Natuurwetenschappen Evolutie en informatieoverdracht Tom MortierUrsulinen Mechelen

1.2.7 Geboorteregeling

1 Waarom?

Universeel mensenrecht om kinderen te krijgen

Universeel mensenrecht om aan geboorteplanning te doen

Een vrouw is elke cyclus slechts enkele dagen vruchtbaar → 3 à 4 % kans dat één enkele gemeenschap leidt tot bevruchting

Natuurwetenschappen Evolutie en informatieoverdracht Tom MortierUrsulinen Mechelen

2 Technieken om de vruchtbaarheid te bevorderen

A Kunstmatige inseminatie

~ 10% paren met vruchtbaarheidsproblemen

• bij stoornissen in de zaadcelvorming • concentraat van zaadcellen aanmaken • vrouw kunstmatig bevruchten

B Hormonale oplossingen

• bij stoornissen in menstruele cyclus• toediening van hypofysehormonen → FSH & LH-productie

Natuurwetenschappen Evolutie en informatieoverdracht Tom MortierUrsulinen Mechelen

C In-vitrofertilisatie

• bij problemen aan eileiders, ovulatiestoornissen, sterilisatie of verminderde vruchtbaarheid van de man• aantal eicellen uit de gestimuleerde eierstokken gehaald en in een petrischaaltje samengebracht met zaadcellen• bevruchte eitjes worden terug in de baarmoeder geplaatst • 30 à 40 % slaagkans

Natuurwetenschappen Evolutie en informatieoverdracht Tom MortierUrsulinen Mechelen

C In-vitrofertilisatie (vervolg)

1. Stimuleren van de rijping van de eicel

Vrouw behandelen met hormonen (FSH) → eierstokken aanzetten om meer cellen tegelijk te laten rijpen

Rijping eicel bepalen door • meten hoeveelheid hormonen in het bloed• echo’s maken om te zien of eicel rijp is

2. Follikelpunctie

Vroeger via kijkoperatie

Nu via echoscopie via de vagina

Eicellen via buisje opgezogen

Natuurwetenschappen Evolutie en informatieoverdracht Tom MortierUrsulinen Mechelen

C In-vitrofertilisatie (vervolg)

Microscopisch beeld van eicel en voedende cellen.

eicellen uit follikelvocht

eicellen in cultuurplaten herbergen eicellen in broedstoof

Natuurwetenschappen Evolutie en informatieoverdracht Tom MortierUrsulinen Mechelen

3. De bevruchting

C In-vitrofertilisatie (vervolg)

Eicellen 5-6 uur rijpen in kweekmedium

Zaadcellen:• buitenste laag verwijderen• selecteren op beweeglijkheid• toevoegen aan rijpe eicellen

Na 20-24 uren versmelting van beide kernen

Natuurwetenschappen Evolutie en informatieoverdracht Tom MortierUrsulinen Mechelen

Opmerking! ICSI (intracytoplasmatische sperma-injectie )

Zaadcel rechtstreeks geïnjecteerd in de eicel.

Natuurwetenschappen Evolutie en informatieoverdracht Tom MortierUrsulinen Mechelen

4. Groei van het embryo en terugplaatsing in de baarmoeder

Zygote gaat delen → klompje cellen Na 48 uur: 'kaalmaken' van het embryo & selecteren op hun kwaliteitEmbryo naar bovenkant van baarmoeder gebracht (zoals bij normale zwangerschap)

Natuurwetenschappen Evolutie en informatieoverdracht Tom MortierUrsulinen Mechelen

3 Technieken om vruchtbaarheid af te remmen

A Barrièremiddelen

Bij de man: het condoom

Natuurwetenschappen Evolutie en informatieoverdracht Tom MortierUrsulinen Mechelen

A Barrièremiddelen (vervolg)

Bij de vrouw: het diafragma of pessarium

Een koepeltje uit dunne rubber voorzien van zaaddodend middel die baarmoederhals bedekt zodat sperma niet kan binnendringen

Natuurwetenschappen Evolutie en informatieoverdracht Tom MortierUrsulinen Mechelen

A Barrièremiddelen (vervolg)

Bij de vrouw: het vrouwencondoom

Natuurwetenschappen Evolutie en informatieoverdracht Tom MortierUrsulinen Mechelen

A Barrièremiddelen (vervolg)

Bij de vrouw: het spiraaltje

Apparaatje dat in de baarmoeder wordt ingebracht door arts

(Intrauterine device)

Natuurwetenschappen Evolutie en informatieoverdracht Tom MortierUrsulinen Mechelen

A Barrièremiddelen (vervolg)

Zaaddodende middelen

Zaadcellen worden ter plaatse (in de schede) gedood

Natuurwetenschappen Evolutie en informatieoverdracht Tom MortierUrsulinen Mechelen

B Hormonale middelen

De pil

Bevat een hoeveelheid kunstmatige vrouwelijke hormonen (oestrogeen, progesteron)

Inwerking op negatieve feedback systeem

Oestrogenen zorgen ervoor dat geen FSH- LH wordt geproduceerd

Geen eicelrijpingGeen ovulatie

Gewijzigd baarmoederslijmvlies door progesteron

Natuurwetenschappen Evolutie en informatieoverdracht Tom MortierUrsulinen Mechelen

De monofasische combinatiepil (Pincus-pil)

= oestrogenen = progestagenen

Gedurende 21 dagen elke dag 1 pil.Pilvrije periode van 7 dagen → bloeding

Elke pil bevat zelfde hoeveelheid oestrogenen & progestagenen

Contraceptie-effecten:• remming ovulatie• verandering baarmoederslijmvlies (eitje kan moeilijker innestelen)• afscheiding ter hoogte van baarmoederhals verandert (zaadcellen kunnen moelijker opstijgen)

Natuurwetenschappen Evolutie en informatieoverdracht Tom MortierUrsulinen Mechelen

De sequentiële pil of bifasische combinatiepil

= oestrogenen = progestagenen

Twee soorten pillen:1ste 14 dagen – oestrogenenRestererende 7 dagen – oestrogenen & progestagenen

Natuurwetenschappen Evolutie en informatieoverdracht Tom MortierUrsulinen Mechelen

De minipil

= kleine hoeveelheid progestageen

Elke dag & ononderbroken ingenomen (geen pilvrije week)

Verandering van baarmoederslijmvlies: • maakt slijmprop in baarmoederhals ondoordringbaar• verandert baarmoederslijmvlies zodat eitje zich moeilijker kan innestelen• verandert beweeglijkheid van eileiders zodat eitje later dan normaal innestelt

Geen menstruatie meer. Vaak genomen in combinatie met borstvoeding.

Natuurwetenschappen Evolutie en informatieoverdracht Tom MortierUrsulinen Mechelen

Is de minipil dan even betrouwbaar als de monofasische combinatiepil en de sequentiële pil? Motiveer waarom?

De eicelrijping vindt plaats (FSH wordt nog steeds geproduceerd). Omdat het werkingsmechanisme van de minipil vooral berust op een secundaire actie (verhinderen dat de zaadcellen bij de eicel kunnen komen) is het logisch dat dit middel ook minder betrouwbaar is wat bewezen wordt door klinische proeven.

Natuurwetenschappen Evolutie en informatieoverdracht Tom MortierUrsulinen Mechelen

De prikpil

3 of 6 maandelijks inspuiting in spierweefsel

Grote dosissen progestagenen

Hormoonstaafje of implantaat

Klein dun staafje met progestagenen wordt onder de huid aan de binnenkant van de bovenarm ingebrachtBlijft drie jaar zitten

Voor vrouwen die vaak vergeten tabletten in te nemen of die te laat innemen en voor vrouwen die geen oestrogenen kunnen verdragen.

Natuurwetenschappen Evolutie en informatieoverdracht Tom MortierUrsulinen Mechelen

De noodpil of morning-afterpil

Twee pillen in 72 uur (= 3 dagen)Grote hoeveelheden oestrogeen die gaan beletten dat het eventueel bevrucht eitje zich in de baarmoederwand zal innestelen

www.sensoa.be

Natuurwetenschappen Evolutie en informatieoverdracht Tom MortierUrsulinen Mechelen

C Heelkundige middelen

Sterilisatie van de vrouw

- Stuk uit iedere eileider weggeknipt- Vrije uiteinden afgebonden of dichtgesmoltenGevolg! • Weg voor eicel & zaadcel onderbroken ! Geen bevruchting • Eicel valt in buikholte & wordt vernietigd• Maandstonden normaal

Natuurwetenschappen Evolutie en informatieoverdracht Tom MortierUrsulinen Mechelen

Sterilisatie van de man

- Stuk uit zaadleider weggeknipt- Vrije uiteinden afgebonden

Gevolg! • Onveranderd libido & potentie• Zaaduitstorting bestaat enkel uit zaadvloeistof

Natuurwetenschappen Evolutie en informatieoverdracht Tom MortierUrsulinen Mechelen

D Periodieke onthouding of natuurlijke methode

Gemeenschap vermijden rond het moment van de eisprong

Kalendermethode

Zeer onbetrouwbaar vermits menstruatiecyclus bij een vrouw varieert!

Berekening steunt op de datum van de volgende maandstonden = onbekende

Eicel overleeft 24 uur en zaadcellen gemiddeld 72 uren

Temperatuurmethode

Net na eisprong verhoogt lichaamstemperatuur (0,4 ~ 0,8°C)

Baarmoederhalsslijmmethode

Enkele dagen voor de eisprong verandert de kwaliteit van het slijm in de baarmoederhals.

Lezen!

Natuurwetenschappen Evolutie en informatieoverdracht Tom MortierUrsulinen Mechelen

4 Hoe veilig?

Betrouwbaarheid Kunstmatige methode Natuurlijke methode Pearl-index

Zeer betrouwbaar

PilPrikpilSpiraal met hormonenSterilisatie

< 1< 1< 1< 1

Goed betrouwbaarSpiraal zonder hormonenMinipilCondoom met zaaddodend middel

Temperatuurmethode1-31-31-3

BetrouwbaarDiafragma met zaaddodend middelCondoom zonder zaaddodend middelZaaddodende middelen

3-53-5

9-10

OnbetrouwbaarKalendermethodeBillingsmethode

15-3515-35

Pearl-index: geeft aan hoeveel zwangerschappen er optreden als een bepaalde methode door 100 vrouwen gedurende 1 jaar toegepast wordt.

Natuurwetenschappen Evolutie en informatieoverdracht Tom MortierUrsulinen Mechelen

http://www.sensoa.be/index.php

Nuttige websites

http://www.gezondheid.be/

http://www.methodsofcontraception.com/pil.htm

http://www.kuleuven.be/gezondheid/preventie/dossiers/vrijen/index.htm