Uitkomsten Europese Raad - officielebekendmakingen.nl · het debat over de uitkomsten van de...

$: Uitkomsten Europese Raad - officielebekendmakingen.nl · het debat over de uitkomsten van de Europese Raad. De spreektijd voor dit debat is vastgesteld op vier minuten per fractie.$
9Uitkomsten Europese Raad

Aan de orde is het debat over de uitkomsten van de Euro-pese Raad.

De voorzitter:Voordat wij aan het debat beginnen, wil ik graag een ver-zoek van de minister-president honoreren. Hij heeftgevraagd of hij vooraf een mededeling mag doen aan deKamer. Hij mag daarover niet geïnterrumpeerd worden,maar die mededeling mag hij van mij natuurlijk zeer zekerwel doen. Het ziet er heel spannend uit. Ik geef het woordaan de minister-president.

Minister Rutte:

Voorzitter. Het leek mij correct om de Kamer bij het beginvan dit debat, dat ook over Europa gaat, mede te delen dathet kabinet minister Frans Timmermans heeft voorgedragenals Nederlandse kandidaat voor het lidmaatschap van deEuropese Commissie. De nominatie van Frans Timmermans,thans minister van Buitenlandse Zaken, past in de strategievan het kabinet om een voor Nederland belangrijke porte-feuille te krijgen. De bijzondere kwaliteiten van ministerTimmermans worden zowel binnen Nederland als in Brusselbreed erkend. Ik heb er het volste vertrouwen in dat hij dekomende jaren een belangrijke rol zal spelen voor Europaen voor Nederland. Zoals bekend, zou wat Nederland betreftvoor de Commissie moeten gelden dat die zich de komendejaren richt op de prioriteiten van de strategische agendazoals die is vastgesteld door de Europese Raad van juli.

De voorzitter:Dank u wel voor deze mededeling. Wij beginnen nu aanhet debat over de uitkomsten van de Europese Raad. Despreektijd voor dit debat is vastgesteld op vier minuten perfractie. Ik zie nu de heer Pechtold en herinner me dat ik netheb toegezegd dat de spreektijd zes minuten per fractie zalbedragen. Bij interrupties proberen wij weer terug te vallenin het oude regime van een vraag en eventueel een vervolg-vraag. Dat is allemaal optioneel. Althans, of er überhauptvragen worden gesteld, niet of die tot twee worden beperkt.Ik geef nu het woord aan de heer Pechtold.

De heer Pechtold (D66):

Voorzitter. Mijn fractie dankt u en de minister-presidentvoor de herdenking zoals die zojuist plaatsvond. Deze zomerging ons land door de pijn en het verdriet van de grootstevliegtuigramp in de recente geschiedenis: 298 doden, onderwie 196 Nederlanders. De fractie van D66 keek metbewondering naar het optreden van het kabinet, de respect-volle ceremonies in Eindhoven en de verbondenheid in onsland. Wij steunen het kabinet in zijn drie doelstellingen:repatriëring van stoffelijke overschotten, onderzoek naarde toedracht en strafrechtelijk onderzoek.

Wij werden deze zomer hard geconfronteerd met de realiteitbuiten onze grenzen. Daar zal Europa een geloofwaardigantwoord op moeten vinden. Wij zitten immers nu wel weerin de Brusselse stoelendans, maar de aanleiding voor dit

debat was de verkiezing van de heer Juncker, zijn nieuweagenda en zijn nieuwe Commissie: het team waarmee hijEuropa vijf jaar lang gaat leiden. De procedure was nieuw,maar was die nu echt zoveel beter? Deelt de premier demening dat wij die nog steeds niet makkelijk kunnen uitleg-gen? Hoe gaan wij dat als het aan de premier ligt in detoekomst doen?

Er deden geruchten de ronde over soepelere begrotingsre-gels, een deal tussen socialisten en het pro-Juncker-kamp.De premier zei in de Kamer op 25 juni: geen aanpassingenvan het Stabiliteits- en Groeipact en geen afspraken overflexibilisering. Wat zei de Raad echter twee dagen later? Ikciteer: "De flexibiliteit die is ingebouwd in de bestaanderegels van het Stabiliteits- en Groeipact, moet optimaalworden benut." Wat betekent dat nu precies? Waarom, zovraag ik mij hardop af, zou de Raad dit opschrijven als hetniet nieuw is? Is hier iets aangepast? Graag daarom nog-maals de garantie dat de afspraken staan en dat we Frankrijkgeen uitstel geven.

Het kabinet heeft het ook nog steeds over de strategischeagenda. Kan het vandaag nu eens vijf punten van dienieuwe agenda noemen waarvan gewone mensen, burgersvan Europa, iets gaan merken? En hoe worden precies dejuiste Commissarissen bij deze agenda gevonden? DePoolse Tusk volgt Van Rompuy op. De Italiaanse Mogherinivolgt Ashton op. Ik vraag me af hoe de benoeming van Tusknu bij de Britten valt. Hoe valt die bij Cameron? Wij herin-neren ons nog de foto van onze premier in dat bootje, metCameron, Merkel en Reinfeldt. Het was een mooi plaatje,maar Merkel en Cameron vochten elkaar natuurlijk datbootje zo ongeveer uit. Toen ging het over Juncker. Hoeliggen de verhoudingen nu?

Wij waren kritisch over Lady Ashton. Op basis van welkekwaliteiten is nu Mogherini, deze Italiaanse geselecteerd?Hoe zijn haar internationale contacten? Wat is precies haarinternationale ervaring? Is zij een nieuwe Solana, of is zij"Ashton 2.0"? Ik vraag dit vooral omdat het kabinet schrijftdat het beide benoemingen verwelkomt.

Ik lees van alles over Nederlandse kandidaten. We hebbenhet kabinet het vertrouwen gegeven om dit in stilte te doen,maar nu krijgen we, behalve de verklaring van zojuist, graagnog wat meer informatie. We horen spannende verhalenover een vicevoorzitterschap, maar wordt het nu echtanders? Ik geloof dat er nu ook al negen vicevoorzitters zijn.We sturen minister Timmermans toch niet weg voor perso-neelsbeleid, zeker niet gezien het feit dat Brussel ongeveernet zo veel ambtenaren heeft als Amsterdam? En hoe staathet met de toezeggingen van Timmermans? Die deed hijniet als persoon, maar uit hoofde van zijn functie vanminister. Die toezeggingen blijven toch staan? Ik doel bij-voorbeeld op de top die Nederland gaat organiseren, inaanloop naar ons voorzitterschap, over een nieuwe begro-tingssystematiek.

Ik vraag aan de woordvoerder van de Partij van de Arbeid:mag dit eigenlijk wel volgens het eigen verkiezingspro-gramma? Daarin staat: bij de volgende Europese verkiezin-gen, in 2014, levert de partij die in Nederland het grootstewordt, het door Nederland voor te dragen lid van de Euro-pese Commissie. Mevrouw Maij zal deze passage uit haarhoofd kennen. Het staat op pagina 59, onder het kopje"Europese verkiezingen met betekenis". Ze mag dan nogkiezen of ze iemand van het CDA of iemand van D66 wil

103-9-1

2 september 2014

TK 103Uitkomsten Europese RaadTweede Kamer

hebben, afhankelijk van de vraag of ze kiest op grond vanhet aantal zetels of de percentages stemmen. MevrouwMaij zei daarover in mei: we moeten het eerst over deinhoud hebben en daarna over de poppetjes. Er ligt nu eenstrategische agenda. Wat vindt de PvdA nu van de poppe-tjes?

Grenzen vervagen en dus zal de eenentwintigste eeuw meervragen van Europa. Daarvoor moeten we ons nu klaarsto-men. Ik mis echter bij het kabinet een nieuwe agenda. Ikmis het lef om uitdagingen echt te lijf te gaan. Deze top zalbepalen wie het Europese beleid in de komende vijf jaarzal vormgeven. Deze top zal bepalen welke prioriteiten lei-dend zullen zijn. Mijn fractie wil daarover graag veel meerhoren, want wat we tot nu toe zien, is helaas onvoldoendeom de uitdagingen te overwinnen.

De heer Omtzigt (CDA):

Voorzitter. Deze zomer stond de wereld in brand. Er zijngrote conflicten in Oekraïne, in Irak, in Syrië. Zij hebbeneen rechtstreekse impact op Europa, op de veiligheid vande Europese burger en op de veiligheid van Europa. Overdeze zaken dient de discussie te gaan en over deze zakenwil de CDA-fractie dan ook vragen stellen aan de regering.

Er is sprake van een enorme opmars van het zelf uitgeroe-pen islamitisch kalifaat in Syrië en Irak. De situatie in Iraken Syrië is verschrikkelijk. Wij zien gruwelijke videobeeldenvan onthoofdingen en van massaexecuties. Eigenlijk is ersprake van het verdrijven en vermoorden van elke minder-heid die daar bestaat.

In de Europese Raad is hierover gesproken. ISIS is betiteldals een directe dreiging. Dat is een heldere conclusie, maarwelke actie verbinden de Nederlandse regering en deEuropese Raad aan deze conclusie? Is er een concreetactieplan samengesteld, gericht tegen bijvoorbeeld alleSyriëstrijders? Doet een kandidaat-lidstaat als Turkije meeaan zo'n actie, om ervoor te zorgen dat het probleem nietnóg groter wordt? Dat moeten we weten voordat we overoplossingen gaan praten. In The Financial Times wordtgesuggereerd dat Nederland samen met zes andere landenwerkt aan een snelle interventiemacht onder de vlag vande NAVO.


Ik ben blij verrast dat het CDA nu vraagt om een kandidaat-lidstaat als Turkije te betrekken bij de Europese aanpak vanwat er in Noord-Irak en Syrië gebeurt. Maar was het niethet CDA dat in Rutte I om het hardst schreeuwde dat dekandidatuur en het lidmaatschap van Turkije maar naar deverre horizon, zo niet over die horizon moesten wordengeduwd?


Wij zijn op geen enkele wijze enthousiast over het kandi-daat-lidmaatschap van Turkije. Dat houdt echter wel in datwij moeten samenwerken met een land dat wij nota benemet onze eigen Patriotraketten verdedigen tegen extre-misme, om ervoor te zorgen dat mensen met een Neder-lands paspoort, in sommige gevallen een Nederlands eneen Turks paspoort — kortom Nederland en Turkije — veilig

zijn tegen aanslagen zoals die in Brussel hebben plaatsge-vonden.


De heer Omtzigt en ik hoeven er echt geen wedstrijd vante maken wie dat het ergst vindt. Ik vraag het CDA echternaar de consequentie. Als je Turkije wilt betrekken bij han-delingen waar het leger bij betrokken is, dan is daar deNAVO voor; maar nu hebben we het over Europa. De heerOmtzigt, die nu van zijn geloof is gevallen en opeens kandi-daat-lidstaat Turkije heel belangrijk vindt, past een beetjein het koor dat ik deze zomer wel vaker heb gehoord. Degrootste critici van Europa riepen om Europa toen het omdit soort problemen ging. Als je dat wilt, spreek je kandi-daat-lidstaten er ook op aan en betrek je ze erbij. Je moetze er niet alleen bij roepen wanneer je ze nodig hebt, maarje moet uitgaan van de gedachte dat je ze in de toekomstook voor andere zaken nodig hebt. Aan die oproep geefthet CDA geen gehoor en nu zegt het opeens: laten we zeer maar bij vragen.


De kandidaat-lidstaat Turkije lapte de afgelopen jaren zoongeveer elke afspraak aan zijn laars, over democratisering,over Europese waarden. Het is ook de grootste openlucht-gevangenis voor journalisten. De wetgeving van voormaligpremier en nu president Erdogan gaat niet de goede kantop. Echter, als we spreken over het bestrijden van extre-misme en we daar onze Patriots hebben staan en als erzelfs wordt onderhandeld over visaovereenkomsten metTurkije, waardoor je makkelijker tussen dat land en deEuropese Unie kunt reizen, dan zullen we ook moetenspreken over de vraag hoe we deze mensen weghoudenuit de Europese binnensteden. Zij vormen namelijk eendirecte bedreiging. En ja, Turkije zegt het ene en doet danweleens iets anders.

Ik was aan het spreken over het inzetten van een snelleinterventiemacht. Klopt dit? Wat zijn precies de plannen?

De situatie in Oekraïne is natuurlijk zeer zorgelijk. Ook watdit betreft is de conclusie van de Europese Raad duidelijkerdan de conclusie van de Nederlandse regering. Er zijnRussische troepen op Oekraïens grondgebied, zo bevestigen28 landen samen. Er is gesproken over aanvullende sanc-ties. Wanneer volgen die sancties? Gaat Frankrijk zijn tweehelikopterdekschepen nu echt aan Rusland leveren, terwijlwij in de EU over sancties spreken?Op de agenda staat ook ebola. Ook dat baart de EuropeseRaad net als elk ander onderwerp zorgen, en terecht. Watis nu het beleid met betrekking tot ebolapatiënten in de EU?Daarover lezen we niets in de conclusies. Enige afstemmingis wel gewenst, want per slot van rekening geldt voor dehele Unie het vrije verkeer van personen. Kan de minister-president samen met minister Schippers met een voorstelkomen over hoe ervoor wordt gezorgd dat mensen metebola in de EU niet zomaar van land A naar land B kunnenreizen? Op welke wijze wordt er aan de grenzen van Europaaan preventie en detectie gedaan?

De heer Pechtold sprak er al over dat in oktober een extraeurotop is, over wat het belangrijkste speerpunt zou moetenzijn, namelijk groei en werkgelegenheid. De CDA-fractiesteunt het initiatief van harte en zou graag bijtijds de inzet

103-9-2

2 september 2014


aldaar van de Nederlandse regering kennen. Wat het CDAbetreft mogen daar een aantal punten aan de orde komen.We willen hierop graag alvast een reactie van de regering.Is de regering bereid om in te zetten op het schrappen vande verplichting voor alle EU-landen, behalve Denemarkenen het VK die een uitzondering hebben, tot toetreding totde euro? We hebben geleerd. Bulgarije voldoet aan detoetredingsvoorwaarden. Het lijkt me niet in het belang,noch van Bulgarije, noch van de eurolanden, dat dit verplich-tend, snel, gebeurt.

Er zwerft een idee rond over een Europese WW. Dat lijktmij buitengewoon slecht. Wil de regering dit idee onom-wonden afwijzen?

Wanneer komt er iets meer openheid over de bankenunie,dat andere kernstuk? We zouden graag snel een antwoordzien op onze Parex-vragen. Letland lijkt met een schaduw-boekhouding de euro ingekomen te zijn. Kunnen de vragenvoor het einde van deze week beantwoord worden?

Ik ben nog iets vergeten door de interruptie; mijn eigenomissie. We hebben de secretaris-generaal van de NAVOhoren zeggen dat Oekraïne versneld het NAVO-lidmaat-schap zou kunnen aanvragen. Ik zou graag de mening vande Nederlandse regering hierover willen horen. Het lijktons een heel onverstandig plan, dat olie op het vuur zougooien in een toch al bijzonder moeilijk conflict.

De heer Klaver (GroenLinks):

Voorzitter. Europa als project van vrede is lange tijd alsvanzelfsprekend gezien. Deze zomer zijn we op hardhandigewijze geconfronteerd met het feit dat die vrede in Europaniet vanzelfsprekend is. Dat conflicten oprukken aan degrenzen van ons continent. Dat we als Nederland kei- enkeihard geraakt zijn door het gewapende conflict dat op ditmoment in Oost-Oekraïne speelt. In dat licht kijk ik naar deterugkoppeling van de premier over deze top.

Ik wil graag beginnen bij de verklaring van de premier enminister Timmermans van harte feliciteren met zijn voor-dracht als Eurocommissaris. Ik denk dat we met de heerTimmermans een fantastische kandidaat voordragen. Hijis een Europeaan in hart en nieren. Vanuit dat oogpunt ishij dan ook een logische kandidaat. Ik heb wel een vraag.De minister-president gaf aan dat de voordracht van Tim-mermans past in de strategie om een belangrijke porte-feuille te krijgen. De premier voegde er niet aan toe dat heteen belangrijke portefeuille zou moeten zijn op het sociaal-economische domein. Afgaande op wat we nu horen overde post waarop Timmermans, de minister van BuitenlandseZaken, aanspraak zou maken, meen ik dat hij niet de nieuweOlli Rehn wordt maar misschien de nieuwe minister Blokin de Europese Commissie, verantwoordelijk voor deRijksdienst. Ik zou graag wat meer van de premier willenhoren over de manier waarop deze voordracht van FransTimmermans past in de strategie om een belangrijke postte krijgen in het sociaaleconomische domein.

De premier spreekt in zijn terugkoppeling over de top zijngrote bezorgdheid uit over de instroom van Russischewapens in Oekraïne. De onderzoeksclub Club925 legde dezezomer pijnlijk bloot dat meerdere Russische wapenleveran-ciers met behulp van Nederland belasting kunnen ontwijken

en zelfs sancties kunnen ontlopen. Uit het onderzoek vanClub925 blijkt bijvoorbeeld dat het Russische staatsbedrijfRostec een joint venture heeft op de Zuidas. Het dochterbe-drijf van Rostec verkoopt wapens van alle Russische fabri-kanten, onder andere de BUK-luchtdoelraketten. OmdatRostec de belangrijkste leverancier van wapens aan Russi-sche strijdkrachten is, staat de directeur van dat bedrijf,Chemezov, op de sanctielijst van de Verenigde Staten.Volgens het onderzoek van Club925 ontvangt Nederlanddeze fiscale vluchteling met open armen. Dit is onvoorstel-baar en onacceptabel! Klopt het dat Chemezov niet op deEuropese sanctielijst staat? GroenLinks wil op dit punt directopheldering. Ik wil van de minister-president een glashelderantwoord op de vraag of 1. het onderzoek van 925 klopt en2. of hij kan garanderen dat Nederland op geen enkele wijzefiscaal onderdak biedt aan Russische wapenleveranciersen, zo ja, of hij dan alles in het werk wil stellen om dezefiscale vluchtelingen, deze wapenleveranciers, zo snelmogelijk de deur te wijzen.

Ik kom te spreken over de agenda voor groei. De sanctiesdie de EU tegen Rusland treft, raken ook onze eigen econo-mieën. Ze zullen pijn doen. Besloten is om in oktober eenbijeenkomst te organiseren waarbij de regeringsleidersoplossingen moeten bedenken om de kwakkelende Euro-pese economie vooruit te helpen. Het herstel blijft namelijkzwak. In sommige landen blijft het zelfs uit. Is de premiervan plan om aanwezig te zijn bij deze bijeenkomst overeconomische groei, die het Italiaanse voorzitterschap wilorganiseren? Zo ja, wat is daarbij zijn inzet? Wat GroenLinksbetreft, bepleit onze premier een agenda voor flinke inves-teringen in energieonafhankelijkheid, in energiebesparingen in duurzame energie. Deze investeringen kunnen heteconomisch herstel bevorderen en banen scheppen. Daar-naast laat de situatie in Oekraïne zien hoe wenselijk het isom niet afhankelijk te zijn van grondstoffen uit Rusland ofandere twijfelachtige regimes. Het mes snijdt aan tweekanten.

Het is vandaag Duurzame Dinsdag. In dat licht stel ik nogeen vraag. Aan het einde van deze maand vindt eenbelangrijke klimaattop plaats in New York. Ik vraag de pre-mier of hij al heeft besloten of hij daarbij aanwezig is. Kijk,de minister-president beantwoordt deze vraag direct al!

De voorzitter:Dat klopt, maar de premier deed dat buiten de microfoonen heeft dat dus nog niet officieel gedaan. Hij mag in zijnantwoord in eerste termijn antwoord geven op uw laatstevraag.

De heer Verheijen (VVD):

Voorzitter. Het reces is voorbij, de zaal waarin we hier zittenis hetzelfde, de leden van de Tweede Kamer zijn hetzelfde,maar toch is de wereld om ons heen ingrijpend gewijzigd.Een van die ontwikkelingen, de vreselijke aanslag op deMH17, hebben we zojuist in dit huis op een waardige wijzeherdacht. Daarvoor dank ik u, voorzitter, en de minister-president. Ook zijn er deze zomer allerlei ontwikkelingenrondom Oekraïne en andere ontwikkelingen geweest. Dezezullen de agenda van de Kamer in de komende tijd nogbeheersen. In alle debatten, ook die rond Oekraïne, zullenwij de belangen van de nabestaanden en de nagedachtenisaan de slachtoffers nooit uit het oog verliezen.

103-9-3

2 september 2014


Na deze zomer is één ding meer dan ooit duidelijk: Europazal aan de bak moeten, misschien wel meer dan ooit. Nietop details, maar op hoofdlijnen. Niet intern gericht, niet opBrussel gericht, maar gericht op de wereld om ons heen.De ontwikkelingen laten zien dat de Europese Unie grenstaan een vijandige kraag van landen, landen die om verschil-lende redenen een bedreiging vormen voor onze vrijheid,voor onze veiligheid en daarmee ook voor onze welvaart.


Ik kan me nog de Europese campagne herinneren. De VVDnoemde haar lijsttrekker liefkozend "Hans van Banen". Hetging namelijk om banen, banen, banen en om economie.Verder ging het er allemaal niet om, want daar hadden weandere instituties voor. Nu hoor ik overduidelijk ook deVVD, na een terecht heel binnenkomende zomer met onrustvoor ons allemaal, soepeltjes Europa inzetten als het gaatom veiligheid, om defensie en om het aanpakken van deproblemen waar de heer Verheijen en ik exact hetzelfdeover denken. Er hoeft maar even wat te gebeuren en ookde VVD laat haar heel smalle economische agenda makkelijkvaren en zegt: Europa is ook uw veiligheid.


De heer Pechtold noemt het "er hoeft maar eventjes wat tegebeuren", maar mijn interpretatie van deze zomer is eenandere. De heer Pechtold bagatelliseert het in zijn woorden,maar ik denk dat er wel meer dan eventjes wat gebeurd is.Onze agenda voor Europa blijft staan. Die stond en staatnog steeds. Ik denk dat deze zomer meer dan ooit duidelijkheeft gemaakt, ook bij ons, dat voor Europa veel op hetspel staat en dat we veel te verliezen hebben. Dus ook inonze buitenlandstrategie, het buitenlandbeleid, moeten wedaarmee meer rekening houden. Daarmee gaat de buiten-landpolitiek eigenlijk meer naar buitengrenzenpolitiek. Wemoeten meer kijken waar onze directe belangen liggen. Dieliggen vlak over de grens. Dat is geen koerswijziging tenopzichte van het verleden. Na deze zomer zijn er echter welaccentwijzigingen. Dat geef ik de heer Pechtold grif toe. Ikdenk dat ook hij dat, vanuit zijn positie, moet toegeven.


Als collega-politici beginnen over accentwijzigingen oftrendbreuken, dan moet je altijd heel erg opletten. Dan iser namelijk wel degelijk een enorme koerswijziging. Hetvolgende is nu aan de hand. De heer Verheijen kenmerktezich in de afgelopen jaren door nog steviger dan leden vande oppositie Europa klein te maken, Europa belachelijk temaken en Europa te ridiculiseren als het gaat om regelge-ving. Na waarschijnlijk een goede zomer qua uitrusten maarook een zomer die bij ons beiden inderdaad is binnengeko-men als een zomer van onrust en een zomer met een impactdie we misschien nog niet helemaal kunnen overzien, maaktde heer Verheijen vandaag Europa groter dan hij ooit zelfheeft kunnen dromen. Ik vind dat geen accentwijziging. Ikvind dat een enorme koerswijziging. Ik zal de VVD daar inhaar agendering ook aan houden.


De opgewonden toon van de heer Pechtold verraadt volgensmij enige vorm van opwinding over dit feit. Volgens mij ishij er blij mee. Ik kan hem in ieder geval geruststellen: wijzullen Europa klein blijven houden waar het klein moet

blijven en wij zullen blijven timmeren op die agenda vanminder taken waar nodig en van een klein Brussel, eenBrussel dat niet intern gericht is. Echter, de zaken die ophet spel staan, stonden voor ons voor de zomer ook op hetspel. Deze zomer heeft meer dan ooit duidelijk gemaakt —dat blijft ook staan — dat er veel op het spel staat voorEuropa. Als we wat dat betreft kunnen samenwerken, teldan uw zegeningen, mijnheer Pechtold. De gebeurtenissenin Oekraïne maar ook gebeurtenissen elders aan onze bui-tengrenzen hebben duidelijk gemaakt dat hetgeen aan debuitengrenzen gebeurt, effect heeft. Denk bijvoorbeeld aande vliegtuigpassagiers of aan wat plaatsvindt in de binnen-steden. Ik ben ervan overtuigd dat dit voor een groot deelook de Europese agenda, evenals de agenda van de heerPechtold en van mij, in de komende jaren zal beïnvloeden.Europa heeft daarop tot op heden eigenlijk onvoldoendeantwoord. Het optreden van de EU in deze zomer is danook samen te vatten als: too little, too late. De afwezigheidvan de Unie rondom de aanslag op de MH17 was pijnlijk.Het onvermogen rondom de situatie in Irak was diep treurig.Het was te laat en te weinig op het toneel gebracht. OpOekraïne kom ik zo nog terug. De coördinatie zal in dekomende jaren beter, sneller en krachtiger moeten. Datvraagt om een nuchtere analyse van de gezamenlijkebelangen van de Unie. Dat vergt een nuchtere analyse vande bedreigingen die op ons afkomen en van wat er voorons op het spel staat. Dat vergt ook een omslag van eenbuitenlandpolitiek naar een buitengrenzenpolitiek: waarliggen onze belangen over die grens? Dat vergt niet alleeneen stevige inzet van de nieuwe EU-buitenlandchef maarook van 28 ministers van Buitenlandse Zaken die bereidzijn om haar die rol te laten spelen en die redeneren vanuitdat gezamenlijke belang.


Dat klinkt mij als muziek in de oren. Het is echter niet nieuw.Toen in Libië Kadhafi werd weggejaagd, renden Sarkozyen Cameron, niet mevrouw Ashton, om het hardst om inTripoli te landen. Ze gunden haar niet alleen niet de eer,maar brachten haar ook niet in positie. Ik heb de VVD daartoen nooit over gehoord. Dan verbaast het me toch — ikvind het belangrijk om op dit moment te memoreren en temarkeren dat de VVD die koerswijziging maakt — dat nadeze zomer de VVD zegt: eigenlijk moeten die 28 ministersvan Buitenlandse Zaken dadelijk wat terughoudender zijnen moeten we die nieuwe Italiaanse mevrouw, mevrouwMogherini, de kans geven om namens Europa, in dewoorden van de heer Verheijen zelf, eendrachtig te opererenals het gaat om buiten-Europees beleid. Dat is helemaalzoals D66 het zou willen. Het is echter niet zoals ik de VVDin de afgelopen jaren heb gehoord.


Ik merk dat de heer Pechtold door de nuchtere analyse vande VVD een beetje in paniek raakt, dat hij bang is dat hijhier geen uniek punt meer heeft. Op heel veel gebiedenheeft hij dat echter nog steeds. De ideeën die hij overEuropa heeft, zijn op fundamentele gebieden nog steedsanders dan de onze. Als het gaat om de directe belangenop economisch gebied en op veiligheidsgebied en om onzevrijheid, stonden en staan wij voor een krachtig Europa.Nederland zal sommige dingen namelijk nooit zelf kunnen.Samenwerking in Europa maakt ons op die punten sterker,beter en groter. Nee, dat is geen koerswijziging. Het is een

103-9-4

2 september 2014


nuchtere analyse van wat er voor ons op het spel staat, vanwat we te verliezen hebben.


Dit is mijn derde interruptie. Als ik de heer Verheijen opinhoudelijke punten en met voorbeelden onderbouwd vra-gen stel, verzoek ik hem daarop in te gaan. Natuurlijk leerje op debatclubs om te beginnen over de toonhoogte vaneen ander of over het woordje "nuchter", een woord waarje in Europa trouwens ontzettend mee moet oppassen, maarvolgens mij is dat niet de manier waarop je uiteindelijk toteen vergelijk komt. Ik daag de heer Verheijen daarom uit.Ik heet hem welkom in het kamp der Europeanen. Hij waszo ongeveer de laatste VVD'er die nog zo ver van ons afstond. Hij moest ook een paar keer door de top wordenteruggefloten vanwege zijn houding ten aanzien van Europa.Ik zeg nu tegen hem: maak ook die stap op de inhoud enspreek niet alleen over zaken als toonhoogte, gemoedstoe-stand of kennelijke staat.


Ik heb in het betoog van de heer Pechtold geen vraag kun-nen ontdekken. Ik heb de heer Pechtold ook geen voorbeel-den horen noemen van daadwerkelijk inhoudelijkebeleidsissues. Kijk maar eens naar hetgeen er deze zomeris gebeurd rond Irak. Volgens ons had de buitenlandchefvan de EU sneller, daadkrachtiger en beter moeten schake-len met de ministers van Buitenlandse Zaken om in diekwestie een gemeenschappelijk standpunt in te nemen. Hetwas pijnlijk en treurig. Het was alsof ons ministerie vanBuitenlandse Zaken overuren maakte, terwijl men in Brusselnog met reces was. Volgens mij is dat een nuchtere — omdat woord maar weer eens te gebruiken — en dus heel fei-telijke analyse van de belangen die voor ons op het spelstaan en waar wij voor vechten. En dat er heel wat is omvoor te vechten, heeft deze zomer wel duidelijk gemaakt.

De heer Voordewind (ChristenUnie):

Ik heb een vraag aan de VVD. Die veroordelingen door deRaad zijn er gekomen. Er is gezegd dat het geweld van ISISmoet worden bestreden. Er is gesproken over een humani-taire crisis. Wat moet er volgens de VVD nu dan noggebeuren om als Europa krachtiger op te treden tegen dedreiging van ISIS?


Volgens mij heeft Europa op een aantal gebieden ruimteom te acteren. Soms kan er sneller geacteerd worden, somskan er beter geacteerd worden. Ik herinner mij bijvoorbeelddat er juni vorig jaar al op Europees gebied een pakket isaangenomen met maatregelen ter bestrijding van jihadgan-gers. Dat staat ook in het verslag van de Europese Raad.Dat pakket is eigenlijk nog niet geïmplementeerd. Dat soortzaken waar je het over eens bent, moet sneller. Een aantaldingen kun je gewoon beter centraal regelen. Het gaatechter ook over militaire leveringen en noodhulp. Die had-den beter, sneller en eerder gecoördineerd kunnen worden.Nu was er toch sprake van een soort chaotische toestand,waardoor Europa kostbare tijd en ook veel van zijn uitstra-ling verloren heeft.


Vindt de heer Verheijen ook dat Nederland, als dat nietgebeurt, het voortouw zou moeten nemen met betrekkingtot de bescherming van minderheden?


Volgens mij heb je in de eerste plaats een buitenlandcoör-dinator nodig die heel snel en daadkrachtig acteert. Minis-ters kunnen echter individueel ook zaken agenderen. En ja,dan moeten die ministers snel acteren en bekijken wat zijop de agenda zetten over Oekraïne, Irak en de situatie metISIS. Bovendien moeten zij bereid zijn om soms een stapjelangzamer en soms een stapje sneller te doen omwille vande eenheid. Dat heb ik minister Timmermans hier ook wel-eens horen zeggen. Europa kan namelijk in gezamenlijkheideen krachtig signaal afgeven. Als Nederland dat alleen doet,maakt het niet altijd evenveel indruk. Samen maken wij welindruk, daar waar dit noodzakelijk en mogelijk is.

De gebeurtenissen van deze zomer kunnen niet los gezienworden van het thema "energie". Europa importeert op ditmoment ruim 53% van de energie die het nodig heeft. Datmaakt Europa afhankelijk. Op welke wijze Europa dat doet,zal de agenda de komende tijd domineren. Bovendien zullenwij moeten kijken naar een versterking van de interneenergiemarkt en naar onze energiezekerheid en waar wijdie vandaan halen.

De situatie rond Oekraïne is kritiek. Ik had het daar al eerderover. Het conflict vormt een serieuze bedreiging voor onzeveiligheid en daarom heb ik een aantal vragen aan hetkabinet over dit punt. De boodschap aan Rusland is watons betreft helder: u stelt zich op dit moment in het conflictop als agressor. Stop dus met de destabilisering in Oost-Oekraïne, staak de militaire betrokkenheid en zoek samenmet Oekraïne naar een politieke oplossing. Poetin is echterniet iemand die snel geneigd is om in te binden. Ik hebdaarom een aantal vragen aan het kabinet. Worden er opdit moment nieuwe sancties in de steigers gezet? Hoe kijkthet kabinet aan tegen de effectiviteit van de sancties die alopgelegd zijn en in de toekomst opgelegd zullen worden?Is er met Frankrijk gesproken over de levering van de oor-logsschepen? Volgens mij is dat op dit moment een ver-keerd signaal. Dat zou Frankrijk allereerst zelf moeten inzien.Is het zo dat er langzaamaan — zoals wij lezen — verdeeld-heid ontstaat in de Europese Unie ten aanzien van desancties? Als je Poetin namelijk op één manier een plezierkunt doen, is het wel door in Europa verdeeldheid over desancties en het optreden tentoon te spreiden. Beginnen deEuropese landen verdeeld te raken?

Wij zijn positief over de keuze voor de heer Tusk als nieuwevoorzitter van de Raad. Hij is, net zoals Nederland, hervor-mingsgezind en kritisch op de begroting en de EU-taken.De lat ligt wat ons betreft hoog, maar wij hebben — om inCDA-termen te spreken — "een positieve grondhouding".

Wij feliciteren minister Timmermans welgemeend met zijnvoordracht voor de functie van Eurocommissaris. MinisterTimmermans heeft in de Kamer vaak waardige woordengesproken over Europa en over hetgeen Europa minder enmeer zou moeten doen. Wij zullen hem daar de komendejaren aan gaan houden, misschien wel tot vervelens toe.

103-9-5

2 september 2014


Ik heb nog één vraag aan het kabinet. Klopt het dat er wordtgesproken over een andere organisatie van de Commissie?Hoe krijgt dit vorm? Krijgen de vicevoorzitters inderdaadeen andere positie in die Commissie?

Er is een extra top aangekondigd over werkgelegenheid.Voor veel Europese leiders betekent praten over werkgele-genheid ook praten over versoepeling van begrotingsregels.De heer Pechtold heeft er zojuist al over gesproken, enterecht. Begin juli hebben we dat ook besproken, naaraanleiding van de Europese Raad. Mijn vraag aan de pre-mier is bijna een open deur. Is dit de zoveelste poging vanFrankrijk en Italië om onder hervormingen of onder bezui-nigingen uit te komen? Wat ons betreft staan de afsprakenuit het Stabiliteits- en Groeipact.


Ik haak even aan bij de vraag van de heer Verheijen, naaraanleiding van de voordracht van de heer Timmermans,naar hoe het zit met de structuur van de Commissie en devicevoorzitterschappen. Ik dacht eventjes: mijn hemel, ditwordt toch niet een soort een-tweetje met de minister-pre-sident, omdat het antwoord dadelijk is dat zij heel belangrijkworden, dat wij vooral blij moeten zijn met het vicevoorzit-terschap en dat de portefeuille er minder toe doet. Wijhebben van de minister-president gehoord dat het gaat omeen belangrijke portefeuille, met een belangrijke rol, maarik weet nog steeds niet wat Timmermans nu gaat doen. Ikvind het belangrijk om te weten wat Nederland gaat doen.Samen met de VVD heb ik in het afgelopen jaar ook gezegddat er desnoods 28 Commissarissen mogen zijn, maar dathet er ook wel wat minder mogen zijn, als zij maar wat tedoen hebben.


De heer Pechtold moet mijn vraag over de organisatie vande Commissie natuurlijk volstrekt los zien van mijnopmerking over de heer Timmermans. Zonder gekheid, wehebben in de afgelopen jaren vaak gezegd dat het wel veelis om 28 Commissarissen te hebben. Dat leidt tot heel veelextra profileringsdrang, maar ook nieuwe taken en nieuweregelgeving. Kan dat niet anders en slimmer georganiseerdworden, zodat er ook meer resultaten bereikt worden en erbetere coördinatie tussen die Commissarissen is? Ik benbenieuwd of de heer Juncker daar nu vorm aan gaat geven.


Ik zal de minister-president hier dadelijk ook op bevragen,maar is de heer Verheijen het niet met mij eens dat het tocheen beetje raar is dat we nu allemaal zeggen: goh, nou,Timmermans wordt Commissaris? Ik wil het feestje nietverpesten, maar stel dat ik in de Nederlandse verhoudingenminister zou worden, dan zeg je toch: waarvan, wat ga jedoen? We weten allemaal dat dit nogal wat uitmaakt. Hetis toch een beetje raar dat we als Nederlands parlementeen verklaring te horen krijgen dat hij Commissaris wordt.Dat iemand dat zou worden, dat wisten we, maar de vraagis waarop. Ik hoop dat de heer Verheijen er in de toekomstmet mij aan wil werken dat het zo werkt dat je uitgaat vaneen functie, met een bepaalde inhoud, en daar iemand bijzoekt. Nu lijkt het erop dat het iemand moest zijn en wathij gaat doen, dat horen we dan nog wel.


Volgens mij hebben wij bij dit hele traject erop ingezet dathet ons gaat om de inhoud. Wat gaat de Commissie doenin de komende periode? Het gaat niet om de poppetjes.Heel formeel is het zo dat Nederland een Commissarisvoordraagt. Juncker bekijkt uiteindelijk welke functies er inhet geheel beschikbaar zijn, voor wie. Ik weet niet meer danwat wij beiden in de krant en in andere media hebbengelezen. Wellicht zullen wij dadelijk horen of de premier ermeer van weet. Voor mij is nu duidelijk wie het wordt. Hetis aan de heer Juncker om die verdeling te maken. Voorons is de strategie van de Commissie als geheel belangrijk.Daarbij zullen wij de Commissie de komende jaren volgen.

De heer Van Bommel (SP):

Mevrouw de voorzitter. Anders dan gewoonlijk praten wenu niet over Europees beleid, maar over Europese functiesen Europese functionarissen. De kranten stonden er deafgelopen dagen ook bol van. Met Donald Tusk als voorzittervan de Europese Raad is er voor het eerst een leider dieafkomstig is uit Oost-Europa. Wat betekent het voor hetbeleid, wanneer de Oost-Europese staten een prominentererol binnen de Europese Unie krijgen?

Tusk heeft zich altijd in harde bewoordingen uitgesprokenover de rol van Rusland in het Oekraïneconflict. Eenbelangrijke vraag is dan ook welke rol zijn benoeming speeltin de-escalatie van dat conflict. Dat kan namelijk naar tweekanten uitvallen. Graag hoor ik een oordeel van de minister-president over die benoeming in relatie tot de Oekraïnecri-sis.

Vandaag heeft de minister-president het formeel bekendge-maakt, maar de afgelopen dagen was het al veel in demedia: de Nederlandse minister van Buitenlandse Zakenwordt als kandidaat aangeboden aan de Europese Commis-sie. De afgelopen dagen leek er een voorwaarde aan toege-voegd, namelijk dat deze Eurocommissaris ook de positiemoet krijgen van vicevoorzitter van de Europese Commissie.Ik heb de minister-president dat vandaag niet horen zeggen.Ik vraag hem om daar vandaag toch een enkel woord aante wijden. Is die aanvullende eis er? Wat betekent dit voorde functie als zodanig? Er wordt namelijk ook gesprokenover een andere vicevoorzitter dan de vicevoorzitters zoalswe die nu kennen.

Dan kom ik op de inhoud. De Europese Raad krijgt het dekomende tijd extra druk vanwege een speciale top overgroei en werkloosheid, vooral onder de jeugd. De inzet vanFrankrijk is alvast kraakhelder. Het zet in op aanvullendemaatregelen van de ECB en een versoepeling van debegrotingsregels. Bij dat laatste sluit ook Italië zich aan. Datklinkt de SP, het zal u niet verbazen, als muziek in de oren.Het lijkt echter alsof het kabinet op een ander spoor zit. Watis de inzet van Nederland tijdens deze top?

Coen Teulings zei het zondag in Buitenhof mooi: het strengefiscale beleid heeft niet geleid tot de gewenste hervormin-gen. Deelt het kabinet inmiddels zijn standpunt? Is hetkabinet bereid te pleiten voor een ander fiscaal beleid danwe tot nu toe hebben gezien, namelijk soberheid en sober-heid?

103-9-6

2 september 2014


Er is op Europees niveau terecht veel aandacht voor Oekra-ïne. In de conclusies van de Europese Raad van afgelopenzaterdag is terecht opgenomen dat de eerste stap op wegnaar vrede een staakt-het-vuren moet zijn tussen Oekraïneen de opstandelingen in het oosten. Tot op heden krijgt hetmilitaire offensief van Oekraïne tegen de rebellen echterde steun van het Westen, inclusief Nederland. Dat istegenstrijdig en bovendien levensgevaarlijk. Al ruim 2.600mensen zijn omgekomen door de strijd in het oosten. Datkan niet worden getolereerd. Mensenrechtenorganisatieswijzen op oorlogsmisdaden die worden begaan, door derebellen maar ook door de Oekraïense autoriteiten. Beidekanten wordt ook verweten martelingen toe te passen. DeSP twijfelt er ernstig aan of het in de gegeven omstandig-heden wijs is om over te gaan tot nieuwe sancties. Er isbesloten dat de Europese Unie deze sancties tegen Ruslandnog deze week zal voorstellen. Mijn vrees is dat dit niet zalbijdragen aan de broodnodige de-escalatie, iets wat hetkabinet ook altijd heeft gezegd te willen. Hiermee lijkt nogmeer olie op het vuur te worden gegooid. Rusland wordtterecht aangesproken op zijn steun aan de opstandelingen,maar de vraag is of nieuwe sancties tegen Rusland bijdra-gen aan een oplossing. Dat lijkt niet het geval. We moetenook constateren dat de sancties tot op heden niet hetgewenste resultaat hebben gehad. De situatie lijkt alleenmaar verder verslechterd.


Ik hoor dat de heer Van Bommel kritisch is over sancties.De VVD is ook altijd kritisch als het gaat over de effectiviteitvan de sancties. Sluit de SP nieuwe sancties ook uit? Ik bendan vooral benieuwd naar zijn alternatief om toch de-escalatie te bereiken en met name te bereiken dat Poetinbegrijpt dat hij daar niet aan de gang kan blijven zoals hijnu aan de gang is.


Verregaande sancties kunnen de bereidheid van partijenom te komen tot een onmiddellijk staakt-het-vuren en eenonderhandeling nog weleens verminderen. Ik vind dat daarde nadruk op gelegd moet worden. De sancties hebben totop heden niet het gewenste resultaat gehad. Dan moet jeje afvragen of je op dat pad door wilt gaan. Dat kon nogweleens een doodlopende weg blijken te zijn.


Dan blijft mijn vraag staan: welk alternatief kun je vanuitEuropa, vanuit Nederland, daar dan bieden? Gaan wij metPoetin onderhandelen over Oekraïne? Gaan wij een alterna-tief bieden? Of laten wij het daar gewoon gebeuren enbieden wij geen enkel beleidsinstrument aan?


Het bestaande sanctiepakket is al buitengewoon indrukwek-kend en wordt al gevoeld in Rusland. Behalve druk opRusland zal er ook druk op Kiev moeten worden uitgeoe-fend. Want Kiev is op dit moment niet bereid om onderhan-delingen te voeren. Kiev ruikt andere successen, bijvoor-beeld door de uitspraken die Rasmussen heeft gedaan overeen snelle toetreding tot de NAVO. Als dat de agenda isvan Kiev, hebben we grote problemen in Europa, bij deNAVO en ook in Oekraïne. We komen dan niet tot eenoplossing. Zoals gezegd: de situatie is ondertussen ernstig

verslechterd. Hoe kijkt de minister-president hiertegenaan?Is de premier het met mij eens dat er ook meer druk opOekraïne moet worden uitgeoefend, zodat het land hetmilitaire offensief staakt? Graag een reactie.

Ik kom op de ontwikkelingen in Irak en Syrië. De snelleopmars van de strijders van de Islamitische Staat heeftterecht veel alarmbellen doen rinkelen. Het is van grootbelang dat IS wordt bestreden en het geweld tegen ondermeer christelijke, Turkmeense en Koerdische minderhedenstopt. De SP hecht er groot belang aan dat alle nodigehumanitaire hulp wordt geboden aan de vele slachtoffersvan de burgeroorlog in die landen. De laatste weken vindener Amerikaanse luchtaanvallen tegen IS in Irak plaats. Ookworden er wapens geleverd aan onder meer de Koerdischeregionale regering. Zolang deze militaire steun erop isgericht om genocide te voorkomen en humanitaire hulpmogelijk te maken, steunt de SP die van harte. Tegelijkbestaat ook het gevaar dat dit alles ertoe leidt dat hetWesten opnieuw op grootschalige wijze betrokken raakt bijeen oorlog in het Midden-Oosten. Het steeds luider wor-dende geluid om ook in Syrië militair te interveniëren, ver-groot mijn zorgen hierover nog verder. Hoe wordt voorko-men dat hier sprake is van mission creep, waarbij uiteinde-lijk een ander doel wordt nagestreefd dan men zegt na testreven?


Wat zouden de alternatieven zijn? Wilt u suggereren datwe moeten onderhandelen met ISIS en dat we moeten kij-ken of we tot een staakt-het-vuren kunnen komen? Wijhebben de beelden gezien van het onthoofden en zelfs hetkruisigen van mensen. Ik zoek naar alternatieven om datvreselijke gevaar in te dammen.


Onderhandelen met een terreurbeweging die het beleidvoert dat door de heer Voordewind beschreven wordt, zieik niet erg zitten. Dat probleem moet worden ingedamd.Dat is in de eerste plaats de verantwoordelijkheid van desoevereine regering in Bagdad. Die heeft daar steun bijnodig en die krijgt die steun ook. Van groot belang is ookdat de regering in Bagdad tot eenheid komt. Daar ontbreekthet nog aan. Daar kan Europa denk ik een belangrijke rolspelen. En ik denk dat ook de Koerden op elke wijzegesteund moeten worden bij het voorkomen van het verderuitmoorden en isoleren van groepen. Dat gebeurt nu en wehebben vandaag in het vragenuur de minister van Defensieover dit onderwerp gehoord. Ik heb de indruk dat, met deinternationale inspanningen die nu worden geleverd, datprobleem op militair gebied ingedamd kan worden. Ik maakmij wel grote zorgen over de humanitaire hulp. Zoals uvandaag zelf ook geconstateerd hebt, is op dat vlak echtmeer nodig en ik zou wensen dat Nederland op dat vlakwat meer doet.


Ik reageerde op de woorden dat we moeten oppassen omwapens die kant op te sturen, omdat je wel zou moetenkunnen overzien wat ermee gebeurt. Ik begrijp nu dat uvindt dat je van twee kwaden het minst slechte moet kiezen.Natuurlijk moet je goed monitoren waar je wapensterechtkomen en hoe ze worden ingezet. U vindt dat de

103-9-7

2 september 2014


regering in Bagdad tegelijkertijd moet proberen de groepenbij elkaar te krijgen. Ik heb begrepen dat er een nationaleeenheidsregering wordt gevormd. Ik zoek echter naar uwantwoord op het vraagteken dat u zette met betrekking totde steun voor de Koerden.


Ik zal het toch nader toelichten. De omvang van het pro-bleem "IS" in Irak op dit moment vind ik heel moeilijk in teschatten. Vandaar dat ik vroeg of wij voor het debat daar-over nog een brief kunnen krijgen over de actuele situatie:over de veiligheid in Irak en bijvoorbeeld de sterkte van deIslamitische Staat. Voorkomen moet worden dat Nederlanden Europa opnieuw een groot conflict in Irak worden inge-zogen. Er zijn in deze Kamer ook wel pleidooien gehoudenvoor rechtstreekse militaire betrokkenheid bij dat conflict.Ik ben blij dat de Nederlandse regering daarin zeer weiger-achtig is opgetreden. Tegelijkertijd wordt voor de leverantievan militair materieel niets uitgesloten. Dat vind ik ook eenverstandige keuze.

Wellicht het grootste probleem in Irak is dat de door ISgeleide soennitische opstand daar niet effectief tegen tegaan is, zolang deze minderheid in het land is uitgeslotenen onderdrukt en uitgebuit blijft worden. Er leek even sprakevan toenadering, maar gruwelijke sektarische bomaansla-gen hebben deze in de kiem gesmoord. De vrees is dat,zolang deze politieke verdeeldheid het land parten speelt,militaire steun aan Irak slechts zal leiden tot verdere escala-tie van het geweld. Is de minister-president dat met mijeens? Welke conclusies worden hieraan verbonden?

Ten slotte wil ik nog een paar woorden wijden aan Gaza.Mijn fractie is zeer verheugd dat het geweld is beëindigden dat een bestand is overeengekomen. Net als bij eerderebestanden is ook nu de afspraak dat Israël de blokkade vande Gazastrook zal verlichten. Ik benadruk graag het grotebelang van deze verlichting. Die moet er daadwerkelijkkomen, want de bevolking van Gaza kan de ellende nietlanger verdragen. Israël is al eerder dezelfde verplichtingaangegaan, maar is die steeds niet nagekomen. Debelangrijke vraag is daarom wat Nederland en Europa gaandoen om eraan bij te dragen dat Israël deze keer wel zalovergaan tot het verlichten en totaal opheffen van de blok-kade. Ik hoor graag de reactie van de minister-presidenthierop. De Europese Unie is de belangrijkste handelspartnervan Israël en het associatieverdrag tussen Europa en Israëlschept verplichtingen op het gebied van mensenrechten.Ik roep de minister-president op om dit verdrag dan ook tegebruiken.

De heer Beertema (PVV):

Voorzitter. Ook de PVV kijkt terug op een waardige herden-king, zowel op het vliegveld van Eindhoven als in de Kamer.Met collega Helder mocht ik bij de aankomst van een vande vluchten zijn en dat heeft buitengewoon veel indrukgemaakt. De onrustige zomer die we hebben gehad is nogniet voorbij. De komende maanden zullen de agenda'sworden bepaald door de ontwikkelingen van de afgelopenzomer. Ik beperk me nu echter tot de benoemingen van eennieuwe president en een nieuwe buitenlandcoördinator inBrussel.

Een Poolse mijnheer die in Nederland door bijna niemandwordt gekend is de opvolger van de bijna net zo onbekendehuidige president van de Europese Unie. Een vrijwelonbekende Italiaanse mevrouw volgt een Britse mevrouwop als EU-minister van Buitenlandse Zaken. Het probleemis dat de Poolse mijnheer geen Engels of Frans spreekt,maar in de Brusselse toren van Babel wordt het kennelijkniet als een probleem ervaren dat men elkaar niet verstaat.Het gaat om de Poolse premier Tusk. Zijn benoeming zalongetwijfeld worden gepresenteerd als een feest van dedemocratie. Er zal worden gezegd dat beide personen fan-tastische kandidaten zijn.

Beide benoemingen zijn echter geen feest van de democra-tie. Ze zijn het resultaat van een mysterieus schimmenspelin de achterkamers van Brussel, een ragfijn spel voorgewichtig doende heren en een enkele dame die weten hoeze versluierende politiek moeten bedrijven. Onze minister-president beheerst dat wheelen en dealen en hij en veleanderen in dit huis hebben daar nog bewondering voorook. De vraag is alleen of onze minister-president wel zogoed was. Mijn eerste vraag aan hem is of hij kan reagerenop de suggestie in De Financiële Telegraaf van vanmiddagdat het uiteindelijk zou gaan om een soort troostprijs voorhet Nederlandse kabinet en voor minister Timmermans,omdat hij niet zou hebben opgelet toen mevrouw Merkelallang met het traject bezig was en alle belangrijke postenal waren vergeven aan de Oost- en Zuid-Europese politici.Ik krijg hierop graag een reactie van de minister-president.

De heer Tusk gaf ooit leiding aan Friends of Cohesion, eenbelangenclub van vijftien gelijkgestemde landen, allemaalnetto-ontvangers die veel meer geld van de EU ontvangendan eraan bijdragen, zoals Bulgarije en Hongarije. Al dielanden hebben maar een missie verdedigd tijdens afgelopenonderhandelingen over de meerjarenbegroting: meer geldvoor Europese subsidies; meer Nederlands geld en meergeld van de andere nettobetalers in Noord-Europa naarZuid- en Oost-Europa. De heer Tusk is daarmee een soorttsaar van de herverdeling geworden. Hij heeft de transfervan welvaart van het spaarzame, hardwerkende Noord-Europa naar Zuid- en Oost-Europa knap geregisseerd. Dezeherverdelingstsaar, zoals ik hem maar even noem, zei inzijn toespraak voorafgaand aan het Pools voorzitterschapin 2011 dat de noordelijke lidstaten zich niet op de borstmoesten kloppen maar solidariteit beter moesten lerenbegrijpen. Hij benadrukte dat hij voor Europese integratieis. Meer Europa in Europa, zo zei hij. Mijnheer Tusk lijktweliswaar geen geharnaste eurofiel zoals de heer Juncker,maar ik moet zeggen dat hij met dit soort uitspraken tochwel enigszins door de mand valt.

Wat heeft mijnheer Tusk wel voor elkaar gekregen? Voorzijn eigen land, Polen, is dat heel wat. De afgelopen zevenjaar was Polen de grootste netto-ontvanger. In 2012 kreegPolen 12 miljard euro netto van de Europese Unie. Onderanderen de Nederlandse belastingbetaler betaalde dat. Kande minister-president vanuit dat perspectief nog eens toe-lichten waarom de heer Tusk nu zo'n prachtkandidaat is?

Op grond waarvan is mevrouw Mogherini, de nieuwe bui-tenlandchef van de Europese Unie, eigenlijk geschikt? Zijgaat de komende vijf jaar over het Europese buitenlandbe-leid. Dat wordt nogal wat gevonden in eurofiele kringen. Ikheb een paar vragen over deze mevrouw aan de minister-president.

103-9-8

2 september 2014


De voorzitter:Voordat u die stelt, heeft de heer Pechtold een vraag aanu.


We krijgen de gebruikelijke riedel uit de hoek van de PVVals het gaat om wat er allemaal niet deugt in Europa …


Dat is geen riedel! Dat is …

De voorzitter:Mijnheer Pechtold stelt een vraag, mijnheer Beertema.


Ja, maar ik wil even afstand nemen van …

De voorzitter:U mag zo meteen afstand nemen van de dingen die gezegdworden. Nu mag de heer Pechtold.


Het valt me altijd zo op dat men zich gelijk in de wiekgeschoten voelt …

De voorzitter:Stelt u uw vraag; gaat uw gang!


Het valt me vooral op omdat het dit keer toch ook gaat omhet goed uitgeven van geld, om wat er in Europa allemaalomgaat en hoe dat wordt verdeeld. Wat mij deze zomeropviel — het was heel stilletjes maar toch heel duidelijk —is dat de vier nieuwgekozen Europarlementariërs van dePVV, waar ze in de vorige periode nog heel duidelijk warendat ze geen extra vergoedingen wilden en dat geld vanEuropa helemaal niet nodig hadden, nu voor de volle mepgaan en zich volledig door Europa laten betalen voorondersteuning, kortom dat ze eigenlijk voor de maximalepot gaan. Ik zie bij de PVV dus een beweging van eerstafstand nemen maar het opeens geen probleem meer vin-den als het gaat om het halen van geld uit Europa, zekerals het gaat om persoonlijke ondersteuning van PVV'ers.


De minister-president is het helemaal eens met zijn collegaPechtold. Ik wil eerst iets zeggen over die riedel. Ik vind hetenigszins denigrerend om ons PVV-verhaal, dat ik hier houdmet een groot mandaat van allerlei keurige, beschaafdekiezers in het land, door de heer Pechtold afgedaan te horenworden als een riedel. Het is een consistent PVV-verhaal.Ik blijf dat inderdaad herhalen, net zoals hij zijn kosmopoli-tische verhaal alsmaar blijft herhalen. Dat is zijn goed recht.Dat verwacht zijn kiezer van hem en mijn kiezer verwachtdat van ons.

De voorzitter:En nu de vraag.


Ik hoor de heer Pechtold zeggen dat onze nieuwe fractievoor de maximale pot geld gaat. Ik begrijp niet waarop hijdat baseert. Het enige wat ik weet is dat de nieuwe fractiemet een eigen mandaat, zoals de D66-fractie dat ook heeft,besloten heeft om een andere methode te gebruiken. Hetgaat dat geld uitgeven, bekijken wat het nodig heeft voorkantoorkosten en achteraf bekijken wat er over is. Dat kanper lid verschillen. Dat is de methodiek waar de fractie voorkiest. Intussen wil ik aan de heer Pechtold meegeven — enook aan de minister-president, die het zo enthousiast metde heer Pechtold eens was — dat wij de belastingbetalerin de periode tussen 2009 en 2014 ...

Minister Rutte:

Hij had wel een punt.


Ja, hij had een punt, maar mijn punt is dat wij in die vijfjaar de belastingbetaler €1.029.336 bespaard hebben. Heeftzijn Sophie in 't Veld dat ook bespaard voor de belastingbe-taler? Ik kan me dat niet herinneren. Als dat zo is, hoor ikhet graag. Dat is de situatie zoals hij is. Wij hebben debelastingbetaler ruim een miljoen euro bespaard, omdatwe toen €400, in plaats van €4.000, meer dan genoeg von-den. Ik daag elke andere partij hier uit om te zeggen dat zijhetzelfde gedaan heeft. Dan heb je een punt. Niet als je ietszegt over de nieuwe fractie, die dat achteraf wil gaan verre-kenen.


In de eerste plaats mijn oprechte excuses als het woord"riedel" als een persoonlijke belediging door de heer Beer-tema wordt opgevat. Ik ben ongelooflijk blij dat de PVV inhet eerste debat na het zomerreces het taalgebruik in dezezaal tot een speerpunt maakt. Als de lat bij het woord "rie-del" ligt, zie ik zeer uit naar de bijdragen van de fractievoor-zitter van de PVV bij de algemene politieke beschouwingen.Ik hoop dat de heer Beertema dit overbrengt aan de heerWilders. Nogmaals mijn excuses.

Ten aanzien van de inhoud het volgende. Ja, inderdaad,als je elke keer Europa te schande maakt en zegt wat jeallemaal niet vraagt van Europa, dan heb je iets te verdedi-gen. In zijn voorbereiding heeft de heer Beertema datbedrag van die 1,29 miljoen opgezocht tot op de eurocentnauwkeurig. Hij zag deze vraag al aankomen. Als hij dat zoweet te verdedigen, heb je kennelijk iets te verdedigen. Danheb je aangetoond dat in de afgelopen jaren die andereEuroparlementariërs inderdaad goed werk deden voor datgeld, omdat de PVV het nu zelf kennelijk ook nodig heeft.Ik zal de heer Beertema er verder niet mee lastigvallen,maar stel dat de PVV in de toekomst dit soort draaien maakt.Kom dan nu niet met het verwijt van graaien en grijpen enweet ik het allemaal niet, als je het de komende vijf jaar metgelukkig één PVV'er minder zelf ook gaat doen.

103-9-9

2 september 2014



Ik vind het een merkwaardige redenering. Maar goed, wezullen die redenering nemen voor wat zij waard is. De PVV-fractie heeft de afgelopen vijf jaar ruim een miljoenbespaard voor de belastingbetaler. De D66-leden hebbenhet echter allemaal opgemaakt aan paperclips en balpennenen wat al niet meer.

Voorzitter. Ik heb nog een paar vragen aan de minister-president. Klopt het dat mevrouw Mogherini acht jaar lidwas van de jeugdbeweging van de PCI, de grootste commu-nistische partij buiten de Sovjet-Unie, die op stalinistischewijze was georganiseerd? Was er sprake van een jeugd-zonde? Heeft zij spijt betuigd? Voormalig VVD-fractievoor-zitter Bolkestein heeft ooit aan ex-communisten de sugges-tie gedaan om spijt te betuigen. Heeft mevrouw Mogherinidie suggestie ter harte genomen in Italië? Heeft zij er spijtvan dat zij communiste was in een tijd dat het communismeal jaren moreel failliet was? Graag krijg ik hierop een ant-woord van de minister-president.

Mevrouw Mogherini is nog maar heel kort actief in het Ita-liaanse bestuur. Zij heeft in haar leven geen dag echt werkgedaan, lees ik hier en daar. Ze is altijd een echte partijtijgergeweest, die op het juiste moment het communismeafschudde. Net als haar partij tooide zij zich in een mooidemocratisch verenpak. Daarmee kon zij door met haarcarrière als beroepspolitica. Wat maakt haar nu precies totde ideale kandidaat?

Welke voorzitter of Commissaris, van PvdA-huize of welkeandere huize, dan ook, wij hechten als misschien wel delaatste partij in dit parlement aan de autonomie die wij alstrotse natiestaat hebben. In tegenstelling tot alle eurofielepartijen hier zijn wij er als PVV trots op dat Nederland sindsde Unie van Utrecht in 1579 een natiestaat is geweest diezijn vrijheid vele malen heeft bevochten. Sindsdien hebbenwij dit prachtige land opgebouwd tot de welvarende natiedie wij zijn. We willen geen lid zijn van een unie die onzewelvaart afroomt om Zuid- en Oost-Europa te subsidiëren,ook niet onder de bezielende leiding van de heer Tusk. Wijwillen onszelf regeren. Dat hebben we al die eeuwen uitste-kend gedaan. Wij willen verantwoording afleggen aan onzeeigen Nederlandse kiezers, aan onze belastingbetalers enniet aan ongekozen technocraten in Brussel die niemandkent. We zullen met onverminderde kracht doorgaan oponze weg om onze autonomie te behouden en terug teveroveren. In dat licht zou het hypocriet zijn om de zojuistbenoemde technocraten te feliciteren. Dat doen wij dus ookniet.


Voor de zomer was het de leider van de PVV, de heer Wil-ders, die in een debat hier in de Kamer in mijn richting tekennen gaf dat het vooral de Europese Unie was die debetwas aan de escalatie in de Oekraïne. De situatie daar wasvooral ontstaan door Brussel. Ik vraag de heer Beertemaof zijn fractie deze zomer misschien is bijgedraaid, of zijeindelijk ziet wat de inbreng van Rusland in het conflict is,en of zij dat wil veroordelen?


Ik ga daar geen uitspraken over doen. Er volgen de komendetijd heel veel debatten over buitenlandse Zaken. Mijn col-

lega, Raymond de Roon, zal daar het woord over voeren.Mijn fractievoorzitter zal er ook het woord over voeren. Ikkan mijnheer Klaver wel één ding meegeven. Wij warenbepaald niet blij met de heren Verhofstadt en Van Baalentoen zij op het Maidanplein waren. Zij waren daar — hoezal ik het noemen — aan het "hitsen". Ze hadden daar watons betreft niets te zoeken. De EU is ons groot genoeg, veelte groot eigenlijk. De Oekraïne willen wij er zeker niet bij,net zo min als Turkije. Wij willen onze eigen boontjes dop-pen. Wij hebben daar voorlopig niets te zoeken. Dat kan ikde heer Klaver alvast meegeven.


Wat de heer Beertema nu zegt, zou ik nooit een riedel willennoemen. Deze langspeelplaat begint echter wel een beetjete vervelen. Ik vind het ook heel opvallend dat de heerBeertema op mijn vraag of hij de inbreng van Rusland inhet conflict in de Oost-Oekraïne wil veroordelen, antwoordtdat hij dat nu niet doet omdat er nog genoeg debattenaankomen. Is datgene wat er deze zomer is gebeurd en zijnde rol die de separatisten en Rusland hebben gespeeld geenaanleiding voor de PVV-fractie om iets gas terug te nemenals het gaat om de wijze waarop de PVV Europa bejegenten ook vol te kiezen voor een veroordeling, kijkend naar deinmenging door Rusland in de Oekraïne en de verschrikke-lijke gevolgen dit ook voor Nederland heeft gehad?


De heer Klaver kan nog zo hard op dat bankje timmeren, ikga er niets anders over zeggen dan ik heb gedaan. Ik brenghem nog wel in herinnering — ik ben dat helemaal eensmet de heer Van Bommel — dat alle sancties geen enkeleuitwerking zullen hebben, behalve dat die onze tuinders,onze middenstand, onze ondernemers ontzettend veelschade zullen opleveren. De heer Poetin zal er geen nachtvan wakker liggen. Wij houden ons heel erg bezig met hetmkb, met de ondernemers in Nederland. Zij willen hunspullen exporteren. Dat is voor ons belangrijk. Tot nu toehebben de sancties helemaal niets te weeg gebracht. Hoegraag de heer Klaver dat ook wil, ik ben bang dat het zo zalblijven.


De heer Beertema doet net of het debat zal gaan over detoetreding van de Oekraïne tot de EU, maar dat is niet aande orde. Aan de orde is — dat was de conclusie van deEuropese Raad — dat Rusland massaal met troepen, tanks,pantservoertuigen en aanvalswapens aanwezig is op hetsoevereine grondgebied van de Oekraïne. Durft de PVVdaar afstand van te nemen, dat te veroordelen en uit tespreken dat, wat anderen ook doen, we in Europa niet metgeweld een ander land binnenvallen? Is de heer Beertemabereid om het feit dat Rusland daar is binnengevallen, teveroordelen? Ik zeg niet dat de andere partij alles goed heeftgedaan, maar mag dat of mag dat niet wat de PVV betreft?


Nog een keer: ik ga geen veroordeling uitspreken. Dat gaatmijn partijleider doen. Dat gaat de heer De Roon doen, diewoordvoerder Buitenlandse Zaken en Defensie is. Wij heb-ben een andere oorlog te voeren, en wel de oorlog tegende islam. Het lijkt erop dat het conflict in de Oekraïne dat

103-9-10

2 september 2014


enigszins overschaduwt, terwijl die oorlog tegen de islam,tegen alles wat er in de Islamitische Staat gebeurt, een veelgroter gevaar is, direct hier, buiten de deur. Dat baart onsveel grotere zorgen op dit moment dan het conflict in Oek-raïne, wat een verschrikkelijk conflict is en waarvan wijhopen dat het snel in der minne wordt geschikt, maar hetis voorlopig niet ons conflict. Ons conflict is het conflict metde islam, het conflict met ISIS, met de Islamitische Staat,hier buiten de deur en in het Midden-Oosten.


Conflicten kies je niet als land! Geen van beide conflictenis gezocht door deze regering of door wie dan ook in deKamer. Er is een groot probleem in de Oekraïne. Een Euro-pees land, Rusland, is met een grote groep soldaten metzwaar materieel binnengetrokken in een ander Europeesland. Daarmee schendt Rusland ten minste tien verdragenen houdt het zich aan geen enkele internationale afspraak.Als de PVV dit standpunt inneemt, zegt zij feitelijk: we gaannog wel even kijken, dat is akkoord. Dat is appeasementpolitiek van de bovenste plank en daarmee rent de PVV wegvoor elke internationale verantwoordelijkheid.


Ik heb geen enkele positie ingenomen. De heer Omtzigtheeft niet goed geluisterd. Wij hebben geen positie ingeno-men. Dat gaat nog gebeuren. Onze positie is wel dat wijons als enige partij hier heel grote zorgen maken over detoenemende invloed van de islam en de Islamitische Staathier in Den Haag, in Rotterdam, in Delft, in Zoetermeer. Datis onze grote zorg op dit moment en dat willen we blijvenbenadrukken. Dat is wat hier op de drempel ligt. Dat is onzegrote zorg en daar houden wij ons mee bezig. Verder ver-wijs ik u naar de heer De Roon, die u ongetwijfeld goedkent, en naar de heer Wilders.

De heer Bontes (Groep Bontes/Van Klaveren):

Ik begrijp iets niet. Ik heb die MH17-debatten gedaan. Daarwas ook de zeer gewaardeerde collega De Roon bij en dieheeft letterlijk gezegd dat hij de sancties tegen Rusland eengoede zaak vindt. Nu hoor ik de heer Beertema zeggen: datslaat allemaal nergens op of dat richt niets uit.


Nee, nee, nee, dat heb ik niet gezegd. "Het slaat nergensop" heb ik niet gezegd.


Het werkt niet! En nu vraag ik aan de heer Beertema: heb-ben wij met twee PVV-fracties te maken in de TweedeKamer?


Nee, hoor. De tweede en de derde PVV-fractie staat aan deinterruptiemicrofoon, in de persoon van de heer Bontes.Dat lijkt mij duidelijk. Ik ben nog gewoon bij de enige echtefractie, laat ik het zo maar zeggen. U hebt mij niet horenzeggen dat wij tegen de sancties zijn, mijnheer Bontes. Uhebt mij horen zeggen dat de sancties, net als de heer VanBommel zei, tot nu toe geen effect hebben gehad. Dat heb

ik gezegd. Als u vindt dat ze wel effect hebben gehad, danhebt u een andere glazen bol dan ik.


Zo werd het echt niet gebracht. Er is niet gezegd: ik moethet effect nog even zien, tot nu toe hebben ze geen effect.Mijn interpretatie van hoe de heer Beertema het bracht is:deze sancties leiden tot niets, stoppen ermee. Nu gaat hijdraaien en zegt hij: we moeten het nog zien. Dat klopt niet.


Ik heb ook niet gezegd: stoppen ermee. Ik heb gezegd datik daar geen positie over inneem. Ik heb verwezen naar deheer De Roon en naar Wilders. Ik heb alleen gezegd dat desancties tot nu toe niet het gewenste effect hebben gehad.Iedereen die zegt dat ze wel effect hebben gehad, heeft eenandere kijk op de werkelijkheid dan ik.


Ik kan het bijna niet geloven, maar de heer Beertema zeizojuist: de strijd tegen IS en de strijd tegen jihadisme, destrijd tegen de islam is van groter belang en een grotergevaar voor onze samenleving en de veiligheid van onzeburgers dan het conflict in Oekraïne. Klopt het dat de heerBeertema dat zojuist zei?


De gevaren van de islam zijn al heel lang hier in dezesamenleving aanwezig. Ze worden alsmaar manifester methet optreden van de Islamitische Staat. Dat is op dit momentvoor uw en mijn veiligheid een veel groter gevaar dan deRussische separatisten in Oost-Oekraïne, ja.


Ik merk dat er bij mij woede opkomt. U zou zich moetenschamen, mijnheer Beertema. U zou zich moeten schamen!Het is het conflict in Oekraïne dat ervoor heeft gezorgd dater een vliegtuig is neergehaald, waarbij 300 burgers zijnomgekomen. 300 burgers! Ik wil de strijd tegen IS op geenenkele wijze bagatelliseren, maar het conflict in Oost-Oek-raïne heeft Nederland harder geraakt dan welk ander conflictin de wereld ooit tevoren. Het zou u sieren, mijnheer Beer-tema, u, die altijd opkomt voor Nederland, voor de Neder-landse burger en het Nederlandse belang, om dat teerkennen. Dit conflict is niet alleen een gevaar voor detoekomst. Het heeft ons al harder geraakt dan ooit.


Ik hoor geen vraag. De heer Klaver heeft helemaal gelijkdat Nederland ongelofelijk zwaar getroffen is door de rampvan de MH17. Ongelofelijk zwaar. Aan de andere kant is hetwel zo dat met behulp van GroenLinks tientallen jaren langonze grenzen wijd open hebben gestaan voor de islam,voor het islamiseren van hele wijken en van universiteiten.Dat schept een klimaat in Nederland waarin de islamitischestaat kan gedijen. We horen het antisemitisme, "dood aande Joden", door de straten van Den Haag schallen. Als datgeen probleem is, weet ik het niet meer. Wij vinden dat eenenorm probleem. Wij ervaren dat voor onze burgers alseen directe aantasting van hun veiligheid. Dat is waar wij

103-9-11

2 september 2014


van wakker liggen op dit moment. Zo is het, of de heerKlaver het nou leuk vindt of niet.

Mevrouw Thieme (PvdD):

Voorzitter. Ik moet helaas de vergadering verlaten na deeerste termijn. Maar mijn medewerkers zullen met zeer veelbelangstelling luisteren naar de antwoorden van de minis-ter-president.

"De Europese Unie verkeert in een periode waarin erbelangrijke uitdagingen liggen, zowel op het gebied van deeconomie als op het gebied van buitenlandse politiek enveiligheid. Het kabinet heeft er vertrouwen in dat de heerTusk en mevrouw Mogherini op adequate wijze een bijdragezullen leveren om aan deze uitdagingen het hoofd te bie-den." Aldus het verslag van de Europese Raad, dat helaasblijft steken in wollige vaststellingen zonder een begin vaneen heldere positiebepaling. In een wereld die in brandstaat, is het noodzakelijk om keuzes te maken op het gebiedvan lotsverbondenheid. Wie zijn onze bondgenoten? Wiesturen we naar Brussel om onze belangen te behartigen?

Bert Wagendorp had vanochtend in de Volkskrant een hel-dere typering van de benoemingsprocedure. "(…) aan depersonele eisen van Oost-Europeanen, Zuid-Europeanen,Duitsland, Spanje, Polen, liberalen, christendemocraten,anti-Russen, oud-communisten en diverse andere machts-blokken en lobbygroepen is voldaan en Juncker alleen nogeen sociaaldemocraat uit het noorden nodig had om devolmaakte balans en afspiegeling van het al te bereiken.Voilà F. Timmermans, Limburger, Europeaan, koempel inhet diepst van zijn ziel, Roda JC-aanhanger en talenwonder.Je moet er niet aan denken dat het bestuur van je voetbal-club op dezelfde manier wordt samengesteld als de Euro-pese Commissie, want dan is de mars vaam de afgrondingezet. Een bedrijf dat de Brusselse methode zou hanteren,is ten dode opgeschreven". Aldus Wagendorp.

Samen met andere EU-lidstaten bepalen wij vervolgensonze positie in een wereld die in brand staat, volgens hetkennelijke principe "de vijand van onze vijand is onzevriend". Zowel Qatar als Saudi-Arabië is bondgenoot vande VS en de EU, maar we weten inmiddels ook dat Qataren Saudi-Arabië kapitaalkrachtige bondgenoten huisvestenvan de Islamitische Staat. De vraag is hoe we met zulkegecompliceerde verhoudingen wensen om te gaan. Watheeft het ingrijpen in Irak en Afghanistan, verkocht onderhet mom van stabiliteit, bijgedragen aan de vrede in dewereld? De wapens die naar Irak, Afghanistan en Libië zijngegaan, zijn inmiddels in handen van strijdende partijendie onmogelijk als bondgenoten geduid kunnen worden.De Koerdische PKK staat nog steeds op de lijst van terroris-tische organisaties, maar we lopen ons tegelijk warm omde Koerden te gaan bewapenen. Hoe is dat te rijmen?

Ten aanzien van Oekraïne blijft de Europese Raad eveneensver achter de feiten aanlopen. De NRC kopt vandaag datOekraïne en Rusland in oorlog zijn en de NAVO bereid eensnelle interventie voor. Als de twee landen in oorlog zijn,wat gaan wij dan doen om een objectief beeld te krijgenvan wat onze positie ten opzichte van beide strijdendepartijen zou moeten zijn? Het kabinet zou een duidelijkerbeeld moeten geven over de manier waarop onze rol metbetrekking tot beide strijdende landen eruit komt te zien en

op welke wijze onze handelspolitiek zou kunnen bijdragenaan het beëindigen van het conflict. Wordt ons buitenland-beleid niet te zeer gekenmerkt door dat van een koopmandie vooral zijn koopwaar en handelsmissies wil beschermenen die de lotsverbondenheid vooral daarvan laat afhangen?

Vrede en veiligheid zijn niet gebaat bij opportunisme, maarkunnen alleen bewerkstelligd worden wanneer het strevennaar vrede en veiligheid het uitgangspunt vormt van onzebuitenlandpolitiek en onze handelspolitiek. Daaraan ont-breekt het in hoge mate. Het spel gaat vooral om de machten de knikkers. De slachtoffers lijken de legitimatie te vor-men voor ingrepen die passen bij onze geopolitieke enfinanciële belangen. Mijn fractie mist een visie van hetkabinet over de wijze waarop Nederland een rol denkt tekunnen spelen in het beheersen van brandhaarden, brand-haarden die onbeheersbaar lijken te worden bij gebrek aanovereenstemming in de internationale gemeenschap.Nederland investeert gretig in de bouw van megastallenmet honderden miljoenen dieren in Wit-Rusland en Oekra-ïne, als exponent van onze kortzichtige handelspolitiek. Ookdaarom ben ik voorts van mening dat er een einde moetkomen aan de bio-industrie.


Voorzitter. Het waren dramatische zomermaanden met hetneerstorten van de MH17 en het verlies van vele Nederlan-ders, maar ook mensenlevens uit Australië en andere lan-den. Het leven van vele landgenoten zal nooit meer het-zelfde zijn. Er zijn gaten geslagen in vele families engemeenschappen in Nederland; een onvoorstelbaar leed.Het is dan ook goed dat de Kamer hierbij vanmiddag heeftstilgestaan. De ChristenUnie wil nogmaals haar waarderinguitspreken voor de enorme inzet van het kabinet, en ookvoor de inzet van het onderzoeksteam om de lichamenterug naar Nederland te krijgen. Het is ook goed dat wij nogeen nationale herdenking krijgen om hierbij collectief stilte staan, zoals wij dat eerder al deden tijdens de dag vannationale rouw.

Zelfs na de ramp ging de oorlog in Oekraïne door. Dat goldook voor de Gaza-oorlog, de doorlopende oorlog in Syriëen de opmars van ISIS in Irak. Ik noem ook de humanitaireramp die volgde toen de yezidi's, christenen en andereminderheden moesten vluchten. Ik heb het vanmiddag ookgenoemd: twee weken geleden was in Irak. Ik heb daar metvluchtelingen gesproken. Je kon de doodsangst in hun ogenzien. Zij waren gevlucht voor een demonische macht vanISIS, met alle rampen van dien: een vrouw die haargehandicapte man achter moest laten, en zo gingen deverhalen maar door. De Europese Raad heeft erkend dat ersprake is van een humanitaire crisis in Irak en veroordeelthet geweld van ISIS, het moorden en verdrijven van metname religieuze en etnische minderheden. Wat wordt dekomende weken de inzet binnen Europa en binnen Neder-land als het gaat om de vreselijke dreiging die nu in hetMidden-Oosten waant?

Wij hebben hierover vanmiddag ook in het mondelingevragenuurtje gesproken. Ik vraag de minister-president omde coördinatie op zich te nemen om zo mogelijk in iedergeval met Duitsland te bekijken wat Europa nog verder zoukunnen doen om de minderheden in Noord-Irak tebeschermen. Dat gaat ook over fysieke bescherming.Mensen hebben mij gezegd: wij durven niet meer terug,

103-9-12

2 september 2014


want als wij dat doen, zullen wij onze Arabische buren uitonze buurtdorpen en zelfs uit onze eigen dorpen weer onderogen moeten zien, terwijl het deze Arabische buren warendie de letter N op onze huizen hebben geschilderd, zodatde jihadisten precies wisten waar de christenen en yezidi'szaten. Wat gaat Nederland daarin betekenen? Vanmiddaghoorden we van de minister van Defensie dat daarvoortransportmogelijkheden worden vrijgespeeld. Ik ben daarblij mee, maar de Koerden hebben meer nodig dan alleentransportmiddelen, helmen en vesten. Ik hoor graag vande minister-president welke mogelijkheden hij ziet voor eenNederlandse inzet. Datzelfde geldt voor de humanitairehulp. De Europese Raad heeft daarover gesproken, maarverder geen actieplan gemaakt of een coördinerende cam-pagne ingezet rond de vraag hoe nu om te gaan met devluchtelingen. Graag hoor ik hoe de minister-president datziet, ook voor de komende week en weken.

Ik kom dan op Oekraïne. Voor de Europese top wilde ditkabinet nog niet spreken van een Russische invasie of hetmeevechten van de Russische troepen met de separatisten.De Europese top heeft daar verandering in gebracht. Erwordt heel duidelijk gezegd dat er nu troepen en materieelvan Rusland actief zijn in Oost-Oekraïne. Erkent de minister-president dat er op dit moment sprake is van een duidelijkeRussische aanwezigheid in Oost-Oekraïne? Ondertussenleveren de gesprekken in Minsk tussen Oekraïne en Ruslandweinig op, behalve dat Poetin nog eens heeft aangegevenbinnen twee weken Kiev te kunnen veroveren als hij datzou willen. Aan het kabinet vraag ik waar de rode lijn nuligt. Uit eerdere debatten kan ik me herinneren dat wehebben gezegd dat er een rode lijn zou worden overgegaanop het moment dat de Krim zou worden aangevallen eningenomen. Dat hebben we meegemaakt. Nu hebben wegezien — in het verslag van de Europese top wordt dat ookgenoemd — dat de Russen daadwerkelijk in Oost-Oekraïneaanwezig zijn. Wanneer gaan we nu echt tot actie over watEuropa betreft? We lezen over een very high readiness joi-ned task force. Gaat Nederland daaraan deelnemen enleveren? Is dat dan het militaire signaal dat we op ditmoment aan Moskou afgeven? Graag hoor ik van dit kabinetof we inderdaad aan deze snellereactiemacht gaan deelne-men.

In hetzelfde kader waren er opmerkingen van de presidentvan Oekraïne, en ook van secretaris-generaal Rasmussen,over het snel van de NAVO lid laten worden van Oekraïne.Wat vindt de minister-president van die uitspraak? Is dateen optie? Misschien is het dat niet nu, maar ziet het kabinetdie mogelijkheid dan in de toekomst? Of ziet het kabinet ditals oorlogstaal vanuit de NAVO? Wordt er in dat geval ookoverleg gevoerd over de signalen van de Europese Unieen dat van de NAVO? Het kan toch niet zo zijn dat ertegenstrijdige berichten worden gegeven, zowel door deNAVO als door de EU? Graag ontvang ik daarop een reactievan de minister-president.

Ten slotte, voorzitter, hoor ik graag duidelijkheid over dekandidatuur van de — nu nog — minister van BuitenlandseZaken. Voor welke Commissiepost is hij gekandideerd? Kande minister-president daarover wat zeggen? Is dat een postwaaraan het vicevoorzitterschap van de Commissiegekoppeld is?

Mevrouw Maij (PvdA):

Voorzitter. In de wereldoorlogen in de eerste helft van devorige eeuw was duidelijk wie de voor- en tegenstanderwaren en welke landen allianties vormden. Zelf groeide ikop in de Koude Oorlog en toen was ook duidelijk waargevaren vandaan kwamen. Anno 2000 voorzagen wij datdie tegenstellingen weg zouden zijn. Nu leven wij echter ineen wereld die veel minder duidelijk en veel minder over-zichtelijk is. Het conflict tussen Oekraïne en Rusland, deoorlog in Gaza, een zelfbenoemd islamitisch kalifaat in delenvan Syrië en Irak, maar ook ebola; het zijn allemaal bedrei-gingen die complex zijn, de regio's waar ze plaatshebbenontwrichten, veel mensenlevens kosten en mensen opjagen.Deze conflicten komen ook naar ons toe. Ik noem de insta-biliteit in onze wijken, de sancties richting Rusland die ookonze bedrijven en ons treffen, de ziekte ebola die ongezienper vliegtuig naar Schiphol kan komen, een vliegtuig datvanaf Schiphol vertrekt en geliefden niet meer thuisbrengt,en vele mensen die Europa proberen te bereiken.

Om het respect voor menselijke waarden en menselijkeintegriteit weer voorop te stellen, om stabiliteit en perspec-tief te bereiken, en om de rechtsstaat en de territorialeintegriteit te waarborgen voor mensen in Nederland enEuropa en in de instabiele, door oorlog verscheurde landenom ons heen, zullen we als Europa de handen ineen moetenslaan: aan de slag. Daarom vindt de PvdA het goed dat dediscussie over de poppetjes in Brussel de komende weektot een einde komt. De commissie moet aan de slag gaan.Felicitaties gaan uiteraard naar de heer Timmermans. Ikhoor graag meer van de zijde van de regering over deinhoud van zijn functie, over de beoogde portefeuille. Ikzeg echter vooral: aan de slag.

De PvdA maakt zich grote zorgen over de inmiddels 1 mil-joen ontheemden en vluchtelingen uit Oekraïne. Volgensde Hoge Commissaris voor Vluchtelingen is dat aantal inde afgelopen drie weken verdubbeld, onder meer vanwegede strijd in en rondom Donetsk en Lugansk.

De PvdA maakt zich grote zorgen over de inmiddels 1 mil-joen ontheemden en vluchtelingen uit Oekraïne. Volgensde Hoge Commissaris voor Vluchtelingen is dat aantal inde afgelopen drie weken verdubbeld, onder meer vanwegede strijd in en rondom Donetsk en Loehansk. De PvdA maaktzich net als collega's hier grote zorgen over de prangendeberichten over de aanwezigheid van Russische militairenin het oosten van Oekraïne. Terecht is tijdens de EuropeseRaad besloten om aanvullende sancties voor te bereiden.Als ik het goed heb begrepen, wordt er aanstaande vrijdagal over gesproken. Dat heeft de steun van de PvdA. De drukzal verder moeten worden opgevoerd, opdat er uiteindelijkwordt gekozen voor een koerswijziging, ook in Rusland, diegericht is op een politieke oplossing. Daarom vragen wijde regering wat precies die sancties gaan behelzen. Isdaarover gesproken? Welke sectoren zullen deze sanctiestreffen? Klopt het dat ook wordt gedacht aan financiën enenergie? Betekent het ook — andere collega's spraken eral over — dat het wapenexportverbod met retroactievewerking nog altijd niet op tafel ligt? Wordt er bij de sanctiesin de energiesector ook gedacht aan uitbreiding van olienaar gas?

Terecht heeft de Europese Raad ook aandacht gevraagdvoor de dramatische humanitaire situatie in de Gazastrook

103-9-13

2 september 2014


en opgeroepen tot onmiddellijke en ongehinderde humani-taire toegang. Afgelopen dinsdag werd een nieuwewapenstilstand gesloten tussen Israël en de Palestijnen.Dat lijkt goed nieuws na een conflict dat deze zomer aan almeer dan 2.000 mensen het leven kostte, maar het isonbegrijpelijk dat Israël afgelopen zondag heeft aangekon-digd opnieuw nederzettingen te willen bouwen op deWestelijke Jordaanoever. De VS reageerden helder op hetbesluit door het af te keuren en ook aan te geven, vanmening te zijn dat het een averechts effect kan hebben opde vredesonderhandelingen. De PvdA deelt die mening.Wat is het standpunt hierover dat in de Raad is geformu-leerd en wat is het standpunt van de regering hierover?

Door de collega's is ook gesproken over de situatie in Irak.Met name die van minderheden blijft onverminderd zorge-lijk. De PvdA onderschrijft de noodzaak van steun aan demensen die daarom vragen, de Koerden in hun strijd tegenIS of ISIS. Wij hebben vanmiddag in het vragenuurtje enook al eerder gehoord dat Nederland hulpgoederen levertaan vluchtelingen en materiaal aan Koerdische strijders:helmen en schermvesten. Andere landen, waaronderAustralië, Frankrijk en Duitsland, leveren wapens. Heeft hetkabinet zicht op de diverse nationale bijdragen aan de strijdtegen ISIS? Hoe vindt de coördinatie daar plaats? Vanmid-dag was daar nog onduidelijkheid over.

Tot slot. Het prille herstel van de Europese economie staatonder druk door de instabiliteit in de landen om ons heendie bij ons binnenkomt. Wij verwelkomen dat de EuropeseUnie daarmee aan de slag wil gaan. Dat betekent ook eentop over werk, groei en investeringen. Wij denken dat diteen goede stap is. Wij vragen de minister-president wat hijhiervan vindt en welke afspraken zijn gemaakt over resulta-ten die die top zou moeten opleveren.


Ook mevrouw Maij werd verrast door twee minuten extraspreektijd. Ik dacht: nou, dat is dan ruim voldoende om devraag te beantwoorden die ik in eerste termijn aan haarstelde.


Kunt u uw vraag herhalen?


Over uw verkiezingsprogramma.


Ik heb al eerder gezegd dat ik ons verkiezingsprogrammagraag integraal zou uitrollen over de Kamer en de regering,maar daar hebben we 76 zetels voor nodig. Dat is helaasniet gelukt.


Dat is natuurlijk een heel makkelijke manier om je ervan afte maken. Als je als PvdA, als vernieuwend Europa,opschrijft dat de grootste partij bij de verkiezingen deEurocommissaris moet leveren— dat hebt u opgeschrevenin 2012 — dan kan ik mij nauwelijks voorstellen dat de VVDin de onderhandelingen heeft gezegd: nee PvdA, dat moetje inleveren; het moet een PvdA'er worden, want dat eisen

wij als VVD van je. Bij andere draaien die de PvdA hetafgelopen jaar heeft gemaakt, dacht ik: het zal ze in hetkaartspel van Wouter Bos wel op de een of andere manierzijn ontgaan of ze hebben het maar geslikt. Maar dit is tochheel bijzonder. U zegt in uw verkiezingsprogramma: Europamoet dichter bij de mensen zijn, dus de grootste partij moetde kandidaat leveren. Dan kunt u nog even met uw achter-ban overleggen, maar u ontloopt elke keer weer de vraagwaarom u zoiets opschrijft en het niet doet.


Ik heb aangegeven dat het belangrijk is dat Europa — deEuropese Unie, de Europese Commissie — aan de slag gaat,met de juiste mensen. Volgens mij zijn wij het er hier bijnaKamerbreed — ik zou niet "Kamerbreed" durven zeggen —over eens dat de heer Timmermans een buitengewoongeschikte kandidaat is. Als we hier spelletjes gaan spelen,woordspelletjes gaan spelen of woordgrapjes gaan maken,over wel of niet in een verkiezingsprogramma, tot uw dienst.Ik denk echt dat Europa op dit moment om belangrijkeredingen gaat dan die ene regel in ons verkiezingsprogramma.


Nou, om je eigen verkiezingsprogramma maar even bij hetoud vuil te zetten … Buitengewoon geschikt. Voor degeneratie dat nog heeft meegemaakt: ik geloof dat het WimKan was die dat soort terminologie gebruikte als hij iemandzowat de hemel in prees. Ik ben doodserieus. Europa heefteen gebrek aan draagvlak. Europa moet keer op keer, zekerals het om het democratisch gehalte gaat, goed kijken hoehij het aan mensen vertelt. Als de PvdA dit in haar verkie-zingsprogramma opschrijft, dat door leden laat accorderenen zich, mevrouw Maij, erop laat verkiezen, dan vind ik hetheel bijzonder dat je hier probeert weg te komen met deopmerking het een regel is die je hebt moeten inleveren.Dan moet je je gewoon verklaren. Mevrouw Maij heeft voorde zomer gezegd dat zij het niet over de poppetjes wildehebben. Nu wil zij alleen de heer Timmermans als heelbelangrijk verklaren, terwijl wij nog niet eens weten wat hijdaar dan precies gaat doen tussen die 28 anderen. Ik steleen doodnormale vraag. Mevrouw Maij is geïrriteerd, maargeeft geen antwoord.


Nee hoor, ik heb volgens mij een vrij helder antwoordgegeven, mijnheer Pechtold. Ik denk dat wij er hier Kamer-breed — nou, niet helemaal Kamerbreed, maar misschienzelfs u ook — over eens zijn dat de heer Timmermans eenbuitengewoon geschikte kandidaat zou zijn. Ik denk dat hetheel belangrijk is dat Nederland daar een geschikte kandi-daat heeft. Eerlijk gezegd — dat heb ik de hele tijd tegen ugezegd, daar citeerde u mij uit in uw inbreng — gaat hetmij wat minder om het poppetje en toch iets meer om deinhoud. Zeker als wij kijken naar wat er deze zomer isgebeurd, hoeven wij hier geen politieke spelletjes oververkiezingsprogramma's te spelen. Het gaat om de inhoud.De Europese Unie moet aan de slag.


Mevrouw Maij loopt helemaal weg bij iets waarvoor zij zelfcampagne heeft gevoerd. Ik maak er een punt van, omdatde partij dat als vernieuwing heeft gebracht voor verbete-

103-9-14

2 september 2014


ring van het draagvlak voor Europa. Nu wordt alleen gezegddat het een fantastische kandidaat is. Ja, dat vind ik ook.Maar mevrouw Maij, misschien hadden die andere partijenook een heel goede vrouw geleverd.


Dat had zomaar gekund, maar ook u bent geen vrouw.

De voorzitter:Dan geef ik al laatste spreker in de eerste termijn van dekant van de Kamer het woord aan de heer Bontes.


Voorzitter. Uit de resultaten van het baantjesgepoker vanafgelopen weekend blijkt eens temeer hoe de EU werkelijkin elkaar zit. Het westen en het noorden betalen, het oostenen zuiden bepalen. De Poolse minister Tusk wordt voorzittervan de Europese Raad. Dat hij geen woord Engels spreekt,maakt blijkbaar niet uit. Als hij maar voldoet aan de functie-omschrijving: "Gevraagd: Oost-Europeaan". Een Italiaanseoud-communist wordt buitenlandcoördinator. Is zij geschikt?Niemand die het weet, maar ze is een vrouw en komt ooknog eens uit het zuiden. Twee keer bingo. Een Spanjaardgaat waarschijnlijk de eurogroep leiden. Alsof een junkieeen methadonbus laat besturen. Gek he, dat EU-critici inhet Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Denemarken giganti-sche successen behaald hebben bij de laatste Europeseverkiezingen?

Lange tijd was onze minister van Financiën in de race vooreen plek in de Europese Commissie, maar de, naar zeggen,verstokte roker en drinker Juncker zag dat niet zitten. Nugaat hoogstwaarschijnlijk de minister van BuitenlandseZaken naar Brussel. Ja, dat is de mijnheer die een paarmaanden geleden nog zei: nee, ik ambieer geen mooie postna de Europese verkiezingen, daar mag je me later nog opaanspreken. De PvdA-baantjescarrousel draait op volletoeren. 28 Eurocommissarissen is veel en veel te veel. Hetaantal leden van de Europese Commissie kan wat onsbetreft terug naar een aantal dat op één hand te tellen is.De EU zou zich vrijwel alleen moeten bezighouden meteconomische samenwerking. Er kan geen twijfel overbestaan dat Poetin de kwade genius is achter de oorlog inhet oosten van Oekraïne. Volgens mijn fractie moet hetEuropese antwoord op de Russische expansiepolitiek veelharder zijn. Het belangrijkste daarbij is dat wij fors investe-ren in onze defensie en minder afhankelijk worden vanRussisch gas. Wat is de visie van het kabinet daarop, vraagik de minister-president.

Ik kom ten slotte op de situatie in Syrië en Irak. IS, voorheenISIS, moet met wortel en tak worden uitgeroeid. Wij roepenhet kabinet nogmaals op om in internationaal verband tepleiten voor militaire actie, met een bijdrage van Nederland.De Koerden proberen af te schepen met vesten en helmen,is schandalig. IS moet worden vernietigd. Het is daarmeeprecies zoals de Amerikaanse senator John McCain eerderzei: het beste antwoord op IS is om dit tuig aan gort tebombarderen en het terug te sturen naar de hel waar hetthuishoort.

De beraadslaging wordt geschorst.

De voorzitter:Hiermee is er een einde gekomen aan de eerste termijn vande Kamer. Ik schors de vergadering voor enkele ogenblik-ken. Daarna zullen we een regeling van werkzaamhedenhouden en daarna gaan we dineren. Ik hoor echter vanuitde zaal dat er al wordt aangekondigd dat we tussendoorook nog gaan stemmen. De leden weten dat dus alvast. Ikvraag ze daarom, in de zaal te blijven tijdens de regeling.Na de stemming zal ik melden hoe laat het debat over deuitkomsten van de Europese Raad wordt hervat en deminister-president zal overgaan tot het beantwoorden vande vragen die zijn gesteld.

De vergadering wordt enkele ogenblikken geschorst.

103-9-15

2 september 2014


Uitkomsten Europese Raad - officielebekendmakingen.nl · het debat over de uitkomsten van de...

Documents

Transcript of Uitkomsten Europese Raad - officielebekendmakingen.nl · het debat over de uitkomsten van de...