23-04-2015

Toezicht in samenwerkingsrelaties

Rode draad in presentatie

Aanleiding voor presentatie: Toezichtkamer in Almelo?

Verkenning begrip toezicht

Controle en toezicht + rol gemeenteraad

Governance verbonden partijen

Bespiegelingen: welke kant gaat het op?

23-04-2015

Amendement Almelo, inrichten onafhankelijke toezichtkamer

23-04-2015

N.a.v. vaststellen verordening Jeugdzorg en WMO

“Uitvoering te geven aan de toezichtstaak van de raad aan de WRGT via het inrichten van een onafhankelijke toezichtkamer met secretaris, leden en budget

Te onderzoeken of een gezamenlijke onafhankelijke toezichtkamer in de Regio Twente mogelijk is”

Maar wat wordt bedoeld met toezicht?

Financieel toezicht – krachtenveld

“Financieel toezicht is erg reactief van karakter, als er ongelukken gebeuren, wordt het scherper”.

“Het is tijd voor een breed gevoerde discussie over de vraag of het financieel toezicht gedepolitiseerd moet worden om landelijk tot een zo groot mogelijke uniformiteit van de uitvoering van het financieel toezicht te komen”.

“Of financieel toezicht voldoet kun je niet alleen afmeten aan hoeveel er verkeerd gaat. Pas over een jaar of twee, drie kun je pas echt zien of de uitgaven op het sociale domein het begrotingsevenwicht verstoren”

23-04-2015

Aanscherping financieel toezicht? Waarom?

Financiële risico’s als gevolg van decentralisaties in het sociale domein

Toename van de uitgaven binnen gemeenschappelijke regelingen

Eventuele tekorten bij het grondbedrijf

23-04-2015

Financieel toezicht – vragen die naar boven komen

Financieel toezicht gebeurt op basis van het inschatten van risico’s. Maar volstaat dat wel gelet op decentralisaties en de grotere druk op de horizontale toezichtsketen? En wat kan de gemeenteraad daarin doen?

Wat betekent dit? Stringenter (verticaal) toezicht en/of andere vorm van toezicht?

23-04-2015

Rol gemeenteraad bij bijvoorbeeld de decentralisaties

Waarom doen we dit eigenlijk ook weer? Wat willen we bereiken?

Vraag is tot nu toe steeds: “hoe gaan we dit aanpakken”

Gemeenteraad moet de lange termijn en de visie van de gemeente definiëren, vormgeven en bewaken. Is dat controle en/of hoort toezicht daar bij? En hoe doen we dat?

23-04-2015

Maar … wat is toezicht?

Het verzamelen van informatie over de vraag of een handeling of zaak voldoet aan de daaraan gestelde eisen

Het zich daarna vormen van een oordeel daarover

En het eventueel naar aanleiding daarvan interveniëren

23-04-2015

Aanscherping begrip toezicht

Er bestaat geen politiek toezicht

Toezicht is niet afhankelijk van de politieke kaderstelling door de raad

Toezicht zit niet in de autonomie van de gemeente

Toezicht kent een interne en externe component

Toezicht is altijd gebaseerd op een geobjectiveerd normenkader

Toezicht is altijd eenduidig en niet multi-interpretabel

23-04-2015

Verschil controle en toezicht

Controle door raad = politieke controle

Controle vindt plaats op basis van kaderstelling door de raad

Controle is gericht op realisatie van beleid (doeltreffendheid en doelmatigheid)

zonder toezicht geen verantwoording

23-04-2015

Zorgpunten

Raden krijgen grotere toezichtrol, maar kunnen geen nadere normen stellen of sanctionering toepassen. Dus grotere macht van besturen waarop toegezien moet worden

Indien gemeenteraad tekortschiet, dan alsnog IBT (maar dan curatief/sanctionair)

Grote verantwoordelijkheid bij raden zonder deze als uitgangspunt te nemen – zie de 3D’s

23-04-2015

Democratische legitimiteit van samenwerkingsverbanden

Knelpuntenanalyse Rob:

Input, throughput en outputlegitimiteit, maar ook

Feedbacklegitimiteit. Dit wordt bepaald door de wijze waarop er verantwoordingwordt afgelegd over de uitkomst van het besluitvormingsproces en de kwaliteit van de terugkoppeling

23-04-2015

Feedbacklegitimiteit

• WGR schept formeel het verantwoordingskader maar de praktijk is weerbarstig

• Verantwoording afleggen aan gemeenteraad is er, maar

• Verantwoording / rekenschap afleggen aan burgers en instellingen is vrijwel afwezig

23-04-2015

Kaderstelling raad – verbonden partijen

23-04-2015

Bijdrage aan doelstellingen Besturing en toezicht Verdienmodel en risico's

Contract /

Dienstverlenings-overeenkomstStatuten en rechtsvorm Bedrijfsplan, begroting en

jaarverslag

Planning en control verbonden partijen in Almelo

Rapporteren voortgang / afwijking prestatiesBerap (jaarlijks)

Actualiseren risicoprofiel verbonden partijenProgrammabegroting (jaarlijks)

Evaluatie verbonden partijenControl- en auditplan (minimaal vierjaarlijks)

Paragraaf verbonden partijenProgrammabegroting en jaarstukken (twee keer per jaar)

Nota uitvoering verbonden partijenMinimaal vierjaarlijks

Kadernota governanceMinimaal vierjaarlijks

23-04-2015

HERHALING - Amendement Almelo, onafhankelijke toezichtkamer

23-04-2015

N.a.v. vaststellen verordening Jeugdzorg en WMO

“Uitvoering te geven aan de toezichtstaak van de raad aan de WRGT via het inrichten van een onafhankelijke toezichtkamer met secretaris, leden en budget

Te onderzoeken of een gezamenlijke onafhankelijke toezichtkamer in de Regio Twente mogelijk is”

Maar wat wordt bedoeld met toezicht?

Toezichtkamer van de Raad

Kan naast intern toezicht obv WRGT ook worden belast met extern toezicht op verbonden partijen, gesubsidieerde instellingen en partijen aan wie een lening is afgegeven cf art. 184 Gemeentewet

Dit externe toezicht op verbonden partijen richt zich op het inwinnen van inlichtingen over de jaarrekeningen, rapporten en overige documenten. Indien dat ontbreekt kan de rekenkamer van de betrokken instelling de overlegging daarvan vorderen

23-04-2015

Toezicht gemeenteraad (Almelo)

Intern toezicht op uitvoering taken in medebewind• Jeugdwet, Wabo, maar ook RUD, VRT en regio

Twente• Lokale rekenkamer kan aanvullend jaarlijks een

scan uitvoeren op één of twee GR-en waarin gemeente participeert

Extern toezicht op verbonden partijen• Diverse verbonden partijen zijn voor de hele

regio Twente actief• Toezicht op regionale schaal

23-04-2015

De lokale toezichtskamer (is dus een mogelijkheid)

Intern toezicht:• Lokale analyse obv waarstaatjegemeente.nl• Evt regionaal uitwisselen en vergelijken van

gegevens• Evt gezamenlijk toezichtsmodel ontwikkelen

Extern toezicht:• Lokaal toezicht op verbonden partijen door

rekenkamer of aparte toezichtskamer• Bestuderen jaarstukken en (tussentijdse)

verantwoordingsdocumenten• Rapportage eigen gemeenteraad

23-04-2015

De regionale toezichtskamer

Intern toezicht:

• Gegevensuitwisseling en gezamenlijke analyse

• Rapportage aan afzonderlijke gemeenteraden

Extern toezicht:

• Regionaal toezicht op verbonden partijen

• Bestuderen jaarstukken en (tussentijdse) verantwoordingsdocumenten van verbonden partijen

23-04-2015

Stand van zaken

Enschede, Hengelo, Borne en Almelo willen pilotonderzoek rond de GR Stadsbank Oost-Nederland, start april 2015 (extern toezicht, verticaal)

0-meting voor het ontwikkelen van een beleidsmonitor voor het meten van de effectiviteit en efficiency van het gevoerde beleid (intern toezicht, horizontaal). De rekenkamercie. Enschede is daarmee bezig

23-04-2015

23-04-2015

Kortom, toezicht als allesomvattend panacee?

Drie redeneerlijnen:

Deus ex machina: toezicht als ideaal beleidsspel waarin intern en extern toezicht heel precies geregeld is

Het antwoord op alles: De Autoriteit

Democratisch tekort: op afstand zetten maar niet kunnen loslaten

Verbinding tussen controle en toezicht

Verloopt via de verantwoording door bestuur middels:• De informatievoorziening

• Transparantie in handelen en besluitvormen

• Bestuurlijke en managementintegriteit

• Meting van realisatie van beleid en afgeleide doelstellingen

Sleutel ligt misschien in werk maken van die feedbacklegitimiteit. Een toezichtsplan per verbonden partij kan daar bij horen

23-04-2015

Toezichtsplan, kan bestaan uit

Bevoegdheidsverdeling, de kwaliteit en de verantwoording en financiën

Dienstverlening en samenwerkingsrelaties met anderen

Intern toezicht en de dialoog tussen interne en externe toezichthouders

Klachtafhandeling Eisen aan de bedrijfsvoering en de integriteit

van de informatieverzorging Feedbackmechanismen

Wijzig tekst bij kop- en voettekst 2427-4-2015

EINDE PRESENTATIE

Gelegenheid tot het stellen van vragen

Wijzig tekst bij kop- en voettekst 2527-4-2015