Toelatingsproeven:

(n)iets nieuws onder de

zon

Zin en onzin van toelatingsproeven voor de lerarenopleidingen

Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen - KU Leuven

Expertisenetwerk School of Education

Leuven 27 januari 2015

marlies.lacante@ppw.kuleuven.be

‘Orientering’sproef –’Toelating’sproef

What ‘s in a name?

Toelatingsproef Orienteringsproef ?

Selectie Positioneren

Adviseren

Oriënteren

Remediëren

Doel bepaalt verdere werkwijze

Tip 1: Expliciteer doel

‘Toelating’sproef

Selectie bindend en verplicht

al dan niet numerus fixus

vergelijkend dan wel absoluut

wanneer

inhoud

predictieve waarde: onderzoek

Tip 1 Tip 1: Expliciteer doel

‘Toelating’sproef

Selectie - predictie

Tip 1 Tip 1: Expliciteer doel

‘Toelating’sproef

Onderzoek 1977 – 2010 7167 artikels

Sterkste predictor = schooluitslagen middelbaar onderwijs

r’s grootte orde: .29 à .40

Kennistest

Intelligentietests

Christiaens X (1968) :

Sterkste predictor = schooluitslagen middelbaar onderwijs

Tip 1 Tip 1: Expliciteer doel

‘Orientering’sproef

Positioneren Oriënteren Remediëren Adviseren

inhoud – ook leerstrategiën,

studievaardigheden, interesse, enz….

predictieve waarde – ook andere criteria

welbevinden, tevredenheid, ….

onderzoek

Tip 1 Tip 1: Expliciteer doel

‘Orientering’sproef: what ‘s in a name?

Niets nieuws onder de zon! - Coens (1990)

Niets nieuws onder de zon Nuttin 1948 Prognose der geschiktheid tot universitaire studiën

Christiaens 1967 De predictie van het studiesucces in het hoger onderwijs

Janssen 1968 Exploratie en identificatie van correlaten van studiesucces

Lacante 1981 Van intelligentie, persoonlijkheid, studiestrategie en studeergedrag naar studieresultaat

De Cruyenaere 1987 Een structureel model ter verklaring van studieprestaties op niveau eerste

kandidatuur

Stinissen 1987 SOHO onderzoek: een opvolging van 6000 abituriënten

NFWO Contactgroep Academisch Onderwijs 1993 Van SO naar HO – Is er een einde

aan die jaarlijkse hecatombe?

Miniatuurproeven/Excursies : Janssen &Vermaelen 1974 – Janssen &Nicolaers 1977 – Janssen &Meyer 1979 – Janssen &

Vermeulen 1986 – Janssen & Minnaert 1988 – Wels & Masui 1996 – Nonnemans & Cortens 1996 –

Janssen, Claes & Wels (FKFO 94.14 - OBPWO 95.09)

Niets nieuws onder de zon

VLOR 1999 ADVIES OVER DE OVERGANG SECUNDAIR ONDERWIJS - HOGER

ONDERWIJS

Wels 2000 Kiezen volgens capaciteiten De Chrysostomosproef als middel tot zelfselectie en

positieve (her)orientering bij de overgang van SO naar HO

Lacante et al 2001 Drop out in het hoger onderwijs (OBPWO 98.11)

Lacante et al (2008) Met een dynamische keuzebegeleiding naar een effectieve keuzebekwaamheid

(OBPWO 02.02 - OBPWO 04.01 )

Toelatingsexamen arts/tandarts

Hoger kunstonderwijs

Uniformberoepen

Klaar voor hoger onderwijs

Ijkingstoetsen

Start Competent

Simon

Onderwijsproject KU Leuven

Vlor - Vlir - Vlhora

Conceptueel referentiekader

Tip 2: Conceptueel referentiekader

Conceptueel referentiekader

Tip 2: Conceptueel referentiekader

Conceptueel kader: interesse

Tip 2 Tip 2: Conceptueel referentiekader

Conceptueel kader: Social cognitive career theory

13

Tip 2 Tip 2: Conceptueel referentiekader

Pre-entry kenmerken doelen/commitments institutionele ervaringen integratie/”fit” doelen/commitments resultaat

Blok 1 Blok 2 Blok 3 Blok 4 Blok 5

academisch systeem

“FIT”

.

sociaal systeem

externe gemeenschap

Familiale &

achtergrond-

kenmerken

Vaardigheden &

Mogelijkheden:

persoonlijkheid en

leerstrategieën

Eerdere

schoolopleiding

academische

integratie4a

Sociale

integratie4b

externe

commitments2c

Waarden

Keuzemotieven

Doel- &

institutionele

commitments

Tevredenheid

Gehechtheid en

tevredenheid met

de instelling

l

academische

performantie

Presteren

Tevredenheid met

keuze en instelling

formeel

informeel

extracurriculaire

activiteiten3d

Peer groep

interacties3e

externe commitents5d

DR

OP

-OU

T B

ES

LIS

SIN

G vaardigheden &

mogelijkheden

Fase 1 Fase 2

Fase 3

Conceptueel kader: Longitudinaal dynamisch model

Tip 2 Tip 2: Conceptueel referentiekader

Meten via MEETinstrument

Voorwaarden psychologische testen

Gestandaardiseerde meet-instrumenten

Geen toeval!

Gedetailleerde instructies - verbeter-sleutels

Test - Betrouwbaarheid: hoe juist meet de test

Onderzoek naar grootte van de meetfout:

in hoeverre wordt de uitslag mede

bepaald door toeval (bv. specifieke vragen, vermoeidheid,…..)

- Validiteit: Onderzoek naar wat de test meet

Meet de test wat hij wil meten?

Predictieve waarde

Normering : Scores vergelijken met deze van een normeringsgroep

Tip 3: Gebruik ‘meet’instrumenten bij uitspraken

Gevaar veralgemenen Kenmerken van de Leerling

Predictie Kans dat predictie juist is

Zit op jaar

Zit niet op jaar

Niet Geslaagd 0.72

Volgde ASO Volgde geen ASO

Niet Geslaagd 0.60

Behoorde tot 1ste kwart van de klas

Geslaagd 0.69

Behoorde tot 2de kwart van de klas

Behoorde tot 3de kwart van de klas

Niet Geslaagd 0.54

Behoorde tot 4de kwart van de klas

Niet Geslaagd 0.65

Man

Niet Geslaagd 0.54

Vrouw

Geslaagd 0.52

n=3152 / hoger onderwijs

Meerderheidspredictie:

Geslaagd 0.51

Tip 4: Gevaar van veralgemeningen

Gevaar veralgemenen

Bron: Onderwijskiezer

Tip 4

Electromechanica (Pba)

Tip 4: Gevaar van veralgemeningen

Kleuter-

Onderwijs

Pba

Tip 4 Tip 4: Gevaar van veralgemeningen

Gevaar alleen generieke competenties

De Standaard

maart 2008

Tip 5: Belang van opleidingsspecifieke competenties

Opleiding/vak specifieke competenties

Hoe dom kunnen wetenschappers toch zijn…

‘Alsof het verkwisting zou zijn dat een ‘slimme’ leerling

leraar of verpleger (18de plaats in de ranking) zou worden.

Alsof niet iedereen zou willen dat zijn kinderen bij een

‘slimme’ leerkracht in de klas zitten, en alsof niet iedereen

een ‘slimme’ verpleger aan zijn ziekbed wil! Slim is in deze

voorbeelden dan wel heel wat breder dan die pure

theoretisch abstracte intelligentie.’

Tip 5 Tip 5: Belang van opleidingsspecifieke competenties

Opleiding/vak specifieke competenties

Miniatuurproef (SJT) Wat: realistische levensechte scenario's

Gebruik : vroeger WO II

jaren 40 – 60

jaren 90

Soorten: medium geschreven - video - multimedia

fidelity (low – high)

Validiteit: face validity

incremental validity

Tip 5 Tip 5: Belang van opleidingsspecifieke competenties

Vlaanderen: niet cognitieve vaardigheden

Leiderschap - Defensie - Verpleegkunde -

Administratieve vaardigheden

Arts/tandarts (video - geschreven)

Kinesisten

Vlaanderen: cognitieve vaardigheden/stilleestesten

Miniatuurproeven/Excursies : Janssen &Vermaelen 1974 – Janssen &Nicolaers

1977 – Janssen &Meyer 1979 – Janssen & Vermeulen 1986 – Janssen &

Minnaert 1988 – Wels & Masui 1996 – Nonnemans & Cortens 1996 – Janssen,

Claes & Wels (FKFO 94.14 - OBPWO 95.09)

Opleiding/vak specifieke competenties

Miniatuurproef (SJT)

Tip 5 Tip 5: Belang van opleidingsspecifieke competenties

Good practices: Onderwijskiezer

Tip 6

Onderwijskiezer – VCLB

Tip 6 : Good practices

Context

Tip 7: Context

Bv: Cambodja

Vele jaren toelatingsbeperkingen

Numerus clausus

Betere studenten kandideren niet voor lerarenopleiding

Veel kandidaten, weinigen toegelaten

Literaire kennis, algemene ontwikkeling, wiskunde

Tot Slot

Aanbeveling 1: Expliciteer doel (doel bepaalt de verdere werkwijze)

Aanbeveling 2: Gebruik conceptueel referentiekader in plaats van losse elementen

Aanbeveling 3: Gebruik ‘meet’instrumenten bij uitspraken

Aanbeveling 4: Voorzichtig met veralgemeningen

Aanbeveling 5: Belang van opleiding/vak specifieke competenties

Aanbeveling 6: Good practices…Onderwijskiezer – bestaande

instrumenten - Verleden

Aanbeveling 7: Verlies de context niet uit het oog

Gevaar: profilering via ondoordachte invoering

van proeven

: onderschatting (tijd en middelen)