nr. 75 | november 2012 | jaargang 7

het gratis stadsmagazine van regio tilburg

Beautyspecial!Wie maakt Tilburg mooi?

Uit EtenHavana Tilburg

Mooi MoerenburgWeids genieten

> DE T > 5

Charlotte Backx Redactie De T charlotte@tekstbureaudoorlotjegetikt.nl

> voorwoord

Toen ik in groep vier zat, op een basisschool in Uden, werd er een rondvraag gedaan naar het aantal kinderen dat de zee nog nooit had gezien. Een gekke vraag vond ik dat, want ik had die grote plas water al honderden keren bekeken. Toch bleek ik klasgenootjes te hebben die nog nooit de zon in de zee zagen zakken, of hadden geprobeerd naar Engeland te kijken terwijl ze schelpen zochten voor een startende verzameling. Deze leerlingen mochten met de directeur mee: een dagje Noordwijk. Tegenwoordig is niet alleen de zee nog bijzonder, er blijken steeds meer (stadse) kinderen te zijn die nog nooit een boerderij of zelfs een koe zagen. En laatst las ik ergens dat er kinderen zijn die denken dat eieren in de fabriek worden gemaakt. Net als boerenkool en bleek-selderij, terwijl deze groentes bijna net zo goed zouden gedijen op het balkon van een portiekflat. Ook hoorde ik onlangs dat er in Amerika kinderen zijn die geloven

> colofon

Uitgaansmagazine De TPostbus 9202, 5000 HE TilburgBezoekadres: Goirkestraat 90,5046 GN TilburgTelefoon: 013 5453298Internet: www.de-t.nlEmail: info@de-t.nlwww.de-t.nl

HoofdredactieFrank van Bergen

EindredactieMarjolein Simons

BladmanagerBob Oostelbos

RedactieFrans van der Meer, Charlotte Backx, Sanne Stenvert, Joep van Aert, Bob Oostelbos, Saskia ’t Lam, Madelon Baeten

Redactie cultuurFloor Claessen

AdvertentiesBob Oostelbos, Esther van Loon, Madelon Baeten, Anouk van den Berk

FotografieCamiel Donders, Tommy de Lange,Raldo Neven

CoverConcept: Floor Dröge Foto: Tommy FotografieModel: Odette van der VeekenKleding: FreshVisagie: Marjolijn van Heeswijk

AdministratieGerrit Dicke

Stagiair Floor Dröge, Fleur van Grinsven

Vormgeving de Twww.ontwerpkern.nl

Vormgeving Culture ShockKaftwerk

Chef BakfietsMarijn Stenvert, Gus Tilborghs

UitgeverASEGA Media

DrukDrukkerij Hendrix

Distributie Coördinator Debbie van Bergen

DistributieDe T wordt verspreid in een oplage van 15.000 exemplaren en is onder meer verkrijgbaar bij supermarkten, café’s, restaurants, bioscopen, galerieën, hoger en middelbaar beroepsonderwijs, UVT, theaters, musea, sportcentra, UITpunten, VVV Tilburg, bibliotheken, winkels, amusementsparken, etc. in Tilburg, Berkel-Enschot, Goirle, Hilvarenbeek, Loon op Zand, Kaatsheuvel en Oisterwijk.

De T is een maandelijkse uitgave van ASEGA Media. Internet: www.asega.nlEmail: info@asega.nl

dat pizza een groente is, omdat de school subsidie krijgt voor het verkopen van hoog percentage aan groen. Tijdens het maken van de Moerenburgspecial (pag 10 t/m 18) mocht ik dagen rondslenteren in de fraaie na-tuur en herontdekte ik de pracht ervan. De moestuintjes, de paddenstoelen, het kleurenpalet aan de bomen, het is er allemaal zo mooi. En de natuur is ook heel logisch: in Moerenburg zijn er weer ooievaars door de komst van kikkers en vossen door het terughoppen van de konijnen. Volg de dieren, stap op de fiets en herontdek zelf ook eens Moerenburg. Want de natuur heeft niet al-leen veel te bieden, er valt ook veel te leren en te beleven.

www.de-t.nl

Kijk mama, daar groeit pizza aan de boom

10 < DE T <

Teksten door: Charlotte Backx / Tekstbureau Door Lotje Getikt, Fotografie: Tommy Fotografie, Charlotte Backx en Camiel Donders

Mooi MoerenburgWeids genieten

Moerenburg

net achter de rode brug in de Wijk arMhoef, die de stad tilburg van het platteland tilburg scheidt ligt de Moerenburg. een gerenoveerd stuk grond Waar natuur de ruiMte krijgt en de stadse Mens zijn rust kan vinden.

Kleding: Fresh

> DE T > 11

bron rondtocht: Natuurontdekpad Moerenburg

Start: Via de Hoevense Kanaaldijk bereik je landschapspark Moerenburg, vanaf de binnenstad welgeteld tien minuten fietsen. Maar met het water in de rug en de bomen, planten, dieren en het uitgestrekte landschap in het vooruitzicht, zou je niet zeggen dat je nog in Tilburg bent.

Stop 1: Op de Hoevense Kanaaldijk houd je rechts aan. Tot net voor de Meierijbaan, hier sla linksaf. Aan de linkerkant ligt visvijver De Lange Jan. Deze naam heeft de vijver te danken aan de grote schoorsteen van de stoommachine die ooit op deze plek stond en ook Lange Jan werd genoemd. Aan de oever zijn verschillende uitstulpingen gemaakt en bankjes neergezet. Met wat broodkruimels een goede plek om eendjes te voeren.

Stop 2: Je loopt rechtdoor over het brede zandpad tot je op een gegeven moment niet anders kunt dan met de bocht mee naar links. Hier is een paddenpoel gegraven. Dit is een kleine

waterplas van minimaal een meter diep waar de omstandigheden perfect zijn voor padden om zich voort te planten. Op zoek naar padden dus.

Stop 3: Loop het pad af tot de weg zich in tweeën deelt. Je kunt hier kiezen: nog volop energie dan ben je nu op een kwart en ga je naar rechts, heb je al wat vermoeide benen of kinderen, dan sla je linksaf en ben je al over de helft van route. Sta behalve bij deze keuze ook even stil bij het plaatje: de knotwilgen in deze wei zijn ongeveer 60 jaar oud.

Je sloeg linksafStop 4: Loop rechtdoor over de Kommerstraat. Aan het einde van de weg kom je uit bij de eerste rioolwaterzuiverinsinstallatie van Nederland. Sinds 2005 is hier een helofytensysteem aan- gelegd waar moerasplanten in leven. De wortels van deze planten zijn bezaaid met bacteriën die de afvalstoffen in het water omzetten in voedings-stoffen voor de plant die daarmee weer zuurstof maken. Een natuurlijke filter dus.

Hippe stadsbewoners zoeken tegenwoordig de natuur op in hun vrije tijd. Wij stellen voor met de kinderen. Volg onze moerenburgroute voor leuke bezienswaardigheden, inheemse planten en dieren en serene rust.

Teksten door: Charlotte Backx / Tekstbureau Door Lotje Getikt, Fotografie: Tommy Fotografie, Charlotte Backx en Camiel Donders Special

dagje landschapspark Moerenburg

12 < DE T <

Special

Stop 5: Sla bij het rioolgemaal rechtsaf en je komt in het vernieuwde Moerenburg. In de natuur zijn kunstzinnige elementen geplaatst die opgaan in de omgeving en meer vertellen over het verleden van het gebied. Zo kun je bijvoorbeeld in de fundering van Huize Moerenburg staan en uitkijken over de moerasversie van de vroegere Franse tuin.

Je sloeg rechtsafStop 4: Bij visvijver Den Buunder pluk je voorzichtig een blaadje van de ligusterheg die de vijver omcirkeld. Leg je duimen tegen elkaar met je nagels naar boven en klem het geplukte blaadje in het spleetje dat overblijft. Blaas nu flink hard door het spleetje heen. Het is even oefenen, maar dat komt vast wel goed.

Stop 5: Vervolg de weg naar rechts tot je bij de vertakking van de Voorste Stroom komt. Je ziet er de akkers, weilanden en broekbossen en door de natte grond kun je er heel veel verschillende planten ontdekken. Volg nu de stroom naar beneden (richting de Hoevense Kanaaldijk).

Stop 6: In het Tilburgse Volkslied hoorden we al: “en dan hebben we nog ‘den blaauwe sloot, en as ge die ruukt dan valde dood” Je bent aangekomen bij De Korvelse Waterloop, vroeger de Blauwsloot. Zoals het Tilburgs volkslied laat merken: het stonk hier vroeger. Het vervuilde textielwater werd via deze weg namelijk richting Oisterwijk afgevoerd.

Stop 7: Bij graafwerkzaamheden in het gebied wordt een van de eerste stenen huizen van Tilburg ontdekt. Op de volgende pagina, weiden we hier verder over uit. De vondsten waren nogal bijzonder en bij de herinrichting van het gebied is Huize Moerenburg zoals de villa hete als kunstwerk teruggezet. Je kunt in de woning staan en door de contouren van de fundering naar het mooie landschap kijken.

Stop 8: Aan de linkerkant van Huize Moerenburg kom je uit bij Rioolgemaal Moerenburg. Waarschijn-lijk word je tijdens deze weg vergezeld door een- den, want die zijn dol op dit nieuwe natuurgebied.

> DE T > 13

De rioolwaterzuiverinsinstallatie was de eerste moderne installatie van Nederland en werd onder andere aangelegd vanwege de dodelijke luchten in het eerder gepasseerde Blauwsloot.

Moerenburg

Ontdek de route Natuurontdekpad Moerenburg met tips en opdrachten:

http://www.moerenburg.info/files/brochure_natuurontdekpad_ Moerenburg.pdf

Grensgebied Moerenburg grenst aan de zuidoostelijke rand van Tilburg, hiermee is het een belangrijk en makkelijk uitloopgebied voor de bewoners van Tilburg. Bovendien is het verboden in de toekomst woningbouw hier uit te breiden waardoor het een belangrijke poort vormt naar het Groene Woud: de groenstrook tussen Den Bosch, Eindhoven en Tilburg.

Behalve heerlijk fietsen of wandelen door het landelijke gebied met akkers, weilanden, beekjes en enkele woonhuizen hebben een aantal verenigingen zich in en rondom Moerenburg gevestigd. Voetballen, paardrijden, boogschieten en hengelsporten worden bij verschillende clubs uitgeoefend en het parcours van de Tilburg Ten Miles loopt jaarlijks door Moerenburg. Mensen met groene vingers hoeven zich niet in het zweet te werken met sporten, maar kunnen zich te goed doen aan het verbouwen van hun groentetuintje. Heb je meer een groen hart dan groene vingers, dan breng je een bezoek aan biologische boerderij Ut Rooie Bietje.

Moerenburg Moves

14 < DE T <

Special

Café Zomerlust doet dan wel vermoeden dat je er vooral in de zomer geniet, maar niets is minder waar. Al sinds 1936 heb je er uitzicht over alle seizoenen. Van Moerenburg bedekt in bloesem tot Moerenburg bedekt in sneeuw. Je zit heerlijk buiten onder het verkapte terras, of binnen bij het decennia oude kolenkacheltje en je eet er een frisse salade of een verse courgettesoep uit een van de 45 volkstuintjes tegenover het pand. Eigenaar Gijs heeft Zomerlust twee jaar geleden gekocht en is er als een frisse wind doorheen geraasd. Hierdoor is een prachtig opgeknapte ruimte ontstaan geschikt voor feesten, partijen, vergaderingen en diners. De ruimte heeft eigen voorzieningen zoals een bar, muziekinstallatie, toiletten en tuin. Daarnaast kun je in het originele café iedere zondagochtend ontbijten, is er een uitgebreide lunchkaart en geniet je vrijdag (wanneer je reserveert) van wat de pot schaft. Elke derde woensdag van de maand organiseert Gijs een jazz-avond.

Bijzonder buitenomManon en Pim hebben Buitenom opgebouwd uit een karkas van palen. Juli vorig jaar leverden ze daarmee hun woonhuis met bed and breakfast op en een vergaderzaal in de oude Vlaamse schuur. De oorspronkelijke vormen hebben ze aangehouden, maar het pand voelt modern en luxe aan. Bij de aanleg van de grote moestuin tussen de gebouwen in en het plaatsen van bomen en planten is rekening gehouden met de biodiversiteit van de omgeving. Hierdoor kun je optimaal genieten van de natuur: spreeuwen en ooievaars vliegen er af en aan. Manon had al haar eigen cateringbedrijf met haar zus Margriet en zet dat nu voort

in Buitenom. Ze presenteren eerlijke en creatieve gerechten. Veel zakenlieden slapen in de bed and breakfast en in de Vlaamse schuur worden wekelijks vergaderingen en trainingen georganiseerd. Waarbij iedereen verwend wordt met eerlijke snacks, lunches en buffetten. In de zomer mogen bezoekers van het gebied iedere zondag genieten de faciliteiten in de theetuin. Manon stelt dan een kleine lunchkaart samen met paninitosti’s met brandnetelpesto, appeltaart en salades.

Een dagje buitenlucht doet wat met je. Je longen ademen frisse lucht,

de blosjes op je wangen voelen gezond en je wordt er een beetje loom van.

Ontspannen dit gevoel behouden kan in Moerenburg en wel bij

café Zomerlust en Bed and Breakfast en theetuin Buitenom.

Café Zomerlust | Oisterwijksebaan 15 | 013 - 542 52 92 | info@cafezomerlust.nl | www.cafezomerlust.nl

Buitenom | Broekstraat 4 | 5018 TD Tilburg | 06 - 464 288 77 | info@buitenomtilburg.nl

Een lust in alle seizoenen

> DE T > 15

Wanneer ick mij eens ga verbeelden,

Wat Moerenburg is, op dit pas,

en hoe veel, dat nu verscheelde,

bij dat het van te voren Was;

soo seg ik, 't was een borgers Woning,

Maar nu, een heerelijk palijs,

al was het voor een prins, of koning

in 't Midden van een paradijs

van vrugt, en vrugteloose boomen,

Met bos, en dreven, net beplant,

besproeit van sil'vre Water stroomen,

kort om. volmaakt, aan alle kant

Passage uit een treurdicht

van Elisabeth de Claar uit 1716

Moerenburg

16 < DE T <

1358De hoeve Moerenborch (Moerenburg) wordt voor het eerst in de geschriften gemeld. Huize Moerenburg is een van de drie eerste versterkte stenen huizen in Tilburg en is daarmee belangrijk voor de geschiedenis van de stad.

1384Huize Moerenburg wordt verkocht aan de Abdij van Tongerlo. Hiermee krijgt het omwaterde woonhuis een nieuwe bestemming als pastorie.

tijdlijn van de geschiedenis

Special

1648Door de reformatie verliest huize Moerenburg haar functie als pastorie en koopt familie De Saint Amant het op. Zij verfraaien het in slechte staat verkerende huis en leggen een formele Franse tuin aan.

1750Het in verval geraakte Huize Moerenburg wordt gesloopt. Al het bruikbare materiaal wordt verkocht, met het onbruikbare afval wordt de gracht gedempt.

1874 - 1954Ongezuiverd afvalwater zorgt vooral in Oisterwijk en Berkel Enschot voor problemen. Als gevolg daarvan raakt Tilburg verwikkeld in een langdurig juridische affaire. Roosters, zinkputten en vloei- velden overstromen. De toenemende industrialisatie en bevolkingsgroei leveren steeds meer afvalwater op. En met de stroming van hoog naar laag levert dat vooral in Oisterwijk problemen op.

1915Tilburg moet vanaf 1915 schadevergoedingen be- talen aan Oisterwijk voor het vieze water in hun dorp.

1927Als gevolg van de hoge schadevergoeding wordt er aan het begin van de vorige eeuw gestart met de bouw van rioolwaterzuiveringsinstallatie Moerenburg. Er wordt een proefopstelling in gebruik genomen om het water van de Tilburgse textielindustrie te zuiveren.

Tilburgs Franse tuinMoerenburg bestaat uit moerassig dal en wordt omringd door riviertjes. Er werden vondsten gedaan die teruggaan naar de bronstijd en het is dit jaar heringericht opgeleverd zodat planten, dieren en mensen optimaal kunnen genieten. De geschiedenis van het mooie landschapspark Moerenburgin een notendop.

> DE T > 17

geworden om te recreëren: wandelen, fietsen, sporten. Daarnaast kenmerkt het gebied zich door inheemse flora en fauna die in sommige gevallen zeldzaam zijn voor Nederland.

1937Tien jaar na de bouw van de rioolwaterzuiverings-installatie is de definitieve installatie aan de Hoevensekanaaldijk gereed. Het is hiermee de eerste moderne waterzuiveringsinstallatie in Nederland.

2002Industrieel Rijksmonument Moerenburg verschijnt op een postzegel.

2005Waterschap De Dommel en de Gemeente Tilburg werken samen om de oorspronkelijke rioolzuivering een nieuwe functie te geven. Bij de graafwerkzaam- heden die hiermee gepaard gaan worden restanten van Huize Moerenburg gevonden.

2012Herinrichting van de Landschapspark Moerenburg is afgerond. Cultuur en (industriële) historie is in ere hersteld en het is een uitstekende plek

Moerenburg

18 < DE T <

Net na de ochtenddauw spreken we af met Will van Sprang, vrijwilliger bij de Werkgroep Behoud Moerenburg. Met hem willen we de birds and bees van Moerenburg ontdekken.

Moerenburg heeft veel te verduren gehad met de komst van de rioolzuiveringsinstallatie, enkele huizen, de personeelsruimte van de AaBe-fabriek en andere natuuronvriendelijke bouwwerken. Maar sinds de herinrichting herstelt het zich in no time. Dierenvolken zijn terug en stekjes steken de kop weer boven het zand. Will en de andere vrijwilligers helpen de natuur hierbij een handje door bijvoorbeeld nestkasten te plaatse. En nu er weer verschillende ooievaars zijn gespot wil de werkgroep van Will een ooievaarsnest bouwen. Konijntjes hebben hun plek weer gevonden in Moerenburg en daardoor is er ook weer een vossenfamilie genesteld in het gebied. “We versterken de natuur en proberen de cultuurhistori-sche waarde van het gebied te behouden”, legt Will hierover uit.

Uniek in NederlandBij de herinrichting van Moerenburg is duidelijk rekening gehouden met het boosten van de natuur. Diverse delen van het drassige terrein ontwikkelen zich tot droog bloemrijk grasland dat insecten en

vogels aantrekt, andere delen zoals de slotgracht bij Huize Moerenburg zijn voorzien van flauwe oevers waardoor diverse water- en oeverplanten de kans krijgen zich te vestigen. Van de bijna 1200 planten- en diersoorten die je in Moerburg vindt, zijn er verschillende uniek voor Noord-Brabant of zelfs voor Nederland. “Laatst vonden we sporen van Duits viltkruid, deze bloem wordt met uitsterven bedreigt en het is dus erg bijzonder als deze in Moerenburg weer voorkomt”, vertelt Will.

VlindertuinDe bossen rond de Leij en Voorste Stroom zijn ecologisch zeer waardevol met bloemsoorten als elzenzegge en dotterbloem en broedvogels als de nachtegaal, goudvink, buizerd en verschillende spechtsoorten. Ook vind je hier bijzondere planten als biezekoppen, draadrus en grote pimpernel. De bloemrijke bermen, struwelen en graslanden zijn in trek bij een groot aantal vlinders waarvan er bijna 70 soorten in Moerenburg leven. En in een aantal sloten en poelen komen amfibieën voor als de kleine watersalamander en de bruine en groene kikker. Als echte stadse herken je deze namen misschien niet direct en dat hoeft ook niet. Laat je ter plekke verrassen door de veelzijdigheid van de natuur en achteraf googelen wat je hebt gezien kan altijd nog.

let me tell you ‘bout the birds and the bees

MoerenburgSpecial

Will van Sprang is al sinds de start van Werkgroep Behoud Moerenburg actief in het gebied. De werkgroep bestaat uit meer dan vijftig man en is verdeeld in verschillende groepen die ervoor zorgen dat het gebied goed wordt bijgehouden.

Werkgroep Behoud Moerenburg