UITGEBREID BOSBEHEERPLAN VOOR HET PROVINCIAAL TEHUIS HEYNSDAELE TE RONSE · Het bos ligt ten...

UUIITTGGEEBBRREEIIDD BBOOSSBBEEHHEEEERRPPLLAANN VVOOOORR HHEETT PPRROOVVIINNCCIIAAAALL TTEEHHUUIISS HHEEYYNNSSDDAAEELLEE

TTEE RROONNSSEE

Opdrachtgever: Provincie Oost‐Vlaanderen, 11de Directie dienst 111 Gouvernementstraat 1 9000 GENT

Opdrachthouder: ESHER bvba Sint‐Annaplein 33 9000 GENT 09/265.86.86 www.esher.be

Redactie: Bart Opstaele en Joachim Calcoen

september 2006

Uitgebreid bosbeheerplan voor het provinciaal Tehuis

Heynsdaele te Ronse

De opmaak van dit uitgebreid bosbeheerplan werd begeleid door een stuurgroep. Hierin zetelden:

José De Laender ‐ Provincie Oost‐Vlaanderen, Provinciaal domein Puyenbroeck Didier Van Brussel ‐ Provincie Oost‐Vlaanderen, Dienst Planning en Natuurbehoud Patrick Van de Velde ‐ Provincie Oost‐Vlaanderen, Dienst Wegen Agnes Van Crombrugge ‐ Schepen, stadsbestuur Ronse Anja Van Lierde ‐ milieuambtenaar, Stad Ronse Nele Defoer ‐ duurzaamheidsambtenaar Stad Ronse Lieven Nachtergale ‐ Aminal, Afdeling Natuur Eric Peyskens ‐ Aminal, Afdeling Bos&Groen, houtvester Johan Cordier ‐ Aminal, Afdeling Bos&Groen, boswachter Hans Scheirlinck ‐ Bosgroep Vlaamse Ardennen Eddy Raepsaet ‐ Regionaal Landschap Vlaamse Ardennen Andy Segers ‐ Provinciaal Tehuis Heynsdaele

Hierbij onze dank aan de leden van de stuurgroep voor hun medewerking

Uitgebreid bosbeheerplan Provinciaal Tehuis Heynsdaele 4

september 2006

Inhoudsopgave 1 Identificatie van het bos .............................................................................................................................. 9 1.1 Eigendom, zakelijke en persoonlijke rechten ................................................................................... 9 1.1.1 Eigendom ...................................................................................................................................... 9 1.1.2 Zakelijke en persoonlijke rechten............................................................................................... 9

1.2 Kadastraal overzicht ............................................................................................................................ 9 1.3 Situatieplan ......................................................................................................................................... 10 1.4 Situering .............................................................................................................................................. 11 1.4.1 Algemeen � administratief ........................................................................................................ 11 1.4.2 Relatie met de andere groene domeinen................................................................................. 12

1.5 Statuut van de wegen en waterlopen .............................................................................................. 12 1.5.1 Wegen .......................................................................................................................................... 12 1.5.2 Waterlopen.................................................................................................................................. 12

1.6 Bestemming volgens het geldende plan van aanleg of ruimtelijk uitvoeringsplan.................. 12 1.7 Ligging in speciale beschermingszones .......................................................................................... 13 1.7.1 Internationale beschermingszones........................................................................................... 13 1.7.2 Nationale beschermingszones en regionale aandachtsgebieden......................................... 14 VEN.......................................................................................................................................................... 14 Beschermde landschappen, stads‐ en dorpsgezichten...................................................................... 15

2 Algemene beschrijving .............................................................................................................................. 16 2.1 Cultuurhistorisch overzicht .............................................................................................................. 16 2.1.1 Historisch overzicht ................................................................................................................... 16 2.1.2 Kenmerken van het vroegere beheer....................................................................................... 20

2.2 Beschrijving van de standplaats....................................................................................................... 22 2.2.1 Reliëf en hydrografie.................................................................................................................. 22 2.2.1.1 Reliëf........................................................................................................................................ 22 2.2.1.2 Hydrografie ............................................................................................................................ 23

2.2.2 Waterkwaliteit ............................................................................................................................ 24 2.2.3 Bodem en geologie ..................................................................................................................... 25 2.2.3.1 Bodem ..................................................................................................................................... 25 2.2.3.1.1 Kunstmatige gronden.................................................................................................. 26 2.2.3.1.2 Zandleemgronden........................................................................................................ 26 2.2.3.1.3 Kleigronden .................................................................................................................. 26 2.2.3.1.4 Besluit ............................................................................................................................ 27


september 2006

2.2.3.2 Geologie .................................................................................................................................. 27 2.2.3.2.1 Quartair profiel............................................................................................................. 27 2.2.3.2.2 Tertiair profiel............................................................................................................... 27

2.3 Beschrijving van het biotisch milieu................................................................................................ 28 2.3.1 Bestandskaart.............................................................................................................................. 28 2.3.2 Bestandsbeschrijving en dendrometrische gegevens ............................................................ 28 2.3.2.1 Bestandskenmerken .............................................................................................................. 28 2.3.2.2 Boomsoortensamenstelling .................................................................................................. 32 2.3.2.3 Dendrometrische gegevens .................................................................................................. 33

2.3.3 Hogere planten ........................................................................................................................... 37 2.3.3.1 Aandachtssoorten.................................................................................................................. 38 2.3.3.2 Overige vermeldenswaardige soorten................................................................................ 39

2.3.4 Paddestoelen ............................................................................................................................... 39 2.3.5 Vegetatie ...................................................................................................................................... 41 2.3.5.1 Biologische waarderingskaart.............................................................................................. 41 2.3.5.2 Bosvegetaties .......................................................................................................................... 41 2.3.5.3 Doeltypes ................................................................................................................................ 44

2.3.6 Bosdifferentiërende elementen................................................................................................. 44 2.3.7 Fauna............................................................................................................................................ 46 2.3.7.1 Avifauna............................................................................................................................. 46 2.3.7.2 Zoogdieren......................................................................................................................... 47 2.3.7.3 Amfibieën........................................................................................................................... 47 2.3.7.4 Reptielen ............................................................................................................................ 48 2.3.7.5 Ongewervelden................................................................................................................. 48

2.4 Opbrengsten en diensten .................................................................................................................. 48 2.4.1 Houtopbrengst............................................................................................................................ 48 2.4.2 Jacht.............................................................................................................................................. 50

3 Beheersdoelstellingen ................................................................................................................................ 51 3.1 Beheersdoelstellingen m.b.t. de economische functie ................................................................... 51 3.2 Beheersdoelstellingen m.b.t. de ecologische functie...................................................................... 51 3.3 Beheersdoelstellingen m.b.t. sociale en educatieve functie .......................................................... 52 3.4 Beheersdoelstellingen m.b.t. milieubeschermende functie .......................................................... 53 3.5 Beheersdoelstellingen m.b.t. wetenschappelijke functie............................................................... 53

4 Beheersmaatregelen ................................................................................................................................... 54 4.1 Bosverjonging ..................................................................................................................................... 54


september 2006

4.1.1 Natuurlijke verjonging .............................................................................................................. 54 4.1.2 Kunstmatige verjonging............................................................................................................ 55

4.2 Bosomvorming ................................................................................................................................... 55 4.2.1 Bevorderen gemengd bos.......................................................................................................... 55 4.2.2 Uitbreiding essenbronbos ......................................................................................................... 56 4.2.3 Omvorming populierenaanplantingen ................................................................................... 56 4.2.4 Omvorming naaldhout.............................................................................................................. 57

4.3 Bebossingswerken.............................................................................................................................. 57 4.4 Bosbehandelings‐ en verplegingswerken ....................................................................................... 57 4.4.1 Inboeten ....................................................................................................................................... 57 4.4.2 Exotenbestrijding........................................................................................................................ 57

4.5 Kapregeling......................................................................................................................................... 58 4.6 Bosexploitatie...................................................................................................................................... 60 4.7 Brandpreventie ................................................................................................................................... 60 4.8 Open plekken...................................................................................................................................... 60 4.9 Gradiënten en bosrandontwikkeling............................................................................................... 60 4.10 Specifieke maatregelen ter bescherming van fauna en flora........................................................ 61 4.11 Dood hout en oude bomen ............................................................................................................... 62 4.12 Beheersmaatregelen en richtlijnen m.b.t. toegankelijkheid.......................................................... 62 4.12.1 Plan wegennet � opengestelde boswegen............................................................................... 62 4.12.1.1 Huidige situatie................................................................................................................. 62 4.12.1.2 Gewenste situatie.............................................................................................................. 62

4.12.2 Speelzone..................................................................................................................................... 63 4.12.3 Recreatieve infrastructuur......................................................................................................... 63

4.13 Beheersmaatregelen en richtlijnen m.b.t. de jacht.......................................................................... 63 4.14 Beheersmaatregelen en richtlijnen m.b.t. de visserij...................................................................... 63 4.15 Beheersmaatregelen en richtlijnen m.b.t. gebruik niet houtige bosproducten .......................... 64 4.16 Beheersmaatregelen en richtlijnen m.b.t. cultuur‐historische elementen................................... 64 4.17 Beheersmaatregelen en richtlijnen m.b.t. de milieu‐beschermende functie............................... 64 4.18 Beheersmaatregelen en richtlijnen m.b.t. de weten‐schappelijke functie................................... 64 4.19 Werken die de biotische of de abiotische toestand van het bos wijzigen................................... 64 4.20 Planning van de beheerwerken........................................................................................................ 65

Referenties........................................................................................................................................................... 66 Bijlagen ................................................................................................................................................................ 67


september 2006

Tabellen Tabel 1: Kadastraal overzicht Heynsdaelebos........................................................................................................ 10 Tabel 2: Habitats (Bijlage I van Habitatrichtlijn)................................................................................................. 13 Tabel 3: Soorten (Bijlage II van Habitatrichtlijn) ................................................................................................. 13 Tabel 4: Analyseresultaten van het bronwater (21/09/1998, 21/06/1999 en 10/10/2005). . ................................ 24 Tabel 5: Analyseresultaten van de grondanalyse verricht in bestand 2................................................................ 26 Tabel 6: Ter verduidelijking de gebruikte letters van de bodemclassificatie.......................................................... 27 Tabel 7: Bestanden ................................................................................................................................................ 28 Tabel 8: Samenvattende gegevens van de boomlaag per bestand .......................................................................... 33 Tabel 9: Samenvattende gegevens van de struiklaag per bestand ......................................................................... 35 Tabel 10: Samenvattende gegevens van de verjonging per bestand...................................................................... 36 Tabel 11: Samenvattende gegevens van staand dood hout per bestand ................................................................ 36 Tabel 12: Soortenlijst paddestoelen 2005 (rood: RL soorten volgens RL Nederland en RL Vlaanderen ) ............ 39 Tabel 13: Vegetatietypes in het Heysndaelebos ..................................................................................................... 41 Tabel 14: Overzicht van de voormalige kappingen in het Heynsdaelebos............................................................. 48 Tabel 15: Richtcijfers van dunningsvolumes per groep bestanden ....................................................................... 58 Tabel 16: Kapregeling ........................................................................................................................................... 59 Tabel 17: Overzicht van subsidieerbare oppervlakten beheerd volgens de criteria duurzaam bosbeheer .............. 61 Tabel 18: BEHEER OPEN PLEKKEN EN BOSRANDEN................................................................................ 65 Tabel 19: BEHEER WEGEN EN GRACHTEN .................................................................................................. 65 Tabel 20: ALLERLEI BEHEERSWERKEN......................................................................................................... 65 Tabel 21: EVALUATIE EN OPVOLGING ......................................................................................................... 65

Bijlagen Bijlage 1: Kadastrale plannen uit en gebaseerd op het Landt‐ en caertboeck van Ronse uit 1684 van

Daniël De Smet en Lieven Hoelman en achtereenvolgens gekopieerd en bijgewerkt door Heuvick (1706), De Schrijver (1755), Hantson (1794) en Callewaert (1800)

Bijlage 2: Tansley‐opname van perceel 10 (2005)

Bijlage 3: Bosbouwopnames

Bijlage 4: Vegetatie‐opnames

Bijlage 5 Soortenlijst hogere planten (2005)

Bijlage 6: Participatie van de bevolking

Bijlage 7: Openbaar onderzoek

Bijlage 8: Toegankelijkheidsreglement

Bijlage 9: Oude bestandenkaart van het Heynsdaelebos


september 2006

Kaarten kaarten zonder paginaverwijzing zijn opgenomen in een afzonderlijke kaartenmap:

Kaart 1.1: Kadastraal plan

Kaart 1.2: Situering (zie p. 11)

Kaart 1.3: Gewestplan

Kaart 1.4: Beschermingszones

Kaart 1.5 tot 1.8: Historische kaarten (zie p. 16 ‐21 )

Kaart 2.1: Biologische Waarderingskaart

Kaart 2.2: Bodemkaart

Kaart 2.3: Bijzondere elementen

Kaart 2.4: Bosleeftijdskaart

Kaart 2.5: Bestanden en localisatie opnames

Kaart 2.6: Vegetatie en flora

Kaart 4.1: Kapregeling

Kaart 4.2: Beheersmaatregelen

Kaart 4.3: Toekomstig bosverkeersplan

Uitgebreid bosbeheerplan Provinciaal Tehuis Heynsdaele � Algemene beschrijving 9

september 2006

1 Identificatie van het bos 1.1 Eigendom, zakelijke en persoonlijke rechten

1.1.1 Eigendom Naam van het bos : Provinciaal Tehuis Heynsdaele

Statuut : openbaar bos

Oppervlakte: 30ha26a

Eigenaar: Provinciebestuur Oost‐Vlaanderen

Gouvernementstraat 1 te 9000 Gent

Uitvoerend beheerder: Provinciebestuur Oost‐Vlaanderen, dienst 34 � Patrimonium en Uitrusting

Gouvernementstraat 1 te 9000 Gent

Tel. 09/267 76 00 ‐ Fax 09/267 75 99

Contactpersonen : dhr. José De Laender � dienst 111 (tel. 09/342 42 13) E‐mail: jose.de.laender@oost‐vlaanderen.be

dhr. Luc Van de Velde � dienst 34 (tel. 09/267 75 93)

Verantwoordelijke beheerder : Provinciaal Tehuis Heynsdaele

Eisdale 1 te 9600 Ronse

Tel. : 055/23.09.10 ‐ Fax : 055/23.09.38

E‐mail : tehuis.heynsdaele@oost‐vlaanderen.be

Contactpersoon : dhr. Andy Segers (tel. 055/.23.09.39)

Dit beheerplan behandelt het bosgedeelte van het Provinciaal Tehuis Heynsdaele met een totale oppervlakte van 30ha26a, zie voor situering kaart 1.2. Hierna wordt het bosgedeelte van het Provinciaal Tehuis Heynsdaele dat het onderwerp uitmaakt van dit bosbeheerplan aangeduid als �studiegebied�.

Dit uitgebreid bosbeheerplan is een herwerkte versie van het uitgebreid bosbeheerplan dat in zitting van 8 mei 2000 werd goedgekeurd door de Provincieraad (Econnection, februari 2000). De historische kaarten en de foto�s 1 tot 4 zijn overgenomen uit dit beheerplan.

Dit uitgebreid bosbeheerplan is geldig voor 20 jaar (2007‐2026).

1.1.2 Zakelijke en persoonlijke rechten Op het studiegebied rusten geen erfdienstbaarheden.

1.2 Kadastraal overzicht Een uittreksel uit de recentste kadastrale legger van het gebied is opgenomen onder Bijlage 2 en kaart 1.1.

In Tabel 1 wordt een overzicht gegeven van de kadastrale percelen behorend tot het studiegebied, met vermelding van hun oppervlakte en de overeenkomende bosbestandsnummers (zie kaart 2.5).


september 2006

Tabel 1: Kadastraal overzicht Heynsdaelebos

Perceelnummer Bestands‐nummer

Gemeente Afdeling Sectie Oppervlakte (m²) Terreintype

780/02 g 3 Kluisbergen 3 B 13.543 tuin

1101 9 Ronse 1 A 2.200 bos

1102 7 + 8 + 9 + 13 Ronse 1 A 61.730 bos

1103 13 + 14 Ronse 1 A 1.330 bos

1104 12 + 14 Ronse 1 A 8.850 bos

1105 14 Ronse 1 A 2.180 bos

1106 15 Ronse 1 A 2.600 bos

1107 15 Ronse 1 A 5.040 bos

1108 11 + 12 + 15 Ronse 1 A 5.980 bos

1109 8 + 9 + 12 Ronse 1 A 6.170 bos

1110 9 Ronse 1 A 5.820 bos

1111 9 Ronse 1 A 16.120 bos

1112 9 Ronse 1 A 8.590 bos

1113 11 Ronse 1 A 2.780 bos

1114 11 Ronse 1 A 1.940 bos

1121 c 10 Ronse 1 A 1.440 bos

1183 a 16 + 17 + 18 Ronse 1 A 6.810 bos

1183 d 17 + 18 Ronse 1 A 6.070 bos

1184 14 + 16 + 17 Ronse 1 A 9.330 bos

1185 c 18 Ronse 1 A 860 bos

1185 d 2 + 5 + 6 + 18 Ronse 1 A 113.776 bos

1186 f 1 + 3 + 4 Ronse 1 A 34.772 bos

1189 d 18 Ronse 1 A 1.890 bos

Volgens eigen planimetrie is de oppervlakte van het volledige studiegebied 30,26 ha, dit is met inbegrip van de vroegere dokterswoning (0,3 ha).

1.3 Situatieplan Het bos ligt ten noordwesten van de stad Ronse. De gemeentegrens tussen Ronse en Kluisbergen volgt de noordelijke dreef.

Begrenzing: Het bos ligt langs de N36 (Ronsebaan/Steenweg op Berchem) en wordt omgeven door verschillende kleinere straten ‐ Eisdale, Sterrestraat, Bremstraat, Langveldestraat, Someryestraat en Folderstraat.


september 2006

Studiegebied: Het beheerplan beslaat slechts een deel van de totale bosoppervlakte (44,5 ha) van het Heynsdaelebos en omvat enkel de openbare eigendom van de provincie Oost‐Vlaanderen. Het parkgedeelte evenals het particuliere deel van het bos vallen geheel buiten het beheerplan.

Kaart 1.2: Ligging van Heynsdaelebos t.o.v. andere bosgebieden in het zuidwestelijk deel van de Vlaamse Ardennen

1.4 Situering

1.4.1 Algemeen � administratief De Provincie Oost‐Vlaanderen, is de beheerder van het studiegebied en tevens indiener van dit beheerplan. Het technisch beheer in het studiegebied gebeurt, overeenkomstig het Bosdecreet, door Afdeling Bos en Groen:

Buitendienst Bosbeheer: Agentschap Natuur en Bos, Houtvesterij Gent Gebroeders Van Eyckstraat 4‐6 9000 Gent Telefoon : 09/265.45.85 Fax : 09/265.45.81

Woudmeester : dhr. Paul Vandenabeele

Houtvester : dhr. Eric Peyskens

Boswachter : dhr. Johan Cordier GSM : 0479/67.95.47


september 2006

1.4.2 Relatie met de andere groene domeinen Het domein Heynsdaele maakt onderdeel uit van het boscomplex op de zuidgrens van de provincie Oost‐Vlaanderen (zie kaart 1.2). In de onmiddellijke omgeving bevinden zich volgende bossen: ten noorden: Beiaardbos, Watermolenbos en Feelbos � ten oosten: Ingelbos en bos Hotond � ten westen: Bois du Martivale en verder Kluisbos. Al deze bossen maken onderdeel uit van het EU‐Habitatrichtlijngebied �Bossen van de Vlaamse Ardennen en andere Zuid‐Vlaamse bossen�. In dit complex komen bijzonder waardevolle bronbossen voor en het is een kerngebied voor de verspreiding van zeldzame soorten als onder meer de Vuursalamander.

1.5 Statuut van de wegen en waterlopen

1.5.1 Wegen Er lopen geen buurtwegen of openbare wegen door het studiegebied.

Vroeger liep er op de grens tussen bestanden 1 en 2 en verder tussen de bestanden 3‐4 en 5 een buurtweg. Deze buurtweg (nr. 17) werd bij de aanleg van de N36 afgeschaft. Op het terrein is deze vroegere buurtweg nog herkenbaar als pad, deels gelegen op een talud.

De weg naar de privé‐woning op de westelijke grens van het studiegebied is eigendom van de Provincie Oost‐Vlaanderen en valt het beheer dan ook onder de verantwoordelijkheid van de Provincie.

1.5.2 Waterlopen Er zijn geen geklasseerde waterlopen aanwezig in het studiegebied.

Het studiegebied is wel het brongebied van onder meer de Bosbeek die in bestand 16 ontspringt. Zie verder punt 2.2.1.

1.6 Bestemming volgens het geldende plan van aanleg of ruimtelijk uitvoeringsplan

De ruimtelijke bestemmingen van het studiegebied werden vastgelegd in het gewestplan �Oudenaarde� bij KB van 24.02.1977. Een uitreksel van het huidige gewestplan is weergegeven op kaart 1.3.

BPA�s (Bijzondere Plannen van Aanleg), APA�s (Algemene Plannen van Aanleg) of RUP�s (Ruimtelijke UitvoeringsPlannen) zijn momenteel niet van kracht binnen het studiegebied.

Nagenoeg het volledige studiegebied heeft de grondbestemming bosgebied op het Gewestplan. Dit geldt niet voor een kleine oppervlakte op de oostelijke rand van het studiegebied, dat de bestemming landschappelijk waardevol agrarisch gebied heeft.

De bosgebieden zijn de beboste of de te bebossen gebieden, bestemd voor het bosbedrijf. Daarin zijn de gebouwen die noodzakelijk zijn voor de exploitatie van en het toezicht op de bossen, evenals jagers‐ en vissershutten toegelaten, op voorwaarde dat deze niet kunnen gebruikt worden als woonverblijf, al ware het maar tijdelijk.

De landschappelijk waardevol agrarische gebieden zijn bestemd voor de landbouw in de ruime zin maar waar bepaalde beperkingen gelden met het doel het landschap te beschermen of aan landschapsontwikkeling te doen.

Ten noorden sluit het studiegebied aan op een zone dat als gebied voor gemeenschapsvoorzieningen en openbaar nut is bestemd.


september 2006

1.7 Ligging in speciale beschermingszones

1.7.1 Internationale beschermingszones Ter uitvoering van de Richtlijn 94/43/EEG inzake de natuurlijke habitats en de wilde flora en fauna (de zogenaamde Habitatrichtlijn) werden gebieden afgebakend met een internationale waarde inzake natuurlijke habitats (bijlage I van de richtlijn) en de habitats van soorten (soorten van bijlage II van de richtlijn) en dier‐ en plantensoorten van communautair belang die strikt moeten worden beschermd (bijlage IV van de richtlijn).

Bij Besluit van de Vlaamse Regering van 24 mei 2002 werden voor Vlaanderen 38 gebieden of gebiedscomplexen aangewezen als Habitatrichtlijngebied. In totaal gaat het om een oppervlakte van 101.892 ha.

Het studiegebied is, met uitzondering van bestanden 1, 3 en 4, volledig gelegen in deelgebied 7 van het Habitatrichtlijngebied �Bossen van de Vlaamse Ardennen en andere Zuidvlaamse bossen� (gebiedscode BE2300007‐35). Dit 5.548 ha grootte Habitatrichtlijngebied omvat de belangrijkste bossen in de Vlaamse Ardennen en Pajottenland. Zie kaart 1.4.

Het Habitatrichtlijngebied �Bossen van de Vlaamse Ardennen en andere Zuidvlaamse bossen� werd voorgesteld voor de in Tabel 2 vermelde habitats en de in Tabel 3 aanwezig vermelde soorten. Het teken * in deze tabellen geeft aan dat het een prioritaire habitat of soort betreft. De vet en cursief weergegeven habitats en soorten komen actueel met zekerheid voor in het studiegebied.

Tabel 2: Habitats (Bijlage I van Habitatrichtlijn)

2310 Psammofiele heide met Calluna‐ en Genista‐soorten

3140 Kalkhoudende oligo‐mesotrofe wateren met benthische Characeeënvegetatie

3150 Van nature eutrofe meren met vegetatie van het type Magnopotamium of Hydrocharition

4030 Droge heide (allle subtypen)

6210 Gebieden waar zeldzame orchideeën groeien (Festuco‐Brometalia)

6430 Voedselrijke ruigten

9110 Beukenbossen van het type Luzulo‐Fagetum

9120 Beukenbossen van het type met Ilex‐ en Taxussoorten, rijk aan epifyten (Illici‐Fagetum)

9130 Beukenbossen ven het type Asperulo‐Fagetum

9160 Eikenbossen van het type Stellario‐Carpinetum

9190 Oude zuurminnende bossen met Quercus robur op zandvlakten

91E0* Alluviale bossen met Alnion glutinosa en Fraxinus excelsior (Alno‐Padion, Alnion incanae, Salicion albae)

Het studiegebied bestaat vooral uit het habitattype 9130, op de drogere delen komt het type 9120 voor en langs de beken en in de brongebieden is het prioritaire type 91E0 aanwezig.

Tabel 3: Soorten (Bijlage II van Habitatrichtlijn)

1321 Myotis emarginatus (Ingekorven vleermuis)

1318 Myotis dascyneme (Meervleermuis)


september 2006

1163 Cottus gobio (Rivierdonderpad)

1096 Lampetra planeri (Beekprik)

1166 Triturus cristatus (Kamsalamander)

Geen enkele van bovenvermelde soorten komt met zekerheid binnen het studiegebied voor. Mogelijks kan het studiegebied door de Ingekorven vleermuis als jachtgebied gebruikt worden, gezien er een kleine populatie van deze soort in de Vlaamse Ardennen voorkomt.

In het studiegebied komen met zekerheid twee soorten voor van Bijlage IV van de Habitatrichtlijn, namelijk Dwergvleermuis (Pipistrellus pipistrellus) en Rosse vleermuis (Nyctalus noctula). De soorten van deze bijlage zijn soorten van communautair belang die strikt moeten worden beschermd.

1.7.2 Nationale beschermingszones en regionale aandachtsgebieden

De afbakening van de nationale beschermingszones en regionale aandachtsgebieden in en om het studiegebied wordt weergegeven op kaart 1.4.

VEN

Het Vlaams Ecologisch Netwerk of kortweg het VEN is een samenhangend, georganiseerd geheel van gebieden van de open ruimte met natuur als hoofdfunctie waarin een specifiek beleid inzake natuurbehoud wordt gevoerd. Dit natuurgerichte beleid is gebaseerd op de kenmerken en elementen van het natuurlijke milieu, de onderlinge samenhang tussen de gebieden van de open ruimte en de aanwezige en potentiële natuurwaarden.

Het VEN wordt opgebouwd uit Grote Eenheden Natuur (GEN) en Grote Eenheden Natuur in Ontwikkeling (GENO).

Het GEN (Grote Eenheid Natuur) bestaat uit gebieden die hetzij natuurelementen over een oppervlakte van minstens de helft van het gebied bevatten, hetzij een specifiek natuurelement met een hoge natuurkwaliteit bevatten. Het GEN bestaat dus uit nu al belangrijke natuurgebieden. Binnen het GEN neemt de administratieve overheid de nodige maatregelen om de natuur en het natuurlijk milieu te behouden bij voorrang t.o.v. de andere functies.

Het GENO (Grote Eenheid Natuur in Ontwikkeling) heeft één of meer van de volgende kenmerken: o aanwezigheid van natuurelementen, verspreid over de oppervlakte van het gebied, waarvan de

gezamenlijke oppervlakte kleiner kan zijn dan de helft van het gebied; o aanwezigheid van belangrijke fauna ‐ of flora‐elementen waarvan het voortbestaan moet worden

ondersteund door de maatregelen inzake het grondgebruik; o terreinen al dan niet door kunstmatige ingrepen tot stand gekomen, met belangrijke

mogelijkheden voor natuurontwikkeling.

Bij een GENO zal getracht worden door een goede inrichting en een aangepast beheer tot een in de toekomst belangrijk natuurgebied te komen. Hiertoe neemt de administratieve overheid de nodige maatregelen. In tegenstelling tot het GEN wordt bij het nemen van deze maatregelen ter behoud van de natuur en het natuurlijk milieu echter rekening gehouden met de andere functies van het gebied.

Bij de eerste afbakening van het VEN (Besluit van de Vlaamse Regering van 18 juli 2003) werd het volledige studiegebied, met uitzondering van de bestanden 1, 3, 4 en een deel van de oostelijke rand van bestand 9, als GEN geïncludeerd bij het VEN onder de benaming �De Vlaamse Ardennen van Kluisberg tot Koppenberg�.


september 2006

Beschermde landschappen, stads‐ en dorpsgezichten

In het studiegebied of in de directe omgeving zijn geen beschermde landschappen, stads‐ en dorpsgezichten aanwezig.


september 2006

2 Algemene beschrijving 2.1 Cultuurhistorisch overzicht

2.1.1 Historisch overzicht

Evolutie van het landschapsbeeld

Het Heynsdaelebos ligt op de kam van de Vlaamse getuigenheuvels waarvan de toppen en de flanken van oudsher zijn bebost. De oppervlakte die door het bos wordt ingenomen, is evenwel in de loop der tijd aan wisselingen onderhevig geweest. De beschrijving van de evolutie van het bos is hoofdzakelijk gebaseerd op oude kaartgegevens en luchtfotoʹs.

Eén van de allereerste en meteen ook belangrijkste historische bronnen is het Landt‐ en caertboeck van Ronse uit 1684 ‐ een register met de kadastrale perceelplannen van de gemeente Ronse. Op het plan wordt elk grondperceel op schaal afgebeeld en beschreven. Het kaartboek werd opgemaakt door Daniël De Smet en Lieven Hoelman en achtereenvolgens gekopieerd en bijgewerkt door Heuvick (1706), De Schrijver (1755), Hantson (1794) en Callewaert (1800). In het geheel zijn zeven gekleurde kaarten van het gebied bekend (bijlage 1 en kaart 1.5).

De beboste terreinen uit die tijd stemmen grotendeels overeen met de huidige bosoppervlakte, met het enige verschil dat een aantal percelen in de rand van het bos, dat thans als grasland in gebruik is, mede tot het bos behoorde. Het maakte destijds deel uit van het veel grotere boscomplex Roobosch waartoe ook het huidige Beiaardbos en het Bois du Martivale behoorden (kaarten 1.6. en 1.7). Volgens de Ferrariskaart ‐ de eerste topografische kaart van de streek die onder het Oostenrijks bewind (1770‐1775) tot stand kwam ‐ vormde het Roobosch één geheel doch in werkelijkheid was het bos meer versnipperd dan de kaart doet uitschijnen. Een eeuw later raakt het Heynsdaelebos geheel van het

Kaart 1.5: Oud kadasterplan gebaseerd op metingen en kaarten van Daniêl De Smet en Lieven Hoelman uit 1684


september 2006

grotere boscomplex afgescheurd (kaart 1.8). Niettegenstaande de ontbossingen bleef het bosdeel dat deel uitmaakt van het studiegebied in tegenstelling tot de omliggende bossen vrij intact.

Kaarten 1.6 en 1.7: ligging van het Heynsdaelebos binnen het 17de eeuwse boscomplex

In de jaren na 1930 werden in het bos de werken voor de bouw van een sanatorium aangevat waarvoor in het noordelijke deel van het bos plaats werd geruimd. Na voltooiing van de werkzaamheden werd de leiding van het sanatorium aan de congregatie van de Zusters van Liefde toevertrouwd tegen een symbolische vergoeding. In uitbreiding op het sanatorium werden nadien nog de nodige bijgebouwen ‐ waaronder een dokterswoning en een hoevegebouw ‐ neergezet en werd rondom de hoofdgebouwen een park aangelegd. In 1960 werd de verzorgingsinstelling gesloten en


september 2006

deden de Zusters van Liefde afstand van het park en de gebouwen, waarna de gebouwen een achttal jaren leeg stonden en dreigden te verkommeren.

In 1968 werd het park met de gebouwen toevertrouwd aan de zorgen van de congregatie van de Broeders van Onze‐Lieve‐Vrouw van Lourdes om er een schoolinternaat in te richten. Verspreid over de jaren werden rondom het hoofdgebouw meerdere bijgebouwen opgetrokken of vervangen, met de bedoeling meer scholingsmogelijkheden te bieden. Het westelijke gebouw kwam op de plaats van de vroegere dokters‐ en aalmoezenierswoning te liggen terwijl de werkplaatsen in de plaats van de vroegere boerderijgebouwen kwamen. Enkel voor het oostelijk gebouw werd bijkomend een oude sparrenaanplanting gekapt. Het idee van een zwembad is ontstaan na de verplichting door de brandweer om ten behoeve van de brandbeveiliging in een waterspaarbekken aan te leggen. Na een verplichte aansluiting op het waternet werd dit niet langer nodig geacht en werd het bekken tot een zwembad omgebouwd. Ook de wegeninfrastructuur wijzigde met de uitbreidingswerken. Met de aanleg van de Ronsebaan werd de dreef tussen de bestanden 1, 3 en 4 enerzijds en bestand 2 anderzijds afgesneden. De dreef die op een berm gelegen is, vormde ooit een verbindingsweg tussen de Zandstraat en Eisdale en ligt nog steeds op de gemeentegrens.

Het bosbeheer bleef al die tijd onder de bevoegdheid van de Provincie Oost‐Vlaanderen.

Evolutie van het eigendomsrecht

In de jaren 1922 en 1923 werden van verschillende eigenaren door het provinciebestuur van Oost‐Vlaanderen delen van het bos gekocht om er een provinciaal sanatorium voor tuberculosepatiënten op te richten Voormalige eigenaren waren de industrieel Oscar Thomaes uit Ronse, advocaat Jean Paptiste Cambier uit Ronse, notaris Omer Detemmerman uit Oudenaarde, dhr. Georges Scaillet uit Lessines, dhr. Armand Serdobbel uit Brugge en dhr. Georges Coupé uit Oudenaarde. In 1937 worden van dhr. Georges Coupé uit Oudenaarde nog twee percelen bos bij aangekocht om het blok te vervolledigen.

Foto 1: luchtfoto van het Heynsdaelebos in mei 1944 (Department of Geography � University of Keele)


september 2006

Foto 2: Zicht op het Heynsdaelebos vanaf de kuurgalerij van het provinciaal sanitorium (periode na de Tweede Wereldoorlog) (prentbriefkaart)

Foto 3: Zicht op de zuidgevel van het voormalig provinciaal sanitorium vanuit het centrale deel van het bos (periode na de Tweede Wereldoorlog) (prentbriefkaart)


september 2006

2.1.2 Kenmerken van het vroegere beheer Eén van de meest ingrijpende veranderingen vond plaats gedurende de Tweede wereldoorlog (1940‐1945). Toen werden de gebouwen opgeëist en het bos geheel gekapt door het Duitse bezettingsleger. De Duitsers hadden immers van boven in de gebouwen een zicht tot in Doornik waardoor het gebouw van strategisch belang was als uitkijkpost doch waarvoor het bos diende te worden gekapt. Slechts verspreide eiken en populieren bleven overstaan. Dit wordt bevestigd door het tellen van de groeiringen van enkele gekapte bomen: bij Beuk zijn totnogtoe geen exemplaren gevonden die de oorlogsperiode voorafgaan, terwijl dit bij Zomereik wel het geval is. Het huidige bos is grotendeels opgegroeid uit natuurlijke zaailingen die ruime groeikansen kregen na de kaalkap. Dit wordt gestaafd door luchtfotoʹs van het bos die in mei 1944 werden genomen door het Britse leger (foto 1) alsook door enkele prentbriefkaarten uit de daarop volgende jaren (fotoʹs 2 en 3). Slechts enkele bestanden met cultuurpopulieren in de rand van het bos alsook de naaldboombestanden en vermoedelijk ook enkele beukenbestanden rond het park werden nadien heraangeplant. Het blijft evenwel onduidelijk welke bestanden zijn aangeplant en welke spontaan zijn opgegroeid. De naaldboombestanden 3 en 4 waren tot na de Tweede wereldoorlog nog in gebruik als akkers. Het terrein waarop thans de sportvelden gelegen zijn (ten noorden van bestand 18) dienden als hoogstamboomgaard en moestuin.

Enkel in 1975 en 1983 werden in vrijwel alle bestanden dunningen uitgevoerd. Daarna diende het bos als uitkapbos en werd een variabel kapbeheer toegepast. Dit betekent dat bomen alleen worden gekapt voor eigen gebruik door de congregatie die het gebruiksrecht had. In de regel beperken de kappingen zich tot de windval. De bomen worden vooraf gemerkt door de verantwoordelijke beambte van de AMINAL ‐ Afdeling Bos & Groen. Door de stormen van 1990 zijn grote delen van de bestanden 2 (Atlasceder) en 18 (Beuk) vernield, terwijl ook in bestand 8 verschillende gaten werden geslagen. Door windval ontstonden grote laren (= open plekken) die na ruiming van de omgewaaide bomen met Linde, Berk en Zomereik zijn ingeplant. Aanvullend is er in 1991 een eenmalige dunning/zuivering in alle bestanden doorgevoerd, waarbij vooral dode bomen ‐ waaronder veel eiken ‐ werden gekapt. Er werd een bedrijfsplanning voorzien, maar die is nooit verder uitgewerkt. Sinds 1998 heeft er nagenoeg geen beheer meer in het bos plaatsgegrepen.

Kaarten 1.8: Evolutie van het gebied tussen 1743 en 1992.

1743: Carte particulière des environs de Courtray, Oudenarde, Mons, Tournay, Ath, Ninove, Alost, Orchies & C.


september 2006


september 2006

2.2 Beschrijving van de standplaats

2.2.1 Reliëf en hydrografie

2.2.1.1 Reliëf

Het gehele gebied is zeer reliëfrijk en dit uit zich zowel op micro‐ als macro‐niveau. Er is een enorme verscheidenheid aan terreinovergangen maar vlakke terreinen ontbreken vrijwel. Enkel de bovenliggende zandkop vertoont een lichte(re) helling. Het reliëf volgt de centrale vallei die van noord naar zuid verloopt. Op diverse plaatsen liggen kleine steilkanten die gedeeltelijk van antropogene afkomst zijn.

Op verschillende plekken hebben kleine terreinophogingen plaatsgevonden, meestal in functie van werken die de waterhuishouding dienden te regelen, soms was dit ook een manier om van overtollige grond en afval af te geraken. Zo wordt de centrale bronbeek onder de riolering van het internaat doorgeleid, waarvoor lokaal een depressie werd opgevuld en werden paden met grond aangevuld om de bronbeken te kunnen oversteken. Ook een deel van het bronnengebied in bestand 14 werd onder een dikke laag grond bedolven. Verspreid over het gebied zijn zandhopen gedeponeerd en de bodem van het cederbos (bestand 2) werd in het verleden met (onverteerde) compost opgehoogd.

Het studiegebied wordt omgeven door landbouwgronden die gedeeltelijk uit akkers en weilanden bestaan. Slechts op enkele plaatsen waar uitspoeling naar het bos plaatsvindt, heeft de landbouwactiviteit een effect op het bos. In de regel blijft de rechtstreekse invloed evenwel beperkt doordat het reliëf in het voordeel speelt van het bos. De hoogste landschappelijke waarden liggen tussen het Heynsdaelebos en het meer westelijk gelegen Bois du Martivale (kaart 1.2). De verbinding tussen beide zou door bosuitbreiding en aanleg van houtkanten kunnen worden versterkt.

Foto 4: Zicht op het Heynsdaelebos en omgeving in 1999


september 2006

Foto 5: sluiktstort in bestand 14

2.2.1.2 Hydrografie

Het toponiem Eynsdaele werd afgeleid van Eisdaele en wordt voor het eerst in 1316 in geschriften vermeld. Het woord staat voor een ʺklein vochtig dalʺ. Water is inderdaad een essentieel element van het bosgebied. Zoals in vele bossen langsheen de meest zuidelijke heuvelkam van de Vlaamse Ardennen, loopt een smalle bronnenband dwars doorheen het Heynsdaelebos. De bronnen ontspringen allemaal rond de 90 m hoogtelijn ‐ op het scheidingsvlak van het Paniseliaan zand en het Paniseliaan klei (kaart 2.3 � de brongebieden zijn genummerd). De ligging van de bronhoofden en het verloop van de bronbeken werd eerder in kaart gebracht (Econnection, 1994) maar daarna verder verfijnd. Het zijn haast allemaal puntbronnen die onmiddellijk in bronbeken uitlopen, waardoor de bronzone errond in oppervlakte beperkt blijft. Enige uitzondering hierop vormt een brede, diffuse kwelzone (3) vlakbij het park aan de voet van een bostalud. De kwelzone is ontstaan uit een opstuwing en loopt uit in bronbeek die aansluit op een iets hoger gelegen afwateringsgracht die ook zorgt voor de afwatering van het regenwater van het parkgedeelte. De overloop bestaat uit een dubbele buis waarvan enkel nog de onderste functioneert. Het gebeurt regelmatig dat kleine vervuilingen met het afspoelwater worden meegevoerd, waardoor het nuttig zou zijn een voorzuivering op het afvoersysteem te voorzien.

Het belangrijkste en meteen ook waardevolste bronnengebied (2) ligt in het centrale deel van het bos en ontspringt in een hoog talud. Uit de bronnen vormen zich verscheidene brongeulen die uiteindelijk in één centrale bronbeek uitmonden. De brongeulen voeden een klein bronbos en vormen kleine natte zones. Het centrale bronhoofd is zwaar verstoord door een groot sluikstort (3) van organisch afval dat is aangevuld met huishoudelijk afval en vermoedelijk ook puin. Vooral tuinafval (grasmaaisel, bladstrooisel en snoeihout) en grondresten afkomstig van het park‐ en wegenbeheer werden er gedeponeerd en zorgden onder meer voor een voedselaanrijking in het bronnengebied.

De oostelijk gelegen bronhoofden (4, 5 en 6) liggen op dezelfde lijn maar hebben niettemin de neiging sneller uit te drogen, waardoor de bronbeek vooral door de westelijk gelegen bronnen en kwelzones wordt gevoed. Ze bezitten iets meer diffuse en vooral langgerekte bronzones die door kleine terreinoneffenheden van elkaar gescheiden worden maar uiteindelijk via een eigen, ondiepe brongeul naar de centrale bronbeek vloeien.

Onverharde boswegen onderbreken het doorstroomgebied van verschillende bronbeken, waardoor het bronwater wordt opgestuwd en lokaal brede drassige zones ontstaan die tijdelijk kleine plassen vormen. Dit is voornamelijk het geval rond brongebied 6, waar de bronhoofden vlak naast de weg liggen. Elders is getracht een doorstroming te realiseren door de beek in betonbuizen onder de paden door te leiden. Bij herhaalde zware regenval spoelen de buizen los, waarna het water opnieuw een eigen weg zoekt.

Het bekensysteem van het Heynsdaelebos valt binnen het bekken van de Bovenschelde. De bronbeken hebben zich allemaal diep in de bodem uitgesleten en vloeien samen in één centrale bosbeek (8) die langs de bosrand zuidwaarts wordt verder geleid naar de Bosbeek en van daaruit via de Molenbeek aansluit op La Rhosnes op Waals grondgebied. Enkel het bronnensysteem (1) ten westen van het bos wordt in een historisch pompgebouw gecapteerd en werd voor de watervoorziening van het domein gebruikt. De bron heeft een debiet van ongeveer 77 m³/dag (meting 27 juli 2005). Het pompgebouw werd bij de bouw van het sanatorium aangelegd en tijdens de oorlogsjaren door de Duitsers verder


september 2006

uitgebouwd. Zij voorzagen onder meer een enorm reservoir aan de voet van het brongebouw, waarin voor noodgevallen water werd gestockeerd. Het was voorzien van een dompelpomp en een aparte waterleiding, maar de installatie is lange tijd niet gebruikt en daardoor onbruikbaar geworden. Hetzelfde geldt voor de twee naastliggende boorputten. Beide zijn tot op een achttal meter verzand. Het bronwater sijpelt in het brongebouw via de muurgleuven naar binnen en wordt daar opgeslagen. Gezien er momenteel geen water meer wordt opgepompt, loopt water over in een bronbeek. Die sluit net buiten het bos aan op een veldbeek (9) die in verbinding staat met de Bosbeek. Enkele naastliggende bronhoofden worden via een smalle brongeul (7) in de rand van het bos naar dezelfde veldbeek (9) afgeleid.

2.2.2 Waterkwaliteit Naast de eigenlijke bosbeken loopt dwars doorheen het gebied een ondergrondse riolering. Ten tijde van het sanatorium werd de riolering naar enkele bezinkingsbekkens in het zuidelijk deel van het bos geleid. Dit was noodzakelijk omdat in het voormalige sanatorium tuberculose‐patiënten werden behandeld, waardoor het afvoerwater met tuberculosebacteriën was geïnfecteerd. Alvorens de riolering naar de Bosbeek werd verder geleid, werd het water in een betonnen kuip met een filter van lavasteen opgevangen. Aan de filter werden chloor en zuren toegevoegd om de bacteriën te doden en het afvalwater te zuiveren. Vervolgens werd het naar een tweede bezinkingsbekken doorgeleid en na controle in de beek geloosd. Van de bekkens worden enkel nog de betonnen bakken teruggevonden die inmiddels met steenpuin zijn opgevuld; de eigenlijke bezinkingsputten zijn ondertussen geheel verdwenen.

Vanaf het brongebouw loopt een waterleiding naar de gebouwen. Omdat de druk onvoldoende is om het geheel van de gebouwen te voeden, is de leiding in twee circuits opgesplitst. Over de kwaliteit van het water zijn enkel gegevens van bronbeek 1 beschikbaar (Tabel 4), omdat dit als drinkwater werd gebruikt. De analyseresultaten verschaffen een indruk van de kwaliteit van het bronbeekwater in het bos, hoewel moet worden opgemerkt dat lokale vervuilingsbronnen (afspoelwater, stortplekken) lokaal andere waarden kunnen opleveren.

Uit de recente analyse (10/10/2005) van het bronwater ter hoogte van het pompgebouw in bestand 17 blijken 3 parameters, namelijk pH, nitraat en totale coli, niet te voldoen aan de normen voor drinkwater. Dit betekent dat het bronwater momenteel zonder voorbehandeling niet bruikbaar is als drinkwater voor het tehuis.

Tabel 4: Analyseresultaten van het bronwater (21/09/1998, 21/06/1999 en 10/10/2005). Als norm geldt de maximaal toelaatbare concentratie volgens bijlage 1 van het besluit van de Vlaamse Executieve dd. 15/03/1989 houdende vaststelling van een technische reglementering inzake drinkwater.

parameter eenheid resultaat 21/09/1998

resultaat 21/06/1999

resultaat 10/10/2005

norm

pH 6.15 6.17 6.12 6.5<pH<9.2

Chloriden mg/l 101 124 137 350

hardheid °F 30.4 38.8 39.6 67.5

oxideerbaarheid mg O2/l 2.2 1.4 1.8 5

nitriet mg/l <0.1 <0.1 <0.1 0.1

nitraat mg/l 53 60 53.2 50

ammonium mg/l <0.07 0.1 <0.09 0.5


september 2006

ijzer (ICP) ųg/l 5.3 <5 <13 200

mangaan (ICP) ųg/l 5.4 18 11 50

fluoriden mg/l <0.2 <0.2 <0.2 1.5

ortho‐fosfaat mg P/l 0.034 0.15 <0.05 1.09

sulfaat mg/l 93 88 183 250

geleidbaarheid ųS/cm 768 949 976 2100

kiemgetal (22°C) /ml >300 1.3x10² 5.8x10 ‐

kiemgetal (37°C) /ml 1 <1 1.1x10 1.0x10²

totale coliʹs (37°C) /100ml 0 0 9 0

Thermo‐tolerante coliformen (44°C)

/100ml 0 0 0 0

fecale streptokokken (37°C) /100ml 0 0 0 0

Het domein valt onder de zuiveringszone C. Daardoor stelt zich de noodzaak om tegen 2005 ‐ verplicht ‐ een gescheiden afvoerwaterstelsel aan te leggen dat voorziet in een aparte afvoer van afvalwater enerzijds en van hemelwater anderzijds.

Eind 2005 gebeurt de toekenning voor het plaatsen van een kleinschalige waterzuivering om het al afvalwater afkomstig van het instituut te zuiveren alvorens het in de beek wordt geloosd. Het zal een nagenoeg volledig ondergrondse installatie worden waarvan de start van de bouw in het najaar 2006 gepland is.

Ook zal worden gewerkt met een gesloten systeem voor chemische stoffen dat lozingen van verfresten, oplosmiddelen en andere schadelijke producten afkomstig van de werkplaatsen op de riolering voorkomt.

2.2.3 Bodem en geologie

2.2.3.1 Bodem

Vanaf de laatste ijstijd (Würm) werden door de wind enorme hoeveelheden zand‐, zandleem‐ en leemsedimenten aangevoerd. De zwaarste zandkorrels werden tegen de hellingen afgezet terwijl de lichtere korrels verder werden meegevoerd. Zo ontstond een gradiënt waarbij de lemige gronden naar boven toe in meer zandige gronden overgaan. De ondiepe zandleembodem komt voor op de steilste hellingen en op het noordelijk, zachter hellende, deel van het bos. Op de koppen bovenin vinden we kleine zandpakketten. Een bodemstaalname in bestand 2 (Tabel 5) bevestigt de aanwezigheid van een grove zandbodem in het hogere deel van het bos. De grond bezit evenwel een voor zandbodems vrij hoge pH‐waarde van 5.6 en een uitzonderlijk hoog humusgehalte van 5.2%.

Het grillige, steil hellende reliëf van het Heynsdaelebos is ontstaan door erosie van de naar het zuiden geëxposeerde mariene sedimentlagen uit het Tertiair. In de regel ligt de grondwatertafel op grote diepte en wordt de bodem goed ontwaterd. Naargelang de aard van de bodem en de diepte van het grondwater treden echter verschillen op. Door vroegere beek‐ en riviererosie werden opeenvolgende zand‐ en kleiformaties ingesneden en weggeruimd, waardoor bronniveaus ontstonden op de snijlijn van de dalflank en de watervoerende lagen (Gysels, 1993). Waar een weinig doorlaatbare tertiaire laag op geringe diepte ligt of aan de oppervlakte komt, ontstonden stuwwatertafels en zijn de gronden bijgevolg ʹs winters nat.


september 2006

Tabel 5: Analyseresultaten van de grondanalyse verricht in bestand 2.

parameter resultaat richtwaarde

grondsoort grof zand

pH‐KCl 5.6 5‐5.4

C % (humus) 5.2 1.8‐2.8

fosfor (P) 22 15‐24

kalium (potas) (K) 18 15‐24

magnesium (Mg) 12 8‐13

calcium (Ca) 163 89‐180

natrium (Na) 2.2 3.9‐7.8

De ruimtelijke spreiding van de verschillende bodemtypes in het studiegebied wordt weergegeven op kaart 2.2.

Het studiegebied is volledig gelegen in de Vlaamse Leemstreek. De bodems van het studiegebied worden allen geklasseerd als zandleembodems (L). Binnen deze textuurklasse van de zandleembodems onderscheidt de Bodemkaart in het studiegebied verschillende bodemseries op basis van verschillen in drainage en in profielontwikkeling. Volgende bodemseries komen voor:

2.2.3.1.1 Kunstmatige gronden

Kunstmatige gronden zijn gronden die recent sterk werden verstoord (opgevoerd, afgegraven,�) door de mens.

OB: bebouwde zone

Deze bodemserie is afgebakend net ten noorden van het studiegebied en bestaat uit het parkgedeelte inclusief gebouwen van het provinciaal domein.

2.2.3.1.2 Zandleemgronden

Nagenoeg het volledige studiegebied bestaat uit droge of matig natte zandleemgronden.

Lba en LbB: zandleemgronden met textuur B horizont

Dominant aanwezig in het noorden van het studiegebied (bestanden 1 tot 6 en 18) en een centrale vlek met Lba (delen van bestanden 8 en12).

Lbx en LDx: zwak of matig gleyige zandleemgronden met niet bepaalde profielontwikkeling

Deze gronden zijn, met uitzondering van de valleigebiedjes, in de rest van het studiegebied aanwezig.

Lbp en Ldp: (matig gleyige) gronden op zandleem

Deze kolluviale gronden komen voor in de valleien van het studiegebied, meer concreet het valleitje dat aanvangt in bestand 9 en in zuidwestelijke richting naar bestand 11 en zo verder loopt.

2.2.3.1.3 Kleigronden

Ehx: natte kleigronden zonder profielontwikkeling

In bestand 10 is er een kleine vlek kleibodem aanwezig die verder doorloopt in het private bosgedeelte in oostelijke richting.


september 2006

2.2.3.1.4 Besluit

Als besluit kan gesteld worden dat de bodem in het studiegebied vrij eenvormig is en bestaat uit droge zandleemgronden onderbroken met nattere (of gleyerige) zandleemgronden in de valleitjes.

Tabel 6: Ter verduidelijking de gebruikte letters van de bodemclassificatie

Textuurklasse L: zandleem E: klei Natuurlijke draineringsklasse .a.: zeer droog .b.: droog .c.: matig droog of zwak gleyig .d.: matig nat of matig gleyig .h.: nat Profielontwikkelingsgroepen ..a: met textuur B horizont: ..b: met struktuur B horizont ..p: geen profielontwikkeling ..x: met niet bepaalde profielontwikkeling

2.2.3.2 Geologie

Het Heynsdaelebos valt binnen de zoom van Vlaamse getuigenheuvels die zich vanuit Noord‐Frankrijk tot in het Hageland uitstrekt. Dit heuvelland bezit een uitgesproken reliëf dat vooral in de streek van de Vlaamse Ardennen wordt geaccentueerd door sterke reliëfovergangen. Het is ontstaan uit sedimentaire afzettingen tijdens het Tertiair die verharden na het verdwijnen van de Diestiaanzee. Tijdens de daarop volgende interglaciale fasen van het Quartair werden de minder erosiebestendige gedeelten van deze limonietzanden en ‐zandstenen weggeschuurd en bleven de harde Diestiaanzandstenen als ʹgetuigenheuvelsʹ in het landschap behouden (Gysels, 1993). Rond Ronse komen steile reliëfovergangen tot uiting met hoogteverschillen van meer dan 60 m.

2.2.3.2.1 Quartair profiel

De quartaire afzettingen ter hoogte van het studiegebied van minder dan 1 m tot meer dan 5 m dik.

In het hoogst gelegen deel van het studiegebied is de quartaire laag vrij smal en bestaat uit zandhoudend leem, op de zuidelijke hellingen is de quartaire laag dikker en zijn de gronden natter.

2.2.3.2.2 Tertiair profiel

In het studiegebied volgt onder de quartiaire afzettingen het Lid van Vlierzele (Formatie van Gent) en het Lid van Egem (Formatie van Tielt).


september 2006

2.3 Beschrijving van het biotisch milieu

2.3.1 Bestandskaart Een bestandskaart is opgenomen onder kaart 2.5. Voor verdere toelichting bij deze bestandskaart zie tabel 7.

Tabel 7: Bestanden

Huidig perceel‐ of bestands‐nummer

Oud perceel‐ of bestandsnummer

Oppervlakte (m²)

Oppervlakte t.o.v totaal bestand (%)

Boomsoort *

1 1 + deeltje 2 6.432 2,2 aE+B 2 4 11.880 4,0 Ceder 3 2 + 3 3.256 1,1 Ps 4 3 1.137 0,3 Ep 5 7 18.728 6,4 aE+zE+B 6 8 10.996 3,7 B 7 12 6.931 2,3 zE+B 8 17 24.811 8,5 zE+B+Es 9 11 + 18 + 19 81.611 27,8 B+zE 9a 11 + 18 21.593 9b 18 5.867 9c 17 + 19 54.151 10 ‐ 4.566 1,5 ruigte 11 16 7.311 2,5 P 12 16 17.929 6,1 B+zE 13 13 7.221 2,5 B+zE+Es 14 13 23.519 8,1 B+zE 15 15 8.734 2,9 B 16 15 20.567 7,0 B (+zE) 17 14 14.804 5,0 B+zE 18 9 + 10 25.849 8,8 zE+B

Totaal 296.282 100

* aE = Amerikaanse eik / zE = Zomereik / B = Beuk / Es = Gewone es / Ps = Grove den / Ep = Fijnspar / P = populier

2.3.2 Bestandsbeschrijving en dendrometrische gegevens Voor een schematische weergave van de algemene kenmerken en de dendrometrische gegevens per perceel en bestand wordt verwezen naar de fiches opgenomen in bijlage 3. Onder deze paragraaf worden de algemene kenmerken per bestand besproken. Voor een uitgebreide beschrijving van de kruidachtige vegetatie van de percelen en bestanden wordt hier verwezen naar paragraaf 2.3.4 en kaart 2.5.

2.3.2.1 Bestandskenmerken

In dit deel worden de belangrijkste kenmerken van de 18 verschillende percelen (zie Kaart 2.5) bondig beschreven.

Perceel 1

Dit perceel ligt in de overgang naar het parkgedeelte. Het ligt tussen de oude spoorwegtalud en de beukendreef langs de toegangsweg. De boomlaag bestaat uit Beuk en Amerikaanse eik en in de weinig


september 2006

ontwikkelde struiklaag komt nagenoeg enkel Gewone esdoorn en Gewone vlier voor. Er is vrij veel verjonging van Amerikaanse eik. Hoewel bramen domineren komt toch nog vrij veel Wilde hyacint in de kruidlaag voor.

Perceel 2

Een perceel dat bestaat uit een �bos� van Atlasceders. Heel wat van

de oude aanplant is verloren gegaan, een deel werd vervangen door nieuwe aanplant van ceders. In het bestand is er echter reeds heel wat opslag van berk en in mindere mate Boswilg aanwezig. De kruidlaag wordt gedomineerd door bramen en Adelaarsvaren. Op de rand van het perceel wordt compost gedeponeerd.

Perceel 3

Een klein bestand met uitsluitend Grove dennen. In de struiklaag komt wat Gewone vlier voor en zijn de bramen nagenoeg volledig dekkend. Langs het pad is er een zandhoop gelegen.

Perceel 4

Een zeer klein bestand met vooral Fijnspar en wat berk, Tamme kastanje, Gewone esdoorn en Zomereik. De struiklaag is matig ontwikkeld met vooral Gewone vlier en in mindere mate Eénstijlige meidoorn en Boswilg.

Perceel 5

Een vrij groot perceel met een gesloten boomlaag met dominantie van Beuk en een belangrijke inmenging met hoofdzakelijk Zomereik, ook Tamme kastanje en Gewone esdoorn en in beperkte mate berk, Winterlinde en Gladde iep. De struiklaag is weinig ontwikkeld en bestaat uit Gewone vlier en Gewone esdoorn. Hoewel de kruidlaag vrij sterk verruigd is met braam en Adelaarsvaren is Wilde hyacint in het voorjaar nog over grote delen van het bestand aspectbepalend. Het stukje bestand ten noorden van de weg bestaat vooral uit populieren.

Perceel 6

Dit perceel grenst aan het parkgedeelte en de minder gesloten boomlaag wordt sterk gedomineerd door Beuk. Er is een beperkte inmenging met Zomereik en Lork (afstervend). Op de westrand van het bestand staat er een rij Fijnsparren. De struiklaag is ijl en er komt vooral Gewone esdoorn voor. Bramen en ook Adelaarsvaren domineren de kruidlaag, terwijl Wilde hyacint maar weinig aanwezig is in het bestand.

Perceel 7

Een reliëfrijk kleiner bestand met dominantie van Zomereik en Beuk. Verder ook een belangrijke inmenging van Gewone es. De struiklaag is vrij goed ontwikkeld en Gewone esdoorn is de dominante soort, naast Tamme kastanje en Hazelaar. Verspreid in het bestand staan enkele grote Hulsten.

De kruidlaag is goed ontwikkeld en is Wilde hyacint is er in het voorjaar aspectbepalend. Op de oostrand komt Witte klaverzuring vrij massaal voor.

Perceel 1

Perceel 2 Perceel 3

Perceel 5


september 2006

Perceel 8

Perceel 8

In dit sterk hellend bestand ontspringen enkele bronnen en langs de beekjes zijn er dan ook bronbosfragmenten aanwezig met o.a. Gele dovenetel, Muskuskruid, � Met uitzondering van de oostrand is het bestand vrij goed gemengd met vooral Zomereik en Beuk en minder Gewone es. Er staan enkele oude populieren in het bestand en de struiklaag is vrij gevarieerd met vooral Gewone esdoorn, Hazelaar en Tamme kastanje naast Eénstijlige meidoorn, Zwarte els, Haagbeuk, Wilde lijsterbes en enkele Spaanse aken. De oostrand is veel monotoner en bestaat vooral uit Beuk.

In de kruidlaag is er dominantie van bramen en Wilde hyacint is maar beperkt aanwezig.

Perceel 9

Dit perceel vormt bijna 1/3 van het bos en is opgedeeld in drie bestanden. Het noordelijk bestand 9a

Bestand 9a

Dit bestand vormt een groot deel van de oostrand van het studiegebied. Het bestand bestaat vooral uit een galerijbos van Beuken. Er is een sterk oplopend reliëf naar de oostrand toe en op de westrand ontspringen enkele bronnen. In geringe mate komt er Ruwe berk, Grauwe abeel en Zoete kers voor, de struiklaag is weinig ontwikkeld en bestaat vooral uit Gewone vlier. Dood hout ontbreekt nagenoeg in dit bestand.

In de kruidlaag is Wilde hyacint in het voorjaar dekkend aanwezig en langs het pad komen enkele vlekken met Witte klaverzuring voor.

Bestand 9b

Dit klein bestand is gelegen in een vochtige kwelzone van het bos en wordt gekenmerkt door dominantie van Zomereik met een belangrijke inmenging van Gewone es en Gladde iep. Op de hoger gelegen delen neemt de dominantie van Beuk toe. De struiklaag is matig ontwikkeld en bestaat uit verjonging van Gewone esdoorn en ook wat Hazelaar en Gladde iep. Centraal in het bestand, in het natste deel van de kwelzone, is er een grote vlek met Kleine maagdenpalm aanwezig. Wilde hyacint is vrij massaal aanwezig.

Bestand 9c

Eveneens een monotoon Beukenbestand met typisch vrij veel Wilde hyacint. Hier en daar staan nog wat Zomereiken en in de struiklaag zijn er enkele opvallende oude Hulsten aanwezig. Het bestand loopt naar het zuidwesten geleidelijk op en er is dan een sterke helling naar de zuidgrens van het studiegebied toe.

Perceel 10

Een sterk verruigd perceel met opslag van Eénstijlige meidoorn, Boswilg, Gewone vlier, Hazelaar, � In dit bestand lag er een bezinkingsbekken dat echter eind de jaren �90 werd opgevuld, Hierop komt momenteel vrij massaal Reuzenpaardestaart voor. Het is het enige open stuk van het studiegebied en de ruige delen zijn aantrekkelijk voor o.a. dagvlinders. Langs de straatzijde is het bestand deels afgesloten met een hekken, het is ook hier dat er afgedankte

Bestand 9a

Bestand 9c

Stortje in perceel 10


september 2006

materialen als kasseien, rioolstenen, palen, verkeersborden, � liggen gestapeld (zie foto). Op de westrand is er een slecht aangeslagen populierenaanplant aanwezig.

Perceel 11

Monotone populierenaanplant op voormalig grasland. Dominantie van Grote brandnetel in de kruidlaag.

Perceel 12

Dit reliëfrijk bestand bestaat vooral uit Beuk, in beperkte mate is er nog Zomereik, Gewone esdoorn en Haagbeuk aanwezig. Het bestand wordt door drie beekjes doorsneden. Vooral bij de samenloop van de beken, op de grens met bestand 11, is er een variatie aan loofbomen aanwezig met kwelzones en elementen van bronbos. Er staan enkele zware populieren in het bestand.

Perceel 13

Dit vrij gesloten bestand is vrij goed gemengd met Beuk, Zomereik en Tamme kastanje als hoofdsoorten. Door de toenemende dominantie van Beuk dreigen de mengboomsoorten af te sterven. De struiklaag is matig ontwikkeld met veel Tamme kastanje en hier en daar Hulst, Haagbeuk en Gewone vlier. De kruidlaag wordt meer en meer gedomineerd door bramen maar er is nog een uitgesproken voorjaarsaspect met Wilde hyacint aanwezig.

Perceel 14

Het perceel met het grootste aandeel bronbos. Er zijn grotere kwelzones aanwezig en langs de bronbeken die nog niet zo diep zijn ingesneden, is er een gevarieerde struiklaag met Hazelaar, Haagbeuk, Wilde lijsterbes, � aanwezig. Op de drogere delen is de struiklaag veel ijler en zijn Hulst en Tamme kastanje aanwezig.

De boomlaag in en rond de bron‐ en kwelzones is vrij gevarieerd met veel Gewone es, Zomereik, populier, Gewone esdoorn, � Buiten deze zones is er dominantie van Beuk.

In de bronzones is er een rijke kruidlaag met zeldzamere soorten als Hangende zegge en Slanke zegge.

In de omgeving van het oud stort is de vegetatie ruiger met veel Grote brandnetel.

Perceel 15

Een gesloten beukenbestand met beperkte inmenging van onder meer Zomereik, Gewone es, Gewone esdoorn en Tamme kastanje. De struiklaag is goed ontwikkeld met vooral Gewone vlier en Tamme kastanje en sporadisch Gewone es en Eénstijlige meidoorn. Ook hier zijn bramen dominerend in de kruidlaag.

De zuidelijke rand van het bestand is gevarieerd en waardevol. De Tamme kastanje wordt als hakhout beheerd en Zoete kers komt er regelmatig voor en Klimop is er algemeen. Op de talud zelf staan er 3 oude knotessen en een knotboom van Spaanse aak, wat een bijzonder zeldzame beheersvorm is van een minder algemene boomsoort.

Zicht op perceel 11

Perceel 13

Perceel 14

Perceel 15


september 2006

Fijnspar in perceel 18

Perceel 16

Een minder gevarieerd beukenbestand dan bestand 15. De randen, in overgang naar het aanpalend grasland, daarentegen hebben zowel een gevarieerde boom‐ als struiklaag met interessante soorten als Zoete kers, Spaanse aak, Gelderse roos, � Centraal in het bestand is er nagenoeg geen struiklaag aanwezig, enkel wat Gewone vlier en Hulst zijn er aan te treffen.

De kruidlaag is interessant langs de randen en de bronbeek, onder de Beuken is er dominantie van bramen.

Perceel 17

In dit sterk hellend bestand ligt het pompgebouw waar een bron gecapteerd wordt, maar die overloopt in een bronbeek. Een beukenbestand met een belangrijke inmenging van Tamme kastanje. In de zuidelijke zone en in de bronzone komen Zomereik en Gewone es frequent voor en is er wat Zwarte els aanwezig. De zone langs de bronbeek is gevarieerd. In de vrij gesloten struiklaag is vooral Gewone vlier dominant aanwezig en er is heel wat opslag van Gewone esdoorn. Vooral langs de bronbeek is de struiklaag goed ontwikkeld, in het noordelijk deel van het bestand wordt de struiklaag gedomineerd door bramen.

In het pad tussen perceel 16 en 17 komt o.a. Paarse schubwortel en Hangende zegge voor.

Perceel 18

Een vrij sterk gemengd bestand met vooral Beuk en Zomereik. In de oostelijke zijde van het bestand, naar de schoolgebouwen toe, is er een klein bestand met Fijnspar dat reeds deels gekapt is met Zomereik. In dit deel komt er ook nog vrij veel Zachte berk, Tamme kastanje, Gewone esdoorn, Noorse esdoorn en Lork voor. De westelijke zijde is iets vochtiger en komt er vooral Zomereik en Beuk voor. Zeker de bosrand langs de weg is interessant. De struiklaag is gevarieerd met Hazelaar, Wilde lijsterbes, Gewone esdoorn, Gewone vlier en enkele Haagbeuken en Eénstijlige meidoorns. De kruidlaag is minder goed ontwikkeld en wordt gedomineerd door bramen.

2.3.2.2 Boomsoortensamenstelling

In Tabel 8 en Tabel 9 zijn de gegevens van de soorten in respectievelijk de boomlaag en de struiklaag weergegeven.

De Beuk is de dominerende boomsoort in het Heynsdaelebos. De meeste Beuken in het bos zijn 60 à 70 jaar oud en zijn onder andere in de percelen 9, 16, � sterk dominerend. Gezien de bosbouwopnames gekozen werden op basis van variatie van de bestanden is het aandeel Zomereik (17%) vrij groot. Het is vooral in de sterk hellende delen met bron‐ en kwelzones dat er vrij veel Zomereik aanwezig is. In enkele bestanden (8, 14, 18) is er veel opslag van Gewone esdoorn zodat deze soort in stamaantal een groot aandeel heeft (25%) maar naar volume weinig betekent. Opvallend is dat Hulst in de iets drogere bestanden vrij algemeen is.

Verder komen lokaal (buiten de proefvlakken) en veelal in kleiner aantal nog Atlasceder, Fijnspar, Grove den, Canadapopulier, Tamme kastanje, Amerikaanse eik, Haagbeuk, Winterlinde, Gewone es, Gladde iep, � voor.

Perceel 16

Perceel 17


september 2006

De struiklaag is vooral in de centrale en noordelijke bestanden vrij goed ontwikkeld. Gewone vlier is onder andere in de percelen 5, 15 en 17 zeer algemeen aanwezig. Ook Gewone esdoorn in o.a. in de bestanden 9a, 13, 16 vrij dominant aanwezig in de struiklaag. Andere soorten als Wilde lijsterbes, Haagbeuk, Gladde iep, Hulst zijn maar beperkt aanwezig. Buiten de proefvlakken komen nog Eénstijlige meidoorn, Gelderse roos, Spaanse aak, � lokaal en in klein aantal voor.

2.3.2.3 Dendrometrische gegevens

In het Heynsdaelebos komen gemiddeld 420 bomen/ha voor, met een minimum van 101 bomen/ha (Atlasceder) in bestand 2 en een maximum van 717 bomen/ha in bestand 14.

Het gemiddeld bestandsgrondvlak bedraagt 33,2 m²/ha en het gemiddeld bestandvolume is 459 m³/ha. Naar grondvlak en volume is het aandeel Beuk hierin het belangrijkst met respectievelijk 54% en 61% of m.a.w. meer dan de helft van de oppervlakte ingenomen door bomen bestaat uit Beuk en deze soort maakt zelf bijna 2/3 uit van het volume van alle boomsoorten samen. Als neven‐hoofdboomsoort neemt de Zomereik ongeveer ¼ van het grondvlak en volume in. De Tamme kastanje is nog van betekenis met iets minder dan 10%, terwijl de overige boomsoorten maar een (zeer) beperkt aandeel hebben in het grondvlak en het volume.

In onderstaande tabel zijn de gegevens van de boomlaag per bestand weergegeven. De gegevens voor de percelen 5, 8, 9, 12, 14, 16, 17 en 18 zijn afkomstig van opnames in 2005. Voor detaillering van deze gegevens zie bijlage 3. De andere gegevens (cursief en grijs) zijn enkel gegevens ter informatie en afkomstig van opnames uitgevoerd in 1999 en worden niet in aanmerking genomen voor de eindtotalen.

Tabel 8: Samenvattende gegevens van de boomlaag per bestand

Stamtal Grondvlak Volume

Perceel Bestand Boomsoort absoluut (#/ha)

relatief (% t.o.v. totaal bestand)

absoluut (m²/ha)


absoluut (m³/ha)


2 2 Atlasceder 101 100 ‐ ‐ ‐ ‐ 3 3 Grove den 462 100 ‐ ‐ ‐ ‐ 4 4 Fijnspar 509 100 ‐ ‐ ‐ ‐

5 5

Beuk Zomereik Winterlinde

Totaal

147 39 10 196

75 20 5 100

24,47 3,45 1,47 29,39

83 12 5 100

368,4 41,5 19,0 428,9

86 10 4 100

6 6

Beuk Zomereik

Tamme kastanje Totaal

95 30 25 150

63 20 17 100

19,6 3,5 0,2 23,3

84 15 1 100

‐ ‐ ‐

‐ ‐ ‐

7 7

Beuk Zomereik Gewone es

Tamme kastanje Totaal

50 75 25 35 185

27 40 14 19 100

15,1 8,5 3,2 0,4 27,2

56 31 12 1 100

‐ ‐ ‐ ‐

‐ ‐ ‐ ‐

8 8

Zomereik Gewone esdoorn

Beuk Haagbeuk Totaal

216 275 10 118 619

35 44 2 19 100

23,5 3,5 2,7 1,8 31,4

75 11 8 6 100

312,0 11,9 43,0 11,3 378,3

83 3 11 3 100

9a

Beuk Amerikaanse eik

Zomereik Totaal

108 29 20 157

69 18 13 100

25,8 6,2 3,8 35,8

72 17 11 100

403,5 88,8 58,1 550,4

73 16 11 100

9

9b Zomereik 226 58 18,4 53 245,5 54


september 2006

Beuk Canadapopulier

Gewone es Gladde iep Totaal

39 10 39 79 393

10 3 10 19 100

7,2 3,8 2,8 2,3 34,5

21 11 8 7 100

111,0 48,7 24,2 22,0 451,5

25 11 5 5 100

9c

Beuk Zomereik Hulst

Gewone esdoorn Totaal

128 59 314 39 540

24 11 58 7 100

26,1 5,4 1,5 0,2 33,2

77 16 6 1 100

422,2 71,0 3,9 0,3 479,4

84 14 1 1 100

10 10 ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ 11 11 Canadapopulier 352 100 ‐ ‐ ‐ ‐

12 12 Beuk 157 100 30,9 100 467,6 100

13 13

Beuk Zomereik Hulst

Tamme kastanje Gewone esdoorn

Totaal

25 150 20 115 180 490

5 31 4 23 37 100

7,4 18,3 0,2 10,3 1,3 37,5

20 49 1 27 3 100

‐ ‐ ‐ ‐ ‐

‐ ‐ ‐ ‐ ‐

14 14

Canadapopulier Gewone esdoorn

Hazelaar Totaal

206 393 118 717

29 55 16 100

11,3 8,2 0,8 20,3

56 40 4 100

83,9 67,7 3,4 155,0

54 44 2 100

15 15

Beuk Zomereik Gewone es

Canadapopulier Tamme kastanje Gewone esdoorn

Totaal

110 20 10 10 40 18 208

52 10 5 5 19 9 100

23,6 2,8 0,8 2,9 2,2 0,4 32,7

72 9 2 9 7 1 100

‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐

‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐

16 16 Beuk

Zomereik Totaal

88 29 118

75 25 100

26,7 3,9 30,7

87 13 100

464,3 49,9 514,3

90 10 100

17 17 Tamme kastanje

Beuk Totaal

393 187 580

68 32 100

48,1 17,9 66,0

73 27 100

566,2 209,5 775,7

73 27 100

18 18

Zomereik Beuk

Gewone esdoorn Totaal

167 20 236 422

39 5 56 100

23,4 6,4 2,5 32,3

72 20 8 100

325,0 110,5 13,3 448,8

72 25 3 100

Beuk 89 21 17,8 54 281,1 61 Zomereik

Tamme kastanje Gewone esdoorn Canadapopulier Amerikaanse eik

Hulst Haagbeuk Winterlinde Hazelaar Gewone es Gladde iep

70 26 107 22 3 75 13 1 12 1 2

17 6 25 5 1 18 3 0 3 0 1

8,0 3,1 1,6 1,3 0,6 0,4 0,2 0,1 0,1 0,1 0,1

24 9 5 4 2 1 1 0 0 0 0

107,3 36,8 9,9 10,0 8,4 1,0 1,2 1,6 0,4 0,6 0,6

23 8 2 2 2 0 1 1 0 0 0

Volledige bos

Totaal 420 100 33,2 100 458,7 100


september 2006

In niet alle proefvlakken was er een struiklaag aanwezig. Vooral Gewone vlier en Gewone esdoorn zijn aanwezig in de struiklaag, andere soorten als Hazelaar, Haagbeuk, Hulst, Wilde lijsterbes, Eénstijlige meidoorn, � zijn veel minder talrijk.

In onderstaande tabel zijn de gegevens van de struiklaag per bestand weergegeven. De gegevens voor de percelen 5, 8, 9, 12, 14, 16, 17 en 18 zijn afkomstig van opnames in 2005. Voor detaillering van deze gegevens zie bijlage 3. De andere gegevens (cursief en grijs) zijn enkel gegevens ter informatie en afkomstig van opnames uitgevoerd in 1999 en worden niet in aanmerking genomen voor de eindtotalen.

Tabel 9: Samenvattende gegevens van de struiklaag per bestand

Perceel Bestand Boomsoort Stamtal levend

(#/ha) Verspreiding Verjonging Hoogte (cm)

1 1 Gewone vlier Gewone esdoorn

‐ ‐

verspreid NV ‐

2 2 Berk ‐ verspreid NV ‐

3 3 Gewone vlier ‐ verspreid NV ‐

4 4 Gewone vlier

Eénstijlige meidoorn Boswilg

veel weinig weinig

verspreid verspreid verspreid

NV NV NV

‐ ‐ ‐

5 5 Gewone vlier 629 Verspreid NV 200‐400

6 6 Gewone esdoorn Gewone vlier Tamme kastanje

beperkt weinig weinig

verspreid verspreid verspreid

NV NV NV

‐ ‐ ‐

7 7

Gewone esdoorn Tamme kastanje Hazelaar

Gewone vlier Hulst

beperkt weinig weinig sporadisch weinig

verspreid verspreid verspreid verspreid verspreid

NV NV NV NV NV

‐ ‐ ‐ ‐ ‐

8 8 Gewone esdoorn

Haagbeuk 472 157

Verspreid Verspreid

NV NV

200‐400 200‐400

9a Gewone esdoorn 629 Verspreid NV 200‐400 9

9b Gewone esdoorn 629 Verspreid NV 200‐400

12 12 Hulst 314 Verspreid NV 200‐400

13 13

Gewone esdoorn Tamme kastanje

Hulst Haagbeuk Gewone vlier

dominant veel weinig weinig weinig

verspreid verspreid verspreid verspreid verspreid

NV NV NV NV NV

‐ ‐ ‐ ‐ ‐

14 14 ‐ ‐ ‐ ‐ ‐

15 15

Gewone vlier Gewone esdoorn Tamme kastanje Gewone es

dominant weinig regelmatig weinig

verspreid verspreid verspreid verspreid

NV NV NV NV

‐ ‐ ‐ ‐

16 16 Gewone esdoorn 1886 Verspreid NV 200‐400

17 17 Gewone vlier 4716 Verspreid NV 200‐400

18 18 Wilde lijsterbes Gewone esdoorn Gewone vlier

472 472 157

Verspreid Verspreid Verspreid

NV NV NV

200‐400 200‐400 200‐400

Gewone vlier Gewone esdoorn Wilde lijsterbes

Hulst Haagbeuk Gladde iep

375 351 53 25 17 8

Verspreid Verspreid Verspreid Verspreid Verspreid Verspreid

NV NV NV NV NV NV

200‐400 200‐400 200‐400 200‐400 200‐400 200‐400

Volledige bos

Totaal 829 ‐ ‐ ‐


september 2006

In het Provinciaal Tehuis Heynsdaele is er maar in beperkte mate natuurlijke verjonging (NV). Het is vooral Gewone esdoorn die het bos verjongt. In de iets meer open en vochtigere zones er is verjonging van Zomereik en Gewone es, terwijl Beuk, Tamme kastanje, Hazelaar, Hulst, � maar lokaal en in geringe mate natuurlijk verjongen.

In onderstaande tabel zijn de gegevens van de verjonging per bestand weergegeven. De gegevens voor de percelen 5, 8, 9, 12, 14, 16, 17 en 18 zijn afkomstig van opnames in 2005. Voor detaillering van deze gegevens zie bijlage 3. De andere gegevens (cursief en grijs) zijn enkel gegevens ter informatie en afkomstig van opnames uitgevoerd in 1999 en worden niet in aanmerking genomen voor de eindtotalen.

Tabel 10: Samenvattende gegevens van de verjonging per bestand

Perceel Bestand Boomsoort Stamtal Verspreiding Verjonging Hoogte (cm)

1 1 Amerikaanse eik veel verspreid NV ‐

2 2 Atlasceder lokaal ‐ KV ‐

5 5 Gewone esdoorn 629 Verspreid NV 100‐149

6 6 Beuk weinig verspreid NV ‐

7 7 Zomereik Beuk

vrij veel weinig

verspreid verspreid

NV NV

‐ ‐

8 8 Zomereik 629 Verspreid NV 50‐99

9a ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ 9

9b Hazelaar

Gewone esdoorn 2515 1886

Verspreid Verspreid

NV NV

50‐99 50‐99

12 12 Beuk Hulst

6288 3144

Verspreid Verspreid

NV NV

0‐49 0‐49

13 13 Zomereik, Gewone es, Gewone esdoorn lokaal verspreid NV ‐

14 14 Gewone es 18863 Verspreid NV 0‐49

15 15 Zomereik, Gewone es ‐ verspreid NV ‐

16 16 Hazelaar 1258 Verspreid NV 50‐99

17 17 Gewone vlier

Tamme kastanje 1886 2515

Verspreid Verspreid

NV NV

150‐199 0‐49

Gewone vlier Gewone esdoorn

Hazelaar Zomereik

Gewone esdoorn Gewone es

Tamme kastanje Beuk Hulst

122 52 178 68 48 1969 1633 494 247

Verspreid Verspreid Verspreid Verspreid Verspreid Verspreid Verspreid Verspreid Verspreid

NV NV NV NV NV NV NV NV NV

150‐199 100‐149 50‐99 50‐99 50‐99 0‐49 0‐49 0‐49 0‐49

Volledige bos

Totaal 4810 ‐ ‐ ‐

Gezien de meeste bomen in het Heynsdaelebos jonger zijn dan 80 jaar en er tot enkele jaren geleden vrij intensief in werd gekapt, is er weinig dood hout in het bos aanwezig. In enkele bestanden staan er dode Zomereiken die afgestorven zijn door de overheersing van Beuk.

Tabel 11: Samenvattende gegevens van staand dood hout per bestand

Stamtal Grondvlak Volume Perceel Bestand Boomsoort Sortiment*

(#/ha) (m²/ha) (m³/ha)

5 5 Zomereik dik 39 0,6 27,8

9 9a Zomereik zeer dik 10 1,1 12,5


september 2006

Zomereik dik 39 2,5 25,2

9b Zomereik dik 39 2,0 19,1

9c Zomereik dik 39 2,5 25,2

18 18 Gewone esdoorn dun 39 0,3 1,9 Zomereik Zomereik

Gewone esdoorn

zeer dik dik dun

1 17 4

0,1 1,1 0,04

1,2 11,1 0,2 Volledige bos

Totaal 23 1,3 12,6

* dun = omtrek 20�60 cm / dik = omtrek 60�120 cm / zeer dik = omtrek >120 cm

2.3.3 Hogere planten De vegetatie is sterk gebonden aan de bodemsituatie hetgeen mede door het reliëf wordt bepaald. De hoger gelegen zandrug is uitgesproken droog en situeert zich op de Diestiaanzanden. De lager gelegen delen daarentegen worden beïnvloed door de verschillende punt‐ en sijpelbronnen die ontspringen op de hellingen en plaatselijk zorgen voor een uitgesproken vochtige tot natte bodemsituatie.

De droge, hoog gelegen en doorgaans vlakkere bosgedeelten op de heuvelkam zijn voornamelijk begroeid met naaldbomen ‐ voornamelijk Grove den, Atlasceder en Fijnspar ‐ en bezitten dikwijls een eenzijdige struiklaag waarin Gewone vlier domineert. De kruidlaag is sterk tot zeer sterk verbraamd. Waar bramen ontbreken, neemt Adelaarsvaren de plaats in. Grote varenvelden beperken zich evenwel tot het oostelijk bosgedeelte. In beide gevallen blijft weinig ruimte over voor andere begroeiingen. Op de iets lichtrijkere plaatsen, meestal langs de padranden, komt wel veel Wilde hyacint voor. Verder zijn diverse ruigteplanten waaronder Akkerdistel en Grote brandnetel in het gebied aanwezig ten gevolge van bodemverstoringen zoals het stuk rijden van de paden, het storten van puinresten, het deponeren van bladstrooisel en grondresten, �.

Door de snelle reliëfovergang blijft de zandkop en zo ook het naaldhout in oppervlakte beperkt en gaat het naaldbos op korte afstand over in loofbos waarin vooral Beuk of Zomereik, soms ook Tamme kastanje en Gewone es, domineren. Afhankelijk van de locatie vullen cultuurpopulier, Winterlinde, Grauwe abeel, Gewone esdoorn of Zoete kers de boomlaag aan. Enkel plaatselijk en dan nog vooral op de vochtigere gronden is de struiklaag goed ontwikkeld met soorten als Gewone vlier, Gewone esdoorn, Gewone es en/of Hazelaar, maar ook Wilde lijsterbes, Eénstijlige meidoorn en Zwarte els komen er af en toe in voor. Allicht het meest opvallend is de verspreide aanwezigheid van grote struiken Hulst.

In de droge(re) bosgedeelten van het loofbos is de bosvegetatie eveneens uitgesproken soortenarm en vertoont de kruidlaag vaak een sterke braamontwikkeling die soms wordt afgewisseld door kleine brandnetelvelden. In het voorjaar bepalen eenzijdige maar doorgaans zeer dichte en uitgestrekte begroeiingen van Wilde hyacint het bosbeeld. De soort komt in vrijwel alle bestanden voor, zij het in wisselende dichtheden. Wilde hyacint is het meest massaal aanwezig in het gesloten beukenbos in bestand 9a, maar neemt ook in het centraal in het bos grote oppervlakken in, vooral daar waar weinig of geen bramen aanwezig zijn. Slechts enkele andere soorten vullen de voorjaarsflora aan en komen doorgaans alleen verspreid of lokaal voor. Witte klaverzuring, Groot heksenkruid, Gele dovenetel en Kleine maagdenpalm vormen grotere vlekken; Veelbloemige salomonszegel, Slanke sleutelbloem en Bosanemoon daarentegen worden enkel in kleine aantallen teruggevonden.


september 2006

Door een verhoogde lichtinval herbergen vooral de bestandsranden en de paden de meeste soorten waaronder Boswederik, Drienerfmuur, Bosereprijs, Geel nagelkruid, Gewone brunel en Ruw beemdgras. Elders komen ook regelmatig Ruige veldbies, Smalle stekelvaren, Brede stekelvaren en Bosgierstgras voor, echter zelden in goed ontwikkelde vegetaties.

Met uitzondering van brongebied 2 (zie kaart 2.3) zijn de natte bron‐ en kwelgebieden beperkt in omvang, waardoor bronvegetaties slechts een beperkte oppervlakte innemen. In de nattere zones vindt men er hoofdzakelijk soorten als Slanke sleutelbloem, Gevlekte aronskelk, Bosereprijs, Gele dovenetel, Bosveldkers, Kleine maagdenpalm, Groot heksenkruid, Boswederik, IJle zegge, Gewoon speenkruid, Boszegge en een enkele maal ook Groot springzaad, Eenbes, Bleeksporig bosviooltje en Bosanemoon. Twee opmerkelijke soorten van basenrijke essenbronbossen zijn Hangende zegge en vooral Slanke zegge. Beide soorten zijn zeldzaam in Vlaanderen en verkiezen half beschaduwde tot beschaduwde groeiplaatsen langs natte bospaden of bronbeken.

In de lager gelegen vallei van de Bosbeek werden enkele voormalige graslandpercelen ingeplant met populieren. Hierdoor komt een erg ruderale vegetatie voor met een enorme dominantie van Grote brandnetel. Op de natte stukken langs de bronbeek komen in toenemende mate vochtminnende ‐ al dan niet kwelindicerende ‐ (bos)soorten zoals Gewoon speenkruid, Bosandoorn, Slanke sleutelbloem, Geel nagelkruid, Ruwe smele, Kruipend zenegroen, Bosaardbei, Bosveldkers, Pitrus, Kleefkruid, Aardbeiganzerik, Robertskruid, Beekpunge en Dagkoekoeksbloem voor. De populieren zijn ook uitgesproken groeiplaatsen voor de witte en paarse variëteit van de parasitaire Paarse schubwortel.

Het benedenstroomse gedeelte van de centrale bronbeek (8) en één van de meest recente populierenaanplantingen in het uiterste zuiden van het plangebied (bestand 10) bezitten een gevarieerde struweelvegetatie. Delen van het laatstgenoemde terrein zijn aangevuld met grond en steenpuin. Ondanks de sterk antropogene invloed treffen we er toch nog een gevarieerde en insectenrijke vegetatie aan met opvallend veel Reuzenpaardenstaart en Margriet doch vooral ruigtesoorten als Grote klis, Akkerdistel, Ruige zegge, Haagwinde, Veldzuring, Harig wilgenroosje, Melganzevoet, Grote brandnetel en Gewone berenklauw.

2.3.3.1 Aandachtssoorten

In het Heynsdaelebos komen negen aandachtssoorten voor. Aandachtssoorten zijn plantensoorten die wegens hun zeldzaamheid (kwartierhokfrequentieklasse 1 tot 4) en/of hun bedreiging (vermeld op Rode Lijst als sterk bedreigd, bedreigd of achteruitgaand) bijzondere aandacht verdienen. Volgende aandachtsoorten werden tijdens de inventarisaties in 2005 in het studiegebied aangetroffen:

o Slanke zegge (Carex strigosa): KFK 2 (zeer zeldzaam) � oudbosplant

Komt in klein aantal voor in het natste deel van de bronzone in bestand 14.

o Hangende zegge (Carex pendula): KFK 3 (zeldzaam) � oudbosplant

Vrij algemeen in het bos, vooral langs de paden in de vochtigere zones (o.a. bestanden 14 en 17).

o Groot springzaad (Impatiens noli‐tangere): KFK 3 (zeldzaam) � oudbosplant

Weinig algemeen in de nattere delen van bestand 14.

o Eenbloemig parelgras (Melica uniflora): KFK 3 (zeldzaam)

Komt verspreid over het bos vooral langs de paden voor (o.a. oostrand bestand 9a, westrand bestand 9c, �).

o Paarse schubwortel (Lathraea clandenstina): KFK 4 (vrij zeldzaam)

Weinig algemeen, op enkele plaatsen langs de paden in het westelijk deel van het bos. Paarse schubwortel


september 2006

o Waterpunge (Samolus valerandi): KFK 4 (vrij zeldzaam)

Vrij algemeen in de vochtigere zones in het bos, en dan vooral langs de paden.

Achteruitgaande soorten zijn soorten die momenteel nog niet bedreigd zijn in Vlaanderen, maar op korte termijn wel op de Rode lijst kunnen terechtkomen als de factoren die de bedreigingen veroorzaken, blijven voortduren en beschermingsmaatregelen uitblijven. In het Provinciaal Tehuis Heynsdaele komen 3 achteruitgaande soorten voor.

o Bosaardbei (Fregaria vesca): algemeen in het bos, vooral langs de paden.

o Penningkruid (Lysimachia nummularia): nagenoeg beperkt tot de vochtigere zones langs de paden.

o Kruisbladwalstro (Cruciata laevipes): vrij algemeen in het populierenbestand (bestand 11).

2.3.3.2 Overige vermeldenswaardige soorten Naast de hierboven vermelde aandachtssoorten komen in het Provinciaal Tehuis Heynsdaele ook enkele andere vermeldenswaardige planten voor:

o Bosereprijs (Veronica montana) � oudbosplant: komt zeer algemeen in het studiegebied voor.

o Grote muur (Stellaria holostea) � oudbosplant: is bijzonder algemeen op de zuidrand van bestand 15 en 16.

o Boswederik (Lysimachia nemorum)� oudbosplant: weinig algemeen in de vochtigere zones

Eenbes (Paris quadrifolia) kwam in het verleden in het studiegebied voor, maar werd tijdens de inventarisaties in 2005 niet meer aangetroffen.

Zoals blijkt zijn de meeste van de aandachtssoorten in het Heynsdaelebos gebonden aan vochtige(re) omgeving, dus de bron‐ en kwelzones zijn belangrijk voor de diversiteit aan minder algemene planten.

2.3.4 Paddestoelen In 2005 werd er een beperkte mycologische inventarisatie in het Heynsdaelebos uitgevoerd. Deze inventaris resulteerde in de in Tabel 12 weergegeven soortenlijst.

Tabel 12: Soortenlijst paddestoelen 2005 (rood: RL soorten volgens RL Nederland1 en RL Vlaanderen2 )

Nederlandse naam Wetenschappelijke naam Asgrauwe koraalzwam Clavulina cinerea Beukenrussula Russula fellea Breedplaatstreephoed Megacollybia plathyphyllos Bruine bundelridderzwam Lyophyllum decastes Echte tonderzwam Fomes fomentarius Geelwitte russula Russula ochroleuca Gele aardappelbovist Scleroderema citrinum Gele korstzwam Stereum hirsutum Gele stekelzwam Hydnum repandum

1 Arnolds E.J.M. & van Ommering G. (1996). Bedreigde en kwetsbare paddestoelen in Nederland. Toelichting op de Rode Lijst.

Rapport IKC Natuurbeheer 24

2 Walleyn R. & Verbeken A. (1999). Een gedocumenteerde Rode lijst van enkele groepen paddestoelen (macrofungi) van

Vlaanderen. Mededelingen Instituut voor Natuurbehoud, Instituut voor Natuurbehoud, Brussel, i-x, 1-84


september 2006

Gewone zwavelkop Hypholoma fasciculare Gewoon eikenbladzwammetje Collybia dryophila Gewoon meniezwammetje Nectria cinnabarina Grauwe amaniet Amanita excelsa forma spissa Grofpraatrussula Russula nigricans Grote stinkzwam Phallus impidicus Parelamaniet Amanita rubescens Peksteel Polyporus badius Penseelfranjezwam Thelephora penicillata Platte tonderzwam Ganoderma lipsiense Plooirokje Coprinus plicatilis Poederzwamgast Asterophora lycoperdoides Roodbruine slanke amaniet Amanita fulva Sombere fluweelboleet Xerocomus porosporus Spoelvoetcollybia Collybia fusipes Witte kluifzwam Helvella crispa Witte koraalzwam Clavulina coraloides ‐ Cortinarius subgenus Telamonia

Tijdens deze beperkte mycologische inventaris werden meer dan 30 soorten paddelstoelen aangetroffen. Om een volledige inventaris van alle paddestoelensoorten te bekomen, is een langdurige inventarisatie (7 jaar) aan een frequentie van een tweewekelijks bezoek (Arnolds, 19953) vereist.

Toch kunnen uit deze lijst een aantal trends voor de paddestoelenflora in het domein afgeleid worden. Zo blijkt dat hier voornamelijk algemene soorten karakteristiek voor loofbossen voorkomen. Het betreft hier zowel boombegeleidende soorten zoals onder meer Beukenrussula, Geelwitte russula en Roodbruine slanke amaniet; strooiselafbrekende soorten zoals Gewoon eikenbladzwammetje, Spoelvoetcollybia en Witte kluifzwam als houtafbrekende soorten zoals Peksteel, Gele korstzwam en Breedplaatstreephoed.

Naast deze algemenere soorten werden drie minder algemene soorten aangetroffen: Sombere fluweelboleet, Poederzwamgast en Gele stekelzwam. Sombere fluweelboleet is een boombegeleidende soort die voornamelijk voorkomt bij beuk op voedselrijke bodems. Poederzwamgast is een parasitische soort op vruchtlichamen van russula�s, hoofdzakelijk Grofplaatrussula in loofbossen op humusarme grond. Gele stekelzwam is een boombegeleidende soort die voornamelijk voorkomt bij beuk op matig tot zwak zure, mesotrofe, zandige en lemige bodems. Beide laatst vermelde soorten worden in de Rode lijst voor Nederland vermeld als bedreigd vanwege hun achteruitgang ten gevolge van vermesting, strooiselophoping en verzuring. Gele stekelzwam is bovendien opgenomen als kwetsbaar in de rode lijst van macrofungi voor Vlaanderen.

3 Arnolds (1995). Problems in measurements of species diversity of macrofungi. In: Allsopp, D.; Colwell, R.R. & Hawkskworth,

D.L. (1995). Microbial diversity and ecosystem function. CAB International. pp. 337-353.


september 2006

2.3.5 Vegetatie

2.3.5.1 Biologische waarderingskaart

Op de Biologische waarderingskaart versie 2.1 (zie kaart 2.1) staat nagenoeg het gehele bos als biologisch zeer waardevol ingetekend en onderscheidt men de volgende karteringseenheden of vegetatiekundige formaties:

Vc : elzen‐essenbos van bronnen en bronbeken (Carici‐Fraxinetum). Mesotroof bos langs stromende bronbeken, gedomineerd door Gewone es. Het zijn soortenrijke bronbosjes die vleksgewijs of in smalle stroken langs de bronbeken voorkomen. Is een prioritair habitat van de Habitatrichtlijn.

Fe : beukenbos met Wilde hyacint (Endymio‐Fagetum).

Fs : zuur eiken‐beukenbos en zuur beukenbos (Fago‐Quercetum). Hoogstammig bos met Beuk en Zomereik. De ondergroei beperkt zich vooral tot Adelaarsvaren en Braam. Lokaal vindt men er ook Wilde hyacint of schaduwverdragende soorten.

Ppmh : aanplant van Grove den met ondergroei van struiken en bomen. Komt overeen met bestanden 1 en 3. In bestand 1 is er echter nog een belangrijk aandeel vrij goed ontwikkeld Fe aanwezig.

Pms : naaldhoutaanplant met lage ondergroei. Komt overeen met het kleine bestand 4.

Lhi : populierenaanplant op vochtige grond met ruderale ondergroei. Bestaat uit de populierenaanplant in bestand 11. De ruigte en bestandje jonge populierenaanplant in perceel 10 zijn weergegeven als Lh (populierenaanplant op vochtige bodem).

Het parkgedeelte is weergegeven als Kpk of kasteelpark.

Gezien de Biologische waarderingskaart grootschaliger is, worden de bostypes hieronder verder uitgewerkt.

2.3.5.2 Bosvegetaties

De vegetatie van het Heynsdaelebos wordt op bestandsniveau weergegeven op kaart 2.6. Uit deze kaart blijkt dat de vegetatie van het bos grofweg kan onderverdeeld worden in vijf types. Het voorkomen van elk van deze types wordt weergegeven in onderstaande tabel.

Tabel 13: Vegetatietypes in het Heysndaelebos

Vegetatietype Absolute

oppervlakte (ha) Relatieve

oppervlakte (%)

Amerikaanse eik � Kastanjebos (bostype 13) 15,2 51

Adelaarsvarenrijk Wintereiken � Beukenbos (bostype 15) 5,5 19

Arm Eiken � Haagbeukenbos (bostype 18) 4,0 14

Droog Iepen � Essenbos (bostype 23) 0,6 2

Elzenrijk Iepen � Essenbos (bostype 24) 3,1 10

Populierenruigte (bostype 30) 0,7 2

Niet‐bosvegetaties 0,5 2

In wat volgt worden de aangetroffen vegetatietypes besproken naar verspreiding in het Provinciaal Tehuis Heynsdaele, fytosociologische plaatsing en soortensamenstelling en structuur van de kruidlaag.


september 2006

Amerikaanse eik‐Kastanjebos (bostype 13)

o Verspreiding in het studiegebied Dit vegetatietype werd aangetroffen over ongeveer de helft van de oppervlakte van het studiegebied. Het is het dominante vegetatietype op de drogere hellingen van het bos, namelijk in de percelen 7, 8, 9, 15, 16 en 17.

o Fytosociologische plaatsing Amerikaanse eik‐Kastanjebos wordt volgens Roeland (2001) syntaxonomisch ondergebracht binnen de Klasse der voedselrijke Eiken‐Beukenbossen (Querco‐Fagetea) en de orde der voedselrijke Eiken‐Beukenbossen (Fagetalia sylvatica). Op deze standplaats is door de monotone aanplant van vooral Beuk, maar ook Tamme kastanje, de vegetatie een gedegradeerde vorm van het hyacintrijk Eiken‐Haagbeukenbos. In het aangrenzend particulier oostelijk bosdeel is Zomereik dominerend en is het hyacintrijk Eiken‐Haagbeukenbos goed ontwikkeld.

o Soortensamenstelling en structuur kruidlaag Afgezien van braamstruwelen en enkele vlekvormige vegetaties rond de bronzones ontbreekt een kruidlaag. Het bos bezit wel een opmerkelijke maar zeer eenzijdige voorjaarsvegetatie van Wilde hyacint. De toenemende verbraming van de kruidlaag vormt een knelpunt.

Adelaarsvarenrijk Wintereiken‐Beukenbos (bostype 15)

o Verspreiding in het studiegebied Dit type is in de proefvlakken van de percelen 12 en 18 aangetroffen. Grote delen van 12 en 18 bestaan echter uit andere vegetatietypes (bronbos en slecht ontwikkeld Eiken‐Haagbeukenbos). Het is wel het dominante type in perceel 2 (bestand met Atlasceder).

o Fytosociologische plaatsing Het Adelaarsvarenrijk Wintereiken‐Beukenbos wordt volgens Roelandt (2001) syntaxonomisch ondergebracht binnen de Klasse der voedselarme Eiken‐Beukenbossen (Quercetae‐robori‐petraeae), de orde der voedselarme Eiken‐Beukenbossen (Quercetalia roboris), het verbond van Zomer‐ en Wintereik (Quercion robori‐petraeae) en de associatie van het Wintereiken‐Beukenbos (Fago‐Quercetum).

o Soortensamenstelling en �structuur kruidlaag De kruidlaag van de vegetaties van dit bostype worden gedomineerd door manshoge Adelaarsvaren. Deze varensoort verspreidt zich op een efficiënte manier via een ondergronds, sterk vertakt, horizontaal stelsel van rhizomen. Aan de uiteinden van deze rhizomen verschijnen de bladeren, die �s zomers alle licht onderscheppen en in het najaar vergaan tot een voor de meeste kiemplanten giftig bodembestanddeel. Adelaarsvaren is dan ook een sterk concurrentiële plant, die weinig andere kruidachtigen op zijn standplaats toelaat. In de percelen 12 en 18 is de dominantie van Adelaarsvaren beperkt, in perceel 2 is de dominantie veel groter.

Opgemerkt dient dat ook kieming van houtachtige gewassen in sterke mate bemoeilijkt (zo niet onmogelijk) gemaakt wordt door Adelaarsvaren. Hierdoor is deze varensoort in staat kruidachtige, zeer duurzame formaties te vormen, die optreden als pseudo‐climax en bosontwikkeling of natuurlijke bosverjonging onmogelijk maken.

Arm Eiken ‐ Haagbeukenbos (bostype 18)

o Verspreiding in het studiegebied Dit type is in perceel 5 aangetroffen. De percelen 1 en 6 vertonen een gelijke opbouw en kunnen ook tot dit vegetatietype gerekend worden.


september 2006

o Fytosociologische plaatsing

Dit bostype wordt volgens Roelandt (2001) syntaxonomisch ondergebracht binnen de Klasse der voedselrijke Eiken‐Beukenbossen (Querco‐Fagetea), de orde der voedselrijke Eiken‐Beukenbossen (Fagetalia sylvaticae), het verbond van Eiken‐Haagbeukenbossen (Carpinion betuli) en de associatie van het Arm subatlantisch Eiken‐Haagbeukenbos (Stellario‐Carpinetum).

o Soortensamenstelling en �structuur kruidlaag De kruidlaag is weinig gevarieerd en vooral de massale aanwezigheid van Wilde hyacint is belangrijk. In de percelen is er een toenemende verbraming van de kruidlaag. In beperkte mate zijn varens als Adelaarsvaren en Brede stekelvaren aanwezig.

Droog Iepen‐Essenbos (bostype 23)

o Verspreiding in het studiegebied Dit type is enkel in het klein bestand 9b aangetroffen. Samen met delen van de percelen 8, 13 en 14 is een klassering tot het Essenbronbos hier een betere typering.


Dit bostype wordt volgens Roelandt (2001) syntaxonomisch ondergebracht binnen de Klasse der voedselrijke Eiken‐Beukenbossen (Querco‐Fagetea), de orde der voedselrijke Eiken‐Beukenbossen (Fagetalia sylvaticae), het verbond van Elzen‐Vogelkers (Alno‐Padion) en de associatie van het Essen‐Iepenbos (Fraxino‐Ulmetum).

o Soortensamenstelling en �structuur kruidlaag De kruidlaag van dit bostype is normaliter vrij gevarieerd. In bestand 9b waar dit type is aangetroffen is de kruidlaag vrij arm en is er een dominantie van bramen en Wilde hyacint. Het bestand staat onder sterke invloed van kwel en leunt het bostype beter aan bij het Essenbronbos.

Elzenrijk Iepen‐Essenbos (bostype 24)

o Verspreiding in het studiegebied Dit bostype is dominerend in de percelen 13 en 14. Het type Essenbronbos is hier echter beter geplaatst.


Dit bostype wordt volgens Roelandt (2001) syntaxonomisch ondergebracht binnen de Klasse der voedselrijke Eiken‐Beukenbossen (Querco‐Fagetea), de orde der voedselrijke Eiken‐Beukenbossen (Fagetalia sylvaticae), het verbond van Elzen‐Vogelkers (Alno‐Padion) en de associatie van het Essen‐Iepenbos (Fraxino‐Ulmetum).

o Soortensamenstelling en �structuur kruidlaag Hoewel de kruidlaag gevarieerd is met heel wat soorten van bronbossen wordt hier toch een afwijkend bostype bekomen. De vegetatie komt overeen met de vegetatie van Essenbronbos.

Populierenruigte (bostype 30)

o Verspreiding in het studiegebied Duidelijk aanwezig in perceel 11.

o Fytosociologische plaatsing In dit type komt de bosvorming meestal nog maar net op gang doordat het ontstaan is uit verlaten grasland waar populier is ingeplant. Er is meestal, afhankelijk van de bodem en vochtigheid, de evolutie naar een alluviaal bostype.


september 2006

o Soortensamenstelling en �structuur kruidlaag De kruidlaag bestaat nagenoeg uitsluitend uit Grote brandnetel.

Uit de vegetatie‐opnames in de verschillende proefvlakken blijkt dat het overheersende vegetatietype een min of meer gedegradeerde vorm is van het Wintereiken‐Beukenbos. Het noordelijk deel van het bos (percelen 1 tot 6 en deel van 18) zijn de bodems zandiger en droger en is het bostype een voedselarm Wintereiken‐Beukenbos. De bodems ten zuiden van het parkgedeelte zijn lemiger en vochtiger zodat het Atlantisch Eiken‐Haagbeukenbos (bostype 20), net zoals in het aangrenzend bosdeel, het natuurlijk bostype (of Potentieel Natuurlijke Vegetatie) is.

2.3.5.3 Doeltypes

Nagenoeg het volledige studiegebied ligt in een Natura 2000 zone en in het VEN. Voor de verschillende habitats en doeltypes zijn er instandhoudingsdoelstellingen (Heutz & Paelinckx, 2005) opgesteld. Volgende habitattypes komen voor in het studiegebied en zijn doeltypes bij uitvoering van dit beheerplan:

o Het grootste deel van het bos (bestanden 7, 8, 9a, 9c, 13, 15, 16, 17 en delen 18) valt onder het habitattype 9130 (Beukenbossen van het type Asperulo‐Fagetum). Dit type is ook te definiëren als het Atlantisch Eiken‐Haagbeukenbos (Endymio‐Carpinetum). In het Heynsdaelebos is dit type goed tot matig ontwikkeld. Dit type is het doeltype voor het volledige bos met uitzondering van de bestanden 1 tot 4 (intensievere speelzone) en de vochtige bron‐ en kwelzones (bestand 9b, delen van 12, 13, 14 en 17). Door het bos structuurrijker te maken en de dominantie van Beuk te verminderen wordt er naar gestreefd om dit type in stand te houden en verder te ontwikkelen.

o In de vochtigere delen van het bos (bestand 9b) komt het prioritair habitat 91E0 (bossen op alluviale grond met Alnus glutinosa en Fraxinus excelsior), subtype Vogelkers‐Essenbos (Pruno‐Fraxinetum) voor. Dit type is in bestand 9b vrij goed ontwikkeld en volstaat een beperkt beheer (selectieve hoogdunning) om dit type in stand te houden.

In het matig vochtig om te vormen populierenbestand (bestand 11) zal door aanplant van Zwarte els en Gewone es gestreefd worden naar de ontwikkeling van Vogelkers‐Essenbos.

o In de bronzones en langs de bronbeken (deel bestand 14 en kleinere delen 12, 13 en 17) komt het prioritair habitat 91E0 (bossen op alluviale grond met Alnus glutinosa en Fraxinus excelsior), subtype Essenbronbos (Carici‐Remotae fraxinetum) voor. Onder meer door de aanwezigheid van een oud stort en de matige waterkwaliteit is dit subtype maar matig ontwikkeld. Door het saneren van de waterverontreiniging (tegen eind 2006), het verwijderen van aanplant van populier en selectieve hoogdunning wordt er naar gestreefd om dit prioritair habitat verder te ontwikkelen.

2.3.6 Bosdifferentiërende elementen In op de rand van het Heynsdaelebos komen een aantal bosdifferentiërende elementen (kaart 2.3) voor:

o Bosranden

Soortenrijke houtkanten/bosranden worden vooral in de rand van de percelen 9 (oostzijde), 15 (zuidzijde), 16 (zuid‐ + westzijde) en 18 (westzijde) gevonden. Ook langs het benedenstroomse gedeelte van de centrale bronbeek in de westelijke rand van bestand 9c komt een grote verscheidenheid aan soorten voor waaronder Rode kornoelje, Eénstijlige meidoorn, Boswilg, Haagbeuk, Gewone esdoorn, Gewone vlier, Wilde lijsterbes, Zoete kers, Gewone es, Zomereik, Hulst, Sleedoorn, Beuk, Tamme kastanje en Hazelaar.

Langsheen de N36 is recent een smalle, gemengde houtkant van Gewone es, Robinia en Haagbeuk


september 2006

vrij unieke oude knotboom van Spaanse aak op steilrand bestand 15

aangeplant in combinatie met een smalle (geschoren) ligusterhaag.

De bosrand op de oostelijke rand van bestand 9a is sterk gedegradeerd door herbicidengebruik en slordig hakhoutbeheer.

o Dreven en bomenrijen

Tussen de bestanden zijn enkele bosdreven aangelegd, die evenwel voor een deel in de bestanden zijn opgenomen. De volgende dreven en bomenrijen zijn in kaart (zie kaart 2.3) gebracht:

! goed uitgegroeide beukendreef (tussen de bestanden 1/3/4 en 2/5) (A) ! dreef van Fijnspar en Zoete kers (ten noorden van bestand 18) (C) ! fijnsparrendreef (tussen de bestanden 6 en 9) (B) ! fijnsparrendreef (tussen de bestanden 5 en 6) (B)

Langsheen de westelijke rand van bestand 6 is in de bosrand een rij Fijnsparren (B) aangeplant die aansluit op de voornoemde fijnsparrendreven.

Gezien de geringe landschappelijke waarde en het functieverlies van de meeste dreven wordt er geen specifiek beheer voor de dreven voorzien.

o Solitaire en monumentale bomen

In de rand van het bos komen enkele oude, goed uitgegroeide bomen voor, die de overgang vormen naar het park. Deze bomen worden tot het park gerekend. Verspreid over het bos, doch vooral in de percelen 5, 9, 13, 14 en 16 groeien enkele zeer dikke Populieren. Nabij de poort in bestand 10 staat een menggroepje van Hollandse linde en Winterlinde.

o Autochtone bomen en struiken

In het bos zelf komen geen autochtone bomen voor. Wel zijn de verspreide Hulsten in het bos als mogelijks autochtoon (�b/c� categorie) te beschouwen. Ook een aantal struiken in de bosrand zijn mogelijks autochtoon (�a/b� categorie), zo ondermeer Rode kornoelje, Gelderse roos en Spork die voorkomen op de rand van percelen 15 en 16.

Bijzonder waardevol zijn de 4 oude knotessen op de steilrand (H) op de zuidrand van perceel 15 en op diezelfde steilrand staat er een knotboom van Spaanse aak, op zich al een vrij zeldzame soort en dan zeker als knotboom. Deze oude knotbomen zijn waardevolle autochtone genenbronnen en dienen dan zeker ook behouden te blijven en onderhouden te worden.

o Poelen

Bospoelen ontbreken in het gebied. Wel is in de rand van het bos, als onderdeel van het park, een ovale betonnen vijver (V1) van ongeveer 60 m², die een belangrijke ei‐afzetplaats voor amfibieën is. Door een scheur in de beton staat het water ongeveer 1 meter onder de rand van de vijver en is de waterdiepte ongeveer 1 m tot 2 m op het diepste punt. Er is heel wat bladval in de vijver zodat een periodiek schonen nodig is.

In de tuin van de vroegere dokterswoning is een klein betonnen vijvertje (± 4 m²) (V2) aanwezig dat nagenoeg volledig dichtgeslibd is. Het is mits schonen een potentiële voortplantingsplaats voor amfibieën.


september 2006

o Bijzondere boszones

Naast de waardevolle bronbossen wordt gewezen op een bijzonder gevarieerd bosdeel ten zuiden van bestand 9c in het overgangsgebied naar het particuliere bosdeel, vlakbij de voormalige bezinkingsputten.

o Holle weg

De bestanden 7 en 9a worden gescheiden door een korte en smalle holle weg (D) die zich ondiep (ongeveer 1m) in de bosbodem heeft ingesneden. De bermen zijn volop met Witte klaverzuring begroeid. Tussen de bestanden 14 en 17 is een vrij diep ingesneden stuk holle weg (E) gelegen, tussen de bestanden 12 en 15 is een weinig ingesneden holle weg (F) aanwezig.

o Steilrand

Op de randen van het bos liggen drie steilranden met enige omvang. De steilrand (G) op de westelijke rand van bestand 18 is hoofdzakelijk begroeid met Tamme kastanje, een hakhoutbeheer is hier gewenst.

De steilrand (H) langs bestand 15 is grotendeels gelegen in het aanpalend grasland. Gezien de gunstige oriëntering en de aanwezigheid van oude knotbomen is een natuurgerichter beheer van deze steilrand gewenst.

De steilrand (I) op de westelijke rand van bestand 9c is bijzonder steil en bestaat uit hakhout van vooral Tamme Kastanje en enkele zware Beuken. Een verder zetten van het hakhoutbeheer is hier nodig.

2.3.7 Fauna De gegevens met betrekking tot fauna zijn grotendeels gebaseerd op gegevens vermeld in het vorig beheerplan (Econnection, 2000), aangevuld met eigen waarnemingen (voorjaar 2005) en mededelingen van Norbert Desmet.

2.3.7.1 Avifauna

Door de vrij gesloten en uniforme opbouw zijn de broedvogels in het Heynsdaelebos vooral beperkt tot de typische bossoorten. Algemene soorten als Merel, Vink, Winterkoning, Koolmees, Zwartkop, Houtduif, �. komen tot broeden in het bos. Minder algemene soorten als Boomklever, Boomkruiper, Zwarte mees en Glanskop komen in klein aantal in het bos tot broeden. In het parkgedeelte komt een koppel Vuurgoudhaantjes tot broeden. Door het verouderen van het bos, met onder andere meer holle bomen, krijgen deze soorten (en ook andere holenbroeders als spechten) meer en meer broedgelegenheid. In de verschillende nestkasten die in het bos opgehangen zijn, komen vooral Kool‐ en Pimpelmees tot broeden.

De Bosuil komt tot broeden in een nestkast in bestand 18, hierin broedde in 2005 ook een koppel Mandarijneenden. Andere roofvogels die in of in de onmiddellijke omgeving van het bos tot broeden komen zijn Ransuil, Sperwer, Buizerd en Wespendief. De Wielewaal (Rode lijstsoort: Bedreigd) kwam tot de jaren �90 tot broeden in de oude populieren in het centrale deel.

In het hoofdgebouw is een kolonie Kauwen aanwezig.

Tijdens de wintermaanden hebben onder meer de naaldhoutbestanden een aantrekking op o.a. foeragerende Kruisbekken.


september 2006

mannetje Vinpootsalamander op de rand van de parkvijver

2.3.7.2 Zoogdieren

Vleermuizen

Gedurende één avond (27 mei 2005) werden vleermuizen in het Provinciaal Tehuis Heynsdaele geïnventariseerd (eigen waarnemingen). In de overgang van het open parkgedeelte en het bos werd de meeste activiteit vastgesteld. Hier vlogen een tiental Dwergvleermuizen vanuit het hoofdgebouw (waar hoogstwaarschijnlijk een kolonie Dwergvleermuizen aanwezig is) het bos in en werd een jagende Rosse vleermuis boven het grasland ten zuiden van het hoofdgebouw waargenomen.

Verder vleermuizenonderzoek zou zeker nog meer soorten en grotere aantallen vleermuizen opleveren, tevens zou het nuttig zijn om eventuele koloniebomen in het bos op te sporen.

Overige zoogdieren

In het bos komt sinds 1998 de Eekhoorn voor (mond. med. Yvan Billemon) en is er momenteel in klein aantal aanwezig.

Over het voorkomen van muizen zijn geen volledige gegevens beschikbaar maar Bosmuis en Rosse woelmuis komen er voor. De Eikelmuis komt niet (meer) voor in het bos, waarschijnlijk door de opkomst van de Bosuil zijn in de meeste bossen in de omgeving de Eikelmuizen verdwenen (mond. med. Norbert Desmet).

Af en toe wordt Damhert in het bos waargenomen, afkomstig van een kleine ontsnapte groep die reeds enkele jaren in de omgeving aanwezig zijn. Reeën zijn nog niet waargenomen maar gezien het toenemend aantal waarnemingen in de omgeving is te verwachten dat ze ook in het Heynsdaelebos zullen foerageren.

In 2002 werd een nest Steenmarters aangetroffen in een vernielde nestkast. De jongen werden naar het vogelopvangcentrum te Lierde overgebracht.

Verder zijn ook Konijn (recent nagenoeg verdwenen), Haas en Vos in het bos waargenomen.

2.3.7.3 Amfibieën

Door het ontbreken van poelen en luwe beekplassen in het bos zelf is het voorkomen van amfibieën beperkt. De belangrijkste locatie voor amfibieën is het parkvijvertje aan de rand van het bosgebied. Hier komen vrij grote aantallen van Bruine kikker, Gewone pad, Kleine watersalamander, Vinpootsalamander en Alpenwatersalamander voor. Jaarlijks herbergt de vijver een twee‐ tot driehonderdtal Gewone padden. Het vijvertje vervult ook voor waterinsecten (o.a. libellen, waterkevers, schaatsrijders) en poelslakken een belangrijke functie. Het uitzetten van vissen op de vijver heeft een nadelig effect op de amfibieën. In de beek nabij het pompgebouw werd een larve van vermoedelijk Kleine watersalamander aangetroffen (eigen waarnemingen, voorjaar 2005).

Ook het voorkomen van de Vuursalamander is uit de literatuur bekend (Econnection, 1994) maar de soort werd niet meer waargenomen (eigen onderzoek, voorjaar 2005). Het voorkomen van de Vuursalamander hangt nauw samen met de aanwezigheid van een vochtige en koele bodem onder schaduwrijk bos met in de onmiddellijke omgeving zwak tot matig stromend of stilstaand, doch vooral helder, oligotroof en zuurstofrijk water. De (bron)bossen en bosbeken in het Heynsdaelebos beantwoorden voor het merendeel aan deze criteria maar de mindere waterkwaliteit en het ontbreken


september 2006

van luwe beekplassen is hoogstwaarschijnlijk de oorzaak dat de Vuursalamander niet meer in het bos voorkomt. Het is dan ook één van de beheersmaatregelen om door kleine opstuwing bijkomend luwe beekplassen te voorzien die kunnen fungeren als afzetplaats van de larven van Vuursalamander.

2.3.7.4 Reptielen

De aanwezigheid van Levendbarende hagedis is vastgesteld (datum onbekend) in en rond de ruïnes van de voormalige filterinstallatie onder in bestand 9. Het is twijfelachtig of deze soort daar momenteel nog voorkomt.

Tijdens de info‐excursie op 15 oktober 2005 werd langs het pad op de rand van bestand 9c een vrouwtje Hazelworm aangetroffen. De Hazelworm wordt op wel meer plaatsen in de Vlaamse Ardennen aangetroffen, maar concentreert zich in en rond de hellingbossen van Kluisbergen, Ronse en Brakel (Bauwens & Claus, 1996). Belangrijk voor de soort zijn een voldoende vochtige bodem en een rijke vegetatie. Door onder meer het toepassen van een hakhoutbeheer in de bosranden worden betere zon‐ en foerageerplaatsen voor de Hazelworm gecreëerd.

2.3.7.5 Ongewervelden

Er zijn geen specifieke inventarisaties uitgevoerd naar dagvlinders of andere invertebraten. Wel zijn er losse waarnemingen van vlinders zoals Oranjetipje, Citroentje, Groot koolwitje, Icarusblauwtje, Oranje zandoogje, � Door het ontbreken van open plekken en de vrij gesloten bovenetage is het bos minder interessant voor onder meer dagvlinders. De ruigte in bestand 10 is wel interessant voor dagvlinders met de aanwezigheid van bovenvermelde soorten.

Het ontwikkelen van bijvoorbeeld zoom‐mantelvegetaties zal zeker gunstig zijn voor heel wat soorten dagvlinders.

2.4 Opbrengsten en diensten

2.4.1 Houtopbrengst Het Heynsdaelebos heeft geen welomschreven economische functie. Individuele kappingen worden zonodig verkocht conform aan de voorwaarden die door het bosdecreet worden gesteld en aan de gangbare marktprijs voor hout op stam.

Uit andere activiteiten worden geen financiële inkomsten verwacht.

Sinds 1998 zijn er geen kappingen meer in het bos uitgevoerd.

Tabel 14: Overzicht van de voormalige kappingen in het Heynsdaelebos.

1975

oud

bestand

7, 8 11, 18 1, 2, 3, 4 17 19 11, 12, 15, 16 7, 13, 14, 17, 18

Lot 1 2 3 4 5 6 7 8

aantal vol. aantal vol. aantal vol. aantal vol. aantal vol. aantal vol. aantal vol. aantal vol.

Eik 68 15 126 30 326 87 232 64 161 56 444 106

Beuk 37 18 104 41 3 2 48 25 151 78 91 58 44 28

Populier 3 3 22 20 10 14 25 19 6 4

Abeel 3 3 3 2 4 5 2 1 2 2


september 2006

Amer. eik 18 8

Kastanje 2 1 1 1 2 2 300 19

Berk 1 1 2 2 1 1

Es 1 1 1 1

Diverse 4 1 8 3 3 2 39 5 36 7 26 5

Lork 77 17 14 4 51 10

Douglas 14 2 12 1

Den 89 12 1 1

Fijnspar 106 16

Ceder 64 21 108 14

Totaal 186 51 258 82 309 66 440 140 435 170 282 137 686 174 300 19

1983

oud

bestand

1 2 3 4 7, 8 9, 10 11

aanta

l

vol. aantal vol. aantal vol. aantal vol. aantal vol. aantal vol. aantal vol.

Eik 61* 31 28 13 21 11

Beuk 28 13 3 1 4 3

Amer. eik 7 *

Olm 31 6

Diverse 2 2 2 6 1 1

Lork 10 ʺ *

Douglas 6* 32ʺ 13 5* 2

Den

Fijnspar 2 8 0.3 *

Ceder 4

Totaal 21 11 31 6 8 0.3 10 3 123 59 42 17 26 14

* (ʺ) = samengevoegd met x* (xʺ)

oud

bestand

12 13 14 15 16‐17 18 19

aanta

l

vol. aantal vol. aantal vol. aantal vol. aantal vol. aantal vol. aantal vol.

Eik 22 11 61 23 32 10 * 129 44 63 21 38 12


september 2006

Beuk 10 6 8 7 14 9 12 7 31 27 16 10

Populier 16 26 9 17 29 50 53 66 2* 2

Abeel *

Amer. eik 67* 41

Diverse 3 26 9 25 7 27 7 6 3 4 2 12 3

Lork 24* 4

Douglas *

Totaal 25 11 113 64 98 45 137 107 200 120 98 50 68 27

2.4.2 Jacht Het jachtrecht is niet verpacht en er wordt niet gejaagd in het studiegebied.

Uitgebreid bosbeheerplan Provinciaal Tehuis Heynsdaele � Beheersdoelstellingen 51

september 2006

3 Beheersdoelstellingen 3.1 Beheersdoelstellingen m.b.t. de economische functie Het beheer beoogt geen materiële opbrengsten en is daarom niet op een verhoging van de houtproductie afgestemd. Dit betekent niet dat geen werkzaamheden met een commercieel karakter kunnen worden uitgevoerd. Houtopbrengsten worden allereerst aangewend voor eigen gebruik in functie van de technische opleiding van leerlingen van het instituut. Zo mogelijk zal bij grotere kappingen in het kader van het geplande bosbeheer een economische meerwaarde worden nagestreefd en zal verspreid over verschillende perioden tot verkoping van een aantal uitkapbomen of kapgroepen worden overgegaan. Mogelijke commerciële voordelen zijn echter ondergeschikt aan de ecologische impact ervan. Zo zal bijvoorbeeld niet tot het uitslepen van individuele bomen worden overgegaan wanneer hierdoor onherstelbare schade aan de bodem en/of de bodemvegetatie wordt aangericht. Voor het uitslepen van bomen worden uitsleeppistes afgebakend.

Ten behoeve van het bosbeheer worden een aantal zuiver bostechnische beheersmaatregelen aangewend. Alle beheershandelingen worden evenwel gezien in een streven naar een evenwichtig en gevarieerd bossysteem met een veelheid aan biotopen en leefgemeenschappen.

De grondwaterwinning in het bos is momenteel stopgezet. Bij het voldoen aan alle parameters voor drinkwaterkwaliteit kan een deel van het drinkwater voor het instituut door het bronwater geleverd worden. Er wordt voor gezorgd dat een eventuele bronwateronttrekking een minimale ecologische impact heeft en een eventuele onttrekking blijft dan ook beperkt tot maximaal 3.000 m³/jaar (± 10% van de jaarlijkse bronwaterproductie).

3.2 Beheersdoelstellingen m.b.t. de ecologische functie Het bos moet gezien worden in het geheel van bosgebieden in de gemeenten Ronse en Kluisbergen. Het bos ligt in het verlengde van het uitgestrekte Kluisbos (ongeveer 300 ha) en vormt de overgang naar tal van andere waardevolle bossen in de regio, zoals het Bois du Martivale, het Beiaardbos, de Hotond, het Ingelbos, het Feelbos en het Watermolenbos (zie kaart 1.2.). De ecologische kwaliteiten en potenties van het gebied worden door verschillende beleidsplannen en wettelijke beschermingen benadrukt, zo onder meer:

o aangeduid als Habitatrichtlijngebied in kader van de Europese Speciale beschermingszones met de aanwezigheid van een prioritair habitat.

o aangeduid als Grote Eenheid Natuur in kader van het Vlaams Ecologisch Netwerk.

o GNOP Stad Ronse: bestemt het Heynsdaelebos als A‐gebied, hetgeen betekent de het een grote natuurrijkdom bevat en/of een hoge kans heeft om natuur te ontwikkelen (Regionaal Landschap Vlaamse Ardennen, 1996). In dergelijke gebieden wordt een natuurgerichte bosontwikkeling prioritair gesteld (actie 15).

o op de Biologische waarderingskaart staat het bosgebied als biologisch zeer waardevol ingetekend.

Het bevorderen van de biodiversiteit is een belangrijk element van een duurzaam bosbeheer. Biologische diversiteit behelst zowel de genetische diversiteit als de structurele diversiteit van het bosecosysteem. Biodiversiteit is in bossen een gevolg van meerdere factoren zoals de variatie aan verschillende boomsoorten, het voorkomen van sporadische openingen door windval, de verjonging, de hoeveelheid dood hout, de oppervlakte, de gelaagdheid, de bodemomstandigheden, de relatieve


september 2006

vochtigheid, variaties in lichtintensiteit, de vrijwaring van externe verstoring en het gevoerde bosbeheer (Mina‐Raad, 1998).

Het bos is, met uitzondering van een sterke kaalkap tijdens WO II, sinds minimaal 300 jaar permanent bebost en heeft zo reeds een eeuwenlange ontwikkeling als �oud bos�.

Op dit ogenblik wordt het merendeel van het bos door Beuk gedomineerd. Doordat de Beuk een uitgesproken schaduwboomsoort is en monotone Beukenbestanden een sterk gesloten bladerdek hebben, komen andere boomsoorten niet of moeilijk tot ontwikkeling en worden de aanwezige mengboomsoorten verdrongen. De nadelige gevolgen hiervan manifesteren zich zowel in de boom‐, de struik‐ als de kruidlaag en komen ook in de fauna tot uiting. Om hieraan te verhelpen wordt gekozen voor een natuurtechnisch bosbeheer dat erop gericht is de natuurwaarden van het bos te versterken en uit te breiden. Een belangrijke maatregel om de Beukenbestanden om te vormen, is het inbrengen van verjongingsgroepen (minimaal 0.5 ha) met Zomereik. Uitgaande van de bestaande ‐ meer natuurlijke ‐ bostypes in het Heynsdaelebos wordt ervoor geopteerd om:

o het merendeel van de uniforme beukenbestanden geleidelijk aan om te vormen naar een meer gemengd bostype (Hyacintrijk Eiken‐Haagbeukenbos) met een gevarieerde struiklaag;

o het prioritair habitat �Essenbronbos� uit te breiden;

o in de reeds voldoende gemengde bestanden wordt selectieve dunning toegepast;

o de kwaliteit van de bronbeken te verbeteren;

o het ontwikkelen van gradiëntrijke bosranden.

Het behoud en de verdere ontwikkeling van de biologische waarden alsook de bevordering van de ecologische diversiteit hangen nauw samen met de schermfunctie, in het bijzonder op het vlak van het grondwaterbeheer. Om de ecologische waarden optimaal te ontwikkelen, is het opnieuw opstarten van een grondwaterwinning niet wenselijk.

De ecologische functie kan in de toekomst aan belang winnen door versterking van de verbindingsfunctie en verweving met de omliggende (onbeboste) terreinen. Dit omhelst de uitbouw van geleidelijke en gevarieerde gebiedsovergangen in de rand van het bos evenals kleinschalige bosuitbreidingen in het overgangsgebied naar andere boscomplexen. Een aantal componenten hiervoor is reeds aanwezig maar dient te worden versterkt door de uitbouw van bosranden, geleidelijke bosovergangen en de aansluiting van kleine landschapselementen op het bos.

3.3 Beheersdoelstellingen m.b.t. sociale en educatieve functie Het bos maakt deel uit van het provinciaal tehuis maar wordt enkel in de marge gebruikt voor educatieve of recreatieve activiteiten. De meeste activiteiten spelen zich af in het aansluitende parkdeel. Het volledige domein is niet vrij toegankelijk, occasioneel zijn er wel georganiseerde wandeltochten door het bos zelf.

Aansluitend op het parkgedeelte wordt het noordelijk‐oostelijk deel van het bos (bestanden 1, 2, 3, 4, 5 en 6) afgebakend als speelzone van ongeveer 5 ha voor de jongeren van het tehuis. In deze speelzone wordt wel geen permanente infrastructuur geplaatst. De speelzone en het parkgedeelte (+ een deel van bestand 18) worden door een nieuw te plaatsen afsluiting afgesloten van het bosgedeelte.

Het studiegebied blijft niet vrij toegankelijk, wel kunnen er mits toelating georganiseerde recreatieve of natuureducatieve wandelingen door het bosgedeelte gebeuren.


september 2006

3.4 Beheersdoelstellingen m.b.t. milieubeschermende functie Het Heynsdaelebos maakt deel uit van een groter complex van hellingbossen tussen west en oost en ligt temidden van de uitgestrekte bosgebieden Kluisbos en Muziekbos. Mede als ʺstapsteenʺ vervult het bos een belangrijke ecologische verbindingsfunctie en bezit het eveneens een hoge landschappelijke waarde.

Het gebied kent steile reliëfovergangen die sterk aan erosie onderhevig zijn. Door de aanwezigheid van bos wordt erosie op de sterke hellingen beperkt en heeft het bos ook een bufferende en beschermende functie naar de bodem en grondwater.

3.5 Beheersdoelstellingen m.b.t. wetenschappelijke functie De actuele wetenschappelijke functie van het Heynsdaelebos is zeer beperkt. Gezien de reeds aanwezige hoge ecologische waarde van het gebied en door de maatregelen die zullen genomen worden om de ecologische functie van het gebied nog te versterken, zijn echter wel belangrijke wetenschappelijke potenties aanwezig. De omvormings‐ en beheersmaatregelen die hier genomen worden en onder meer specifieke (zeldzamere) habitats en fauna bevoordelen, kunnen immers wetenschappelijk opgevolgd en onderzocht worden. Aan de hand van de bevindingen van dit onderzoek kunnen deze maatregelen geëvalueerd worden. De aldus opgedane kennis kan ingeschakeld worden bij het voorschrijven van beheersmaatregelen in sterk gelijkende bosgebieden.

Uitgebreid bosbeheerplan Provinciaal Tehuis Heynsdaele � Beheersmaatregelen 54

september 2006

4 Beheersmaatregelen 4.1 Bosverjonging De Beuk neemt als enige soort een dominante positie in het bos in. Daarom wordt gestreefd naar een grotere mengverhouding van loofboomsoorten ‐ in het bijzonder van Zomereik en Gewone es ‐ ten nadele van de Beuk. Naast een veelzijdige soortensamenstelling moet dit ook bijdragen tot een meer gestructureerde ‐ zowel verticale als horizontale � bosopbouw. In het intensiefste deel van de speelzone, namelijk de bestanden 1, 2, 3 en 4 wordt geen gericht bosbeheer gevoerd.

In de gemengde loofboombestanden wordt gestreefd naar een natuurlijke verjonging. Elders wordt de verjonging eerst op natuurlijke wijze, en later eventueel op kunstmatige wijze, tot stand gebracht. De bosverjonging beoogt allereerst het aandeel van Zomereik op de droge tot vochtige gronden en van Gewone es op de natte gronden te verhogen. Het doorgroeien van goed ingeburgerde uitheemse soorten als Gewone esdoorn en Tamme kastanje wordt in beperkte mate getolereerd voor zover ze de groei van de inheemse soorten niet te sterk benadelen.

4.1.1 Natuurlijke verjonging Er wordt zoveel mogelijk gestreefd naar natuurlijke verjonging in het bos. In de verjongingsgroepen worden zoveel mogelijk gewenste inheemse soorten behouden. Dit betekent dat soorten als Hulst, Gladde iep, Gewone es, Zomereik, Wilde lijsterbes, Haagbeuk, ... zoveel mogelijk worden behouden. In de rest van het bos wordt door selectieve dunning rond bovenvermelde soorten ruimte aan natuurlijke verjonging gegeven.

Verjongingsgroepen

In de vrij monotone en gelijkjarige beukenbestanden is er natuurlijke verjonging of kunstmatige verjonging door het inbrengen van verjongingsgroepen. Er worden 5 verjongingsgroepen van telkens een 0,5 ha (straal van 40 m) aangelegd (zie kaart 4.1). De verjongingsgroepen zijn gelegen in monotone beukenbestanden en de gekapte bomen worden langs geschikte exploitatiewegen afgevoerd worden zonder veel schade toe te brengen aan de bosvegetatie en ‐bodem. Na de kap voor verjongingsgroepen wordt er de eerste 5 jaar niet aangeplant, indien na 5 jaar blijkt dat er in de verjongingsgroep te weinig natuurlijke verjonging is of er minder gewenste soorten als Beuk of exoten gaan domineren, dan kan er ingeplant worden met Zomereik als hoofdboomsoort.

De aanleg van een verjongingsgroep is als volgt:

" Jaar 1: groepsgewijze kap en afvoer van alle Beuken

" Jaar 6: bij onvoldoende natuurlijke verjonging: aanplant van Zomereik als hoofdboomsoort en/of begeleiders (Haagbeuk, Hazelaar, �) in plantverband 2 x2,5m

" Jaar 7: inboeten van de aanplant

Er wordt verwacht dat er natuurlijke verjonging zal zijn van Ruwe berk, Gewone es, Gewone esdoorn, � Indien natuurlijke verjonging van Beuk binnen de verjongingsgroep te sterk aanwezig zou zijn, wordt ze verwijderd.


september 2006

4.1.2 Kunstmatige verjonging Heraanplant perceel 11

In dit perceel (0,73 ha) worden alle populieren gekapt en is er heraanplant met Gewone es en Zwarte els op de randen. Gewone es wordt aangeplant in een plantverband van 2 x 2,5m (1.500 boompjes), Zwarte els wordt om de 1 m in een dubbele rij op de rand (200 m) van het bestand aangeplant (400 boompjes). Bij voorkeur wordt bij aanplant autochtoon plantmateriaal gebruikt.

Aanplant in bosranden

In de bosrand rond het om te vormen bestand 11 en in de rand van bestand 9a worden struiken aangeplant, zie hiervoor punt 4.9.

4.2 Bosomvorming

4.2.1 Bevorderen gemengd bos Het beheer van het beukenbos wordt omgeschakeld in het voordeel van andere loofboomsoorten. In de bronbosdelen en de daarop aansluitende bosranden wordt de Beuk geheel geweerd. Elders wordt gestreefd naar een gemengd bos van Beuk en Zomereik met andere boomsoorten. De mengverhouding varieert naargelang de uitgangssituatie. D.w.z. dat : # in bestanden met een verhoogd aandeel van Zomereik wordt d.m.v. selectieve hoogdunning (via

uitkap van individuele bomen) van Beuk een toenemend aandeel van Zomereik alsook van andere bestandsdifferentiërende boomsoorten nagestreefd in een evenwichtige samenstelling en met een voorkeur voor lichtboomsoorten (zie ook punt 4.5). Vooral in de percelen 12, 13, 14, 17 en 18 wordt een selectieve hoogdunning uitgevoerd, dit om het essenbronbos zoveel mogelijk te laten ontwikkelen. De te kappen bomen worden aangeduid door de boswachter. De gekapte bomen worden met licht materiaal (kleine tractor) uit het bos gesleept.

# in de zuivere beukbestanden vindt een gedeeltelijke omvorming d.m.v. verjongingsgroepen plaats. De Beuk behoudt als voorheen een belangrijk aandeel, doch de bestandssamenstelling benadert meer die van een natuurlijk bos en streeft naar een minimale verhouding van 55‐70% Beuk, 20‐35% Zomereik en 10‐20% andere boomsoorten afhankelijk van de standplaats en de uitgangssituatie. Meteen moet worden gesteld dat een samengaan van Beuk en Zomereik in een intiem mengverband haast onmogelijk is zonder gericht menselijk ingrijpen, omdat de Eik op termijn steeds door Beuk wordt verdrongen.

Om een mengverband te verkrijgen wordt voorrang gegeven aan het vrijstellen van de differentiërende loofbomen ‐ vooral Zomereiken ‐ die door Beuken worden verdrongen. Dit is in de meeste percelen dringend noodzakelijk. Vandaar dat deze bosverzorgingsmaatregel in de beheerplanning wordt vooruit geschoven en in de meeste beukenbestanden op korte termijn wordt uitgevoerd. Op enkele plaatsen kunnen de vrijstellingen rond enkele kleine menggroepen plaatsvinden. Bij het vrijstellen van de bomen moet rekening worden gehouden met mogelijke windschade en zonnebrand, zodoende dat de vrijstelling niet te bruusk mag gebeuren en gefaseerd over een langere periode verloopt.

Omdat de Zomereik een uitgesproken lichtboomsoort is, zullen grootschaligere mengingen in gesloten beukenbestanden door middel van groepenkap plaatsvinden, waarbij voldoende grote kapvlakken worden voorzien van ongeveer 0,5 ha. Natuurlijke verjonging van Zomereik en Gewone es wordt in de bestaande mengbestanden niet uitgesloten, vermits op vele plaatsen reeds natuurlijke verjonging optreedt. Zonodig moeten de aanwezige jonge planten worden beschermd en van groeiverstorende vegetatie worden vrijgesteld.


september 2006

4.2.2 Uitbreiding essenbronbos Het essenbronbos kent diverse overgangen naar de omringende bostypen en het is de bedoeling om deze overgangen verder te versterken. Het beheer is erop gericht om: # in en aan de randen van de bestaande essenbossen de Gewone es en de begeleidende

struiksoorten, te bevoordelen; # langsheen de bronbeken en rondom de bron‐ en kwelgebieden uitbreidingsmogelijkheden voor

het bronbos te creëren.

De zone die hiervoor in aanmerking komt, wordt aangeduid op kaart 4.2. De beheersmethode wordt gekozen in functie van de beheersdoelstellingen en ‐mogelijkheden. Met het oog op het natuurbehoud dient te worden gestreefd naar de ontwikkeling van een (grotendeels) zelfstandig functionerend ecosysteem. Dit neemt niet weg dat ingrijpen noodzakelijk is. Onder invloed van het beukenbos bezit het bronbos momenteel onvoldoende ontwikkelings‐ en uitbreidingskansen. Het beheer beoogt een diffuus kronendak te behouden of te herstellen, zodat de bronnen en kwelplaatsen slechts ten dele overschaduwd worden. Doorgaans kennen bronbossen een ijle boomlaag met Gewone es en zorgt de combinatie van een halfopen kronendak en een goed ontwikkelde struiklaag voor een diffuus schaduweffect.

Ingrepen moeten zich evenwel tot het noodzakelijkste beperken om schade aan de natte en doorgaans erg kwetsbare bodem te voorkomen of bestaande bronvegetaties niet te beschadigen of te verstoren. Op de plaatsen waar kensoorten worden verdrongen of waar een uitbreiding van het essenbos, door middel van natuurlijke verjonging wordt geïnitieerd, worden de ongewenste soorten gekapt of geringd. De vrijstelling van kensoorten moet door middel van variabele kap gebeuren. Er wordt gestreefd naar een toestand die die van een natuurbos dicht benadert, door individuele bomen en struiken te kappen voor ze de fysische kapbaarheid hebben bereikt. Wanneer het uitslepen van de gekapte bomen moeizaam dreigt te verlopen of tot bodembeschadiging leidt, wordt het kaphout (deels) in het bos achtergelaten. De bron‐ en kwelzones alsook de bronbeken moeten evenwel van kroonhout gevrijwaard blijven.

4.2.3 Omvorming populierenaanplantingen De monotone en jonge populierenaanplantingen in het bos worden gekapt. De oude, zware populieren die onder meer in de bestanden 9c, 12 en 13 staan, worden behouden (zie ook punt 4.11).

Perceel 10

Na het opvullen van de bezinkingsvijver in bestand 10 werden er populieren aangeplant die zich slecht hebben ontwikkeld. Het centrale deel van het bestand wordt echter open gehouden en beheerd als een ruigte. Daarom worden de 20‐tal jonge populieren gekapt.

Perceel 11

Alle populieren (109 bomen, ± 35 jaar) in bestand 11 (0,7 ha) worden gekapt en afgevoerd. Na deze eindkap wordt het bestand ingeplant met Gewone es en Zwarte els (zie punt 4.1). De gekapte populieren worden afgevoerd via het aanpalend grasland.

Percelen 14 en 17

In de jaren �90 werd op kleine schaal populieren in de bronzones in bestand 14 en 17 aangeplant. Deze populierenaanplanten gaan op termijn een belemmering vormen voor het behoud en de ontwikkeling van de bronzones (overschaduwing, voedselrijker) worden de aanplanten gekapt. Gezien het samen over niet meer dan 50 jonge bomen gaat, kunnen de gekapte bomen in de bestanden blijven liggen en zullen de ontstane kleine plekken hoogstwaarschijnlijk ingenomen worden door natuurlijke verjonging van o.a. Gewone es.


september 2006

4.2.4 Omvorming naaldhout Het naaldhout in de bestanden 2, 3 en 4 wordt behouden gezien ze liggen binnen de speelzone met intensief gebruik.

De dreven met Fijnspar op de randen van bestand 5 en 6 kunnen eveneens blijven staan. Afstervende bomen of bomen die gevaar kunnen opleveren worden evenwel gekapt.

In bestand 18 staat nog een klein bestand (0,17 ha) met Fijnspar. De Fijnsparren worden gekapt, zo kan er zich natuurlijke verjonging van Ruwe berk en Zomereik vestigen.

4.3 Bebossingswerken In de komende 20 jaar zijn er geen bebossingen (= creëren van bos waar er voordien geen bos was) voorzien in het studiegebied zelf.

Binnen de grenzen van het studiegebied zijn geen mogelijkheden voor bosuitbreiding. Alle bospercelen, met uitzondering van perceel 10, worden geheel door bomen ingenomen. Wel zijn omliggende gronden geschikt om een mogelijke bosuitbreiding te realiseren. Er wordt een perimeter afgebakend waarbinnen bosuitbreiding kan plaatsgrijpen, dit in eerste instantie op gronden eigendom van openbare besturen. In voorkomend geval is een bebossing met als hoofdsoorten Gewone es en Zomereik, naast soorten als Zoete kers, Haagbeuk en Winterlinde, het meest aangewezen.

4.4 Bosbehandelings‐ en verplegingswerken

4.4.1 Inboeten In de verjongingsgroepen wordt het jaar na de eventuele aanplant gecontroleerd of er ingeboet (= vervangen van mislukte, afgestorven planten) moet worden. Is het mislukkingspercentage meer dan 10% wordt het ontbrekende plantsoen vervangen. Normaliter blijft inboeten beperkt tot één jaar na de aanplant.

4.4.2 Exotenbestrijding Het Heynsdaelebos telt ‐ buiten het parkgebied ‐ maar weinig uitheemse boomsoorten. Omdat Tamme kastanje en Gewone esdoorn gevestigde waarden in het bos zijn geworden, worden ze bij de inheemse soorten gerekend, al dient hun aandeel in de totaliteit van het bos beperkt te blijven, althans in de primaire boomlaag. Zonodig kan hun aandeel d.m.v. een hakhoutbeheer beperkt of teruggedrongen worden. Ook de oude Canadapopulieren die verspreid over het bos voorkomen, blijven behouden.

Het beheer in het Heynsdaelebos is erop gericht geen nieuwe streekvreemde soorten te introduceren, maar staat wel enige tolerantie toe t.a.v. de reeds aanwezige exoten omdat ze in zekere mate bijdragen tot de variatie in het bos. Bijzondere aandacht wordt besteed aan de Amerikaanse eik. Amerikaanse eik is voorlopig nergens dominant aanwezig, al zijn enkele exemplaren in bepaalde bestanden aspectbepalend en is verjonging vastgesteld. Amerikaanse eiken kunnen behouden blijven zolang ze in een mengverband met Beuk voorkomen. Zoniet wordt de soort behandeld als de Beuk, d.w.z. dat tot kapping wordt overgegaan wanneer de soort de groei van andere loofboomsoorten bemoeilijkt en/of leidt tot een eenzijdige bosontwikkeling. Verjonging van Amerikaanse eik wordt in ieder geval bestreden. Verwacht wordt dat op termijn ook Robinia zich via de struiklaag in de bestanden gaat inmengen, vermits in de noordelijke rand van het bos ‐ langsheen de weg ‐ een groot aantal exemplaren is aangeplant. Ook deze evolutie moet worden opgevolgd en zonodig tegengewerkt.


september 2006

Streekvreemde naaldboomsoorten als Fijnspar, Lork‐hybriden en Atlasceder blijven tot de bestanden van de speelzone beperkt en worden niet verder aangeplant.

4.5 Kapregeling Het overzicht van de kapregeling is weergegeven in tabel 16.

Hoeveelheid te kappen hout

In het Heynsdaelebos is er de laatste jaren niet meer gekapt geworden zodat er momenteel een vrij grote dunningsachterstand is. Gemiddeld is er een houtvolume van 460 m³/ha in het Heynsdaelebos aanwezig. Binnen dergelijke bostypes wordt gestreefd naar een houtvolume van ongeveer 360 m³/ha. Met een te verwachten aangroei van 4m³/ha/jaar, betekent dat over een periode van 20 jaar er jaarlijks 9 m³/ha of ± 243 m³/jaar uit de te dunnen bestanden (± 27 ha) moet weggehaald worden. Bij de aanleg van de verjongingsgroepen wordt er per verjongingsgroep ongeveer 230 m³ hout (vooral Beuk) afgevoerd.

De omlooptijd voor dunningen bedraagt 8 jaar met een facultatieve dunning om de 4 jaar.

Op basis van de kapregeling wordt in Tabel 15 per groep bestanden (oostelijke en westelijke groep) richtcijfers weergegeven hoeveel m³ hout er per dunning uit de twee groepen bestanden dient weggehaald te worden. Hierbij werd rekening gehouden met de kappingen voor de verjongingsgroepen, maar niet met de eindkappen van populier.

Tabel 15: Richtcijfers van dunningsvolumes per groep bestanden

Groep te dunnen opp. 2007 2011 2015 2019 2023

bestanden 1 tot 9c

15 ha 1.274 m³ ‐ 1.432 m³ ‐ 1.166 m³

bestanden 12 tot 18

12 ha ‐ 1.058 m³ ‐ 828 m³ ‐


september 2006

Tabel 16: Kapregeling

Bestands‐ nummer

Opp

(ha)

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026 Opmerkingen

1 0,64 X O X O X

2 1,18 X O X O X Beperkt tot veiligheidskappingen

3 0,33 X O X O X Beperkt tot veiligheidskappingen 4 0,11 X O X O X Beperkt tot veiligheidskappingen 5 1,87 X O X/Eg2 O X

6 1,10 X O X/Eg2 O X

7 0,69 X O X O X/Eg3

8 2,48 X O X O X/Eg3

9a 2,16 X O X O X/Eg3

9b 0,59 X O X O X

9c 5,42 X/Eg5 O X/Eg4 O X + kappen van 10 Beuken op rand

10 0,45 E eindkap van populieren

11 0,73 E X O

12 1,79 X O X O

13 0,72 X O X O

14 2,35 X O X O in 2011 ook Am. eiken kappen

15 0,87 X/Eg1 O X O + kappen van Beuken op zuidrand

16 2,05 X/Eg1 O X O

17 1,48 X O X O in 2011 ook Am. eiken kappen

18 2,58 X O X O

X = selectieve hoogdunning

O= facultatieve dunning

E = eindkap

Eg = groepsgewijze kapping voor aanleg verjongingsgroep (+ nr. groep) van 0,5 ha


september 2006

4.6 Bosexploitatie De exploitatiewegen of ruimingspistes zijn weergegeven op kaart 4.1. Langs deze ruimingspistes worden gekapte bomen afgevoerd. Er wordt vermeden dat de bron‐ en kwelzones in het bos met machines doorreden worden. Bij voorkeur wordt er bij de grootschaligere exploitatie van het populierenbestand in perceel 11 en van de verjongingsgroepen 1, 3, 4 en 5 de bomen langs het aangrenzend grasland afgevoerd. Zo worden de vochtige steile hellingen in het noordelijke richting vermeden en de schade aan de bosbodem beperkt.

Gekapte bomen worden zoveel mogelijk met een lier vanop de ruimingspistes uitgetrokken.

Enkel het centrale pad en het pad op de rand van bestand 9a zijn wandelpaden en moeten, indien nodig, na bosexploitatie hersteld worden.

In alle bestanden wordt een schoontijd van 1 april tot 30 juni gerespecteerd.

4.7 Brandpreventie De iets meer brandgevoelige naaldhoutbestanden in het noorden van het bos blijven goed toegankelijk voor de hulpdiensten. De rest van het bos is uitsluitend loofbos en door de aanwezigheid van vrij vochtig bodems is het brandgevaar erg gering.

4.8 Open plekken Het grootste deel (0,37 ha) van bestand 10 wordt beheerd als open plek waar een bloemrijke ruigte met onder meer behoud van Reuzenpaardestaart wordt nagestreefd. Zowel de brandnetelruigte voor de ruïnes van het oud zuiveringsstation als de zuidelijkere ruigte naar de straatzijde toe (met inbegrip van de plekken die ontstaan na het kappen van de populieren) worden gemaaid. Het maaien gebeurt in de nazomer ‐ ten vroegste half september. De brandnetelruigte aan het oud zuiveringsstation wordt jaarlijks gemaaid, de zuidelijkere ruigte wordt enkel om de drie jaar gemaaid waarbij tot aan de bosrand gemaaid wordt. Het maaisel moet rigoureus afgevoerd worden.

Er worden geen bijkomende open plekken in het bos gecreëerd, wel worden heel wat bosranden beheerd (zie punt 4.9). Er wordt in totaal 1,15 ha bosranden beheerd, samen met de 0,37 ha open plekken, betekent dat net 5% van het volledige studiegebied als open plek/bosrand beheerd wordt.

4.9 Gradiënten en bosrandontwikkeling De (potentieel) waardevolle bosranden worden verder ontwikkeld en beter beheerd. Volgende 7 bosranden krijgen een specifiek beheer (zie kaart 4.1):

o Rand perceel 18 (bosrand 1): op de talud wordt een hakhoutbeheer met een omlooptijd van 6 jaar gevoerd. Dit betekent dat over 120 m in een 10 m brede strook vanaf de afsluiting alle bomen, vooral Tamme kastanje, om de 6 jaar afgezet worden. De zware Beuken die in deze bosrand staan, worden behouden maar worden wel gecontroleerd of er geen veiligheidssnoeibeurten nodig zijn.

o Rand perceel 16 (bosrand 2): over een breedte van 15 m en lengte van 150 m wordt in deze waardevolle bosrand een 6‐jaarlijks hakhoutbeheer gevoerd. Alle bomen worden afgezet en de paar zware Beuken die in deze bosrand staan worden gekapt.

o Rand perceel 15 (bosrand 3): langs deze 160 m zuidelijk gerichte bosrand wordt over een breedte van 15 m een 6‐jaarlijks hakhoutbeheer gevoerd. Het bestaand hakhout, vooral Tamme kastanje, wordt afgezet en de paar zware Beuken die op de rand staan worden gekapt. De andere zwaardere bomen als Zomereik en Zoete kers blijven staan. Het kappen en uitslepen gebeurt met


september 2006

de nodige voorzichtigheid zodat de 4 oude knotessen en de oude knot‐Spaanse aak niet beschadigd worden. Deze oude knotbomen worden samen met het afzetten van het hakhout, geknot.

o Rand perceel 9c (bosrand 4): langs deze 190 m steile bosrand (10 à 15 m breed) tussen het pad en de beek wordt eveneens 6‐jaarlijks hakhoutbeheer gevoerd. Het bestaand hakhout, vooral Tamme kastanje, wordt afgezet. De 10 zware Beuken die in deze bosrand staan, worden gekapt.

o Rand perceel 9a (bosrand 5): langs 300 m lange en 5 m brede bosrand wordt een 6‐jaarlijks hakhoutbeheer gevoerd. Het bestaand hakhout, vooral Tamme kastanje en Gewone esdoorn, wordt afgezet. Gezien deze bosrand momenteel vrij sterk gedegradeerd is, wordt er in de open stukken van de bosrand telkens een 100‐tal Spaanse aak en Eénstijlige meidoorn aangeplant, dit bij voorkeur met autochtoon plantmateriaal.

o Rand perceel 11 (bosrand 6): na het kappen van de populierenaanplant, wordt er bij de heraanplant een bosrand aangelegd. Over 120 m wordt op de rand van het bestand telkens een 100‐tal (1 à 2 per m) Gelderse roos en Rode kornoelje aangeplant. Bij voorkeur wordt hiervoor autochtoon plantmateriaal gebruikt.

o Rand perceel 10 (bosrand 7): op de westrand van het bestand 10 wordt over 60 m vanaf de Bremstraat een houtkant met Hazelaar en Spaanse aak aangelegd. Hiervoor zijn een 50‐tal Hazelaars en een 50‐tal Spaanse aken nodig. Bij voorkeur wordt hiervoor autochtoon plantmateriaal gebruikt.

Al het hout dat vrijkomt bij het hakhoutbeheer en het kappen van de Beuken wordt afgevoerd.

Tabel 17: Overzicht van subsidieerbare oppervlakten beheerd volgens de criteria duurzaam bosbeheer

Beheer Opp. (ha) frequentie

Beheer in bestanden gedomineerd door inheems loofhout

25,8212 jaarlijks

Omvorming naar inheems loofhout 0,8493 jaarlijks na omvorming

Herbebossing van bestand 11 0;73 éénmalig

Natuurbeheer van open plekken (ruigte + zoom‐mantel) 1,3901 jaarlijks

4.10 Specifieke maatregelen ter bescherming van fauna en flora Het merendeel van de beheersmaatregelen zijn erop gericht om de biologische waarden in het studiegebied te verhogen. Gezien echter de Rode lijstsoort Vuursalamander in het studiegebied goede potenties heeft om zich opnieuw te gaan vestigen, worden specifieke maatregelen voor deze soort genomen.

Aanbrengen kleine opstuwingen in de bronbeken

Gezien er momenteel nagenoeg geen luwe beekplassen zijn waarin de Vuursalamander zijn larven kan afzetten, worden er 6 kleine stuwen in de verschillende beken aangebracht. Zie voor situering kaart 4.2.

De kleine stuwen zijn maximaal 30 cm hoog en worden gecreëerd door het plaatsen van 2 houten paaltjes aan beide zijden van de beek met daartussen een rij kleinere balkjes die goed op elkaar aansluiten. Om de stuwen een natuurlijk uitzicht te geven, wordt hout van gekapte bomen uit het bos gebruikt.


september 2006

4.11 Dood hout en oude bomen Onder meer door de beperkte ouderdom van de meeste bomen is er een beperkt aandeel (12,6 m³/ha of 2,7 % staand) dood hout in het bos aanwezig. Er worden een aantal maatregelen genomen om het aandeel dood hout in het bos tijdens de duur van het beheerplan te verhogen (streefcijfer minimaal 4%).

In het bos staan een gering aantal oudere Amerikaanse eiken, om het aandeel dood hout te verhogen worden alle Amerikaanse eiken in het bos gekapt. Een deel van de te kappen Amerikaanse eiken zijn weergegeven op kaart 4.1.

Op de steilste hellingen (o.a. percelen 9, 14) of op plaatsen ver van de ruimingspistes is het aangewezen om bij de selectieve hoogdunning de bomen aan te duiden die oud mogen worden en zo een moeilijke afvoer te vermijden.

Alle oude populieren (buiten bestand 11) worden behouden en zullen op relatief korte termijn zorgen voor extra dood hout. Bij de aanleg van de verjongingsgroepen zullen op de rand waarschijnlijk een aantal Beuken door de plotse vrijstelling (met o.a. zonnebrand) afsterven en zo het aandeel dood hout verhogen.

4.12 Beheersmaatregelen en richtlijnen m.b.t. toegankelijkheid

4.12.1 Plan wegennet � opengestelde boswegen

4.12.1.1 Huidige situatie

Voor een weergave en bespreking van het huidige wegennet van het studiegebied wordt hier verwezen naar § 1.5 van dit beheerplan.

Momenteel is het volledige studiegebied niet vrij toegankelijk.

4.12.1.2 Gewenste situatie

In Bijlage 8 is het Toegankelijkheidsreglement weergegeven en op kaart 4.3 is het toekomstig bosverkeersplan weergegeven.

Het volledige studiegebied blijft ten gevolge van de functie als instituut voor jongeren niet vrij toegankelijk. Voor het niet toegankelijk houden van het domein zijn er volgende argumenten:

o Toezicht en controle: is momenteel al moeilijk over geheel het domein, maar wordt onmogelijk wanneer er ook nog vreemden toegang krijgen. Er is nu al veel werk om de jongeren op het domein te houden (het is géén gesloten instelling en er is momenteel geen goede omheining aanwezig).

o Extra afleiding: méér volk op het domein staat voor de jongeren gelijk aan méér prikkels, méér irritatie, minder concentratie. Dit verschijnsel treedt nu al op wanneer er externe firmaʹs op het domein werken komen uitvoeren; die mensen worden soms niet met rust gelaten worden (met soms conflicten voor gevolg). De jongeren zelf worden onweerstaanbaar aangetrokken door nieuwe zaken/mensen en ze willen overal bij zijn en moeien zich met alles, waardoor bijvoorbeeld lesgeven op zulke momenten haast onmogelijk wordt.

o Natuurlijke buffer: Het bos is een natuurlijke buffer. De jongeren komen op die manier niet rechtstreeks met de buitenwereld in contact, wat uiteraard zal veranderen als er publiek vrij toegang krijgt. Dit kan de aanleiding geven tot héél wat problemen. De jongeren zijn een speciaal publiek, nl. jongeren met gedrags‐en/of emotionele stoornissen die meestal ook


september 2006

contactstoornissen hebben. Het zijn personen met een handicap, maar deze handicap is niet duidelijk zichtbaar en dit maakt het voor buitenstaanders héél moeilijk om de reacties van de jongeren in te schatten.

o Veiligheidsaspect: het veiligheidsaspect ligt nu al gevoelig bij héél wat personeelsleden (dit komt steeds weer aanbod in de stressenquêtes van de provincie) en zal zeker en vast verhogen door toegang te verlenen op het domein. Nu al is er vaak ongewenst bezoek van inbrekers, dealers, jeugdbendes, enz ... Het zal moeilijker worden om goede en slechte bezoekers uit elkaar te houden en het is momenteel al niet eenvoudig om tegemoet te komen aan de veiligheid van het personeel en jongeren, laat staan voor de veiligheid van de eventuele bezoekers.

Op de zuidelijke rand van bestand 6 en van het parkgedeelte en op de rand van bestand 18 wordt er een afsluiting geplaatst zodat het bosgedeelte volledig afgesloten zal zijn van het parkgedeelte, zie hiervoor kaart 4.2.

Wel wordt op de rand van bestand 9a de mogelijkheid voorzien dat het aanwezige wandelpad kan aansluiten bij een wandelroute die door de Stad Ronse wordt uitgestippeld. Het tracé dat toegankelijk kan worden, is 230 m lang en loopt langs de huidige akker. Het bos zelf blijft echter niet toegankelijk.

Op schriftelijke aanvraag en na toestemming van de Bestendige deputatie kan er uitzonderlijk toegang verleend worden om het bos, mits het respecteren van een aantal voorwaarden, te bezoeken. Het gaat dan om natuur‐/educatieve‐/sportprojecten die plaatsvinden in het weekend of in de schoolvakanties. Op kaart 4.3 zijn de wandelwegen weergegeven die tijdens dergelijke uitzonderlijke toelating van toegang moeten gevolgd worden.

Aan de hoofdingang van het tehuis komt een infobord over het domein waarop o.a. het toegankelijkheidsreglement is weergegeven

4.12.2 Speelzone In de noordoostelijke bestanden wordt een ruime speelzone voor de jongeren van het instituut afgebakend. De speelzone omvat de bestanden 1 tot 6 (samen 4,9 ha).

De bestanden 1, 2, 3 en 4 (samen 2,3 ha) behoren tot de intensieve speelzone en hier kan bijvoorbeeld een fietstracé aangelegd worden. De bestanden 5 en 6 worden minder intens gebruikt en vormen een buffer naar het achterliggende bos. Er wordt geen afsluiting rond de speelzone geplaatst. Een drietal markeerpalen op de rand van perceel 6 duiden het einde van de speelzone aan.

In geen enkele van de bestanden kan er, al dan niet permanente, infrastructuur geplaatst worden en tijdens het voorjaar (maart tot en met mei) wordt er minder intens in het bos gespeeld om vegetatie en broedvogels niet te sterk te verstoren.

Deze speelzone is enkel toegankelijk voor de jongeren van het instituut.

4.12.3 Recreatieve infrastructuur Er wordt geen recreatieve infrastructuur in het studiegebied voorzien.

4.13 Beheersmaatregelen en richtlijnen m.b.t. de jacht Er wordt niet gejaagd in het Provinciaal Tehuis Heynsdaele en dat zal in de toekomst ook zo blijven.

4.14 Beheersmaatregelen en richtlijnen m.b.t. de visserij Niet van toepassing


september 2006

4.15 Beheersmaatregelen en richtlijnen m.b.t. gebruik niet houtige bosproducten

In het studiegebied zullen er geen niet‐houtige bosproducten gebruikt worden.

4.16 Beheersmaatregelen en richtlijnen m.b.t. cultuur‐historische elementen

Het pompgebouw in bestand 17 dat dateert van de jaren �30 wordt in goede staat bewaard. Er wordt onder meer voor gezorgd dat bomen in de onmiddellijke omgeving geen gevaar voor het gebouw kunnen opleveren.

4.17 Beheersmaatregelen en richtlijnen m.b.t. de milieu‐beschermende functie

Door het gebruik van vaste uitsleeppistes wordt zoveel mogelijke erosie in het bosgedeelte vermeden. Een eventuele bronwaterwinning wordt beperkt zodat de ecologische impact ervan minimaal is.

4.18 Beheersmaatregelen en richtlijnen m.b.t. de weten‐schappelijke functie

Er bestaan geen richtlijnen met betrekking tot wetenschappelijk onderzoek.

Het Heynsdaelebos is een waardevol oud bos waarin onderzoek en monitoring kan gebruikt worden om het beheer te evalueren en eventueel bij te sturen. Dit onderzoek kan gebeuren in samenwerking met lokale natuurverenigingen.

Voor het plaatsen van instrumentaria (linten, paaltjes, fuiken, �) nodig voor het wetenschappelijk onderzoek moet eerst toelating gevraagd worden aan de Provincie Oost‐Vlaanderen.

4.19 Werken die de biotische of de abiotische toestand van het bos wijzigen

In het studiegebied zijn er volgende richtlijnen:

o Reliëfwijziging: het stort met tuinafval in het noorden van bestand 14 wordt zoveel mogelijk afgegraven tot het oorspronkelijk maaiveld zodat ook het bronnengebied in zijn oorspronkelijke staat wordt hersteld. Het afgraven en afvoeren van het afval/grond gebeurt met de nodige omzichtigheid. In de rest van het bos zijn geen reliëfwijzigingen toegestaan.

o Wegenaanleg: wegen/paden in het studiegebied worden niet verhard en er worden geen nieuwe paden voorzien.

o Waterbeheersing: de doorgangen van de bronbeken onder de wandelpaden worden opengehouden. Verder is er geen beheer van de beken.

o Wijzigen kruidlaag: het wijzigen van de kruidlaag door o.m. gebruik van herbiciden of grondige bodembewerking wordt niet toegestaan. Uitzondering hierop is het bestrijden van Amerikaanse vogelkers of andere agressieve exoten.

o Gebruik prikkeldraad: is niet toegestaan.


september 2006

4.20 Planning van de beheerwerken In welke bestanden en het tijdstip van de kappingen en dunningen zijn weergegeven in tabel 16. Overige beheersmaatregelen die de komende 20 jaar voorzien zijn:

Tabel 18: BEHEER OPEN PLEKKEN EN BOSRANDEN

Bestand / locatie

Beheerswerk

opp./lengte

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

Afzetten hakhout op oostelijke rand 300m x x x x 9a

Aanplant van Spaanse aak en meidoorn 100m x

9c Afzetten hakhout op bosrand 190m x x x

Jaarlijks maaien van brandnetelruigte 0,12 ha x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

3‐jaarlijkse maaien van zuidelijke ruigte 0,25 ha x x x x x x x 10

Aanplant van Hazelaar en Spaanse aak 60m

11 Aanplant van Gelderse roos en rode

kornoelje op rand 120m x

15 Afzetten hakhout en knotbomen op

bosrand 160m x x x

16 Afzetten hakhout op bosrand 150m x x x

18 Afzetten hakhout op bosrand 120m x x x

Tabel 19: BEHEER WEGEN EN GRACHTEN

Bestand / locatie

Beheerswerk

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

9a Aansluiten wandelpad op wandelroute van

Stad Ronse

x? x? x?

12, 14 en 17 Aanbrengen 6 kleine stuwen op bronbeken x

Tabel 20: ALLERLEI BEHEERSWERKEN

Bestand / locatie

Beheerswerk

Opp. (ha)

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

1 tot 6 In gebruikname speelzone 4,6 x

Tabel 21: EVALUATIE EN OPVOLGING

Een continue evaluatie en opvolging van het gevoerde beheer in het studiegebied is noodzakelijk. Dit gebeurt onder meer door:

Beheerswerk Evaluatiemoment Evaluatie Verdere opvolging

Verjongingsgroepen 4‐jaarlijks ‐ voldoende vitaliteit?

‐ geen dominantie van ongewenste soorten? Eventueel bijplanten en ongewenste soorten verwijderen

Hakhoutbeheer bosranden 3‐jaarlijks ‐ voldoende soort‐ en structuurrijk? Aanpassen beheer (minder kappen, bijplanten, �)

Selectieve hoogdunning 4‐jaarlijks

‐ voldoende natuurlijke verjonging van gewenste soorten (Zomereik, Gewone es) ?

‐ geen dominantie van ongewenste boom‐ en struiksoorten?

‐ worden de bronvegetaties en zeldzame plantensoorten (o.a. Slanke zegge) behouden?

Intensiever of extensiever dunnen

Speelzone Jaarlijks ‐ teveel schade aan bos?

‐ onvoldoende benut? Duidelijke afspraken met de gebruikers

Stuwen op bronbeken 4‐jaarlijks Vuursalamander opnieuw aanwezig? Verder inventariseren + bijkomende kleine ingrepen in en langs de bronbeken

Uitgebreid bosbeheerplan Provinciaal Tehuis Heynsdaele � Literatuurlijst 66

december 2005

Referenties ARNOLDS, E.; KUYPER, T.W. & NOORDELOOS, M (1995). Overzicht van de paddestoelen van Nederland. Nederlandse Mycologische Vereniging. 872 pp.

BAUDONCQ, G. (1989). Zinvolle vrijetijdsbesteding contra verveling en doelloosheid. Een praktisch werk: natuurwerkgroep Heynsdaele. Normaalleergangen Buitengewoon Onderwijs/Gent.

BAUWENS, D. & CLAUS, K. (1996). Verspreiding van amfibieën en reptielen in Vlaanderen. De Wielewaal v.z.w./Turnhout.

DHONT, A. (1992). Inventaris van de paddestoelen in het Provinciaal Instituut Heynsdaele. Didactische scriptie. Middelbare Normaalschool/Torhout.

ECONNECTION (1994). Bronbossen van de Vlaamse Ardennen. Studie‐ en adviesbureau Econnection i.o. van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, AMINAL‐afdeling Natuur.

ECONNECTION (2000). Uitgebreid bosbeheerplan Heynsdaelebos te Ronse. Studie‐ en adviesbureau Econnection i.o. van Provincie Oost‐Vlaanderen

GYSELS, H. (1993). De landschappen van Vlaanderen en Zuidelijk Nederland. Een landschapsecologische studie. Garant/Leuven‐Apeldoorn.

HEUTZ, G. & PAELINCKX, D. (red) (2005). Natura 2000 Habitats: doelen en staat van instandhouding, Instituut voor Natuurbehoud en Afdeling Natuur, IN.O.2005.03, Brussel.

MENSCHAERT, L. (1991). Zijn er nog vogels. Wielewaal Schelde‐Leie/Asper.

REGIONAAL LANDSCHAP VLAAMSE ARDENNEN (1996). Gemeentelijk natuurontwikkelingsplan Ronse. Regionaal Landschap Vlaamse Ardennen

ROELANDT, B. (2001). De bosinventarisatie van het Vlaamse Gewest. Deel 3: Vegetatiekundige resultaten. Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, afdeling Bos & Groen, pp. 215‐485.

STERCKX, G. & PAELINCKX, D. (2003). Beschrijving van de Habitattypes van Bijlage I van de Europese Habitatrichtlijn, Instituut voor Natuurbehoud en Afdeling Natuur, IN A/2003.20, Brussel.

WALLEYN, R & VERBEKEN, A. (2000). Een gedocumenteerde Rode Lijst van enkele groepen paddestoelen (macrofungi) van Vlaanderen. Mededelingen van het instituut voor Natuurbehoud, 7. Brussel. 84 pp.

Uitgebreid bosbeheerplan Provinciaal Tehuis Heynsdaele � BIJLAGEN

september 2006

Bijlagen Bijlage 1: Kadastrale plannen uit en gebaseerd op het Landt‐ en caertboeck van Ronse uit 1684

van Daniël De Smet en Lieven Hoelman en achtereenvolgens gekopieerd en bijgewerkt door Heuvick (1706), De Schrijver (1755), Hantson (1794) en Callewaert (1800)

Bijlage 2: Tansley‐opname van perceel 10 (2005)


Bijlage 4: Vegetatie‐opnames

Bijlage 5 Soortenlijst hogere planten (2005)




Bijlage 9: Oude bestandenkaart van het Heynsdaelebos


september 2006

Bijlage 1: Kadastrale plannen uit en gebaseerd op het Landt‐ en caertboeck van Ronse uit 1684 van Daniël De Smet en Lieven Hoelman en achtereenvolgens gekopieerd en bijgewerkt door Heuvick (1706), De Schrijver (1755), Hantson (1794) en Callewaert (1800).

1. Uitsnede overzichtskaart van het Landt‐ en caertboeck van Ronse uit 1684 van Daniël De Smet en Lieven Hoelman, met aanduiding van het Heynsdaelebos.

2. Meting en detailkaart van het Heynsdaelebos door Jacobus Van Caeneghem (1685) voor het Landt‐ en caertboeck van Ronse uit 1684 van Daniël De Smet en Lieven Hoelman. (in totaal bestaande uit 54 gekleurde kaarten)

3. Originele copie van voornoemde detailkaart met kleine aanpassingen (in totaal bestaande uit 55 gekleurde kaarten op papier)

4. Sterk verkleinde copie van het kaartboek anno 1684 zoals opgemaakt door J.B. Hantson (1794). (in totaal bestaande uit 53 gekleurde kaarten op papier)

5. Copie van het kaartboek anno 1684 zoals opgemaakt door Gillis Heuvick (1706) op verzoek van de vrouw van Ronse. (in totaal bestaande uit 53 gekleurde kaarten op papier)

6. Copie van het kaartboek anno 1684 naar de copie van Gillis Heuvick zoals opgemaakt door J.B. De Schrijver (1755).

7. Copie van het kaartboek anno 1684 naar de copie van J.B. De Schrijver zoals opgemaakt door J.B. Callewaert (1800).

8. Oud kadastraal plan van het Heynsdaelebos (zonder datum, doch vermoedelijk einde 18e eeuw).


september 2006

Bijlage 2: Tansley‐opname van perceel 10 (inventarisatie 19 september 2005)


september 2006



september 2006

Bijlage 4: Vegetatieopnames


september 2006

Bijlage 5: Soortenlijst hogere planten (inventarisatie 2005)


september 2006


• Geleide wandeling:

Op 15 oktober 2005 werd er een geleide wandeling voor de bevolking van Ronse en omgeving in het domein georganiseerd. Er waren 55 deelnemers en onder meer de verschillende beheersmaatregelen werden toegelicht.

In bijlage is de aankondiging in de stadskrant van Ronse gevoegd.

• Toelichting voor Milieuraad: Op 17 mei 2006 werd er voor de Milieuraad van de Stad Ronse een toelichting gehouden over het ontwerp uitgebreid bosbeheerplan van het Provinciaal Tehuis Heynsdaele.


september 2006


• Organisatie openbaar onderzoek:

Van 1 tot en met 30 juni 2006 lag het ontwerp beheerplan ter inzage en konden opmerkingen en/of bezwaren geformuleerd worden. De aankondiging van dit openbaar onderzoek in het regionaal weekblad �Passe‐Partout� (nr. 19 � 10 tot 17 mei 2006) is hierbij gevoegd. Tevens zijn de brieven bijgevoegd die respectievelijk naar het Agentschap Natuur en Bos, het Stadsbestuur Ronse en het Gemeentebestuur Kluisbergen zijn gestuurd met de vraag om het openbaar onderzoek te organiseren.

• Ontvangen opmerkingen en/of bezwaren:

Op het ontwerp beheerplan zijn enkel opmerkingen binnengekomen van een particulier (aanpalende landbouwer) en van het Stadsbestuur van Ronse. Zie ontvangen opmerkingen in bijlage.

" Opmerkingen particulier (L. en E. Henneuse):

‐ Twee opmerkingen in verband met mogelijke betwisting van de eigendomstitel. Antwoord: Het is vanzelfsprekend dat de voorgestelde beheersmaatregelen uitsluitend betrekking hebben op de onbetwiste eigendommen van het provinciebestuur binnen het studiegebied en dat de beheersmaatregelen nabij eigendomsgrenzen in overleg met de aangelanden zullen worden uitgevoerd.

‐ De algemene opmerking bij het hoog nitraatgehalte in het bos is in het kader van de uit te voeren beheersmaatregelen in het bos niet relevant.

" Opmerkingen Stadsbestuur Ronse:

‐ Wandelpad op oostrand: Antwoord: zoals op p. 63 en kaart 4.3 is weergegeven kan dit deel wandelpad vrij toegankelijk worden als er door het stadsbestuur van Ronse een wandellus tussen de Lentestraat en Folderstraat wordt aangelegd.

‐ Sanering afvalstort: Antwoord: er wordt door het provinciebestuur verder onderzoek verricht naar de impact van het afvalstort op de omgeving.


september 2006



september 2006

Bijlage 9: Oude bestandenkaart van het Heynsdaelebos.

Bestanden Bos en Groen Nieuwe bestandsindeling

1 1

2 3

3 3 en 4

4 2

7 5

8 6

9 18

10 bosrand

11 9

12 7

13 13 en 14

14 17

15 15 en 16 en 11

16 11 en 12

17 8 en 9

18 9

19 9

UITGEBREID BOSBEHEERPLAN VOOR HET PROVINCIAAL TEHUIS HEYNSDAELE TE RONSE · Het bos ligt ten...

Documents

Transcript of UITGEBREID BOSBEHEERPLAN VOOR HET PROVINCIAAL TEHUIS HEYNSDAELE TE RONSE · Het bos ligt ten...