Trouw kunst Een productieve lijntrekker...De beelden zijn als door een god op de grond gesmeten....
1
29 Trouw woensdag 10 juni 2009 dewoensdagGids 28 dewoensdagGids Trouw woensdag 10 juni 2009 weer Hans Roozen Buien houden aan De dag begint vandaag met een mix van wolken en zon. In de middag weten enkele stapelwolken uit te groeien tot een bui. Het wordt 17 tot maximaal 19 graden bij een zwakke tot matige wind uit het zui- den tot zuidwesten. In de avond en vooral in de nacht bereikt een actieve depressie het land. Dit levert een flinke hoeveel- heid regen op. De dag van morgen vangt dan ook naar alle waarschijn- lijkheid aan met buiige regen. Ge- durende de dag zal het weer op- knappen, maar helemaal droog wordt het waarschijnlijk pas in de avond. Met maximaal een graad of 14 is het fris voor de tijd van het jaar. De wind draait in de loop van de dag naar het noorden en is zwak tot ma- tig van kracht. Na donderdag treedt een weers- verbetering op. De luchtdruk stijgt, waardoor depressies niet meer het vaste land van Europa op kunnen komen. De zon wint terrein en door aanvoer van warme lucht stijgt de temperatuur. Vrijdag ziet het weer er dus al stukken beter uit. We hebben dan zonnige perioden met in de middag slechts een kleine kans op een bui. Het kwik stijgt naar gemiddeld 19 graden. Het weekend verloopt niet onaar- dig. Zaterdag kan er plaatselijk nog een bui vallen, maar het grootste deel van de dag verloopt droog en redelijk zonnig. Zondag is de kans op neerslag te verwaarlozen. De kans op zon zeker niet. In de mid- dag ontstaan er wel wat stapelwol- ken. De temperatuur komt op zaterdag uit op gemiddeld 22 graden, zondag stijgt het gemiddelde naar 25 gra- den. Na het weekend blijft het warm. De kans op fikse buien neemt wel toe. 10.06.09 Nationale buitenspeeldag Vandaag . . . is het de eerste lande- lijke buitenspeeldag Geboortedag: Andy Schleck, Luxemburgse wielrenner (1985); Reinout Oerlemans, omroeponder- nemer en acteur (1971); Mensje van Keulen, schrijfster (1946). Sterfdag: 10 Dieuwke de Graaf- Nauta, CDA-staatssecretaris (2008); Adriaan Jaeggi, schrijver (2008); Ray Charles, zanger (2004); Max van Praag, zanger (1991). Weerextremen op 10 juni: Laagste minimum 2,9° in 1927 Hoogste maximum 32,1° in 1947 Meeste neerslag 20,2 mm in 1935 Nieuws van 25 jaar geleden: Nadat hij vier keer een finale zag mislukken, is de eerste Grand Slam- buit binnen voor tennisser Ivan Lendl. In een zinderende finale op Roland Garros kwam hij uit verlo- ren positie terug tegen John McEn- roe: 3-6, 2-6, 6-4, 7-5, 7-5. kind & kunst Het is zó goed geschilderd, het lijkt wel een foto Beeldende kunst ’Wat ben jij voor een portret? , work- shop in het Tuinhuis van het Rijksmu- seum. Elke zaterdag en zondag kinder- programma. (www.rijksmuseum.nl) In het Tuinhuis, dat sinds kort in de tuin van het Rijksmuseum Amster- dam staat, zit een groep negenjarige meisjes van een verjaardagspartijtje rond de tafel. Ze kijken naar foto’s van de portretten die zij straks in het museum gaan bekijken. „Welke foto is een zelfportret van Rembrandt?”, vraagt gids Johan. Het is even zoeken in de portrettengalerij, want de schilder ziet er veel ’slordiger’ uit dan zij dachten, maar dan is de 17de- eeuwse beroemdheid gevonden. „Hangt ’De Nachtwacht’ hier ook, in het écht?”, vragen ze opgewonden. Onder de titel ’Wat ben jij voor een portret?’ krijgen de dames een rond- leiding door het museum en na af- loop mogen ze hun eigen portret ma- ken achter een van de grote schil- dersezels in het Tuinhuis. In een rijtje lopen ze de marmeren trappen op naar de expositie ’De Meesterwer- ken’ met topstukken uit de Gouden Eeuw, die tijdens de verbouwing van Het Rijksmuseum zijn te zien in de Philipsvleugel. Boven aan de trap staat de rondleider even stil bij een hoog beeld van Cupido. Op zijn vraag of de meisjes weleens zijn getroffen door zijn pijlen, gaan bijna alle vin- gers omhoog om te vertellen op wie ze verliefd zijn. De kleinste van het stel zegt: „Ik had verkering, maar ik heb het uitgemaakt”. Op weg naar het eerste meester- werk, ’Portret van een meisje in het blauw’ van Johannes Verspronck, zit de stemming er al helemaal in. Het is zó goed geschilderd, het lijkt wel een foto, vinden zij. „Waarom heeft zij een veertje in haar hand?”, vraagt de rondleider. Zijn publiek heeft geen idee. Dat was toen in de mode en mensen kietelden elkaar met zo’n veertje, dat zij aan een kettinkje bij zich droegen. Dit soort aanspreken- de details vangen de aandacht en de meisjes raken steeds nieuwsgieriger naar de geportretteerde mensen uit de 17de eeuw. Wie waren zij en waar- om werden ze eigenlijk geschilderd? Ook de schilderstechniek krijgt aan- dacht. Als je goed kijkt, blijkt de verf op het portret van een kind gladder te zijn dan de korrelige verf op het portret van een oude man. Zijn huid is paars en rood, met aders en rim- pels, valt hun op. Na een wandeling langs schilderijen van Frans Hals, Ferdinand Bol en Bartholomeus van der Helst, gaan ze bij ’De Staalmeesters’ van Rem- brandt op de grond zitten, om een van de mannen op het metershoge werk na te tekenen. Weer terug in het Tuinhuis volgt een les portretschilderen, over de verhoudingen tussen ogen, neus en mond in een gezicht. Achter de ezels schilderen de kinderen eerst een ovaal voor het gezicht en daarna gaat het erom goed in de spiegeltjes te kij- ken: wat ben je zelf voor een portret? Met grote kwasten gaan ze verwoed aan het werk. Anita Twaalfhoven De beelden van Marín: je kunt er niet omheen Beeldende kunst Javier Marín: Mexicaanse monumen- tale sculptuur. Tot 9 september langs onder andere het Lange Voorhout in Den Haag. Catalogus 10 euro. (www.denhaagsculptuur.nl) Midden op het Lange Voorhout in Den Haag, rechtop, staan twee grote lichtbruine ringen opgesteld. Iedere ring is gevuld met hoofden, armen en benen: een wirwar van ledema- ten, bijeengehouden door stukken ijzerdraad. De beelden zijn met zwier gevormd. Barok. Tegelijkertijd is hun houding gespannen, angstig. Voorbijgangers houden even de pas in of maken een foto. Een ouder echt- paar staat te kijken. De man loopt er eens omheen, kijkt aandachtig naar de hoofden: „Er zitten geen vrolijke gezichten bij”. Zijn vrouw, wijzend naar de magere mensengestalten: „Het doet me aan de hongerwinter denken”. De kunst van de Mexicaan Javier Marín is kolossaal en confronterend. Even verderop zijn negen ruiters te zien en drie reusachtige koppen, als door een god op de grond gesmeten. De achttien beelden van de kunste- naar die de komende maanden in Den Haag staan opgesteld zijn ex- pressief en spreken direct aan. John Sillevis, de gastconservator van Den Haag Sculptuur, die Marín naar Ne- derland haalde, noemt het werk van Javier herkenbaar. Het heeft volgens hem verschillende betekenislagen. Wie goed naar de barokke koppen kijkt, ziet dat veel neuzen zijn gemo- delleerd naar een Azteeks schoon- heidsideaal. De Azteken vonden dat een neus op die van een adelaar moest lijken en probeerden deze ver- vorming te realiseren met behulp van ijzeren pinnen. Waarom die combinatie van barok- ke, westerse invloeden en Azteekse trekken? Sillevis: „In de kunst van Ja- vier Marín speelt zich een innerlijk conflict af.” Die strijd is typerend voor het werk van de Mexicaan. De geschiedenis van Mexico is er één van angst en overheersing. Op plaat- sen van eerdere beschavingen, zoals de Azteken, de Olmeken en de Maya ’s, bouwden de Spanjaarden pontificaal een katholieke kathe- draal. Soms hadden de koloniale overheersers inheemse beeldhou- wers in dienst, die de weelderige kerkkunst vermengden met indi- aanse motieven. Zo ontstond een Zuid-Amerikaanse barok, die het conflict tussen de beschavingen ver- beeldde. Het postmoderne werk van De beelden zijn als door een god op de grond gesmeten. FOTO PIET GISPEN kunst Een productieve lijntrekker www.bankgiroloterij.nl advertentie . Portret van een meisje in het blauw Marín, zelf van gemengd bloed, is doortrokken van dat conflict, die strijd om de eigen identiteit. De angst die daarmee gepaard gaat, is in alle beelden terug te zien. Bij de Azteken was er ook reden voor angst, als je ’schoon van gestal- te’ was tenminste. Sillevis: „Mensen die mooi waren liepen kans aan de goden geofferd te worden”. Sommi- ge glorieuze mensen van Marín zijn, voor wie goed kijkt, met een onheil- spellend merkteken gedoemd. Het kunstwerk met de twee ringen met ledematen heet Chalchihuitl. Die naam betekent ’Jade’, als een ver- wijzing naar de met jade, een kostba- re stof, getooide watergodin van de Azteken. Chalchihuitl betekent ech- ter ook ’als twee druppels’, vandaar de twee ronde ringen. Die druppels staan voor de twee onmisbare le- venssappen: water en bloed. Het ron- de kunstwerk met zijn ledematen is daarom een verwijzing naar de cy- clus van leven en dood. Sillevis: „Uit ondergang en verderf ontstaat nieuw leven.” Een vrachtauto komt voorrijden. Twee mannen bouwen een van de laatste beelden – een bronzen vrouw met een verwilderde uitdrukking op haar gezicht – in stukken op. „Een laatkomertje”, zegt Sillevis. In de lindebomen hangen grote lampen, zodat de beelden ’s avonds grillig verlicht zijn. Hoog boven de passan- ten draven negen paarden van kunst- hars door de lucht. De kantoorlingen kijken schichtig naar boven. In de verte kijken twee grote hoofden, on- dersteboven als van koningen in het stof, zwijgend toe. De beelden van Marín: je kunt er niet omheen. Nels Fahner kritieken De reusachtige koppen hebben Azteekse trekken Keith Haring all-over, tot 13 sep- tember in Bergen, België. Museum voor Schone Kunsten, 8, Rue Neuve en Les Anciens Abattoirs, 17, Place de la Grande Pêcherie www.bam.mons.be, tel: 00 32 65 40 53 30 Leonoor Kuijk E ven leek het of de graffitikun- stenaar Keith Haring vergeten was. Het was ingewikkeld om zelfs maar antiquarisch een boek met zijn werk te kopen. Op de web- site van de Keith Haring Foundation staan ook heus bij de afgelopen jaren wel wat tentoonstellingen gemeld. Maar het zijn steeds heel kleintjes, met hooguit een paar werken. In het Belgische Bergen (Mons) is nu zomaar een zeer uitgebreide ten- toonstelling van zijn werk te zien. Op twee locaties in de stad zijn in to- taal meer dan 150 werken te zien. In het Museum voor Schone Kunsten een groot aantal van de schilderijen, tekeningen en sculpturen die hij in zijn studio in New York maakte. En op loopafstand van dat museum, in de hal van het voormalige slacht- huis, zijn ’straatwerk’, waardoor hij in de jaren tachtig bij het grote pu- bliek bekend en geliefd werd. Hier zijn ook foto’s en video’s te zien van hoe Haring in de New York- se metro in een mum van tijd met krijt de zwarte vlakken vulde van de onverkochte ruimtes voor affiches. Die lege zwarte vlakken deden zijn handen jeuken als hij met de metro van zijn huis naar de kunstacademie ging. Hij maakte wel veertig van die tekeningen per dag. Kunst moest je niet weghangen in musea, maar de- len met een zo groot mogelijk pu- bliek. Voor hem was het in het open- baar creëren van een kunstwerk on- derdeel van het werk. Zo heeft hij er en passant voor gezorgd dat veel mensen minder negatief naar graffi- ti gingen kijken. Maar al was hij tien keer Keith Haring, het bleef illegaal wat hij deed in de New Yorkse metro. Hoewel hij razendsnel werkte, werd hij toch geregeld aangehouden. Zijn populariteit nam door deze ’performances’ wereldwijd enorm toe. Zozeer dat zijn affiches uit de metro werden losgeweekt, en een aantal nu in het voormalig abattoir in Bergen hangt. Maar dat mensen die tekeningen voor zichzelf wilden hebben, was niet Harings bedoeling. Hij wilde de tekeningen juist aan ie- dereen laten zien. Uit frustratie stop- te hij in 1985 met tekenen in de me- tro. Maar hij ging met evenveel ener- gie door met ander werk en gaf, on- danks dat zijn werk inmiddels veel waard bleek, net zo gemakkelijk aan jan en alleman tekeningen weg. In de hal van het voormalig abat- toir van Bergen is ook het topstuk van de tentoonstelling te zien. 24 be- schilderde metalen platen, elk 2,6 bij 1,4 meter. Aaneengelegd vormen de platen samen één enorm schilderij met een totale lengte van 70 meter. In het Belgische Mons is een uitgebreide tentoonstelling te zien van de ietwat vergeten graffitigrootheid Keith Haring. Haring in België Het is nooit eerder in zijn geheel ver- toond. Haring schilderde het in 1984 op een werf in New York, waar ook anderen later hun tag op het werk hebben gezet. ’Angel en Lisa, 1985’, zullen wel raar opkijken dat ook hun aantekening met stift nu in een mu- seum hangt. Keith Haring was eigenlijk vanaf het begin beroemd. Hij werd in 1958 geboren, ging in 1978 naar de kunst- academie, maakte in 1980 zijn eerste schildering in de metro en was in 1982 al met werk te zien op de Docu- menta-tentoonstelling in het Duitse Kassel plus met een eigen tentoon- stelling in een galerie in New York. Een jaar later werd hij door de di- recteur van het Schneider Children’s Kunst moest je niet weghangen in musea, vond hij Links: Keith Haring, ’Vase, untitled’. Linksboven: ’Untitled’, 1985 (privécollectie). © KEITH HARING FOUNDATION Hospital in New York gevraagd om kunstwerken voor het ziekenhuis te maken. Harings vrolijke, heldere lij- nen spreken kinderen aan en vrolij- ken hen op, dacht de directeur. En Haring werkte er graag aan mee en maakte het (nog steeds gebruikte) lo- go en wel veertig kunstwerken voor het ziekenhuis. Haring was gek op kinderen en wist dat zijn werk juist hen enorm aansprak. Zijn snelle precieze lijnen lijken ook wel wat op de viltstiftteke- ningen van kinderen. In 1983 be- schilderde hij een spijlenwiegje in vrolijk geel en rood, met dansende beren en krokodillen. Het is te zien op die ander locatie van de tentoon- stelling, het Museum voor Schone Kunsten, waarheen – niet toevallig – nogal wat ouders hun ongeveer tien- jarige kinderen blijken mee te ne- men. Hier zijn ook zijn grote doeken te zien, gemaakt van acrylverf op zeildoek of op vinyl. De conservato- ren hebben een goed oog gehad voor de mooie doorkijkjes in dit museum en hebben de kleurige doeken zo op- gehangen dat ze zowel van dichtbij als van veraf goed te bekijken zijn. Hier is ook goed te zien dat Haring er niet om maalde als de verf van zijn strakke lijnen uitliep. Uit respect voor kinderen had Ha- ring in de New Yorkse metro nooit te- keningen gemaakt met griezelige monsters of seksuele verwijzingen. Thema’s waar hij voor het overige wel raad mee wist, en die dan ook ruimschoots aan bod komen in de schilderijen en tekeningen in het Schone Kunstenmuseum. Hier is te zien dat, hoe origineel ook in zijn uitwerking, Haring een duidelijk product is van zijn tijd. Stu- derend in de deprimerende jaren tachtig, toen de bom elk moment kon vallen en de studenten in New York volop experimenteerden met drugs, gaat het thema van een kern- ramp als een rode draad door zijn werk. Dat geldt ook voor de psyche- delische monsters en de verwijzin- gen naar (homo)seks. Als Haring in 1988 hoort dat hij met het aidsvirus is besmet, weet hij dat hij niet lang meer te leven heeft. Hij roept een naar hemzelf genoemd fonds in het leven voor projecten rond aidsbe- strijding en voor hulp aan kinderen. Alsof hij niet al energiek genoeg is, werkt hij als een razende door. In de speciaal voor de tentoonstelling uit- gebrachte catalogus (Frans/Engels), met essays van tijdgenoten en een overzicht van tentoongestelde en an- dere werken, is te zien hoe produc- tief Haring was. Hij heeft als kunste- naar precies de hele jaren tachtig mogen meemaken. Hij stierf in fe- bruari 1990, 31 jaar oud.
Transcript of Trouw kunst Een productieve lijntrekker...De beelden zijn als door een god op de grond gesmeten....
29Trouw woensdag 10 juni 2009 dewoensdagGids28 dewoensdagGids Trouw woensdag 10 juni 2009
weer Hans Roozen
Buien houden aanDe dag begint vandaag met een mixvan wolken en zon. In de middagweten enkele stapelwolken uit tegroeien tot een bui. Het wordt 17tot maximaal 19 graden bij eenzwakke tot matige wind uit het zui-den tot zuidwesten.
In de avond en vooral in de nachtbereikt een actieve depressie hetland. Dit levert een flinke hoeveel-heid regen op. De dag van morgenvangt dan ook naar alle waarschijn-lijkheid aan met buiige regen. Ge-durende de dag zal het weer op-knappen, maar helemaal droogwordt het waarschijnlijk pas in deav o n d .
Met maximaal een graad of 14 ishet fris voor de tijd van het jaar. Dewind draait in de loop van de dagnaar het noorden en is zwak tot ma-tig van kracht.
Na donderdag treedt een weers-verbetering op. De luchtdruk stijgt,waardoor depressies niet meer het
vaste land van Europa op kunnenkomen. De zon wint terrein en dooraanvoer van warme lucht stijgt det e m p e r a t u u r.
Vrijdag ziet het weer er dus alstukken beter uit. We hebben danzonnige perioden met in de middagslechts een kleine kans op een bui.Het kwik stijgt naar gemiddeld 19graden.
Het weekend verloopt niet onaar-dig. Zaterdag kan er plaatselijk nogeen bui vallen, maar het grootstedeel van de dag verloopt droog enredelijk zonnig. Zondag is de kansop neerslag te verwaarlozen. Dekans op zon zeker niet. In de mid-dag ontstaan er wel wat stapelwol-ken.
De temperatuur komt op zaterdaguit op gemiddeld 22 graden, zondagstijgt het gemiddelde naar 25 gra-den. Na het weekend blijft hetwarm. De kans op fikse buienneemt wel toe.
10.06.09 Nationale buitenspeeldag
Vandaag . . . is het de eerste lande-lijke buitenspeeldagGeboortedag: Andy Schleck,Luxemburgse wielrenner (1985);Reinout Oerlemans, omroeponder-nemer en acteur (1971); Mensje vanKeulen, schrijfster (1946).Sterfdag: 10 Dieuwke de Graaf-Nauta, CDA-staatssecretaris (2008);Adriaan Jaeggi, schrijver (2008); RayCharles, zanger (2004); Max vanPraag, zanger (1991).
Weerextremen op 10 juni:Laagste minimum 2,9° in 1927Hoogste maximum 32,1° in 1947Meeste neerslag 20,2 mm in 1935Nieuws van 25 jaar geleden:Nadat hij vier keer een finale zagmislukken, is de eerste Grand Slam-buit binnen voor tennisser IvanLendl. In een zinderende finale opRoland Garros kwam hij uit verlo-ren positie terug tegen John McEn-roe: 3-6, 2-6, 6-4, 7-5, 7-5.
kind & kunst
Het is zó goed geschilderd,het lijkt wel een fotoBeeldende kunst
’Wat ben jij voor een portret? , work-shop in het Tuinhuis van het Rijksmu-seum. Elke zaterdag en zondag kinder-programma. (www.rijksmuseum.nl)
In het Tuinhuis, dat sinds kort in detuin van het Rijksmuseum Amster-dam staat, zit een groep negenjarigemeisjes van een verjaardagspartijtjerond de tafel. Ze kijken naar foto’svan de portretten die zij straks in hetmuseum gaan bekijken. „Welke fotois een zelfportret van Rembrandt?”,vraagt gids Johan. Het is even zoekenin de portrettengalerij, want deschilder ziet er veel ’slordiger’ uitdan zij dachten, maar dan is de 17de-eeuwse beroemdheid gevonden.„Hangt ’De Nachtwacht’ hier ook, inhet écht?”, vragen ze opgewonden.
Onder de titel ’Wat ben jij voor eenportret?’ krijgen de dames een rond-leiding door het museum en na af-loop mogen ze hun eigen portret ma-ken achter een van de grote schil-dersezels in het Tuinhuis. In eenrijtje lopen ze de marmeren trappenop naar de expositie ’De Meesterwer-ken’ met topstukken uit de GoudenEeuw, die tijdens de verbouwing vanHet Rijksmuseum zijn te zien in de
Philipsvleugel. Boven aan de trapstaat de rondleider even stil bij eenhoog beeld van Cupido. Op zijn vraagof de meisjes weleens zijn getroffendoor zijn pijlen, gaan bijna alle vin-gers omhoog om te vertellen op wieze verliefd zijn. De kleinste van hetstel zegt: „Ik had verkering, maar ikheb het uitgemaakt”.
Op weg naar het eerste meester-werk, ’Portret van een meisje in hetblauw’ van Johannes Verspronck, zitde stemming er al helemaal in. Het iszó goed geschilderd, het lijkt wel eenfoto, vinden zij. „Waarom heeft zijeen veertje in haar hand?”, vraagt derondleider. Zijn publiek heeft geenidee. Dat was toen in de mode enmensen kietelden elkaar met zo’nveertje, dat zij aan een kettinkje bijzich droegen. Dit soort aanspreken-de details vangen de aandacht en demeisjes raken steeds nieuwsgierigernaar de geportretteerde mensen uitde 17de eeuw. Wie waren zij en waar-om werden ze eigenlijk geschilderd?Ook de schilderstechniek krijgt aan-dacht. Als je goed kijkt, blijkt de verfop het portret van een kind gladderte zijn dan de korrelige verf op hetportret van een oude man. Zijn huidis paars en rood, met aders en rim-pels, valt hun op.
Na een wandeling langs schilderijenvan Frans Hals, Ferdinand Bol enBartholomeus van der Helst, gaan zebij ’De Staalmeesters’ van Rem-brandt op de grond zitten, om eenvan de mannen op het metershogewerk na te tekenen.
Weer terug in het Tuinhuis volgteen les portretschilderen, over deverhoudingen tussen ogen, neus enmond in een gezicht. Achter de ezelsschilderen de kinderen eerst eenovaal voor het gezicht en daarna gaathet erom goed in de spiegeltjes te kij-ken: wat ben je zelf voor een portret?Met grote kwasten gaan ze verwoedaan het werk.
Anita Twaalfhoven
De beelden van Marín:je kunt er niet omheenBeeldende kunst
Javier Marín: Mexicaanse monumen-tale sculptuur. Tot 9 september langsonder andere het Lange Voorhout inDen Haag. Catalogus 10 euro.( w w w. d e n h a a g s c u l p t u u r. n l )
Midden op het Lange Voorhout inDen Haag, rechtop, staan twee grotelichtbruine ringen opgesteld. Iederering is gevuld met hoofden, armenen benen: een wirwar van ledema-ten, bijeengehouden door stukkenijzerdraad. De beelden zijn metzwier gevormd. Barok. Tegelijkertijdis hun houding gespannen, angstig.Voorbijgangers houden even de pasin of maken een foto. Een ouder echt-paar staat te kijken. De man loopt ereens omheen, kijkt aandachtig naarde hoofden: „Er zitten geen vrolijkegezichten bij”. Zijn vrouw, wijzendnaar de magere mensengestalten:„Het doet me aan de hongerwinterdenken”.
De kunst van de Mexicaan JavierMarín is kolossaal en confronterend.Even verderop zijn negen ruiters tezien en drie reusachtige koppen, alsdoor een god op de grond gesmeten.De achttien beelden van de kunste-naar die de komende maanden in
Den Haag staan opgesteld zijn ex-pressief en spreken direct aan. JohnSillevis, de gastconservator van DenHaag Sculptuur, die Marín naar Ne-derland haalde, noemt het werk vanJavier herkenbaar. Het heeft volgenshem verschillende betekenislagen.Wie goed naar de barokke koppenkijkt, ziet dat veel neuzen zijn gemo-
delleerd naar een Azteeks schoon-heidsideaal. De Azteken vonden dateen neus op die van een adelaarmoest lijken en probeerden deze ver-vorming te realiseren met behulpvan ijzeren pinnen.
Waarom die combinatie van barok-ke, westerse invloeden en Azteeksetrekken? Sillevis: „In de kunst van Ja-vier Marín speelt zich een innerlijkconflict af.” Die strijd is typerendvoor het werk van de Mexicaan. Degeschiedenis van Mexico is er één
van angst en overheersing. Op plaat-sen van eerdere beschavingen, zoalsde Azteken, de Olmeken en deM ay a ’s, bouwden de Spanjaardenpontificaal een katholieke kathe-draal. Soms hadden de kolonialeoverheersers inheemse beeldhou-wers in dienst, die de weelderigekerkkunst vermengden met indi-aanse motieven. Zo ontstond eenZuid-Amerikaanse barok, die hetconflict tussen de beschavingen ver-beeldde. Het postmoderne werk van
De beelden zijn als door een god op de grond gesmeten. FOTO PIET GISPEN
kunst
Een productieve lijntrekker
www.bankgiroloterij.nl
advertentie .
Portret van een meisje in het blauw
Marín, zelf van gemengd bloed, isdoortrokken van dat conflict, diestrijd om de eigen identiteit. Deangst die daarmee gepaard gaat, is inalle beelden terug te zien.
Bij de Azteken was er ook redenvoor angst, als je ’schoon van gestal-te’ was tenminste. Sillevis: „Mensendie mooi waren liepen kans aan degoden geofferd te worden”. Sommi-ge glorieuze mensen van Marín zijn,voor wie goed kijkt, met een onheil-spellend merkteken gedoemd.
Het kunstwerk met de twee ringenmet ledematen heet Chalchihuitl.Die naam betekent ’Jade’, als een ver-wijzing naar de met jade, een kostba-re stof, getooide watergodin van deAzteken. Chalchihuitl betekent ech-ter ook ’als twee druppels’, vandaarde twee ronde ringen. Die druppelsstaan voor de twee onmisbare le-venssappen: water en bloed. Het ron-de kunstwerk met zijn ledematen isdaarom een verwijzing naar de cy-clus van leven en dood. Sillevis: „Uitondergang en verderf ontstaatnieuw leven.”
Een vrachtauto komt voorrijden.Twee mannen bouwen een van delaatste beelden – een bronzen vrouwmet een verwilderde uitdrukking ophaar gezicht – in stukken op. „Eenlaatkomertje”, zegt Sillevis. In delindebomen hangen grote lampen,zodat de beelden ’s avonds grilligverlicht zijn. Hoog boven de passan-ten draven negen paarden van kunst-hars door de lucht. De kantoorlingenkijken schichtig naar boven. In deverte kijken twee grote hoofden, on-dersteboven als van koningen in hetstof, zwijgend toe. De beelden vanMarín: je kunt er niet omheen.
Nels Fahner
kritieken
De reusachtigekoppen hebbenAzteekse trekken
Keith Haring all-over, tot 13 sep-tember in Bergen, België. Museumvoor Schone Kunsten, 8, Rue Neuveen Les Anciens Abattoirs, 17, Placede la Grande Pêcheriew w w. b a m . m o n s . b e ,tel: 00 32 65 40 53 30
Leonoor Kuijk
Even leek het of de graffitikun-stenaar Keith Haring vergetenwas. Het was ingewikkeld om
zelfs maar antiquarisch een boekmet zijn werk te kopen. Op de web-site van de Keith Haring Foundationstaan ook heus bij de afgelopen jarenwel wat tentoonstellingen gemeld.Maar het zijn steeds heel kleintjes,met hooguit een paar werken.
In het Belgische Bergen (Mons) isnu zomaar een zeer uitgebreide ten-toonstelling van zijn werk te zien.Op twee locaties in de stad zijn in to-taal meer dan 150 werken te zien. Inhet Museum voor Schone Kunsteneen groot aantal van de schilderijen,tekeningen en sculpturen die hij inzijn studio in New York maakte. Enop loopafstand van dat museum, inde hal van het voormalige slacht-huis, zijn ’straatwerk’, waardoor hijin de jaren tachtig bij het grote pu-bliek bekend en geliefd werd.
Hier zijn ook foto’s en video’s tezien van hoe Haring in de New York-se metro in een mum van tijd metkrijt de zwarte vlakken vulde van deonverkochte ruimtes voor affiches.Die lege zwarte vlakken deden zijnhanden jeuken als hij met de metrovan zijn huis naar de kunstacademieging. Hij maakte wel veertig van dietekeningen per dag. Kunst moest jeniet weghangen in musea, maar de-len met een zo groot mogelijk pu-bliek. Voor hem was het in het open-baar creëren van een kunstwerk on-derdeel van het werk. Zo heeft hij eren passant voor gezorgd dat veelmensen minder negatief naar graffi-ti gingen kijken. Maar al was hij tienkeer Keith Haring, het bleef illegaalwat hij deed in de New Yorkse metro.Hoewel hij razendsnel werkte, werdhij toch geregeld aangehouden.
Zijn populariteit nam door deze’performances’ wereldwijd enormtoe. Zozeer dat zijn affiches uit demetro werden losgeweekt, en een
aantal nu in het voormalig abattoirin Bergen hangt. Maar dat mensendie tekeningen voor zichzelf wildenhebben, was niet Harings bedoeling.Hij wilde de tekeningen juist aan ie-dereen laten zien. Uit frustratie stop-te hij in 1985 met tekenen in de me-tro. Maar hij ging met evenveel ener-gie door met ander werk en gaf, on-danks dat zijn werk inmiddels veelwaard bleek, net zo gemakkelijk aanjan en alleman tekeningen weg.
In de hal van het voormalig abat-toir van Bergen is ook het topstukvan de tentoonstelling te zien. 24 be-schilderde metalen platen, elk 2,6 bij1,4 meter. Aaneengelegd vormen deplaten samen één enorm schilderijmet een totale lengte van 70 meter.
In het Belgische Mons is een uitgebreidetentoonstelling te zien van de ietwatvergeten graffitigrootheid Keith Haring.
Haring in België
Het is nooit eerder in zijn geheel ver-toond. Haring schilderde het in 1984op een werf in New York, waar ookanderen later hun tag op het werkhebben gezet. ’Angel en Lisa, 1985’,zullen wel raar opkijken dat ook hunaantekening met stift nu in een mu-seum hangt.
Keith Haring was eigenlijk vanafhet begin beroemd. Hij werd in 1958geboren, ging in 1978 naar de kunst-academie, maakte in 1980 zijn eersteschildering in de metro en was in1982 al met werk te zien op de Docu-menta-tentoonstelling in het DuitseKassel plus met een eigen tentoon-stelling in een galerie in New York.
Een jaar later werd hij door de di-recteur van het Schneider Children’s
Kunst moest jeniet weghangenin musea, vond hij
Links: Keith Haring, ’Vase, untitled’.Linksboven: ’Untitled’, 1985 (privécollectie). © KEITH HARING FOUNDATION
Hospital in New York gevraagd omkunstwerken voor het ziekenhuis temaken. Harings vrolijke, heldere lij-nen spreken kinderen aan en vrolij-ken hen op, dacht de directeur. EnHaring werkte er graag aan mee enmaakte het (nog steeds gebruikte) lo-go en wel veertig kunstwerken voorhet ziekenhuis.
Haring was gek op kinderen enwist dat zijn werk juist hen enormaansprak. Zijn snelle precieze lijnenlijken ook wel wat op de viltstiftteke-ningen van kinderen. In 1983 be-schilderde hij een spijlenwiegje invrolijk geel en rood, met dansendeberen en krokodillen. Het is te zienop die ander locatie van de tentoon-stelling, het Museum voor Schone
Kunsten, waarheen – niet toevallig –nogal wat ouders hun ongeveer tien-jarige kinderen blijken mee te ne-men. Hier zijn ook zijn grote doekente zien, gemaakt van acrylverf opzeildoek of op vinyl. De conservato-ren hebben een goed oog gehad voorde mooie doorkijkjes in dit museumen hebben de kleurige doeken zo op-gehangen dat ze zowel van dichtbijals van veraf goed te bekijken zijn.Hier is ook goed te zien dat Haring erniet om maalde als de verf van zijnstrakke lijnen uitliep.
Uit respect voor kinderen had Ha-ring in de New Yorkse metro nooit te-keningen gemaakt met griezeligemonsters of seksuele verwijzingen.Thema’s waar hij voor het overigewel raad mee wist, en die dan ookruimschoots aan bod komen in deschilderijen en tekeningen in hetSchone Kunstenmuseum.
Hier is te zien dat, hoe origineelook in zijn uitwerking, Haring eenduidelijk product is van zijn tijd. Stu-derend in de deprimerende jarentachtig, toen de bom elk momentkon vallen en de studenten in NewYork volop experimenteerden metdrugs, gaat het thema van een kern-ramp als een rode draad door zijnwerk. Dat geldt ook voor de psyche-delische monsters en de verwijzin-gen naar (homo)seks. Als Haring in1988 hoort dat hij met het aidsvirusis besmet, weet hij dat hij niet langmeer te leven heeft. Hij roept eennaar hemzelf genoemd fonds in hetleven voor projecten rond aidsbe-strijding en voor hulp aan kinderen.
Alsof hij niet al energiek genoeg is,werkt hij als een razende door. In despeciaal voor de tentoonstelling uit-gebrachte catalogus (Frans/Engels),met essays van tijdgenoten en eenoverzicht van tentoongestelde en an-dere werken, is te zien hoe produc-tief Haring was. Hij heeft als kunste-naar precies de hele jaren tachtigmogen meemaken. Hij stierf in fe-bruari 1990, 31 jaar oud.
