Tvvl cursussen 2015 2016

Cursusgids 2015 - 2016

Inhoudsopgave

Voorwoord 3

OntwerpenLuchtbehandelingstechniek 6Sanitaire Technieken 8Luchtbehandeling Speciale Ruimten 10Geluid in Technische Installaties 12Duurzaamheid in de Gebouwde Omgeving 14Commissioning 16Installatie Project Management 18Projectmatig ontwerpen van klimaatinstallaties 20Meet- en Regelsystemen voor klimaatsystemen 22

Integraal samenwerkenWerktuigkunde voor Elektrotechnici 24Elektrotechniek voor Werktuigkundigen 26Bouwkunde voor Installatietechnici 28Kennismaken met een BIM 30

WorkshopsTechnische en Medische gassen (ASVI) 33Zwembaden (ASVI) / Waterbehandeling 34Stoominstallaties (ASVI) 35Investeren in Energie-efficiëntie 36

Cursussen in Ontwikkeling 37

AlgemeenCursusprijzen leden / niet-leden 38Elektronische Leeromgeving 40Maatwerkcursussen / Docenttrainingen / Kwaliteitsborging 41Stichting Post Hoger Beroeps Onderwijs Nederland 42TVVL 43TVVL-cursussecretariaat 44Voorwaarden cursussen en workshops 45 Cursusagenda 47

2 TVVL Cursusseizoen 2015 - 2016

TVVL Cursusseizoen 2015 - 2016 3

Voorwoord

2013 was het jaar waarin de gemiddelde faalkosten in de bouw uitkwamen op 6,5% en bij installateurs zelfs op 8,8%. Ruim de helft van deze faalkosten wordt toegekend aan fouten in het ontwerp. In 2013 daalde het bouwvolume flink en veel aan de bouw gerelateerde bedrijven zouden blij zijn met een winstmarge van 6,5%. Vergeleken met andere sectoren zijn dit hoge percentages.

Maar is de bouw nu echt zo slecht? Nee, beslist niet. Wat de bouw interessant maakt is dat elk gebouw anders is, als het ware een prototype. Dat geldt ook voor de installatie en de gebruiker. Voor ieder gebouw, zowel nieuw als

bestaand, is het een uitdaging om deze drie componenten op de juiste wijze bij elkaar te brengen. Deze uitdaging maakt de bouw tot een kennisintensieve markt. Door een juiste combinatie van de drie componenten is succes gegarandeerd.

De kennis van een gebouw en installatie is allang niet meer exclusief van de aannemer, installateur of adviseur. Sinds de komst van internet kan iedereen met interesse voor deze materie de kennis tot zich nemen. Juist het combineren van de kennis van het gebouw, de installatie en de gebruiker maakt het verschil.

TVVL deelt deze visie en dit is terug te vinden in de pay off: “Platform voor mens en techniek”, en in de opbouw van de cursussen. In de cursus Luchtbehandelingstechniek wordt bijvoorbeeld aandacht besteed aan de luchtbehandeling, en aan het gebouw en het comfort dat de gebruiker zal ervaren. De cursussen van TVVL zijn gericht op het verkrijgen van inzicht en het toepassen van kennis. Dat is wat de cursussen juist zo uniek maakt.

Het Curatorium Cursussen, verantwoordelijk voor het cursusprogramma, heeft de cursusgids voor seizoen 2015-2016 voor u samengesteld. Door het aanbod kritisch te beoordelen en te evalueren blijven de cursussen actueel en worden nieuwe cursussen ontwikkeld die aansluiten bij de behoefte die leeft. Ook dit jaar introduceren we nieuwe opleidingen, zoals Hogere Elektrotechniek (bedrijfsinstallaties) en Gebouwinstallaties voor bouwkundigen.

Deze cursusgids biedt een breed aanbod waarmee bedrijven hun medewerkers kunnen blijven stimuleren om zich verder te ontwikkelen op het gebied van ontwerpen en integraal samenwerken.

Het Curatorium en cursussecretariaat wensen u veel succes bij het stimuleren van uw medewerkers en het vinden van de juiste cursus!

Marc van BommelVoorzitter Curatorium Cursussen


TVVL-Cursusaanbod ONTWERPEN

Luchtbehandelingstechniek

Sanitaire

Technieken

Luchtbehandeling

Speciale Ruimten

Geluid in Technische Installaties

Projectmatig O

ntwerpen

van Klimaatinstallaties

Commissioning

Installatie Project Managem

ent

Duurzaamheid in de Gebouwde Omgeving


Voor wie?Startende of ervaren engineers, ontwerpers of projectleiders werkzaam bij een adviesbureau, installatiebedrijf, leverancier, opdrachtgever of overheid.

Na afloop kun je:• ontwerpberekeningen maken van

luchtbehandelingsinstallaties;• het voorontwerp van een klimaatinstallatie

opstellen en beargumenteren;• het luchtdistributiesysteem en

luchtverdeelplan ontwerpen;• werken met het Mollier h/x-diagram;• componenten van de LB-installatie

specificeren;• de duurzaamheid en exploitatiekosten

beoordelen.

Waarom?Het belang van klimaattechniek in gebouwen neemt sterk toe. De eisen ten aanzien van het comfort, de gezondheid en het energiegebruik liggen steeds hoger. Daarnaast is de techniek voor het beheersen van het binnenklimaat van ge-bouwen sterk in ontwikkeling. De geregistreerde post-hbo cursus Luchtbehandelingstechniek be-handelt de meest actuele en relevante onderwer-pen op het gebied van luchtbehandeling, comfort en klimaattechniek.

CursusinhoudDe cursus is opgebouwd uit 15 lessen:Les 1 GrondbeginselenLes 2 Psychrometrie en het Mollier h/x-diagramLes 3 Warmte- en koudebehoefteLes 4 Luchtbehandelingsystemen en toepassingenLes 5 LuchtkanalenLes 6 LuchtverdelingLes 7 Luchtbehandelingkastcomponenten

Les 8 KoudeproductieLes 9 WarmteproductieLes 10 RegeltechniekLes 11 Hydraulische schakelingenLes 12 Meet- en inregeltechniekLes 13 Inleiding geluid in installatiesLes 14 SysteemkeuzesLes 15 Duurzaamheid en energie-efficiëntie

Cursisten vertellen:“ Een cursus met deskundige docenten, goed aansluitend bij

de praktijk.” “ Ik ben nu in staat om keuzes te beargumenteren en in te

schatten wat de invloed is op de rest van de installatie en het gebouw.”

“ Degelijke en uitgebreide cursus die door discussie met medecursisten levendig wordt.”

Luchtbehandelingstechniek


Algemene Cursusinformatie

Toelatingseisen Een succesvol afgeronde hbo-opleiding of afgeronde mbo-opleiding met enkele jaren relevante werkervaring.

Diploma Na afloop van de cursus neemt TVVL een schriftelijk examen af. Je hebt toegang tot het examen op basis van de verplicht in te leveren en voldoende beoordeelde werkopdrachten. Bij een voldoende resultaat ontvang je het PHBO-diploma. De cursus is een door SPHBO geregistreerde post-hbo opleiding.

Uitgereikt - Uitvoerig geïllustreerde syllabus bestaande uit 15 lessen, inclusief cursusmateriaal cursusmappen. - Projectmap “De Rode Draad”. - ISSO/TVVL Handboek Installatietechniek. - Kleintje Binnenklimaat.

Waar Zalencentrum Amershof in Amersfoort.

Duur cursus - 15 lesdagen inclusief 1 practicumdag. - Lesdagen: eenmaal per twee weken op donderdag (A en C) of vrijdag (B en D). - Lestijden: Groep A en C van 14.00 tot 21.15 uur. Groep B en D van 09.00 tot 16.30 uur.

Startdata Groep A: 1 oktober 2015 Groep B: 2 oktober 2015 Groep C: 8 oktober 2015 Groep D: 9 oktober 2015

Cursusprijzen Leden € 3.980,00 Examen € 105,00 Niet-leden € 4.585,00 Examen € 105,00 Prijzen zijn inclusief lesmateriaal, lunch en koffie/thee en exclusief 21% BTW.

Studiegids Een studiegids met uitgebreide informatie over de cursus is beschikbaar. Deze kun je aanvragen bij het cursussecretariaat of downloaden via www.tvvl.nl/cursussen.

Inschrijving Inschrijven kan via www.tvvl.nl/cursussen. Het aantal deelnemers per cursus bedraagt maximaal 28 personen. Aanmeldingen worden na beoordeling van de vooropleiding op volgorde van inschrijving verwerkt.

Elektronische TVVL-cursisten krijgen exclusief toegang tot de Elektronische LeeromgevingLeeromgeving (www.tvvl-academy.nl). Binnen deze omgeving worden leermiddelen en werk-

opdrachten aangeboden.

Informatie en Meer informatie en aanmelding via www.tvvl.nl. Of neem contact op met het

aanmelden cursussecretariaat via telefoonnummer 033 434 57 60 of e-mail [email protected].


Cursisten vertellen:“ Zeer nuttige cursus die inzicht geeft in het ontwerp en de

dimensionering van sanitaire installaties.”“ Cursus met praktische invalshoek waardoor je het geleerde

direct in je dagelijkse werkzaamheden kan toepassen.” “ Veel kennis in één cursus en veel kennis in het

docententeam.” “De cursus behandelt alle aspecten van het sanitaire vak.”

Sanitaire Technieken

Voor wie?Startende of ervaren engineers, ontwerpers of pro-jectleiders werkzaam bij een adviesbureau, installatie-bedrijf, leverancier, opdrachtgever of overheid.

Na afloop kun je:• van sanitaire installaties: - de sanitaire toestellen selecteren; - het leidingsysteem en appendages ontwerpen; - de drukverhoging, warmtapwaterbereiding en

circulatiesystemen ontwerpen.• van rioolinstallaties - de vuilwater-, hemelwater- en buitenriolering

specificeren en dimensioneren.• van gasinstallaties: - het bouwbesluit, normen en richtlijnen toepassen; - de gasleiding en -voorzieningen ontwerpen; - de voorzieningen voor opstellings- en stookruim-

tes bepalen.• van brandblusvoorzieningen: - het bouwbesluit, normen en richtlijnen toepassen; - de sprinklerinstallatie dimensioneren; - de brandwerende voorzieningen bepalen.

Waarom?Binnen het dynamisch vakgebied sanitaire installaties in gebouwen worden regelmatig technische inno-vaties geïntroduceerd. Ook vindt een continue aan-scherping plaats van de eisen en wensen ten aanzien van veiligheids-, gezondheids-, comfort-, milieu- en energieaspecten.

CursusopbouwLes 1 Organisatie en integratie (1 lesdag)Les 2 Sanitaire toestellen (1 lesdag)Les 3 Fysica / Theoretische grondslagen (2 lesdagen)Les 4 Leidingwaterinstallaties (3 lesdagen)Les 5 Binnenriolering (3 lesdagen)Les 6 Gasinstallaties (2 lesdagen)Les 7 Brandblusvoorzieningen (3 lesdagen)

Aan Sanitair Verwante Installaties (ASVI)De cursus is inclusief drie eendaagse workshops (buiten examen):- Zwembaden en Waterbehandeling;- Technische en medische gassen;- Stoomtechniek.



Toelatingseisen Minimaal een succesvol afgeronde mbo-opleiding met enkele jaren relevante werkervaring in het vakgebied.

Diploma Na afloop van de cursus neemt TVVL een schriftelijk examen af. Je hebt toegang tot het examen op basis van de verplicht in te leveren en voldoende beoordeelde werkopdrachten. Bij een voldoende resultaat ontvang je het TVVL-diploma.

Uitgereikt - Syllabi voor de lessen 1, 2, 3, 4 en 6 inclusief cursusmappen.cursusmateriaal - Projectmap “De Rode Draad”. - ISSO 55: Leidingwater-installaties. - NTR 3216, Binnenriolering – Richtlijnen voor ontwerp en uitvoering.


Duur cursus - 15 hele lesdagen. - Lesdagen: eenmaal per twee weken op dinsdag van 09.00 tot 16.30 uur.

Startdatum 6 oktober 2015









Luchtbehandeling Speciale Ruimten

Voor wie?Engineers, ontwerpers of projectleiders binnen de installatietechniek werkzaam bij een adviesbureau, installatiebedrijf, leverancier, opdrachtgever of overheid.

Na afloop kun je:• de vereiste klimaat- en comforteisen van diverse

speciale ruimten specificeren;• de benodigde luchtkwaliteit van diverse speciale

ruimten specificeren;• capaciteitsberekeningen voor diverse speciale

ruimten uitvoeren;• de geschikte klimaatconcepten van diverse

speciale ruimten beoordelen;• de benodigde luchtbehandelingsystemen voor

diverse speciale ruimten beoordelen.

Waarom?Theaters, musea, cleanrooms en archieven hebben een ander binnenklimaat dan gebouwen met stan-daard comfortcondities, zoals kantoorgebouwen. Deze speciale ruimten passen qua dimensionering niet in een standaard stramien en vragen om een specifieke benadering van de ontwerper van de klimaatinstallaties. Hierdoor is specifieke kennis nodig van de binnencondities en uitvoering van de installatie.

CursusopbouwDe cursus is opgebouwd uit 13 lessen:Les 1 Centrale LuchtbehandelingsystemenLes 2 ComputerruimtenLes 3 TheatersLes 4 MuseaLes 5 ArchievenLes 6 Industriële ventilatie

Les 7 Stofarme ruimten / CleanroomsLes 8 OperatiekamercomplexenLes 9 Offshore en schepenLes 10 GrootkeukensLes 11 ZwembadenLes 12 Tunnels en parkeergaragesLes 13 Laboratoria

Cursisten vertellen:“ Prettige afstemming tussen praktijk en theorie door praktische docenten.”“ Positief, erg interessant. Veel uitbreiding van mijn huidige kennisniveau.”“ Inspirerend, door diverse voorbeelden van mogelijke oplossingen (en valkuilen) heb ik nieuwe ideeën

opgedaan die bij opdrachtgevers toegepast kunnen worden.”



Toelatingseisen Een succesvol afgeronde hbo-opleiding of afgeronde mbo-opleiding met enkele jaren relevante werkervaring, aangevuld met de cursus Luchtbehande-lingstechniek of gelijkwaardig.


Uitgereikt Uitvoerig geïllustreerde syllabi voor 13 lessen, inclusief cursusmappen.cursusmateriaal


Duur cursus - 13 dagdelen (6,5 lesdag). - Lesdagen: eenmaal per twee weken op woensdag van 09.00 tot 16.30 uur.

Startdata 30 september 2015 (Groep 1) 6 januari 2016 (Groep 2)









Cursisten vertellen:“Een cursus en examen op niveau. Ik heb het gevoel dat ik een waardevol diploma heb gehaald.”“Docenten hebben grote kennis van zaken. Het is een plezier geweest om naar ze te luisteren.”“Zeer nuttig en leerzaam, goed toepasbaar.”

Geluid in Technische Installaties

Voor wie?Engineers, ontwerpers of projectleiders binnen de installatietechniek werkzaam bij een adviesbureau, installatiebedrijf, leverancier, opdrachtgever of overheid.

Na afloop kun je:ten behoeve van technische installaties in gebouwen:• constructie-, luchtgedragen- en trillingsgeluid

analyseren en beoordelen;• oplossingen aandragen voor akoestische

vraagstukken;• rekenen aan akoestische vraagstukken;• akoestische informatie aandragen ten aanzien

van de ontworpen installaties.

Waarom?Door de toenemende installatietechniek in gebouwen krijgt het geluidaspect binnen het ontwerp een steeds belangrijkere plaats. Het vroegtijdig signaleren van problemen en bieden van akoestische oplossingen voorkomt problemen en kosten achteraf. De TVVL-cursus Geluid in Technische Installaties voorziet in de behoefte van engineers en ontwerpers van werktuigkundige installaties in gebouwen om deze ook op geluidaspecten te kunnen beoordelen.

CursusopbouwDe cursus is opgebouwd uit 3 modulen:

Module 1 BasiskennisTheoretische onderbouwing geluid.

Module 2 Systemen en apparatuurGeluidaspecten in werktuigkundige installaties.

Module 3 VaardighedenRekenen met geluid en kentallen. Kennisbronnen, waar is meer informatie te verkrijgen ten aanzien van geluid en wet- en regelgeving?



Toelatingseisen Een succesvol afgeronde hbo-opleiding, aangevuld met de cursus Luchtbehan-delingstechniek of gelijkwaardig.


Uitgereikt Uitvoerig geïllustreerde syllabus voor 3 modulen inclusief cursusmap.cursusmateriaal


Duur cursus - 10 dagdelen. - Lesdagen: eenmaal per twee weken op maandag van 13.30 tot 17.00 uur.

Startdatum 2 november 2015

Cursusprijzen Leden € 1.750,00 Examen € 99,00 Niet-leden € 2.015,00 Examen € 99,00 Prijzen zijn inclusief lesmateriaal en koffie/thee en exclusief 21% BTW.








Cursisten vertellen:“ Door de cursus heb ik geleerd gestructureerd naar

duurzaamheidsvraagstukken te kijken en er in het werk mee om te gaan.”

“ Inzicht in duurzaamheid, hoe door opdrachtgevers wordt gedacht en hoe opdrachtgevers benaderd kunnen worden.”

“ Deze cursus heeft mijn mindset veranderd t.o.v. duurzaamheid in de gebouwde omgeving.”

Duurzaamheid in de Gebouwde Omgeving

Voor wie?Ervaren hoger opgeleide ontwerpers, adviseurs, projectleiders of projectmanagers binnen de instal-latiesector.

Na afloop kun je:• adviseren over toe te passen energie- en

duurzaamheidslabels;• onderbouwd adviseren over energiebesparende

maatregelen;• onderbouwd adviseren over inpassing duurzame

opwekking van energie;• adviseren en participeren in moderne

samenwerkingsverbanden en contractvormen;• een haalbaarheidsstudie met financiële

onderbouwing opstellen.

Waarom?Duurzame gebouwen zijn toekomstbestendig, waardevast, hebben een lage of geen CO2 uitstoot, lage energiekosten en een hoog comfort. Naast kennis van innovatieve technieken vraagt duurzaam bouwen om een integrale aanpak en een projectbenadering vanuit (systeem)concepten. Daarnaast vraagt het duurzaam bouwen inzicht in de economische haalbaarheid en overtuigingskracht richting opdrachtgevers. In deze post-hbo cursus komt het begrip duurzaamheid breed aan bod, waarbij zowel naar het gebouw als naar de technische installaties wordt gekeken. De verschillende beoordelingsmethoden komen ook aan de orde.

WerkopdrachtenWerkopdrachten, waaronder een uitgebreide haalbaarheidsstudie, maken onderdeel uit van de cursus.

CursusopbouwHet programma van de cursus bestaat uit 7 lessen:Les 1 Inleiding DuurzaamheidLes 2 Instrumentarium DuurzaamheidLes 3 Energiebeperkende maatregelenLes 4 Duurzame opwekkingLes 5 Uitvoeringsvormen duurzame projectenLes 6 Financiële onderbouwing DuurzaamheidLes 7 Stimuleren Duurzaamheid



Toelatingseisen Voor het volgen van de cursus is een afgeronde opleiding op minimaal hbo-niveau en meerdere jaren ervaring binnen de installatietechniek vereist. Een goed eindresultaat vraagt een grote mate van zelfstudie.

Didactiek Binnen de cursus is veel aandacht voor interactie. Je levert een actieve bijdrage in de te voeren discussies en debatten.

Diploma Gedurende de leergang maak je na elke les een opdracht. Bij een voldoende beoordeling kom je in aanmerking voor het TVVL-diploma Duurzaamheid.

Uitgereikt - Uitvoerig geïllustreerde syllabi, inclusief cursusmap(pen).cursusmateriaal - Toegepaste Energietechniek Deel 2 – Duurzame Energie.

Waar TVVL verzorgt de lessen zoveel mogelijk op verschillende locaties met een duurzaam karakter.

Duur cursus 6 lesdagen, eenmaal per twee weken op dinsdag van 13.00 tot 20.30 uur.

Startdatum 23 februari 2016

Cursusprijzen Leden € 2.840,00 Examen n.v.t. Niet-leden € 3.195,00 Examen n.v.t. Prijzen zijn inclusief lesmateriaal, lunch en koffie/thee en exclusief 21% BTW.








begint bij de start van een project met het schrijven van een commissioningplan waarin de organisatie en uitvoering van de kwaliteitsborging in alle fasen van het bouwproject staat beschreven. In de beheersfase is commissioning gericht op het in stand houden van de goede werking en het verifiëren van geleverde prestaties. De ‘Commissioning Autoriteit’ organiseert en begeleidt het commissioningproces als een onaf-hankelijk technisch accountant.

OnderbouwingAls onderlegger voor de cursus is gebruik gemaakt van het commissioningproces conform de ASHRAE richtlijn. Hierbij is zoveel mogelijk een vertaalslag gemaakt naar de Nederlandse situatie. Door het aanbieden van diverse cases, zoals het schrijven van een commissioningplan, wordt de theorie interactief aangeboden.

Voor wie?Ervaren hbo-technici (minimaal 6 jaar werkervaring) werkzaam bij een adviesbureau, installatiebedrijf, opdrachtgever of overheid.

Na afloop kun je:• het commissioningproces benoemen en begroten;• commissioningplannen opstellen voor ontwerpen

constructiefase;• commissioningspeficaties opstellen;• commissioning toepassen binnen BREEAM of LEED;• benodigde commissioningactiviteiten selecteren;• commissioningrapportages opstellen;• met voldoende aanvullende competenties optreden

als Commissioning Autoriteit.

Waarom?Commissioning is een gefaseerd proces gericht op de kwaliteitsbeheersing en prestatieborging van instal-laties en van toepassing op zowel nieuwbouw als bestaande bouw. De belangstelling hiervoor neemt toe door groeiende interesse van opdrachtgevers in het behalen van een duurzaamheidskeurmerk voor hun gebouwen. Commissioning als verplicht onderdeel voor de prestatieborging van gebouw en installatie levert binnen de duurzaamheidkeurmer-ken BREEAM-NL en LEED credits op. Commissioning

Commissioning

Cursisten vertellen:“ Veel nieuwe inzichten die ik in de praktijk kan gebruiken!”“Dynamische cursus! Duidelijk beeld gekregen van wat Commissioning inhoudt.”“Ik kan nu uitleggen wat Commissioning inhoudt. En delen hiervan toepassen in mijn werk.”“Meer inzicht in Cx en proces.”

CursusopbouwHet programma bestaat uit 6 lesdagen:Lesdag 1 Totale Commissioning van GebouwenLesdag 2 Commissioningopdracht / Commissioning

en certificering; Lesdag 3 Commissioning in verschillende fasenLesdag 4 De overdracht naar de beheerfase / BREEAMLesdag 5 Commissioning in de bestaande bouwLesdag 6 Praktijkcases Commissioning



Toelatingseisen Een succesvol afgeronde hbo-opleiding, aangevuld met de cursus Luchtbehan-delingstechniek of gelijkwaardig.

Cases Binnen de cursus Commissioning worden diverse cases behandeld. Na afloop van elke les word je gevraagd een case te maken en deze in te leveren ter beoordeling. Tijdens de laatste lesdag worden de cases uitgebreid behandeld.

Diploma Na afloop van de cursus neemt TVVL een schriftelijk examen af. Je hebt toegang tot het examen op basis van de verplicht in te leveren en voldoende beoordeelde cases. Bij een voldoende resultaat ontvang je het TVVL-diploma.

Uitgereikt Uitvoerige syllabi, inclusief cursusmap.cursusmateriaal

Waar TVVL Leusden / Zalencentrum Amershof in Amersfoort.

Duur cursus - 6 lesdagen. - Lesdagen: eenmaal per twee weken op woensdag van 09.00 tot 16.30 uur.

Startdatum 13 januari 2016


Inschrijving Het aantal deelnemers per cursus bedraagt maximaal 28 personen. Aanmel-dingen worden na beoordeling van de vooropleiding op volgorde van inschrij-ving verwerkt.






Cursisten vertellen:“ Leerzaam, prettig, snel, uitdagend, breed toepasbaar in mijn

dagelijks werk.” “ Ik heb de cursus als erg verhelderend en leerzaam ervaren.

Leren verder te kijken dan je ‘installatie neus’ lang is.”“ Positief, verrijkend, bewustwordend. Een prettige sfeer en

manier van werken.”

Installatie Project Management (IPM)

• de juridische consequenties (Bouwrecht in relatie tot UAVTI) in relatie tot de projectorganisatie herkennen;

• betrouwbare kostenramingen maken van de bouwkosten van gebouwgebonden installaties in een vroeg stadium van een project;

• op eenvoudige wijze levensduurkosten berekenen en een onderhoudskostenplanning voor langere termijn maken;

• projecten beter beheersen en sturen en ben je in staat door te groeien naar de functie van senior projectleider.

Waarom?De bouwwereld en daarmee ook de installatiebran-che heeft te maken met talloze ontwikkelingen. Denk hierbij aan veranderende normering en regelgeving, maar ook aan maatschappelijke ontwikkelingen. Daarnaast is er een trend van verzakelijking en juridisering van projectverwerving, -uitvoering en -oplevering. Om deze veranderingen in een goed referentiekader te kunnen plaatsen is de opleiding “Installatie Project Management” ontwikkeld. Het gaat daarbij om het managen van huisvestingsvraag-stukken vanuit het installatietechnisch perspectief. Tevens wordt aandacht besteed aan de bijbehorende communicatie met de stakeholders. De leergang Installatie Project Management wordt door K & R Consultants verzorgd in samenwerking met TVVL.

CursusopbouwDe cursus is opgebouwd uit 7 modulen:Module 1 OmgevingsfactorenModule 2 BedrijfsethiekModule 3 Projectmatig werkenModule 4 Projectorganisatie en inrichtingModule 5 Juridische aspectenModule 6 KostenindicatorenModule 7 Onderhoudsindicatoren

Voor wie?Hoger opgeleide technici, projectleiders of -mana-gers werkzaam bij een adviesbureau of installatie-bedrijf die inzichten en vaardigheden verder willen verbreden binnen de realisatie van projecten en bij de samenwerking in projectorganisaties zoals bouw-teams.

Na afloop kun je:• een reeks beginselen, waarden en gedragsaanwij-

zingen binnen de beroepsethiek t.a.v. identiteit, imago en aansprakelijkheid van de interne organi-satie van de deelnemers herkennen;

• de werkwijze en manieren van handelen van de potentiële deelnemers van een (samen te stellen) projectteam herkennen;

• de verschillende voorkomende (bouwproject) organisatiemodellen herkennen;



Toelatingseisen Een succesvol afgeronde hbo-opleiding of hbo werken denkniveau en vol-doende praktijkervaring in het vakgebied.

Diploma Na afloop van de cursus neemt TVVL een schriftelijk examen af. Bij een vol-doende resultaat ontvang je het PHBO-diploma. De cursus is een door sphbo geregistreerde post-hbo opleiding.

Uitgereikt - Uitvoerige syllabi, inclusief cursusmap. cursusmateriaal - Projecten Leiden. - UAVTI 1992; Sdu uitgeverij Den Haag. - Vuistregels voor installatiekosten; O&S Consultants. - Vuistregels voor beheer, onderhoud en renovatie van gebouwgebonden

installaties, ©BORGI; O&S Consultants.

Waar TVVL in Leusden.

Duur cursus - 5 lesdagen. - Lesdagen: eenmaal per twee weken op maandag van 09.00 tot 16.30 uur

(twee dagen tot 19.00 uur).



Inschrijving Het aantal deelnemers per cursus bedraagt maximaal 16 personen. Aanmeldingen worden na beoordeling van de vooropleiding op volgorde van inschrijving verwerkt.






Cursisten vertellen:“ Inzicht gekregen in het proces van 1e sheet tot voorlopig

ontwerp.”“ Stap voor stap een beeld gekregen van hoe de installateur

een project zou moeten doorlopen.”“ Geleerd hoe te handelen in de voorbereiding tot het maken

van een offerte.”

Projectmatig Ontwerpen van Klimaatinstallaties

Voor wie?Iedereen die zich beroepsmatig bezig houdt met het ontwerpen van klimaatinstallaties in gebouwen en werkzaam is bij een adviesbureau, installateur of grote opdrachtgever. Ook geschikt voor oud-cursisten van de TVVL-cursus Luchtbe-handelingstechniek of gelijkwaardige post-hbo opleiding.

Na afloop kun je:• bij het opstellen van het Programma van Eisen

en het Voorontwerp de juiste vragen stellen aan de opdrachtgever;

• de verkregen projectinformatie in relatie tot het voorontwerp interpreteren;

• de beïnvloedingsfactoren ten aanzien van het ontwerp benoemen.

Waarom?Deze cursus richt zich op het opstellen van een Programma van Eisen (PvE) en het maken van een voorontwerp voor klimaatinstallaties. In deze projectfase worden activiteiten vaak uitgevoerd op basis van summiere informatie, terwijl de realisatie en prestaties van de installatie hiervan afhangen. Wat zijn de cruciale stappen in dit proces? Welke vragen moet de ontwerper de opdrachtgever stellen? Welke factoren beïnvloe-den de keuze voor het ontwerp? Het maken van de juiste af- en overwegingen en het inzicht dat de ontwerper in het proces heeft, tellen in deze cursus zwaarder dan de rekenvaardigheden.

Cursusopbouw De verschillende fasen van het ontwerpproces worden uitvoerig behandeld. In groepsverband werk je cases uit over de cruciale processtappen en vervolgens presenteer je deze. Via een rol-lenspel train je om doelmatig te communiceren met de ‘opdrachtgever’ en andere partners in het ontwerpen uitvoeringsproces.



Toelatingseisen Een succesvol afgeronde hbo-opleiding of een afgeronde relevante mbo-oplei-ding met enkele jaren werkervaring in het vakgebied, aangevuld met de cursus Luchtbehandelingstechniek of gelijkwaardig.

Certificaat Na afloop van de cursus ontvang je, indien je de werkopdrachten tijdig hebt ingeleverd en deze als voldoende zijn beoordeeld, het TVVL-certificaat als bewijs van deelname.

Uitgereikt - TVVL (cursus)werkmap met syllabi;cursusmateriaal - ISSO publicatie 36: Vraagspecificatie;

- Diverse naslagwerken zijn tijdens de cursus beschikbaar waaronder normen, ISSO-publicaties, Bouwbesluit etc.

Waar TVVL in Leusden / Zalencentrum Amershof in Amersfoort.

Duur cursus - 4 lesdagen. - Lesdagen: eenmaal per twee weken en van 09.00 tot 16.30 uur.


Cursusprijzen Leden € 1.705,00 Niet-leden € 1.955,00 Prijzen zijn inclusief lesmateriaal, lunch en koffie/thee en exclusief 21% BTW.







Meet- en regelsystemen voor de Klimaatbeheersing ontwerpen(MRKC)

Regelapparatuur wordt steeds belangrijker binnen klimaatbeheersinginstallaties. De klimaattechnicus, die niet is gespecialiseerd in regeltechniek, moet met deze gebouwautomatiseringssystemen uit de voeten kunnen. De ontwerper van de regelapparatuur moet beschikken over grondige theoretische en praktische kennis van de automatisering- en regelaspecten.

De cursus ‘Meet- en regelsystemen voor de klimaatbeheersing ontwerpen’ (MRKC) gaat in op alle aspecten van het ontwerpen van een regelsysteem:- Beschrijven van de regel-, besturings- en beveiligingsmogelijkheden van klimaatbeheersingssystemen- Functionele ontwerpen maken voor de automatisering van klimaatbeheersingssystemen- In ontwerpen rekening houden met programma’s van eisen

DoelgroepJe bent ontwerper, bouwer, installateur of leidinggevende in de klimaatbeheersing en je wilt je bekwamen in het ontwerpen, regelen, besturen en beveiligen van klimaatbeheersinginstallaties. Je hebt als vooroplei-ding een opleiding KLIC, MIT-Installatietechniek of de TVVL-cursus Luchtbehandelingstechniek.

TVVL-ledenDe cursus MRKC wordt, onder auspiciën van TVVL, verzorgd door NCOI. Persoonlijke leden van TVVL en medewerkers van TVVL-begunstigers ontvangen 10% korting.

InformatieVoor meer informatie: www.ncoi.nl.


TVVL-Cursusaanbod INTEGRAAL SAMENWERKEN

Werktuigkunde voor Elektrotechnici

Elektrotechniek voor Werktuigkundigen

Kennismaken met een BIM

Bouwkunde voor Installatietechnici


Werktuigkunde voor Elektrotechnici

Voor wie?Elektrotechnisch geschoolde medewerkers; engineers, ontwerpers, werkvoorbereiders, projectleiders, projectmanagers, teamleiders of contractmanagers werkzaam bij een installatiebedrijf, adviesbureau, opdrachtgever, leverancier of overheid.

Na afloop kun je:• met bredere kennis en meer begrip deelnemen

aan bouwteams of multidisciplinaire projectteams;

• uitgangspunten (normen en richtlijnen) voor W-installaties herkennen;

• onderdelen van klimaatinstallaties benoemen en de werking beschrijven;

• onderdelen van de energievoorziening benoemen en de werking beschrijven;

• onderdelen van de sanitaire voorzieningen benoemen en de werking beschrijven;

• de regeling van klimaatinstallaties omschrijven;

• eenvoudige basisberekeningen uitvoeren aan W-installaties.

CursusopbouwDe cursus is opgebouwd uit 5 lessen:Les 1 Grondbeginselen W-techniek (1 lesdag)Les 2 Klimaatsystemen (2 lesdagen)Les 3 Componenten energie-opwekking en

klimaatinstallatie (2 lesdagen)Les 4 Sanitaire installaties (1 lesdag)Les 5 Regeltechniek (1 lesdag)

Cursisten vertellen:“Een basis voor W-installaties. Bij een ontwerp kun je er nu over meepraten en -denken.” “Breder inzicht gekregen in de werking van W-installaties en de toepassing hiervan.” “Deze cursus brengt je de basisprincipes en werking van W-installaties bij.”“De puzzelstukjes vallen op zijn plek door de basisprincipes van het W-vak.”

Waarom?De rol van de medewerkers in de installatietechniek verandert waarbij de raakvlakken met de werktuigkundige installaties groeien. Dit geldt ook voor de elektrotechnisch opgeleide medewerker. De afstemming van deze raakvlakken is van belang voor een goed eindresultaat van het project. Ook opereert hij of zij steeds meer binnen multidisciplinaire teams. Dit vraagt om brede kennis van verschillende technische disciplines.



Toelatingseisen Minimaal een succesvol afgeronde mbo-opleiding met enkele jaren relevante werkervaring.


Uitgereikt - Syllabi voor de lessen 1, 2, 3 en 5 inclusief cursusmappen.cursusmateriaal - Jellema Bouwtechniek / 6a Installaties - elektrotechnisch en sanitair. - Jellema Bouwtechniek / 6b Installaties - werktuigkundig en gas.


Duur cursus - 7 lesdagen. - Lesdagen: eenmaal per twee weken op maandag van 09.00 tot 16.30 uur

Startdata 28 september 2015




Elektronische TVVL-cursisten krijgen exclusief toegang tot de Elektronische Leeromgeving Leeromgeving (www.tvvl-academy.nl). Binnen deze omgeving worden leermiddelen en werkopdrachten aangeboden.




Elektrotechniek voor Werktuigkundigen

CursusopbouwDe cursus is opgebouwd uit 6 lessen:Les 1 Grondbeginselen Elektrotechniek (1 dag)Les 2 E-voorzieningen en materiaalkennis (2 dagen)Les 3 Power Quality (1 dag)Les 4 Brandbeveiligingsinstallaties (1 dag) Les 5 Verlichting (1 dag)

Voor wie?Werktuigkundig geschoolde medewerkers; ont-werpers, werkvoorbereiders, projectleiders, pro-jectmanagers, teamleiders of contractmanagers werkzaam bij een installatiebedrijf, adviesbureau, opdrachtgever, leverancier of overheid.



• uitgangspunten (normen en richtlijnen) voor E-installaties benoemen;

• basisberekeningen uitvoeren t.a.v. elektriciteit;• E-voorzieningen in gebouwen benoemen;• elektrische schema’s lezen;• inzicht krijgen in de belasting en vervuiling van

het elektriciteitsnet;• de onderdelen van de brandmeldinstallatie

beschrijven en een oordeel vormen over de projectering van de brandmeldinstallatie;

• een verlichtingplan van een gebouw beoordelen.

Waarom?De rol van de medewerkers in de installatie-techniek verandert waarbij de raakvlakken met de elektrotechnische installaties groeien. Dit geldt ook voor de medewerker opgeleid binnen het domein W-installaties. De afstemming van deze raakvlakken is van belang voor een goed eindresultaat van het project. Ook opereert hij of zij steeds meer binnen multidisciplinaire teams. Dit vraagt om brede kennis van verschillende technische disciplines.

Cursisten vertellen:“ Belangrijke begrippen vanuit de elektrotechniek werden toegelicht met zo nu en dan een praktische invulling.”“Meer inzicht in lichtberekeningen.” “Een goede cursus om de basisbegrippen van de E-installaties eigen te maken.”





Uitgereikt Syllabi inclusief cursusmappen.cursusmateriaal

Waar Woerden.

Duur cursus - 6 lesdagen - Lesdagen: eenmaal per twee weken op woensdag van 09.00 tot 16.30 uur








Bouwkunde voor Installatietechnici

Cursisten vertellen:“De noodzaak van een integrale benadering is nog duidelijker geworden.” “Goede aanvulling op aanwezige installatietechnische kennis.”“Omgang met brandscheidingen/vluchtroutes is mij nu veel duidelijker geworden.”“Het is me duidelijker geworden hoe er binnen de bouwtechniek wordt gekeken naar de bouwconstructie.”

Voor wie?Werktuigkundigen of elektrotechnisch geschoolde medewerkers, ontwerpers, werkvoorbereiders, projectleiders, projectmanagers, teamleiders of contractmanagers werkzaam bij een installatiebedrijf, adviesbureau of opdrachtgever.



• bouwkundige tekeningen en -bestekken beoordelen ten behoeve van je W- of E-ontwerp.

• bouwfysische basisberekeningen uitvoeren;• de invloed van de bouwkundige schil op de

prestatie van de installatie beoordelen;• bouwkundige voorzieningen voor

brandwerendheid benoemen en beoordelen.

Waarom?In de dagelijkse praktijk krijgen zowel de installatieadviseur als de E- en W-installateur veelvuldig te maken met ‘de andere discipline’: bouwkunde. Door verhoogd inzicht in deze

CursusopbouwDag 1 Constructietechniek Materiaalgebruik en OpbouwDag 2 BouwfysicaDag 3 Brandveiligheid Integrale aanpak en toekomstvisie

discipline en het toepassen van de kennis in het ontwerp, de uitvoering en het beheer van gebouwinstallaties ontstaat een efficiencyslag. Het resultaat is dat het beoogde prestatieniveau ten aanzien van comfort, energiegebruik en planning wordt behaald en faalkosten in het bouwproces worden voorkomen. Je krijgt bouwkundige informatie vanuit een brede invalshoek aangedragen met ruime aandacht voor de raakvlakken met de E en W-discipline.

DeelnemersDoor zowel de disciplines E als W tegelijkertijd aan de cursus te laten deelnemen, ontstaat een waardevolle aanvulling op de gewenste verbreding van kennis en inzicht.




Bewijs van Na afloop van de cursus ontvang je, indien je de werkopdrachten tijdig heeft deelname ingeleverd en deze als voldoende zijn beoordeeld, het TVVL-certificaat als bewijs van deelname.

Uitgereikt Basisboek Bouwkunde (Thieme)cursusmateriaal Waar Zalencentrum Amershof in Amersfoort.

Duur cursus - 3 lesdagen. - Lesdagen: eenmaal per twee weken op dinsdag van 09.00 tot 16.30 uur

Startdata 3 november 2015

Cursusprijzen Leden € 1.105,00 Niet-leden € 1.325,00 Prijzen zijn inclusief lesmateriaal, lunch en koffie/thee en exclusief 21% BTW.






Kennismaken met een BIM

Ontdek de BIM volwassenheid van uw organisatie met de tweedaagse cursus “Kennismaken met een BIM”.

Voor wie?Directeuren, afdelingshoofden, bedrijfsleiders, projectmanagers of -leiders, adviseurs of aange-stelde functionarissen die zich willen oriënteren op of verantwoordelijk zijn voor de implementa-tie van een BIM.

Na afloop:• ben je je bewust van de effecten en de te

nemen stappen om te kunnen starten met een BIM in je organisatie en te werken met een BIM in een projectgroep of bouwteam;

• heb je inzicht in de kracht van een BIM en wat dit betekent voor je organisatie;

• heb je inzicht in de BIM volwassenheid van je organisatie;

• heb je praktische en toepasbare kennis van een BIM.

Waarom?Er zijn verschillende definities voor een BIM (Building Information Model). BIM is meer dan een informatiemodel waar relevantie informa-tie gedurende het gehele bouwproces wordt opgeslagen, gebruikt en beheerd in een digitaal (3D) gebouwmodel. Het is een instrument dat integraal samenwerken vorm geeft. Integraal samenwerken tussen verschillende partners met

CursusopbouwDag 1 - BIM inspiratie- Waarom zijn BIM en integraal samenwerken

noodzakelijk?- Wat is een BIM? Waar liggen kansen voor jouw

organisatie?- Voorbereiding op case BIMmeetlat.

Dag 2 - BIM volwassenheid- De uitkomsten van de BIMmeetlat. - Wat zijn knelpunten in jouw organisatie? - Het BIMtriviant spel.

als resultaat tevreden klanten. Dat is de kracht van een BIM.

Ben jij bekend met de kracht van een BIM? Heb jij inzicht in wat een BIM voor jouw organisa-tie betekent? Na het bijwonen van deze twee-daagse cursus heb je praktische en toepasbare kennis van een BIM opgedaan. Aan de hand van de BIMmeetlat, een analyse van jouw organisatie, ontdek je hoe BIM volwassen jouw organisatie is. Ter afsluiting speel je het BIMtriviant spel om je opgedane kennis te toetsen en te borgen.



Toelatingseisen Een succesvol afgeronde hbo-opleiding of mbo-opleiding met voldoende jaren praktijkervaring in het vakgebied.

Bewijs van Na afloop van de workshop ontvang je het TVVL-bewijs van deelname.deelname

Uitgereikt ISSO 109: Starten met een BIMcursusmateriaal

Waar Nader te bepalen.

Duur cursus 2 lesdagen, met ruime tussenperiode voor verwerking case BIMmeetlat.

Startdatum Meerdere startdata per jaar, kijk voor de laatste informatie op www.tvvl.nl/cursussen

Cursusprijzen Leden € 850,00 Niet-leden € 975,00 Prijzen zijn inclusief lesmateriaal, lunch en koffie/thee en exclusief 21% BTW.





TVVL- Workshops

Workshop Technische en Medische Gassen

Workshop Zw

embaden / W

aterbehandeling

Workshop Stoom

installatiesInvesteren in Energie-Efficiëntie


Workshop Technische en Medische Gassen

Deze eendaagse workshop is een van de drie TVVL-workshops met betrekking tot “Aan Sanitair Verwante Installaties” (ASVI). De workshops zijn onderdeel van de cursus Sanitaire Technieken en staan ook open voor andere deelnemers.

Inhoud workshop

Algemene informatieVooropleiding minimaal mbo-niveau met enkele jaren werkervaring.

Certificaat Na het volgen van de workshop krijg je een deelnamecertificaat uitgereikt.

Duur workshopEendaagse workshop, van 09.00 tot 16.30 uur

WaarZalencentrum Amershof in Amersfoort.

Lesmateriaal Uitgebreide syllabus

Startdatum 10 mei 2016

Cursusprijzen Leden € 275,00Niet-leden € 325,00Prijzen zijn inclusief lesmateriaal, lunch en koffie/thee en exclusief 21% BTW.

Informatie en aanmeldenMeer informatie en aanmelden via www.tvvl.nl/cursussen. Of neem contact op met het cursussecretariaat via telefoonnummer 033 434 57 60 of e-mail [email protected].

Aanleg leidingsystemen medische gassen• theorie zuurstof;• lachgas;• perslucht en vacuüm;• flessencentrale en vacuümcentrale;• leidingnet en toebehoren;• gasafnamepunten;• narcosegasafvoersysteem;• signalering;• normen en voorschriften;• ontwerp, oplevering, onderhoud en service.

Aanleg leidingsystemen technische gassen voor laboratoriumtoepassingen• algemene theorie technische gassen;• retrodiffusie;• lekkage;• gassen;• leidingsysteem;• flessencentrale;• spoelen van het systeem;• onderhoud.


Workshop Zwembaden / Waterbehandeling

Deze eendaagse workshop is een van de drie TVVL-workshops met betrekking tot “Aan Sanitair Verwante Installaties” (ASVI). De workshops maken onderdeel uit van de cursus Sanitaire Technieken en staan ook open voor andere deelnemers.


Certificaat Na het volgen van de workshop krijg je een deelnamecertificaat uitgereikt.

Duur Eendaagse workshop, van 09.00 tot 16.30 uur






Inhoud workshop Zwembaden• waterkwaliteitsnormen;• de opbouw van een waterbehandelings-

installatie;• watercirculatie;• filtertechniek;• oxidatie;• desinfectie;• pH-regeling;• buffers en niveauregeling;• klimaateisen en ventilatie;• bouwkundige eisen en veiligheid.

Inhoud workshop Waterbehandeling in de utiliteitBinnen de utiliteit is waterbehandeling veelvuldig terug te vinden, zoals (af)wasmachines, drinkwater/ warmwater, bevochtiging, koeltorens, gesloten koelsystemen, CV-systemen en stoom/CSA (met name in ziekenhuizen).Naast de theorie en de problematiek van water-behandeling gaat de docent in op de verschillende waterbehandelingstechnieken en op welke wijze deze binnen het ontwerp van de gebouwinstalla-ties moeten worden meegenomen.


Workshop Stoominstallaties

Deze eendaagse workshop is een van de drie TVVL-workshops met betrekking tot “Aan Sanitair Verwante Installaties” (ASVI). De workshops maken onderdeel uit van de cursus Sanitaire Technieken en staan ook open voor andere deelnemers.

Inhoud workshop


Afsluiting Na het volgen van de workshop krijg je een deelnamecertificaat uitgereikt.

Duur Eendaagse workshop, van 09.00 tot 16.30 uur

Waar Op locatie bij Econosto, Capelle aan den IJssel.





• algemene theorie;• ontwerprichtlijnen;• stoomleidingen en condenspotten;• corrosie en vuilproblemen;• condensaat en voedingswaterbehandeling;• isolatie;• berekening van capaciteit en diameters;• normen en voorschriften (stoomwet);• appendages;• fouten opsporen en oorzaken vaststellen in stoom- en condensaatnetten en praktijkproblemen.


Workshop Investeren in Energie-Efficiëntie

De milieuwetgeving stelt dat energie-efficiëntiemaatregelen met een terugverdientijd van vijf jaar of minder verplicht uitgevoerd moeten worden. Voor het bepalen van het rendement van energie-efficiëntiemaatregelen of het vergelijken van verschillende ontwerpopties, is een degelijke financiële analyse noodzakelijk. Technisch adviseurs, die betrokken zijn bij het uitwerken van deze opties, zijn vaak onvoldoende bekend met de details van financiële haalbaarheidsberekeningen. Gebouweigenaren willen eveneens zekerheid over het rendement van maatregelen en zijn gebaat bij heldere uitgangspunten en eenduidige bepalingsmethoden.

In deze workshop worden in vogelvlucht enkele belangrijke financiële begrippen behandeld in relatie tot energie efficiënte maatregelen. Aan de orde komen:

Inhoud workshop Investeren in Energie-Efficiëntie- financiële begrippen en inleiding in financiële berekeningen;- cash-flows;- projecten opsplitsen of samenvoegen;- financiering;- onzekerheden en risico;- projecten met verschillende technische levensduur;- vervroegde investering;- energiedienst.

De financiële begrippen worden uitgelegd aan de hand van enkele concrete voorbeelden. Je leert berekeningen in een Excel-omgeving uit te voeren en ontvangt naast een schriftelijke toelichting een Excelsheet ter ondersteuning van deze berekeningen. Deze workshop is tot stand gekomen door een opdracht van TVVL i.s.m. Platform Duurzame Huisvesting.

Lesmateriaal Syllabus en toegang tot online rekentool.

Startdatum De workshop wordt via TVVL-regio’s georganiseerd en op aanvraag.

Cursusprijzen Leden € 250,00Niet-leden € 325,00Prijzen zijn inclusief lesmateriaal en koffie/thee en exclusief 21% BTW.



Cursussen in ontwikkeling

Hogere Elektrotechniek (bedrijfsinstallaties)De elektrotechniek in gebouwen wordt complexer en de verweving met andere disciplines en smart grids wordt steeds intensiever. De aanwezigheid van echte elektrotechnische specialisten is binnen deze ontwikkelingen onontbeerlijk. Deze nieuwe TVVL-opleiding voorziet in een breed scala aan onderwerpen van de grondbeginselen van elektriciteitsleer, power quality en verlichting tot de inpassing van decentrale energieopwekking. De opleiding wordt modulair opgezet, duurt circa 16 dagen, en start naar verwachting in het laatste kwartaal van 2015.De cursisten hebben na het volgen van deze opleiding een gedegen kennis van de traditionele en moderne laagspanningstechniek gericht op utilitaire- en industriële installaties.

Ramen/budgetteren voor InstallatietechniciHet maken van een raming is een lastige opgave. Enerzijds omdat op elementenniveau weinig kosteninformatie voorhanden is. Anderzijds omdat onbekend is hoe in verschillende stadia van projecten betrouwbaar aantallen van deze elementen geraamd kunnen worden. Dit laatste komt aan bod in deze tweedaagse cursus. Na de cursus is de deelnemer in staat om de wetmatigheden en afhankelijkheden te herkennen en hiermee een betrouwbare raming te maken voor alle stadia in projecten. De cursus wordt door TVVL i.s.m. K&R Consultants georganiseerd.

Gebouwinstallaties voor BouwkundigenBinnen de gebouwde omgeving vindt een verdergaande integratie van disciplines plaats. Dit heeft grote invloed op de taak en rol van de medewerkers. Dit betekent dat de bouwkundige functionaris zich zal moeten verdiepen in de werktuigkundige en elektrotechnische kant van de installatietechniek. TVVL biedt met de cursus ‘Gebouwinstallaties voor Bouwkundigen’ een inleidende cursus voor bouwkundige medewerkers. Aan bod komen de grondbeginselen van W & E installaties, klimaattechniek, energie-opwekking en -distributie, E-voorzieningen, verlichting, etc.

SysteemarchitectGebouwautomatisering en BeheerIn samenwerking met Brancheorganisatie Gebouw Automatisering (FHI) ontwikkelt TVVL de post-hbo opleiding Systeemarchitect GA+B. De “Systeemarchitect GA+B” is binnen de gehele bedrijfskolom relevant en kan in elke projectfase van de gebouw life-cycle, van ontwerp tot exploitatie, voorkomen. Naast het voeren van het projectmanagement is de systeemarchitect een allrounder op het gebied van technische installaties in de gebouwde omgeving. Hij kent de installaties, hun functie, de typische eigenschappen, de gebruiksaspecten, de kosten, opbrengsten en de risico’s. Zijn kennis dient om vanuit de automatiserings-invalshoek de juiste afwegingen te maken.De deelnemer wordt met de opleiding in staat gesteld om zich als systeemarchitect te ontwikkelen tot technisch eindverantwoordelijke voor het ontwerp en de realisatie van gebouwautomatiseringssystemen. De deelnemer verwerft kennis van systems engineering, view-modellen, projectmanagement en een breed inzicht in de werking van de technische installaties binnen de gebouwde omgeving.

Meer informatieVolg de ontwikkeling van deze nieuwe cursussen op www.tvvl.nl/cursussen. Hier is ook inhoudelijke informatie te vinden en mogelijke startdata.


Prijzen leden

Onderstaande prijzen gelden voor persoonlijke leden en medewerkers van begunstigers van TVVL.

KostenCursussen Cursus ExamenLuchtbehandelingstechniek € 3.980,00 € 105,00Sanitaire Technieken € 4.280,00 € 155,00Luchtbehandeling Speciale Ruimten € 2.315,00 € 99,00Geluid in Technische Installaties € 1.750,00 € 99,00Commissioning € 2.245,00 € 99,00Duurzaamheid in de Gebouwde Omgeving € 2.840,00 -Installatie Project Management € 4.740,00 € 99,00Werktuigkunde voor Elektrotechnici € 2.315,00 € 99,00Elektrotechniek voor Werktuigkundigen € 2.095,00 € 99,00Bouwkunde voor W&E € 1.105,00 -Projectmatig ontwerpen van klimaatinstallaties € 1.705,00 -

WorkshopsZwembaden / Waterbehandeling (ASVI) € 275,00 -Stoominstallaties (ASVI) € 275,00 -Technische en Medische gassen (ASVI) € 275,00 -Investeren in Energie-efficiëntie € 275,00

- Prijzen exclusief 21% BTW- Cursusprijzen zijn inclusief lunch1 en koffie/thee- Cursusprijzen zijn inclusief leermiddelen

1: Bij cursus van minimaal 2 dagdelen.


Onderstaande prijzen gelden voor niet-leden.

KostenCursussen Cursus ExamenLuchtbehandelingstechniek € 4.585,00 € 105,00Sanitaire Technieken € 4.910,00 € 155,00Luchtbehandeling Speciale Ruimten € 2.670,00 € 99,00Geluid in Technische Installaties € 2.015,00 € 99,00Commissioning € 2.895,00 € 99,00Duurzaamheid in de Gebouwde Omgeving € 3.195,00 -Installatie Project Management € 5.445,00 € 99,00Werktuigkunde voor Elektrotechnici € 2.670,00 € 99,00Elektrotechniek voor Werktuigkundigen € 2.605,00 € 99,00Bouwkunde voor W&E € 1.325,00 -Projectmatig ontwerpen van klimaatinstallaties € 1.955,00 -

WorkshopsZwembaden / Waterbehandeling (ASVI) € 325,00 -Stoominstallaties (ASVI) € 325,00 -Technische en Medische gassen (ASVI) € 325,00 -Investeren in Energie-efficiëntie € 325,00

- Prijzen exclusief 21% BTW- Cursusprijzen zijn inclusief lunch1 en koffie/thee- Cursusprijzen zijn inclusief leermiddelen

1: Bij cursus van minimaal 2 dagdelen.

Prijzen niet-leden


Elektronische Leeromgeving

Elektronische LeeromgevingDe meerwaarde van de TVVL-cursussen is gericht op het versterken van de ontwerpvaardigheden. Dit wordt gerealiseerd door de inzet van vakdocenten met veel praktijk ervaring. De theoretische onder-bouwing wordt gegeven in diverse syllabi en boekwerken zoals het Handboek Installatietechniek. TVVL biedt ook ondersteuning via een elektronische leeromgeving (www.tvvl-academy.nl). Cursisten krijgen dan theorie en werkopdrachten in een online omgeving aangeboden. Al langer konden zij gebruik ma-ken van de cursusomgeving op de TVVL-website waar hand-outs en uitwerkingen beschikbaar zijn.

Het voordeel van een elektronische leeromgeving is dat door het gebruik van animaties en andere pre-sentatiemiddelen de docent specifieke onderdelen effectiever kan uitleggen. Een betere voorbereiding van de cursist en de analyse vooraf van de werkopdrachten stelt TVVL en de docenten in staat om de focus tijdens de les nog meer op de toepassingsgerichtheid van de ontwerpvaardigheden te richten.

Elektronische Leeromgeving modulenGedurende het cursusseizoen worden per cursus elektronische leeromgeving-modulen geïntroduceerd op het gebied van bijvoorbeeld Luchtbehandelingstechniek. Deze modulen zijn beschikbaar voor de cursisten en dienen ter ondersteuning van de normale lessen. De elektronische leeromgeving-modulen worden ook ingezet bij maatwerkcursussen op locatie.


MaatwerkcursussenBij TVVL kun je terecht voor centraal gegeven cursussen op het gebied van ontwerpen en integraal samenwerken. Ook voor het bijscholen van grotere groepen medewerkers binnen je eigen organisatie kun je bij ons terecht. Specifieke opleidingsvragen ten aanzien van bedrijfsinterne cursussen, binnen de kennisgebieden van TVVL, kun je stellen aan het cursussecretariaat.Wij horen graag wat de kennisbehoefte is in je organisatie zodat wij een voorstel kunnen maken met een mogelijke opzet (klassikaal en zelfstudie) en inhoud. De inzet van een elektronische leeromgeving behoort ook tot de mogelijkheden. Voor de organisatie van maatwerkcursussen streeft TVVL hetzelfde kwaliteitsniveau na als bij de centraal georganiseerde cursussen. Actueel lesmateriaal, gespecialiseerde vakdocenten en uitgebreide evaluaties maken dan ook onderdeel uit van de aanpak.

DocenttrainingenDe inzet van vakdocenten is een belangrijke meerwaarde voor de praktijkgerichtheid van de cursussen. Binnen TVVL zijn ruim 75 vakdocenten betrokken, allen direct uit de praktijk. Om de specialisten op het gebied van didactiek te ondersteunen organiseert TVVL regelmatig docenttrainingen.

KwaliteitsborgingDe samenstelling van het cursusprogramma en de kwaliteit van de individuele cursussen worden ge-borgd door het Curatorium Cursussen en de stuurgroepen. De verantwoordelijkheid voor het ontwikkelen, organiseren en aanbieden van cursussen ligt in handen van het Curatorium Cursussen. Het merendeel van deze cursussen richt zich op de technische installaties in de gebouwde omgeving en is geschikt voor cursisten met een hbo werken denkniveau.Voor elke cursus is een stuurgroep samengesteld die de opbouw van de cursus bepaalt en toezicht houdt op de kwaliteit van de cursus, het cursusmateriaal en de docenten. De cursussen Luchtbehandelingstechniek, Luchtbehandeling Speciale Ruimten, Geluid in Technische Installaties en Installatie Project Management zijn bovendien post-hbo geregistreerde cursussen. Op de volgende bladzijde wordt deze registratie nader omschreven.

Maatwerkcursussen / Docenttrainingen / Kwaliteitsborging


Stichting Post Hoger Beroeps Onderwijs Nederland

De meeste TVVL-cursussen worden gegeven op post-hbo niveau. Onderstaande vier zijn bovendien geregistreerd en staan onder toezicht van de Stichting Post Hoger Beroeps Onderwijs Nederland (SPHBO):

- Luchtbehandelingstechniek- Luchtbehandeling Speciale Ruimten- Geluid in Technische Installaties- Installatie Project Management

De SPHBO heeft als doel door middel van kwalitatieve toetsing onderscheid aan te brengen in het uitgebreide aanbod van post-hbo opleidingen in Nederland. De door de SPHBO getoetste opleidingen krijgen het predicaat Registeropleiding. Het is een beschermd predicaat, dat alleen door de SPHBO kan worden verleend.

Cursisten die voor één van deze cursussen een diploma in ontvangst hebben genomen worden opgenomen in het Landelijke Register van Deelnemers dat de SPHBO mede namens alle instellingen bijhoudt.

Het Landelijk Register is bijvoorbeeld raadpleegbaar voor personeelsfunctionarissen die de getuigschriften van een sollicitant willen verifiëren en voor beroepsverenigingen die de Permanente Educatiepunten willen bijhouden van hun leden.

Meer informatie is te vinden op: www.sphbo.nl.


TVVL Platform voor mens en techniek

TVVL is een vereniging voor mensen die affiniteit hebben met gebouwgebonden installaties en voor-zieningen. Mensen met een hart voor techniek en innovatie. Doel van de vereniging is kennisdeling en kennisoverdracht. Deling vindt plaats in verschillende vormen en samenstellingen. Voor en door leden. Overdracht vindt plaats door middel van opleidingen, cursussen, handboeken, publicaties en lezingen. TVVL is hiermee uitgegroeid tot een belangrijk kennis- en opleidingsinstituut voor de installatiesector. TVVL Magazine is toonaangevend en wordt breed verspreid onder leden, bedrijven en verwante instan-ties binnen de sector.

Meer dan een halve eeuw bundeling van kennis De vereniging gelooft in de kracht van kennis als motor van technologische innovatie in de sector en ambieert hiervoor hét platform te zijn voor individu en bedrijfsleven. De vereniging is opgericht in 1959 en telt ongeveer 1.000 persoonlijke leden en 500 bedrijfsleden. Mensen uit verschillende disciplines hebben op diverse niveaus binnen onze vereniging contact. Dat is de kracht van TVVL. Zowel technisch adviseurs, installateurs, wetenschappelijk onderzoekers, architecten en fabrikanten als importeurs, ei-genaren en gebruikers van gebouwen en ook studenten profiteren van de technische kennis en ervaring en het uitgebreide netwerk waartoe het TVVL-platform toegang biedt.

KernactiviteitenTVVL heeft drie pijlers waarin de kernactiviteiten van TVVL zijn ondergebracht.1) Expertisecentrum & Impuls, houdt zich bezig met multi- en monodisciplinaire kennisontwikkeling.2) Kennisplein, houdt zich bezig met kennisverspreiding.3) Regio netwerk, houdt zich bezig met regionale activiteiten.

In de pijler Expertisecentrum & Impuls ontmoeten specialisten elkaar en verdiepen zich in hun vakge-bied. Hier is het projectmatig werken ondergebracht: projecten waarin TVVL-leden vanuit verschillende disciplines samen al dan niet met externen aan oplossingen werken. De pijler Kennisplein is verant-woordelijk voor de verspreiding van kennis via cursussen, publicaties en lezingen. Daarnaast blijft de regionale ontmoetingsfunctie essentieel voor de vitaliteit van de vereniging. Deze wordt ondergebracht in de regiopijler.

Meer informatie over TVVLBezoek voor meer informatie onze website www.tvvl.nl of neem contact op met het verenigingsbureau via telefoonnummer 033 434 57 50.


TVVL-Cursussecretariaat

Voor vragen over de opleidingsmogelijkheden van TVVL kun je contact opnemen met het cursussecretariaat. Onze medewerkers verzorgen de inschrijvingen, de organisatie en de uitvoering van de cursussen en workshops.Bij het TVVL-cursussecretariaat kun je ook terecht voor maatwerkcursussen, bijvoorbeeld incompany.

TVVL-cursussecretariaatDe Mulderij 123831 NV LeusdenTelefoon 033 434 57 60Fax 033 432 15 81Email: [email protected]: www.tvvl.nl/cursussen

U kunt vragen naar:De heer ing. J. (Jos) Bijman - Coördinator OpleidingenMevrouw P. (Pascal) Kruithof-Hoogreef - Cursussecretaresse

www.tvvl.nl/cursussenBezoek voor de laatste stand van zaken op gebied van de TVVL-cursussen en workshops de website www.tvvl.nl/cursussen. Hier vind je uitgebreide informatie per cursus en heb je toegang tot de inhoudelijke informatie van de lesonderdelen. Zo vergemakkelijk je de keuze voor een geschikte cursus. Voor een aantal cursussen vind je onder het kopje ‘Inhoud’ een studiegids met zeer uitgebreide cursusinformatie.

Verder vindt u op www.tvvl.nl/cursussen:• Cursusvoorwaarden TVVL-seizoen 2015-2016• Inschrijfformulieren

Wijzigingen voorbehoudenFotografie: Rob Niemantsverdriet


Voorwaarden cursussen en workshops 2015-2016

1. Aanmelding, toelating en deelname 1.1. Waar in deze voorwaarden cursus wordt genoemd, wordt tevens workshop bedoeld. 1.2. De aanmelding geschiedt schriftelijk door middel van het aanmeldingsformulier. 1.3. Na beoordeling van de aanmelding op basis van de toelatingseisen, zoals omschreven in de informatie van de

betreffende cursus, ontvang je bericht of u al dan niet bent toegelaten. 1.4. De toelating tot de cursus vindt plaats in volgorde van ontvangst van de aanmeldingsformulieren. 1.5. Bij overtekening van de cursus wordt een wachtlijst aangelegd. Leden van TVVL of personeel van begunstigers

van TVVL die op de wachtlijst voorkomen, hebben in volgorde van aanmelding, voorrang bij toelating voor de eerstvolgende cursus.

1.6. TVVL behoudt zich het recht voor cursussen te annuleren of de startdatum te verplaatsen indien er sprake is van onvoldoende belangstelling dan wel overmacht. De aanmelders worden daarover uiterlijk 2 weken voor aanvang schriftelijk geïnformeerd.

1.7. TVVL behoudt zich het recht voor, om conform het in lid 1.3, gestelde, een cursist de toegang tot een cursus te weigeren of te ontzeggen.

2. Cursusprijs, betalings- en annuleringsregeling 2.1. De cursusprijs en de examenkosten worden per studiejaar door het Bestuur van TVVL vastgesteld. 2.2. Na toelating tot de cursus, ontvangt de cursist/werkgever een factuur om het gehele cursusbedrag te voldoen,

betaling binnen 30 dagen na factuurdatum. Eerst na ontvangst van het totale cursusbedrag is de cursist definitief gerechtigd aan de cursus deel te nemen.

2.3. Wanneer de cursus geen doorgang vindt, wordt het volledige cursusbedrag, binnen 30 dagen na de schriftelijke bevestiging van TVVL, gerestitueerd.

2.4. Een cursist die zich heeft aangemeld en is toegelaten verplicht zich het cursusbedrag te voldoen. Bij afzien van deelname zijn annuleringskosten verschuldigd. Deze bedragen: - 5% van het cursusbedrag met een minimumbedrag van € 150,00 bij annulering op een tijdstip eerder dan twee

maanden voor aanvang van de cursus. - 20% van het cursusbedrag bij annulering op een tijdstip tussen twee maanden en een maand voor aanvang van de

cursus. - 50% van het cursusbedrag bij annulering op een tijdstip korter dan een maand voor aanvang van de cursus. - 100% van het cursusbedrag bij annulering nadat de cursus is gestart.

De annulering dient schriftelijk te geschieden. 2.5. De annuleringskosten zijn niet verschuldigd indien, na overleg met de TVVL, de plaats door een andere cursist van

dezelfde werkgever wordt ingenomen. Hierbij dient de andere cursist tevens te voldoen aan de voorwaarde genoemd onder lid 1.3.

2.6. Bij tussentijds beëindigen van deelname aan de cursus blijft het gehele cursusbedrag verschuldigd. 2.7. Indien de cursus wordt afgesloten met een examen en de cursist conform de voorwaarden van het examenreglement

gerechtigd is om aan dit examen deel te nemen, dient vóór aanvang van het examen het verschuldigde examengeld te zijn voldaan.

3. Cursus en aansprakelijkheid 3.1. Het aan een cursist ter beschikking gestelde cursus- en opleidingsmateriaal mag noch worden vermenigvuldigd, noch

worden gebruikt voor andere doeleinden dan voor die welke binnen het kader van de cursus en opleiding zijn gesteld. 3.2. Alle rechten van intellectuele eigendom of het auteursrecht, betreffende alle cursus-, les- en examendocumenten,

berusten uitsluitend bij TVVL. TVVL heeft het uitsluitend recht deze werken openbaar te maken en te verveelvoudigen.

3.3. TVVL behoudt zich het recht voor, wijzigingen in het programma en de inhoud van de cursus aan te brengen alsmede het docententeam aan te passen.

3.4. TVVL sluit iedere aansprakelijkheid uit voor onjuistheden in het aangeboden studiemateriaal. 3.5. De TVVL sluit iedere aansprakelijkheid uit voor schade, door welke oorzaak ook, aan cursisten of derden, opgelopen in

verband met de cursus. Schade, diefstal of verlies en eventuele gevolgschade of productschade daaronder begrepen.


Voorwaarden cursussen en workshops 2015-2016 (vervolg)

4. Diploma of Certificaat 4.1. In de cursusinformatie staat aangegeven of de cursus kan worden afgesloten met een examen.

Is deze mogelijkheid aanwezig dan heeft de cursist de keuze: een examen afleggen of een certificaat behalen. Voor het examen ontvangt de cursist een separate uitnodiging.

4.2. Het certificaat of diploma wordt éénmalig verstrekt. 4.3. Voor de cursussen waarvoor geen examen wordt afgenomen zal, indien wordt voldaan aan de voorwaarden, een

certificaat of bewijs van deelname worden uitgereikt. 5. Examenreglement 5.1. Het examenreglement van de betreffende cursus geeft de voorwaarden weer voor de toelating aan een examen, de

wijze van examineren, de beoordeling van het examenwerk en verder voor datgene wat hiermede in de ruimste zin verband houdt.

5.2. Het examenreglement wordt vastgesteld, respectievelijk gewijzigd, door het Curatorium Cursussen van TVVL. 5.3. In alle zaken, waarin het examenreglement geen oplossing biedt, beslist het Curatorium Cursussen van TVVL. 5.4. Bij de aanmelding voor een cursus wordt medegedeeld of aan het einde van de betreffende cursus de gelegenheid

bestaat tot het afleggen van een examen. 5.5. Het examenreglement wordt meegestuurd met de uitnodiging voor het examen.

6. Vertrouwelijkheid 6.1. TVVL conformeert zich aan de Nederlandse privacy wetgeving. TVVL, haar medewerkers en de bij de cursus

betrokken personen zullen informatie van en over cursisten strikt vertrouwelijk behandelen.

7. Vragen 7.1. Vragen over administratieve en cursusinhoudelijke zaken zullen door TVVL binnen twee weken, na ontvangst van de

vraag, worden beantwoord. Indien een langere tijd nodig is voor beantwoording zal dit tijdig worden aangegeven.

8. Klachtenprocedure 8.1. Klachten kunnen schriftelijk of per e-mail worden ingediend bij:

Bestuur TVVL T.a.v. de Voorzitter Curatorium Cursussen De Mulderij 12 3831 NV Leusden email: [email protected]

8.2. De ontvangst van de klacht wordt binnen zeven werkdagen schriftelijk bevestigd aan de indiener. 8.3. De afhandeling van de klacht valt onder verantwoordelijkheid van de Voorzitter Curatorium Cursussen en zal

vertrouwelijk worden behandeld. 8.4. Binnen vier weken ontvangt de indiener een schriftelijke reactie. 8.5. Mocht de klacht niet naar tevredenheid zijn opgelost dan kan de cursist zich wenden tot de Beroepscommissie.

Hiertoe wordt het gehele dossier overgedragen aan Stichting ISSO, de Raad van Begeleiding, Postbus 577, 3000 BV Rotterdam. De uitspraak van deze beroepscommissie is bindend.

8.6. TVVL zal de door de Beroepscommissie opgelegde oplossing binnen vier weken uitvoeren.


September 201528 september Werktuigkunde voor Elektrotechnici (groep 1) 30 september Luchtbehandeling Speciale Ruimten (groep 1)

Oktober 20151 oktober Luchtbehandelingstechniek (groep A) 2 oktober Luchtbehandelingstechniek (groep B) 6 oktober Sanitaire Technieken 8 oktober Luchtbehandelingstechniek (groep C) 9 oktober Luchtbehandelingstechniek (groep D)

November 20152 november Geluid in technische installaties 3 november Bouwkunde voor Installatietechnici

Januari 20166 januari Luchtbehandeling Speciale Ruimten (groep 2) 11 januari Installatie Project Management 13 januari Commissioning 18 januari Werktuigkunde voor Elektrotechnici (groep 2) 25 januari Elektrotechniek voor Werktuigkundigen26 januari Projectmatig ontwerpen van klimaatinstallaties

Februari 201623 februari Duurzaamheid in de Gebouwde Omgeving

Mei 201610 mei Workshop Technische en Medische gassen17 mei Workshop Zwembaden / Workshop Waterbehandeling24 mei Workshop Stoominstallaties

Agenda cursusseizoen 2015-2016

Tvvl cursussen 2015 2016

Documents

Transcript of Tvvl cursussen 2015 2016