Toekomstvisie Willemsoord, Ronde Blesse en De Pol

PAGINA 1 VAN 18

TOEKOMSTVISIE

WILLEMSOORD,

RONDE BLESSE

EN DE POL

PAGINA 2 VAN 18

Colofon Datum Januari 2010 Samenstelling Dorpsbelang Willemsoord, De Pol en Ronde Blesse Henry Bos

Gerrit Hop Erik Kiekebos

Bert Kuiper Karin Kuiper

Randy Leeper Julia Lenstra

Annie Wardenier Henk Wardenier

Cartoons Lex Dirkse (studio ecocomics, Zwolle)

Inlichtingen bij Dorpsbelang Willemsoord

Steenwijkerweg 194

8338 LD Willemsoord [email protected]

Inhoudsopgave

Voorwoord 1

1. Inleiding

1.1 Aanleiding en doel 3

1.2 Leeswijzer 3

2. Willemsoord, De Pol en Ronde Blesse, een bijzondere geschiedenis 4

3. Lagenbenadering 5

3.1 Onvervangbare laag 5

3.2 Wet en regelgevinglaag 5

3.3 Sturende laag 5

3.4 Afstemmingslaag 5

4. Cultuurhistorie 7

4.1 Frederiksoord-Willemsoord 7

5. Analyse van Willemsoord, De Pol en Ronde Blesse 9

5.1 Natuur en landschap 9

5.2 Recreatie en Toerisme 9

5.3 Landbouw 10

5.4 Werken 10

5.5 Wonen en Voorzieningen 11

5.6 Verkeer en vervoer 13

5.7 Knelpunten uit leefbaarheidsonderzoek 14

5.8 Conclusies 14

6. Uitvoeringsparagraaf 15

7. Willemsoord 2020 16

PAGINA 1 VAN 16

Voorwoord

‘Onderweg naar overmorgen’ is de titel die dit dorpsplan voor Willemsoord, De Pol en Ronde Blesse heeft meegekregen. Een handreiking, een kompas op weg naar 2020. Dat lijkt nog zover weg, maar schijn bedriegt. Dorpsbelang Willemsoord, De Pol en Ronde Blesse wil nu al inspelen op toekomstige ontwikkelingen. Wonen, werken, landbouw, toerisme, recreatie, verkeer en veiligheid, het zijn allemaal zaken die vragen om attent te blijven. Samen ervoor zorgen dat Willemsoord geen slaapdorp wordt maar nadenken over mogelijkheden die er zijn. Niet aan de hand van het gemeentebestuur maar in samenspraak komen tot plannen en uitvoering van zaken die ertoe doen. We zullen er samen voor moeten zorgen dat alle leeftijdsgroepen zich in het dorp thuis voelen. Dat het voorzieningenniveau dat er nog is minimaal op peil blijft. Dat we in staat zijn ook de jeugd aan Willemsoord te blijven binden. Dat er voldoende huurwoningen blijven, huisvesting voor senioren, koopwoningen voor starters. Verkeersveiligheid blijft een hot item. Snelheidsbeperkingen waar mogelijk, het aanpassen van wegen waar veel landbouwverkeer gebruik van maakt, aanleg van passeerstroken. Dorpsbelang streeft naar een leefomgeving waarin groen een belangrijke rol speelt. Onder het motto ‘Dorp in het Groen’ de laanachtige structuur van het voormalige koloniedorp behouden en waar mogelijk uitbreiden. Samen op de bres voor een leefbaar dorp en dat geldt zeker ook voor De Pol en Ronde Blesse. Ruim 1000 inwoners die invulling geven aan het sociale leven, bereid zijn om in dat kader de handen uit de mouwen te steken. Die gestalte geven aan meer dan 25 verenigingen, zich niet schamen voor een stukje sociale controle. Onderweg naar overmorgen. Het café, de school en de kerk zijn er nog altijd. Zonder deze drie bindende elementen is een dorp ten dode opgeschreven. Maar dat doemscenario zou ook aan de deur kloppen zonder inwoners die met plezier in Willemsoord wonen en leven, die tijd en energie willen steken in een nog betere locale samenleving. De cartoons, die in deze visie zijn opgenomen, zijn van de hand van Lex Dirkse. In het kader van het KCO-project Dorpen in Zicht zijn deze gemaakt. De toekomstvisie is voor ons richtinggevend en we hopen dat ook het gemeentebestuur voor de beleidsontwikkeling en de uitvoeringsprojecten in de komende jaren hier een basis in vindt voor een gezonde kijk op overmorgen. Bert Kuiper, voorzitter Dorpsbelang Willemsoord, De Pol en Ronde Blesse

LUCHTFOTO WILLEMSOORD (2006)

PAGINA 2 VAN 16

BRON: MAATSCHAPPIJ VAN WELDADIGHEID

PAGINA 3 VAN 16

1. Inleiding

1.1 Aanleiding en doel

In 1820 startte Johannes van den Bosch met de oprichting van Kolonie nr. 3 binnen de Maatschappij van Weldadigheid. De Maatschappij van Weldadigheid was een uniek en innovatief (inter)nationaal sociaal experiment. ‘Paupers’ uit de steden werd een nieuw bestaansperspectief geboden. Nu, bijna 190 jaar later kent Kolonie 3, Willemsoord, De Pol en Ronde Blesse nog steeds een unieke structuur van bebouwing en landschap, waarin de geschiedenis op tal van plaatsen voelbaar en zichtbaar is. In 2004 heeft Dorpsbelang Willemsoord, De Pol en Ronde Blesse een dorpsplan opgesteld met als titel 'Onderweg naar morgen'. Is dit dorpsplan hebben we een korte-termijn-visie opgesteld om een aantal achterstanden weg te werken. Nu vijf jaar later schrijven we opnieuw een visie 'Onderweg naar overmorgen'. In deze visie richten we ons op de toekomst. Een toekomst die deels in het verleden ligt. Maar we richten ons ook op het op een verantwoorde wijze in stand houden en ontwikkelen van het erfgoed. Een nieuwe toekomst waarin Willemsoord, De Pol en Ronde Blesse een duurzaam leefbare omgeving wordt waar iedereen geniet van Weldadig Wonen, Werken en Recreëren. Het doel van de visie is het richting geven aan behoud en ontwikkeling van de kwaliteiten van Willemsoord, De Pol en Ronde Blesse. Dit alles op een manier die past in deze tijd en bovendien zorgt voor een duurzaam leefbaar woon- en leefgebied. Het gebied, waarop deze visie van toepassing is, betreft naast Willemsoord de buurtschappen Ronde Blesse en De Pol. Af en toe kijken we ook even over de Friese grens, want een deel van Willemsoord ligt geografisch ‘achter de Friese Paal’ maar hoort qua dorpsstructuur bij Willemsoord.

DE FRIESE GRENS IS DUIDELIJK ZICHTBAAR BIJ DE FRIESE PAAL, OP

ANDERE PLAATSEN IS HET SOMS MAAR EEN KLEIN GREPPELTJE.

1.2 Leeswijzer

In hoofdstuk 2 wordt de ontstaansgeschiedenis van Willemsoord, De Pol en Ronde Blesse beschreven. In hoofdstuk 3 wordt de lagenbenadering weergegeven. In de benadering wordt een ruimtelijk-functionele analyse gemaakt, gericht op landschap, infrastructuur, beleid- en regelgeving en stedenbouw. Hoofdstuk 4 gaat in op de cultuurhistorische achtergronden. In hoofdstuk 5 wordt het gebied geanalyseerd aan de hand van de thema's: Natuur en Landschap, Recreatie en Toerisme, Landbouw, Werken, Wonen en Voorzieningen en Verkeer en Vervoer. Ook komt de uitkomst van het leefbaarheidsonderzoek aan bod. In hoofdstuk 6 wordt ten slotte een visionair droombeeld geschetst van Willemsoord, De Pol en Ronde Blesse.

GEOGRAFISCHE WEERGAVE VAN WILLEMSOORD, RONDE BLESSE EN DE POL

PAGINA 4 VAN 16

GEMEENTEWONINGEN DE POL ANNO 1970

HERVORMDE KERK EN PASTORIE ANNO 1936

OOIT STOOMZUIVELFABRIEK DELI

VOORMALIG KOLONIEHUISJE

2. Willemsoord, De Pol en Ronde Blesse, een bijzondere geschiedenis

Binnen de imposante rij van 34 kleine kernen die de gemeente Steenwijkerland na de "fusie" met Brederwiede en IJsselham anno 2005 rijk is, neemt Willemsoord een zeer bijzondere plaats in. Immers de geschiedenis van de Maatschappij van Weldadigheid geeft het dorp een opvallend historische status. Een geschiedenis die niet heel ver teruggaat in onze jaartelling maar even boeiend als uniek genoemd mag worden, overgoten met een koninklijk sausje. Willemsoord dateert van 1820. In dat jaar werd in opdracht van de Maatschappij begonnen met de aanleg van wegen en de bouw van de eerste 100 huizen. Met daarnaast de grote gebouwen zoals de woning voor de onderdirecteur, de spinzaal met washok, een woning voor de adjunct-directeur fabriekswezen en de school met onderwijzerswoning. De benodigde grond was daarvoor gekocht van onder meer Het Heideveld Steenwijkerwold. Generaal Johannes van den Bosch was de geestelijk vader van de plannen om in Frederiksoord, Wilhelminaoord en Willemsoord drie vrije koloniën te stichten om kansarme gezinnen uit het Westen van ons land de gelegenheid te bieden een nieuw bestaan op te bouwen. De kolonisten kregen een woning met een hectare grond, er werd voorzien in hun onderhoud, er was geneeskundige hulp, alsmede godsdienst- en schoolonderwijs. Dankzij de contributie van een flink aantal redelijk gefortuneerde Nederlanders konden de leefomstandigheden van de mensen uit lagere volksklassen aanzienlijk verbeterd worden. Het Huis van Oranje was zeer geïnteresseerd in de plannen. De kroonprins van Oranje, de latere Koning Willem

II, gaf Willemsoord zijn naam. Willem betaalde de bouw van de school en onderwijzerswoning uit eigen zak: welgeteld 1.400 gulden voor de reali-satie van beide gebouwen. Het regiem van de Maatschappij was streng. De jeugd ging zes dagen per week naar school. Willemsoord telde een relatief groot aantal op-leidingen naast de lagere school. Zo was er nabij het centrum een naai- en breischool evenals een tekenschool. De jeugd kon ook opgeleid worden in verschillende takken van nijverheid. Er was een zakkenweverij, een touwbaan, een timmerwinkel en een verfwinkel, terwijl de bos- en landbouw-school de jeugd perspectief bood op de admini-stratie van de Maatschappij terecht te komen.

Maar Willemsoord kende ook een eigen landbouwvakschool die op de Ronde Blesse was gelegen: de Gerard Adriaan van Swieten Landbouwschool. De Maatschappij bezat in de directe omgeving drie "goed gedreven" boerderijen (Hoeve Utrecht, Hoeve Amsterdam en Hoeve Generaal van den Bosch) waardoor er voldoende grond beschikbaar was voor het aanleggen van proefvelden voor de studenten. Verder waren een veearts, stoomzuivelfabriek en een ontromingsfabriek binnen handbereik. De landbouwschool werd in 1890 gesticht en 1910 gesloopt, waarna de school tot woonhuis werd omgebouwd. Het eerste kerkgebouw dat in de drie vrije koloniën werd gesticht was bestemd voor de joodse kolonis-ten. Die gezinnen werden in het noordoostelijke deel van de kolonie Willemsoord (op De Pol) gehuisvest en dat gebied kreeg in de volksmond de naam Jodenhoek. Er werd later (1837) ook een Israëlitisch schooltje gebouwd samen met een kleine synagoge. In 1860 woonden er 24 joodse gezinnen in de kolonie Willemsoord. De Nederlands Hervormde kerk aan de Steenwijkerweg in Willemsoord werd in januari 1855 ingewijd.

Wat maakte Willemsoord nu zo bijzonder, zo ver- schillend van de omgeving? Cecilia Kloosterhuis, noemt in haar boek “De bevolking van de Vrije Koloniën van de Maatschappij van Weldadigheid” onder meer de gangbare spreektaal die dicht bij het Algemeen Beschaafd Nederlands lag en "geïmporteerd" was door de stedelingen uit het Westen. “Maar ook de omgangsvormen in het dorp speelden een rol in het anders-zijn. Kinderen wer-den van jongs af aan orde en regels gewend en strenger opgevoed dan elders”, aldus de vrouw naar wie in Willemsoord een straat werd ver-noemd. Over de vormgeving van het dorp is ze wat negatief: "Het strakke van de aanleg, de ont-zettende regelmaat in de verkaveling, de eentonigheid van de vrijwel gelijke koloniehuisjes op precies honderd meter afstand van elkaar langs de kaarsrechte wegen. Alles monotoon, zelfs de houtwallen. Geen verrassing, geen kronkelweggetjes". Was Willemsoord dan geen echt dorp? Juist wel, maar anders. De gebouwen en voorzieningen waren opvallend. Er was een kerk, school, postkantoor, een café, zelfs een spoorwegstationnetje. Er waren een paar winkels, een bakkerij, smederij, een klein zuivelfabriekje, de molen, een mandenmakerij, zelfs een eigen dokter en vroedvrouw, eigen koloniegeld was in omloop.

Maar ook een verenigingsgebouw gewijd aan onderwijs en ontspanning dat in de volksmond Ons Gebouw werd genoemd. De herinneringen aan het bijzondere van het kolo-niedorp Willemsoord vervaagden echter steeds meer. Vanaf rond 1920 werden de bezittingen van de Maatschappij verkocht. Welgeteld 185 jaar na de komst van de allereerste bewoners is er nog een archief, zijn er een handvol (straat)namen, oude foto's, tekeningen en een DVD die historie levend houden. Op kerkhof "Vredehof" spreken de namen op de grafstenen de taal van het verleden. Na de tweede wereldoorlog, zo eind vijftiger, begin zestiger jaren, kreeg Willemsoord een ander ge-zicht. Tussen Paasloregel en de beek De Reune

werd een nieuw woonwijkje gebouwd, later gevolgd door de nieuwe woningen in het zuidwesten van het dorp. Eind tachtiger jaren werd de A32 aangelegd. De basisschool moest uitbreiden omdat zij te klein werd om de aanwas van leerlingen te kunnen verwerken. Multifunctioneel centrum ’t Koloniehuus’ kwam mede dankzij veel vrijwilligerswerk tot stand. Aan de andere kant verdwenen winkels echter als sneeuw voor de zon en werd de roep om leefbaarheid steeds sterker. Met als motto “Willemsoord wil geen slaapdorp worden” probeert Dorpsbelang richting te geven aan plannen en wensen verpakt in een doelgerichte toekomstvisie.

HOEVE UTRECHT EN HOEVE GENERAAL VAN DEN BOSCH

GENERAAL VAN DEN BOSCH

PAGINA 5 VAN 16

3. Lagenbenadering

In het gemeentelijke Visiedocument 'Op weg naar een Steenrijkerland' is als basis voor de toekomstvisie een analyse met een lagenbenadering toegepast. In de later opgestelde 'Uitwerking Strategische Toekomstvisie' is deze nader toegelicht. De lagenbenadering is een instrument om stap voor stap te analyseren welke ruimtelijk-sociale kenmerken beïnvloed kunnen, mogen en willen worden. Uit de lagenbenadering is een uitsnede gemaakt voor het plangebied Willemsoord, De Pol en Ronde Blesse. Op de beschrijving en onderkenning van het belang van elke laag kan telkens teruggegrepen worden bij het uitwerken van de visie.

3.1 Onvervangbare laag

De onvervangbare laag vormt de natuurlijke basis voor alle ruimtelijke ontwikkelingen. Deze laag is ‘onvervangbaar’ omdat ze waarden bevat die gevormd zijn vanuit de ontstaansgeschiedenis van het landschap en landschapsgebruik. Aan die typering kan geen concessie worden gedaan. Ontwikkelingen moeten passen bij en respect hebben voor de geomorfologie en cultuurhistorie van het gebied. Het plangebied ligt op het hoog gelegen Drents plateau dat doorloopt tot Steenwijkerwold. Het besloten landschap is gelegen op de stuwwallen uit de ijstijd. Daartussen loopt het beekdallandschap van de Linde en Steenwijker Aa. De stuwwal gaat scherp over in de lage gebieden bij de Weerribben en de Wieden die bestaan uit veenvlakten (wel en niet ontgonnen en met en zonder petgaten) die doorlopen tot in Fryslân.

3.2 Wet en regelgevinglaag

Wet- en regelgeving geven richting aan het gebruik van gebieden. Deze laag is te typeren als richting-gevend aan de ene kant en daarmee op afstemming gericht. Aan de andere kant is ze restrictief te noemen en heeft daarmee soms vergelijkbaar met de onvervangbare laag een kaderstellend karakter. Willemsoord behoort tot het Belvédèregebied Frederiksoord-Willemsoord. Dit is richtinggevend voor bestaand en toekomstig gebruik en ontwikkelingen. De cultuurhistorische waarde betreft de afleesbaar-heid van de ontstaansgeschiedenis. (zie ook hoofdstuk 4 Cultuurhistorie) Steenwijkerland bezit een uniek systeem van natuurgebieden, met veel diversiteit en unieke waarden. Op de kaart is te zien dat het oostelijk deel van het plangebied is aangewezen als vogelrichtlijn- en of Habitatrichtlijngebieden (Heerlijkheid de Eese). Dit houdt in dat de belangen van flora en fauna goed beschermd worden. De bescherming reikt echter nog verder dan de begrenzing op de kaart omdat er rekening gehouden moet worden met externe werking, dat wil zeggen ontwikkelingen die in de nabije omgeving van dit gebied plaatsvinden mogen geen effect hebben op het gebied. Ook zijn ten westen van het plangebied twee archeologisch waardevolle locaties aangewezen. Een daarvan is de prehistorische grafheuvel bij de Pol.

3.3 Sturende laag

Een stap verder in de lagenbenadering is de laag van de fysieke verbindingen en lijnen die sturing kunnen geven aan ruimtelijke ontwikkelingen. Wegen, spoor en water zijn historisch gezien vaak sturend geweest voor ruimtelijke ontwikkelingen. Ook in de toekomst kunnen de ontsluitingsmogelijk-heden en de nabijheid van infrastructuur meewegen in de keuze voor ontwikkelingen. De grootste verkeersassen zijn de A32 en het spoor (Leeuwarden - Zwolle), gelegen langs Steenwijk. De interne ontsluiting via hoofdwegen is ruimtelijk gezien evenwichtig verdeeld en goed verbonden met Steenwijk en Wolvega. Het stratenpatroon in het plangebied kenmerkt zich door rechte lijnen. Deze laag is niet altijd te kenmerken als dwingend sturend, want voor een deel zal infrastructuur ook volgend moeten zijn aan ruimtelijke ontwikkelingen wanneer andere overwegingen doorslaggevend zijn voor de locatie.

3.4 Afstemmingslaag

De afstemmingslaag kenmerkt zich door relatief snelle veranderingen in wonen, werken, recreëren, natuur, landbouw en voorzieningen. Daarnaast is er, ruimtelijk gezien, voor de genoemde functies verschil in de werkingsfeer De toeristische functies hebben een groter verzorgingsgebied dan de lokale bedrijventerreinen. Daarom moet de afstemmingslaag ook inzicht geven in kwantiteit en kwaliteit van de (toekomstige) functies. In hoofdstuk 5 wordt nader ingegaan op deze functies. Het overzicht van ruimtegebruik (huidig en toekomstig) en de kwaliteit daarvan, dienen als input voor de toekomstvisie en nadrukkelijk niet als kaderstellend.

PAGINA 6 VAN 16

WILLEMSOORD, RONDE BLESSE EN DE POL OMSTREEKS 1850



PAGINA 7 VAN 16

4. Cultuurhistorie

De ontstaansgeschiedenis laat overal haar eigen, karakteristieke sporen achter. In een wereld waar op elke straathoek dezelfde winkels te vinden zijn, hechten mensen meer en meer waarde aan de cultuur-historische eigenheden in hun leefomgeving. De ontstaansgeschiedenis van het plangebied is ook duidelijk 'af te lezen'. Op de kaarten hiernaast is de ontwikkeling van Willemsoord duidelijk zichtbaar. De bijzondere cultuurhistorische ontwikkeling geeft Willemsoord en omgeving de kenmerkende structuur en uitstraling. Deze bijzondere ontstaansgeschiedenis is ook in Rijksbeleid vastgelegd, namelijk in de Nota Belvedère. Belvedère is beleid van de ministeries OCW, VROM, LNV en V&W lopend van 1999 t/m eind 2009 dat beoogt om de cultuurhistorie meer richtinggevend te laten zijn in de ruimtelijke inrichting van Nederland.

4.1 Frederiksoord-Willemsoord

Nota Belvedère benoemt dat vormgeving met respect voor de cultuurhistorie de kwaliteit vergroot van de inrichting van de omgeving. Cultuurhistorische kwaliteiten kunnen een uniek karakter geven aan ruimtelijke ontwikkelingen en zo een tegenwicht bieden aan de toenemende eenvormigheid van onze leefomgeving. Ze dragen bij aan de identiteit die mensen ontlenen aan een gebied of plek. De Nota Belvedère heeft Frederiksoord-Willemsoord als cultuurhistorisch waardevol gebied benoemd. De volgende omschrijving is opgenomen in deze Nota.

Karakteristiek De gebieden van Frederiksoord-Willemsoord zijn net als het gebied Veenhuizen ontginningskolonies van de Maatschappij van Weldadigheid uit het begin van de 19e eeuw. De kolonies zijn gelegen op voormalige venen en heideterreinen en ken-merken zich door hun systematische aanleg met een van te voren geplande landschappelijke inrich-ting. De kolonies bestaan steeds uit een nederzetting met bijbehorende landbouwgebieden en eventueel bosaanplanten. De nederzettingen Frederiksoord en Wilhelminaoord en Willemsoord zijn gelegen op de droogste plaatsen in een van oorsprong tamelijk natte omgeving. Door systematische ontginning van de gronden rond de nederzettingen is een kleinschalig bosrijk kolonielandschap gesticht, dat in een fraai contrast staat met het aan de zuidoostelijke rand gelegen meer open beekdal van de Vledder Aa. Door schaalvergroting onder andere door de Maatschappij zelf is de percelering in het gebied sterk veranderd. De hoofdlijnen zijn echter zichtbaar gebleven in het wegenstelsel dat door zijn regelmaat de systema-tische opzet verraadt en ook de kleinschalige afwisseling is nog deels aanwezig. Naast de meer geome-trisch opgezette wegen kent het gebied ook enkele oudere, meer bochtige wegen die van noordoost naar zuidwest evenwijdig aan het beekdal over de hogere delen van het gebied lopen. De koloniedorpen zijn zeer karakteristiek. De strakke opzet in linten van gelijkvormige woningen verraadt de achtergrond van rechtlijnigheid en discipline. Het verschil tussen de grote directeurswoning en opzichterswoningen en de kleine arbeiderswoningen, laat nog goed de hiërarchische verhoudingen uit die tijd zien. Omdat de dorpen in een keer zijn ontworpen en gebouwd, met een en dezelfde achtergrondfilosofie zijn ze architectuurhistorisch van grote waarde.

Fysieke dragers Het planmatig gevormde heide- en veenontginningslandschap met strak geregisseerde structuur van straten, wegen (lanen) en kavels, enkele oudere bochtige wegen in contrast met het latere geometrische patroon, veel waardevolle (en beschermde) bebouwing in de ontginningsdorpen waaronder de oorspron-kelijke bebouwing van directeurswoning, opzichters- en arbeiderswoningen, gemeenschappelijke boer-derijen, fabriekjes en mandenmakerijen, kleinschalige afwisseling tussen bossen, bosjes, velden en akkers, het contrast en de overgang naar het meer open en lager gelegen open beekdal, het landgoed de Eese en de hogere zandgronden.

Dorpsbelang Willemsoord, De Pol en Ronde Blesse heeft bewoners gevraagd om kenmerkende en waardevolle locaties te fotograferen, die behouden zouden moeten blijven. Hierbij ging het niet alleen om bebouwing, maar ook om landschap- en natuurelementen. In bijlage 1 zijn deze waarden nader beschreven en op kaart gevisualiseerd door middel van een fotocollage.

Speerpunten voor plangebied Vanuit Belvedère zijn speerpunten benoemd voor Willemsoord:

• explicieter beschermen van de cultuurhistorische waarden en benoemde kwaliteiten in de bestemmingsplannen;

• goed in de historische structuur inpassen van nieuwe bebouwing en oneigenlijke bebouwing buiten deze structuur tegengaan;

• ontwikkeling cultuurhistorische identiteit.

PAGINA 8 VAN 16

LANEN

GROEN ELEMENTEN

WATER ELEMENTEN

PAGINA 9 VAN 16

5. Analyse van Willemsoord, De Pol en Ronde Blesse

Het college van B&W van de gemeente Steenwijkerland heeft gekozen voor het behoud en de verdere ontwikkeling van de sterke punten in de gemeente via de missie: “sterke stad en krachtig platteland”. Willemsoord, De Pol en Ronde Blesse maken deel uit van dat prachtige platteland dat wij graag krachtig willen laten zijn. Om onze woonomgeving prachtig en krachtig te laten zijn hebben we een analyse gemaakt aan de hand van de belangrijkste ontwikkelingsthema's.

5.1 Natuur en landschap

Huidige situatie De natuur en het landschap laten zich kort gezegd omschrijven als 'waardevol en groen'. De natuurwaarde worden sterk bepaald door de landschappelijke opbouw en een aantal 'natuurlijke' elementen. De systematische ontginning van de heideterreinen hebben geleid tot een rechte-lanen-structuur die in het gehele gebied nog (of weer) herkenbaar aanwezig is. Het 'kruis' van Willemsoord bepaalt de grote structuur. Daartussen een transparant landschap. De Ronde Blesse en De Pol geven op kleinere schaal een minder rechtlijnige structuur Deze structuur / lanen zijn beeldbepalend voor het hele gebied en zijn het raamwerk waarbinnen verschillende activiteiten / ontwikkelingen plaatsvinden. Het gebied wordt omgeven door afwijkende landschapstypen zoals landgoed De Eese, kleinschalige heideontginning in de richting van de Basse en richting Fryslân de grootschaliger ontginningen (o.a. Friese veld) met direct ten noorden daarvan het beekdal van de Linde. Deze variatie in landschappen maakt het gebied aantrekkelijk voor vele planten en diersoorten die met name op overgangen leven (dicht – open, nat – droog). Als 'storende' elementen in het rechte landschap zijn een aantal waardevolle vennen (pingoruïnes) in het gebied aanwezig. Deze plassen vormen nu een waardevolle afwisseling en waren ten tijde van de ontginning waarschijnlijk niet te nemen natuurlijke obstakels. Naast deze waterelementen zijn er nog een aantal wat grotere, groene elementen. De meest recente vormt de aanplant langs de snelweg in combinatie met het groen langs de spoorbaan.

Analyse Het plangebied wordt als waardevol beoordeeld in verschillende enquêtes. Dit betreft vooral waardevol in de zin van belevingswaarde – wonen in een groene omgeving met ruimte 'om de deur’. Hieruit kan geconcludeerd worden dat het landschap nog als redelijk gaaf wordt beschouwd en gewaardeerd. Bij landschappe-lijke waarden moet echter gewaakt worden voor een glijdende schaal. Een langzame aftakeling wordt vaak niet direct herkend en er wordt daardoor vaak (te) laat ingegrepen bij verlies van waarden. De waarde voor natuur is minder duidelijk, behalve diverse waarnemingen van 'algemene' soorten is er geen totaalbeeld van voorkomen van soorten/soortgroepen en de eventuele rol van het plangebied als verbindingszone tussen de verschillende omringende (natuur)gebieden. De analyse beschouwend kan worden gezegd: 'We moeten waken voor geleidelijke achteruitgang'.

Visie Het transparante groene landschap dient behouden te blijven. Hiervoor is het noodzakelijk de hoeveel-heid groen, het raamwerk, te handhaven. Vanuit natuur en landschap is het niet altijd noodzakelijk om dat op de huidige locatie te doen. Cultuurhistorie kan een reden zijn om niet voor verplaatsen te zijn. Om een beter beeld te krijgen van de natuurwaarden (locaal en als verbindingszone) zal een inventa-risatie uitgevoerd kunnen worden. Dit kan tevens de basis zijn voor het verder uitwerken van herstel of versterking. Onze visie is behoud en versterking. De waardevolle laanstructuren moeten opgenomen worden in het bomenstructuurplan van de gemeente Steenwijkerland dat in 2010 wordt opgesteld. Op de kaart op pagina 8 zijn kansen en knelpunten benoemd. We zijn ons er van bewust dat financiële middelen een beperkende factor zijn. Naast beleving en natuur hebben veel beplantingen / natuurterreintjes geen bedrijfsmatige waarde (zeer beperkte of geen productie). Door diverse subsidieregelingen stuurt de overheid in het behoud en herstel door particulieren (PSN / PSAN / groendiensten) Een belangrijk deel van het groen, onder andere het 'kruis' van Willemsoord is in eigendom en beheer van de gemeente. De gemeente zal hierin uiteraard haar verantwoording nemen.

5.2 Recreatie en Toerisme

Huidige situatie Voor zowel de inwoner van Willemsoord als de toerist die Willemsoord aandoet zijn er verschillende mogelijkheden om actief bezig te zijn. De fietsen wandelroute (informatiefolder en routebordjes) geeft een prima beeld van de historie van Willemsoord onder de vlag van de Maatschappij van Weldadigheid (1820-1930). Onderweg zijn er verschillende kleinschalige bezienswaardigheden met name in en rond De Pol. De moeite van een bezoek

waard zijn onder andere Fantasietuin De Kronkel, kaarsenrecycling Het Tweede Lichtje, de houtzagerij van Evert Otten, weefatelier ’t Web, atelier Steengoed en de beeldentuin van Ton Rietveld. Een speciale atelierroute maakt een bezoek aan Willemsoord nog interessanter. De twee fietstochten die Dorpsbelang jaarlijks organiseert zijn voor een deel toegespitst op recreanten en toeristen die in het seizoen in de regio en vooral in Willemsoord verblijven. In Willemsoord en De Pol zijn drie campings en een minicamping gevestigd evenals een voormalige boerderij voor groepsaccommodatie en een kinderboerderij met speeltuintje. Op één adres is verblijf op basis van bed en breakfast mogelijk.

Analyse

Acties Natuur en landschap: • vastleggen natuurwaarden (bomenstructuurplan) en analyse resultaten; • verkenning subsidiemogelijkheden en advisering aan particulieren (via dorpskrant, vergadering of speciale voorlichtingsavond);

• versterken laanstructuur; • overleg / afstemmen met gemeente op het gebied van groenbeheer gemeentelijk eigendom.

CAMPING EESERHEIDEVELD OP DE POL

LAANSTRUCTUUR PAASLOREGEL

PAGINA 10 VAN 16

"Recreatie en toerisme" wordt tegenwoordig aangeduid als een beleveniseconomie die als bedrijfstak steeds verder groeit. Mensen gaan steeds vaker op vakantie en daarbij neemt vooral het aantal korte vakanties toe. Hierdoor ontstaat seizoensverbreding en -verlenging. Recreatie is één van de dragers van landelijk gebied, zeker in combinatie met herstel van natuurwaarden en informatievoorziening. Recreatie kan geleid worden door een goede integratie met landschap en natuur en er kan zelfs een afname van de druk op de 'echte' natuur plaatsvinden. Daarnaast neemt het aandeel van senioren als doelgroep in de recreatiesector toe, mede door de toenemende vergrijzing, maar ook vanwege het feit dat veel senioren van tegenwoordig steeds meer geld en tijd hebben en bovendien nog volop fit en vitaal zijn.

Visie Wat in de visie van Dorpsbelang ontbreekt, is de mogelijkheid tot ‘Kamperen bij de boer’. Een relatief grote groep toeristen en recreanten is daarop gefocust. Uitbreiding van de mogelijkheid voor bed en breakfast is eveneens gewenst. Momenteel is er geen beleidsruimte voor uitbreiding van mogelijkheden van kamperen bij de boer. De raad heeft het aantal mini-campings gelimiteerd op 50. Dat aantal is bereikt. Verdere schaalvergroting van de drie campings is niet noodzakelijk en niet wenselijk vanwege het grote aanbod dat nu al aanwezig is. Wat ontbreekt is jaar-rond-verblijfsrecreatie. Willemsoord ligt centraal gelegen om als uitvalsbasis te dienen voor een bezoek aan de nationale parken Wieden & Weerribben en het Drents Friese Wold. Een netwerk van fietspaden biedt de toeristische en recreatieve gast tal van mogelijkheden voor een uitstapje. Grafheuvels in De Eese, de Belvedère-uitkijktoren in Tuk, De Koloniehof in Frederiksoord en vanzelfsprekend Giethoorn liggen binnen ‘handbereik’

5.4 Landbouw

Huidige situatie Willemsoord en het aangrenzende De Pol en Ronde Blesse tellen nog tien bedrijven van veehouders, één kippenhouder in de veredelingssector, een kalvermester en een modern paarden-entrainement dat eveneens onder de landbouwsector valt. De omvang van de agrarische bedrijven ligt tussen 50 en 170 koeien, een enkeling met wat schapen als aanvulling. Het gaat meestal om familiebedrijven, in de praktijk juist de kracht van overleven. Met jonge ondernemers, vaak met vader en zoon in een maatschap. Strenge regelgeving van de overheid wat betreft uitbreidingsmogelijkheden en de mestwetgeving, gekoppeld aan een relatief lage melkprijs, maken het moeilijk om het hoofd boven water te houden. De boeren in Willemsoord hebben daarom zwaar moeten investeren in gebouwen, machinerieën en land. Om rendabel te kunnen werken is in dat kader ruwweg 80 hectare land per bedrijf nodig. Dit betekent dat de agrariërs veel vaker van het erf af moeten omdat hun land verspreid ligt over een groot gebied. Het zware materieel van de veehouders zal dus regelmatig op de wegen te zien zijn, wat vooral op de smalle landwegen voor problemen met het overige verkeer zorgt. Een spanningveld dat aandacht vraagt. Analyse

In de landbouw is al een aantal jaren sprake van een verder gaande schaalvergroting en specialisatie. Ook vindt in de landbouw een verdere verbreding plaats naar functies als landschapsbehoud, natuurbeheer, recreatie (boerencampings), zorg (zorgboerderijen) en educatie. De boer is een belangrijke drager van het landschap. Daarnaast wint de verkoop van streekproducten aan populariteit. Streekproducten kunnen een bijdrage leveren aan de identiteit van de regio en kunnen worden gebruikt voor regiomarketing. Uitbreidingsmogelijkheden zijn er hier en daar nog wel. Geen van de bedrijven zit op slot maar de marges zijn klein. Voor een tweedelijn-inkomen als ‘kamperen-bij-de-boer’, de verkoop van kaasproducten of vlees uit eigen slachterij moet de belangstelling aangewakkerd worden. Dorpsbelang zou het toejuichen als een boerenbedrijf inhaakt op de populariteit van verkoop van streekeigen producten al of niet op biologische basis. Ook in het kader van de toeristische mogelijkheden. De plaatsing van windmolens past niet in het landschap.

Visie Het is belangrijk dat de bestaande agrarische sector zich bedrijfseconomisch kan ontwikkelen. De agrarische sector is de belangrijkste drager van ons landschap. Hinder door agrarisch verkeer, bedrijfseigen en toeleveranciers verminderen door waar mogelijk knelpunten weg te nemen.

5.5 Werken

Huidige situatie De 50 bedrijven in Willemsoord bieden 137 arbeidsplaatsen. De werkgelegenheid in het plangebied is kleinschalig en is vooral te vinden in:

• recreatie, toerisme en horeca; • agrarische sector; • midden- en kleinbedrijf; • detailhandel.

Het aantal inwoners dat werkzaam is bij een lokaal bedrijf is minimaal en vaak is er sprake van een zelfstandige alleen of een gezinsbedrijf. De bedrijven bedienen niet alleen de lokale omgeving, maar hebben ook regionale uitstraling. De bedrijven in de sector recreatie en toerisme hebben landelijke aantrekkingskracht. De recreatiebedrijven zijn voornamelijk op De Pol gelegen. Analyse De verwachting is dat de bedrijvigheid evenals de locale werkgelegenheid de komende jaren niet veel gaat veranderen. Bekend is dat de 'Ladderspecialist Kors' een nieuw bedrijfspand krijgt in Steenwijk. Onduidelijk is nog wat met de huidige locatie gaat gebeuren. De tendens is dat er meer mensen vanuit huis gaan werken. Enerzijds zal dit 'telewerken' zijn en anderzijds zullen dat zelfstandigen zijn die kleinschalige bedrijvigheid vanuit huis of bijgebouw uitvoeren. Ook ambachtelijke bedrijvigheid is een vorm die goed past in het plangebied. Bedrijven met een zichtlocaties of bedrijven die een milieuruimte nodig hebben, met uitzondering van agrarische bedrijven, zullen niet of nauwelijks hun locatie in het plangebied zoeken. Visie

Acties Landbouw: • wegen waar veel landbouwverkeer over gaat aan de beide zijkanten voorzien van grastegels; • aanleg van uitwijkstroken langs de Paasloregel, Kon.Wilhelminalaan, Willem Alexanderlaan, Lohnislaan en Kerkhoflaan;

• ruimte voor nevenactiviteiten als ‘kamperen-bij-de-boer’, vestiging van een kaasboerderij, verkoop streekeigen producten.

Acties Recreatie en toerisme: • dorpsbelang ziet graag zogenaamde ‘jaar-rond-verblijfsrecreatie’ in eigen dorp; • bestaande recreatiemogelijkheden verbreden, passend in de schaal van het landschappelijke karakter van Willemsoord;

• behoud van bestaande mogelijkheden; • mogelijkheden voor uitbreiding van (agrarische) nevenactiviteiten: kaasboerderij, verkoop streekeigen producten, sauna op kleinschalige basis, kamperen bij de boer, bed en breakfast;

• aansluiting zoeken op de toeristische agenda zoals vastgesteld door de Gemeenteraad.

DEMONSTRATIE BIJ APPARATENBOUW EN CONSTRUCTIE-BEDRIJF DEDDEN BV

CARROUSELMELKSTAL VAN EEN LOKALE MELKVEEHOUDER

PAGINA 11 VAN 16

Onze visie sluit aan bij de analyse. In het plangebied moet ruimte zijn voor kleinschalige, aan huis gebonden bedrijvigheid. De huidige bedrijven moeten ruimte hebben om hun activiteiten te ontplooien. Daarnaast zou er gedoseerd ruimte kunnen zijn voor bedrijven in de toeristisch-recreatieve sector op het gebied van verblijfrecreatie (met uitzondering van grootschalige campings) en wellness. Het plangebied leent zich ook prima voor kleinschalige ambachtelijke bedrijven.

5.6 Wonen en Voorzieningen

Huidige situatie Willemsoord is in 1820 gesticht door de Maatschappij van Weldadigheid. In dat jaar is begonnen met de bouw van de eerste 100 woningen. De vormgeving van ons dorp was strak en eentonig van vrijwel gelijke koloniehuisjes op precies honderd meter afstand van elkaar, langs kaarsrechte wegen. Begin zestiger jaren kreeg Willemsoord een ander aanzicht. Er werd een nieuwbouwwijk gebouwd, later gevolgd door nieuwe woningen in het zuidwesten van het dorp, de zogenaamde puistbebouwing. Voorlopig is dit het laatste stukje bouwgrond waar sociale huurwoningen, twee onder één kap woningen en vrijstaande woningen gebouwd gaan worden. In het gebied wonen 1.012 mensen, waarvan ongeveer 560 in de kern van Willemsoord en 147 in De Pol. De helft van de bevolking is in de gemeente geboren. Onder de huishoudens bevinden zich minder alleenstaanden en iets meer paren met of zonder kinderen dan gemiddeld in de gemeente. In Willemsoord staan 405 woningen met een gemiddelde woonbezetting van 2,49 personen per woning. Een relatief groot deel van de woningen werd voor 1946 gebouwd. Er staan vooral veel vrijstaande woningen, maar er komen ook halfvrijstaande woningen, rijenwoningen en overige woningen voor. Afgelopen jaren zijn er meer senioren in het dorp komen wonen, de groep jonge starters is echter sterk afgenomen. Maar toch valt op dat een grote groep bewoners van Willemsoord al langdurig in Willemsoord, De Pol en Ronde Blesse woonachtig is. De bewoners van Willemsoord zijn erg ontevreden over het voorzieningenniveau in hun dorp, hierbij moet gedacht worden aan straatverlichting, parkeergelegenheid, openbaar groen en speelvoorzieningen; gemiddeld geeft men hiervoor een 5,0. Op donderdag is er een ‘kleine markt’ bestaande uit een visboer en een kaasboer. Ook de nog bestaande winkels zijn waardevol voor de dorpsgemeenschap. Zij zorgen voor levendigheid en een plaats van ontmoeting. Er wordt wel eens gezegd “als een dorp geen school, café en kerk meer heeft, dan is het geen leefbaar dorp meer”. Gelukkig hebben we in onze dorpsgemeenschap al deze elementen nog (letterlijk) in ons midden. De school floreert als nooit tevoren. Het café annex zaal ontplooit allerlei activiteiten om mensen elkaar te laten ontmoeten en de kerk is voor velen een plaats van bezinning. Analyse

Van oorsprong wordt er gewoond op de hoge delen. Dit zijn inmiddels de waardevolle gebieden als het gaat om landschap en natuur. Zonder duidelijke koers zal een ongebreidelde combinatie van wonen, recreatie en landschap negatief uitpakken. De vraag naar nieuwe woningen neemt nog steeds toe, veroorzaakt door een aantal factoren. Een ervan is de gezinsverdunning en er is meer vraag naar woningen voor één- en tweepersoonshuishoudens. Anderzijds zal de vraag van de woonconsument ook veranderen, men heeft een sterke hang naar nostalgie, nieuwe woningen met een ouderwetse stijl en toenemende aandacht voor een rustige, sociale en veilige woonomgeving. Bij gebrek aan goedkope woningen, de zogenaamde levensloopwoningen, is er geen doorgroei mogelijk in ons eigen dorp. De groep jonge starters zal hierdoor nog meer uit het dorp wegtrekken. Woningbouw is voor Willemsoord van belang om de kwaliteit en kwantiteit van de beperkte voor-zieningen te waarborgen. Aangezien de uitbreidingsmogelijkheden vrijwel nihil zijn, moeten we er nu voor kiezen om optimaal gebruik te gaan maken van inbreidingslocaties en verdichting van het lint, zonder dat de kenmerkende structuur wordt aangetast. In de toekomst zullen we gebruik moeten maken van mogelijkheden binnen herstructurering van huurwoningen. Op de kaart op pagina 12 is een indicatie van deze locaties weergegeven. Visie Bij alle toekomstige ontwikkelingen gaat de aandacht eerst uit naar zowel huidige als nieuwe bewoners. Willemsoord en omgeving kent een goede opbouw van leeftijdsgroepen en om de gemêleerdheid te behouden is er een diversiteit aan woningvoorraad nodig. Er moeten kansen worden gecreëerd voor toekomstige starters. Een keus in het kader van herstructurering zou kunnen zijn, om de oude woningbouw te vervangen door nieuwere woningen. De sloop van oude woningen zou betekenen dat er een kwalitatieve verbetering van het woningbestand in ons dorp zal ontstaan.

Acties Werken: • behoud van bestaande bedrijven; • stimuleren kleinschalige bedrijvigheid passend in de schaal van het dorp.

DONDERDAG = MARKTDAG BASISSCHOOL GENERAAL VAN DEN BOSCH

PAGINA 12 VAN 16

LEGENDA

VERDICHTEN VAN HET LINT

HERSTRUCTURERINGSLOCATIE

PAGINA 13 VAN 16

Door over te gaan tot bouw in de linten kunnen er meer woningen worden gecreëerd, men moet echter er voor waken de grensruimte, zoals die vroeger werd aangehouden tussen woningen (afhankelijk van een diepe of juist brede kavel) niet te overschrijden. We moeten ervan op aan kunnen dat er uitbreiding van bestaande woningen mogelijk is, zodat men de zorg van ouders op zich kan nemen. Daarnaast moeten er voldoende faciliteiten voor jonge kinderen aanwezig zijn, zodat deze groep zich snel thuis zal voelen in het dorp. Hierbij kan gedacht worden aan nieuwe speelvelden. Ook aan de jonge ondernemer wordt gedacht, door woningbouw annex werk aan huis mogelijk te maken op zichtbare locaties in de lintbebouwing, passend binnen de historische cultuurbebouwing.

5.7 Verkeer en vervoer

De wegen in en rond Willemsoord, de Pol en Ronde Blesse kunnen verdeeld worden in zes categorieën. Per categorie wordt ingegaan op de huidige situatie, de analyse en de visie. Spoorwegen Door het gebied loopt in zuid – noord richting de spoorlijn Meppel – Leeuwarden. Het station Willemsoord is lang geleden opgeheven. Door aangescherpte wetgeving zijn overgangen opgeheven (zie ook bij de Rijksweg) Allen de overgang in de Kon. Wilhelminalaan resteert als verbinding tussen Willemsoord en De Pol/Ronde Blesse. Analyse: De lijn wordt niet of nauwelijks als hinderlijk ervaren. Maar wordt de overgang vaak als hinderlijk / gevaarlijk beleefd. Rijksweg De Rijksweg A32 (Meppel – Leeuwarden) loopt evenwijdig aan het spoor door het plangebied. Er zijn geen open afritten in het plangebied . Wolvega en Steenwijk Noord vormen de dichtstbijzijnde open afritten. Door de aanleg van de weg zijn een aantal verbindingen (oost - west) afgesneden. In combinatie met het spoor vormt de rijksweg een dominante lijn / barrière door het plangebied. Analyse: De rijksweg ontlast de lokale wegen maar beperkt de mogelijkheid van lokale ommetjes, daarnaast wordt vooral de belasting van het milieu (m.n. geluid) als zeer hinderlijk ervaren. Door de redelijk forse beplantingstroken is de ‘visuele’ overlast beperkt.

Steenwijkerweg Deze erftoegangsweg vormt een van de assen van het dorp en is nog steeds een belangrijke Noord – zuid verbinding (lokaal / regionaal) De toegestane snelheid is een aantal jaren geleden aangepast van 80/50 naar 60/30. In het dorp heeft een reconstructie plaatsgevonden, daarbuiten zeer beperkt. Buiten de bebouwde kom heeft de weg aan beide zijden een fietspad.

Analyse: De weg wordt door velen als onveilig beleefd. Te hoge snelheden zijn de belangrijkste oorzaak van dit onveiligheidsgevoel. De herinrichting binnen de bebouwde kom geeft een meer 'dorpse' aanblik maar behoeft verbetering. Door oneigenlijk gebruik door beheervoertuigen en auto's van bezorgers en leveranciers op de fiets-paden ontstaan vaak gevaarlijke situaties. De fietspadconstructie is niet berekend op 'zwaarder' verkeer.

Wegen binnen de bebouwde kom Dit betreft 30 km wegen in de dorpen Willemsoord en De Pol. Analyse: Parkeren en snelheid zijn hier aandachtspunten.

Wegen buiten de bebouwde kom: Dit betreft de 60 km wegen die over het algemeen smal en recht zijn (ontstaansgeschiedenis) Dit betekent veelal dat de wegen niet zijn gemaakt voor de huidige verkeersbelasting (aslast, aantal , breedte, zie ook hoofdstuk landbouw) De lange rechte wegen met veelal een laanbeplanting van eik zijn karakteristiek voor het gebied Analyse: De lange rechte wegen zijn aanleiding harder te rijden, daarentegen wordt de snelheid weer beperkt door de bomen en de beperkte breedte. Over het algemeen wordt er nog te hard gereden. Dit veroorzaakt onveilige situaties aangezien ook fietsers (en wandelaars) van deze wegen gebruik maken. Door zwaarder, breder en meer verkeer zijn de wegen en vooral de bermen in veel gevallen stuk gereden. Dit veroorzaakt onveilige situaties vooral in de herfst en winter (modder!!) Op een aantal wegen wordt sluipverkeer als hinderlijk ervaren

Acties Wegen binnen de bebouwde kom: • inventariseren en indien wenselijk / noodzakelijk realiseren snelheidsremmende maatregelen; • monitoren en indien wenselijk / noodzakelijk realiseren parkeervoorzieningen.

Acties Wegen buiten de bebouwde kom: • uitwerken en realiseren proef met inhaal / passeervakken lang de KW laan van spoor tot grens Fryslân;

• beperken sluipverkeer.

Acties Rijksweg: • overleg overheden om te komen tot reductie milieuhinder (o.a. onderzoeken mogelijkheden geluidsreducerende mogelijkheden).

Acties Steenwijkerweg: • streven naar meer 'doorgaand' verkeer over de snelweg; • verbeteren inrichting van de weg om nog sterker de snelheid te beperken; • afstemmen inrichting noordelijke deel met Fryslan / Weststellingwerf; • aanpassen fietspaden op gebruik.

Acties Wonen en voorzieningen: • waken voor voldoende huurwoningen, sociale koopwoningen starters en levensloop bestendige woningen;

• onderzoek kleinschalig seniorencomplex incl. zorg op maat centraal gelegen in het dorp; • verkennen mogelijkheden herstructurering diverse locaties; • verkennen mogelijkheden inbreiding binnen het lint.

WEGEN BUITEN DE BEBOUWDE KOM (PR. WILLEM ALEXANDERLAAN)

STEENWIJKERWEG

PAGINA 14 VAN 16

5.7 Knelpunten uit leefbaarheidsonderzoek

In 2008 is een leefbaarheidsmonitoring uitgevoerd als vervolg op de in 2003 uitgevoerde enquête. De leefbaarheidsmonitoring is uitgevoerd om na te gaan hoe onze inwoners hun leefomgeving waarderen en waar mogelijke knelpunten zijn. In onderstaande paragrafen zijn de uitkomsten samengevat en aan de hand van thema's verwoord.

Wonen In de afgelopen jaren heeft vergrijzing en ontgroening plaatsgevonden. Jongeren (starters) zijn naar elders vertrokken en de nieuwkomers zijn (deels) senioren. Dit zou kunnen betekenen dat Willemsoord voor jonge starters onaantrekkelijk is/was om zich te vestigen. Ook gaan jongeren, die uit het ouderlijke huis weggaan, blijkbaar buiten Willemsoord wonen. Veel bewoners zijn langdurig in Willemsoord woonachtig. De ontevredenheid over de woning is in de huursector groter dan bij mensen in de koopsector. De motivatie bij huurwoningen voor de ontevredenheid of verminderde tevredenheid zijn: (te) kleine woning, slechte dakpannen, gehorig, tuin te groot en slecht geïsoleerd. De motivatie bij koopwoningen voor de ontevredenheid of verminderde tevredenheid zijn: (te) kleine woning, slecht geïsoleerd en geluidsoverlast van spoor en snelweg. De verhuisbehoefte in het algemeen is in de laatste jaren toegenomen. Woon- en leefomgeving Het oostelijk deel van Willemsoord (De Pol en de Kon. Wilhelminalaan) is het minst tevreden. Hierbij gaat het voornamelijk om wegbermen en speelterreinen. De aanwezigheid van vervuiling en hondenpoep is in het gehele dorp een probleem. Gebrek aan parkeergelegenheid wordt in de ir. C.A. Kloosterhuisstraat als een probleem ervaren. Aangeven wordt dat vooral de Steenwijkerweg (buiten de bebouwde kom) te weinig openbare straatverlichting heeft.

Verkeersveiligheid Het gevoel van verkeersveiligheid is de laatste jaren afgenomen. Door alle huishoudens, die een onveilige verkeerssituatie ervaren, wordt in bijna alle gevallen te hard rijden als aard van de onveiligheid genoemd. De Steenwijkerweg is hiervan de meest genoemde locatie. Onoverzichtelijkheid is het tweede item op de lijst van onveilige situaties. Foutparkeren wordt in de ir. Kloosterhuisstraat/ds. Schipperstraat ervaren als een grote mate van onveiligheid. Met betrekking tot fietsers op de Steenwijkerweg wordt opgemerkt dat zowel vanuit de fietsers onveilig-heid wordt ervaren (krap inhalen door auto's, angst om op de weg te fietsen) als bij de automobilisten.

Openbaar vervoer Weinig inwoners vinden het openbaar vervoer (busverbinding) erg belangrijk. Ook de intensiteit van het gebruik is laag.

Sociale leefomgeving en sociale veiligheid De inwoners van Willemsoord zijn positief over de sociale leefomgeving. Vrijwel iedereen voelt zich zowel overdag als 's avonds veilig op straat.

Kwaliteit en toekomstperspectief Bijna 60% van de huishoudens geeft aan dat de kwaliteit van Willemsoord in de laatste jaren weinig veranderd is. Het toekomstperspectief geeft een gelijksoortige verdeling. Ook hier verwachten de meeste mensen dat er weinig zal veranderen. Dit beeld is positiever dan 5 jaar geleden.

5.8 Conclusies

Op basis van onze analyse, visie en acties hebben we een zeven puntenplan opgesteld om Willemsoord, De Pol en Ronde Blesse leefbaar en krachtig te houden. Dit zeven puntenplan wordt onze agenda voor de komende jaren. De volgorde van de punten is willekeurig gekozen.

1. De ontstaansgeschiedenis van Willemsoord is afleesbaar in ons landschap en de bebouwing. Deze cultuurhistorische en natuurwaarden moeten worden beschermd en behouden en als kernkwaliteiten worden vastgelegd in gemeentelijk beleid en waar mogelijk door ontwikkelingen worden versterkt.

2. De agrarische sector is een belangrijke drager van ons landschap. Om de waker van ons landschap te behouden zou er meer ruimte moeten zijn voor nevenactiviteiten als kamperen bij de boer, vestiging van een kaasboerderij, verkoop streekeigen producten. Naast versterken van de inkomenspositie van agrarische bedrijven biedt dit tevens een extra aanbod voor het toeristisch-recreatief potentieel.

3. Bedrijvigheid houdt onze gemeenschap levendig. Naast werkgelegenheid (op kleine schaal) biedt bedrijvigheid ook mogelijkheden voor persoonlijke ontplooiing. Wij willen graag ons areaal aan bestaande bedrijven behouden en waar mogelijk meer kleinschalige bedrijvigheid stimuleren dat past binnen de schaal van het dorp.

4. In Willemsoord is het weldadig wonen, maar dan moet er wel voor iedereen een passende woongelegenheid zijn. Wij moeten waken voor voldoende huurwoningen, sociale koopwoningen voor starters en levensloopbestendige woningen. Dit kan deels door inbreiding en deels door herstructurering. We zouden graag, centraal gelegen in het dorp, een kleinschalig seniorencomplex willen waar zorg op maat wordt geboden.

5. De wegen buiten de bebouwde kom zijn vaak niet zo breed. Zeker met het landbouw- en bevoorradingsverkeer leidt dit soms tot gevaarlijke situaties. Een verbetering van de verkeersveiligheid is de berm waar mogelijk voorzien van grastegels en/of uitwijkstroken.

6. We willen ons inzetten om te komen tot overleg met overheden om te komen tot reductie milieuhinder (o.a. onderzoeken mogelijkheden geluidsreducerende mogelijkheden) van de A32.

7. Verkeersveiligheid is een blijvend punt van aandacht. Onderzocht moet worden hoe meer 'doorgaand' verkeer over de A32 kan worden geleid. Het verlagen van de snelheid op de doorgaande wegen en dit doorvoeren tot buiten onze dorpsgrenzen. De fietspaden moeten sociaal en verkeersveilig zijn. Er moet in samenwerking met bewoners worden gezocht naar oplossingen voor parkeervoorzieningen in de ‘nieuwbouw’.

Acties Leefbaarheidsonderzoek: • zorgen dat de woonomgeving aantrekkelijk blijft voor jonge gezinnen; • overleg met Woningcorporatie Woonconcept; • actieplan hondenpoep; • parkeerbehoefteonderzoek ir. C.A. Kloosterhuisstraat; • openbare verlichting Steenwijkerweg buiten bebouwde kom; • aanpak wegbermenproblematiek; • overleg gemeente en politie over verkeersveiligheid Steenwijkerweg.

PAGINA 15 VAN 16

6. Uitvoeringsparagraaf Het zeven puntenplan is een visie op hoofdlijnen. Om het zeven puntenplan te concretiseren is deze uitvoeringsparagraaf opgesteld. Wat gaan we de komende jaren doen om onze visie te verwezenlijken. Op basis van de volgorde in paragraaf 5.8 willen we het volgende gaan doen: Ontstaansgeschiedenis De waardevolle elementen van Willemsoord, De Pol en Ronde Blesse, zoals deze zijn weergegeven in bijlage 1 bespreken met de gemeente. Nagegaan moet worden hoe we deze elementen kunnen ‘beschermen’. Waardevolle laanstructuren moeten worden opgenomen in het bomenstructuurplan van de gemeente Steenwijkerland. Maar dan wel op een manier waarbij cultuurhistorische en natuurwaarden bijdragen aan de kernkwaliteiten, zonder dat het element onbruikbaar wordt. Bijvoorbeeld een koloniehuisje in stand houden waarbij de woonfunctie nog past bij de hedendaagse woonnormen. Agrarische sector Het is lastig om als Dorpsbelang de agrarische sector te stimuleren. Wel kan zij ervoor zorgen dat de omstandigheden goed blijven. Zodra het bestemmingsplan buitengebied wordt gewijzigd kan Dorpsbelang haar mening geven over het belang van de agrarische sector. Daarnaast kan zij initiatieven voor agrarische verbreding steunen in de planvorming richting de gemeente. Bedrijvigheid Voor bedrijvigheid geldt hetzelfde als voor de agrarische sector. Ook hier kan Dorpsbelang initiatieven steunen en bij beleidsmatige veranderingen, waarover van Dorpsbelang een mening wordt gevraagd, de noodzaak van een gezond bedrijfsleven onderstrepen. Wonen Dorpsbelang is meestal nauw betrokken bij het ontwikkelen van woningbouwlocaties. Hier ligt de basis van de goede mix van woningtypen. Het plan voor inbreidingslocaties zal nader met de gemeente worden besproken. Daarnaast wil Dorpsbelang structureel overleg gaan opzetten tussen de woningbouwvereniging, dorpsbelang en eventueel de gemeente om ‘woonproblemen’ in een vroeg stadium te traceren. Ook zal met de regionale zorgaanbieder worden gezocht naar mogelijkheden voor een kleinschalig seniorencomplex. Milieuhinder Milieuhinder is een blijvend punt van aandacht. Waar mogelijk zullen we proberen om de problematiek aanhangig te maken. Verkeersveiligheid De verkeersveiligheid op de Steenwijkerweg is eveneens een blijvend punt van aandacht. Dorpsbelang zal, mede in overleg met de gemeente en de politie, blijven zoeken naar mogelijkheden om het veiligheidsgevoel te vergroten. Ook de overige wegen, vooral in het buitengebied, moeten aangepakt. Concreet gaat Dorpsbelang met de gemeente in overleg om een pilot ‘uitwijkplaatsen voor landbouwverkeer voor de Kon. Wilhelminalaan’ uit te werken. De fietspaden blijven een zorgenkindje. We gaan in overleg met de gemeente kijken of er maatregelen zijn te treffen om de kwaliteit van de fietspaden blijvend te verbeteren. Openbare verlichting is hierbij een van de aspecten. In overleg met de bewoners van de Kloosterhuisstraat zal worden bekeken waar mogelijk extra parkeervoorzieningen nodig zijn of waar andere maatregelen nodig zijn om parkeeroverlast te voorkomen. In overleg met de bewoners van de Oldemeinenbos en de gemeente zal worden bekeken hoe de Oldemeinenbos een duurzaam veilige inrichting kan krijgen, zonder dat dit hinder oplevert voor de aanwonenden.

PAGINA 16 VAN 16

7. Willemsoord 2020 Onderweg naar 2020. Onderweg naar een jubileum: 200 jaar Willemsoord. Wat willen we tegen die tijd bereikt hebben? Generaal Johannes van den Bosch, de stichter van ons dorp in 1820, had het beste met Willemsoord voor. Was trots op wat er gerealiseerd was, maar moest later toegeven dat zijn streven naar een lokale maatschappij met sterke sociale en economische bindingen niet helemaal slaagde. Verschillende oorzaken lagen eraan ten grondslag. Een chronisch geldgebrek was er een van. Toch heeft Willemsoord geleerd van het verleden. Het Dorpsbelang van 2010 probeert in de voetsporen van Van den Bosch te treden. Als we mogen dromen van 2020, dan dromen we………. In 2020 is er een aangename woon- en leefomgeving:De groene leefomgeving is door verschillende investerings- en beheerbijdragen sterk verbeterd en kan robuust de toekomst tegemoet. De laatste jaren heeft zich een aantal ondernemers gevestigd die de kwaliteit van onze omgeving, groen, rust en ruimte, weten te vermarkten. Een tweetal kleinschalige overnachtingsmogelijkheden draaien in alle seizoenen goed. Ook de nevenactiviteiten van de agrarische sector werpen hun vruchten af. Kamperen bij de boer, een zorgboerderij en een kaas/ijsboerderij maken het plaatje compleet. Door gerichte sturing in het woningbestand is er een bredere woningvoorraad. Zowel voor starters als voor senioren is er voldoende keuze. Leeftijdsbestendig bouwen speelt hierbij een belangrijke rol. Het wonen in het kleinschalige “van starter tot senior” complex slaat enorm goed aan. In het dorp is het prettig leven en de voorzieningen zijn beperkt, maar levensvatbaar. Met drie sterke peilers uit de samenleving voorop: school, kerk en café. Daarnaast is er een gevarieerd verenigingsleven en accommodaties die het mogelijk maken dat sociale karakter te behouden. Het café annex zaal en het MFC vormen nog steeds een centrale rol bij alle dorpsactiviteiten die georganiseerd worden door het brede scala aan verenigingen. De investeringen van de afgelopen jaren in de mentaliteit van de weggebruikers en in de inrichting van onze wegen hebben geleid tot een veiliger en rustiger leefomgeving. Natuurlijk niet te vergeten de geluidswal langs de A32 waardoor het vooral aan de westkant een stuk aangenamer wonen is geworden. Samen met de gemeente Steenwijkerland wil Dorpsbelang Willemsoord, De Pol en Ronde Blesse van het droombeeld een werkelijkheid maken. Samen zoeken naar financiële mogelijkheden en gebruik maken van nieuwe inzichten. “God verdwijnt ook uit Willemsoord” meende een regionaal dagblad onlangs te moeten constate-ren. In tegendeel!! Willemsoord is niet ten dode opgeschreven. Het jonge dorp binnen de gemeente Steenwijkerland is in de bloei van zijn weldadige leven, is klaar voor de toekomst en ziet die positief tegemoet.

KOLONIEHUISJE OP DE POL

Toekomstvisie Willemsoord, Ronde Blesse en De Pol

Documents

Transcript of Toekomstvisie Willemsoord, Ronde Blesse en De Pol