TRENDRAPPORT MIXSTUDIO

© M I X S T U D I O

THE NEW STANDARD IN TRANSITIE NAAR WAARDERING VOOR ECHTHEID, EXPERIMENT EN DIVERSITEIT

VOORWOORD_

Zoekende naar een opdrachtgever in een sector die ons (Jalisa d’Hont en Lotte Kuijsters) allebei aansprak, ging onze voorkeur al snel uit naar de ‘Appearance’-sector. Wat bleek? Je hoeft niet ver van huis te zoeken om een opdrachtgever te vinden die niet alleen inspireert, maar ook inspiratie zoekt. M I X S T U D I O is het naaiatelier van de zus van Lotte; Britt Kuijsters. Een aantal maanden geleden opende zij M I X S T U D I O en de zaken gaan erg goed. Alle activiteiten rondom M I X S T U D I O nemen erg veel tijd, energie en aandacht in beslag waardoor Britt nauwelijks tijd heeft om up-to-date te blijven van de huidige en toekomstige ontwikkelingen. Gelukkig wist ze daar wel raad op; onze hulp inschakelen.

Wij zijn erg blij dat M I X S T U D I O ons heeft gevraagd om haar te inspireren en haar kennis, inzicht en handvaten te bieden. In dit rapport hebben wij zowel het ‘nu’ als de toekomst proberen te vangen en hopen dat dit verrast, inspireert en vraagt om meer.

M I X S T U D I O, wij hebben met heel veel plezier aan dit rapport gewerkt. Dank je wel voor het enthousiasme en voor de mogelijkheid jou te laten zien wat wij als International Lifestyle Studenten in huis hebben.

LOTTE KUIJSTERS | 2213979 | COMPANY SNEEZ | REMCO LANGELER

JALISA D’HONT | 281193 | COMPANY SMPL | LARRY KOSTER

2

© LOTTE KUIJSTERS

© LOTTE KUIJSTERS

INHOUDSOPGAVE_ INLEIDING 4 OPBOUW TRENDRAPPORT 5 TREND SAMENVATTINGEN 6 TRENDS 7 I. NEW LUXURY 7 WHERE? 7 WHAT? 9 WHY? 10 WHO? 12 WHEN? 13 TRENDLINK EN ADVIES 14 II. EMBRACE YOUR BEAUTIFUL 15 WHERE? 15 WHAT? 17 WHY? 18 WHO? 20 WHEN? 21 TRENDLINK EN ADVIES 22 III. MAKER 2.0 23 WHERE? 24 WHAT? 25 WHY? 26 WHO? 27 WHEN? 28 TRENDLINK EN ADVIES 29 IV. FARMING OF THE FUTURE 30 WHERE? 31 WHAT? 32 WHY? 33 WHO? 34 WHEN? 35 TRENDLINK EN ADVIES 36 OVERKOEPELEND ADVIES 37 NAWOORD 38 WOORDENLIJST VAKTERMEN 39 LITERATUURLIJST 40

3

INLEIDING_

Al in het plan van aanpak werden de opdrachtgever, doelstelling, vraagstelling, werkwijze en structuur beschreven. De highlights van deze onderwerpen worden hieronder nogmaals beschreven.

ACHTERGROND OPDRACHTGEVER In mei 2015 is Britt Kuijsters vanuit haar grote passie voor het vakmanschap in de mode haar eigen naaiatelier M I X S T U D I O gestart. Dit is een eigentijds naaiatelier waar klanten terecht kunnen voor kledingherstel en ontwerpen naar eigen wens (mannen- vrouwen en kinderkleding, tassen en accessoires). Onder het label M I X S T U D I O ontwerpt Britt ook tassen, laptop- en horeca-accessoires. Momenteel is de vraag naar ontwerp op maat ontzettend groot en ook het kledingherstel loopt als een trein. In de toekomst zou M I X S T U D I O zich graag volledig willen richten op het ontwerp op maat, omdat dit is waar haar hart ligt.

Vanuit het gesprek met M I X S T U D I O zijn de volgende waarden naar voor gekomen: vakmanschap, ambacht, aandacht, samenwerking en originaliteit.

VRAAGSTELLING Gezien het feit dat M I X S T U D I O als groeiende eenmanszaak erg druk is met haar onderneming, heeft zij niet de tijd om up-to-date te blijven van alle ontwikkelingen in de ‘Appearance’-sector en daarbuiten. Dit stoort Britt, omdat ze ervan overtuigd is, dat dit belangrijk is voor het voortbestaan van haar onderneming. Haar vraag aan ons is daarom; ‘’Kunnen jullie mij inzicht, inspiratie en kennis bieden in de ontwikkelingen die momenteel en in de toekomst spelen in de ‘Appearance’-sector?’’ Naast deze vraag, zou zij het ook erg prettig vinden als we haar kunnen voorzien van concreter advies. Een tweede vraagstelling is dan ook; ‘’Kunnen jullie mij kleine, toepasbare handvaten bieden die mij helpen in te spelen op jullie bevindingen?’’

DOELSTELLING Op 10 maart leveren wij een professioneel trendrapport aan bij M I X S T U D I O dat inzicht, inspiratie en kennis biedt. In dit trendrapport zullen vier trends worden beschreven en geanalyseerd. Deze trends zijn cross-sectoraal ingestoken, waarbij de sector ‘Appearance’ extra aandacht krijgt. De trends zijn cross-sectoraal ingestoken, zodat het trendrapport een brede blik biedt op de huidige en toekomstige ontwikkelingen in de samenleving. Naast het uitlichten van deze vier trends zal iedere trend een trendlink en advies bevatten. De trendlink laat zien hoe de beschreven trend aansluit bij M I X S T U D I O en het advies geeft M I X S T U D I O handige en toepasbare handvaten die haar helpen in te spelen op onze bevindingen.

BESCHRIJVING METHODE | DE 5W-METHODE Dit trendrapport is opgebouwd vanuit de 5W-methode. Deze methode geeft antwoord op de volgende vragen:

WHERE? Beschrijving trend-impact: deze laat twee clusters zien van signalen waarin de trend zich uit. Deze twee clusters zijn verdeeld in een cluster waarin signalen met gedeelde eigenschappen binnen de ‘Appearance’-sector worden getoond en een cluster waarin signalen met gedeelde eigenschappen cross-sector worden getoond.

WHAT? Beschrijving van de trendnaam en de waarden die deze trend vertegenwoordigd. Hierbij wordt antwoord gegeven op de vraag: ‘’Welke betekenis heeft deze middellange termijn trend?’’

WHY? Beschrijving van de trenddrivers: de lange termijn trends die de grote gedachte achter het ontstaan van de middellange termijn trend vormen.

WHO? Beschrijving van de trendinnovator(s): er wordt antwoord gegeven op de vraag: ‘’Welk persoon of welke groep verspreidde deze trend als eerst?’’

WHEN? Beschrijving van de trend-consequences en trend-futures: er wordt antwoord gegeven op de vraag: ‘’Wat zijn de gevolgen van deze middellange termijn trend op zowel korte als lange termijn?’’

4

OPBOUW TRENDRAPPORT_

STRUCTUUR RAPPORT Dit inspiratie-rapport bevat vier trends welke allen zijn uitgewerkt aan de hand van de 5W-methode. Er is bewust gekozen voor deze volgorde van de vijf vragen, omdat deze representatief is aan de wijze van het uitgevoerde trendonderzoek.

Allereerst zijn er door middel van desk- en field trendwatching signalen uit zowel binnen- als buitenland gespot. Deze signalen zijn zowel opgepikt in de sector ‘Appearance’ als in andere sectoren. Deze signalen zijn vervolgens gespecificeerd door op zoek te gaan naar de achtergrond van deze signalen.

Vervolgens zijn deze signalen geanalyseerd door bij ieder signaal vragen te stellen als: ‘’In welke sector speelt dit signaal?’’ en ‘’Welke waarden vertegenwoordigt dit signaal?’’ Door deze vragen te beantwoorden zijn er waarden-clusters ontstaan op basis van signalen met dezelfde waarden-eigenschappen. Al deze waarden-clusters hebben een titel gekregen.

Vanuit al deze waarden-clusters is er vervolgens gekeken naar welke vier clusters het beste bij M I X S T U D I O zouden passen. M I X S T U D I O gaf tijdens het kennismakingsgesprek aan dat zij naast inspiratie ook op zoek was naar toepasbare handvaten. Er is daarom gekozen voor drie waarden-clusters die gemakkelijk kunnen worden toegepast door M I X S T U D I O, het vierde waarden-cluster is vooral ter inspiratie.

Vanuit deze waarden-clusters is er een keuze gemaakt voor drie ‘Appearance’-signalen en drie ‘cross’-signalen, waarover te lezen is het kopje ‘WHERE?’

Vervolgens zijn deze vier waarden-clusters verder gespecificeerd door antwoord te geven op de vraag: ‘’Waarom is dit signaal er?’’ Antwoord op deze vraag en de bijbehorende waarden zijn te lezen onder het kopje ‘WHAT?’

Na het specificeren van deze vier middellange termijn trends is er gekeken naar de lange termijn trends achter deze ontwikkelingen. Door middel van deskresearch zijn deze drivers beschreven en geanalyseerd onder het kopje ‘WHY?’

Na het beantwoorden van de ‘WHY?’ is er een duidelijk beeld ontstaan van hoe iedere middellange termijn trend is gegroeid. Hierdoor is er tevens informatie ingewonnen over wie de desbetreffende trend heeft verspreid. Dit is te lezen onder het kopje ‘WHO?’

Ook trendwatchers voorspellen de toekomst niet. Door de huidige ontwikkelingen naast voorspellingen te leggen is er echter wel een beeld geschetst van hoe de middellange termijn trend zich mogelijk kan ontwikkelen. Hierover is te lezen onder het kopje ‘WHERE?’

Nadat al deze informatie was ingezameld en verwerkt, heeft er een gesprek plaatsgevonden met M I X S T U D I O waarin de vier trends zijn besproken. Op basis van dit gesprek zijn de trendlink en het advies gecreëerd. Dit heeft ervoor gezorgd dat de trends nu extra betekenisvol zijn voor M I X S T U D I O; de trends zijn stuk voor stuk gelinkt aan de waarden van M I X S T U D I O. Op basis van de onderzoeksresultaten zijn er tenslotte concrete handvaten geformuleerd, wat het praktisch toepassen van deze trends toegankelijk heeft gemaakt.

Dit trendrapport is dus tot stand gekomen door eerst uit te zoomen; de focus te richten op de gehele maatschappij. Daarna is er ingezoomd op onder andere de sector ‘Appearance’ en op M I X S T U D I O zodat er een passend advies tot stand is gekomen. Nadat de vier trends waren beschreven en geanalyseerd en er een passend advies geschreven was, werd er vervolgens weer uitgezoomd. Waarom? Om naar het grote geheel te kijken en de vraag te stellen; ‘’Wat is de rode draad van dit rapport nou eigenlijk?’’ Dit rapport gaat niet alleen over veranderingen die plaatsvinden, het gaat om veel meer.

Denkbeelden worden op de schop genomen en dit sijpelt door in mentaliteiten en gedrag. Zoals Jan Rotmans heel mooi zei: ‘’We leven niet in een tijdperk van verandering, maar in een verandering van tijdperken.’’ (Rotmans, J. 2016) Dit citaat vangt precies de essentie van dit rapport. Vanuit deze inspiratie is er vervolgens een samenvatting van de vier trends omschreven, evenals een overkoepelend advies. Tot slot zijn de titel en ondertitel op basis van deze essentie geformuleerd.

5© NIHALANI

TREND SAMENVATTINGEN_

I. NEW LUXURY | De schoonheid van ‘genoeg’ De ‘New Luxury’-beweging laat zien dat er een groeiende behoefte is om af en toe een stapje terug te doen van de huidige hyper-consumed en connected samenleving. Terwijl zij nog steeds vastzitten in een wegwerp-maatschappij stellen zij zichzelf ook de vraag: “Wat is echt belangrijk voor mij?” Het antwoord hierop laat zich zien in waarden als aandacht, kwaliteit en tijdloosheid. Pioniers creëren een nieuwe standaard; die van ‘genoeg’. Consumenten zijn steeds meer bewust van het feit dat alsmaar consumeren hen niet gelukkig maakt. Zij gaan daarom op zoek naar producten die een leven lang mee gaan, die met zorg gemaakt zijn, die te recyclen, upcyclen of te repareren zijn. Een meer circulaire samenleving groeit; en ook bedrijven en overheden moeten hier op inspelen. Doen zij dit niet? Dan overleven zij deze transitie niet. Er worden in de toekomst namelijk geen concessies meer gedaan op het gebied van duurzaamheid.

II. EMBRACE YOUR BEAUTIFUL | Je mag gezien worden! De ‘Embrace your beautiful’-beweging laat zien dat er een groeiende behoefte is aan nieuwe schoonheidsidealen. Social media heeft ervoor gezorgd dat vandaag de dag iedereen kan zijn wie hij/zij wil zijn: met programma’s als Photoshop is ‘perfectie’ immers binnen handbereik. Deze ontwikkeling heeft ervoor gezorgd dat het gestandaardiseerd schoonheidsideaal nu de maatstaaf is. Desondanks is het dezelfde social media die er nu langzaam maar zeker voor zorgt dat er een andere boodschap wordt verspreid. Zelfverzekerde en talentvolle pioniers zeggen namelijk; ‘’Deze eenheidsworst aan schoonheid is eigenlijk maar saai en oppervlakkig; laten we samen de schoonheidsidealen veranderen.’’ Deze tegenbeweging viert diversiteit, strijdt voor een herdefinitie van schoonheid en toont haar talenten en kwetsbaarheid. Taboes worden op termijn verbroken en dit heeft grote gevolgen voor de gehele samenleving; ontwikkeling en persoonlijke groei staan hierin voorop.

III. MAKER 2.0 | Het beste van twee werelden De ‘Maker 2.0’-beweging laat zien dat er een groeiende behoefte is aan inventieve authenticiteit. Doordat technologie de laatste jaren een exponentiële groei heeft gehad, is het vakmanschap naar de achtergrond verdwenen. Er waren nu immers machines die het werk konden doen. Nu is er echter een beweging te zien die toont dat ambacht terug is van weggeweest en dat de waardering voor ambacht weer terugkomt. Technologie en vakmanschap gaan in de toekomst hand in hand samen op ontdekking naar inventieve ideeën. De herwaardering van het oude ambacht is niet alleen een uiting van nostalgie, er ontstaat in toenemende mate een synthese met de moderne technologie. Kennis en inzicht in nieuwe technologieën zullen in de toekomst dan ook zorgen voor nieuwe soorten ambachten. De ‘Maker 2.0’-beweging toont een samenleving waarin technologie en ambacht met, en van elkaar leren, elkaar inspireren en met elkaar interacteren.

IV. FARMING OF THE FUTURE | Niet lineair maar circulair De ‘Farming of the Future’-beweging laat zien dat er een toenemende behoefte is aan nieuwe oplossingen om het milieu minder te belasten. Deze wereld kent een generatie die volwassen wordt in de onzekerheid van een crisis, maar nieuwe vormen vindt voor het leven, werken en dromen. Fossiele grondstoffen raken uitgeput dus er moet op zoek gegaan worden naar nieuwe creatieve manieren om dit tegen te gaan. Er wordt daardoor volop geëxperimenteerd met nieuwe technieken welke het milieu zo weinig mogelijk belasten. Deze nieuwe kijk op grondstoffen zorgt ervoor dat er positieve benaderingen ontstaan op problemen waarvan eerder werd gedacht dat ze niet op te lossen waren. Afval van nu is namelijk grondstof voor de toekomst.

6

© RAGNAR SCHMUCK

I. NEW LUXURY_

WHERE? - TREND IMPACT

SECTOR APPEARANCE Onder de sector Appearance zijn drie signalen geclusterd welke samen zeggen: ‘’Het huidige fashion-systeem werkt niet meer, laten we samen op zoek gaan naar een duurzaam en circulair systeem.’’ Een term als ‘in de mode’ bestaat eigenlijk niet meer. Deze signalen tonen een nieuwe richting die gaat over het investeren in kwaliteit, om minder bezitten, om delen en ruilen en om de schoonheid van recyclen.

A sweater that lasts Tom Cridland ontwierp ‘The 30 year sweatshirt’: een uniseks sweater die een leven lang mee gaat. Zijn doel? Duurzame mode promoten in reactie op de toenemende wegwerpmaatschappij in de fashion-industrie. ‘’Working in the fashion industry, I became more and more familiar with the concept of built-in obsolescence – clothing brands making their garments to deliberately only last a certain length of time so that customers are forced to return and buy more.’’ vertelde Cridland aan Dezeen. (Dezeen, 2015) Met deze sweater zegt Cridland eigenlijk: ‘’Deze trui is zó goed dat je hem maar één keer hoeft te kopen.’’ Een erg verfrissend initiatief in een wereld waar de consument normaliter constant wordt gestimuleerd om opnieuw te kopen.

The fashion library LENA – the fashion library is - zoals de naam doet vermoeden - een kledingbibliotheek. LENA biedt haar klanten toegang tot een hoogwaardige collectie van de mooiste vintage, opkomende ontwerpers, duurzame labels en door de klant ingebrachte stukken. Voor een vast bedrag per maand kan de klant oneindig wisselen. ‘’Door LENA kun je mooie kleding dragen, zonder dat het ten koste gaat van mens en milieu. Je kunt kiezen uit stijl en snit, maar je zegt nee tegen uitpuilende kledingkasten en fast fashion. Je geniet van het gevoel van nieuw, maar hoeft niet per se zoveel te bezitten. Dat is het nieuwe modebewust; altijd iets nieuws in je kast en tegelijkertijd bijdragen aan een betere wereld.’’ Aldus de dames achter LENA. (Lena, 2016)

Take it slow Afgelopen januari gaf Natalie de Koning een slow-fashion presentatie van haar nieuwe collectie ‘PULP’. (Deze duurde maar liefst zeven dagen) In verschillende workshops liet Natalie haar publiek zien hoe zij zelf designer-kledingstukken kunnen maken. Natalie moedigde haar publiek aan om hun eigen kleding samen te stellen, om zo de waarde van het kledingproces laten zien en terug te brengen in het fashion-systeem. De hoogstaande materialen in haar show zijn allemaal afkomstig uit de Nederlandse fashion-industrie. Het zijn restmaterialen die een nieuw bestaan hebben gekregen. Met ‘PULP’ verkent Natalie een circulair systeem en legt ze de focus op bewustwording, hergebruik en kennis in plaats van de drive om zoveel mogelijk kledingstukken te verkopen. (Beekhof, I. 2016)

7

© ARTSTHREAD

CROSS-SECTOR Onder het cross-sector cluster zijn drie signalen geclusterd welke samen zeggen: ‘’Laten we onze wegwerpcultuur, weggooien.’’ Er vindt bewustwording plaats om het feit dat het belangrijk is om te kiezen voor producten die een leven lang mee gaan, of die te repareren, recyclen of upcyclen zijn. Zo zegt Lisen Wirén, Country Sustainability Manger Netherlands bij Ikea Group: ‘’Het traditionele lineaire business model van het maken van producten die eventueel afval worden is gedateerd.’’ (Thijssen, C. 2016)

To last a lifetime BuyMeOnce vindt en promoot producten die goed zijn voor de planeet en onze bankrekening. In deze webshop wordt een selectie aan duurzame producten verkocht die een leven lang mee gaan. Waarom BuyMeOnce is opgezet? ‘’Because we can’t afford to buy cheap things that break over and over again. Because we only have one planet and buying short term items means wasting materials and polluting our planet. Because there are amazing people out there making things that will actually last a lifetime.’’ (Buymeonce, 2016) Dit initiatief biedt een handig handvat voor alle consumenten die inspiratie en ondersteuning willen in hun zoektocht naar een duurzamer consumptiepatroon.

Modular electronics Phoneblocks is een telefoon welke gemakkelijk te upgraden, repareren en customizen is. Het idee van deze modulaire telefoon is ontstaan in 2012, toen Dave Hakkens naar een manier zocht om e-waste te verminderen. Phoneblocks pleit voor de mogelijkheid om de goede onderdelen van de telefoon te behouden, wanneer een ander onderdeel kapot gaat. Om dit idee werkelijkheid te maken heeft Phoneblocks een online community gebouwd, waar zij hun ideeën bediscussiëren en delen met anderen. Zo zijn zij nu in staat om samen met andere partijen pretotypes te testen en wordt de droom stukje bij beetje steeds meer realiteit. De modulaire telefoon is slechts een begin: ‘’We believe that all our electronics should be modular. With one universal platform for the whole world. For now, we are focusing on the phone.’’ (Phoneblocks, 2016)

Circular Ikea Ikea gaat zich richten op duurzame producten, waarbij de productkringlopen zoveel mogelijk worden gesloten en waarbij de focus op repareren en recyclen ligt. ‘’Onze huizen staan al zo vol met bezittingen… We praten over de oliepiek, maar ik zeg dat we een spullen- en meubelpiek hebben bereikt.’’ – aldus Steve Howard – Chief Sustainability Officer van Ikea. Tijdens het Sustainable Debate van The Guardian riep Howard dan ook op om te stoppen met het kopen van nieuwe spullen. Deze nieuwe visie zal ervoor zorgen dat de toekomstige Ikea er anders uit gaat zien. Zo zal er ruimte zijn voor de klant om producten te repareren en recyclen en wordt het personeel opgeleid om hierbij te ondersteunen. Ook nu speelt Ikea al in op de veranderende samenleving met verschillende recycle-initiatieven. Zo is er bijvoorbeeld de ‘Matras retour- en recycleservice’, waar klanten hun gebruikte matrassen in kunnen leveren. Dit ‘afval’ wordt vervolgens nieuwe input. Zo wordt het schuim gebruikt als isolatiemateriaal of judomatten en krijgen het katoen en de wol een tweede leven als poetsdoek. (Thijssen, C. 2016) Ikea zet met deze uitspraken en ideeën een gedurfde stap richting de toekomst en inspireert hopelijk andere grote bedrijven om dit ook te doen. Hoera voor Ikea!

8

© DUURZAAMGEPRODUCEERD

WHAT? - TRENDNAME AND VALUES

NEW LUXURY | De schoonheid van genoeg

‘New Luxury’ komt voort uit drie lange termijn trends. De industrialisatie en technologisering, het verlies van natuurlijke grondstoffen en de daaropvolgende toenemende behoefte aan duurzaamheid zijn de drijfveren achter deze middellange termijn trend.

Om de vragen van de eenentwintigste eeuw te beantwoorden is er een transformatieve verandering nodig. Dit betekent dat we oude werkwijzen onder de loep moeten nemen en nieuwe moeten omarmen. (Thijssen, C. 2016) De ‘New Luxury’-beweging zet nieuwe lijnen uit voor toekomstig consumentengedrag. Door de westerse maatschappij niet langer lineair maar circulair te bekijken, gaat er een wereld aan mogelijkheden open. Deze beweging wordt aangedreven door de ‘Food’-sector. ‘’Localism and a more thoughtful, slow approach to eating have huge following and slowly but surely the movement is spreadig to fashion.’’ ‘’The emphasis is on creating pieces that are not trend driven but that are instead unique enough to not really date.’’ (Cline, E. 2013) Deze positieve initiatieven poppen in toenemende mate ook in de ‘Appearance’ en ‘Living’-sector op. Zij nemen verantwoordelijkheid voor de generaties van morgen. Nu iedereen toegang heeft tot moderne communicatiemiddelen en daarmee tot kennis en netwerk, kunnen mensen hun boodschap gemakkelijker dan ooit delen met anderen. (Koenders, D. 2015) Producten en diensten die waarden als aandacht, bewustwording, kwaliteit en tijdloosheid bezitten, worden erg gewaardeerd.

Michael Petersen bespeurt de groeiende behoefte onder consumenten om af en toe een stapje terug te nemen van de hyper-connected mass consumption maatschappij. Zij vragen zichzelf de vraag ‘’Wat is echt belangrijk voor mij?’’ Deze verschuiving in consumentengedrag zal ertoe leiden dat consumenten op zoek gaan naar long-lasting producten die met zorg zijn gemaakt. (Petersen, M. Persoonlijke communicatie, 2015) Ook de BBC ziet deze beweging ontstaan. Consumenten vragen zichzelf vaker af ‘’Do we really need so much stuff, or are we simply addicted to the new?’’ (Vince, G. 2012)

De consument heeft behoefte aan handige handvaten die hen ondersteunen en inspireren in hun zoektocht naar meer duurzaam consumptiegedrag. Een initiatief als BuyMeOnce speelt hier slim op in. Een aantal jaar geleden vroeg Tara Button (Founder BuyMeOnce) zichzelf af waarom we goedkope spullen blijven kopen die kapot gaan. Het zou iedereen namelijk een hoop geld besparen als we spullen kopen die een leven lang mee gaan, als we leren repareren, recyclen en upcyclen. (Buymeonce, 2016) In toenemende mate lijken ook consumenten zich dit te realiseren. Initiatieven als deze inspireren hen. Zij lijken namelijk niet alleen te geven om het besparen van geld, zij geven daadwerkelijk óók om het feit dat duurzaam consumeren beter is voor onze planeet en voor de mensen die erop leven.

Ook bedrijven en overheden die eerder angstig toekeken, beseffen dat zij een verantwoordelijkheid hebben naar de planeet. Dat circulaire bedrijfsvoering ook enorme economische voordelen kan opleveren, is voor hen natuurlijk mooi meegenomen. (Smart-circle.org, 2016)

‘New Luxury’ gaat om de vraag: ‘’Wat hebben we echt nodig?’’ De nieuwe standaard gaat om de schoonheid van ‘genoeg’. Er is een groeiend besef dat steeds nieuwe, en steeds meer spullen niet gelukkig maken. (Bijlo, E. 2016) De nieuwe consument realiseert zich in toenemende mate dat geluk en levenskwaliteit onbetaalbaar zijn. (Geldof, D. 2007)

9

© REBECCA RUSHEEN

WHY? - TRENDDRIVERS

Om meer grip te krijgen op de middellange termijn trend ‘New Luxury’ die hierboven is beschreven, is het belangrijk om te kijken naar de trenddrivers achter deze trend. De trenddrivers vormen de grote gedachte achter het ontstaan van de ‘New Luxury’-beweging. Hieronder worden zij beschreven en geanalyseerd.

Het ontstaan van de consumptie- en wegwerpmaatschappij Belangrijke hedendaagse vraagstukken gaan over milieuvervuiling, nieuwe technologie en de veranderende economie. Er is een opvallende overeenkomst te zien met de transitieperiode rond de industriële revolutie van de negentiende eeuw. In deze periode veranderde Nederland aangrijpend. Dankzij nieuwe technologie, infrastructuur en communicatie- ontwikkelingen ontstond een moderne samenleving. (Koenders, D. 2015) In de twintigste eeuw werden de productieprocessen vervolgens opgeschaald en werd confectie geïntroduceerd. ‘’Er ontstond een nieuwe economie van voortdurend kopen en consumeren op basis van de dictatuur van de mode.’’ (van der Woud, geciteerd in Koenders, 2015)

Dit idee over zoveel mogelijk consumeren is ontstaan tijdens de jaren 30 in Amerika. Om de economie tijdens de depressie weer op gang te krijgen, werd er geopperd om consumenten te overtuigen van het feit dat zij meer spullen moesten kopen. Zo zou de vraag naar producten toenemen waardoor leegstaande fabrieken weer in gebruik konden worden genomen en het hoge aantal werklozen weer aan de gang kon. Vanuit sociale noodzaak werd vervolgens de term ‘planned obsolescence’ geboren. Politica en economen vonden het opzettelijk verouderen van producten, de manier om consumenten te verleiden tot nieuwe aankopen. Sinds 1950 worden producten dan ook niet langer geproduceerd om een leven lang mee te gaan. Zij gaan opzettelijk kapot, hebben een ‘’set’’ lifespan, zijn gericht op kortstondige trends en zijn lastig te repareren. (Vince, G. 2012) Door de daaropvolgende optimalisatie van technologisering is er bovendien een overvloed aan keuzes ontstaan. De consument wil niet alleen meer, meer, meer.. zij heeft ook de toegang tot meer producten dan ooit. ‘’There is no doubt that our consumption of resources from goods to gadgets has risen dramatically over the past 60 years, and much of the world seems to be in the grip of a shopping epidemic.’’ (Vince, G. 2012) Deze drijfveren hebben ervoor gezorgd dat de consumentenmaatschappij werd geboren.

De Amerikaanse econoom Thorstein Veblen kwam een eeuw geleden al met de term ‘conspicuous consumption’, maar opzichtige consumptie is wat vandaag de dag nog steeds de klok slaat. Veblen zag dat mensen – arm en rijk – op jacht waren naar status en aanzien en daarom allerlei onzinnige dingen aanschaften. (Bijlo, E. 2016) De consumentenmaatschappij wordt tegenwoordig in verband gebracht met de wegwerpmaatschappij. Wat heel logisch is als er wordt gekeken naar de betekenis van ‘consumentenmaatschappij’. Volgens het Cambridge woordenboek betekent de term ‘consumentenmaatschappij’ namelijk het volgende: ‘’A society in which people often buy new goods, especially goods that they do not need, and in which a high value is placed on owning many things.’’ (Cambridge dictionary, 2016, Consumer society).

Het idee van ’planned obsolescence’ is misschien zelfs wel actueler dan ooit. De consument wil meer, meer, meer. Fast-fashion ketens spelen hier massaal op in door middel van hun zogenaamde – buy now or regret later -collecties. Deze collecties hangen maar zeer beperkte tijd in de winkels. Dit betekent dat hun klanten als het ware worden gepusht om nú iets te kopen. Over drie weken is de collectie namelijk weer vervangen door een nieuwe collectie welke de klant opnieuw verleidt tot aankoop. (Wiel, M. van der. persoonlijke communicatie, 15 september 2015) De behoefte van de klant naar altijd meer, maakt ook dat zij eisen dat de producten die zij kopen ‘zo snel en goedkoop’ mogelijk zijn. ‘’Fashion is known not only for its constant offerings of the latest fads but for being shockingly cheap as well. Low price signals to consumers that a product is disposable.’’ (Cline, E. 2013) Dit maakt duidelijk dat ’planned obsolescence’ een van de grote drijvers achter de wegwerpmaatschappij is. In een tijdperk van opzichtige verspilling, lijkt alles te koopt te zijn. De rekken in supermarkten puilen dan ook uit, net als kasten, kelders, zolders en garages. (Geldof, D. 2007) ‘’The idea that something that works fine should be replaced is now so ingrained in our culture that few people question it.’’ (Vince, G. 2012)

Allerlei ontwikkelingen die in de twintigste eeuw zijn ontstaan, hebben er dus voor gezorgd dat consumenten, bedrijven en overheden vasthouden aan de consumenten- en wegwerpmaatschappij.

10

© DAVID WELCH

Uitputting van natuurlijke bronnen Naast groei en welvaart heeft de hedendaagse industrialisatie en de technologisering ook gezorgd voor nieuwe maatschappelijke verhoudingen, groeiende steden en een gigantisch milieuprobleem. Wat betreft deze ontwikkeling is ook een koppeling te maken met de transformatie van Nederland in de negentiende eeuw. (Koenders, D. 2015) ‘’Er was alleen oog voor de productie, het afval telde niet.’’ (van der Woud, geciteerd in Koenders, 2015)

Naast de enorme afvalberg die de consumptie- en wegwerpmaatschappij momenteel voortbrengt, zorgen zij ook voor enorme druk op natuurlijke grondstoffen. Door de constante vraag naar meer nieuwe producten neemt de vraag naar grondstoffen voortdurend toe. ‘’Our global extractions are environmentally damaging and depleting some resources to the extent that they are in danger of running out. Many of those resources find their way into the goods, gadgets and machines that we find indispensable in our everyday lives.’’ (Vince, G. 2012)

De huidige vraag naar, en het gebruik van grondstoffen is veel meer dan de natuur aan kan bieden. ‘’In bijna acht maanden heeft de mensheid evenveel geconsumeerd als de aarde in een jaar kan produceren. ‘Earth Overshoot Day’ is de dag waarop de menselijke consumptie van natuurlijke hulpbronnen de jaarlijkse productie-capaciteit van de aarde overschrijdt.’’ (DuurzaamBedrijfsleven, 2013) Ieder jaar valt deze dag eerder dan het jaar daarvoor. Ver voor 2050 zal de mensheid twee keer de capaciteit van de aarde nodig hebben om het consumptieniveau te kunnen bijbenen. ‘’Terwijl ons consumptieniveau, of onze ‘uitgave’, groeit, belast de rente die we betalen op deze stijgende ecologische schuld niet alleen het milieu, maar ondermijnt het ook onze economie.’’ (Global Footprint Network, geciteerd in Duurzaambedrijfsleven, 2013) Dit is bijvoorbeeld terug te zien in de krimpende bossen, het verlies aan biodiversiteit, voedseltekorten en de opbouw van CO2 in onze atmosfeer en oceanen. (DuurzaamBedrijfsleven, 2013) Om de wereldbevolking te blijven onderhouden, zullen er dus rigoureuze veranderingen in gang moeten worden gezet.

Onderweg naar duurzaamheid De industrialisatie en technologisering hielpen een wegwerpmaatschappij in de hand. ‘’Nu al zien we dat de prijs die we voor deze welvaart betalen eigenlijk te hoog is, als je kijkt naar grondstoffen schaarste, milieuproblematiek en de slechte arbeidsomstandigheden op de plaatsen waar onze spullen worden geproduceerd.’’ (van der Woud, geciteerd in Koenders, 2015) Dit alles om de (veelal) westerse samenleving tegemoet te komen in hun behoeften.

’’Duurzame ontwikkeling is ontwikkeling die voorziet in de behoeften van de huidige generatie, zonder het vermogen van toekomstige generaties aan te tasten om in hun eigen behoeften te voorzien.’’ (Brundtlandt, geciteerd in Roorda, 2011) Alle voorgaande informatie laat zien dat de mensheid momenteel dus niet duurzaam ontwikkelt.

De omslag naar duurzaamheid gaat niet gemakkelijk. Veel traditionele westerse bedrijven en overheden zitten nog vast in een lineair systeem. Zij beseffen de urgentie van de verandering naar een circulair systeem nog niet zo goed. De eindigheid van de natuurlijke hulpbronnen is voor hen nog niet zichtbaar genoeg, of ze denken dat er geen economisch voordeel te behalen valt met een circulair systeem. Ook weten velen niet waar zij moeten beginnen met Circulaire Economie en wachten zij daarom af. (Smart-circle.org, 2016) Ook veel westerse consumenten houden vast aan de lineaire wegwerpmaatschappij. Waarom? Volgens velen is duurzaam consumeren, duurder. (BuyMeOnce.com, 2016). Een ander probleem is het gebrek aan kennis over duurzaam consumeren. (Energyvalley, 2011). Tenslotte worden zij gehinderd omdat zij denken dat milieuvriendelijk gedrag hen extra moeite zou kosten. (Boelhouwer & Verbeek, 2010)

Hoewel de omslag moeilijk is, is het besef dat de westerse samenleving moet verduurzamen er wel zeker. Bijna iedere dag wordt de consument overspoeld met nieuwsberichten over de noodzaak van een duurzame samenleving. Ook staan er in toenemende mate initiatieven op die een meer duurzamere samenleving stimuleren. Zo opperen zij bijvoorbeeld nieuwe verdienmodellen waarin het verwerken van afval centraal staat. Deze verdienmodellen brengen de kringloop terug als vaststaand onderdeel in de samenleving. (van der Woud, geciteerd in Koenders, 2015) Onze samenleving bevindt zich op een kantelpunt; een spannende tijd die de maatschappij instabiel en kwetsbaar maakt voor verstoringen, maar ook de deur opent voor radicale veranderingen. ‘’We bevinden ons midden in het omslagpunt van een hiërarchische top-down samenleving naar een duurzame bottom-up netwerkmaatschappij.’’ (VPRO Tegenlicht. 2013) “Het lijkt wel of steeds meer mensen aanvoelen dat we zo niet door kunnen gaan en dat er iets moet kantelen.’’ (van der Woud, geciteerd in Koenders, 2015) Om de overconsumptie en de overgang naar een meer duurzaam consumptiepatroon ook daadwerkelijk te realiseren, is er actie nodig. Het vraagt om de ontwikkeling van nieuwe schone technologieën en een verandering van het consumptiepatroon. Daarnaast moet bewustwording worden gecreëerd wat betreft de waarde van natuur en moet duurzame productie en handel gestimuleerd worden. (NU.nl, 2010) Er is nog een hele lange weg te gaan naar duurzame ontwikkeling. Het feit dat er heden ten dag nog niet wordt voldaan aan de randvoorwaarden die Commissie Brundtlandt in 1987 heeft opgelegd, toont dat het een hele opgave is om duurzaam te ontwikkelen. Desondanks zijn de kiemen van deze transitie inmiddels blootgelegd en langzaam maar zeker worden zij ook geaccepteerd en overgenomen. Groeien maar!

11

© WEISSESRAUSCHEN

© AKJ FOODSTYLING

WHO? - TREND INNOVATOR

Dirk Geldof is auteur, socioloog, doctor in politieke en sociale wetenschappen en onderzoeker. In al zijn werk focust hij zich op sociale thema’s als armoede, consumptie en diversiteit. In 2007 schreef hij ‘We consumeren ons kapot’. Het is een essay over geluk en consumptie. Hij verkent paradoxen van overconsumptie, onderzoekt waarom we nooit genoeg zullen hebben en wijst op de grenzen van onze keuzevrijheid. Zijn conclusie? Dat geluk en levenskwaliteit niet te koop zijn. Geldof verlangt naar meer levenskwaliteit met meer duurzame consumptie, en met minder consumptie zelfs. (Geldof, D. 2007)

Geldof verraste in 2007 met deze verhelderende blik op het consumentengedrag. Vandaag de dag is zijn visie echter misschien wel actueler dan ooit. De transitie is volop in gang en het beeld dat Geldof heeft geschetst reikt misschien wel dé handvaten voor de toekomst nu meer en meer bedrijven, overheden en consumenten zich kunnen vinden in zijn inzichten.

12

© APACHE

DIRK GELDOF

WHEN? - TREND CONSEQUENCES

OP KORTE TERMIJN.. Op korte termijn zullen steeds meer zelfstandige ontwerpers long-lasting producten op de markt brengen. Anderen laten zich door deze pioniers inspireren waardoor ook grotere organisaties en overheden op korte termijn zullen inspelen op deze ontwikkeling. Samen zijn zij de creators van een meer duurzaam landschap en zenden zij een positieve boodschap; ‘’Wij kunnen de wegwerpmaatschappij veranderen.’’ Deze boodschap zal zich snel verspreiden en zorgt voor groeiende interesse bij consumenten. ‘’Het lijkt wel of steeds meer mensen aanvoelen dat we niet zo door kunnen gaan en dat er iets moet kantelen.’’ (van der Woud, geciteerd in Koenders, 2015) Producten die een leven lang mee gaan zullen dan ook op steeds meer plekken worden aangeboden.

Om de consument een handje te helpen in de zee aan keuzes tussen wel en niet duurzaam, staan er steeds meer initiatieven als The Green Dots Label op. Dit is een label dat klanten direct laat zien hoe hun kleding is gemaakt. (Beekhof, 2016) De beschikbaarheid en transparantie van deze producten, zal ook een dialoog uitlokken. ‘’Hoe kunnen we samen een totaal circulaire economie stimuleren?’’ Naast het ontwerpen en verkopen van long-lasting producten zullen pioniers uit verschillende vakgebieden samen op zoek gaan naar antwoorden op deze vraag. Samen gaan zij aan de slag met repareren, recycling en upcycling. Er zullen kleine initiatieven rondom deze opkomende business opstaan. Het is het begin van een florerende nieuwe business; ’afval als inkomstenbron’. ‘’Op de langere termijn is er geen alternatief dan de kringloop weer terug te brengen in onze economie.’’ (van der Woud, geciteerd in Koenders, 2015)

OP LANGE TERMIJN.. Op lange termijn zal de wegwerpmaatschappij zoals die nu bekend is niet meer bestaan, zij is veranderd in een cultuur van doorgeven, lenen of houden. (Buymeonce, 2016)

Pioniers, bedrijven, overheden en consumenten werken samen constant aan de circulaire samenleving. Nooit staan zij stil want er is altijd ruimte voor optimalisering. Aandacht en kwaliteit staan voorop en dat is terug te zien in de producten en diensten die zij ontwerpen, verkopen, kopen, repareren, recyclen, upcyclen, delen of ruilen. Hierdoor is afval een vanzelfsprekend onderdeel van de samenleving geworden. Dat deze beweging al op gang is toont bijvoorbeeld het fruitleer uit handen van Willem de Kooning-studenten. Zij ontdekten dat er op een markt in de buurt elke dag ruim 2500 kilo onverkoopbare groenten en fruit overblijven. In plaats van afval, zagen zij input. De uitkomst? Een enorme innovatie in leer; een tas van mangoleer. (Z24, 2015)

Gevestigde initiatieven van de toekomst, zijn de nieuwe generatie pioniers van vandaag. Bedrijven die jaren geleden grote spelers waren, bestaan niet meer. Zo blijkt uit het feit dat bedrijven die te lang vasthouden aan oude denkpatronen vandaag de dag als bosjes neervallen. (NU.nl, 2016) Andere grote organisaties die moeilijkheden hadden met de omslag, maar dit op tijd inzagen schakelden nieuwe kennis en inspiratie in voor een frisse blik. Zij zijn gaan samenwerken met zelfstandige start-ups en ontwerpers; de denkers van de toekomst. Dit is nu bijvoorbeeld al te zien bij Google. Zij kopen start-ups op, om te investeren in een duurzame toekomst. (Sprout, 2016)

Initiatieven die consumentengedrag positief beïnvloeden door te inspireren en ondersteunen in een duurzame levensstijl, zijn de toekomst. Alhoewel ook zij niet alle antwoorden op de duurzaamheidsstukken hebben, werken zij iedere dag vol goede moed aan nieuwe en originele oplossingen.

13© JAAP SCHEEREN

TRENDLINK EN ADVIES

M I X S T U D I O bevindt zich in de ‘Appearance’-sector. Deze sector bevindt zich midden in de transformatie van lineaire naar circulaire economie zit. Hoewel veel inspirerende en innovatieve initiatieven opstaan die lijnen uitzetten voor de toekomst, zit het systeem als geheel nog vast in het oude patroon. Aangezien M I X S T U D I O niet aan allerlei partijen vast zit wat betreft inkoop, is het voor Britt dan ook erg interessant om te pionieren in lijn met de ‘New Luxury’ beweging.

Wij adviseren M I X S T U D I O dan ook om op kleine schaal te experimenteren met een meer circulaire indeling van haar bedrijf. Britt gaf tijdens ons eerste gesprek al aan dat zij meer wil doen met de stukken rest-leer die zij overhoudt na het maken van tassen, laptophoezen en andere accessoires. Ons advies is om hier zeker mee aan de slag te gaan. Door afval niet langer te zien als afval maar als grondstof, gaan er nieuwe mogelijkheden open en kunnen er verrassende ontwerpen ontstaan. Deze manier van denken daagt namelijk uit om op een nieuwe manier naar grondstoffen te kijken. Dit speelt in op de beweging dat de kringloop steeds meer een vaststaand onderdeel wordt van de samenleving. Op de korte termijn is het ontwerpen met restmaterialen een mooi begin om in te spelen op deze beweging. Vervolgens zou M I X S T U D I O een initiatief zoals dat van Willem de Kooning-studenten (zie When – trend consequences op lange termijn) kunnen gebruiken als inspiratiebron om ook te experimenteren met materialen die een meer diervriendelijk karakter hebben dan leer.

Daarnaast adviseren wij M I X S TU D I O om de herstelwerkzaamheden die zij uitvoert, te blijven uitvoeren. Gezien de transitie naar een meer circulair systeem, zal de vraag naar reparaties toenemen. Niet alleen voelen mensen de behoefte om hun ‘’kapotte’’ kleding, tassen enzovoorts te laten maken, zij willen ook inzicht in hoe dit wordt gedaan. Het kan dus interessant zijn voor M I X S T U D I O om hier workshops in te gaan geven. Zo biedt ze haar klanten een handig handvat om hen te ondersteunen in een duurzame leefstijl. Dit is precies waar de nieuwe consument naar op zoek is. Britt heeft bij ons aangegeven dat zij hoopt dat zij op een gegeven moment volledig kan richten op het ontwerpen en maken van kleding en accessoires. Wij raden haar daarom aan om in de toekomst te investeren in een goede kledingherstelster. Deze business zal namelijk enorm gaan floreren in de nabije toekomst. Door een partner in de hand te nemen kan zij zowel profiteren van deze business, als haar passie volgen voor het ontwerp op maat.

Tenslotte hebben wij naast deze adviezen ook een conceptidee voor M I X S T U D I O bedacht. In het trendrapport zijn de waarden van de ‘New Luxury’ trend, de ontwikkelingen in de ‘Appearance'-sector, de waarden van M I X S T U D I O en de waarden van de nieuwe consument naar voor gekomen. Door ‘de schoonheid van genoeg’ te koppelen aan de waarde ‘tijdloosheid’ uit de ‘Appearance’-sector, de waarde ‘vakmanschap’ van M I X S T U D I O en de waarde ‘aandacht’ van de nieuwe consument zijn wij tot een conceptidee gekomen.

CONCEPTIDEE | Personal ‘essentials’

Het conceptidee is een collectie van persoonlijke ‘essentials’ van Britt. Deze kleinschalige collectie bestaat uit onmisbare stukken voor iedere kledingkast; zowel kledingstukken als accessoires. Het zijn kwalitatieve, tijdloze producten die eenvoudig te combineren zijn. Een collectie die laat zien dat ‘genoeg’ heel mooi is. M I X S T U D I O kan haar vakmanschap hierin goed naar voor laten komen. Door de ‘essentials’ te ijken op het uitgangspunt ‘’een leven lang’’ biedt zij een mogelijkheid om aan een duurzame kledingkast te bouwen. Dit is een duidelijk handvat om haar klanten mee te nemen in het bewustwordingsproces rondom de sector ‘Appearance’. Aandacht staat hierin centraal. Door haar productieprocessen inzichtelijk te maken met mooi beeld, zullen klanten deze aandacht voelen én dit is precies wat zij willen.

14

© DERRIUS PIERRE

II. EMBRACE YOUR BEAUTIFUL_


SECTOR APPEARANCE Onder de sector Appearance zijn drie signalen geclusterd welke samen zeggen: ‘’De huidige blik op schoonheid is eigenlijk maar vreemd.’’ Het is tijd voor een nieuwe schoonheid; deze gaat om lef, diversiteit, kwetsbaarheid en karakter. Deze signalen tonen precies deze verschuiving. Photoshopped by hand Het duo Bruno Metra en Laurence Jeanson schoot ‘The Identity Project’ welke experimenteert met de huidige concepten die we kennen over identiteit, schoonheid en ‘anders zijn’. Metra en Jeanson knipten gelaatstrekken uit glossy magazines en plakten deze vervolgens op de gezichten van hun modellen. Het resultaat? Een serie die een eerlijke blik geeft op het huidige schoonheidsideaal. Door te laten zien hoe alledaagse mensen eruit zien als zij worden samengesmolten met beelden uit advertenties laten zij zien dat deze manier van denken het unieke gezicht kapot maakt. ‘’The fragilty of their identity becomes visible, almost tangible. The laws of appearance drive us in fact, to shape our own image to the point of transformation. Beauty is no longer natural, but rather socially conditioned.’’ (Issue no. 206, 2015) Deze beelden doen inzien hoe gek het schoonheidsideaal eigenlijk is.

Real women Eerder al verraste &Other Stories met een shoot waarin twee transgenders de hoofdrol speelden: Valentijn de Hingh en Hari Neff. (Vogue. 2015) Vervolgens vierden ze opnieuw diversiteit met hun campagne eind 2015. Zij laten hierin de schoonheid van datgeen zien, wat een ieder uniek maakt. Uitgangspunt? ‘Real women’ horen in het middelpunt van de belangstelling te staan. ‘’Since &Other Stories launch in 2013, they have continuously strived to tell stories that show diversity in age, ethnicity and personality. When it comes to featuring lingerie, they recognize the importance of approaching these stories with another perspective. By showing that the ideal female body is one-of-a-kind and embrace scars, tattoos and birth markers rather than altering them, &Other Stories imagery reflects a more diverse notion.’’ (Ogunnaike, N. 2015) Hiermee maken ze een verfrissend statement want: ‘’Een ideaal lijf, is een uniek lijf.’’

Crying on camera De Amerikaanse fotografe Emily Knecht nam de afgelopen drie jaar elke keer een selfie wanneer ze moest huilen. Deze selfies zijn nu samengebracht onder de naam ‘Feelings’. Waarom dit initiatief? Knecht is geobsedeerd door intimiteit en vindt het fotograferen van haar verdriet een van de meest kwetsbare handelingen die ze maar kan uitvoeren. Drie jaar lang fotografeerde ze zichzelf als ze moest huilen om een ex, om ruzie met haar huidige vriendje of wanneer ze zich afvroeg of ze moest stoppen met drinken. Haar missie was om te ontdekken hoe emoties veranderen wanneer we stoppen met ze te verbergen. Het voelt niet altijd comfortabel. ‘’Het is ook niet altijd mooi. Eigenlijk zijn de gezichten die we trekken als we huilen gewoon heel erg lelijk. Maar misschien wordt het, na de strijd om de bevrijding van de tepel, tijd om onze emoties te bevrijden.’’ (Helpern, J. 2015) ‘Feelings’ is een bijzonder project. In een samenleving waarin mensen vooral posten hoe gelukkig zij wel niet zijn, biedt dit project een geheel nieuwe blik. Het is kwetsbaar, het is echt. Zien we dat niet veel liever?

15© BRUNO METRA & LAURENCE JEANSON

CROSS-SECTOR Onder het cross-sector cluster zijn drie signalen geclusterd welke samen zeggen: ‘’Laten we samen kijken naar dat wat wel kan, in plaats van ons altijd te focussen op wat niet kan.’’ Er vindt bewustwording plaats op een heleboel vlakken: de maatstaven die nu worden gebruikt, zijn niet meer van deze tijd. Perfectie? Dat is een achterhaald idee. Talent is wat de klok slaat.

Perfect imperfection AH kwam eind 2014 met het initiatief ‘Buitenbeentjes’. Hoewel dat al een tijdje geleden is, is dit een mooi voorbeeld van hoe een grote organisatie kan inspelen op de huidige ontwikkelingen. ‘’Buitenbeentjes zijn groente en fruit die normaliter vanwege hun ‘looks’ worden afgekeurd, maar niet door ons! Hun uiterlijk zegt namelijk helemaal niets over de kwaliteit en smaak, want die is dik in orde. Daarom vinden we ook dat deze producten een plek verdienen in de groentenla of op de fruitschaal.’’ (Albert Heijn, 2016) Er worden ontzettend veel groenten en fruit weggegooid omdat het zogenaamd ‘te lelijk’ zou zijn voor in de supermarkt. ‘’About a third of the planet’s food goes to waste, often because of its looks. That’s enough to feed two billion people.’’ (Royte, E. 2016) Hartstikke zonde, zo vond ook Albert Heijn en daarom bedachten zij ‘Buitenbeentjes’; een doos met een selectie aan producten die op basis van het seizoen wordt samengesteld.

All-inclusive Dyslectic fantastic is het afstudeerproject van Design Academy studente Karlin Tuinte. Door middel van een digitaal platform en een kaartsysteem biedt zij handvaten aan dyslectici om hen zo te laten begrijpen hoe hun hersenen werken. ‘’The relief-printed cards are very tactile and explain symptons, but also special qualities, in symbols and colours instead of lengty sentences.’’ (K, Tuinte. persoonlijke communicatie, 19 oktober 2015) ‘’Our education system is characterized by strategies for teaching word thinkers and neglects the potential of other ways of thinking. Such teaching is incomplete, since we know that we can think creatively in pictures, sounds, abstract terms, movement, or in numbers. (V, Katrin Kuhlmann persoonlijke communicatie, 19 oktober 2015) Door de huidige systemen eens flink op de schop te nemen, gaan er een heleboel mogelijkheden open. Op deze manier wordt een weg vrijgemaakt voor een samenleving waarin talent voorop staat. Het kaartsysteem van Tuinte stelt mensen met dyslexie in staat om te gaan met het label dat zij altijd krijgen opgeplakt. Op het gelinkte digitale platform kunnen zij een eigen profiel aanmaken. Hier kunnen ouders en leraren gemakkelijk een overview krijgen van de kwaliteiten van deze unieke persoon. (Tuinte. persoonlijke communicatie, 19 oktober 2015) Een positieve benadering, waar heel wat van te leren valt!

Focus on the good Bij Iambe is het prettig binnenkomen; hier wordt iedere bezoeker vrolijk ontvangen. Op het eerste gezicht lijkt Lambe een biologische bakkerij, maar voor wie verder durft te kijken, is daar de textielwerkplaats. De textielwerkplaats is een plek waar dagbesteding wordt gegeven aan jongeren met een verstandelijke beperking. Zij hebben een afstand tot de arbeidsmarkt maar kunnen hier samenwerken aan een toekomst. Samen met hun begeleiders maken zij bijzondere cadeaus die vervolgens in de bakkerij worden verkocht. Ook daar helpen zij graag een handje. ‘’In deze werkplaats wordt ieder talent benut. Met veel aandacht en erkenning voor ieders talenten is er heel veel mogelijk. Wij richten ons op ontwikkeling.’’ (A. Van Vugt. Persoonlijke communicatie, 15 februari 2015) Hier is het dus naast goed ontbijten ook een steentje bijdragen aan een meer inclusieve samenleving. Focus op wat wel kan, in plaats van wat niet.

16

© ELLE


EMBRACE YOUR BEAUTIFUL | Je mag gezien worden!

‘Embrace your beautiful’ komt voort uit twee lange termijn trends. De digitalisering van de samenleving en de daarop volgende zoektocht naar authenticiteit zijn de drijfveren achter deze middellange termijn trend.

‘’From fashion magazines, to glossy billboard campaigns, we’re bombarded with more ‘beautiful’ images today than ever before. Take one scroll of Instagram, and with the number of #selfies and #nofilter fakers filling up your feed you’d be forgiven for thinking that everyone else’s life is more glossy and fabulous than yours.’’ (Shackleton, H. 2014 p. 28) Het lijkt wel alsof de westerse samenleving een obsessie heeft voor perfectie. “Internet, Photoshop and Instagram are making it easy; perfect lives, perfect bodies and a stereotypical beauty standard.“ (Hof, V. van het. 2016) Op social media gaat het erom om de beste versie van jezelf te laten zien. Een kleine greep uit interviews met i-D magazine: ‘’We’re too concerned about taking photos to look good for social media, instead of taking photos to create memories.’’ (May, M. 2014 p.103) ‘’Social media can significantly distort your view of beauty by bombarding people with unrealistic images.’’ (Foran, L. 2014 p.117) ‘’People now judge beauty by how many likes they get on Instagram.” (Payne, N. 2014 p.196) ‘’Technology, especially social media, has generalized our definition of beauty.’’ (Severin, H. 2014 p.213) Het moge duidelijk zijn, social media en Photoshop hebben vandaag de dag een grote invloed op het heersende schoonheidsideaal. Dit schoonheidsideaal is slank, glad, perfect en ja.. verdrietig genoeg meestal ook blank. ‘’Foto’s van vrouwen in de media worden tegenwoordig zo dramatisch gemanipuleerd dat je het gevoel krijgt dat ‘schoonheid’ steeds minder haalbaar wordt.’’ (Dove, z,d.) ‘’Onder druk van social media zijn we gaan geloven in een onnatuurlijk, verknipt en onbereikbaar zelfbeeld.’’ (Brandpunt, 2015)

Hoewel de toenemende toegang tot (social) media en de vele bewerkings-programma’s en apps het zelfvertrouwen van vrouwen inderdaad negatief kan beïnvloeden, is het diezelfde social media welke mede heeft veroorzaakt dat de ‘Appearance’-industrie langzaam verandert. ‘’Social media has, ofcourse benefitted the beauty industry too. Our beauty have become more diverse, and as a result the touchstones with which we rate attractiveness are changing too.” (Shackleton, H, 2014 p. 28) ‘’We’re more open-minded and more accepting too.’’ (Lees, P, 2014 p. 99) Er vindt een verschuiving plaats van de hang naar ‘perfectie’ en de acceptatie van ‘fakeness’ naar een viering van diversiteit. Het gezicht van schoonheid verandert. Een standaard perceptie van schoonheid? Die bestaat niet meer volgens deze beweging. ‘’All this fakeness makes us feel bored, annoyed and from time to time a little insecure. It’s time for new ideas about beauty. We discover the power of diversity, imperfection and vulnerability.’’ (Hof, V. van het. 2016)

Toonaangevende bladen als i-D magazine gaan op onderzoek naar een schoonheid die veel verder gaat dan uiterlijk, want dat is eigenlijk maar oppervlakkig. Samen met allerlei spelers uit de ‘Appearance’-sector hebben zij winter 2014 een magazine neergezet wat schoonheid herdefinieert. Schoonheid gaat niet om het perfecte lichaam, het gaat om zelfvertrouwen, talent en kwetsbaarheid durven tonen. ‘’You’re most beautiful when you’re not afraid to show your emotions.” (Bouma, A, 2014 p. 230) Het gaat om diversiteit accepteren en waarderen, om de vrijheid hebben om te tonen wie jij echt bent. ‘’It’s the little imperfections that make you perfect, so embrace your differences and love who you are. (I-D magazine, 2015) Deze beweging zet - zoals te verwachten – de ‘Appearance-sector’ behoorlijk op haar kop met deze positieve boodschap. Een enorme verademing in een wereld waar meestal wordt gevraagd om de buik in te houden.

Naast deze inspiratie worden er ook handvaten geboden om diversiteit, kwetsbaarheid en ‘het anders zijn’ te accepteren en waarderen. Denk bijvoorbeeld aan de boeken van Brené Brown die doen inzien dat perfectie, eigenlijk maar zonde van de tijd is. In ‘De moed van imperfectie’ moedigde Brown haar lezers aan: ‘’Het gaat om omarmen wie je bent en dat de moeite waard vinden.’’ en ‘’Heb de moed om niet perfect te willen zijn.’’ (Brown, B. 2010) Dit is precies waar de ‘’Embrace your beautiful’- beweging om draait.

17© THEFLOWMARKET

WHY? - TRENDDRIVERS

Om meer grip te krijgen op de middellange termijn trend ‘Embrace your beautiful’ die hierboven is beschreven is, is het belangrijk om te kijken naar de trenddrivers achter deze trend. De trenddrivers vormen de grote gedachte achter het ontstaan van de ‘Embrace your beautiful’-beweging. Hieronder worden zij beschreven en geanalyseerd.

Digitalisering Wanneer er over digitalisering wordt gesproken gaat het in belangrijke mate over de ontwikkelingen die zich voordoen in het aanbod en gebruik van het internet. Op de vraag of ‘life worth living’ is zonder het internet antwoordt een derde van studenten en young professionals ‘Nee’. Zij vinden het internet net zo belangrijk als lucht, water, voeding en onderdak. Meer dan de helft zei dat zij niet zonder internet zouden kunnen leven. ‘’Emerging adults spend more time each day using the media than in engaging any other activity, including spending time in school, at work, with friends and sleeping.’’ (R, van Belkom. Persoonlijke communicatie, 10 december 2015)

Ook komen er steeds weer nieuwe social mediaplatformen bij in het al zo diverse social medialandschap waarin we momenteel leven. “Het social medialandschap in Nederland wordt steeds diverser. Er komen steeds meer platformen bij en doelgroepen switchen tussen platforms. Vooral de jongere gebruikers, de early adopters van nieuwe platformen stappen snel over naar nieuwe platformen. Tegelijkertijd blijven de traditionele netwerken ook verder groeien. Er zit dus nog steeds groei in het gebruik van social media en dus enorme potentie voor bijvoorbeeld zorginstellingen om potentiële doelgroepen te bereiken. (Redmax, 2015) Dat digitalisering niet alleen mogelijkheden biedt voor de consument, maar ook voor bedrijven stelde Jankovic in 2012 al. “Digitalisering is geen toekomstscenario meer, het is iets dat hier en nu plaats aan het vinden is. De digitalisering van de toekomst is gebaseerd op techniek die er nu al is, en waar organisaties dus meteen gebruik van kunnen, en moeten, maken.” (Jankovic, geciteerd in Beek, van der, 2012). Pioniers op dit gebied zetten lijnen uit voor hun volgers. “Grote bedrijven als Tesco, Proctor & Gamble, Disney maar ook de Hema zitten in de race om te digitaliseren. Degene die daar als eerste aankomen zullen in staat zijn om bestaande markten te disrupten en nieuwe markten te creëren. Waar nu start-up-sensaties als Instagram, Airbnb en Über het digitale speelveld domineren, zullen we de komende tien jaar de opkomst van traditionele bedrijven als digitale giganten kunnen aanschouwen.” (Sterke, de, M. 2015)

Een ding is zeker; de snelheid en de impact van de ontwikkelingen in digitalisering vraagt van zowel organisaties als consumenten een enorm aanpassingsvermogen. De digitalisering heeft voor een heleboel positieve initiatieven en oplossingen gezorgd. Tevens is het de digitalisering die ervoor heeft gezorgd dat vandaag de dag iedereen, met iedereen verbonden is. Online en offline lijkt met elkaar versmolten te zijn.

Deze ‘always-on’-mentaliteit heeft er aan de andere kant voor gezorgd dat er een samenleving is ontstaan met een opmerkelijke hang naar perfectie. Niet alleen heeft de westerse consument door de digitalisering constant toegang tot de beelden die de media hen voorschotelt, ook willen zij zelf 24/7 bereikbaar zijn. Zij staan net als hun mobiele apparaten ‘’altijd aan’’ en willen hun zogenaamde ‘perfecte’ leven delen met hun contacten. (R, van Belkom. Persoonlijke communicatie, 10 december 2015) Zoals onder de “What?” al werd besproken wordt er veel ‘fakeness’ via media verspreid en hoewel dit op het eerste gezicht onschuldig lijkt, is dit het niet. “The media can also influence both perceptions of body image and self-esteem in emerging adulthood, especially among women.” (R, van Belkom. Persoonlijke communicatie, 10 december 2015)

18

© DESIGNBBY

Authenticiteit Naast de groeiende interesse en het gebruik van alle mogelijkheden die digitalisering biedt, is er ook een hang naar authenticiteit te zien. Door alles wat er te zien is op social media, alle ‘’gemaaktheid’’ zijn we ook op zoek naar echtheid. ‘’Hoe gekunstelder de wereld wordt, hoe meer de consument échte dingen wil – dingen die pakkend, persoonlijk en, bovenal, authentiek zijn. (Roothart, H. 2008) ‘’Perfecte mensen lijken vreemd genoeg erg saai.” (Fuhr, geciteerd in Helpern, 2015) Authenticiteit dus; échtheid. De consument wil vertrouwen en geloofwaardigheid. ‘’Authenticiteit heeft te maken met het trouw zijn aan jezelf. We zijn authentiek als onze acties overeenkomen met wat we denken of voelen. We hebben behoefte aan echtheid. Echtheid in een wereld waar alles uit een potje lijkt te komen, en we zijn het zat. We willen geen gephotoshopte modellen die qua gewicht letterlijk door een ringetje te halen zijn. We willen geen platgespoten komkommers en met die arme plofkippen moet het ook maar eens afgelopen zijn.” (Stulvenwold, E. 2014)

Nu het zo duidelijk is wat de consument wil, denken veel bedrijven daar gemakkelijk een slaatje uit te slaan. Authenticiteit toepassen? “Dat doen wij wel even.” Zo werkt het echter niet. “Authenticiteit vraagt om een oprechte intentie”. Het meest wezenlijke punt om het gevoel van authenticiteit ten aanzien van MVO te creëren is de intentie, waarmee invulling wordt gegeven aan MVO of duurzaamheid. Dat lijkt soft, maar is in de huidige tijdsgeest van crisis, transparantie en social media, essentieel. (Ronde, de, A. 2011)

19

© SARAH ILLENBERGER


Chantelle Winnie; bijzonder kandidate van America’s Next Top Model; niet alleen door haar grote persoonlijkheid maar ook door haar unieke verschijning. Winnie heeft namelijk vitiligo: een huidaandoening welke gedeeltelijke depigmentatie veroorzaakt. Chantelle Winnie heeft hiermee de weg vrij gebaand voor een nieuw schoonheidsideaal. ‘’Changing the face of beauty makes me proud. I’m just being myself and I’m happy with myself, it’s like passing on a smile.’’ (Dunn, F. 2014) Winnie toont dat ‘’anders zijn’’ heel inspirerend kan zijn. Dit model viert haar diversiteit en maakt het tevens bespreekbaar: zij neemt de beauty-normen flink op de schop.

Nu Winnie het boegbeeld is voor diversiteit deelt ze ook haar visie over social media. ‘’Ik denk dat er positieve en negatieve kanten zijn; het ligt eraan hoe je het bekijkt. Aan de ene kant biedt het iedereen de ruimte om zijn mening over schoonheid te delen, en aan de andere kant denk ik dat het mensen ook voorschrijft wat schoonheid is. Ik vind dat schoonheid vanuit je eigen hart en hoofd moet komen.’’ (Dunn, F. 2014) Go Winnie! Een hele rake omschrijving over de huidige ontwikkelingen.

20

CHANTELLE WINNIE

© MARY ROZZI


OP KORTE TERMIJN.. Op korte termijn wordt de nieuwe generatie geïnspireerd door rolmodellen die ‘’anders’’ zijn. Deze rolmodellen durven zichzelf te laten zien en spreken met trots over een veranderend schoonheidsideaal. Dit is ook terug te zien in fotografie van zulke modellen. ‘’In plaats van het verhullen van gebreken, omarmt en eert dit type fotografie de eigenaardigheden en asymmetrie die zelfs bij de allermooiste mensen voorkomen. Het gaat niet om lelijk of mooi zijn, het gaat om uniek en jezelf zijn.’’ (Fuhr, geciteerd in Helpern, 2015)

Het samenspel tussen digitalisering en authenticiteit is erg veelomvattend en zorgt op de korte termijn voor veel vraagstukken. Denk hierbij aan vragen als: ‘’Hoe om te gaan met het toenemend aantal beelden dat we iedere dag te zien krijgen?’’ en ‘’Durven grote commerciële bedrijven ook op te staan tegen perfectie?’’ Hoewel pioniers namelijk de ruimte voor diversiteit vrijmaken, is het systeem toch zichtbaar vastgeroest. “Foto-retoucheringen domineren nog steeds de commerciële shoots.” (Helpern, J. 2014)

Dit zal ervoor zorgen dat er een duidelijke twee-splitsing ontstaat in de ‘Appearance’-sector. Aan de ene kant ontstaan er initiatieven die inspelen op diversiteit, met als gevolg een heel nieuw scala aan producten en diensten. Slimme ondernemers spelen in op deze ontwikkeling door middel van een toenemend aantal producten voor verschillende etniciteiten, leeftijden en huidtypes.

Aan de andere kant staan zij die de stap nog niet durven te wagen, zij die vasthouden aan de huidige schoonheidsidealen. Dit heeft op korte termijn nog niet veel gevolgen voor hen, omdat zij nog een hele grote achterhoede onder de consument hebben. Op de lange termijn wordt echter steeds duidelijker dat dit een zinkend schip is.

Niet alleen in de ‘Appearance’-sector vindt er een verschuiving plaats. Als er wordt gekeken naar de signalen onder het kopje ‘Where’ wordt er ook flink gesleuteld aan school- en overheidssystemen. Deze systemen zijn ontzettend stug en op korte termijn zullen er dan ook vooral kleinschalige initiatieven opstaan. Zij pleiten voor een meer inclusieve samenleving die gericht is op talent en ontwikkeling. Een mooi voorbeeld hiervan is bijvoorbeeld de Wereldschool Amsterdam. Nu nog in idee-fase maar in de toekomst een plek waar leerlingen onderwijs op maat krijgen, waar zij worden gestimuleerd om hun kracht te vinden en waar zij zelfstandig lerend zijn. (Rtlnieuws. 2015)

OP LANGE TERMIJN.. Op lange termijn zal de toenemende mate van aandacht voor diversiteit een discussie uitlokken die veel verder gaat dan de ‘Appearance’-sector. Traditionele denkbeelden zullen aan de kaak worden gesteld.

Als er wordt gekeken naar schoonheidsidealen, is ook op de lange termijn de visie van ‘Embrace your beautiful’ nog niet volledig in de samenleving geïntegreerd. Alhoewel dit denkbeeld steeds meer wordt gewaardeerd en geaccepteerd, blijkt het een lastige opgave. Waarom? Er zijn contrasterende systemen en denkbeelden die de integratie tegenhouden. Pas als dit aan de kaak wordt gesteld, krijgt de ‘Embrace your beautiful’-beweging echt ruimte om te groeien.

Wat deze contrasterende systemen en denkbeelden zijn? Denk bijvoorbeeld aan het feit dat er nog steeds heel veel rassendiscriminatie is, dat schoolstructuren nog steeds zijn ingedeeld op traditionele maatstaven en dat er nog steeds een enorme ongelijkheid is tussen mannen en vrouwen. Zo toont een voorspelling uit 2015 dat het nog wel 118 jaar kan duren voordat vrouwen wereldwijk gelijk worden beloond voor arbeid als mannen. (Geraedts, P. 2015) Gedrag en structuren zoals deze voorbeelden zorgen ervoor dat de samenleving nog steeds niet echt is losgekomen van traditionele denkbeelden rondom schoonheid.

Zoals in iedere ‘revolutie’ is verandering niet iets wat van de een op de andere dag gebeurd. De signalen voor positieve verandering zijn er; taboes worden langzaam maar zeker aan de kaak gesteld. Als de tijd rijp is, zal er een tijdperk van talent, (zelf)vertrouwen en kwetsbaarheid opbloeien.

21

© COACH

TRENDLINK EN ADVIES

Zoals in de beschrijving van de trend te zien is, bevindt de ‘Appearance’-sector zich midden in een verschuiving van ‘perfectie’ naar meer diversiteit. Voor M I X S T U D I O is de ‘Embrace your beautiful’-beweging zeer relevant omdat dit ervoor zorgt dat schoonheid in de toekomst steeds lastiger te specificeren is. Als we deze beweging vertalen naar producten en diensten wordt eenheidsworst steeds minder gewaardeerd en gaat de consument juist op zoek naar unieke producten en diensten. De samenleving wordt in toenemende mate gebouwd rondom talent en ontwikkeling en is dus steeds persoonlijker.

M I X S T U D I O richt zich met haar producten momenteel al op deze ontwikkelingen. Met haar op maat gemaakte ontwerpen geeft ze haar klanten namelijk de mogelijkheid om een uniek product te bezitten. Echter is het zo dat M I X S T U D I O hier niet heel bewust mee bezig is. Britt ontwerpt op maat vanuit haar passie, niet omdat ze deze ontwikkeling in de markt heeft gespot. Wij adviseren haar om deze kracht juist in te zetten in haar communicatie met de klanten. Zoals we konden lezen onder het kopje ‘Authenticiteit’ vraagt authenticiteit namelijk om oprechte intentie, en deze is zeker aanwezig bij M I X S T U D I O. Britt moet vooral doorgaan met het ontwerpen van unieke stukken, maar mag deze onderscheidende factor ook zeker inzetten in haar communicatie. In de toekomstige samenleving draait het steeds meer om talent, en aangezien M I X S T U D I O hier een heleboel van bezit adviseren wij; Laat het zien!

Naast dit advies hebben wij ook een conceptidee voor M I X S T U D I O bedacht. In het trendrapport zijn de waarden van de ‘Embrace your beautiful’-trend, de ontwikkelingen in de ‘Appearance’-sector, de waarden van M I X S T U D I O en de waarden van de nieuwe consument naar voorgekomen. Door ‘Je mag gezien worden’ te koppelen aan de waarde ‘diversiteit’ uit de ‘Appearance’-sector, de waarde ‘originaliteit’ van M I X S T U D I O en de waarde ‘kwetsbaarheid’ vanuit de nieuwe consument zijn wij tot een conceptidee gekomen.

CONCEPTIDEE | Embrace your bag

Het conceptidee is ‘Embrace your bag’. Dit idee gaat om het ontwerp op persoonlijkheid. M I X S T U D I O heeft zich de afgelopen tijd gespecialiseerd in lederen accessoires, en vooral in tassen. Bovendien is leer een materiaal dat van nature imperfecties bezit, en dus goed aansluit bij de ‘Embrace your beautiful’-beweging. In dit conceptidee staat de lederen tas dan ook centraal. Door in te spelen op persoonlijkheid, zal M I X S T U D I O een diepere laag aanbrengen in concept op maat.

Zodra een klant bij M I X S T U D I O komt met de vraag of zij een tas op maat kan maken gaat het proces van start. M I X S T U D I O nodigt deze klant uit voor een kennismakingsgesprek waarbij zij door middel van een aantal vragen op zoek gaat naar de persoonlijkheid van deze klant. Dit gesprek vormt de basis: de unieke karakteristieken van de klant vertaalt Britt naar een tas. Resultaat? Een ‘one of a kind’-tas als verlengstuk van je persoonlijkheid.

Deze manier van ontwerpen geeft de klant veel meer dan een product op maat; het geeft hen een waardevolle tool om te laten zien wie zij zijn. Tevens daagt deze manier van omgang met de klant en het proces de klanten uit om op een andere manier naar hun producten te kijken. Door inzicht te bieden in een proces waar zoveel tijd, energie en aandacht in zit, schept M I X S T U D I O een band tussen product en koper. Zoals is beschreven onder de ‘New-Luxury’-trend heeft de wegwerpmaatschappij ervoor gezorgd dat deze band vaak niet meer bestaat. Door in te spelen op dit conceptidee vangt M I X S T U D I O dus eigenlijk twee vliegen in een klap; zowel de waarden vanuit ‘Embrace your beautiful’ als vanuit ‘New Luxury’ worden in dit idee vertegenwoordigd.

Om deze manier van werken uit te kunnen voeren is het van belang dat M I X S T U D I O investeert in haar communicatievaardigheden. Dit zodat zij tijdens het gesprek met de klant echt haar vinger weet te leggen op de persoonlijkheid van deze klant.

22

© STATICCOTEMAISON

III. MAKER 2.0_


SECTOR APPEARANCE Onder de sector ‘Appearance' zijn drie signalen geclusterd welke samen zeggen: “Nieuwe technieken brengen het vakmanschap terug.” Deze signalen laten zien dat er in toenemende mate weer aandacht is voor de kunst van de ambacht en het vakmanschap. Deze ambacht verschilt echter wel met de ambacht van vroeger. Het is in een nieuw jasje gestoken met behulp van techniek. Deze beweging gaat over kwaliteit en inventiviteit.

Based on emotions In de hedendaagse maatschappij worden veel kledingstukken vaak maar één seizoen gedragen. Na dit seizoen is het vervolgens ‘uit de mode’ en worden zij zo snel mogelijk vervangen door nieuwe ‘seizoensmusthaves’. De huidige consument voelt een constante druk om ieder seizoen mee te veranderen zodat zij modebewust blijven. Ook verliest de kleding van ‘fast fashion’ vaak na een paar wasbeurten al hun kwaliteit. (Matevosyan, H. 2016) Deze manier van omgaan met kleding is compleet verschillend van andere tijdperken. Zo hechtte men vroeger veel meer waarde aan hun kleding. Zij droegen hun kledingstukken totdat zij versleten waren, niet totdat het nieuwe seizoen weer een volgende trend aankondigde. Een groepje Deense designstudenten wilde dat de huidige consument zich weer meer verbonden zou voelen met kleding. Dit zodat ze er dan meer waarde aan zouden hechten, en zij de kledingstukken langer zouden dragen. Eigenlijk waren zij dus op zoek naar een kledingstuk dat de huidige wegwerpmaatschappij zou doen vervagen. Door middel van onderzoek kwamen zij er achter dat er een toenemende behoefte is naar unieke en gepersonaliseerde producten. De consument lijkt bovendien altijd op zoek te zijn naar het creëren van ‘echte’ ervaringen. Met deze inzichten gingen zij aan de gang en vonden vervolgens een manier om directe emoties in kleding te verwerken; zo werd hun project ‘Abstract_’ geboren. Hoe het werkt? Allereerst tikt de draagster een verhaaltje over haar beste vriend, haar verloren liefde of haar eerste huisdier. Vervolgens analyseert een algoritme de woordkeuze, het typeritme en de gezichtsuitdrukking. Moderne technologie verwerkt dit in een kledingpatroon, wat vervolgens wordt verweven in een kledingstuk naar keuze. (Eriksen, J. 2015) Met deze techniek brengt project ‘Abstract_’ de menselijkheid die soms lijkt te zijn verdwenen in de sector ‘Appearance’ weer terug.

Interactive materials Project Jacquard is een project van Google dat het mogelijk maakt om aanraking en interactieve gebaren in te weven in textiel. Dit gebeurt met behulp van standaard industrieel weefgetouw. Op deze manier kunnen alledaagse voorwerpen zoals kleding en meubels worden omgezet in interactieve oppervlakken. Wat hiervoor nodig is? Nieuwe geleidende garen. Dit klinkt heel high-tech maar zij hebben dezelfde structuur en zien er hetzelfde uit als traditionele garen die vandaag de dag gebruikt worden. De gegevens die deze garen opvangen worden draadloos verzonden naar mobiele telefoons of andere apparatuur om zo verschillende functies te kunnen uitvoeren. Project Jacquard stelt designers en ontwikkelaars in staat om touch-gevoelige textiel in te bouwen in hun eigen producten. (Project Jacquard, 2015) “Kleding waarmee je toegang kan krijgen tot het belangrijkste uit de digitale wereld, zonder dat je oogcontact verliest met de persoon met wie je aan tafel zit te dineren.” (Ringelestijn, T. van 2015) Project Jacquard is dus een mooie belichaming van het beste uit twee werelden.

Wearing the recharge Pauline van Dongen ontwierp het Solar Shirt; het nieuwste design in de ‘Wearable Solar Collection.’ Van Dongen vindt het belangrijk dat draagbare technologie niet alleen dat is, maar dat deze technologie een sociale of communicatieve functie heeft. Door nieuwe technologieën met traditionele technieken te combineren vernieuwt zij voortdurend in vakmanschap. Samen met Holst Centre was zij zo in staat om zonne-energie in kleding te integreren. Het Solar Shirt bevat modules die zijn gemaakt van flexibele, dunne zonnecellen. Aangezien deze zonnecellen niet gestikt konden worden, heeft Van Dongen sleuven gemaakt van leer die als zakjes dienen voor de dunne cellen. Deze zijn aan de binnenkant verbonden met dunne elektriciteitsdraden. Het was tevens deze gelaagde techniek die als inspiratie diende voor de esthetiek van het shirt. De zonnecellen zijn namelijk in modulaire compartimenten geplaatst die opengevouwen kunnen worden om ze aan licht bloot te stellen, maar ook onzichtbaar gedragen kunnen worden als ze niet nodig zijn. (Tijdelijk Modemuseum, 2015) Dit is een erg laagdrempelig voorbeeld van ‘wearable’ technologie omdat het is verwerkt in een draagbaar, elegant ontwerp wat de consument zeker zal aanspreken. Bovendien is dit T-shirt heel praktisch; in fel zonlicht produceert het namelijk ongeveer 1W aan elektriciteit. Dit is genoeg om een mobiele telefoon of een ander draagbaar en USB-compatibel apparaat op te laden. (Pauline van Dongen, 2015) Wie wil dat nou niet? Het Solar Shirt is een innovatie met toekomstpotentie; het speelt in op de huidige behoefte om altijd bereikbaar te zijn, produceert schone energie en is bovendien een ambachtelijk ontworpen kledingstuk.

23

© LISELOTTE FLEUR

CROSS-SECTOR Onder het cross-sector cluster zijn drie signalen geclusterd welke samen zeggen: “Oude ambacht verdwijnt niet, maar wordt gemoderniseerd.” Verschillende ambachten die hieronder worden beschreven zullen door de opkomst van technologie nooit meer hetzelfde zijn. Technologie biedt namelijk de mogelijkheid om deze ambachten te verscherpen en vernieuwen. Deze ontwikkeling zorgt voor een zoektocht naar het beste uit twee compleet verschillende werelden, en brengt het samen.

Printed Ceramics Olivier van Herpt is al een tijdje bezig met praktisch onderzoek naar 3D-printen. Tijdens zijn onderzoek zag hij naast een heleboel mogelijkheden ook een misgelopen kans. Hij kwam er namelijk achter dat desktop 3D-printers niet in staat waren om levensgrote objecten te printen. Bovendien hebben deze printers een lage hittebestendigheid, waardoor zij niet voedselsafe zijn. Met een industriële 3D-printer zou dit wel mogelijk zijn, maar de productiekosten zouden dan erg hoog zijn. Uiteindelijk heeft hij twee jaar gewerkt aan een printer die alle problemen zou oplossen. Zijn oplossing? Een keramische 3D-printer. Na veel experimenteren en door gebruik te maken van zijn eigen vakmanschap en kennis, is hij nu in staat om een scala aan ontwerpen te produceren. Deze printer kan objecten printen met verschillende texturen, oppervlakten, vormen en groottes. Met deze keramische 3D-printer wil hij het verschil tussen man-made en machine-made overbruggen. De technologie die hij gebruikt zorgt ervoor dat ieder geprint item uniek is, met haar eigen ‘schoonheidsfoutjes’. Zijn ontwerp is het bewijs dat deze ambacht en technologie prima kunnen samenwerken. (Herpt, O. van 2015)

Insight crafts Productieprocessen zijn voor veel consumenten niet of nauwelijks zichtbaar. De afgelopen decennia is veel ambacht verdwenen waardoor veel kennis verloren is gegaan. Ruben der Kinderen wil met zijn product opnieuw inzicht bieden in een eeuwenoud productieproces. Hij heeft een PET-fles als voorbeeld genomen en heeft het geautomatiseerde productieproces van dit product opnieuw vormgegeven. Handmatig, welteverstaan. Door een PET-fles op te warmen en handmatig lucht in de fles te injecteren, kan de gebruiker op een moderne manier glasblazen. Deze nieuwe techniek inspireert om unieke producten te creëren met behulp van traditioneel vakmanschap. (Kinderen, R. der 2015)

Folie Culinaire Met de veelzijdige 3D-printer in het vooruitzicht, stelt de culinaire wereld zichzelf vragen als; ‘’Worden koks in de toekomst overbodig?’’ en ‘’Kunnen we in de toekomst ieder gewenst product zomaar uitprinten, waar en wanneer we maar willen?’’ Tijdens ‘Folie Culinaire’ ging het traditionele vakmanschap van de kok en inventieve hoogwaardige technologie hand in hand. Op dit evenement lieten verschillende topchefs zien hoe technologie hun kunsten kan ondersteunen. Zo kunnen zij met behulp van technologie nog meer uit hun producten halen, waardoor zij hun ambacht nog beter kunnen uitdragen. (Koreman, N. 2013)

24

© RUBEN DER KINDEREN


MAKER 2.0 | Het beste van twee werelden

‘Maker 2.0’ komt voort uit twee lange termijn trends. De industrialisatie/technologisering en de daaropvolgende toenemende behoefte aan inventieve authenticiteit zijn de drijfveren achter deze middellange termijn trend.

Waar technologie zich eerst langzaam ontwikkelde, is zij de laatste decennia exponentieel gegroeid. De nieuwe ontwikkelingen volgen elkaar in steeds sneller tempo op. (Bosman, S. 2015) Al deze ontwikkelingen hebben ervoor gezorgd dat geen idee meer te gek is. De wereld ligt aan onze voeten. Echter is het vakmanschap hierdoor de laatste decennia naar de achtergrond verdwenen. Er waren nu immers machines die het werk van hen konden overnemen. Dit was niet alleen sneller, maar ook goedkoper. Waar eerder menselijke kennis en kunde voor nodig was, werd nu overgenomen door de techniek. Aandacht en connectie met producten en diensten is hierdoor enigszins verloren gegaan. ‘’Na de Tweede Wereldoorlog verdwenen ambachtslieden uit het straatbeeld, hun kennis dreigde verloren te gaan. De waardering voor werken met je handen werd steeds minder. De aandacht ging uit naar werken met je hoofd. Je moest studeren.’’ (Strouken, geciteerd in Visscher, 2014)

Nu is er echter een beweging te zien die toont; ‘’Ambacht is terug van weggeweest.’’ De waardering voor ambacht komt terug. De meeste jongvolwassenen van nu zijn opgegroeid in een virtuele wereld waar zij niets meer met de handen maken. Daar zijn zij echter wel nieuwsgierig naar. Vandaag de dag is alles kant-en-klaar verkrijgbaar, en dat is ook niet altijd even uitdagend. Langzaam maar zeker staat er dus een nieuwe generatie ambachtslieden op die de handen uit de mouwen willen steken. (Visscher, R. 2014)

De ontwikkeling van de technologie en de ontwikkeling van ambacht lijken op het eerste gezicht misschien weinig met elkaar te maken te hebben, maar in de huidige praktijk gaan ze juist verrassend goed samen. Technologie en vakmanschap gaan in de toekomst hand in hand samen op ontdekking naar inventieve ideeën. Internet blijkt bijvoorbeeld een enorme steun in de rug te zijn voor jonge ambachtslieden. Zo bereiken zij online namelijk meer klanten, via bijvoorbeeld websites als www.etsy.com. (Visscher, R. 2014) De herwaardering van het oude ambacht is niet alleen een uiting van nostalgie: er ontstaat in toenemende mate een synthese met de moderne technologie onderstreept ook van der Kroef. (Kroef, P. van der, 2013) Het gaat hierbij over de herwaardering van de ambacht, maar tegelijkertijd ook over het ontdekken van nieuwe mogelijkheden. Kennis en inzicht in nieuwe technologieën zullen in de toekomst dan ook zorgen voor nieuwe soorten ambachten. Zo benadrukken jonge ambachtslieden dat ze veel respect hebben voor oude technieken en daar graag van leren. Maar.. zij willen niet terug naar het verleden en geven graag een eigen draai aan het vakmanschap. (Visscher, R. 2014)

Dit nieuwe tijdperk waarbij technologie en vakmanschap hand in hand gaan heeft een duidelijke invloed op de ‘Appearance’-sector. Technologie en ambacht blijken namelijk de tool om mode te verpersoonlijken. (Tijdelijk modemuseum, 2015) Dit is iets waar de consument absoluut gehoor naar heeft. Zoals onder ‘New Luxury’ al werd beschreven is zij namelijk klaar met eenheidsworst en in toenemende mate op zoek naar unieke producten en diensten. Niet alleen worden technologie en ambacht ingezet om mode te verpersoonlijken, ook verschijnen er meer initiatieven die onder de noemer ‘wearable technology’ vallen.

Draagbare technologie wordt veelal mogelijk gemaakt door de samensmelting tussen ambacht en nieuwe technologie. Deze ontwikkeling heeft grote impact op hoe mens en technologie in de toekomst met elkaar zullen interacteren. ‘’We verhouden ons inniger tot technologische voorwerpen en materialen, wanneer we ze direct op ons lichaam dragen. Het integreren van technologie in onze kleding zal daarom invloed uitoefenen op hoe we ons lichaam en onszelf ervaren. Wearables veranderen de grenzen tussen lichaam en technologie.’’ (Tijdelijk modemuseum, 2015)

De ‘Maker 2.0’ beweging toont dus een samenleving waarin technologie en ambacht met, en van elkaar leren, elkaar inspireren en met elkaar interacteren. De nieuwe generatie ambachtslieden leert het vakmanschap vaak nog op de traditionele manier maar staat vervolgens open voor de mogelijkheden van morgen. Technologie biedt hen verrassing en experiment. Zo zullen zij in de toekomst in staat zijn om betekenis en waarde terug te brengen in producten en diensten.

25

© VISUALNEWS

WHY? - TRENDDRIVERS

Om meer grip te krijgen op de middellange termijn trend ‘Makers 2.0’ die hierboven beschreven is, is het belangrijk om te kijken naar de trenddrivers achter deze trend. De trenddrivers vormen de grote gedachte achter het ontstaan van de ‘Makers 2.0’-beweging. Hieronder worden zij beschreven en geanalyseerd.

Ontstaan Makers 2.0 Onder de ‘Why?’ van de ‘New-Luxury’-beweging was eerder al te lezen over de opkomst van de wegwerpmaatschappij. De toenemende technologisering heeft aan de ene kant dan ook gezorgd voor het feit dat veel producten en diensten nu gestandaardiseerd zijn. In de ‘Appearance’-sector is dit heel duidelijk als er wordt gekeken naar het fenomeen ‘fast fashion’. De huidige consument is erg veeleisend en verwacht ieder seizoen nieuwe musthaves. Door middel van snelle technologie en goedkope arbeidskrachten zijn fast fashion ketens in staat om hierop in te spelen. ‘’Door de fast fashion is er steeds meer aanbod en wordt kleding steeds goedkoper.’’ Door dit tempo verouderd de kwaliteit en het vakmanschap. (Cline, E. 2013) Deze manier van produceren en consumeren heeft ervoor gezorgd dat de consument haar relatie met kleding heeft verloren, zij hechten niet meer zoveel waarde aan de kleding die zij kopen. (Kesa, I. 2015)

Technologisering Door technologisering zijn er in de afgelopen jaren veel veranderingen in ons leven gekomen, de consument leeft steeds meer een virtueel (sociaal) leven, door alle technologische snufjes kan iedereen altijd en overal in contact komen met iedereen en het onderhouden van die contacten gaat zo heel gemakkelijk. Op (bijna) alles is wel een antwoord te vinden op internet en door verschillende media is er allerlei nieuws te horen wat aan de andere kant van de wereld gebeurt. Dit is voor iedereen allemaal heel normaal geworden en ziet niemand het echt meer als technologie. De techniek zorgt voor steeds meer maatschappelijke vooruitgang, wat er voor zorgt dat het steeds beter met de mensheid gaat. Waar het de laatste tijd veel over gaat is de steeds-meer-kunnende 3D-printer, wat als iedereen over een aantal jaar zo’n printer in huis heeft en deze printer in principe alles zou kunnen printen mits je de goede materialen erin stopt? (Schoffer, F. 2015) Het lijkt alsof de wereld steeds meer wordt overgenomen door de technologie, de kunst zit hem in dat we ermee moeten samenwerken om zo nog grotere doelen te kunnen bereiken. (Raben, M. 2015)

Deze positieve technologie kan juist een gemakkelijk hulpmiddel zijn om de verbinding met producten en diensten weer terug te vinden, zoals Unfold Studio deed bij l’Artisan Electronique. Zij maakten de ouderwetse ambacht van het pottenbakken digitaal, waardoor de gebruiker door middel van een laser de pot ‘kneed’. Dit ontwerp wordt vervolgens door een 3D-printer uitgeprint. Hierdoor verdwijnt de oude ambacht van het pottenbakken niet helemaal, deze krijgt alleen een nieuwe wending. (Unfold, 2010)

Technologie kan er juist voor zorgen dat er weer meer vraag naar vakmanschap komt, doordat men zich wil onderscheiden van anderen door gepersonaliseerde fashion. Dat technologie ambacht tegenwerkt is dus onterecht, er moet alleen een manier gevonden worden om samen te werken. (Eriksen, J. 2015)

Authenticiteit Identiteit en authenticiteit zijn belangrijker geworden dan imago en reputatie. Als er wordt gekeken naar wat er op de markt gebeurt en ziet welke product-verpakkingscombinaties het goed doen, dan is overduidelijk dat er een toenemende behoefte aan authenticiteit is. “We willen de herkomst van een product kunnen herleiden en kopen liever producten van lokale, betrouwbare leveranciers alsook bestaande producten met een rijke traditie.” (Houtkamp, K. 2015)

Authenticiteit is de kunst van het transparant zijn; het gaat om echte, pure producten, geproduceerd op kleine schaal. Mensen kiezen producten die zij kunnen traceren en identificeren en dat geldt ook voor de productie en de verpakking. De wegwerpmaatschappij heeft als gevolg dat er momenteel veel gestandaardiseerde producten op de markt zijn. ‘’Dit is eigenlijk maar saai’’ vindt de consument van nu. In toenemende mate gaat hij dan ook op zoek naar vakmanschap. (Dubbeld, L. 2015) Echtheid is het credo en dit moet niet alleen zijn terug te zien in producten en diensten maar in het gehele bedrijf. Organisaties moeten zich niet mooier voordoen dan dat ze zijn, maar doen wat ze zeggen dat ze doen en hier transparant in zijn. (Oeveren, M. 2012)

26

© OLIVIER VAN HERPT


Iris van Herpen begon in 2007 haar eigen modelabel en showde haar collecties op Amsterdam Fashion Week. Ze wordt als een van de innovators gezien als het aankomt op ambacht en technologie samenbrengen. Haar focus ligt dan ook op de wisselwerking tussen vakmanschap en innovatie, techniek en materialen. Iris van Herpen creëert een moderne visie op Haute Couture door fijn handwerk samen te laten gaan met digitale technologie. Moeiteloos en met een duidelijke toekomstvisie mengt zij oude en vergeten ambachten met bijvoorbeeld met de 3D-printer. (Herpen, I. van 2016)

27

IRIS VAN HERPEN

© MARC DE GROOT


OP KORTE TERMIJN.. Op korte termijn zullen we vooral innovators als Iris van Herpen, Pauline van Dongen en Bart Hes zien pionieren op het gebied van technologie en ambacht in de ‘Appearance’-sector. Zij laten zien hoe deze twee werelden samen kunnen smelten: de integratie van mode en technologie is een van de opwindende nieuwe domeinen in de creatieve industrie. Door complexe systemen van bijvoorbeeld sensoren, zonnepanelen of interactieve interfaces te integreren in stof of textiel ontstaat er zogeheten ‘’slimme kleding’’. ‘’Ontwerpers experimenteren met deze ‘slimme materialen’ om spannende voorbeelden te creëren, zoals een jurk die je op Twitter aansluit, een jumpsuit die je emoties visualiseert of een broek die van kleur verandert of je vitale functies meet.’’ (Tijdelijk Modemuseum, 2015)

In het experiment is de 3D-printer een van de favoriete tools. Zo ontwierp Paul de Haas bijvoorbeeld een uniek ontwerp voor sieradenmerk Buddha to Buddha door gebruik te maken van de synergie tussen ambacht en technologie en wordt dit ontwerp op termijn tot werkelijkheid gebracht door middel van de 3D-printer. (Haas, P. de 2015) Ook in andere sectoren wordt de 3D-printer veelvuldig gebruikt om te experimenteren. Zo

presenteerde Chloe Rutzerveld op Dutch Design Week 2014 bijvoorbeeld haar project ‘Edible Growth’ waarbij de potentie van 3D-geprint, maar natuurlijk voedsel wordt getest. (Rutzerveld, C. 2016)

Signalen als deze wijzen erop dat de ambacht van vroeger misschien wel verloren gaat. Het begrip ambacht wordt geherdefinieerd door middel van technologie; ambacht krijgt een nieuw jasje. Dit proces gaat echter wel langzaam: hoewel deze nieuwe toekomst al meerdere malen is aangekondigd, blijft het gebruik echter nog uit. Ontwerpen waarin technologie en ambacht samensmelten verlaten namelijk nauwelijks het lab of de catwalk, ‘’because they are not tested through the entire production chain; the aesthetics of the design is not integrated in the technology; or they remain a gadget without taking into account the wearer’s body, identity or performance.’’ (Crafting Wearables, 2016) Hoewel er dus interessante initiatieven ontstaan die draagbare ambacht en technologie laagdrempeliger maakt blijft de echte doorbraak van deze trend nog even uit. De pioniers zetten de lijnen alvast uit, maar er is tijd nodig voordat deze ontwikkelingen doorsijpelen in de gehele samenleving.

OP LANGE TERMIJN.. De ontwerpen van pioniers verlieten op korte termijn vaak niet de labs of de catwalk. Op langere termijn worden deze ontwerpen echter wel op de straat gespot. Door middel van een heleboel experimenteren, testen en oefenen zijn deze ontwerpen namelijk commercieel vitaal geworden; en zijn zij zowel esthetisch als praktisch draagbaar. Dit is mogelijk gemaakt door het samenbrengen van verschillende partners in fashion, technologie, industrie en academische beurzen. Zij zijn er door inter-sectorele samenwerking in geslaagd om ‘the gaps’ tussen theorie en praktijk, tussen experiment en industrie en tussen design en productie te overbruggen. (Crafting Wearables, 2016) Hierdoor is het op lange termijn heel normaal dat de consument meer interacteert met technologie. Deze ontwikkeling is niet alleen terug te zien in de ‘Appearance’-sector maar zal ook een project als ‘Edible Growth’ enorm beïnvloeden, wat direct een vraag oproept als; ‘’Wat als iedereen straks haar eigen eten kan printen, waar en wanneer zij maar wil?’’

Ambachtstechnieken van vroeger zullen op de lange termijn veelal worden overgenomen door technologie. De vakman van nu zal dan ook nu al moeten gaan nadenken hoe hij met deze ontwikkelingen om wil gaan. In de toekomst biedt deze verandering enorm veel kansen. Nieuwe technologie zorgt voor het ontstaan van nieuwe functies en nieuwe rollen in het vakmanschap. (Nistelrooij, C. van, 2015) Waar technologie en mode vroeger zelden raakvlakken hadden, is dit op lange termijn een heel ander verhaal. De hernieuwde aandacht voor ambacht en vakmanschap is nauw verbonden met de technologische wereld van nu. ‘’De ambachtelijke kwaliteiten die deel uitmaken van ambachtelijkheid brengen de technologieën binnen het bereik van onze handen, waardoor de high-tech wereld menselijker en toegankelijker wordt.” (Tijdelijk Modemuseum, 2016)

Deze nieuwe samenwerking tussen vakmanschap en technologie wordt in de ’Appearance’-sector vaak ‘fashiontech’ genoemd. De toekomst van deze zogenoemde fashiontech biedt meer mogelijkheden voor de mode-industrie dan eerder verwacht werd. Zo gaat fashiontech bijvoorbeeld emoties door ademhaling, hartslag en temperatuur meten en speelt hier vervolgens op in. “Fashiontech staat lijnrecht tegenover de huidige ontwikkelingen in de mode-industrie: snelle en goedkope mode. In de toekomst hebben we maar een paar stukken die we door nieuwe technologieën kunnen aanpassen en personaliseren om zo eindeloze mogelijkheden te bieden.” (Wipprecht, A. 2016)

Deze bijzondere samenwerking tussen handwerk en technologie zal in de toekomst voor veel verrassingen zorgen en is misschien wel de manier om overconsumptie om te keren. Waarom? ‘Ambacht 2.0’ biedt vakmanschap, originaliteit, duurzaamheid maar tevens ook een manier om te voorzien in de eindeloze behoefte naar vernieuwing en snelheid. Het is het antwoord op de snelle, goedkope maar non-duurzame manier van consumeren van heden ten dag.

28

© WEB2CARZ

© WEB2CARZ

TRENDLINK EN ADVIES

In de ‘Appearance’-sector is er op het gebied van technologie veel gaande en daar gaat de komende jaren alleen maar meer in gebeuren, doordat er steeds meer mogelijk is. Ook komt er steeds meer de vraag naar gepersonaliseerde fashion en zal de fast fashion-industrie langzaamaan gaan verdwijnen. Bedrijven in de ‘Appearance’-sector moeten absoluut rekening houden met de opkomst van deze nieuwe technologieën en de hang naar persoonlijkheid, maar er moet tegelijkertijd ook gekeken worden naar het heersende beeld van nu. Zo zal fast fashion voorlopig nog aanhouden of zelfs goedkoper worden. (Retailwatching, 2015)

Er zal dus nog wel wat tijd overheen gaan voordat de verschuiving echt plaatsvindt. Voor nu adviseren wij M I X S T U D I O dan ook om met haar handgemaakte en gepersonaliseerde fashion in te blijven spelen op de lange termijn trend authenticiteit. Zo kan zij zich gemakkelijk onderscheiden van fast fashion en biedt zij hiermee een blik vooruit.

Wij adviseren M I X S T U D I O daarnaast ook om te gaan experimenteren met de beschikbare technologieën, om zo in te spelen op de beweging van de ‘Maker2.0’. Zo kan M I X S T U D I O bijvoorbeeld contact zoeken met technologie studenten aan de Dutch Design Academy. Deze studenten zijn erg inventief en door een samenwerking aan te gaan kunnen zij van en met elkaar leren. De toekomst ligt tenslotte in de combinatie van technologie en ambacht.

Tenslotte hebben wij naast dit advies ook een conceptidee voor M I X S T U D I O bedacht. In het trendrapport zijn de waarden van de ‘Maker 2.0’-trend, de ontwikkelingen in de ‘Appearance’-sector, de waarden van M I X S T U D I O en de waarden van de nieuwe consument naar voren gekomen. Door ‘samenwerking’ te koppelen aan ‘vernieuwing’ uit de ‘Appearance’-sector, de waarde ‘ambacht’ van M I X S T U D I O en de waarde ‘echtheid’ van de nieuwe consument zijn wij tot een conceptidee gekomen.

CONCEPTIDEE | Technobag

Het conceptidee dat wij hebben bedacht is ‘Technobag’. ‘Technobag’ gaat over het combineren van handgemaakte lederen tassen met een touch van technologie.

De ‘Technobag’ is een door M I X S T U D I O ontworpen tas die door middel van de high-tech lasermachine van De Timmerwinkel wordt gerealiseerd. Deze machine stelt de maker, M I X S T U D I O in staat om unieke ontwerpen gemakkelijk uit te voeren; zo kan zij lederen tassen gemakkelijk voorzien van een persoonlijke touch. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een bepaald patroon, de naam van de drager of een M I X S T U D I O label.

Het is voor M I X S T U D I O op korte termijn toepasbaar om dit conceptidee uit te voeren omdat zij al meerdere samenwerkingen met De Timmerwinkel is aangegaan en het machine binnen handbereik is. (De Timmerwinkel is namelijk net als M I X S T U D I O gevestigd in ’T Binnenhof) Ook heeft Britt bij ons aangegeven dat zij veel mogelijkheden ziet om in de toekomst in toenemende mate gebruik te maken van deze machine.

Zo kan zij de toekomst een stapje voor zijn, door nu al te gaan experimenteren met mogelijke technologieën en zal zij haar collectie uit kunnen breiden met een technologische touch.

29

© ALISON DUNLOP

IV. FARMING OF THE FUTURE_


SECTOR APPEARANCE Onder de sector ‘Appearance' zijn drie signalen geclusterd welke samen zeggen: “Met behulp van moeder natuur kunnen we onze eigen kleding kweken.” Deze signalen laten zien dat er (materiaal)technieken zijn die een toekomstbeeld schetsen waarin het milieu veel minder belast wordt. Deze signalen zijn het begin van een nieuw tijdperk; waarin nieuwe grondstoffen steeds toegankelijker worden.

Living textiles Blond & Bieber wordt gerund door Essi Johanna Glomb en Rasa Weber uit Berlijn. Zij experimenteren en ontwerpen op de grens van textiel- en productontwerp. Dit duo kiest altijd voor een verhalende benadering van design boven een puur praktische benadering van productie. Vanuit een sterk visuele en conceptuele benadering zijn zij altijd op zoek naar subtiele uitingen van moderne rituelen en processen. Textiel wordt gebruikt als de belichaming van een veelzijdig materiaal dat kan worden gezien als de sleutel om hun verhaal te vertellen. (Glomb, E. Weber, R. 2014) Al geruime tijd wordt er onderzoek gedaan naar de potentie van microalgen in de natuurwetenschappen, maar de artistieke en creatieve waarde van deze bron is vrijwel nog geheel onbekend terrein. Met ‘Algaemy’ onderzoeken Blond & Bieber de potentie van microalgen in een creatieve context. Waar algen in Europa meestal als afval worden beschouwd, tonen Blond & Bieber juist het enorme scala aan esthetische mogelijkheden die het gebruik van algen biedt. De microalgen worden door hen als input gebruikt; als pigment in textieldruk. ‘Algaemy’ is een analoog textiel-printer die haar eigen (verrassend snel-groeiende) pigment produceert met verschillende tinten blauw, groen, bruin en rood. Microalgen hebben verschillende toepassingen zoals voeding, energie en olieproductie, filterkwaliteiten en CO2 absorptie. Dit potentieel wordt door de machine ingezet om een onafhankelijke kring van productie te creëren waar geen extra energie of materiaal voor nodig is. (Domus, 2014) Het resultaat? ‘Levend’ textiel wat bijvoorbeeld te gebruiken is als materiaal voor kleding. Mooi detail? Het gehele proces is ‘toxic-free’.

Grow your skin ‘Skin’ is ontwikkeld door Suzanne Lee, Stefan Schwabe en Jannis Huelsen. Dit draagbare object is geteeld door kolonies van levende bacteriën. Het project onderzoekt de esthetische en functionele potentie van organische, biologische en levende materialen in combinatie met digitale fabricage. Het project begon met een uitgebreide experimentele fase waarin verschillende potentiële materialen werden getest. Het resultaat? Een informatief boek en een draagbaar object. Inspiratie? Korsetten van dierenbotten uit de 17e en 18e eeuw. Deze inspiratie van eeuwen terug is vervolgens gecombineerd met bouwkundige software, waardoor de vorm van het object is ontstaan. (Wells, S. 2014) Dit project is het begin van de zoektocht naar een multidisciplinaire samenwerking. ‘Skin’ streeft namelijk naar een manier om biotechnologie, de onvoorspelbare aard van biologische processen en de precisie van computer-gegeneerde vormen samen te laten vloeien. (Designboom, 2014) Dit klinkt nu misschien nog als een ‘ver-van-mijn-bed-show’, maar het feit dat het in de test-fase al heeft geleid tot een draagbaar object is erg veelbelovend.

The fabric experiment ‘’De natuur is de beste ontwerper’” (Lee, S. geciteerd in Grushkin, D. 2015) Ze vindt dat het haar taak is om hiermee aan de slag te gaan en ervoor te zorgen dat natuur ‘ready-to-wear’ wordt. Ze stelt zichzelf vragen als: ‘’Wat als leer net zo licht en transparant is als een vlindervleugel?’’ en ‘’Hoe ontwerp ik een materiaal met dezelfde dynamische respons als de huid van een kameleon?’’ Eigenschappen als deze, ontstaan in de natuur door de spontane samenstelling van biologische cellen. Door het manipuleren van celculturen kunnen wetenschappers de sterkte, textuur, gewicht en elasticiteit van een materiaal aanpassen. Deze bevinding is voor Lee de boodschap dat stof, en daarmee mode, een geheel nieuwe richting in zal slaan.

Ongeveer tien jaar geleden kwam Lee in aanraking met de wereld van de microbiologie. Indertijd werkte ze samen met David Hepworth aan een mode-experiment waarbij het beginpunt ‘thee’ was. Door hier suiker en microben aan toe te voegen (die tevens worden gebruikt om de gezondheidsdrank kombucha te maken) ontstond er een uniek en ontzettend sterk materiaal. De uitkomst van deze natuurlijke processen was namelijk een taaie substantie die op leer leek. Vervolgens maakten zij deze stukken nat en drukten zij de verschillende stukken tegen elkaar aan, waardoor het vervolgens aan elkaar groeide. Een baanbrekende uitkomst; het is dus mogelijk om kledingstukken te laten groeien in een vat met vloeistof. Een innovatie die de mode- en textielwereld op de lange termijn op haar kop zal zetten. Voor zij die niet kunnen wachten om zelf een revolutie te starten, heeft Lee alvast een ‘do-it-yourself’-stappenplan gemaakt. (Grushkin, D. 2015)

30© WHOISJUJU

CROSS-SECTOR Onder het cross-sector cluster zijn drie signalen geclusterd welke samen zeggen: “Laten we leren van wat de natuur ons te bieden heeft.’’ De laatste jaren is er een beweging te zien die toont dat de antwoorden op lastige vraagstukken vaak te vinden zijn in de natuur. De natuur; een grote leerschool voor de mens. ‘’Laten we de natuur inzetten, zodat de vervuiling afneemt.’’ De natuur heeft een scala aan oplossingen, het is alleen aan de mensheid om deze te ontdekken. De laatste jaren is een ontdekkingstocht geweest naar manieren om de natuur tot haar recht te laten komen in producten. Vaak is dit nog erg duur. Onderstaande signalen tonen echter mogelijkheden voor opschaling, wat zal zorgen voor lagere kosten. Natuur als oplossing op effectieve wijze; innovatie op haar best!

Your own insectfarm Met de LIVIN boerderijen is het mogelijk om gezond en duurzaam voedsel te kweken. Deze functionele desktop korf voor eetbare insecten kweekt in samenwerking met de eigenaar ongeveer 200 tot 500 gram aan eiwitrijke superfoods. Dit vervangt dezelfde hoeveelheid eiwit als dat je normaal zou consumeren met 500 gram vlees, dierlijke producten of andere proteïne rijke voeding. De meelwormen nemen voor dezelfde productie aan voedsel maar 10 procent van de ruimte in die koeien nodig hebben. Je kunt de meelwormen duurzaam voeden door keukenafval, waardoor ze geen landbouwgrond kosten, en zo weet je altijd 100% wat je eet. Bovendien wordt er bij de kweek een stuk minder CO2 uitgestoten. (Unger, K. 2015) Waarom insecten kweken en eten? Ten eerste zijn ze erg smaakvol. Ten tweede is het kweken van duurzame voeding een van de grootste uitdagingen van deze eeuw. Waarom? Aangezien de wereldpopulatie blijft groeien, zijn er nieuwe methoden en technieken nodig om in de toekomst deze wereldpopulatie te blijven voeden. De thuisboerderij maakt de consument onafhankelijk. Het biedt hen de mogelijkheid om hun eigen voeding te kweken en zij hebben tevens inzicht in hetgeen wat zij eten. Bovendien zijn meelwormen erg gezond; ze combineren het beste van vlees en plantaardige eiwitten en zitten vol met vitaminen en enzymen. (LIVIN Farms, 2015)

Ins(ec)trument Aagje Hoekstra maakt bioplastic van insecten en Evelien Crooy gebruikt dezelfde input om drie kleuren inkt mee te maken. Veel mensen vinden insecten maar vies, maar zij zien in deze insecten juist mogelijkheden. (VPRO, 2013) Plastic gemaakt van dode kevers kunnen de conventionele, milieubelastende kunststoffen vervangen. Hoekstra: “Ik werd geïnspireerd door de snelle opmars van insecten in menselijke consumptie en ik wilde kijken welke andere positieve waarde insecten hebben.” (Hoekstra, A. geciteerd in Griffiths, S. 2013) Zo ontdekte ze dat het schild van een kever een polymeer bevat met de naam chitine, wat een soort natuurlijk plastic is. Door de schilden van dode kevers samen te smelten, heeft ze een manier gevonden om biologisch afbreekbaar plastic te maken. Het keverplastic zorgt niet alleen voor minder verspilling, de dieren zelf zijn een bijproduct van meelwormen (zie signaal ‘Your own insectfarm’) en zouden anders als afval worden gezien. Het feit dat er momenteel sieraden en lampen van worden gemaakt, toont dat deze input echter zeer waardevol is. Hoekstra wil de eigenschappen van het materiaal nog verder onderzoeken. Aangezien het proces nu nog vrij moeizaam gaat, hoopt ze dat het materiaal op een dag een alternatief kan zijn voor het normale plastic. (Griffiths, S. 2013)

Evelien Crooy heeft haar eigen inkt gemaakt van de cochenilleluis, een klein inheems insect uit tropische en subtropische regio’s. De lichamen van de vrouwelijke cochenille zijn eeuwenlang gebruikt om kleurstof voor voedingsmiddelen en cosmetica te fabriceren. Toen Crooy erachter kwam dat dat deze input ook door Rembrandt in zijn schilderijen werd gebruikt, wist zij dat zij hiermee aan de slag moest. Resultaat? Een boek waarin zij onderzoek doet naar andere producten waar cochenille in zit én naar een toepasbaar product. Crooy: “Omdat ik geen schilder ben, maar een grafisch ontwerper, wilde ik de kleur gebruiken om zeefdruk en inkt te ontwikkelen. Ik wilde de schoonheid van het insect en alle kleuren die ze kan produceren laten zien.” (Crooy, E. geciteerd in Dezeen, 2013) Door de kleuren te mengen met zout en natuurlijke zuren zoals kalk was het mogelijk om verschillende tinten te produceren. Nu is het nog een erg duur materiaal, maar wie weet kan het in de toekomst gebruikt worden voor de mainstream industrie. (Dezeen, 2013)

Living Ink Deze duurzame algen pen verandert kunstwerken in levende mini-kassen. Het idee van Scott Fullbright begon in 2013, toen hij voor zijn oma een kerstkaart van $12,- kocht en wist dat hij werd afgezet. Fullbright vroeg zichzelf toen af; ‘’Kan ik een alternatief bedenken voor dezelfde prijs, waarbij je je niet afgezet voelt?’’ Het antwoord hierop: ‘’Ja.’’ Fullbright voegde de daad bij het woord. Met zijn achtergrond in algen-ecologie duurde het dan ook niet lang voordat hij op het idee kwam om algen als inkt-input te gebruiken. Samen met Steve Albers werkte hij twee jaar lang aan een prototype. Het oorspronkelijke idee was om met een schoon en duurzaam alternatief te komen voor de op aardolie-gebaseerde inkt welke nu in alle pennen wordt gebruikt. Toen een speelgoedbedrijf hen echter benaderde met de vraag of zij iets voor kinderen konden ontwerpen, besloten zij pennen te vullen met levende algen inkt. (Collectively, 2016) Hoe het werkt? De gebruiker tekent of schrijft iets met deze pen op papier. Eerst ziet hij niets, maar binnen drie dagen groeit de inkt langzaam in zichtbaar pigment en wordt de tekening of boodschap zichtbaar. Doordat algencellen reageren op zonlicht en koolstofdioxide worden ze langzaam groen. Door het papier vervolgens in een bijbehorend lijstje te stoppen groeit de inkt letterlijk op het papier. Het lijstje fungeert als het ware als ‘kas’, en is gevuld met voedselrijke agar. (Fullbright, S. 2016) Wat mooi om eigen creaties zo te zien groeien!

31

© AAGJE HOEKSTRA© AAGJE HOEKSTRA


FARMING OF THE FUTURE | Niet lineair maar circulair

‘Farming of the Future’ komt voort uit de lange termijn trend duurzaamheid. Het is bekend dat (fossiele) grondstoffen uitgeput raken en dat het milieu steeds zwaarder belast wordt, dus moet er op zoek gegaan worden naar nieuwe creatieve manieren om dit tegen te gaan. (Rooijen, W. van 2015) Om dit tegen te gaan wordt er veel geëxperimenteerd met nieuwe technieken welke het milieu zo weinig mogelijk te belasten. Hier spelen insecten een grote rol in, zij gaan het in de toekomst helemaal worden. Niet alleen voor humaan voedsel, maar ook als voedsel voor dieren en als grondstof voor de farmaceutische industrie. (Giessen, A. van der, in congres ‘insecten, voedsel van de toekomst’, 2016) De ontwikkeling van het experimenteren met insecten is hard nodig, insecten kunnen namelijk voor nog veel meer gebruikt worden dan als food, feed en farma. Ze kunnen bijvoorbeeld ook gebruikt worden als grondstof voor plastic en voor cosmetica en contactlenzen. (Peters, M. in congres ‘insecten, voedsel van de toekomst’, 2016)

Zo is ook terug te zien onder het kopje ‘Where’. Deze nieuwe kijk op grondstoffen zorgt ervoor dat er positieve benaderingen ontstaan op problemen waarvan eerder werd gedacht dat ze niet op te lossen waren. De verschuiving die plaatsvindt, heeft nogal wat voeten in aarde. Het vraagt namelijk om een geheel nieuwe blik op datgene wat wordt geaccepteerd als input. Grondstoffen van de toekomst, werden eerder namelijk vooral gezien als afval. “Er is heel veel alg op de wereld, waar we eigenlijk niks mee doen. Wel wordt al wel papier, biobrandstof, plastic en zelfs een beetje textiel van gemaakt, maar dit is nog niet van zodanige kwaliteit dat merken zoals H&M het kunnen toepassen. Daar gaan we aan werken.” (Veenhoven, T. 2016) Om alle ontdekkingen en experimenten ook daadwerkelijk nuttig te laten zijn is het namelijk van belang dat deze worden opgeschaald. Op deze manier worden zulke producten ook bereikbaar voor het grote publiek. Hoewel alle vernieuwende onderzoeken en toepassingen de weg vrij maken, is het grote publiek nodig om ervoor te zorgen dat er ook daadwerkelijk een verschil wordt gemaakt. Het is daarom erg belangrijk om verder te kijken dan het interessante experiment, en te focussen op input die ook daadwerkelijk toepasbaar en schaalbaar is. Volgens Veenhoven is het daarom juist interessant om te kijken naar algen. Het bijzondere aan algen, vindt hij, is dat het een grondstof is die niet uit de aarde komt, het is ontstaat door een combinatie van zonne-energie en CO2. “En laten we CO2 nou net teveel hebben.” (Veenhoven, T. 2016) Algen zijn de ideale grondstof voor kleding, uit algen kun je vezels halen die te bewerken zijn tot recyclebaar textiel. Voor het milieu is dat een enorme winst. (Dongen, A. van, 2016)

De natuur als inspiratiebron is niet echt een originele gedachte, maar met de opkomst van biotechnologische methoden waarmee we direct kunnen ingrijpen in het genetisch materiaal van organismen is niet alleen ons idee van ‘natuur’ aan het veranderen, we kunnen ook op een heel nieuwe manier met levende wezens en met natuurlijke materialen omgaan. (Thole, E. 2015)

De wereld is op zoek naar nieuwe oplossingen om het milieu minder te belasten en algen worden gezien als het landbouwgewas van de toekomst. Ze bestaan uit waardevolle ingrediënten, hebben een zeer hoge groeisnelheid en kunnen op onvruchtbare grond geteeld worden. (Berg, C. van den, n.b.)

Deze wereld kent een generatie die volwassen wordt in de onzekerheid van een crisis, maar nieuwe vormen vindt voor het leven, werken en dromen. Deze generatie is onmogelijk in een hokje te stoppen, ook al is dat nu net wat politici vanaf het moment dat wij op de wereld komen voortdurend doen. De westerse mens lijkt slechts gedefinieerd te worden door zijn rollen als consument en schakel in het productieproces. Als er iets is wat deze nieuwe generatie bindt, is het de overtuiging dat dat een achterhaald idee is. (Tegenlicht, 2013)

32© DEZEEN

WHY? - TRENDDRIVERS

Om meer grip te krijgen op de middellange termijn trend ‘Farming of the Future’ die hierboven beschreven is, is het belangrijk om te kijken naar de trenddrivers achter deze trend. De trenddrivers vormen de grote gedachte achter het ontstaan van de ‘Farming of the Future’-beweging. Hieronder worden zij beschreven en geanalyseerd.

Duurzaamheid Het tijdperk van de fossiele grondstoffen zoals aardolie en kolen is eindig. De (fossiele) grondstoffen raken uitgeput. De uitstoot van broeikasgassen en de vervuiling door het winnen van minerale olie hebben op wereldschaal grote gevolgen. Bovendien wordt het winnen van grondstoffen uit olie- en gasvelden steeds duurder. De overstap naar een ‘biobased economy’ of bio-economie, waarbij hernieuwbaar materiaal energie en grondstoffen levert, wordt steeds dringender en aantrekkelijker. Hernieuwbare materialen zijn materialen die niet uitgeput kunnen raken zoals fossiele brandstoffen. Hierbij is te denken aan olie en vetten; deze grondstoffen zijn niet of minder toxisch en de producten die er van gemaakt worden zijn beter biologisch afbreekbaar. (MVO, 2015) De verschuivingen naar een meer circulair systeem is dus niet alleen nodig, maar ook zeker mogelijk.

Rond het jaar 2100 leven er mogelijk twaalf miljard mensen op aarde, zo blijkt uit wetenschappelijke voorspellingen. (Science, 2014) De wereldpopulatie bestaat op dit moment uit ongeveer zeven miljard mensen. Er werd altijd gedacht dat het aantal wereldburgers in 2050 haar piek zou bereiken bij negen miljard. Echter is er nu ontdekt dat er een kans van zeventig procent is dat de wereldpopulatie zich deze eeuw niet zal stabiliseren. (Rijnvis, D. 2014) Door de welvaartstoename verandert het dieet van de wereldbevolking (meer vlees en zuivel), waardoor de vraag naar grondstoffen groter wordt en daarmee ook de druk op de landbouwgrond toeneemt. Er wordt een steeds grotere claim gelegd op grondstoffen. Ook een toename van biobrandstoffen door hoge energieprijzen zorgt voor een sterkere vraag naar agrarische producten. (Rabobank, n.b.) Al deze veranderingen vragen om een nieuwe kijk, een nieuw gedachtegoed.

Zo verraste De Culinaire Werkplaats met eetbare kleding met een visie; “Food equals fashion, what you eat and what you wear reveals who you are or want to be.” (Wintjes en Meursing, eigenaren van De Culinaire Werkplaats) Zij maakten kledingstukken van gedroogde vruchten, groenten en kruiden. Met als boodschap om meer groenten te eten en als commentaar op de vluchtigheid van mode, de kwetsbaarheid van ons ecosysteem. Elke maaltijd bestaat uit keuzes, die gevolgen hebben voor mens, dier en milieu. En dit zelfde credo geldt ook voor de fashion- industrie. (Rinehart, K. 2011)

Onstabiliteit “We zitten in een systeemcrisis, het huidige systeem is failliet. Gelukkig is het positieve van een crisis dat het kansen biedt tot werkelijke essentiële veranderingen. We weten dat we met steeds meer mensen zijn en onze logische overbelasting niet houdbaar is. We zitten ‘gevangen’ in een foute lineaire economie, we delven steeds nieuwe grondstoffen om er iets van te maken, consumeren het en vernietigen het weer.” (Rooijen, W. van 2015) De verspillende lineaire economie samen met de explosieve bevolkingsgroei en toenemende consumptie ligt aan de basis van de wereldwijde vernietiging van ecosystemen en biodiversiteit. “De nieuwe economie moet geïnspireerd zijn door de natuur en gebaseerd op ecologische principes. Niet lineair maar circulair.” (Rooijen, W. van 2015)

Dit biedt mogelijkheden om deze ook te gaan zoeken. Alles ligt open door de economische crisis, het falen van de bekende systemen. We leefden in een wereld die heel erg ging over individualisme en over me en ik, over onze carrières, we zaten in een bubbel en toen kwam de crisis. Men werd steeds bewuster van dat ze onderdeel zijn van het geheel en gaan meer ondernemen om een breder wereldbeeld te krijgen. “We zijn bewust belevenissen aan het verzamelen.” (Ernst-Jan geciteerd in Tegenlicht, 2013) Deze tijd kent een generatie die begrijpt dat we onderweg zijn naar een nieuwe tijd en dat deze ook al een beetje wordt belichaamt, echter heeft deze generatie nog wel te maken met het oude systeem. “We hebben een zoekende houding.” (Jorne geciteerd in Tegenlicht, 2013) Wat er nu veel te zien is, is dat als men geen baan kan krijgen in de bestaande arbeidsmarkt, men dan zelf aan de slag gaat met zijn/haar eigen idee of initiatief. (Tegenlicht, 2013) “We zullen altijd wel op een goede manier kunnen overleven, het gaat er alleen om dat we creatief omgaan met de omstandigheden.” (Robin geciteerd in Tegenlicht, 2013)

33

© FROMMYFRONTDOOR


Suzanne Lee is modevisionair die buiten de gebaande paden gaat en die technologieën vertaalt naar toekomstvisies. Haar boek ‘Fashioning the future’ was het eerste boek dat het toekomstige landschap van technologische innovatie in de mode in kaart bracht. (BioCouture, n.b.) Tevens is Lee oprichtster van BioCouture: een baanbrekend design consultancy bureau gericht op het inbrengen van levende en bio-based materialen in de mode. Zij zijn gepassioneerd in het creëren van een bio-designed toekomst waarin zij materialen laten groeien uit hernieuwbare, minimale middelen of afvalproducten.

Zo experimenteert BioCouture met het kweken van kleding door natuurlijke vloeistoffen. Met deze en andere experimenten kaarten zij vraagstukken over duurzaamheid rondom mode en andere sectoren aan. Door samen te werken met de meest innovatieve creatievelingen in design en wetenschap zetten zij de sciencefiction van vandaag om in de realiteit van morgen. (Lee, S. 2011)

34

SUZANNE LEE

© TIM MERRITT


OP KORTE TERMIJN.. Op korte termijn dringt het steeds meer tot de westerse samenleving door dat zij het milieu te zwaar belasten. Steeds meer pioniers staan dan ook op om nieuwe lijnen uit te zetten. Zij werken samen met de natuur en zetten de natuur in als rode draad in hun werk en ideeën. Hierdoor zijn zij in staat om oplossingen te vinden voor belangrijke duurzaamheidsvraagstukken. ‘’Het roer moet om, steeds meer bedrijven en mensen werken doelgericht en effectief mee aan de noodzakelijke revolutie en bieden hoop op een betere en vooral meer duurzame wereld. De wereld kantelt langzaam van welvaart naar welzijn en onze focus verschuift van ego naar eco.’’ (Veltenaar, R. 2015)

Er wordt op korte termijn in toenemende mate geëxperimenteerd met levende bacteriën; daarbij is het experiment belangrijker dan de uitkomst. Het is nu alleen nog een vrij duurzaam proces om hiermee aan het werk te gaan. Bovendien zijn levende bacteriën een lastig commercieel te implementeren grondstof. Op korte termijn is te zien dat de drempel nog te hoog is; veel mensen laten deze experiment-fase dan ook over aan de pioniers. Het kost namelijk relatief veel tijd in verhouding met wat het oplevert. (Dezeen, 2013)

Een andere interessante nieuwe manier van verbouwen is ‘indoor farming’. Kleine en zelfstandige initiatieven experimenteren in toenemende mate met nieuwe grondstoffen en nieuwe manieren van verbouwen. De laatste jaren is er bijvoorbeeld enorm veel te doen geweest rondom ‘indoor farming’. Dit is een inventieve manier om het milieu te ontlasten. De natuur waarop nu reguliere landbouw wordt gevoerd, kan door middel van ‘indoor farming’ namelijk opnieuw worden vrijgemaakt voor natuur en recreatie. Dit is natuurlijk erg positief voor het milieu. Het landbouwsysteem zal door de ontwikkelingen rondom ‘indoor farming’ enorm veranderen. Er komt een omkering in denken, de keus wat te verbouwen hangt straks niet meer af van de gegeven omstandigheden zoals bodem en klimaat, maar juist andersom: de omstandigheden worden aangepast aan wat de boer wil verbouwen. Dit hangt natuurlijk af van de wens van de klant. (Ostendorf, P. 2015) ‘Indoor farming’ biedt dus mogelijkheden om beter in te spelen op de vraag van de klant. Doordat vraag en aanbod in toenemende mate op elkaar zijn afgestemd, betekent dit misschien wel dat er veel minder afval wordt geproduceerd. Tevens biedt ‘indoor farming’ mogelijkheden om te voorzien in voedsel voor het toenemende aantal monden dat gevoed moet worden. Als ‘indoor farming’ zich namelijk blijft ontwikkelen zoals de beweging dat nu doet, zal deze manier van verbouwen in de toekomst gemakkelijk en snel op verschillende plaatsen kunnen worden geïntegreerd. Als landbouw niet meer afhankelijk is van bodem en klimaat, kan er veel meer voedsel worden verbouwd.

OP LANGE TERMIJN.. Op lange termijn zullen er onderzoeken zijn gedaan naar hoe we zoveel mogelijk uit de natuur kunnen halen. Het is vrij normaal geworden om insecten te eten en hierdoor wordt het milieu een stuk minder belast dan voorheen. In de agrarische sector zal er helemaal geen boer meer aan de voedselproductie te pas komen, de consument verbouwt dan zelf in eigen keuken zijn eigen voedsel. Die toekomst is niet groot- maar kleinschalig. (Ostendorf, P. 2015)

Dit betekent dat de consument 100% transparantie en eerlijkheid heeft en dat hij verantwoordelijk is voor zijn eigen productie van eten en het heft dus in eigen handen heeft. Ook zullen er grote stappen worden gezet in de ‘Appearance’-sector met het experimenteren van algen, wat ook een groot deel van de schadelijke effecten aan het milieu zullen ontlasten. (Veenhoven, T. 2016) Naast het gebruik van algen, zal ook het gebruik van levende bacteriën toenemen. Op lange termijn zijn er namelijk manieren gevonden om deze bacteriën in te zetten voor de mainstream industrie. (Dezeen, 2013) Dit zal voor een enorme omslag zorgen in de 'Appearance'-sector omdat materialen door middel van levende bacteriën veel duurzamer worden. Het afval vanuit deze sector zal in enorme mate slinken; wat natuurlijk goed is voor de leefbaarheid van de aarde. Bovendien is het gebruik van levende bacteriën in de toekomst een stuk goedkoper, waardoor het voor zowel ontwerpers en bedrijven als voor consumenten laagdrempeliger is om te gebruiken.

Circulair ondernemen is de toekomst. De noodzaak om de huidige, lineaire economie te veranderen wordt steeds evidenter: grondstoffen raken uitgeput en worden steeds duurder, afval bedreigt de mens en de planeet. Het goede nieuws: circulair ondernemen biedt businesskansen. Recycling, hoogwaardig hergebruik en geen afval zijn de uitgangspunten. Het komt neer op het creëren van nieuwe waarden voor materialen en producten, maar ook voor de gebruikers en voor het eigen bedrijf. Goede ketensamenwerking en de inzet van design zijn hiervoor onmisbaar. (BNO, 2015)

35 © BLOND&BIEBER

TRENDLINK EN ADVIES

De trend ‘Farming of the Future’ willen wij M I X S T U D I O vooral ter inspiratie meegeven. Waarom is deze trend vooral ter inspiratie? M I X S T U D I O vroeg ons om kleine toepasbare handvaten die zij kon inzetten om de trends te vertalen naar producten en diensten. Deze trend is voor M I X S T U D I O op producten dienstniveau echter niet direct uitvoerbaar; het is daarom op commercieel vlak geen trend waar M I X S T U D I O volgens ons op in zou moeten spelen. Desondanks is deze trend er zeker een om in de gaten te houden, omdat het uitdaging biedt om op zoek te gaan naar creatieve oplossingen voor de hedendaagse en toekomstige vraagstukken.

Doordat fossiele grondstoffen uitgeput raken, moet er op zoek gegaan worden naar nieuwe creatieve manieren om dit tegen te gaan. Er wordt hierdoor veel geëxperimenteerd met nieuwe technieken welke het milieu zo weinig mogelijk belasten. M I X S T U D I O werkt met leer en leer op zich hoeft niet slecht te zijn: de huiden komen vaak van dieren die werden geslacht om hun vlees, dus er worden niet apart dieren voor gehouden. Waar het vaak mis gaat, is bij de verwerking van het leer. In alle fasen, dus het voorbereiden, looien en verven kunnen er veel (schadelijke) chemicaliën gebruikt worden, wat slecht is voor de arbeiders die aan jouw leer werken, en ook voor jezelf als je vaak met dit leer in aanraking komt. Echter is er geen keurmerk voor verantwoord leer en daarom moet men altijd oplettend zijn. (Wiki, n.b.)

Met blik op de toekomst willen we hierbij wel een notitie plaatsen. Als er in de toekomst namelijk steeds meer insecten als vleesvervanger worden gebruikt (volgens de prognoses) dan worden er minder dieren geslacht. Dit zal betekenen dat er minder leer in de omgang zal zijn van dieren die sowieso al voor hun vlees werden geslacht. Wellicht kan dit betekenen dat er in de toekomst wel dieren worden geslacht om het leer. Dit is een ontwikkeling die M I X S T U D I O dan ook zeer zeker in de gaten moet houden omdat het gebruik van leer in die situatie veel stof zal doen opwaaien.

Met deze mogelijke toekomsten in ons achterhoofd willen wij M I X S T U D I O adviseren om altijd oplettend te zijn als zij leer koopt. In deze transitie naar een circulaire economie is zij het aan zichzelf en aan haar klanten verplicht om na te gaan of haar leer milieubewust tot stand is gekomen; zodat zij weet dat haar leer niet schadelijk is voor het milieu, haarzelf of haar klanten. Daarnaast adviseren wij M I X S T U D I O om de stoute schoenen aan te trekken; ga er op uit, experimenteer met als inspiratie de ‘Farming of the Future’-pioniers! Zo kan zij bijvoorbeeld hulp inschakelen van beginnende designers aan de Dutch Design Academy die zich bezighouden met dit onderwerp. Ook in het advies onder de ‘Makers 2.0’-beweging wezen we al op deze mogelijkheid. De waarde ‘samenwerking’ die hieruit voortkwam, kan ook zeker in deze context goed van pas komen.

Gezien de trend draait om ‘op ontdekking gaan’ zou M I X S T U D I O ook kunnen gaan experimenteren met andere soorten materialen om zo haar collectie uit te breiden. Zo zou zij zich bijvoorbeeld kunnen laten inspireren door het voorbeeld van de Culinaire Werkplaats wat onder de ‘Why?’ werd beschreven. Ons advies hierin is dat het vooral gaat om het ‘doen’ en niet zozeer om het slagen van het experiment.

Tenslotte hebben wij naast deze adviezen ook een conceptidee voor M I X S T U D I O bedacht. In het trendrapport zijn de waarden van ‘Farming the Future’ trend, de ontwikkelingen in de ‘Appearance’-sector, de waarden van M I X S T U D I O en de waarden van de nieuwe consument naar voren gekomen. Door ‘circulair’ te koppelen aan ‘heft in eigen hand’ uit de ‘Appearance’-sector, de waarde ‘originaliteit’ van M I X S T U D I O en de waarde ‘ondernemen’ van de nieuwe consument zijn wij tot een conceptidee gekomen.

CONCEPTIDEE | Try inspiration

Het conceptidee dat wij hebben bedacht is ‘Try inspiration’. Wij dagen M I X S T U D I O uit om het DIY-stappenplan van Suzanne Lee uit te proberen. Door zelf te gaan experimenteren met het kweken van eigen leer, zet M I X S T U D I O de eerste stappen naar een vernieuwend systeem; niets is fout en alles mag. Ook is het een eerste antwoord op een eventuele toekomst waarin het aanbod van leer vermindert, of waarin leer minder duurzaam wordt. Dit conceptidee hebben wij bedacht om M I X S T U D I O te verleiden tot innovatie binnen een trend die op het eerste gezicht niet direct bij haar onderneming aansluit.

36

© ECOUTERRE

OVERKOEPELEND ADVIES_

Naar aanleiding van dit gehele rapport willen wij graag nog een overkoepelend advies meegeven aan M I X S T U D I O. Zoals wij eerder omschreven; we bevinden ons in een verandering van tijdperken. De ontwikkeling naar een échte, diverse en circulaire economie vraagt om antwoorden op vragen die we nu misschien nog niet eens kennen.

Het meest belangrijke advies dat wij M I X S T U D I O dan ook willen meegeven (naast de vier trend-gerelateerde adviezen) is dat het ontzettend belangrijk is om bewust te zijn van het feit dát de samenleving zo rigoureus verandert. De tools die wij haar aanreiken, door middel van de conceptideeën, geven haar toepasbare handvaten om aan de slag te gaan met deze veranderingen.

Naast deze input willen wij M I X S T U D I O ook zeker op het hart drukken dat haar huidige producten en diensten al mooi aansluiten bij de (toekomstige) ontwikkelingen en waarden van de nieuwe consument. Haar op maat gemaakte producten, waar veel aandacht en vakmanschap in terug is te zien zijn erg waardevol. Hierin willen wij haar adviseren om dit verder uit te bouwen; ga bijvoorbeeld op zoek naar verrassende samenwerkingen of experimenteer op kleinschalig niveau met nieuwe materialen. Door dit uit te bouwen zal je in toenemende mate medeverantwoordelijk zijn voor het terugbrengen van de relatie tussen product en mens.

Én tot slot: Kijk altijd vooruit!

37

© CATHY SCOLA

NAWOORD_ Wij hopen dat dit inspiratie-rapport inspiratie, inzicht en kennis heeft gebracht. Tevens hopen wij dat dit rapport een handvat wordt, waar M I X S T U D I O regelmatig naar terug zal grijpen; als inspiratie voor een nieuw product, als basis voor een aansluitend concept of gewoon als interessant leesvoer.

Het uitvoeren van een opdracht voor een opdrachtgever is natuurlijk altijd een uitdaging. Als de opdrachtgever dan ook nog eens familie is, blijkt het dat de lat nog net even wat hoger ligt. Het was zeer leerzaam om dit mee te maken.

Een van de belangrijkste punten die wij hebben geleerd tijdens het schrijven van dit inspiratie-rapport is hoe belangrijk het is om tussentijds met de opdrachtgever te evalueren. Voor ons was dit erg prettig omdat het bij ons zorgde voor nieuwe focus, waardoor wij naar ons gevoel passend advies hebben kunnen geven. Bovendien heeft het schrijven van dit inspiratie-rapport ervoor gezorgd dat wij zelf ook weer helemaal up-to-date zijn. Hierdoor hebben wij ook zelf een hernieuwde en verfrissende blik op de huidige en toekomstige tijdsgeest kunnen formuleren.

M I X S T U D I O, nogmaals bedankt voor de kans en de samenwerking!

Jalisa d’Hont en Lotte Kuijsters

38© SARAH ILLENBERGER

WOORDENLIJST VAKTERMEN_

5W-methode - Een methode om trends te onderzoeken en te analyseren aan de hand van de volgende vijf vragen: Where? What? Why? Who? When? (Voor meer diepgang: zie pagina 4 en 5)

Conceptidee - In deze context is het conceptidee een idee wat gebaseerd is op de combinatie van vier waarden. Dit is een waarde vanuit de trend, vanuit M I X S T U D I O, een waarde vanuit de nieuwe consument en een waarde vanuit de sector ‘Appearance’. Wij hebben dit idee gedefinieerd en gespecificeerd om zo toepasbare handvaten te bieden voor M I X S T U D I O.

Early adopter - Personen die voorop lopen met de adaptatie van nieuwe technieken, producten, diensten en denkbeelden.

Innovator - In deze context is de innovator de persoon die de middellange trend als eerste heeft verspreid; door de waarden van deze middellange termijn uit te dragen. Zij zijn het boegbeeld voor de middellange termijn trend.

Lange termijn trend - Een lange termijn trend is een maatschappelijke trend; zij zijn van invloed op de gehele samenleving. Voorbeelden van lange termijn trends zijn bijvoorbeeld duurzaamheid en vergrijzing. Een lange termijn trend duurt ongeveer 10 tot 30 jaar.

Middellange termijn trend - Waardencombinaties die aangeven welke veranderingen er spelen onder consumenten. Een middellange termijn trend duurt ongeveer 5 tot 10 jaar.

Signalen - Innovaties en initiatieven cross-sector waar ons trendwatchers’ hart sneller van gaat kloppen. Deze signalen worden gespot tijdens het desk- en fieldresearch; zij vormen de input voor de ‘Where?’

Trend - Ontwikkeling of verandering

Trendlink - Link vanuit de 5W’s van iedere trend met M I X S T U D I O

Trendonderzoek - Het onderzoeken van de tijdsgeest. Op zoek naar het antwoord op; ‘’Wat vinden mensen waardevol?’’ Trendonderzoek is kijken naar veranderingen en deze duiden door op zoek te gaan naar de oorzaak, de onderliggende waarden, de uitingen en hun toekomst.

Waarden-clusters - In deze clusters worden signalen met gedeelde eigenschappen/waarden ondergebracht.

39

LITERATUURLIJST_

Beek, S. van der (2012) Digitalisering aanzet voor gouden eeuw organisaties? Geraadpleegd op 14 februari 2016 van, http://www.frankwatching.com/archive/2012/09/07/digitalisering-aanzet-voor-gouden-eeuw-organisaties/

Beekhof, I. (2015) Studio Eric Klarenbeek wins Strawberry Earth Academy grant. Geraadpleegd op 13 februari 2016 van, http://www.strawberryearth.com/blog/1564/studio-eric-klarenbeek-wins-strawberry-earth-academy-grant

Beekhof, I. (2016) Joint his SLOW fashion presentation. Geraadpleegd op 2 februari 2016 van, http://www.strawberryearth.com/blog/1620/join-this-slow-fashion-presentation#more

Berg, C. van den (n.b) Algen voor een duurzame toekomst. Geraadpleegd op 7 maart 2014 van, https://www.tno.nl/nl/aandachtsgebieden/industrie/sustainable-chemical-industry/feedstock-flexibility/algen-voor-een-duurzame-toekomst/

Bijlo, E. (2016) De verspilling heeft een hoogtepunt bereikt. Geraadpleegd op 24 februari 2016 van, http://www.trouw.nl/tr/nl/4324/Nieuws/article/detail/4250106/2016/02/23/De-verspulling-heeft-een-hoogtepunt-bereikt.dhtml

Biocouture.co.uk, (n.b.) About. Geraadpleegd op 6 maart 2016 van, http://biocouture.co.uk/about/

BNO (2015) Ontwerpen voor een circulaire economie. Geraadpleegd op 5 maart 2016 van, http://www.bno.nl/nieuws/ontwerpen-voor-een-circulaire-economie

Boelhouwer, J. Verbeek, D. (2010) Milieu van later. Wiens zorg nu? Geraadpleegd op 2 februari 2016 van, h t t p : //www . c b s . n l /NR/rdon l y r e s/BE4E21C2 -84F1 -430F -9956 -B075F04C3614/0/Milieuvanlaterwienszorgvannu.pdf)

Brandpunt (2015) Een verknipt schoonheidsideaal. Geraadpleegd op 10 februari 2016 van, http://brandpunt.kro.nl/seizoenen/2015/afleveringen/09-06-2015/fragmenten/een-verknipt-schoonheidsideaal?npo_cc=na&npo_rnd=376113299&npo_cc_skip_wall=1

Bosman, S. (2015) Exponentiële technologie en singulariteit (deel 1). Geraadpleegd op 6 februari 2016 van, https://blog.t-mobile.nl/exponentiele-technologie-en-singulariteit-deel-1/

Bouma, A. (2014, Winter) The beautiful issue. I-D magazine, (4), 230.

Brown, B. (2013) De moed van imperfectie. Bruna Uitgevers, A.W.

Buymeonce (2016) Why Buymeonce? Geraadpleegd op 13 februari 2016 van, http://www.buymeonce.com

Cline, E. (2013) Overdressed – The shockingly high cost of cheap fashion. New York, NY: Penguin Group.

Collectively (2016) This plant-based pen will inscribe your doodles in living, growing algae ink… 3 days after you’ve drawn them. Geraadpleegd op 6 maart 2016 van, https://collectively.org/en/article/this-plant-based-pen-will-inscribe-your-doodles-in-living-growing-algae-ink-3-days-after-youve-drawn-them/

Consumer society (2016) In Cambridge online dictionairy. Geraadpleegd op 6 maart van, http://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/consumer-society

Crafting Wearables. (2016) About. Geraadpleegd op 4 februari 2016 van, http://www.craftingwearables.com/about.html

Designboom (2014) Wearable structure of bacteria references antique animal bone corsets. Geraadpleegd op 5 maart 2016 van, http://www.designboom.com/art/sammy-jobbins-wells-skin-corset-living-organisms-digital-prototyping-08-09-2014/

Dezeen (2013) Ink made from insects by Evelien Crooy. Geraadpleegd op 6 maart 2016 van, http://www.dezeen.com/2013/11/01/ink-made-from-cochineal-insects-by-evelien-crooy/

Dezeen (2015) Tom Cridland proposes alternative to throwaway fashion with The 30 Year Sweatshirt. Geraadpleegd op 30 januari 2016 van, http://www.dezeen.com/2015/06/17/30-year-sweatshirt-tom-cridland-designed-stand-test-of-time-sustainability-sustainable-fashion/

Dongen, A. van (2016) Het t-shirt van de toekomst is gemaakt van zee-algen. Geraadpleegd op 5 maart 2016 van, http://www.ad.nl/ad/nl/5596/Planet/article/detail/4242186/2016/02/10/Het-t-shirt-van-de-toekomst-is-gemaakt-van-zee-algen.dhtml

Dongen, P. (2015) Wearable Solar Shirt. Geraadpleegd op 13 februari 2016 van, http://paulinevandongen.nl/projects/wearable-solar-shirt/

Domus (2014) Blond & Bieber: Algaemy. Geraadpleegd op 5 maart 2016 van, http://www.domusweb.it/en/design/2014/07/16/blond_bieber_algaemy.html

Dove. (z,d.) Wordt de manier waarop je dochter tegen schoonheid aankijkt, door de media vervormd? Geraadpleegd op 10 februari 2016 van, http://selfesteem.nl.dove.com/nl/Articles/Written/Is_your_daughters_perception_of_beauty_distorted_by_the_media.aspx

Dubbeld, L. (2015) Slow fashion is in de mode. Geraadpleegd op 2 februari 2016 van, https://www.milieucentraal.nl/winkelen/slow-fashion-blogs/slow-fashion-is-in-de-mode/

Dunn, F. (2014) Chantelle Winnie bewijst dat dat wat je anders maakt, je mooi maakt. Geraadpleegd op 28 januari 2016 van, https://i-d.vice.com/nl/article/chantelle-winnie-bewijst-dat-dat-wat-je-anders-maakt-je-mooi-maakt

40

http://www.frankwatching.com/archive/2012/09/07/digitalisering-aanzet-voor-gouden-eeuw-organisaties/

http://www.strawberryearth.com/blog/1564/studio-eric-klarenbeek-wins-strawberry-earth-academy-grant

http://www.strawberryearth.com/blog/1620/join-this-slow-fashion-presentation#more

https://www.tno.nl/nl/aandachtsgebieden/industrie/sustainable-chemical-industry/feedstock-flexibility/algen-voor-een-duurzame-toekomst/

http://www.trouw.nl/tr/nl/4324/Nieuws/article/detail/4250106/2016/02/23/De-verspulling-heeft-een-hoogtepunt-bereikt.dhtml

http://biocouture.co.uk/about/

http://www.bno.nl/nieuws/ontwerpen-voor-een-circulaire-economie

http://www.cbs.nl/NR/rdonlyres/BE4E21C2-84F1-430F-9956-B075F04C3614/0/Milieuvanlaterwienszorgvannu.pdf

http://brandpunt.kro.nl/seizoenen/2015/afleveringen/09-06-2015/fragmenten/een-verknipt-schoonheidsideaal?npo_cc=na&npo_rnd=376113299&npo_cc_skip_wall=1

https://blog.t-mobile.nl/exponentiele-technologie-en-singulariteit-deel-1/

http://www.buymeonce.com

https://collectively.org/en/article/this-plant-based-pen-will-inscribe-your-doodles-in-living-growing-algae-ink-3-days-after-youve-drawn-them/

http://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/consumer-society

http://www.craftingwearables.com/about.html

http://www.designboom.com/art/sammy-jobbins-wells-skin-corset-living-organisms-digital-prototyping-08-09-2014/

http://www.dezeen.com/2013/11/01/ink-made-from-cochineal-insects-by-evelien-crooy/

http://www.dezeen.com/2015/06/17/30-year-sweatshirt-tom-cridland-designed-stand-test-of-time-sustainability-sustainable-fashion/

http://www.ad.nl/ad/nl/5596/Planet/article/detail/4242186/2016/02/10/Het-t-shirt-van-de-toekomst-is-gemaakt-van-zee-algen.dhtml

http://paulinevandongen.nl/projects/wearable-solar-shirt/

http://www.domusweb.it/en/design/2014/07/16/blond_bieber_algaemy.html

http://selfesteem.nl.dove.com/nl/Articles/Written/Is_your_daughters_perception_of_beauty_distorted_by_the_media.aspx

https://www.milieucentraal.nl/winkelen/slow-fashion-blogs/slow-fashion-is-in-de-mode/

https://i-d.vice.com/nl/article/chantelle-winnie-bewijst-dat-dat-wat-je-anders-maakt-je-mooi-maakt

DuurzaamBedrijfsleven (2013) Aarde schiet in het rood door overconsumptie. Geraadpleegd op 4 februari 2016 van, http://www.duurzaambedrijfsleven.nl/retail/1612/aarde-schiet-in-het-rood-door-overconsumptie

Energyvalley (2011) Club 2025 wil duurzaam consumeren stimuleren. Geraadpleegd op 1 februari 2016 van, https://www.energyvalley.nl/nieuws/Club%202025%20wil%20duurzaam%20consumeren%20stimuleren

Eriksen, J. (2015) Abstract_ customized fashion. Geraadpleegd op 2 februari 2016 van, http://www.juliehelleseriksen.com/#/abstract/

Foran, L. (2014, Winter) The beautiful issue. I-D magazine, (4), 117.

Fullbright, S. (2016) Introducing Living Ink. An ink that allows you to write, sketch, draw, or paint your story over time. Geraadpleegd op 6 maart 2016 van, http://www.livinginktechnologies.com/#alive

Geldof, D. (2007) We consumeren ons kapot. Geraadpleegd op 1 februari 2016 van, http://www.dirkgeldof.be/we_consumeren_ons_kapot_een_essay_over_geluk_en_over_consumptie_2007

Geldof, D. (2007) Wie ben ik. Geraadpleegd op 1 februari 2016 van, http://www.dirkgeldof.be/dirk_geldof

Geraedts, P (2015) In dit tempo verdienen vrouwen pas in 2133 evenveel als mannen. Geraadpleegd op 3 februari van, http://www.hpdetijd.nl/2015-11-19/in-dit-tempo-verdienen-vrouwen-pas-in-2133-evenveel-als-mannen/

Glomb, E. Weber, R. (2014) Blond & Bieber. Geraadpleegd op 5 februari 2016 van, http://www.blondandbieber.com/about

Godschalk, B. (2016) Congres: Insecten, voedsel van de toekomst. Geraadpleegd op 4 maart 2016 van, http://duurzaaminsecteneten.nl/tag/vlees-van-de-toekomst/

Griffiths, S. (2013) The plastic made from BEETLES: Scientist invents material from insect shells that could cut waste thworn into landfill sites. Geraadpleegd op 6 maart 2016 van, http://www.dailymail.co.uk/sciencetech/article-2514948/The-plastic-BEETLES-Scientist-invents-material-insect-shells-cut-waste-thrown-landfill-sites.html

Grushkin, D. (2015) Meet the woman who wants to grow clothing in a lab. Geraadpleegd op 5 maart 2016 van, http://www.popsci.com/meet-woman-who-wants-growing-clothing-lab

Haas, P. de (2015) Uniek ontwerp voor Buddha to Buddha. Geraadpleegd op 2 februari 2016 van, http://dutchinnovisiongroup.com/synergie-tussen-ambacht-en-technologie/

Herpen, I. van (2016) Iris van Herpen. Geraadpleegd op 14 februari 2016 van, http://www.irisvanherpen.com/about#iris-van-herpen

Herpt, O. van (2015) Functional 3D Printed Ceramics. Geraadpleegd op 6 februari 2016 van, http://oliviervanherpt.com/functional-3d-printed-ceramics/

Heijn, A. (2016) Buitenbeentjes. Geraadpleegd op 10 februari 2016 van, http://www.ah.nl/buitenbeentjes

Helpern, J. (2015) Deze fotografe nam de afgelopen drie jaar elke keer dat ze moest huilen een selfie. Geraadpleegd op 3 februari 2016 van, https://i-d.vice.com/nl/article/deze-fotografe-nam-de-afgelopen-drie-jaar-elke-keer-een-selfie-als-ze-moest-huilen

Helpern, J. (2015) Imperfectie fotograferen voor de digitale generatie. Geraadpleegd op 28 januari 2016 van, https://i-d.vice.com/nl/article/imperfectie-fotograferen-voor-de-digitale-generatie

Hof, V. van het [Clubfutur] (2016) New Trendmonth! All about boring perfection and fake beauty standards. Time fors ome new ideas about beauty. [Instagram status update]. Geraadpleegd op 6 maart van, www.instagram.com/clubfutur

Hutten (2016) Ons antwoord op voedselverspilling. Geraadpleegd op 1 februari 2016 van https://hutten.eu/verspillingsfabriek

I-D magazine. (2015) We don’t tan we freckle! Geraadpleegd op 28 januari 2016 van, http://i-d.vice.com/en_gb/article/we-dont-tan-we-freckle?utm_source=idtwitter

Issue no. 206. (2015) Metra-Jeanson Identity Project. Geraadpleegd op 4 februari 2016 van, http://www.issueno206.com/metra-jeanson-identity-project/

Kesa, I. (2015) Een groepje Deense designstudenten maakt kleding van je emoties. Geraadpleegd op 14 februari 2016 van, http://thecreatorsproject.vice.com/nl/blog/draag-kleding-gemaakt-van-jouw-emotionele-verhalen

Kinderen, R. der (2015) BLOW-lamps. Geraadpleegd op 6 februari 2016 van, http://rubenderkinderen.nl/Ruben_der_Kinderen_-_Design_and_Development/BLOW-lamps.html

Koenders, D. (2015) ‘Transitie van nu toont parallellen met 19e eeuw’. Geraadpleegd op 6 februari 2016 van, https://ruimtevolk.nl/2015/03/19/transitie-van-nu-toont-parallellen-met-19e-eeuw/

Koreman, N. (2013) Folie Culinaire update. Geraadpleegd op 14 februari 2016 van, http://norbertkoreman.blogspot.nl/2013/06/folie-culinaire-update.html

Kroef, P. van der (2013) Het oude ambacht is niet meer van gisteren. Geraadpleegd op 2 februari 2016 van, http://www.volkskrant.nl/archief/het-oude-ambacht-is-niet-meer-van-gisteren~a3410266/

Lee, S. (2011) Suzanne Lee: Kweek je eigen kleren. Geraadpleegd op 6 maart 2016 van, http://www.ted.com/talks/suzanne_lee_grow_your_own_clothes.html

Lees, P. (2014, Winter) The beautiful issue. I-D magazine, (4), 103.

Lena. (2016) The Fashion Library. Geraadpleegd op 26 januari 2016 van, http://www.lena-library.com

LIVIN farms (2015) The world’s first desktop hive for edible insects! Geraadpleegd op 6 maart 2016 van, http://www.livinfarms.com

Matevosyan, H. (2016) Mode met een toegevoegde waarde. Geraadpleegd op 5 maart 2016 van, https://www.milieucentraal.nl/winkelen/slow-fashion-blogs/mode-met-een-toegevoegde-waarde/

41

http://www.duurzaambedrijfsleven.nl/retail/1612/aarde-schiet-in-het-rood-door-overconsumptie

https://www.energyvalley.nl/nieuws/Club%202025%20wil%20duurzaam%20consumeren%20stimuleren

http://www.juliehelleseriksen.com/#/abstract/

http://www.livinginktechnologies.com/#alive

http://www.dirkgeldof.be/we_consumeren_ons_kapot_een_essay_over_geluk_en_over_consumptie_2007

http://www.dirkgeldof.be/dirk_geldof

http://www.hpdetijd.nl/2015-11-19/in-dit-tempo-verdienen-vrouwen-pas-in-2133-evenveel-als-mannen/

http://www.blondandbieber.com/about

http://duurzaaminsecteneten.nl/tag/vlees-van-de-toekomst/

http://www.dailymail.co.uk/sciencetech/article-2514948/The-plastic-BEETLES-Scientist-invents-material-insect-shells-cut-waste-thrown-landfill-sites.html

http://www.popsci.com/meet-woman-who-wants-growing-clothing-lab

http://dutchinnovisiongroup.com/synergie-tussen-ambacht-en-technologie/

http://www.irisvanherpen.com/about#iris-van-herpen

http://oliviervanherpt.com/functional-3d-printed-ceramics/

http://www.ah.nl/buitenbeentjes

https://i-d.vice.com/nl/article/deze-fotografe-nam-de-afgelopen-drie-jaar-elke-keer-een-selfie-als-ze-moest-huilen

https://i-d.vice.com/nl/article/imperfectie-fotograferen-voor-de-digitale-generatie

http://www.instagram.com/clubfutur

https://hutten.eu/verspillingsfabriek

http://i-d.vice.com/en_gb/article/we-dont-tan-we-freckle?utm_source=idtwitter

http://www.issueno206.com/metra-jeanson-identity-project/

http://thecreatorsproject.vice.com/nl/blog/draag-kleding-gemaakt-van-jouw-emotionele-verhalen

http://rubenderkinderen.nl/Ruben_der_Kinderen_-_Design_and_Development/BLOW-lamps.html

https://ruimtevolk.nl/2015/03/19/transitie-van-nu-toont-parallellen-met-19e-eeuw/

http://norbertkoreman.blogspot.nl/2013/06/folie-culinaire-update.html

http://www.volkskrant.nl/archief/het-oude-ambacht-is-niet-meer-van-gisteren~a3410266/

http://www.ted.com/talks/suzanne_lee_grow_your_own_clothes.html

http://www.lena-library.com

http://www.livinfarms.com

https://www.milieucentraal.nl/winkelen/slow-fashion-blogs/mode-met-een-toegevoegde-waarde/

MVO (2015) Hernieuwbaar. Geraadpleegd op 6 maart 2016 van, http://mvo.nl/hernieuwbaar

Nistelrooij, C. van (2015) Vakmanschap verandert, hoe toekomstbestendig is úw branche? Geraadpleegd op 4 februari 2016 van, http://kennisbank.beoordeelbeter.nl/blog/?Tag=vakmanschap

NU.nl. (2010) ‘Overconsumptie vraagt om extra planeten.’ Geraadpleegd op 26 januari 2016 van, http://www.nu.nl/wetenschap/2355223/overconsumptie-vraagt-extra-planeten.html

NU.nl (2016) Overzicht: Winkelketens die de afgelopen jaren failliet gingen. Geraadpleegd op 30 februari 2016 van, http://www.nu.nl/dvn/3514890/overzicht-winkelketens-afgelopen-jaren-failliet-gingen.html

Oeveren, M. (2012) Authenticiteit: trend of bare essential? Geraadpleegd op 18 februari 2016 van, http://www.dutchcowboys.nl/marketing/24631

Ogunnaike, N. (2015) & Other Stories celebrates scars, birth marks, and armpit hair in its latest lingerie ad campaign. Geraadpleegd op 24 januari 2016 van, http://www.elle.com/fashion/g27421/other-stories-ad-campaign-armpit-hair-model/

Ostendorf, P. (2015) Futuroloog: ‘Indoor farming heeft de toekomst’. Geraadpleegd op 4 februari 2016 van, ht tp ://www.boerder i j . n l/Home/Nieuws/2015/11/Futuro loog - I ndoor - f a rm ing -hee f t - de -toekomst-2723084W/

Payne, N. (2014, Winter) The beautiful issue. I-D magazine (4), 196.

Phoneblocks (2016) Journey. Geraadpleegd op 27 januari 2016 van, https://phonebloks.com

Project Jacquard (2015) Introducing Project Jacquard. Geraadpleegd op 2 maart 2016 van, https://www.google.com/atap/project-jacquard/

Raben, M. (2015) Technologie: je vriend of vijand? Geraadpleegd op 18 februari 2016 van, http://www.automatiseringgids.nl/partnernieuws/ag-blog/sap-nederland/technologie-je-vriend-of-vijand

Rabobank (n.b.) Is er nog voldoende voedsel in 2020? Geraadpleegd op 3 maart 2016 van, https://w w w . r a b o b a n k . n l / i m a g e s / 3 4 9 3 _ v o e d s e l p r o b l e m a t i e k _ 2 9 3 7 0 7 4 0 . p d f ?ra_resize=yes&ra_width=800&ra_height=600&ra_toolbar=yes&ra_locationbar=yes

Redmax (2015) Social media in Nederland in 2015: de laatste cijfers. Geraadpleegd op 3 februari 2016 van, http://www.redmax.nl/nieuws/social-media-in-nederland-in-2015-de-laatste-cijfers/

Retailwatching (2015) H&M: het einde van een kledingbedrijf? Geraadpleegd op 18 februari 2016 van, http://www.retailwatching.nl/formules/artikel/mSxpgELiQfe54Ocz05HxPg-0/hm-het-einde-van-een-kledingbedrijf.html

Rijnvis, D. (2014) ‘Wereldbevolking zal groeien naar 12 miljard’. Geraadpleegd op 4 maart 2016 van, http://www.nu.nl/wetenschap/3881916/wereldbevolking-zal-groeien-12-miljard-.html

Rinehart, K. (2011) At Amsterdam’s De Culinaire Werkplaats, Edible Clothing is Dessert. Geraadpleegd op 2 maart van, http://www.ecouterre.com/at-amsterdams-de-culinaire-werkplaats-edible-clothing-is-dessert/

Ringelestijn, T. van (2015) Levi’s wil ‘slim textiel’ Google gebruiken voor bedienen gadgets. Geraadpleegd op 8 februari 2016 van, https://www.bright.nl/levis-wil-slim-textiel-google-gebruiken-project-jacquard

Ronde, A. de (2011) Authenticiteit vraagt om een oprechte intentie. Geraadpleegd op 24 januari 2016 van, http://www.marketingonline.nl/bericht/authenticiteit-vraagt-om-een-oprechte-intentie

Roorda, N. (2011) Basisboek Duurzame Ontwikkeling. Geraadpleegd op 14 februari 2016 van, http://agroenergiek.nl/system/files/documenten/pagina/kennismaken_met_duurzame_ontwikkeling.pdf

Rooijen, W. van (2015) Leren van de Natuur. Geraadpleegd op 4 maart 2016 van, http://www.teamwilcovanrooijen.nl/zero-waste-blog/

Roothart, H. (2008) Na belevenis komt authenticiteit. Geraadpleegd op 3 februari 2016 van, http://trendslator.nl/2008/04/14/na-belevenis-komt-authenticiteit/

Rotmans, J. (2016) We leven niet in een tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperken. Geraadpleegd op 4 maart 2016 van, http://www.janrotmans.nl

Royte, E. (2016) How ‘Ugly’ Fruits and Vegetables can help solve world hunger. Geraadpleegd op 1 maart 2016 van, http://www.nationalgeographic.com/magazine/2016/03/global-food-waste-statistics/

RTLnieuws (2015) Meester Bart wil culturen samen brengen op Wereldschool. Geraadpleegd op 3 februari 2016 van, http://www.rtlnieuws.nl/nieuws/binnenland/meester-bart-wil-culturen-samen-brengen-op-wereldschool

Rutzerveld, C. (2016) Edible Growth. Geraadpleegd op 4 februari 2016 van, http://www.chloerutzerveld.com/edible-growth-2014/

Schoffer, F. (2015) Hebben we straks allemaal een 3D-printer in huis? Geraadpleegd op 14 februari 2016 van, http://www.rtlnieuws.nl/economie/toekomstmakers/hebben-we-straks-allemaal-een-3d-printer-huis

Science (2014) World population stabilization unlikely this century. Geraadpleegd op 4 maart 2016 van, http://science.sciencemag.org/content/early/2014/09/17/science.1257469

Severin, H. (2014, Winter) The beautiful issue. I-D magazine (4), 213.

Shackleton, H. (2014, Winter) The beautiful issue. I-D magazine, (4), 28.

Smart Circle (2016) Joost Brinkman: ‘’Veel bedrijven & overheden weten niet waar te beginnen met Circulaire Economie en wachten dus af’’ – Circular Economy. Geraadpleegd op 26 januari 2016 van, http://www.smart-circle.org/circulareconomy/circulaire-economie/joost-brinkman-veel-bedrijven-overheden-weten-niet-waar-te-beginnen-met-circulaire-economie-en-wachten-dus-af/

Sprout (2016) Google koopt NL-startup Pie; Airbnb’er vermijdt hotel. Geraadpleegd op 20 februari 2015 van http://www.sprout.nl/artikel/nieuwsupdate/google-koopt-nl-startup-pie-airbnber-vermijdt-hotel#close-popup

42

http://mvo.nl/hernieuwbaar

http://kennisbank.beoordeelbeter.nl/blog/?Tag=vakmanschap

http://www.nu.nl/wetenschap/2355223/overconsumptie-vraagt-extra-planeten.html

http://www.nu.nl/dvn/3514890/overzicht-winkelketens-afgelopen-jaren-failliet-gingen.html

http://www.dutchcowboys.nl/marketing/24631

http://www.elle.com/fashion/g27421/other-stories-ad-campaign-armpit-hair-model/

http://www.boerderij.nl/Home/Nieuws/2015/11/Futuroloog-Indoor-farming-heeft-de-toekomst-2723084W/

https://phonebloks.com

https://www.google.com/atap/project-jacquard/

http://www.automatiseringgids.nl/partnernieuws/ag-blog/sap-nederland/technologie-je-vriend-of-vijand

https://www.rabobank.nl/images/3493_voedselproblematiek_29370740.pdf?ra_resize=yes&ra_width=800&ra_height=600&ra_toolbar=yes&ra_locationbar=yes

http://www.redmax.nl/nieuws/social-media-in-nederland-in-2015-de-laatste-cijfers/

http://www.retailwatching.nl/formules/artikel/mSxpgELiQfe54Ocz05HxPg-0/hm-het-einde-van-een-kledingbedrijf.html

http://www.nu.nl/wetenschap/3881916/wereldbevolking-zal-groeien-12-miljard-.html

http://www.ecouterre.com/at-amsterdams-de-culinaire-werkplaats-edible-clothing-is-dessert/

https://www.bright.nl/levis-wil-slim-textiel-google-gebruiken-project-jacquard

http://www.marketingonline.nl/bericht/authenticiteit-vraagt-om-een-oprechte-intentie

http://agroenergiek.nl/system/files/documenten/pagina/kennismaken_met_duurzame_ontwikkeling.pdf

http://www.teamwilcovanrooijen.nl/zero-waste-blog/

http://trendslator.nl/2008/04/14/na-belevenis-komt-authenticiteit/

http://www.janrotmans.nl

http://www.nationalgeographic.com/magazine/2016/03/global-food-waste-statistics/

http://www.rtlnieuws.nl/nieuws/binnenland/meester-bart-wil-culturen-samen-brengen-op-wereldschool

http://www.chloerutzerveld.com/edible-growth-2014/

http://www.rtlnieuws.nl/economie/toekomstmakers/hebben-we-straks-allemaal-een-3d-printer-huis

http://science.sciencemag.org/content/early/2014/09/17/science.1257469

http://www.smart-circle.org/circulareconomy/circulaire-economie/joost-brinkman-veel-bedrijven-overheden-weten-niet-waar-te-beginnen-met-circulaire-economie-en-wachten-dus-af/

http://www.sprout.nl/artikel/nieuwsupdate/google-koopt-nl-startup-pie-airbnber-vermijdt-hotel#close-popup

Sterke, M. de (2015) De 5 technologisch gedreven trends die marketeers in 2015 niet mogen missen. Geraadpleegd op 12 februari 2016 van, http://www.frankwatching.com/archive/2014/11/25/de-5-technologisch-gedreven-trends-die-marketeers-2015-niet-mogen-missen/

Stulvenwold, E. (2014) Authenticiteit ontmaskerd waarom de tijd van fakers voorbij is. Geraadpleegd op 28 januari 2016 van, http://www.one4marketing.nl/blog/bid/162696/Authenticiteit-ontmaskerd-waarom-de-tijd-van-fakers-voorbij-is

Tegenlicht (2013) Mensen van nu. Geraadpleegd op 8 maart 2016 van, http://tegenlicht.vpro.nl/afleveringen/2013-2014/mensen-van-nu.html Thijssen, C. (2016) CSO Ikea: ‘’We hebben een meubelpiek bereikt’’. Geraadpleegd op 30 januari 2016 van, http://www.duurzaambedrijfsleven.nl/circulaire-economie/12419/cso-ikea-we-hebben-een-meubelpiek-bereikt

Thole, E. (2015) Ontwerpen met levend materiaal. Geraadpleegd op 2 maart van, http://www.kennislink.nl/publicaties/ontwerpen-met-levend-materiaal

Tijdelijk Modemuseum (2015) Cybercouture: transformaties van lichaam en identiteit Anneke Smelik. Geraadpleegd op 13 februari 2016 van, http://tijdelijkmodemuseum.hetnieuweinstituut.nl/cybercouture-transformaties-van-lichaam-en-identiteit-anneke-smelik

Unfold (2010) l’Artisan Electronique. Geraadpleegd op 2 februari 2016 van, http://unfold.be/pages/l-artisan-electronique

Unger, K. (2015) Met LIVIN Farms Hive zelf meelwormen kweken. Geraadpleegd op 6 maart 2016 van, http://duurzaaminsecteneten.nl/insecten-eten-nieuws/met-livin-farms-hive-zelf-meelwormen-kweken/

Veenhoven, T. (2016) Algen: De modemusthave van de toekomst. Geraadpleegd op 5 maart 2016 van, http://fallmagazine.com/2016/02/16/algen-de-modemusthave-van-de-toekomst/

Veltenaar, R. (2015) Duurzaamheid - De noodzakelijke revolutie - van ego naar eco. Geraadpleegd op 5 maart 2016 van, http://www.ruudveltenaar.nl/spreker-filosoof/toekomst-duurzaamheid/

Vince, G. (2012) The high cost of our throwaway culture. Geraadpleegd op 14 februari 2016 van, http://www.bbc.com/future/story/20121129-the-cost-of-our-throwaway-culture

Visscher, R. (2014) Ambachten zijn terug van weggeweest. Geraadpleegd op 14 februari 2016 van, http://www.trouw.nl/tr/nl/4492/Nederland/article/detail/3771668/2014/10/18/Ambachten-zijn-terug-van-weggeweest.dhtml

Vogue (2015) & Other Stories strikt Valentijn de Hingh en Hari Nef voor transgender campagne. Geraadpleegd op 6 februari 2016 van, http://www.vogue.nl/artikel/other-stories-strikt-valentijn-de-hingh-en-hari-nef-voor-transgendercampagne

VPRO (2013) Jonge ontwerpers over design. Geraadpleegd op 6 maart 2016 van, http://www.vpro.nl/ddw/2013/now-future.html

VPRO Tegenlicht (2013) TransitieNL. Kiemen van het nieuwe Nederland. Geraadpleegd op 4 februari 2016 van, h t t p : / / t e g e n l i c h t . v p r o . n l / a f l e v e r i n g e n / 2 0 1 2 - 2 0 1 3 / t r a n s i t i e n l . h t m l ?npo_cc_skip_wall=1&npo_cc=na&npo_rnd=792541032

Wells, S. (2014) Skin. Geraadpleegd op 5 maart 2016 van, http://cargocollective.com/sammyjobbinswells/skin

Wiki (n.b.) Leer. Geraadpleegd op 2 maart 2016 van, http://wiki.watmooi.nl/pages/Leer

Wipprecht, A. (2016) Van fast fashion naar future fashion. Geraadpleegd op 2 maart 2016 van, http://www.mcspr.nl/blog/van-fast-fashion-naar-future-fashion

Z24. (2015) Hoe Nederlandse ontwerpers van oud fruit leer maken. Geraadpleegd op 4 februari 2016 van http://www.z24.nl/ondernemen/hoe-nederlandse-ontwerpers-van-oud-fruit-leer-maken-578015

43

http://www.frankwatching.com/archive/2014/11/25/de-5-technologisch-gedreven-trends-die-marketeers-2015-niet-mogen-missen/

http://www.one4marketing.nl/blog/bid/162696/Authenticiteit-ontmaskerd-waarom-de-tijd-van-fakers-voorbij-is

http://tegenlicht.vpro.nl/afleveringen/2013-2014/mensen-van-nu.html

http://www.duurzaambedrijfsleven.nl/circulaire-economie/12419/cso-ikea-we-hebben-een-meubelpiek-bereikt

http://www.kennislink.nl/publicaties/ontwerpen-met-levend-materiaal

http://tijdelijkmodemuseum.hetnieuweinstituut.nl/cybercouture-transformaties-van-lichaam-en-identiteit-anneke-smelik

http://unfold.be/pages/l-artisan-electronique

http://duurzaaminsecteneten.nl/insecten-eten-nieuws/met-livin-farms-hive-zelf-meelwormen-kweken/

http://fallmagazine.com/2016/02/16/algen-de-modemusthave-van-de-toekomst/

http://www.ruudveltenaar.nl/spreker-filosoof/toekomst-duurzaamheid/

http://www.bbc.com/future/story/20121129-the-cost-of-our-throwaway-culture

http://www.trouw.nl/tr/nl/4492/Nederland/article/detail/3771668/2014/10/18/Ambachten-zijn-terug-van-weggeweest.dhtml

http://www.vogue.nl/artikel/other-stories-strikt-valentijn-de-hingh-en-hari-nef-voor-transgendercampagne

http://www.vpro.nl/ddw/2013/now-future.html

http://tegenlicht.vpro.nl/afleveringen/2012-2013/transitienl.html?npo_cc_skip_wall=1&npo_cc=na&npo_rnd=792541032

http://cargocollective.com/sammyjobbinswells/skin

http://wiki.watmooi.nl/pages/Leer

http://www.mcspr.nl/blog/van-fast-fashion-naar-future-fashion

http://www.z24.nl/ondernemen/hoe-nederlandse-ontwerpers-van-oud-fruit-leer-maken-578015

AFBEELDINGEN

© AKJ FOODSTYLING http://akjfoodstyling.tumblr.com/post/127481342496/energy-a-new-conceptual-food-photo-series-based

© ALISON DUNLOP http://www.polyvore.com/alison_dunlop_laser_cut_clutch/thing?id=41036998

© APACHE https://www.apache.be/2013/03/14/dirk-geldof-het-recht-op-menselijke-waardigheid-wordt-uitgehold/

© ARTSTHREAD http://www.artsthread.com/images/users/108353f8e4d01cf8768e99a6cecebca2.jpg

© BLOND&BIEBER http://img.archiexpo.de/images_ae/projects/images-g/ddw-2014-blond-u-bieber-s-award-sweeping-algaemy-10212-9298591.jpg

© BRUNO METRA & LAURENCE JEANSON http://houhouhaha.fr/bruno-metra-laurence-jeanson

© CATHY SCOLA https://www.flickr.com/photos/cathyscola/6923173716/in/set-72157627782719581/

© COACH https://nl.pinterest.com/pin/394065036120476394/

© DAVID WELCH http://www.ignant.de/wp-content/uploads/2011/05/walch_01.jpg

© DERRIUS PIERRE http://www.derriuspierre.com/isometric-springsummer-2016-collection-080-barcelona-fashion-week/

© DESIGNBBY http://designbby.com/post/74400218028

© DEZEEN https://static.dezeen.com/uploads/2014/12/Algaemy-by-Blond-and-Bieber_dezeen_04_644.jpg

© DUURZAAMGEPRODUCEERD http://img0.duurzaamgeproduceerd.nl/upload/dp_32vm0spz/images/news/retour_en_recycleservice_geeft_oude_matrassen_nieuw_leven_1_xpvTYc.jpg

© ECOUTERRE http://www.ecouterre.com/at-amsterdams-de-culinaire-werkplaats-edible-clothing-is-dessert/de-culinaire-werkplaats-edible-clothing-1/?extend=1

© ELLE http://www.elleeten.nl/var/ellenl/storage/images/eten/trending/albert-heijn-verkoopt-buitenbeentjes-tegen-voedselverspilling/5312146-3-eng-GB/Buitenbeentjes-op-je-bord_img600.jpg

© FROMMYFRONTDOOR http://frommyfrontdoor.tumblr.com

© JAAP SCHEEREN https://nl.pinterest.com/source/niceandimportant.com

© LISELOTTE FLEUR http://www.dafne.com/files/2015/03/solar-shirt-web-2-682x1024.jpg

© MARC DE GROOT http://www.marcdegroot.net/Portraits/40/

© MARY ROZZI http://www.fashiongonerogue.com/wp-content/uploads/2015/03/winnie-harlow-the-observer-photos1.jpg

© NIHALANI http://www.thisiscolossal.com/wp-content/uploads/2014/01/Nihalani_Platforms.jpg

© OLIVIER VAN HERPT http://oliviervanherpt.com/img/3d-printing-ceramics-large.jpg

© RAGNAR SCHMUCK http://www.sarahillenberger.com/work/10/le-monde-the-new-matter

© REBECCA RUSHEEN https://nl.pinterest.com/pin/111745634480553294/

© RUBEN DER KINDEREN http://rubenderkinderen.nl/Ruben_der_Kinderen_-_Design_and_Development/BLOW-lamps.html

© SARAH ILLENBERGER http://www.sarahillenberger.com/work/80/odd-ends

© STATICCOTEMAISON http://static.cotemaison.fr/medias_10077/w_1520,c_fill,g_north/thematique-maison-et-objet-janvier-2015-make-human-made-par-elizebeth-leriche_5159817.jpg

© TIM MERRITT http://www.arsbiologica.org/2011/05/suzanne-lee-grow-your-own-clothes-video.html

© THEFLOWMARKET http://theflowmarket.com/collections/english/products/beauty-f52

© VISUALNEWS http://www.visualnews.com/wp-content/uploads/2015/06/Project-Jacquard-3.png

© WEB2CARZ http://www.web2carz.com/tech/pleasure/2610/bionic-fashion-technology-you-can-wear

© WEISSESRAUSCHEN http://weissesrauschen.tumblr.com/post/13153649281

© WHOISJUJU http://www.designboom.com/art/sammy-jobbins-wells-skin-corset-living-organisms-digital-prototyping-08-09-2014/

44

http://akjfoodstyling.tumblr.com/post/127481342496/energy-a-new-conceptual-food-photo-series-based

http://www.polyvore.com/alison_dunlop_laser_cut_clutch/thing?id=41036998

https://www.apache.be/2013/03/14/dirk-geldof-het-recht-op-menselijke-waardigheid-wordt-uitgehold/

http://www.artsthread.com/images/users/108353f8e4d01cf8768e99a6cecebca2.jpg

http://img.archiexpo.de/images_ae/projects/images-g/ddw-2014-blond-u-bieber-s-award-sweeping-algaemy-10212-9298591.jpg

http://houhouhaha.fr/bruno-metra-laurence-jeanson

https://www.flickr.com/photos/cathyscola/6923173716/in/set-72157627782719581/

https://nl.pinterest.com/pin/394065036120476394/

http://www.ignant.de/wp-content/uploads/2011/05/walch_01.jpg

http://www.derriuspierre.com/isometric-springsummer-2016-collection-080-barcelona-fashion-week/

http://designbby.com/post/74400218028

https://static.dezeen.com/uploads/2014/12/Algaemy-by-Blond-and-Bieber_dezeen_04_644.jpg

http://img0.duurzaamgeproduceerd.nl/upload/dp_32vm0spz/images/news/retour_en_recycleservice_geeft_oude_matrassen_nieuw_leven_1_xpvTYc.jpg

http://www.ecouterre.com/at-amsterdams-de-culinaire-werkplaats-edible-clothing-is-dessert/de-culinaire-werkplaats-edible-clothing-1/?extend=1

http://www.elleeten.nl/var/ellenl/storage/images/eten/trending/albert-heijn-verkoopt-buitenbeentjes-tegen-voedselverspilling/5312146-3-eng-GB/Buitenbeentjes-op-je-bord_img600.jpg

http://frommyfrontdoor.tumblr.com

https://nl.pinterest.com/source/niceandimportant.com

http://www.dafne.com/files/2015/03/solar-shirt-web-2-682x1024.jpg

http://www.marcdegroot.net/Portraits/40/

http://www.fashiongonerogue.com/wp-content/uploads/2015/03/winnie-harlow-the-observer-photos1.jpg

http://www.thisiscolossal.com/wp-content/uploads/2014/01/Nihalani_Platforms.jpg

http://oliviervanherpt.com/img/3d-printing-ceramics-large.jpg

http://www.sarahillenberger.com/work/10/le-monde-the-new-matter

https://nl.pinterest.com/pin/111745634480553294/

http://rubenderkinderen.nl/Ruben_der_Kinderen_-_Design_and_Development/BLOW-lamps.html

http://www.sarahillenberger.com/work/80/odd-ends

http://static.cotemaison.fr/medias_10077/w_1520,c_fill,g_north/thematique-maison-et-objet-janvier-2015-make-human-made-par-elizebeth-leriche_5159817.jpg

http://www.arsbiologica.org/2011/05/suzanne-lee-grow-your-own-clothes-video.html

http://theflowmarket.com/collections/english/products/beauty-f52

http://www.visualnews.com/wp-content/uploads/2015/06/Project-Jacquard-3.png

http://www.web2carz.com/tech/pleasure/2610/bionic-fashion-technology-you-can-wear

http://weissesrauschen.tumblr.com/post/13153649281

http://www.designboom.com/art/sammy-jobbins-wells-skin-corset-living-organisms-digital-prototyping-08-09-2014/

TRENDRAPPORT MIXSTUDIO

Documents

Transcript of TRENDRAPPORT MIXSTUDIO