Transitie naar duurzame gezondheidszorg...Transitie naar duurzame gezondheidszorg Utrecht, 06...
Transcript of Transitie naar duurzame gezondheidszorg...Transitie naar duurzame gezondheidszorg Utrecht, 06...
Dit rapport is uitsluitend bestemd voor gebruik door de cliënt. Niets uit dit rapport mag worden
verspreid, geciteerd of gereproduceerd voor distributie buiten de eigen organisatie zonder
voorafgaande schriftelijke toestemming van Gupta Strategists.
Dit materiaal werd gebruikt door Gupta Strategists tijdens een mondelinge presentatie, en is niet
het volledige verslag van de gevoerde discussie.
NEVI zorgcongres
Transitie naar duurzame gezondheidszorg
Utrecht, 06 februari 2020
1Agenda
Wie zijn wij en waarom publiceren wij over duurzaamheid in de zorg?
Waarom is duurzaamheid in de zorg van belang?
Wat is de CO2-voetafdruk van de Nederlandse gezondheidszorg?
Wat is de voetafdruk van ziekenhuizen?
2
Gupta is een strategisch adviesbureau die spelers in de zorg
ondersteunt met strategisch en operationeel advies
Overheid
Toezichthouders
NGOs
Toeleveranciers
Investeerders
Zorgverzekeraars
Ziekenhuizen
Ouderenzorg
GGZ
Apotheken
3
Bron: Gupta Strategists
Gupta Strategists is gedreven door inhoudelijke leiderschap
Inkoopresultaten kunnen
verbeteren door waarde
gedreven inkoop
Vergelijking van langdurige
zorg in Nederland en
Vlaanderen
46% van de zorg kan naar
huis, stappen die ziekenhuizen
nu kunnen zetten
4Agenda
Wie zijn wij en waarom publiceren wij over duurzaamheid in de zorg?
Waarom is duurzaamheid in de zorg van belang?
Wat is de CO2-voetafdruk van de Nederlandse gezondheidszorg?
Wat is de voetafdruk van ziekenhuizen?
5
Bron: The Lancet; The 2018 report of the Lancet Countdown on health and climate change: shaping the health of nations
for centuries to come
WHO en artsen roepen klimaatverandering uit tot grootste
bedreiging van 21e eeuw voor globale gezondheidszorg
6
Bron: International comparison of health care carbon footprints; Peter-Paul Pichler et al 2019 Environmental Research Letters
Nederlandse zorg heeft grootste CO2 voetafdruk in EU, zowel
gemeten in aandeel nationale voetafdruk als per inwoner
8,1
7,7
6,9
6,7
6,7
6,7
6,4
6,0
5,9
5,9
5,7
5,5
5,3
5,1
4,7
4,5
Portugal
Frankrijk
Nederland
België
Oostenrijk
Duitsland
Ierland
Denemarken
Zwitserland
Verenigd Koninkrijk
Polen
Spanje
Finland
Italië
Noorwegen
Zweden
Aandeel zorg in nationale CO2-voetafdruk
[Percentage; 2014]
0,93
0,80
0,73
0,72
0,71
0,70
0,68
0,68
0,66
0,64
0,52
0,46
0,42
0,41
0,38
0,38
Noorwegen
Zweden
Finland
Nederland
Duitsland
Oostenrijk
Denemarken
Zwitserland
Ierland
Frankrijk
België
Verenigd Koninkrijk
Polen
Spanje
Portugal
Italië
CO2-voetafdruk zorg per inwoner
[tCO2 per capita; 2014]
7
Bron: Standard opinion in the European Union 2014-2019
Nederlanders beschouwen inmiddels duurzaamheid als
belangrijkste probleem
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
55
60
20192014 2017
Stijgende prijzen, inflatie
2015 2016 2018
Gezondheid en sociale zekerheid
Pensioenen
Immigratie
Onderwijs
Milieu, klimaat, energie
Meest belangrijke problemen voor Nederlanders
[Percentage op vraag kies de twee belangrijkste problemen]
8
Bron: Emissieregistratie Compendium voor de leefomgeving, milieuplatform zorg
We hebben grote opgave CO2 te reduceren: 6% reductie per
jaar is ambitieus gezien de geringe afname tot nu toe
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
110
120
1990 1995 2000 2005 2010 2015 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050
-49%
Vereiste reductie richting CO2-neutraliteit
[Percentage; index=100; 1990]
-6%
Nederland totaal
Doelstelling zorg
9
1. In kaart brengen wat de totale voetafdruk van de gezondheidszorg is
2. Focus hebben op de grootste onderdelen met de meeste impact
3. SMART-doelstellingen formuleren
4. Samenhangende maatregelen opstellen en uitvoeren
5. Systematisch monitoren van impact van maatregelen en voortgang
Om doelen te halen is het nodig focus en versnelling aan te
brengen
Om de doelstellingen te halen is het nodig dat we
10Agenda
Wie zijn wij en waarom publiceren wij over duurzaamheid in de zorg?
Waarom is duurzaamheid in de zorg van belang?
Wat is de CO2-voetafdruk van de Nederlandse gezondheidszorg?
Wat is de voetafdruk van ziekenhuizen?
11
Bron: NHS
NHS monitort al jaren CO2-voetafdruk, maar in Nederland is
deze nog niet voorhanden
CO2-voetafdruk NHS
12
1) R&D, technische consultancy, verzekeringen, juridische diensten, marketing, wasserij, etc
Bron: Gupta analyse
Van de 11 Mton CO2 die de zorg uitstoot is 80% afkomstig van
energie van gebouwen, reisbewegingen en geneesmiddelen
Aandeel in totale CO2-voetafdruk gezondheidszorg
[Percentage; 100%=11 Mton CO2]
18%
Energie van gebouwen GeneesmiddelenBedrijfs-
activiteiten1
10%38%
6%
3%
22%
Reisbewegingen
patiënten en
zorgmedewerkers
Medische apparatuur &
instrumenten
Overig:
• Transport
• Brandstoffen, chemicaliën
• Voedsel en catering
• Constructie
• ICT
• Water en sanitair
Papier
3%
13
1) Stoom keuken, stoom CSA, bevochtiging, buitenverlichting, pompen, stoom apotheek
Bron: Milieurapportage BovenIJ ziekenhuis 2016
VVT en MSZ sector zijn goed voor 60% van totale CO2-uitstoot
helft wordt veroorzaakt door verwarming en verlichting
32%
21%
17%
13%
6%
4%
7%
Warm
kraanwater
Verwarming
Verlichting
Apparaten
Ventilatoren
Koeling
Overig1
Aandeel in CO2-uitstoot energieverbruik ziekenhuizen
[Percentage; 100%=3.500 ton CO2]
VOORBEELD ZIEKENHUIS
CO2-uitstoot
ziekenhuis-
gebouwen
Gas
Elektriciteit
32%
28%
17%
9%
15%
GGZ
GHZ
VVT
MSZ
Overig
Aandeel in CO2-uitstoot gebouwen
[Percentage; 100% = 4,3 Mton CO2]
CO2-uitstoot
gebouwen
14
Bron: Jaarverslagen ziekenhuizen 2016, aantal bedden per ziekenhuis Digimv
Er is potentieel om te verbeteren, beginnend met de best
practices te identificeren
Energiekosten algemene
ziekenhuizen [EUR/bed, 2016]
Energiekosten STZ/grote
ziekenhuizen [EUR/bed, 2016]
Energiekosten UMC’s
[EUR/bed, 2016]
2.035
2.328
2.654
4.384
4.451
5.269Laurentius
MC Slotervaart
Havenziekenhuis
Zorgcombinatie
Noorderboog
Waterland
t Lange Land
+65%
2.363
2.617
2.835
4.905
6.033
6.388VieCuri
Maasstad
Flevoziekenhuis
Jeroen Bosch
OLVG
MST
+73%
4.494
5.524
5.663
5.930
6.632
7.266
8.132
13.329Vumc
LUMC
Radboudumc
MUMC
Erasmus MC
UMCG
UMCU
AMC
+28%
15
Bron: Reiskilometers persoon per jaar 2017 CBS Statline
Driekwart van CO2-uitstoot afkomstig van reisbewegingen
zorgmedewerkers, waarvan > 70% door gebruik auto
51%
21%13%
8%
3%
3%
(bestuurder)
(passagier)
Overig
23%
77%
Aandeel in CO2-uitstoot
[Percentage; 100% 2,5 Mton CO2]
Aandeel in reiskilometers
[Percentage; 100%=29 km/dag/persoon]
Uitstoot CO2
reisbewegingenReiskilometers
Zorgmedewerker
Patiënt
16
Geen ziekenhuisgebonden zorgactiviteit
(alleen labdiagnostiek)
Bron: Projectervaring Gupta Strategists
Zes op de tien herhaalpolikliniekbezoeken vereist geen
bezoek aan ziekenhuis bij chronische patiënten
Polikliniekbezoeken van chronische patiënten
[% van aantal bezoeken, afgeronde percentages]
30%
Eerste
polibezoeken25%
100%
40%
75%
Herhaal
polibezoeken
Alle polibezoeken
30%
Herhaal
polibezoeken
Ziekenhuisgebonden zorgactiviteit
(diagnostiek, operatie, ander polibezoek)
Activiteit voor en na herhaalpolibezoek:
Geen andere zorgactiviteit
(geen enkele andere zorgactiviteit)
17
Bron: Carbon footprint of the global pharmaceutical industry and relative impact of its major players, journal of cleaner
production, 2019
Farmaceutische industrie heeft een groot potentieel blijkt uit
onderlinge verschillen en recente verbeteringen
77
73
48
45
42
37
37
32
30
29
29
27
26
17
16
14
x 5,5
CO2-uitstoot intensiteit per organisatie
[ton CO2 per EUR mln omzet; 2015]
Verandering in CO2-uitstoot
[Percentage cumulatief; 2012-2015]
-4
-12
-40
-12
19
-75
-10
-41
-4
-24
-7
-24
-20
-8
-8
-23
18Agenda
Wie zijn wij en waarom publiceren wij over duurzaamheid in de zorg?
Waarom is duurzaamheid in de zorg van belang?
Wat is de CO2-voetafdruk van de Nederlandse gezondheidszorg?
Wat is de voetafdruk van ziekenhuizen?
19
Bron: The Lancet 2017: The impact of surgery on global climate: a carbon footprinting study of operating theatres in three
health systems
Helft OK voetafdruk komt door energieverbruik, nog eens een
derde door anesthesiegassen, overig inkoop en afval
51%
35%
14%
Energieverbruik
Anethesiegassen
Inkoop en afval
Aandeel in CO2 voetafdruk van operatiekamers
[Percentage CO2 eq]
Onderzoek voetafdruk operatiekamers bij
• Vancouver General Hospital (Canada)
• University of Minnesota Medical Center (VS)
• John Radcliffe Hospital (VK)
20
Bron: Milieucentraal, Milieubarometer; The Lancet 2017: The impact of surgery on global climate: a carbon footprinting
study of operating theatres in three health systems
Ziekenhuizen en operatiekamers in bijzonder, verbruiken veel
energie, 95% door verwarmen, koelen en ventileren
Energieverbruik per oppervlak
[GJ per m2]
Energieverbruik operatiekamers
[Aandeel in CO2 uitstoot door energieverbruik]
53%
27%
15%
4%
Verwarmen
Koelen
Ventileren
Verlichten
1%
Overig0,4
0,7
1,2
2,0
6,0 6,0
Hotel
Ziekenhuis
Rijtjeshuis
Groot
vrijstaand huis
Operatiekamer 12,0
5 x
3-6 x
21
Bron: Royal Haskoning DHV, Towards zero energy hospital buildings: a polyclinic building as case study
Verschil in bezettingsgraad per type ruimte geeft inzicht om
specifieke energiebesparende maatregelen te nemen
0
10
20
30
40
50
60
70
80
6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19
Ruimte 5
Ruimte 2
Ruimte 1
Ruimte 3
Gemiddelde
Ruimte 4
Bezetting onderzoekskamers polikliniek
[Percentage bezetting per uur]
Bezetting recepties en administratieve ruimte
[Percentage bezetting per uur]
0
10
20
30
40
50
60
70
80
6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19
Toepassen van ventilatie obv
CO2 sensoren en lichtsensors
VOORBEELD
22
Bron: AGU Geophysical Research Letters 2015: Modern inhalation anesthetics: Potent greenhouse gases in the global
atmosphere
Anesthetische gassen dragen 130-2.500 x meer bij aan
klimaatopwarming en zijn in afgelopen jaren toegenomen
130
510
CO2
Desfluraan
Sevofluraan
Isofluraan
1
2,540
Anesthesiegassen dragen bij aan klimaatopwarming
[CO2 equivalenten per type gas]
En komen steeds meer voor in onze atmosfeer
[CO2 eq emissies x mln ton per jaar]
0,0
0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
3,0
3,5
4,0
20142000 2002 2004 2006 2008 2010 2012Anesthesiegassen blijven lang in de atmosfeer,
tot 14 jaar voor Desfluraan
23
Bron: Milieurapportage OLVG 2017
Tweederde afval is ongesorteerd, 13% van ziekenhuis afval
betreft OK textiel
Aandeel in totale afvalstroom ziekenhuizen
[Percentage in gewicht]
Aandeel in totale afvalstroom ziekenhuizen
[Percentage in gewicht]
13%
13%
15%
26%
30%
Ziekenhuis specifiek afval
Overig
Plastic
OK textiel
Papier en karton
36%
64%Restafval
2017
Apart
ingezameld
24
Bron: Milieurapportage OLVG 2017
Papier en karton, plastic en OK textiel belanden voor
belangrijk deel in restafval en worden verbrand
Aandeel gesorteerd in belangrijkste afvalstromen
[Gewicht en percentage gesorteerd, OLVG 2017]
Papier en karton 46%
132
85%
54%
84%
0%
16%
100%
Plastic
OK textiel
15%ZSA
239
122
117
Gesorteerd Ongesorteerd
• Restafval is relatief
goedkoop om te verwerken
maar levert CO2 uitstoot op
bij verbranding
• Gesorteerd afval kan geld
opbrengen (bijv. papier en
karton) en bij hergebruik is
CO2 uitstoot veel lager
25
Bron: Environmental Science & Technology 2015, 49, 3, 1779; Environmental Impacts of Surgical Procedures: Life Cycle
Assessment of Hysterectomy in the United States
Gemiddelde operatie produceert 10-15 kg afval, met name
plastics; robotische ingrepen produceren meeste afval
10,0
2,3 2,93,8 3,4
5,0
3,2
4,2
4,76,6
1,1
1,1
0,9
0,9
0,9
2,4
Gemiddelde
procedure
10-15
Vaginaal RobotAbdominaal
11,0
Katoen
Lap
14,7
Afdekplastics en OK-jassen
Harde plastics, basins, verpakking
9,8
Papier en karton
8,7
+70%
Hysterectomie
Hoeveelheid afval per ingreep
[Kilogram]
26
Bron: Anesthesie Analgesia, 2012: A Comparison of Reusable and Disposable Perioperative Textiles: Sustainability State-
of-the-Art 2012
Disposable OK-kleding en afdekdoeken leiden tot meervoud
in gebruik energie, water, afval en CO2-voetafdruk
7,5
2,5-3,3
2,0-3,0
2,5-3,3
Verschil tussen disposable en reusable OK-kleding en afdekdoeken
[Factor verschil disposable versus reusable]
• Disposable OK-textiel leidt
tot veel groter verbruik
energie en water en leidt tot
grotere hoeveelheid afval en
CO2 voetafdruk
• Kosten, bescherming, risico
op infectie en comfort zijn
vergelijkbaar
27
Tillväxt, miljö och regionplanering
Single-Use plastic
CO2 voetafdruk van scharen bij 1.000 gebruikscycli (kg CO2-eq)Inclusief ruwe grondstoffen, productie, transport, steriliseren, slijpen, recycling
Boot transport
Lucht transport
Ruwe grondstof
delving
Productie
Steriliseren
Single-Use steelSingle use staal
Multi-Use steel, high qualityMulti use staal, hoge kwaliteit
1
16
235
588
Multi use staal, hoge kwaliteit
Multi use staal, lage kwaliteit
Singel use, plastic
Single use staal
Bron: Stockholm County Council, Life cycle assessment of single-use and reusable surgical instruments
Multi-Use steel, lower qualityMulti use staal, lage kwaliteit
28
Bron: NHS Sustainable Development Unit; Procuring for Carbon Reduction NHS 2012
Verschillende type maatregelen langs CO2-reductie hiërarchie
kan voetafdruk van inkoop verlagen
Vraag
verminderen
Gebruiksemissie
verminderen
Substitueer
en innoveer
Supply Chain Management
Reduceren aantal gebruikte middelen, diensten
Behoefte challengen, verspilling identificeren ten gevolge van
suboptimaal voorraadbeheer, beperkt operationeel management
Verlagen energieverbruik kan Total Cost of
Ownership verlagen en CO2-voetafdruk reduceren
Opnemen als criterium bij inkoop en bekijken vanuit TCO
Anders invullen van behoefte door gebruik
middelen met lagere footprint of innovaties
Inzetten van telecare, videoconferencing
Leveranciers bewegen tot
ontwikkelen duurzame producten
Opnemen criterium in inkoopproces
obv lange termijn strategie en win-
win proposities
CO2-reductie hiërarchie
29
Bron: NHS Sustainable Development Unit
Reduceren voetafdruk vergt strategie met een lange adem en
impact verschilt per type maatregel
99%90%
43%
23%13%
12%
23%
30%
27%34% 35%
5%
18% 20% 21%
Substitueer en innoveer
1%
20502020 2025 2030 2040
Vraag verminderen
Supply chain management
Inkoop emissie
100%
Te verwachten bijdrage van type maatregelen aan voetafdruk Inkoop
[Percentage van totale voetafdruk]
30
Concrete vragen voor jezelf die je morgen aan je collega’s
kunt stellen om het denkproces op gang te brengen
• Weten we hoe groot onze footprint is van wat langs inkoop gaat en
waar de hotspots zitten?
• Kijken we naar duurzaamheid en total cost of ownership in life
cycle assesment?
• Hoeveel van onze energie kopen we duurzaam in?
• Stellen we eisen aan onze leveranciers hoe producten zijn verpakt
en hoe duurzaam hun middelen zijn geproduceerd?
• Kunnen we meer reusable in plaats van disposable gebruiken?
• Zetten we ‘s nachts de ventilatie, lichten en verwarming uit op OK’s
die niet gebruikt worden?
• Gebruiken we zo min mogelijk anesthetische gassen?
Vragen over duurzaamheid - Inkoop
31
BACKUP
32
Milieuplatform Zorg heeft een handige tool ontwikkeld met
bewezen maatregelen incl investeringen en terugverdientijd
Screenshot MPZ CO2 reductietool zorg
33
Milieuplatform Zorg heeft een handige tool ontwikkeld met
bewezen maatregelen incl investeringen en terugverdientijd
Screenshot MPZ CO2 reductietool zorg