DE VOLKSKRANT MAANDAG 14 SEPTEMBER 2015 23

liiii~ i~ iiiiiii ï,

I-

'Het Ls romantisch, het boerenwerk zegt Roald van Noort (r). 'Je ziet de koeien lopen, je ruikt het gras. Prachtig. Maar het is natuurlijk ook gewoon business:

Twee keer per week op de kunstkoe Spermahandelaar mag je CRV eigenlijk niet noemen— ze doen meer, zegt topman Roald van Noort- toch levert de fokker elk jaar tien miljoen netjes stierenzaad aan ruim 50 duizend klanten. Door Jarl van der Ploeg Foto's Raymond Rutting

H etgaataisvoigt: een enorme, bonkige en voor-al hitsige Stier mag twee keer per week 'naar voren'. Want daar, in het stie-

renvangstation, staat ze: de naamlo-ze, maar teer beminde kunstkoe. Ze heeft enkel een koeienvacht en een verwarmde kunstschede, maar voor Stig, Rocky, Bombay of G-Force is dat meer dan genoeg. Verwachtingsvol 'springen' ze, waarna achter die kunstschede het werk van CRVbe-gunt, een van de grootste rundveefok-kers ter wereld.

'Het is romantisch, het boeren-werk', zegt topman Roald van Noort van CRV .'Je ziet de koeien lopen, je ruikt het gras. Prachtig. Maar het is natuurlijk ook gewoon business. Uit-eindelijk willen boeren zo veel moge-lijk melkverkopen of een zo'n goed mogelijke kaas maken. Wij kunnen helpen in die ambitie, met het sperma van onze stieren.'

Vlak achter de kunstkoe gaat daarom een ingenieus laboratorium schuil waar het stierensperma wordt opgevangen door een laborant die di-rect controleert of er genoeg bewe-ging in zit, geen afwijkingen of bacte-riën, waarna hij het mengt met een vloeistof, en verspreidt over zo'n vijf-honderd netjes die getrapt worden afgekoeld naar min 180 graden Cel-sius; klaar voor de verkoop.

CRV- wat de drie letters betekenen, weet eigenlijk niemand meer. Ze zijn het gevolg van vele fusies, maar te-genwoordig worden ze vooral uitge-legd als Coöperatieve RundveeVerbe-tering. En ja, dat zou je ook een sper-mahandelaar kunnen noemen, zegt

Van Nooit, maar daar doe je zijn be-drijf eigenlijk tekort mee. CRV levert immers ook aanverwante zaken zoals inseminatie, managementdiensten en vruchtbaarheidsmonitoring.

Ook houdt de moedermaatschappij van CRV het Nederlands rundveestam-boek bij, een bezigheid waar het be-drijf in 1874 uit is ontstaan. 'Erwas toen enorm veel vraag naar Neder-landse koeien in vooral Noord-Ame-rika', zegt Van Nooit. 'Maar die konden alleen de oceaan over als ze een export-certificaat hadden gebaseerd op een stamboek. Daar is het begonnen.'

Maar daar is het niet opgehouden, getuige het huidige succes. In Neder-land is de coöperatie onbetwist marktleider, met een aandeel van zo'n 70 procent en ook wereldwijd be-hoort het tot de top-3 fokkers, met meer dan vijftigduizend klanten in vijftig landen. Wat het bedrijf vorige eeuw ook hielp, was het definitieve failliet van de stierenboer- een insti-tuut dat vroeger gemeengoed was in vrijwel elk plattelandsdorp. De boer met de beste stier uit de omgeving ging langs bij andere boerderijen om daar koeien te dekken in ruil voor wat guldens. Maar koeien bleken niet be-paald immuun voor SOA's, wat de noodzaak voor een alternatief deed groeien. Dat bleek kunstmatige inse-minatie, een tak van sport waaraan bij CRV inmiddels ruim tweeduizend mensen werken, van managers tot statistici, dierenartsen, boeren, biolo-gen, computerprogrammeurs, inse-minatoren, technici, noem maar op. Dat is nodig, want het is pure weten-schap, zegt Van Nooit.

Zo is van alle tweeduizend stieren die vanwege het ziekterisico ver-spreid staan over meerdere continen-ten -vrijwel alles bekend. En dan

Profiel

.tCRV Arnhem 1874

2.000 : l72 miljoen euro

~L' Het is echt zo: L. beste sperma komt nu eenmaal uit Nederland vooral van hun sperma. Van de melk-robotgeschiktheid van hun toekom-stige dochters tot hun geboortege-mak, levensduur, vruchtbaarheid, ka-rakter, beengebruik, uierlengte, ldauwgezondheid, percentage vet in de melk, de hoeveelheid eiwitten, de speenlengte - alle dna-eigenschap-pen van elk 'rietje', van elke stier dus, zijn gevangen in ellenlange tabellen met cijfers tot ver achter de komma.

'Wij hebben miljoenen en miljoe-nen gegevens in onze systemen zitten waardoor wij met 99 procent zeker-heid kunnen zeggen hoe goed de

melk van een stierendochter zal zijn, of hoe zo'n koe zich zal gedragen in een melkrobot', zegt Van Nooit.

De data komt tot stand doorjaren-lange melkanalyses van alle tiendui-zenden dochters van alle stieren in dienst van CRV gecombineerd met dna-onderzoek. Wil een boer kalfjes die meer melk produceren dan zijn huidige veestapel, dan kan hij in de tabellen precies zien welk rietje hij het best kan aanschaffen. En als hij kaas of yoghurt maakt, heeft hij een rietje nodig dat garant staat voor net wat meer eiwitten en vetten.

Zo scoort het sperma van fokstier Blitz (10 euro per rietje) het beste op liters melk, maar is het percentage eiwit in die melk weer beduidend hoger bij de nakomelingen van Stel-lando (26 euro per rietje). Zijn zwak-kere punt is echter de uiergezond-heid van zijn dochters, iets waar Ri-verboy (28 euro) juist in grossiert. Van 5 euro per rietje tot 55: alles is beschik-baar.

Het 'oogsten' gaat vrij gemakkelijk bij een stier. Zo beklom de meest le-gendarische vader uit de Neder-landse stierengeschiedenis, Sunny Boy, zijn kunstkoe zo'n vijf keer per week. Een drift die hem uiteindelijk het toenmalige wereldrecord zaad-lozingen opleverde en ervoor zorgde dat hij zijn gewicht in goud waard was. Of eigenlijk in brons, getuige het levensgrote bronzen beeld van Sunny Boy voor het hoofdkantoor van CRV in Arnhem.

Sunny Boy is in 1997 overleden, maar volgens Van Nooit is er allang een nieuwe ster aan het firmament: Atlantic, de huidige Dzjengis Khan onder de fokstieren. Een zes jaar oude zwartbonter die niet alleen uitblinkt vanwege zijn extreem hoogwaardige

sperma, maar ookvanwege zijn bo-vengemiddelde liefde voor zijn plas-tic partner. Hij produceert sinds zijn tweede levensjaar tot wel 10 duizend netjes per maand. Niet elk schot is raak, maar de half miljoen nakome-lingen komen zo langzamerhand in beeld.

Dat het bovenal een commerciële tak van sport is, blijkt ook uit het CRV-blad Stierenaunbod augustus 2015, dat leest als een reclamefolder. Zo was het sperma van successtierAtlantic afge-lopen maand in de bonus, net als dat van de roodbonte Fun P('persistentie, efficiëntie én hoornloosheid'), de Amerikaan Peak jerod Abel ('mister compleet') en de zwart-bonte Bernini ('de foutloze allrounder').

De fokker van Bernini legt op de-zelfde pagina uit waarom de stam-boom van zijn stier de beste is ('De oma van Bernini, Bea 36, was een heel opvallende koe in onze veestapel. In haar derde lactatie produceerde ze ruim 10 duizend kilo melk met 4,98% vet en maar liefst 3,92% eiwit, ze was opgenomen met 87 punten en le-verde elk half jaar een kalf ...)

Om maar aan te geven: met liefde heeft het weinig te maken hier- CRV is een spermafabriek. Er gaan jaarlijks tien miljoen netjes de deur uit, vol toekomstige zwart-witte Holsteins, Fleckviehs, Piemontese vleeskoeien of meer tropische rassen als de Blonde d'Aquitaine en de Braziliaanse zeboe.

'De Nederlandse boeren mogen trots zijn op hun coöperatie', zegt Van Nooit. 'Nederland drukt via deze CRV-netjes een enorm stempel op dein-ternationale rundveehouderij. Dat is iets waarde hele natie van kan profi-teren. Het is namelijk echt zo: het beste sperma komt nu eenmaal uit Nederland.'