Transgenerationele overdracht van verslaving · intergenerationele overdracht van verslaving Drs....

30
Je vader en/of moeder verslaafd? Transgenerationele overdracht van verslaving Drs. Margreet van der Meer Hoofd Kwaliteit Innovatie Centrum VNN Lectoraat Verslavingskunde Hanzehogeschool

Transcript of Transgenerationele overdracht van verslaving · intergenerationele overdracht van verslaving Drs....

Page 1: Transgenerationele overdracht van verslaving · intergenerationele overdracht van verslaving Drs. Margreet van der Meer Hoofd Kwaliteit Innovatie Centrum VNN Lectoraat Verslavingskunde

Je vader en/of moeder verslaafd?Transgenerationele overdracht van verslaving

Drs. Margreet van der Meer

Hoofd Kwaliteit Innovatie Centrum VNN

Lectoraat Verslavingskunde Hanzehogeschool

Page 2: Transgenerationele overdracht van verslaving · intergenerationele overdracht van verslaving Drs. Margreet van der Meer Hoofd Kwaliteit Innovatie Centrum VNN Lectoraat Verslavingskunde

Je vader en/of moeder verslaafd?intergenerationele overdracht van verslaving

Drs. Margreet van der Meer

Hoofd Kwaliteit Innovatie Centrum VNN

Lectoraat Verslavingskunde Hanzehogeschool

Page 3: Transgenerationele overdracht van verslaving · intergenerationele overdracht van verslaving Drs. Margreet van der Meer Hoofd Kwaliteit Innovatie Centrum VNN Lectoraat Verslavingskunde
Page 4: Transgenerationele overdracht van verslaving · intergenerationele overdracht van verslaving Drs. Margreet van der Meer Hoofd Kwaliteit Innovatie Centrum VNN Lectoraat Verslavingskunde
Page 5: Transgenerationele overdracht van verslaving · intergenerationele overdracht van verslaving Drs. Margreet van der Meer Hoofd Kwaliteit Innovatie Centrum VNN Lectoraat Verslavingskunde

DSM V criteria• Vaker en in grotere hoeveelheden dan de bedoeling was

• Wens of mislukte pogingen om te minderen of te stoppen

• Gebruik en herstel van gebruik kosten veel tijd

• Hunkering: sterk verlangen om te gebruiken

• Door gebruik tekort schieten op werk, school of thuis

• Blijven gebruiken ondanks hieruit resulterende problemen in het relationele vlak

• Door gebruik opgeven van hobby’s, sociale activiteiten of werk

• Voortdurend gebruik in situaties die fysiek gevaar opleveren

• Voortdurend gebruik ondanks weet hebben dat het gebruik lichamelijk of psychische problemen met zich meebrengt of verergert

• Tolerantie: grotere hoeveelheden nodig hebben voor hetzelfde effect

• Het optreden van onthoudingsverschijnselen

Page 6: Transgenerationele overdracht van verslaving · intergenerationele overdracht van verslaving Drs. Margreet van der Meer Hoofd Kwaliteit Innovatie Centrum VNN Lectoraat Verslavingskunde

Waarom is hulp nodig?

• Verslaving kan verergeren

• Onverantwoordelijke zaken kunnen worden voorkomen

• Criminaliteit en agressie kunnen verminderen

• Partners hebben tal van klachten

• Vijf personen in de omgeving worden geraakt

• Overdracht van verslaving op kinderen

Page 7: Transgenerationele overdracht van verslaving · intergenerationele overdracht van verslaving Drs. Margreet van der Meer Hoofd Kwaliteit Innovatie Centrum VNN Lectoraat Verslavingskunde

Verslavingszorg

• 25% van de mannen en 10% van de vrouwen problemen met middelengebruik life-time (Trimbos)

• 1 op de 10 zoekt hulp voor zijn verslaving (Ladis)

• Grote kloof tot behandeling

• Omgeving speelt een belangrijke rol bij motivatie voor behandeling

Page 8: Transgenerationele overdracht van verslaving · intergenerationele overdracht van verslaving Drs. Margreet van der Meer Hoofd Kwaliteit Innovatie Centrum VNN Lectoraat Verslavingskunde

Overdracht van verslaving

Page 9: Transgenerationele overdracht van verslaving · intergenerationele overdracht van verslaving Drs. Margreet van der Meer Hoofd Kwaliteit Innovatie Centrum VNN Lectoraat Verslavingskunde

Opgroeien bij ouders met een

verslaving

‘Wanneer mijn moeder de keuze had: een brood voor ons kopen of een fles wijn, dan koos ze de fles wijn’

‘Ik had altijd het gevoel op eieren te lopen, als mijn vader had gedronken, dan wist je nooit in welke stemming hij was…’

Page 10: Transgenerationele overdracht van verslaving · intergenerationele overdracht van verslaving Drs. Margreet van der Meer Hoofd Kwaliteit Innovatie Centrum VNN Lectoraat Verslavingskunde

Overdracht van verslaving

‘VNN wil erkend zijn de klantgerichte verslavingszorginstelling die met haar

ketenpartners efficiënt de meest effectieve zorg biedt voor haar doelgroepen en baanbrekend is

op het gebied van transgenerationeleoverdracht’

Page 11: Transgenerationele overdracht van verslaving · intergenerationele overdracht van verslaving Drs. Margreet van der Meer Hoofd Kwaliteit Innovatie Centrum VNN Lectoraat Verslavingskunde

Kinderen van ouders met een

verslaving zijn kwetsbaar

• 2 tot 3 keer zoveel risico om zelf problematiek te ontwikkelen

• Kans is 5 keer zo groot dat deze kinderen gebruik maken van GGZ voorzieningen

Page 12: Transgenerationele overdracht van verslaving · intergenerationele overdracht van verslaving Drs. Margreet van der Meer Hoofd Kwaliteit Innovatie Centrum VNN Lectoraat Verslavingskunde

Kinderen van ouders met een

verslaving zijn kwetsbaar

Page 13: Transgenerationele overdracht van verslaving · intergenerationele overdracht van verslaving Drs. Margreet van der Meer Hoofd Kwaliteit Innovatie Centrum VNN Lectoraat Verslavingskunde

Kinderen van ouders met een

verslaving zijn een grote groep

• Op jaarbasis 405.000 mensen met psychiatrische aandoening/

verslaving met kinderen onder 18 jaar:

– Totaal 577.000 kinderen

• Bij 4% kinderen (23.000) heeft ouder een

verslaving

Onderschatting!

Page 14: Transgenerationele overdracht van verslaving · intergenerationele overdracht van verslaving Drs. Margreet van der Meer Hoofd Kwaliteit Innovatie Centrum VNN Lectoraat Verslavingskunde

Ouders met een verslaving

• Taken/verantwoordelijkheden rondom opvoeding en ouderschap moeilijker te vervullen:– Meer autoritaire opvoedstijl

– Meer verwaarlozende opvoedstijl

• Bij ouders met verslavingsproblematiek vaak reeds jeugdzorg bekend

• Uithuisplaatsingen van kinderen vaak gerelateerd aan middelengebruik ouders

• Vaak multi-problem gezinnen

Page 15: Transgenerationele overdracht van verslaving · intergenerationele overdracht van verslaving Drs. Margreet van der Meer Hoofd Kwaliteit Innovatie Centrum VNN Lectoraat Verslavingskunde

Ouders met een verslaving

• Ouders en kinderen vaak pas laat in beeld:– Situatie reeds verslechterd: zowel voor ouder als kind

Vroegsignalering!Voorkomen? Begeleiden?

Page 16: Transgenerationele overdracht van verslaving · intergenerationele overdracht van verslaving Drs. Margreet van der Meer Hoofd Kwaliteit Innovatie Centrum VNN Lectoraat Verslavingskunde

Kinderen van ouders met een

verslaving: risico kindfactoren

• Leeftijd

• Verminderde cognitieve

en sociale vaardigheden

• Te weinig kennis over ziekte

van ouder

Page 17: Transgenerationele overdracht van verslaving · intergenerationele overdracht van verslaving Drs. Margreet van der Meer Hoofd Kwaliteit Innovatie Centrum VNN Lectoraat Verslavingskunde

Kinderen van ouders met een

verslaving: risico kindfactoren

Page 18: Transgenerationele overdracht van verslaving · intergenerationele overdracht van verslaving Drs. Margreet van der Meer Hoofd Kwaliteit Innovatie Centrum VNN Lectoraat Verslavingskunde

Kinderen van ouders met een

verslaving: ouderfactoren

• Ernst verslaving

• Beide ouders

• Comorbiditeit

Page 19: Transgenerationele overdracht van verslaving · intergenerationele overdracht van verslaving Drs. Margreet van der Meer Hoofd Kwaliteit Innovatie Centrum VNN Lectoraat Verslavingskunde

Kinderen van ouders met een

verslaving: interactiefactoren

Page 20: Transgenerationele overdracht van verslaving · intergenerationele overdracht van verslaving Drs. Margreet van der Meer Hoofd Kwaliteit Innovatie Centrum VNN Lectoraat Verslavingskunde

Kinderen van ouders met een

verslaving: omgevingsfactoren

Page 21: Transgenerationele overdracht van verslaving · intergenerationele overdracht van verslaving Drs. Margreet van der Meer Hoofd Kwaliteit Innovatie Centrum VNN Lectoraat Verslavingskunde

Wat te doen?

Insteken op beïnvloedbare factoren:• Het versterken van een positieve ouder-kind interactie.

• Ondersteuning van de (gezonde) ouder in de ouderrol.

• Versterking van het zelfvertrouwen, de copingsvaardigheden en de sociale redzaamheid van het kind.

• Aanbieden van een ondersteunend netwerk of een vertrouwenspersoon voor het gezin.

Page 22: Transgenerationele overdracht van verslaving · intergenerationele overdracht van verslaving Drs. Margreet van der Meer Hoofd Kwaliteit Innovatie Centrum VNN Lectoraat Verslavingskunde

Wat te doen?

• Vroegsignalering

• Preventief aanbod gericht op kinderen en gezin (bv. Doepraatgroepen, Gezin aan Bod)

• Behandelaanbod gericht op kinderen en gezin (Gezinskliniek De Borch, Systeemtherapie,

Beardsleemethode)

Page 23: Transgenerationele overdracht van verslaving · intergenerationele overdracht van verslaving Drs. Margreet van der Meer Hoofd Kwaliteit Innovatie Centrum VNN Lectoraat Verslavingskunde

Gezinskliniek

De Borch

• Hoofddoel: doorbreken Transgenerationeleoverdracht verslaving

• De ouder/kindrelatie staat centraal

• Vergroten beschermende factoren/ verkleinen risicofactoren

Page 24: Transgenerationele overdracht van verslaving · intergenerationele overdracht van verslaving Drs. Margreet van der Meer Hoofd Kwaliteit Innovatie Centrum VNN Lectoraat Verslavingskunde

Doelgroep de Borch

• Gezinnen waarvan de ouders ernstige verslavingsproblemen hebben met kinderen van 0 tot 12 jaar en zwangere vrouwen, afkomstig uit het hele land.

• Gezinsleden zijn niet in staat voor zichzelf en elkaar te zorgen en om zich binnen de huidige maatschappij adequaat te handhaven.

• Disfunctionele gezinsinteracties gepaard gaande met veel stressfactoren

• Problematische opvoedingssituatie of verwaarlozing; Vaak(dreigende) OTS voor de kinderen

• Vaak herhaling van patronen in opeenvolgende generaties

Page 25: Transgenerationele overdracht van verslaving · intergenerationele overdracht van verslaving Drs. Margreet van der Meer Hoofd Kwaliteit Innovatie Centrum VNN Lectoraat Verslavingskunde

Behandelprogramma

• Basis: dagelijkse structuur, veiligheid, gezonde leefstijl, contact

• Volwassenproblematiek (groeps- en individueel aanbod): een gezondere volwassene is een betere ouder

• Ouder-kindproblematiek(gehechtheidsbevorderende interventies, oudertraining gericht op ouderschapstaken pedagogisch en ontwikkelingspsychologisch)

Page 26: Transgenerationele overdracht van verslaving · intergenerationele overdracht van verslaving Drs. Margreet van der Meer Hoofd Kwaliteit Innovatie Centrum VNN Lectoraat Verslavingskunde

Behandelprogramma

• Kindproblematiek (ontwikkelingsstimulering, traumaverwerking, etc.)

• Zwangerenprogramma

• Systeemtherapie (herstel en instandhoudenvan belangrijke relaties, netwerk)

• Aanpak financiële, sociaal juridische problemen

Page 27: Transgenerationele overdracht van verslaving · intergenerationele overdracht van verslaving Drs. Margreet van der Meer Hoofd Kwaliteit Innovatie Centrum VNN Lectoraat Verslavingskunde

Waarom vroeg ingrijpen?

• Ouderschapstaak eerste jaren = emotionele beschikbaarheid

• Ontwikkelingstaak kind eerste jaren = (emotie)regulatie

• Kwaliteit van ouderschapstaak bepaalt kwaliteit van gehechtheidsrelatie

• Groot risico bij onze doelgroep op ontwikkeling gedesorganiseerde hechting = psychiatrische problematiek op latere leeftijd, verslavingsproblematiek

Page 28: Transgenerationele overdracht van verslaving · intergenerationele overdracht van verslaving Drs. Margreet van der Meer Hoofd Kwaliteit Innovatie Centrum VNN Lectoraat Verslavingskunde

Kunnen het niet alleen…

• Investeren in de toekomst van kwetsbare kinderen

– Kinderen in beeld..door zorg, maar zeker ook omgeving

– Ouders adequaat behandeld

of begeleid…

– Kinderen adequaat behandeld

of begeleid….

Page 29: Transgenerationele overdracht van verslaving · intergenerationele overdracht van verslaving Drs. Margreet van der Meer Hoofd Kwaliteit Innovatie Centrum VNN Lectoraat Verslavingskunde

Doorbreken vicieuze cirkel