door het vlechten van gras werden matten gemaakt, emn men leerdevuur te maken.

De mens gng zich wijden aan het vinden van middelen om het leven gemakkelijker te maken , om zich te beschermen en om zich te vermaken. Nooit nam hij genoegen met zijn omgeving zoals deze was. ; zelfs tegenwoordig proberen we voortdurend deze te veranderen, te beheersen en dienstbaar aan ons te maken. Zo werd de mens een uitvinder. Honderden miljoenen jaren hebben de dieren het leven genomen zoals het was, en dat doen ze nog steeds, maar in de tijd van ongeveer een miljoen jaar dat de mens bestaat, heeft hij zijn verhouding tot de natuur geheel veranderd.

De mesn heeft duizenden uitvindingen gedaan, maar slechts een klein deel darvan is werkelijk elementair. Elementaire uitvindingen zijn die welke onze levenswijze belangrijk veranderen. Er is een wezenlijk verschil tussen de uitvinding van een verbeterde hamer en die van het wiel of het buskruit. Uitvindingen zoals de laatste hebben de ontwikkeling van de mens in een heel andere richting geleid.

Bron: Belangrijke uitvindingen, ‘Hoe en waarom’-serie

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

Page 72: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

De ontdekking en het gebruik van vuur

De mens heeft het vuur niet niet uitgevonden; hij heeft geleerd hoe hij het kon gebruiken. Deze ene ontdekking heeft er meer toe bijgedrtagen om hem boven een dierlijk bestaan te verheffen dan alle andere uitvindingen en ontdekkingen. Het vuur was het eerste middel waardoor de mens zich mindner afhankelijk van zijn omgeving maakte. Het werd de grondslag van de hele latere techniek en ook nu is vuur in de techniek geheel onmisbaar.

Vuur is een verschijnsel dat veel voorkomt in de natuur. Vulkaanuitbarstingen en bliksemstralen brengen op natuurlijke wijze vuur voort. De primitieve mens, die helemaal door de natuur omringd was, kon dit ontstaan van vuur uitstekend waarnemen. Hij zag ook dat het gevolg ervan vernietiging was. Maar het is hem natuurlijk ook opgevallen dat het vuur warmte en licht geeft; zo ging hij deze vlammende duivel temmen om zijn goede eigenschappen voor verschillende doeleinden te kunnen gebruiken.

Het eerste was verwarming. Daar de mens geen beschermende vacht heeft, was het vuur zeer nuttig in de lange winternacht. Als het vuur werd aangelegd onder een overhangende rots of grot, verspreidde het een aangename warmte. Maar het gaf ook licht, zodat men ook als het donker was, iets kon doen.

Waarschijnlijk hebben de eerste kunstenaars in de geschiedenis bij het licht van het vuur de ptachtige schilderingen in de prehistorische grotten gemaakt. dit licht stelde de vrouwen in staat kleren te maken, terwijl de mannen hun wapens vervaardigden. Het vuur sloot koude en duisternis buiten en de mens had zich voor het eerst in de geschiedenis een tehuis voor zijn gezin geschapen.

Het vuur speelde nog een belangrijke rol. Alle wilde dieren, dus ook die welke een gevaar voor de mens vormden, waren doodsbang voor de hete vlammen die hun vacht schroeiden, hen pijn dedenen hen zelfs konden doden. Zo was het vuur misschien het eerste verdedigingswapen van de mens.

Wij vinden het tegenwoordig heel gewoon als we vuur gebruiken dat ons warmte levert om eten te koken, maar het zal zeker heel lang geduurd hebben voordat de primitieve mens het vuur daarvoor leerde gebruiken.

De mens is het vuur altijd blijven gebruiken. Tegenwoordig kan vuur op vele manieren gebruikt worden, maar bij het koken, het maken van aardewek en het smelten van metalen gebruiken we het vuur nog steeds op dezelfde manier als de primitieve mens dat deed. We gebruiken gas om onze huizen te verwarmen, en met behulp van zeer warme, door elektriciteit veroorzaakte vonken komt de brandstof in benzine- en dieselmotren tot ontbranding. Ook begint de mens te leren hoe hij de warmte van het allerwarmste “vuur”, de zon, veel nuttig werk kan laten doen.

KLIK VOOR VIDEO OVER VUUR MAKEN

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

Page 73: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

De uitvinding en het gebruik van het wiel

Een wiel dat om een as draait, lijkt een eenvoudige uitvinding, maar toch is het waarschijnlijk een van de vernuftigste die de mens ooit heeft gedaan. Meer dan dat: het wiel veroorzaakte een ware revolutie.

Niemand weet wie het wiel heeft uitgevonden. Het is een uitvinding die geleidelijk tot stand kwam: stap voor stap in een heel lange periode, werd zij gedaan. Zij was het resultaat van het werk van vele mensen, vele beschavingen en vele proefnemingen. Het was dus niet zomaar een geniale inval in de geest van één enkele uitvinder, maar de uitkomst van het werk van vele eeuwen, gedaan door een aantal uitvinders. Deze uitvinding leidde tot een grotere beweeglijkheid van de mens.

Het wiel verscheen in vele streken en in vele vormen in de landen rondom de Middellandse Zee. Als we de ouderdom van het wiel vergelijken met de ouderdom van de mensheid, is het nog maar heel jong. De eerste echte wielen verschenen niet meer dan 5.000 tot 6.000 jaar geleden; waar zij ook ontstaan zijn, zij verspreidden zich snel over een groot gebied.

De geschiedkundigen weten ons te vertellen dat de eerste voertuigen met wielen strijdwagens waren. In ongeveer 3500 voor Christus trokken Soemeriërs door het rustige landschap met hun logge stijdwagens.

In de hele geschiedenis van de mens hebben vele uitvindingen versterking van de macht in tijd van oorlog tot gevolg gehad, maar ook voor vreedzame doeleinden zijn de uitvindingen altijd van het grootste belang geweest. Zo was het voertuig op wielen voor de boer een ware zegen. De primitieve sleden werden vervangen door wagens, die door de ossen veel gemakkelijker getrokken konden worden.

De boerenwagen was maar een heel eenvoudige uitvinding maar hij droeg bij aan de opkomst van steden. Nu het veel gemakkelijker was geworden de landbouwpoducten over land te vervoeren, ontstonden er centrale markten in de dorpen. Op zo’n markt kon men weldra een handel in allerlei koopwaar vinden; het werd een centrum waaromheen een stad kon uitgroeien.

We kunnen gerust zeggen dat de hele techniek óf zich uit het wiel heeft ontwikkeld, óf van het wiel in een of andere vorm afhankelijk is. We hoeven alleen maar te denken aan de vele machines en machineonderdelen waarbij wielen of wieltjes gebruikt worden, of die gemaakt zijn met behulp van machines waarbij wielen te pas kwamen.

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

Page 74: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

De uitvinding en het gebruik van de stoommachine

De stoommachine was de eerste onafhankelijke krachtbron van de mens. Hierdoor was de mens niet langer afhankelijk van de windkracht voor zijn schepen en windmolens, en hij was ook niet langer aangewezen op de waterkracht bij zijn watermolens. De kracht van de stoommachine kan door de mens op elk willekeurig moment worden benut.

Het principe van de stoommachine dateert al uit de eerste eeuw. Heron van Alexandrië (10 – 70) bouwde als eerste een werkende stoommachine. Het duurde het begin van de achttiende eeuw voordat er een stoommachine werd ontworpen voor een praktische toepassing. De Britse mijnbouwkundige ingenieur Thomas Newcomen (1663 – 1729) kwam toen met een stoommachine die in staat was water uit mijnen te pompen.

De ontwikkeling van stoommachines en hun praktische toepassingen kwam in een stroomversnelling nadat de Britse werktuigbouwkundige James Watt in 1763 de opdracht kreeg de stoommachine te verbeteren. Hij verhielp de structurele gebreken van de stoommachine en transformeerde deze tot een veelzijdig en economisch rendabel apparaat. De eerste commerciële machine van hem werd in 1777 opgesteld in een mijngroeve in Cornwall.

In de volgende eeuw werd de stoommachine ontwikkeld als stationaire krachtbron, en als mobiele krachtbron voor de voortstuwing van boten, auto’s en treinen. De stoommachine veroorzaakte een grote industriële omwenteling in de westerse wereld. Fabrieken waren ervan afhankelijk , en mensen werden, zonder dat het hen enige inspanning kostte, over grote afstanden vervoerd. De wereld werd er gondig door veranderd.

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

Page 75: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Geschiedenis van de stoomboot

Waarom komt Sinterklaas in de 21e eeuw nog steeds met een ouderwetse stoomboot? Waarschijnlijk omdat het Amsterdamse schoolhoofd Jan Schenkman in 1850 het beroemde en nog steeds populaire sinterklaaslied ‘Zie ginds komt de stoomboot uit Spanje weer aan’ schreef op de melodie van het Duitse volksliedje ‘Im Märzen der Bauer’.

De stoommachine werd al tamelijk vroeg ingezet om schepen aan te drijven, veel eerder dan voertuigen voor op het land, zoals de stoomlocomotief. Het verhaal gaat dat de Spaanse zeeman en uitvinder Blasco de Garray (1500 – 1552) al in 1543 door de haven van Barcelona voer met een schip dat werd voortgestuwd met een door hem ontworpen stoommachine. Hij hield zijn uitvinding echter geheim.

De eerste stoomboten maakten gebruik van een scheprad dat werd aangedreven door een stoommachine. Vanaf 1836 komt de stoomboot met een scheepsschroef op. De eerste commerciële raderstoomboot, een scheepstype dat wordt voortbewogen door schoepenraderen) werd in 1783 ontworpen en gerealiseerd door de Fransman Claude François Jouffroy d’Abbans.

De tweede stoomboot die op commerciële basis werd geëxploiteerd was in 1807 in gebruik genomen Clermont van de Amerikaanse ingenieur en uitvinder Robert Fulton (1765 – 1815). Dit stoomschip voerde een lijndienst uit op de rivier de Hudson. Enkele jaren eerder, in het jaar 1803, voer de eerste stoomboot van Fulton op de Franse rivier de Seine. Fulton wilde het ontwerp aan Napoleon Bonaparte verkopen. (1769 – 1821). Deze militair en politieke leider zag de waarde er echter niet van in. Napoleon Hij schijnt gezegd te hebben:

“Jij zou een schip tegen de winden en stromingen in laten varen door een vreugdevuur aan te steken onder haar dek? Ik heb geen tijd voor zulke nonsens.”

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

Page 76: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

st

oo

mb

oo

ts

to

om

tr

ein

ww

w.g

oochela

ar.

biz

Page 77: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

Page 78: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Geschiedenis van de stoomtrein

De stoomlocomotief, ook wel het ijzeren paard genoemd, wordt aangedreven door een stoommachine die meestal wordt gestookt met steenkool. Water wordt dan omgezet in stoom die vervolgens de kracht levert om via een zuiger een vliegwiel aan te drijven.

De eerste stoomlocomotief ter wereld werd in 1804 in Engeland gebouwd door Richard Trevithick. Deze machine kon niet in de praktijk worden gebruikt omdat deze te zwaar was en nog allerlei technische mankementen had. De eerste echt praktisch toepasbare stoomlocomotief werd in 1829 in gebruik genomen en heette The Rocket. Deze machine is gebouwd door spoorwegpionier George Stephenson en zijn zoon Robert Stephenson (zie onderstaande afbeelding).

Op 20 september 1839 werd in Nederland de eerste spoorlijn in feestelijk geopend. De stoomlocomotief ‘De Arend’ deed er 25 minuten over om van Amsterdam naar Haarlem te rijden. Deze trein reed 35 kilometer per uur. Veel mensen hadden nog nooit een trein gezien. Ze twijfelden aan de veiligheid. Ook vonden ze dat de trein te veel lawaai maakte en veel te snel ging.

Ondanks alle aanvankelijke bezwaren luidde de eerste trein een tijdperk in van enorme verandering. Het traject Amsterdam-Haarlem werd al snel uitgebouwd tot wat de ‘Oude Lijn’ wordt genoemd, van Amsterdam naar Rotterdam. De tweede belangrijke spoorlijn werd vanaf 1843 aangelegd: van Amsterdam naar Utrecht. Meer lijnen volgden, allemaal geëxploiteerd door verschillende spoorwegmaatschappijen. Rond 1900 was de trein het belangrijkste vervoermiddel in Nederland. In 1896 reed de eerste auto in Nederland.

Vanaf het einde van de 19e eeuw begon de “gouden eeuw” van de stoomlocomotief. In de jaren ’30 van de 20e eeuw bereikte de stoomlocomotief op technisch vlak zijn hoogtepunt. Op 3 juli 1938 werd door een locomotief van de London & North Eastern Railway het absolute snelheidsrecord voor de stoomlocomotieven gezet: 203 kilometer per uur. Na 1945 werden stoomlocomotieven snel verdrongen door diesel- en elektrische locomotieven.

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

Page 79: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

De ontwikkeling van de verbrandingsmotor en de auto

In 1885 ontwierpen twee Duitsers. Gottlieb Daimler en Carl Benz, een motor waarin als brandstof petroleum werd gebruikt; als gevolg van de verbranding hiervan kon een voertuig in beweging worden gebracht. Zo werd de verbrandingsmotor geconstrueerd, een krachtbron die uiteindelijk de stoommachine zou verdringen bij de voortstuwing van trein. Voor de automotor werd dit de normale krachtbron.

Deze motor, zoals deze werd gebruikt in de auto, was een revolutionaire uitvinding. De auto speelt een belangrijke rol bij een snel en geriefelijk vervoer van personen; hij kan de mens zich over grote afstanden doen verplaatsen, zodat men niet langer zijn hele levenin een klei gebied hoeft te blijven, zoals in de Middeleeuwen.

De verbrandingsmotor wordt nog voor allerlei andere doeleinden gebruikt. Hij levert stuwkracht voor vliegtuigen en boten, maar ook voor grasmaaimachines.

De eerste auto was een driewieler en leek meer op een koets dan op een auto

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

Page 80: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

vliegen

www.goochelaar.biz

Page 81: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

De ontwikkeling van de luchtvaart

Het is altijd een droom van de mens geweest om door de lucht te kunnen vliegen net als de vogels. In alle eeuwen heeft men geëxperimenteerd: men maakte grote, logge vleugels en probeerde te klapwieken op de manier van de vogels.Velen kwamen hierbij om, maar altijd waren er weer anderen die bleven proberen de vlucht van de vogels na te bootsen; en steeds mislukte het.

In 1809 kwam een Engelse onderzoeker, Sir George Cayley, met een volkomen nieuw idee; hij meende dat een vliegtuig onbeweegbare vleugels moest hebben. Dit leidde tot het werk van de Duitser Otto Lilienthal, die tenslotte in 1891 een vlucht maakt in een door hemzelf ontworpen zweefvliegtuig.

De volgende stap was dat men het zweefvliegtuig van een krachtbron voorzag. Nu ging men in Amerika experimenteren. Hier maakte Samuel Langley verscheidene modellen die een propeller hadden en waarin zich een verbrandingsmotor bevond. Langley probeerde er een te maken dat groot genoeg was om een mens te vervoeren. Dat lukte niet , hoewel de kleine modellen goed voldeden.

De gebroeders Wright hadden meer succes: op 17 december 1903 maakte Orville Wright de eerste geslaagde vlucht met een vliegtuig met een motor. Hiermee was het tijdperk van de luchtvaart begonnen.

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

Page 82: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Thomas Alva Edison, de tovenaar van Menlo Park

De naam “Edison” en het begrip “uitvinden” zijn nauw met elkaar verbonden. Tegenwoordig kent men Edison niet zo goed meer als de mensen die aan het begin van de twintigste eeuw leefden. Als men toen, waar ook in de beschaafde wereld, aan tien personen van enige ontwikkeling zou hebben gevraagd een uitvinder te noemen, dan zouden zeker negen Edison hebben opgegeven. Hij stond bekend als de uitvinder bij uitnemendheid.

Dit behoeft ons niet te verwonderen. Niemand heeft tot dusver in zo sterke mate de aanleg en eigenschappen van een uitvinder bezeten als Edison. Een uitvinder is iemand die geen platgelopen paden blijft betreden: hij zoekt zijn eigen weg; hij verzet zich tegen sleur en traditie; hij is iemand met een revolutionaire aard, die naar verandering, naar nieuwe vormen steeft. Hij moet over een grote mate van geestdrift en doorzettingsvermogen bezitten; als hij deze mist, zal hij zeker geen succes hebben.

Verder moet hij, zoals voor de hand ligt, vindingrijk zijn, maar ook geduldig. Om te kunnen slagen in de wereld moet hij bovendien een zekere commerciële aanleg bezitten. Edison beschikte over al deze eigenschappen in sterke mate.

Het feit dat verscheidene van zijn uitvindingen, vooral de elektrische lamp en de fonograaf, die later als grammofoon en dicteermachine werd gebruikt, in het dagelijkse leven een uitgebreide toepassing vonden, heeft er bovendien veel toe bijgedragen om hem in de hele wereld bekendheid te geven.

Merkwaardig is dat Edison zijn hele leven een groot inventief vermogen bezat. Hij deed al uitvindingen toen hij even in de twintig was en op de leeftijd van 83 jaar was hier nog mee bezig. Hij was daarbij zeer veelzijdig. Zijn uitvindingen liggen op allerlei gebied. Zij variëren van boterhammenpapier en kauwgom tot ingewikkelde elektrische schakelingen.

Over Edison zijn vele anekdoten in omloop. We vermelden er één die typerend was voor zijn instelling. Eens werd de beroemde uitvinder verzocht zijn naam te zetten in een gastenboek, waarin de gast volgens het opschrift moest invullen voor welk onderwerp hij zich bijzonder interesseerde. Edison zette zijn handtekening en schreef erachter: alle.

Deze geniale man heeft in een leven van hard werken 2500 patenten verworven, 1200 Amerikaanse en 1300 buitenlandse. Op latere leeftijd was Edison als het ware uitvinder van beroep. Hij had een groot laboratorium gebouwd en hij gaf leiding aan het daarin uitgeoefende bedrijf waarin een uitgebreid personeel werkte en uitvindingen deed. Dit laboratorium stond te Menlo Park en daarom noemde men Edison “De tovenaar van Menlo Park”, een naam die duidelijk aangeeft hoe zijn tijdgenoten hem beoordeelden.

KLIK VOOR VIDEO OVER EDISON

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

Page 83: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

thomas!alva!

edison

Page 85: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Het spel der uitvindingen

Het spel der uitvindingen is een bordspel dat qua spelregels lijkt op ganzenbord. Het is in 1894 uitgegeven door de gebroeders Koster in Amsterdam, die naast diverse spellen ook prentenboeken op de markt brachten. Cornelis Koster is de ontwerper van het spel. Schoolgoochelaar Aarnoud Agricola heeft het spel der uitvindingen weer beschikbaar gemaakt in het kader van de kinderboekenweek 2015 over natuur, wetenschap en techniek. Een hoge resolutie foto is beschikbaar gesteld door het Rijksmuseum in Amsterdam.

Dit is een bordspel met centraal het portret van Thomas Edison. Rond het portret een ring met 20

kleinere portretten van uitvinders, onder wie Galileo Galilei, Samuel Morse, James Watt en Laurens Koster. Rond de portretten uitbeeldingen van hun uitvindingen en 66 genummerde vakjes. Midden onder de spelregels in het Nederlands in twee kolommen.

Aan dit spel kunnen 2 tot 6 spelers deelnemen. Iedere speler ontvangt 16 fiches, een pion van een bepaalde kleur en plaatst deze op no. 1 de drukkerij . Daarna doet ieder een worp met de twee dobbelstenen en hij die de meeste ogen werptspeelt het eerst, de overige in volgorde van de richting van de klok. Voor iedere speler geldt de regel dat wanneer hij op een uitvinding komt te staan, ongeacht wat het reglement verder voorschrijft, twee fiches moet betalen aan de uitvinder en diens jaar van geboorte en overlijden voorlezen. Wanneer een speler op een reeds bezet nummer komt, dan moet zijn voorganger zich terugtrekken tot het vorige onbezet gewoon nummer.

4. wie op de naaimachine komt, ontvangt als het een meisje is twee fiches, is het een jongen dan betaalt hij twee fiches en gaat door naar no. 6

7. de velocipède (fiets) betaalt drie fiches voor huur en rijdt door tot tot no. 1411. de brandspuit laat eenmaal zijn beurt voorbijgaan om de brand te blussen en ontvangt

daarvoor vijf fiches15. de stoomboot maakt een watertocht naar no. 22 en betaalt drie fiches passagegeld18. de stoommachine ontvangt van no. 11, 15, 28 en 34 wanneer deze bezet zijn een fiche voor

beweegkracht. 21. de bliksemafleider betaalt men een fiche uit dankbaarheid voor zijn behoud24. de spoorwegbrug betaalt men twee fiches tol of bruggeld28. de weefmachine ontvangt twee fiches arbeidsloon32. de luchtballon betaalt men drie fiches voor de luchtreis en moet weer van voren af aan

beginnen34. de locomotief betaalt men twee fiches en rijdt naar no. 40, staat daar iemand op, dan rijdt hij

door tot op het eerste onbezet gewoon mummer37. de microscoop betaalt men een fiche voor een microscopisch onderzoek39. het kanon schiet terug naar no. 3042. de telegraaf betaalt men twee fiches om te seinen naar 52, als daar iemand staat, verwisselt

men daarmee van plaats45. bij de fotografie laat men eenmaal zijn beurt voorbij gaan om zich te laten fotograferen en

betaalt daarvoor twee fiches47. bij de barometer betaalt men een fiche als het slecht weer is en ontvangt er een als het goed

weer is50. bij de elektrische klok stelt men zijn horloge in en betaalt daarvoor een fiche53. bij de telescoop mag men voor een fiche kijkje nemen naar de maan, verkiest men dit niet,

dan keert men terug naar de plaats waar men vandaan is gekomen.55. bij de fonograaf betaalt men een fiche om deze te horen spreken58. de torpedo slingert de speler in de lucht zodat hij niet meer me kan spelen 61. de telefoon betaalt men twee fiches voor een gesprek met de drukkerij en laat daarvoor

eenmaal zijn beurt voorbij gaan65. Edison als krantenjongen ontvangt vijf fiches en mag terugkeren op een onbezet nummer

naar zijn verkiezing66. de grote Edison wint de pot

Wanneer men meer werpt dan om juist op 66 te komen gaat men zo veel nummers terug als men ogen teveel geworpen heeft, komt men op een bezet nummer dan gaat men op het dicht daarbij onbezet gewoon nummer. De fiches welke in de loop van het spel op de afbeeldingen van de uitvinders zijn geplaatst, worden onder al de spelers, uitgezonderd de winnaar, verdeeld.

www.kinderboekenfeestweek.nl

Page 86: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola
Page 87: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola
Page 88: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola
Page 89: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola
Page 90: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

ww

w.g

oochela

ar.

biz

ww

w.g

oochela

ar.

biz

ww

w.g

oochela

ar.

biz

ww

w.g

oochela

ar.

biz

ww

w.g

oochela

ar.

biz

ww

w.g

oochela

ar.

biz

ww

w.g

oochela

ar.

biz

ww

w.g

oochela

ar.

biz

Kaa

rtsp

el m

et om

sla

gen v

an h

oe e

n w

aaro

m b

oeken

, b

oeken o

ver

natu

ur,

wete

nschap e

n technie

k v

oor

kin

dere

n

Dow

nlo

ad

de o

msla

gen v

an d

e h

oe e

n w

aaro

m b

oeken

, het S

peelk

aart

en w

erk

boek e

n h

et E

inste

in w

erk

boek

Page 91: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

ww

w.g

oochela

ar.

biz

ww

w.g

oochela

ar.

biz

ww

w.g

oochela

ar.

biz

ww

w.g

oochela

ar.

biz

ww

w.g

oochela

ar.

biz

ww

w.g

oochela

ar.

biz

ww

w.g

oochela

ar.

biz

ww

w.g

oochela

ar.

biz

Kaart

spel m

et om

sla

gen v

an h

oe e

n w

aaro

m b

oeken

, b

oeken o

ver

natu

ur,

wete

nschap e

n technie

k v

oor

kin

dere

n

Dow

nlo

ad

de o

msla

ge

n v

an d

e h

oe e

n w

aaro

m b

oeken

, het S

peelk

aart

en w

erk

boek e

n h

et E

inste

in w

erk

boek

Page 92: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

ww

w.g

oochela

ar.

biz

ww

w.g

oochela

ar.

biz

ww

w.g

oochela

ar.

biz

ww

w.g

oochela

ar.

biz

ww

w.g

oochela

ar.

biz

ww

w.g

oochela

ar.

biz

ww

w.g

oochela

ar.

biz

ww

w.g

oochela

ar.

biz

Kaa

rtsp

el m

et om

sla

gen v

an h

oe e

n w

aaro

m b

oeken

, b

oeken o

ver

natu

ur,

wete

nschap e

n technie

k v

oor

kin

dere

n

Dow

nlo

ad

de o

msla

ge

n v

an d

e h

oe e

n w

aaro

m b

oeken

, het S

peelk

aart

en w

erk

boek e

n h

et E

inste

in w

erk

boek

Page 93: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

ww

w.g

oochela

ar.

biz

ww

w.g

oochela

ar.

biz

ww

w.g

oochela

ar.

biz

ww

w.g

oochela

ar.

biz

ww

w.g

oochela

ar.

biz

ww

w.g

oochela

ar.

biz

ww

w.g

oochela

ar.

biz

ww

w.g

oochela

ar.

biz

Kaart

spel m

et om

sla

gen v

an h

oe e

n w

aaro

m b

oeken

, b

oeken o

ver

natu

ur,

wete

nschap e

n technie

k v

oor

kin

dere

n

Dow

nlo

ad

de o

msla

ge

n v

an d

e h

oe e

n w

aaro

m b

oeken

, het S

peelk

aart

en w

erk

boek e

n h

et E

inste

in w

erk

boek

Page 94: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

ww

w.g

oochela

ar.

biz

ww

w.g

oochela

ar.

biz

ww

w.g

oochela

ar.

biz

ww

w.g

oochela

ar.

biz

ww

w.g

oochela

ar.

biz

ww

w.g

oochela

ar.

biz

ww

w.g

oochela

ar.

biz

ww

w.g

oochela

ar.

biz

Kaa

rtsp

el m

et om

sla

gen v

an h

oe e

n w

aaro

m b

oeken

, b

oeken o

ver

natu

ur,

wete

nschap e

n technie

k v

oor

kin

dere

n

Dow

nlo

ad

de o

msla

ge

n v

an d

e h

oe e

n w

aaro

m b

oeken

, het S

peelk

aart

en w

erk

boek e

n h

et E

inste

in w

erk

boek

Page 95: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

ww

w.g

oochela

ar.

biz

ww

w.g

oochela

ar.

biz

ww

w.g

oochela

ar.

biz

ww

w.g

oochela

ar.

biz

ww

w.g

oochela

ar.

biz

ww

w.g

oochela

ar.

biz

ww

w.g

oochela

ar.

biz

ww

w.g

oochela

ar.

biz

Kaart

spel m

et om

sla

gen v

an h

oe e

n w

aaro

m b

oeken

, b

oeken o

ver

natu

ur,

wete

nschap e

n technie

k v

oor

kin

dere

n

Dow

nlo

ad

de o

msla

ge

n v

an d

e h

oe e

n w

aaro

m b

oeken

, het S

peelk

aart

en w

erk

boek e

n h

et E

inste

in w

erk

boek

Page 96: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

ww

w.g

oochela

ar.

biz

ww

w.g

oochela

ar.

biz

ww

w.g

oochela

ar.

biz

ww

w.g

oochela

ar.

biz

ww

w.g

oochela

ar.

biz

ww

w.g

oochela

ar.

biz

Kaart

spe

l m

et om

sla

gen v

an h

oe e

n w

aaro

m b

oeken

, b

oeken o

ver

natu

ur,

wete

nschap e

n technie

k v

oor

kin

dere

n

Dow

nlo

ad d

e o

msla

gen v

an d

e h

oe e

n w

aaro

m b

oeken

, het S

peelk

aart

en w

erk

boek e

n h

et E

inste

in w

erk

boek

Page 97: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

!"#$#!%

!"

#"$%&'()*%"+,-!!)

.!&/0&1

20"

3!"0,

4(&)-

.(&,

506*)!&

2()0&"

7&("0,

8!6)0"!

!"#$%#&'(')*+,-.+.../0'''1"2%3'('-.4+5-.+.../0

67#89'('-:,+;..+.../0'''!7#3'('554+...+.../0

<%=>8"#'('**4+?..+.../0'''@78%#2'('-+:5*+...+.../0

A#72%3'('5+4*-+...+.../0'''B"=8%2"'(':+)..+...+.../0

!""#$%&'()*+,&-)(./*+0#$'+)1*+-2.

9+:;<<+=(>0,-*+=('*'%)%

.%?*@!A+2%@(&+21,)!'

Page 98: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

!"#$#!%

!"#$%%"&'()*+,"&'-,-./.

%

&

"

'

String (black)

(')(")

(*) (+)

18mm

14mm

(,)

('")

('!)

('%)

(%) (&) (-) (.)

(")(*)

(')(+)

Page 99: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

!"#$#!"

!"#$%%"&'()*+,"&'-,-./.

%

&

'13mm

())*

()+*

("*(+*

(%*(,*

Page 100: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola
Page 101: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola
Page 102: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

!"#$#!%

!"#$%%"&'()*+,"&'-,-./.

&'(

&)!(

&))(

Page 103: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola
Page 104: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

!"#$#!"

!"#$%%"&'()*+,"&'-,-./.

%&"'

0123)24

5)6

716)*

8'2/+

0'2*

9):,/12

5'/)26

;2'6)*

<1:/)61

!"#$%#&'(')*+,-.+.../0'''1"2%3'('-.4+5-.+.../0

67#89'('-:,+;..+.../0'''!7#3'('554+...+.../0

<%=>8"#'('*

*4+?..+.../0'''@78%#2'('-+:5*+...+.../0

A#72%3'('5+4*-+...+.../0'''B"=8%2"'(':+)..+...+.../0

!""#$%&'()*+,&-)(./*+0#$'+)1*+-2.

!"&'()*+,"&'-,-./.

Page 105: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

De uitvindingen en ontdekkingen goochelshow van professor TiTa Stein

In deze leuke en leerzame schoolvoorstelling, die is ontwikkeld naar aanleiding vna de kinderboekenweek 2015 over natuur wetenschap en techniek, speelt goochelaar en buikspreker Aarnoud Agricola de rol van professor TiTa Stein.

Professor TiTa Stein bespreekt belangrijke ontdekkingen en uitvindingen met de kinderen aan de hand van verrassende goocheltrucs. Aan bod komen onder andere:

• het vuur, het wiel en de boekdrukkunst• de aarde, de zon en de maan• licht, elektriciteit en geluid• telescoop, microscoop en bioscoop• zintuigen, werktuigen en voertuigen

Professor TiTa Stein heeft wilde witte haren en treedt op in een witte laboratoriumjas. Hij had twee opa’s van wie hij veel heeft geleerd en die al lang geleden gestorven zijn: Tita Tovenaar en Albert Einstein. TiTa Stein heeft de eigenschappen van de beide beroemde heren in zich verenigd.

Voor de ‘Goochelshow ontdekkingen en uitvindingen’ van professor TiTa Stein (Aarnoud Agricola) geldt:

• geschikt voor kinderen van 4 t/m 12 jaar• drie kwartier kinderplezier (45 minuten)• sluit aan op het motto ‘raar maar waar’ van de kinderboekenweek 2015 over natuur,• wetenschap en techniek• bij de show horen twee gratis werkboeken: Albert Einstein werkboek en dit

‘Uitvindingen en ontdekkingen werkboek’ • kan worden geboekt in heel Nederland• 497,- euro all-in (inclusief reiskosten en BTW) per ochtend of middag voor

maximaal 2 shows, onderbouw en bovenbouw bij voorkeur apart, betaling achteraf per bank. Voor een hele schooldag (maximaal 5 shows): 797 euro all-in

• speelvlak minimaal 3 x 4 meter• professor TiTa Stein zorgt zelf voor een geluidsinstallatie voor zijn stem, maar wil

graag gebruik maken van een rechthoekige tafel (bureauformaat) van de school• nadere informatie en boekingen: 06 – 39 48 93 37 , [email protected]

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

Page 106: Uitvindingen en ontdekkingen werkboek kinderboekenweek 2015 bij goochelshow van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Uitvindingen en ontdekkingen werkboek van schoolgoochelaar Aarnoud Agricola

Educatieve schoolvoorstellingen met goochelen en buikspreken: www.goochelaar.biz, 06 - 39 48 93 37

Deze kinderboeken kan

ik van harte aanbevelen

KLIK VOOR “HET RAADSELVAN ALLES WAT LEEFT

KLIK VOOR “STIJN UITVINDER”