Onder vrijwel ideale omstandigheden - zo'n beetje tegen de regen

aan - spuit Arnold Timmerman uit Kattendijke (Zld.) een bodemherbi-

cide in zijn winteruien. ,,Door de aanhoudende kou zijn we met alles

véél en véél later dan normaal. Vorig jaar was ik in de tweede week

van april al aan het spuiten tegen valse meeldauw'', vertelt de akker-

bouwer, die dit seizoen een kleine negen hectare winteruien 'vooral

voor de spanning en de uitdaging' teelt.

In hoeverre de winteruien een voorsprong houden op de plant- en

zaaiuien is volgens Timmerman nog moeilijk te zeggen. ,,Door de

afwisseling van vorst en dooi hebben de uien de afgelopen maanden

in ieder geval flink op hun broek gehad. Dat kun je ook wel zien aan

het gewas; echt mooi ziet het er nog niet uit. Bij groeizaam weer trekt

dat echter heel snel bij. Over een paar maanden weten we of het

allemaal de moeite waard is geweest.''

'Winteruien hebben flink op hun broek gehad'

'Vooral Fusarium moeten we hier goed in de gaten houden'

UItgave aPRIL 2013

,,Van alle ziekten en plagen in de uienteelt vind ik Fusarium toch wel de meeste bedreigende én meest ongrijpbare'', zegt Kees Boons, bedrijfsleider van proefbedrijf NAK in Emmeloord. De ziektebestrijding stemt hij daarom voor een belangrijk deel af op deze schimmel.

,,Op deze grond kun je over het algemeen prima uien telen. Maar zó'n

prachtige partij als déze hebben we in jaren niet meer gehad.'' Kees Boons

laat met gepaste trots de fraaie oogst van 2012 zien. De partij - half maart

verkocht voor 12 cent per kilo - schurkt tegen de 90% grof en heeft een

nagenoeg perfecte kleur. Ook de opbrengst zit met 90 tot 95 ton per

hectare ruim boven het meerjarig gemiddelde. ,,Tja, hier kun je eigenlijk

alleen maar tevreden over zijn'', zegt hij met een knots van een ui in z'n

hand, ,,als we dit jaar weer zo'n partij krijgen dan teken ik daar meteen voor.''

'vitaal gewas, late oogst', lees verder op pagina 3.

Onkruidbestrijding en gewasveiligheid zijn twee lastige 'tegenpolen' in de uienteelt. De kunst is om een juiste balans in de mix van na-opkomstmiddelen vinden.

Soms, zoals in 2012, is het onkruid “zacht” en makkelijk te bestrij-

den. Maar ook het gewas is dan erg gevoelig. Een té scherpe

contact-mix op het verkeerde moment kan dan veel schade doen.

In droge, warme voorjaren is het onkruid juist snel afgehard.

De bodemherbiciden werken dan ook minder. De kracht moet

dan vooral uit de contactmiddelen komen. Zo moesten in 2011

alle zeilen worden bijgezet om afgehard onkruid, vooral mel-

ganzenvoet, te bestrijden. Kortom, de onkruidbestrijding drijft

nooit op routine!

'totril: de betrouwbare partner in de mix', lees verder op pagina 3.

Onkruidbestrijding in uien

drijft nooit op routine!

UIEN KOERIER

'Weinig kwaliteitsproblemen door net iets groener rooien'

Om alle oogstwerkzaamheden rond te kunnen krijgen, hanteert akkerbouwer Kees Vrolijk in Fijnaart (N-Br.) een strak rooischema. ,,De uien willen we vóór de aardappelen eruit hebben en dat betekent dat we uiterlijk 1 september móeten beginnen met de uienoogst.'' Het afgelopen jaar gingen de uien daardoor tamelijk groen de box in. ,,Misschien hebben we hierdoor een paar procenten aan opbrengst laten liggen, maar de kwaliteit was daarentegen prima.''

Kees Vrolijk vertelt in een notendop hoe zijn uien het afgelopen seizoen zijn

binnengekomen. Jaarlijks teelt de akkerbouwer zo'n 30 hectare zaaiuien die

hij - opmerkelijk - ook al heel vlot na de oogst weer verkoopt. ,,In oktober wil

ik de opslagruimte weer vrij hebben voor de knolselderij. De uien liggen dus

maar een paar weken in de schuur en dan gaan ze er alweer uit.''

Voor de afzet heeft hij al jaren vaste afspraken met zijn afnemer waarbij een

deel vast, een deel vrij en een deel op participatie wordt verkocht. Volgens

Vrolijk heeft de vroege verkoop de laatste jaren telkens vrij goed uitgepakt.

Afgelopen herfst verkocht hij zijn uien voor 12,75 cent per kilo. ,,Een prima

prijs als je de rest van het seizoen ernaast legt.''

'Fusarium blijft een raadsel', lees verder op pagina 2.

Blijf op de hoogte van de actuele zaken.

volg ons op twitter of Facebook: BayercropNL

Kees Boons

Kees vrolijk

2 Uien Koerier

Vervolg voorpagina

'Fusarium blijft een raadsel'

Kees vrolijk heeft samen met zijn vrouw en ouders een akkerbouwbedrijf (vOF) in Fijnaart. In het bouwplan - totaal 300

hectare - is jaarlijks zo'n 30 hectare ingeruimd voor zaauien.

Fandango: Uiteraard!Toelating & werkingFandango is toegelaten in alle uien tegen bladvlekkenziekte (Botryotinia squamosa), valse

meeldauw (Peronospora destructor) en heeft daarnaast een goede werking tegen Stemphylium

die beter is dan die van de huidige standaarden. Tegen Fusarium, witrot en pinkroot heeft

Fandango op proefpercelen met een aanzienlijke aantasting een zeer interessante nevenwer-

king laten zien van 20 tot 30%. In proeven heeft Fandango ook mooie resultaten laten zien

tegen koprot. Op dit punt is echter verder onderzoek nodig.

ToepassingstijdstipFandango dient te worden toegepast in een preventief behandelingsschema. In verband met

de kans op gewasreactie moet de eerste behandeling met Fandango plaatsvinden nadat

bolvorming zichtbaar is geworden. Dit is doorgaans vanaf de derde bespuiting.

Volgende behandelingen uitvoeren met een interval van 5-10 dagen. De lengte van het inter-

val en de dosering zijn afhankelijk van de ziektedruk en de weersomstandigheden.

Middel afwisselenMet het oog op resistentiemanagement mogen er maximaal 4 behandelingen per seizoen

worden uitgevoerd. Daarbij geldt dat Fandango na 3 opeenvolgende behandelingen moet

worden afgewisseld met een middel met een ander werkingsmechanisme. De onderzoeks-

ervaring van de laatste jaren leert dat Fandango optimaal rendeert wanneer het steeds in

afwisseling met andere middelen wordt ingezet (zie ook schema achterzijde).

AdviesdoseringDe adviesdosering voor Fandango is 1,25 l/ha. Menging met mancozeb om de werking

tegen valse meeldauw te versterken, is niet nodig. Indien mancozeb wordt toegevoegd als

bijvoorbeeld bladvoeding, dan mag de dosering van Fandango worden verlaagd: Fandango

1 l/ha + mancozeb 2 kg/ha. Let op: er gelden beperkingen voor het aantal toepassingen van

mancozeb. Pas Fandango eventueel solo toe.

Greening-effectFandango heeft een sterk “greening-effect” (beter dan de huidige standaarden). Hierdoor

blijven uien langer gezond (zie foto rechts). Dit komt de opbrengst ten goede en geeft minder

verwering en een betere huidkwaliteit.

een beginnende Stemphylium-aantasting (midden foto) is te

herkennen aan een ovale, witgele vlek met bruinachtig centrum.

Bladvlekkenziekte veroorzaakt kleine geelwit ingezonken vlekjes

over het hele blad.

een kenmerkend beeld van valse meeldauw: lichtgroene tot gele

vlekken op het blad met daarop donkere puntjes (zwartschimmels).

Fandango heeft een sterk “greening-effect” waardoor de uien

langer gezond blijven.

Qua ziekten en plagen was 2012 niet echt een moeilijk jaar, zo blikt Kees Vrolijk terug op vorig seizoen.

,,Bladvlekkenziekten, valse meeldauw en Stemphylium zijn met het huidige middelenpakket goed beheersbaar.

We hebben ruim voldoende middelen voorhanden die ook nog eens in meerdere schema's met elkaar zijn af te

wisselen. Met die drie ziekten hoeft dus eigenlijk niets meer fout te gaan'', zo stelt hij.

Een ziekte die wél behoorlijk ongrijpbaar blijft is Fusarium. Vrolijk vertelt dat hij vorig jaar twee uienpercelen

naast elkaar had liggen, op dezelfde grondsoort en met dezelfde voorgeschiedenis. Beide percelen zijn ook nog

eens precies hetzelfde behandeld en toch had het ene perceel duidelijk meer last van Fusarium dan het andere.

,,De enige verklaring die ik kan vinden is dat er verschillende rassen op beide percelen hebben gestaan. Dat zou

misschien mee kunnen spelen bij de mate van aantasting. Dat neemt echter niet weg dat Fusarium toch vooral

een raadsel blijft. Je weet nooit wanneer, waar en hoe de ziekte zich ontwikkelt.''

Fandango vaste waarde in spuitschemaDe spuitstrategie in de uien bepaalt Vrolijk samen met zijn vaste DLV-adviseur Anton van de Velde. Daarnaast

werkt de akkerbouwer met het Agrovision-adviesprogramma voor bladvlekkenziekten en valse meeldauw. Alle

benodigde middelen worden geleverd door Mol Agrocom.

De afgelopen twee seizoen was Fandango een vaste waarde in het spuitschema. Behalve voor zijn goede wer-

king tegen bladvlekkenziekten, valse meeldauw en Stemphylium, zet Vrolijk het middel ook bewust in voor z'n

greening-effect. ,,Hoewel het langer groen blijven van het gewas de laatste paar jaren wat minder uit de verf is

gekomen vanwege het groeizame nazomerweer, weet ik ook dat het in droge zomers héél belangrijk kan zijn.

In 2007 heb ik proeven gezien waarbij het inzetten van Fandango een wereld van verschil uitmaakte. Percelen

zonder Fandango kwamen na een lange periode van droogte amper meer op gang, terwijl de percelen mét

Fandango zich nauwelijk hoefden te herstellen en gelijk weer doorgroeiden. In zo'n jaar ben je maar al te blij

dat je Fandango hebt gebruikt.''

Bijzonderheden

• Omdat Fandango een EC formulering is, is toevoeging van hulpstoffen vaak

niet nodig. Bij scherp weer wordt toevoeging van hulpstoffen zelfs ontraden

• Fandango is mengbaar met pyrethroïden (tegen trips, b.v. Decis) en bladmeststof-

fen (zoals Human 15 en Toptrace)

• Fandango - al dan niet met mancozeb - niet mengen met twee of meer overige mid-

delen (hulpstoffen, insecticiden, herbiciden, etc.). Niet mengen met tepraloxydim.

• Voorkom overlappingen en spuit onder kritische omstandigheden bij voorkeur

’s avonds

• Er geldt een veiligheidstermijn van 2 weken voor uien.

Koprot dringt meestal via de hals naar binnen.

aanvankelijk kan de top van de bol ingedrukt worden

zonder uitwendige symptomen. Pas later wordt aan de

buitenkant een grijze sporenmat zichtbaar.

In proeven heeft Fandango mooie resultaten

laten zien tegen koprot.

Werkingstabel totril+++ = 90 - 100% werking + = 60 - 80% werking ++ = 80 - 90% werking - = < 60% werkingOnkruid (NL) werking 0,15-0,5 l/haaardappel (zaailingen) ++akkerviooltje +Boterbloemsoorten +Brandnetel kleine +Doornappel ++Dovenetel paarse ++Driedelig tandzaad ++Driekleurig viooltje +Duivekervel gewone ++ereprijssoorten ++ganzenvoetsoorten ++gele ganzebloem +Hennepnetel gewone ++Herderstasje ++Herik ++Hoenderbeet ++Holzaad +Hondsdraf +Hondspeterselie +Kamillesoorten ++Klaproos gewone ++Klaversoorten +Kleefkruid ++Knopherik ++Knopkruid ++Koolzaad +Kruiskruid klein ++Leeuweklauw akker ++Leeuwetand herst- ++Meldesoorten ++Melkdistelsoorten ++Muur vogel- ++Perzikkruid ++Postelein +Sofiekruid +Spurrie gewone +varkensgras +vergeet-mij-nietje akker- +++Weegbree +Wikkesoorten ++Witte krodde +Zwaluwtong ++Zwarte nachtschade ++

3 Uien Koerier

Dát de uienteelt het afgelopen seizoen zo goed heeft uitgepakt komt volgens Boons vooral door de uitstekende gezondheid van het gewas,

met name op het einde van het seizoen. ,,Normaal zijn de uien rond half september al voor een flink stuk afgestorven. Maar het afgelopen

jaar stonden ze nog zo mooi en vitaal dat we de oogst nog maar even hebben uitgesteld. Uiteindelijk hebben we de uien op negen oktober

onder goede omstandigheden kunnen rooien, Het paste dus allemaal perfect'', zo blikt hij terug. Hoewel de factor weer - en zeker ook wat

geluk - belangrijk zijn geweest voor de mooie oogst, heeft volgens Boons ook het gebruik van Fandango hieraan bijgedragen. De afgelopen

zomer paste hij het middel drie keer toe: op 5 juli, op 16 juli en op 1 augustus; allemaal in combinatie met Tridex (mancozeb) en een hechter.

,,Van Fandango is bekend dat het naast een goede werking tegen bladvlekkenziekte, valse meeldauw en Stemphylium ook een greening-

effect heeft waardoor de uien langer gezond blijven. Van dat greening-effect hebben onze uien behoorlijk wat profijt gehad'', zo durft de

bedrijfsleider wel te stellen.

Nevenwerking op FusariumEen ander punt dat Boons graag aan wil stippen is de nevenwerking van Fandango op Fusarium. ,,Van alle ziekten in uien vind ik

Fusarium de meest bedreigende en meest ongrijpbare. Daar komt bij dat de grond in dit gebied er redelijk gevoelig voor is. We pro-

beren er daarom alles aan te doen om Fusarium uit het perceel te houden'', zo benadrukt hij het gevaar van de schimmel. Een

maatregel die het bedrijf al enkele jaren toepast is het losschoffelen van dichtgeslagen grond in het voorjaar, zodat er (weer) vol-

doende lucht bij de wortels kan. ,,Hiermee proberen we vroege plantuitval door Fusarium te voorkomen.'' Hoe effectief deze maatre-

gel is, durft Boons niet te zeggen. Feit is echter wél dat hij het afgelopen seizoen vrijwel geen Fusarium in het veld heeft gevonden.

Om de schimmel ook later in het seizoen onder de duim te houden maakt hij bewust gebruik van de nevenwerking van Fandango. De eerste

bespuiting wordt uitgevoerd bij het begin van de bolling. Hierdoor krijgt de schimmel zo min mogelijk kans om zich aan de voet van de ui te

hechten. Daarna volgen er - afhankelijk van weer en schimmelontwikkeling - nog twee bespuitingen. In hoeverre Fandango bijdraagt aan het

terugdringen van Fusarium is volgens Boons moeilijk aan te geven. ,,Maar wat ik wél weet is dat we de afgelopen twee jaar minder last heb-

ben gehad van Fusarium dan daarvoor. Komend seizoen is Fandngo daarom zéker weer een vaste partner in ons spuitschema'', zo besluit hij.

Vervolg voorpagina

Vitaal gewas, late oogst

Vervolg voorpagina

Totril: de betrouwbare partner in elke na-opkomst mixAl jarenlang wordt Totril effectief ingezet tegen alles wat de bodemmiddelen over gelaten hebben.

• Al naar gelang de situatie kan de dosering flexibel worden aangepast, van 0,15 tot 0,5 l/ha per

bespuiting.

• Juist tegen afgehard onkruid zoals melganzenvoet, het onkruid dat het makkelijkste overblijft in de

moeilijke jaren, is Totril het meest effectieve contactmiddel gebleken.

• Totril kan met alle beschikbare middelen veilig worden ingezet. Uiteraard moet de mix zorgvuldig

op de situatie worden afgestemd. Maar juist dan is de flexibiliteit van Totril een belangrijk voordeel.

Door zijn goede gewasveiligheid kan Totril ook worden toegevoegd aan middelen, die voor de uien

wat kritischer kunnen zijn. Ervaring telt!

In de demoproef op PPO-Lelystad in 2011 werd de goede werking van Totril tegen ganzevoeten nog

eens bevestigd. In onbehandeld was een mix van afgeharde melganzenvoet en stippelganzenvoet

aanwezig. De schema’s met Totril vanaf stadium 1e pijpje, gekoppeld aan Boxer® of Lentagran®,

gaven de beste resultaten.

Kortom, totril is de beste partner in elke na-opkomst mix:

• Optimale gewasveiligheid

• Breed werkingspectrum op een groot aantal onkruiden (zie werkingstabel)

• Extra sterkte tegen melganzenvoet en overige ganzevoeten.

• Hogere doseringen (tot 0,5 l/ha) mogelijk indien het erop aan komt.

Kees Boons is bedrijfsleider bij het proefbedrijf van de NaK in emmeloord. Op een totale

oppervlakte van 100 hectare teelt het bedrijf jaarlijks zo'n 16 hectare zaaiuien.

!

Advies Totril:

Lentagran® is een handelsmerk van Belchim Crop Protection. Boxer® is een handelsmerk van Syngenta.

De complete werkingstabel op

uw smartphone of tablet?

Download onze BCS-Herbiciden App!

Advies Fandango in uienToepassingstijdstipFandango dient te worden toegepast in een preventief behandelingsschema. In verband met de

kans op gewasreactie moet de eerste behandeling met Fandango plaatsvinden nadat bolvor-

ming zichtbaar is geworden. Dit is doorgaans vanaf de derde bespuiting.

Volgende behandelingen uitvoeren met een interval van 5-10 dagen. De lengte van het interval

en de dosering zijn afhankelijk van de ziektedruk en de weersomstandigheden.

Middel afwisselenMet het oog op resistentie-management mogen er maximaal 4 behandelingen per seizoen wor-

den uitgevoerd. Daarbij geldt dat Fandango na 3 opeenvolgende behandelingen moet worden

afgewisseld met een middel met een ander werkingsmechanisme. De onderzoekservaring van

de laatste jaren leert dat Fandango optimaal rendeert wanneer het steeds in afwisseling met

andere middelen wordt ingezet.

AdviesdoseringDe adviesdosering voor is Fandango 1,25 l/ha. Menging met mancozeb om de werking tegen

valse meeldauw te versterken, is niet nodig. Toevoeging van mancozeb als bladvoeding is

natuurlijk wel mogelijk. Let echter op de beperkingen in het aantal toepassingen van mancozeb.

4 Uien Koerier

COLOFONConcept en realisatie:l Bayer CropScience SA-NV

vormgeving en opmaak:l Claudia Roorda

Fotografie:l Bayer CropScience SA-NV

Drukwerk:l Productiemannen B.V.

Dit is een uitgave van:Bayer CropScience Sa-Nvenergieweg 1P.O. Box 231NL-3640 ae Mijdrecht

Onze gebruiksadviezen, zowel mondeling als schriftelijk verstrekt, berusten op uitgebreide proefnemingen. Wij adviseren naar beste weten volgens kennis van zaken van dit ogen-blik, echter zonder daarvoor aansprakelijkheid op ons te nemen, omdat opslag/bewaring en toepassing zich aan onze controle onttrekken. Beschrijvingen van een product, resp. gegevens over de eigenschappen daarvan betekenen niet, dat verantwoordelijkheid wordt gedra-gen bij eventuele schade. Gebruik gewasbe- schermingsmiddelen veilig. Lees vóór gebruik eerst het etiket en de productinformatie.

!

Shirlan® is een geregistreerd handelsmerk van Syngenta Crop Protection. allure® is een geregistreerd handelsmerk van BaSF

Naam: Peter Versluis

Bedrijf: Bayer Cropscience

Functie: Technisch specialist bloembollen en uien

Zo ziet mijn werkdag eruit...,,In het voorjaar zijn we vooral buiten bezig. De proefvelden zaaien, spuiten en onderhouden. De belangrijkste taak is het correct uitvoeren van het spuiten van de verschillende objecten binnen de proef. Dit vergt de nodige precisie, omdat er met veel verschillende middelen wordt gewerkt. Gedurende de proef beoordelen we de velden op phytotox en op eventuele (uitbreiding van) ziektes. In deze tijd maak ik ’s ochtends de middelen aan en ga dan op pad om de proeven te spuiten. De uienproeven liggen voor mij in Flevoland, maar voor de bollenproeven moet ik naar Noord-Holland of naar het oosten van het land.''

Het mooiste van mijn vak...,,De combinatie van het werken met de gewassen en gewasbeschermingsmiddelen in de praktijk en dit samen te doen met de proefveldhouders en collega's. Verder de diversiteit van de werkzaamheden. Voordat een proef wordt aangelegd is er veel overleg geweest.''

Dit houdt me het meest bezig...,,Vanuit mijn eigen ervaring, op ons akkerbouwbedrijf, heb ik veel te maken gehad met grondgebonden ziektes. Deze zijn lastig te bestrijden. Vaak ontstaan hierdoor veel kwalitatieve problemen en daarmee de nodige opbrengstderving. Ik hoop dat we daar in de nabije toekomst een oplossing voor kunnen vinden.''

Over vijf jaar ben ik...,,...nog steeds werkzaam bij Bayer Cropscience. Eerst wil ik in deze functie nog meer ervaring opdoen en misschien zijn er dan nog mogelijkheden om deze kennis te delen als adviseur.''

Mens & Werk

Voordelen nieuwe verpakkingslijn

Handzaam

Herkenbaarheid

Duurzaam

Gebruiksgemak

Maatverdeling

Verpakkingen vanaf dit seizoen gebruiksvriendelijker!Bayer CropScience introduceert dit seizoen een nieuwe verpakkingslijn, onder de naam Smartline. De verpakkingen uit deze lijn zijn gebruiksvriendelijker voor

gebruik in de praktijk. De verpakkingen hebben een duidelijkere maatverdeling en de ‘seals’, de aluminium afdichtingen onder de schroefdop zijn bij bijna alle

producten verdwenen (met uitzondering van Finale, Basta en Mesurol SC waar het vanwege de formulering niet mogelijk is een verpakking uit te leveren zonder

seal). In plaats van de seals krijgen schroefdoppen voortaan een verzegeling aan de buitenzijde, waardoor direct duidelijk wordt of de verpakking eerder is geopend.