Toegang verboden - nationaleombudsman.nl · Zwakke rechtspositie door onvoldoende...

Toegang verboden Onderzoek naar de opname van vreemdelingen in het Schengen Informatie Systeem en de informatievoorziening hierover

17 juni 20102010/115

De burger heeft er recht op behoorlijk behandeld te worden door de overheid. En laten

we duidelijk zijn: meestal gebeurt dat ook. Maar het lukt niet altijd. En dan is het goed

dat iemand die zich benadeeld of onrechtvaardig behandeld voelt, voor bescherming

terecht kan bij een onafhankelijk instituut. Dat instituut is de Nationale ombudsman.

De Nationale ombudsman levert een bijdrage aan het herstel van vertrouwen in de

overheid. Hij doet dit door zijn kennis te delen met overheidsinstanties, onderzoek te

starten of mensen te helpen bij onnodige bureaucratie. Een onderzoek van de Nationale

ombudsman kan worden afgesloten met een rapport. Deze rapporten zijn openbaar en

worden gepubliceerd op www.nationaleombudsman.nl

Toegang verbodenOnderzoek naar de opname van vreemdelingen in het Schengen Informatie Systeem en de informatievoorziening hierover

Rapportnummer 2010/115

17 juni 2010

Onderzoeksteammevrouw drs. W. J. van Helden

mevrouw mr. P. C. van Dorst

de heer mr. K. E. Hendriksen

Ondersteuningmevrouw C. M. Reijndorp

I Beschouwing

Beschouwing

Het Schengenverdrag heeft als voordeel dat binnen een 25-tal Europese landen het reizen

zonder grenscontroles mogelijk is gemaakt . Daar staat tegenover dat gewaarborgd moet

worden dat personen die geen toegang tot het Schengengebied behoren te hebben, tegen-

gehouden worden aan de buitengrens. Om dit doel te bereiken is het Schengen Informatie

Systeem ingevoerd. Signalering van een vreemdeling in dit systeem heeft tot gevolg dat

gedurende meerdere jaren geen toegang meer wordt verleend tot een van de Schengenlanden.

Het Schengen Informatie Systeem is daarmee een zwarte lijst met verstrekkende gevolgen.

Mede naar aanleiding van vragen en kritische kanttekeningen van de commissie Meijers is

een onderzoek gestart naar de uitvoeringspraktijk van het Schengen Informatie Systeem.

Betrokken uitvoeringsinstantiesOpvallend is dat de toepassing van het Schengen Informatie Systeem voor Nederland over

verschillende schijven gaat. Het is de Koninklijke Marechaussee die een voorstel tot signalering

doet en de Immigratie- en Naturalisatiedienst die beslist over plaatsing in het systeem.

Vervolgens is het de Koninklijke Marechaussee die bij de grenscontrole toegang ontzegt.

De consequenties van een signalering in het Schengen Informatie Systeem kunnen echter

ook blijken bij de beslissing op een visumaanvraag. Deze keten van uitvoeringsorganen met

bijbehorende taken en uitvoeringsmomenten blijkt gefragmenteerd en de beoordeling van de

vraag of iemand in het Schengen Informatie Systeem geplaatst moet worden of niet is onduidelijk

gestructureerd. Zo is onduidelijk wie wanneer afweegt of plaatsing in het Schengen

Informatie Systeem gerechtvaardigd is.

Verstrekkende gevolgenPlaatsing in het Schengen Informatie Systeem heeft verstrekkende gevolgen. Reizigers kunnen

bij hun aankomst bij verassing geconfronteerd worden met het gegeven dat zij gesignaleerd

zijn in het Schengen Informatie Systeem en daarom rechtsomkeer moeten maken of in

vreemdelingenbewaring geplaatst worden. Dat overkwam bijvoorbeeld de dochter uit de

Verenigde Staten die Kerst kwam vieren bij haar ouders. Ook een wetenschapper die bij de

Radboud Universiteit zijn promotie wilde afronden kwam vanwege een signalering in het

Schengen Informatie Systeem in de problemen. De meest voorkomende reden waarom

iemand in het Schengen Informatie Systeem geregistreerd wordt is dat bij een eerder verblijf

veelal onopgemerkt (iets) langer is gebleven dan toegestaan. Iemand die vanwege ziekte drie

dagen later het vliegtuig voor de terugreis neemt, wordt in principe al in het Schengen

Informatie Systeem geregistreerd. Gelet op de verstrekkende gevolgen van een registratie in

het Schengen Informatie Systeem zijn de waarborgen tegen onjuiste of onterechte signalering

van groot belang. Met deze waarborgen is het in Nederland niet goed gesteld.

1 De Schengenlanden zijn:

België, Denemarken,

Duitsland, Estland, Finland,

Frankrijk, Griekenland,

Hongarije, Italië, Letland,

Litouwen, Luxemburg, Malta,

Nederland, Noorwegen,

Oostenrijk, Polen, Portugal,

Slovenië, Slowakije, Spanje,

Tsjechië, IJsland, Zweden en

Zwitserland.

2 Permanente Commissie van

deskundigen in internationaal

vreemdelingen-, vluchtelingen-

en strafrecht,

Zie www.commissie-meijers.nl

II Toegang verboden

Evenredigheid bij signalering niet getoetstIn de eerste plaats is het van belang dat bewust de evenredigheid wordt beoordeeld van

opname van iemand in het Schengen Informatie Systeem en dat er geen sprake is van een

automatisme. Er is nu wel sprake van automatisme, zij het dat de Koninklijke Marechaussee

in sommige gevallen tot afwijking komt. Hierdoor krijgt de uitvoering een willekeurig

karakter. De afweging van de evenredigheid moet systematisch plaatsvinden op een

verantwoorde wijze. Daaraan ontbreekt het in de huidige uitvoeringspraktijk. Doel van het

Schengen Informatie Systeem is het waarborgen van de veiligheid en de openbare orde.

Door onvoldoende de evenredigheid van de plaatsing in het Schengen Informatie Systeem

af te wegen zitten er veel mensen in het Schengen Informatie Systeem die helemaal geen

gevaar voor de veiligheid of de openbare orde vormen.

Zwakke rechtspositie door onvoldoende informatievoorzieningIn de tweede plaats is de rechtspositie van degenen die in het Schengen Informatie Systeem

geregistreerd staan te zwak geregeld. Het Europese en internationale recht vereisen effectieve

rechtsbescherming. De beslissing tot opname in het Schengen Informatie Systeem moet

bekend zijn bij betrokkene en ook de weg waarlangs onterechte of onjuiste opname kan

worden aangevochten moet duidelijk zijn.

De Nationale ombudsman,

dr. A. F. M. Brenninkmeijer

1 Inhoudsopgave

Inhoudsopgave

1 Inleiding 3

1.1 Achtergrond en aanleiding 3

1.2 Doelstelling onderzoek 4

1.3 Afbakening 4

1.4 Aanpak 5

1.5 Leeswijzer 5

1.6 Enkele cijfers 6

1.7 Schengen Informatie Systeem II 6

2 Regels die leiden tot signalering in het Schengen Informatie Systeem 7

2.1 Inleiding 7

2.2 NSIS en CSIS 7

2.3 De keten informatieverwerking van Koninklijke Marechaussee,

Immigratie- en Naturalisatiedienst en Bureau Sirene 7

2.4 Regels die bepalen of iemand gesignaleerd wordt 8

2.5 Regels die bepalen of iemand geïnformeerd wordt over zijn signalering 12

2.6 Afsluiting 13

3 Signalering in het Schengen Informatie Systeem in de praktijk 15

3.1 Inleiding 15

3.2 Gevolgen van een signalering als ongewenste vreemdeling

in het Schengen Informatie Systeem 15

3.3 Signalering als ongewenste vreemdeling in de praktijk 17

3.4 Het signaleren van ongewenst verklaarde vreemdelingen in de praktijk 20

3.5 Informeren bij signalering 21

3.6 Kennisneming, correctie en verwijdering in de praktijk 22

3.7 Identiteitsfraude 23

3.8 Afsluiting 24

4 Beoordeling en aanbevelingen 26

4.1 Inleiding 26

4.2 Mensenrechten in het geding 26

4.3 Behoorlijk overheidsoptreden en het Schengen Informatie Systeem 27

5 Achtergrond 39

2 Komt een kind bij de buurvrouw2 Toegang verboden

Inleiding

3 Inleiding

1 Inleiding

1.1 Achtergrond en aanleidingEen Keniaanse theoloog David N. vroeg een visum aan ten behoeve van zijn promotie aan

de Radboud Universiteit Nijmegen. De ambassade in Nairobi weigerde hem een visum

voor kort verblijf in Nederland. Hij stond namelijk gesignaleerd in het Schengen Informatie

Systeem. Het bleek dat David N. zich bij terugkeer naar Kenia niet correct had afgemeld.

Daardoor was hij aangemeld als iemand die zich aan het vreemdelingentoezicht onttrekt en

was hij in het Schengen Informatie Systeem gesignaleerd. Hij mocht drie jaar het

Schengengebied niet meer in. Doordat er via via contacten waren is net op tijd een vreemde -

lingen rechtadvocaat ingeschakeld. De advocaat wist zijn contact bij de Immigratie- en

Naturalisatiedienst er van te overtuigen dat deze signalering buiten proportie was.

De registratie werd ongedaan gemaakt en een visum werd op de valreep afgegeven.

Nog net op tijd arriveerde David N. in Nijmegen om zijn doctorstitel te behalen.

Het Schengen Informatie Systeem heeft tot doel de openbare orde en veiligheid te handhaven

binnen het Schengengebied. Het Schengen Informatie Systeem is een gemeenschappelijk

opsporingssysteem. Het is tot stand gekomen ter compensatie van de weggevallen grens-

controles aan de binnengrenzen in het Schengengebied. Een verdergaande samenwerking

op het gebied van de politiële en justitiële taken werd toen nodig geacht. Het Schengen

Informatie Systeem is een geautomatiseerd register. Het verschaft de politiële en justitiële

autoriteiten in elk van de Schengenlanden permanent inzicht in de internationale

opsporings informatie van de andere lidstaten van het Schengengebied. In het Schengen

Informatie Systeem worden verschillende categorieën personen en voorwerpen gesignaleerd.3

Het bevat gegevens over: ongewenste vreemdelingen, personen wier aanhouding wordt

verzocht met als doel uitlevering, vermiste personen, getuigen en onder meer vuurwapens,

valse bankbiljetten en gestolen voertuigen.

De informatie die betrokken staten aanleveren wordt opgeslagen in een centrale computer

in Straatsburg waarop elk Schengenland een aansluiting heeft en die door elk Schengenland

geraadpleegd kan worden. Het systeem biedt een aantal mogelijkheden voor het uitvoeren

van grenscontroles en andere politie- en douanecontroles. De betrokken autoriteiten moeten

in staat zijn deze controles snel uit te voeren. Daarom heeft het systeem de vorm van een

hit/no hit-systeem. Dit betekent dat degene die een persoon controleert door middel van een

zoekopdracht in het Schengen Informatie Systeem ziet of met betrekking tot die persoon een

signalering is ingevoerd, en zo ja, welke maatregelen geboden zijn. Achtergrondinformatie,

over de precieze aanleiding van de signalering, is niet via het systeem zichtbaar.

Dit onderzoek richt zich alleen op de categorie ‘ongewenste vreemdelingen’ (zie hierna

onder 1.3) in het Schengen Informatie Systeem. Een signalering in het Schengen Informatie

Systeem als ongewenste vreemdeling heeft voor mensen grote gevolgen. Iemand wordt dan in

beginsel enkele jaren niet meer toegelaten tot het gehele Schengen grondgebied. Dit betekent

3 Signalering betekent dat

iemand als ongewenste

vreemdeling in het

Schengen Informatie Systeem

geregistreerd staat met als

doel deze vreemdeling in de

toekomst toegang tot het

Schengengebied te weigeren.

Inleiding


dat mensen hun familie niet kunnen opzoeken en hier niet kunnen wonen, werken, studeren

of promoveren. Dergelijke maatregelen zijn mogelijk als dat nodig is om de openbare orde

en veiligheid te handhaven. Er moeten wel goede redenen voor zijn.

De Nationale ombudsman voerde dit onderzoek uit omdat onzorgvuldige gegevensverwerking in

het kader van dit systeem grote consequenties kan hebben voor de mensen die gesignaleerd zijn.

Als iemand als ongewenste vreemdeling in het Schengen Informatie Systeem gesignaleerd

staat, wordt hem in beginsel een visum of de toegang voor het hele Schengengebied geweigerd.

Hierop worden maar zelden uitzonderingen gemaakt. De groep ongewenste vreemdelingen

is een kwetsbare groep in de zin dat het voor deze mensen moeilijk kan zijn hun recht te

halen als sprake is van onjuiste of onterechte signalering. Zij bevinden zich dan namelijk

meestal buiten het Schengengebied. De Nationale ombudsman is door de commissie

Meijers, de Permanente Commissie van deskundigen in internationaal vreemdelingen-,

vluchtelingen- en strafrecht, verzocht een onderzoek uit eigen beweging naar de werking

van het Schengen Informatie Systeem in te stellen.

1.2 Doelstelling onderzoekDe Nationale ombudsman onderzoekt de vraag in hoeverre de uitvoering van het systeem

in Nederland in de praktijk voldoet aan de vereisten van behoorlijk overheidsoptreden.

Beoordeeld wordt of de belangen van de burger voldoende gewaarborgd zijn in de werkwijze

van de Immigratie- en Naturalisatiedienst en de Koninklijke Marechaussee met betrekking

tot signalering van ongewenste vreemdelingen. Het rapport sluit af met aanbevelingen.

Twee aspecten van de praktijk staan in dit onderzoek centraal.

1 Is de procedure in Nederland die leidt tot het besluit om iemand als ongewenste

vreemdeling te signaleren in het Schengen Informatie Systeem zodanig dat er op

vertrouwd kan worden dat in elk individueel geval een goed evenwicht gevonden

wordt tussen het doel van signalering (handhaving van de openbare orde en

waken voor veiligheid na het wegvallen van binnenlandse grenscontroles) en de

gevolgen van opname in het Schengen Informatie Systeem voor de als ongewenst

gesignaleerde vreemdeling (geen toegang meer tot het Schengengebied).

2 Wordt een als ongewenst gesignaleerde vreemdeling in de praktijk voldoende

in staat gesteld zijn rechten te effectueren bij onjuiste of onterechte signalering.

De basisvraag hierbij is of iemand voldoende en op tijd wordt geïnformeerd

over zijn signalering en over de mogelijkheid een onjuiste of onterechte signalering

ongedaan te maken.

1.3 AfbakeningDit onderzoek beperkt zich tot de signalering van vreemdelingen door Nederland met als

doel het weigeren van toegang tot het Schengengebied. Het betreft signaleringen door

Nederland op grond van artikel 96 van de Schengen Uitvoeringsovereenkomst (SUO).4

4 Schengen uitvoeringsovereen-

komst (SUO) is de overeen-

komst ter uitvoering van het

tussen het Koninkrijk der

Nederlanden, het Koninkrijk

België, de Bondsrepubliek

Duitsland, de Franse

Republiek en het

Groothertogdom Luxemburg

op 14 juni 1985 te Schengen

gesloten Akkoord betreffende

de geleidelijke afschaffing van

de controles aan de gemeen-

schappelijke binnengrenzen

5 Inleiding

In de Nederlandse regelgeving wordt onderscheid gemaakt tussen de signalering van een

ongewenste vreemdeling en de signalering van een ongewenst verklaarde vreemdeling

(zie hoofdstuk 2 onder 2.4). Daar waar nodig wordt in dit rapport dat onderscheid ook

gemaakt. Het Schengen Informatie Systeem bevat tevens gegevens over onder meer: personen

wier aanhouding wordt verzocht met als doel uitlevering, vermiste personen, getuigen, en

voertuigen. Deze categorieën spelen in het onderzoek geen rol. Het onderzoek behandelt

het tot stand komen van de signalering als ongewenst vreemdeling en de manier waarop

iemand hierover geïnformeerd wordt. Omdat het merendeel van de signaleringen op

voorstel van de Koninklijke Marechaussee de Immigratie- en Naturalisatiedienst bereikt,

is er voor gekozen om de keten van de Koninklijke Marechaussee naar de Immigratie- en

Naturalisatiedienst en vervolgens Bureau Sirene in dit onderzoek centraal te stellen. De

werkwijze van de Vreemdelingenpolitie is niet onderzocht.

1.4 AanpakIn het kader van het onderzoek is gesproken met de Immigratie- en Naturalisatiedienst en

is een werkbezoek aan de Immigratie- en Naturalisatiedienst gebracht. Hierbij heeft de

Immigratie- en Naturalisatiedienst laten zien hoe een signalering tot stand komt.

Er is gesproken met verschillende mensen werkzaam bij de Koninklijke Marechaussee en

met mensen van Bureau Sirene en met de privacyfunctionaris van het Korps landelijke politie-

diensten (KLPD). Aanvullende informatie is verkregen van de Commissie Meijers en

mevrouw Mr. E. R. Brouwer van de Universiteit Utrecht. Zij promoveerde op dit onderwerp

(Digital Borders and Real Rights. Effective remedies for third-country nationals in the

Schengen Information System, 2006). Ook is gesproken met medewerkers van het College

bescherming persoonsgegevens en met een vreemdelingenadvocaat.

Het verslag van bevindingen is eind maart 2010 voorgelegd aan de Minister van Justitie,

de Minister van Defensie en het KLPD. Ook de Commissie Meijers is in de gelegenheid

gesteld op de bevindingen te reageren. De Minister van Justitie, de Minister van Defensie

en de Commissie Meijers hebben een reactie op de bevindingen gegeven. De bevindingen

zijn naar aanleiding van deze reacties op een aantal punten aangepast.

1.5 LeeswijzerHoofdstuk 1 van dit rapport is het inleidende hoofdstuk. Aan de orde komen de aanleiding

voor het onderzoek, de doelstelling van het onderzoek en de manier waarop het onderzoek

is aangepakt. Hoofdstuk 2 behandelt de regels die bepalen of iemand in het Schengen

Informatie Systeem gesignaleerd wordt. Hoofdstuk 3 beschrijft de praktijk. Het gaat in op

de vragen hoe een signalering in de praktijk tot stand komt en op welke wijze de persoon in

kwestie hierover wordt geïnformeerd. Hoofdstuk 4 bevat de beoordeling van de Nationale

ombudsman. Afgesloten wordt met aanbevelingen van de Nationale ombudsman.


1.6 Enkele cijfersOp 15 januari 2010 waren er 16.595 door Nederland opgevoerde signaleringen ingevolge

artikel 96 SUO in het Schengen Informatie Systeem aanwezig. Ongeveer 85% van de voor-

stellen tot signalering die de Immigratie- en Naturalisatiedienst ontvangt zijn afkomstig van

de Koninklijke Marechaussee. Deze voorstellen van de Koninklijke Marechaussee betreft

met name de groep mensen die langer dan 3 dagen zonder geldig visum in Nederland

zijn verbleven (‘overstayers’) en die bij uitreis op Schiphol worden aangetroffen. Hiernaast

vormen de ongewenst verklaarde vreemdelingen ingevolge artikel 67 Vreemdelingenwet

(zie Achtergrond onder 7) de instroom van signaleringsvoorstellen.

Een veel kleiner aantal voorstellen tot signalering is afkomstig van de vreemdelingenpolitie

uit het land. Uit cijfers van de Immigratie- en Naturalisatiedienst over 2009 blijkt dat in

totaal 43% van de signaleringen is gedaan op grond van het te lang verblijven in Nederland

zonder geldig visum (of verblijfsvergunning). In 40% van de signaleringen werd gesignaleerd

naar aanleiding van een ongewenstverklaring.

De Immigratie- en Naturalisatiedienst neemt het voorstel tot signalering van de Koninklijke

Marechaussee in 95% van de gevallen over.

Behalve Nederland signaleren uiteraard ook de andere Schengenstaten vreemdelingen in het

Schengen Informatie Systeem. Op 1 januari 2010 waren in totaal 929.546 personen in het

Schengen Informatie Systeem geregistreerd. Daarvan zijn 736.868 personen gesignaleerd als

ongewenst vreemdeling op grond van artikel 96 SUO.

1.7 Schengen Informatie Systeem IIHet aantal Schengenstaten is in de loop der tijd sterk toegenomen. Gezien de technische

beperkingen van het Schengen Informatie Systeem werd besloten om een nieuw systeem te

ontwikkelen, het Schengen Informatie Systeem II, om toegang tot het systeem van alle lidstaten

van de EU mogelijk te maken en om nieuwe technische mogelijkheden toe te kunnen passen.

Het was de bedoeling het nieuwe systeem in 2006 operationeel te hebben. Inmiddels is uit

de testresultaten gebleken dat het systeem nog vele problemen kent. Daarom wordt de

invoering niet verwacht voor eind 2011. Om toch een aantal functies al te kunnen toepassen

is het oorspronkelijke Schengen Informatie Systeem aangepast (SISone4all). Dit was onder

meer om er voor te zorgen dat een aantal nieuwe EU-lidstaten toegang konden krijgen tot

het Schengen Informatie Systeem.

Niet alleen moet het Schengen Informatie Systeem II zorgen voor meer technische mogelijk-

heden, ook inhoudelijk zijn er wijzigingen aangebracht. Zo wordt in de, nog niet operationele,

Schengen Informatie Systeem II Verordening (Verordening nr. 1987/2006) scherper

geformuleerd dat bij elke signalering moet worden bepaald of de signalering gerechtvaardigd

is gezien de gepastheid, relevantie en het belang van de zaak. Ook de plicht iemand in beginsel

over signalering te informeren is uitdrukkelijk opgenomen.

7 Regels die leiden tot signalering in het Schengen Informatie Systeem


2.1 InleidingDit hoofdstuk beschrijft de regels die bepalen of iemand gesignaleerd wordt in het Schengen

Informatie Systeem. Het betreft de regels zoals die in de praktijk op de werkvloer bij de

Koninklijke Marechaussee en bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst worden toegepast.

In het onderzoek is gebleken dat de uitvoering gebaseerd is op de regels zoals gesteld in de

Vreemdelingencirculaire 2000.5 De Vreemdelingencirculaire vormt het geheel van beleids-

regels en algemene aanwijzingen aan alle ambtenaren belast met de uitvoering van de

Vreemdelingenwet- en regelgeving. Deze is in de praktijk leidend.

2.2 NSIS en CSISElk Schengenland heeft volgens afgesproken specificaties een nationaal informatiesysteem

(NSIS) ontwikkeld dat via het Centrale Schengen-informatiesysteem (CSIS) in Straatsburg

(Frankrijk) is gekoppeld aan de NSIS-systemen van andere Schengenlanden. De centrale

computer, waarop ieder Schengenland een aansluiting heeft, staat in Straatsburg en kan door

alle Schengenlanden geraadpleegd worden.

Wijzigingen worden in het eigen NSIS ingevoerd. Vrijwel continu worden de NSIS-systemen

met elkaar gesynchroniseerd via het CSIS. In het register worden onder meer opgenomen:

personen om wier aanhouding ter uitlevering wordt gevraagd;

vreemdelingen die de toegang tot het Schengengebied geweigerd moet worden;

vermiste personen;

personen van wie de verblijfplaats moet worden vastgesteld;

personen die onopvallend hetzij gericht gecontroleerd moeten worden;

vermiste minderjarigen met verzoek tot opsporing en terugbrenging;

voertuigen die als gestolen of anderzijds vermist geregistreerd staan;

blanco en op naam gestelde identiteitsbewijzen die als gestolen vermeld staan.

2.3 De keten informatieverwerking van Koninklijke Marechaussee, Immigratie- en Naturalisatiedienst en Bureau SireneDe Koninklijke Marechaussee en de Vreemdelingenpolitie doen voorstellen tot signalering aan

de Immigratie- en Naturalisatiedienst. De Immigratie- en Naturalisatiedienst is verantwoorde lijk

voor de inhoud van de signaleringen van ongewenste vreemdelingen. In ieder land dat via het

(N)SIS een aansluiting heeft op het (C)SIS is een contactbureau gevestigd: Bureau Sirene.

Bureau Sirene heeft een verantwoordelijkheid voor het goed functioneren van het NSIS in

beheersmatige zin. Bureau Sirene toetst marginaal of de signalering in het Schengen Informatie

Systeem niet strijdig is met enige andere signalering. De afdeling Sirene Nederland is onder-

gebracht bij de Dienst Nationale Recherche Informatie van het KLPD. Bureau Sirene dient

5 Vreemdelingencirculaire

2000, Hoofdstuk A3/9

Signaleringen (zie

Achtergrond onder 9)


als vraagbaak voor alle zaken die met het (N)SIS te maken hebben. Ook moeten alle ‘hits’

bij de afdeling Sirene worden gemeld. Verder is deze afdeling behulpzaam bij navraag en

advies over signaleringen, internationale opsporingsverzoeken en alle andere voorkomende

vragen over internationale rechtshulp.

Wanneer er in het buitenland vragen zijn over de Nederlandse signalering, worden deze bij

Bureau Sirene ingediend. Dit bureau vraagt per telefoon of e-mail bij de Immigratie- en

Naturalisatiedienst de gevraagde informatie op. De reden van de signalering en andere

achtergrondinformatie staat niet in het Schengen Informatie Systeem. Er is alleen zichtbaar

dat de signalering is gedaan op basis van artikel 96 SUO. Er bestaat de mogelijkheid in een

apart kadertje meer achtergrondinformatie op te nemen maar deze informatie is niet in te

zien door de andere Schengenlanden. De Immigratie- en Naturalisatiedienst geeft

desgevraagd de aanvullende informatie. Artikel 25 SUO voorziet in overleg tussen de deel-

nemende landen. Indien overleg ertoe leidt dat een signalering uit het Schengen Informatie

Systeem moet worden verwijderd, bijvoorbeeld omdat een ander land verblijf toestaat, dan

behoudt het signalerende land nog wel het recht om de signalering op nationaal niveau te

handhaven (in Nederland is dat het nationale opsporingsregister: OPS).

Een vreemdeling was ondanks een signalering in het Schengen Informatie Systeem toch

in het bezit gesteld van een verblijfsvergunning in Nederland. Het was om redenen van

humanitaire aard. Het signalerende Schengenland was Italië. Italië had, ondanks een

herhaaldelijk verzoek daartoe van Nederland, de signalering in het Schengen Informatie

Systeem niet verwijderd waardoor de vreemdeling op doorreis naar Nederland in

Hongarije werd aangehouden.

2.4 Regels die bepalen of iemand gesignaleerd wordtDe regels voor het verwerken van gegevens in het Schengen Informatie Systeem en ook

bepalingen om de rechten van het individu te beschermen zijn vastgelegd in de Schengen

Uitvoeringsovereenkomst. Signaleringen van ongewenste vreemdelingen in het Schengen

Informatie Systeem moeten voldoen aan de voorwaarden die vermeld staan in artikel 96 van

de SUO. Dit artikel stelt dat vreemdelingen die ter fine van weigering worden gesignaleerd

in het Schengen Informatie Systeem, worden opgenomen op grond van een nationale

signalering. Deze signalering vindt plaats ingevolge een door de bevoegde administratieve of

strafrechtelijke autoriteiten genomen beslissing met inachtneming van de nationale wettelijke

procedurevoorschriften. De beslissingen tot opname kunnen zijn gegrond op het gevaar

voor de openbare orde of de nationale veiligheid dat de aanwezigheid van een vreemdeling

op het nationale grondgebied kan opleveren. De beslissing kan ook zijn gegrond op het feit

dat ten aanzien van de vreemdeling een maatregel tot verwijdering, terugwijzing of uitwijzing

is genomen die een verbod op binnenkomst of een verbod op verblijf behelst, of daarmee

vergezeld gaat, om reden van overtreding van nationale bepalingen inzake de binnenkomst

en het verblijf van vreemdelingen (zie Achtergrond onder 5).


In artikel 94 SUO (zie Achtergrond, onder 5) is opgenomen dat de signalerende staat moet

nagaan of het belang van de zaak opneming van de signalering in het Schengen Informatie

Systeem rechtvaardigt. In de Schengen Informatie Systeem II Verordening, nog niet

operationeel, wordt deze belangenafweging nog verder aangescherpt (zie Achtergrond,

onder 6) en moet door de lidstaat worden nagegaan of de gepastheid, de relevantie en het

belang van de zaak een signalering rechtvaardigt.

Voor Nederland is in artikel 3 van de Vreemdelingenwet (zie Achtergrond, onder 7) onder

meer bepaald dat in andere dan de in de Schengengrenscode 6 geregelde gevallen, toegang

tot Nederland wordt geweigerd aan de vreemdeling die een gevaar oplevert voor de

openbare orde of de nationale veiligheid. Artikel 3, tweede lid, Vreemdelingenwet stelt dat

bij of krachtens algemene maatregel van bestuur regels worden gesteld over de weigering

van toegang op grond van deze wet of ter uitvoering van de Schengengrenscode.

Artikel 2.9 van het Vreemdelingenbesluit 2000 (zie Achtergrond, onder 8) bepaalt in dit

verband dat toegang tot Nederland in ieder geval geweigerd wordt op grond van het feit dat

een vreemdeling een gevaar oplevert voor de openbare orde of nationale veiligheid, bedoeld

in artikel 3, eerste lid onder b van de Wet, indien een vreemdeling in het opsporingsregister

of het Schengen Informatie Systeem ter fine van weigering staat gesignaleerd. Artikel 2.9,

tweede lid bepaalt dat de minister van toegangsweigering kan afwijken als hij dit noodzakelijk

vindt op grond van humanitaire overwegingen, om redenen van nationaal belang of wegens

internationale verplichtingen. Iemand kan op grond van deze overwegingen worden toe -

gelaten ondanks het feit dat hij in het Schengen Informatie Systeem gesignaleerd is. De hoofd-

regel is dat een vreemdeling die wordt gesignaleerd, niet meer wordt toegelaten. Hij wordt

beschouwd als een gevaar voor de openbare orde of de nationale veiligheid.

De Vreemdelingencirculaire werkt in hoofdstuk 9 de signaleringsgronden verder uit.

De Vreem delingencirculaire onderscheidt twee soorten signaleringen van ongewenste

vreemdelingen ingevolge artikel 96. Het betreft: de signalering als ongewenst verklaarde

vreemdeling ingevolge artikel 67 van de Vreemdelingenwet (ONGEW) en de signalering

als ongewenste vreemdeling (OVR).

2.4.1 Signaleringongewenstverklaardevreemdeling(ONGEW)

Een vreemdeling kan bij beschikking van de Minister, op bepaalde in de Vreemdelingenwet

aangegeven gronden, ongewenst worden verklaard (zie artikel 67 Vw). Opname in het (N)SIS

volgt in dit geval na de verwijdering uit Nederland of indien er geen rechtsmiddelen meer

aangewend kunnen worden tegen de beschikking tot ongewenstverklaring dan wel de

aangewende rechtsmiddelen niet in Nederland afgewacht mogen worden. De ongewenst-

verklaring betekent dat de vreemdeling geen rechtmatig verblijf in Nederland kan hebben.

Dit heeft tot gevolg dat deze vreemdelingen – zolang de ongewenstverklaring van kracht

blijft – geen binnenkomst en verblijf in Nederland is toegestaan. Iemand die ongewenst

verklaard is, wordt – behoudens een tijdelijke opheffing hiervan – in Nederland niet meer

toegelaten. De regel is dat ongewenst verklaarden in het Schengen Informatie Systeem

gesignaleerd blijven voor de duur van de ongewenstverklaring.

6 De Schengengrenscode

(Verordening (EG)

nr. 562/2006) van het

Europees Parlement en de

Raad tot vaststelling van een

communautaire code

betreffende de overschrijding

van de grenzen door

personen van 15 maart 2006.

Deze code stelt regels vast

betreffende de overschrijding

van grenzen door personen.


2.4.2 Signaleringongewenstevreemdeling(OVR)

De signalering als ongewenste vreemdeling is minder eenduidig. Alle hieronder genoemde

situaties leiden tot signalering in het (N)SIS. De Vreemdelingencirculaire (zie Achtergrond,

onder 9) stelt dat signalering ‘OVR’ een bijzondere aanwijzing is van de minister aan de

ambtenaren belast met de grensbewaking en het toezicht op vreemdelingen, die gegeven

wordt in het belang van de openbare orde of de nationale veiligheid. Aan als ongewenst

gesignaleerde vreemdelingen is op grond van artikel 12, eerste lid, onder d, Vreemdelingenwet

geen verblijf in de vrije termijn toegestaan. De termijn waarvoor de signalering ‘OVR’

geldt, is afhankelijk van de omstandigheden die aanleiding zijn geweest tot de signalering.

De signalering wordt onder de volgende voorwaarden toegepast:

a. verwijdering van een niet-criminele vreemdeling; termijn twee jaar;

b. verwijdering van een vreemdeling ten aanzien van wie terzake van een aan

drugssmokkel gerelateerd misdrijf proces-verbaal werd opgemaakt, maar

waarbij (nog) geen sprake is van een veroordeling; termijn twee jaar;

c. verwijdering na veroordeling tot een vrijheidsstraf tot drie maanden;

termijn twee jaar;

d. verwijdering na veroordeling tot een vrijheidsstraf van drie tot zes maanden;

termijn drie jaar;

e. verwijdering na veroordeling tot een vrijheidsstraf van zes maanden of meer

(geen ongewenstverklaring ex artikel 67 Vw); termijn vijf jaar;

f. weigering toegang/verwijdering van een vreemdeling die gebruik gemaakt

heeft van valse/vervalste reis- of identiteitspapieren dan wel opzettelijk reis-

of identiteitspapieren heeft overgelegd die niet op hem betrekking hebben;

termijn vijf jaar;

g. bij onttrekking aan toezicht; hiervan is sprake indien niet voldaan wordt aan

een opgelegde vrijheidsbeperkende maatregel dan wel sprake is van een van

de maatregelen van toezicht zoals die zijn opgesomd in de artikelen 4.37 tot

en met 4.39 en de artikelen 4.42 tot en met 4.52 Vreemdelingenbesluit (Vb);

termijn drie jaar;

h. indien er naar het oordeel van de minister concrete aanwijzingen bestaan dat de

vreemdeling een gevaar vormt voor de nationale veiligheid; termijn tien jaar.


Ad g:

Deze grond wordt verreweg het meeste gebruikt. Behalve de overschrijding van de geldigheid

van het visum van meer dan drie dagen betreft het andere vormen van onttrekking aan toezicht.

De maatregelen van toezicht betreffen de volgende verplichtingen:

een rechtmatig in Nederland verblijvende vreemdeling dient een verandering

van woon- of verblijfplaats binnen vijf dagen te melden bij de korpschef tenzij

de vreemdeling als ingezetene is ingeschreven in de gemeentelijke basis-

administratie van de nieuwe woonplaats;

de vreemdeling die niet rechtmatig in Nederland verblijft geeft kennis van

verandering van woon- of verblijfplaats binnen Nederland indien de minister

van Justitie dat vordert;

de vreemdeling dient de korpschef te informeren over verplaatsing van zijn

hoofdverblijf naar het buitenland;

de vreemdeling zonder rechtmatig verblijf dient onmiddellijk van zijn

aanwezigheid in persoon mededeling te doen aan de korpschef van de

gemeente waar hij verblijft;

de vreemdeling die hier rechtmatig verblijft als bedoeld in artikel 8, onder i

(in de vrije termijn), van de Wet en die arbeid gaat zoeken of arbeid gaat

verrichten dient dit onmiddellijk mee te delen aan de korpschef tenzij hij valt

onder een van de uitzonderingen genoemd in artikel 4.42 Vb;

de vreemdeling die in het bezit is van een verblijfsvergunning voor bepaalde

tijd en die niet langer voldoet aan de beperking waaronder die verblijfs-

vergunning is verleend deelt dit onmiddellijk mee aan de korpschef;

de vreemdeling die rechtmatig verblijft als bedoeld in artikel 8, onder a tot en

met e, dan wel l, van de Wet en wiens document waaruit het rechtmatig verblijf

blijkt, vermist wordt, verloren is gegaan of ondeugdelijk is geworden voor

identificatie, dient hiervan onmiddellijk in persoon aangifte te doen bij de

korpschef;

de vreemdeling dient op vordering van een grensbewakingambtenaar of een

ambtenaar belast met vreemdelingentoezicht een pasfoto en vingerafdrukken

beschikbaar te stellen;

de vreemdeling die naar Nederland is gekomen voor een verblijf van langer

dan drie maanden, dient mee te werken aan een onderzoek naar tuberculose;

de vreemdeling die rechtmatig verblijft als bedoeld in artikel 8, onder i van de

Wet en die naar Nederland is gekomen voor een verblijf van langer dan drie

maanden meldt zich binnen drie dagen na binnenkomst in persoon bij de

korpschef;

de vreemdeling die rechtmatig verblijft als bedoeld in artikel 8, onder i van

de Wet en die naar Nederland is gekomen voor een verblijf van ten hoogste


drie maanden, dient zich binnen drie dagen na binnenkomst in Nederland in

persoon te melden bij de korpschef;

de vreemdeling die houder is van een visum of een document voor grens-

overschrijding waarin door de daartoe bevoegde autoriteit een aantekening

is gesteld omtrent aanmelding bij een vreemdelingendienst in Nederland,

dient zich binnen drie dagen na binnenkomst in Nederland in persoon te

melden bij de korpschef;

de vreemdeling die naar Nederland is gekomen om als zeeman werk te zoeken

aan boord van een zeeschip, dient zich binnen drie dagen na binnenkomst

in Nederland in persoon te melden bij de korpschef;

de vreemdeling die geen rechtmatig verblijf heeft en in afwachting is van

vertrek of uitzetting dient zich te houden aan een periodieke meldingsplicht

bij de korpschef. Ook de vreemdeling die in afwachting is van een beslissing

op een verblijfsaanvraag en die de beslissing op die aanvraag hier mag

afwachten heeft een meldingsplicht bij de korpschef;

De vreemdeling moet zijn bescheiden van rechtmatig verblijf in Nederland

inleveren bij de korpschef indien hij niet langer hier rechtmatig verblijft of

bij verplaatsing van zijn hoofdverblijf buiten Nederland of bij verkrijging van

het Nederlanderschap.

Als blijkt dat men niet aan deze verplichtingen voldoet is dat volgens de Vreemdelingen-

circulaire een reden om een vreemdeling in het Schengen Informatie Systeem te signaleren.

2.5 Regels die bepalen of iemand geïnformeerd wordt over zijn signalering

De Vreemdelingencirculaire is de leidraad voor ambtenaren voor de uitvoering met betrekking

tot het Schengen Informatie Systeem. Deze circulaire geeft niet aan dat iemand geïnformeerd

moet worden over het feit dat hij gesignaleerd is in het Schengen Informatie Systeem.

Evenals de SUO wordt alleen aandacht besteed aan het recht op inzage en het recht een

correctieverzoek in te dienen. In de Vreemdelingencirculaire staat hierover dat een signalering

in ieder geval door de Immigratie- en Naturalisatiedienst uit het (N)SIS verwijderd wordt als

de signaleringstermijn is verstreken. Verzoeken tot opheffing richten zich dus op opheffing

voordat de signaleringstermijn is verlopen. Een signalering kan worden opgeheven als er sprake

is van gewijzigde omstandigheden, die nopen tot opheffing. Daarvan is ingevolge de circulaire

in ieder geval sprake als:

a. de grondslag voor de signalering is komen te vervallen (bijvoorbeeld omdat

de ongewenstverklaring is opgeheven);

b. de vreemdeling aantoont dat de signalering berust op onterechte gronden;

c. de vreemdeling verblijf in Nederland wordt toegestaan;

d. de vreemdeling in Nederland een geldige verblijfstitel bezit en in het (N)SIS

gesignaleerd staat voor een andere Schengenstaat.


Over het adequaat informeren van de gesignaleerde stelt de staatsecretaris van justitie:7

“…De signaleringsgronden zijn helder. Een derdelander die op grond van zijn gedragingen

kan vermoeden dat signalering volgt, kan een beroep doen op het recht op informatie over de

signalering. Vervolgens kan hij, indien betrokkene staat gesignaleerd, eventueel de ter beschikking

staande middelen inzake opheffing van de signalering aanwenden…”

Iedereen heeft recht te weten of zijn gegevens in het Schengen Informatie Systeem zijn

opgenomen. Als iemand in het systeem geregistreerd is heeft hij het recht om te verzoeken

de gegevens te verbeteren, aan te vullen, te verwijderen of af te schermen als deze feitelijk

onjuist zijn, voor het doel of de doeleinden van de verwerking onvolledig of niet ter zake

dienend zijn dan wel anderszins in strijd met een wettelijk voorschrift worden verwerkt.

Dit recht op inzage en correctie of verwijdering is neergelegd in de artikelen 109 en 110 SUO

(zie Achtergrond, onder 5) en in de artikelen 35 en 36 van de Wet bescherming persoons-

gegevens (Wbp).8 De Vreemdelingen circulaire verwijst naar artikel 35 en 36 van de Wbp.

De artikelen 33 en 34 van de Wbp die aangeven dat mensen er – behoudens uitzonderingen –

over geïnformeerd moeten worden dat hun gegevens verzameld worden en met welk doel dit

gebeurt, wordt in de Vreemdelingencirculaire niet genoemd.

Bij het KLPD dienen vreemdelingen verzoeken tot inzage, correctie of verwijdering van

hun gegevens in het Schengen Informatie Systeem in. Het KLPD stuurt een verzoek om

correctie of verwijdering ter behandeling door aan de Immigratie- en Naturalisatiedienst.

Binnen vier weken nadat het verzoek ontvangen is moet door de Immigratie- en

Naturalisatiedienst schriftelijk op het verzoek worden beslist. Dit besluit is een besluit in de

zin van de Algemene wet bestuursrecht. Hiertegen is bezwaar en beroep mogelijk. Alvorens

beroep in te stellen is het mogelijk een bemiddelingsverzoek bij het College bescherming

persoonsgegevens (CBP) in te dienen. Het College kan bemiddelen dan wel adviseren in een

dergelijk verzoek. Als de bemiddeling niet leidt tot een oplossing kan men alsnog beroep

aantekenen tegen het besluit. Van deze bemiddelingsmogelijkheid wordt in de praktijk van

het Schengen Informatie Systeem in Nederland incidenteel gebruik gemaakt.

2.6 AfsluitingVreemdelingen worden met het doel weigering van toegang gesignaleerd in het Schengen

Informatie Systeem. Het doel van het Schengen Informatie Systeem is het handhaven van de

openbare orde en veiligheid binnen het Schengengebied. In dat licht moeten de signaleringen

worden beschouwd. Vreemdelingen worden gesignaleerd op grond van een nationale

signalering als gevolg van een door de bevoegde administratieve of strafrechtelijke autori-

teiten genomen beslissing. Een voorwaarde is een besluit van de hiervoor bevoegde instantie.

In Nederland is dat voor ongewenste vreemdelingen de Immigratie- en Naturalisatiedienst.

De criteria in de Vreemdelingencirculaire die aangeven of iemand als ongewenste vreemdeling

7 Notitie aan de Commissie

Meijers over praktijkproble-

men bij signaleringen in het

Schengen Informatie Systeem,

2 april 2009

8 De Vreemdelingenciculaire

verwijst voor het recht op

inzage, correctie en verwijde-

ring naar de artikelen 35 en 36

van de Wbp. Het KLPD

echter, stelt dat tot 1 januari

2008 op de vreemdelingen-

signaleringen de Wet bescher-

ming persoonsgegevens van

toepassing was. Maar dat sinds

de inwerkingtreding van van

de Wet politiegegevens (Wpg)

op genoemde datum –

krachtens welke wet het

begrip ‘politiegegeven’ mede

omvat de persoonsgegevens

die door de politie worden

verwerkt ter uitvoering van

bepaalde bijzondere wetten

(w.o. de Vreemdelingenwet) –

moet worden aangenomen dat

de in het NSIS opgenomen

art. 96 signaleringen thans

onder de werking van de

WPG vallen.


gesignaleerd moet worden of het gegeven dat iemand ingevolge van artikel 67 van de

Vreemdelingenwet ongewenst is verklaard, bepalen of een vreemdeling gesignaleerd wordt

in het Schengen Informatie Systeem. Ingevolge de Vreemdelingencirculaire moeten

ambtenaren belast met de grensbewaking of met toezicht op vreemdelingen ten aanzien van

vreemdelingen die voldoen aan deze criteria immers altijd een voorstel tot signalering indienen

bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst.

De Vreemdelingencirculaire geeft niet aan dat een vreemdeling verteld moet worden dat hij

gesignaleerd is/wordt in het Schengen Informatie Systeem. Wel wordt er op gewezen dat

iemand desgevraagd recht op informatie heeft. Ook heeft iemand het recht te verzoeken om

correctie of verwijdering van zijn signalering. Het besluit om dit verzoek al dan niet te

honoreren is een besluit in de zin van de Algemene wet bestuursrecht. Hiertegen is bezwaar

en beroep mogelijk.

15 Signalering in het Schengen Informatie Systeem in de praktijk


3.1 InleidingIn deze paragraaf wordt beschreven op welke wijze vreemdelingen in de praktijk worden

gesignaleerd in het Schengen Informatie Systeem. Hierbij wordt de rol van de Koninklijke

Marechaussee, de rol van de Immigratie- en Naturalisatiedienst en de rol van Bureau Sirene

bij het KLPD beschreven. De Koninklijke Marechaussee dient een voorstel tot signalering

in bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst. De Immigratie- en Naturalisatiedienst beslist

vervolgens of dit voorstel wordt overgenomen. Bureau Sirene is in Nederland de gegevens-

beheerder van het NSIS. Het controleert de aanvoer van de Immigratie- en Naturalisatiedienst.

3.2 Gevolgen van een signalering als ongewenste vreemdeling in het Schengen Informatie Systeem

Het uitgangspunt is dat iemand met een signalering in het Schengen Informatie Systeem

toegang tot het Schengengebied geweigerd wordt. Het doel van een signalering in het

Schengen Informatie Systeem op grond van artikel 96 SUO is de desbetreffende vreemdeling

toegang tot het Schengengebied voor een bepaalde tijd te weigeren in het licht van de hand-

having van de openbare orde en de veiligheid binnen het Schengengebied. Artikel 25, eerste lid

SUO bepaalt hierover dat wanneer een land overweegt een verblijfstitel af te geven aan een

ter fine van weigering gesignaleerde vreemdeling het vooraf in overleg treedt met het land dat

de vreemdeling gesignaleerd heeft. De verblijfstitel wordt slechts om ernstige redenen, in het

bijzonder uit humanitaire overwegingen of ingevolge internationale verplichtingen, afgegeven.

Wanneer de verblijfstitel wordt afgegeven, gaat de signalerende Overeenkomst sluitende

Partij over tot intrekking van de signalering, maar kan zij de vreemdeling wel in haar nationale

signaleringssysteem opnemen. Ook de Schengengrens code stelt in beginsel als toegangsvoor-

waarde voor onderdanen van derde landen dat zij niet met het oog op weigering van toegang in

Schengen Informatie Systeem gesignaleerd zijn. In de praktijk betekent signalering in het

Schengen Informatie Systeem dan ook dat men in beginsel niet meer toegelaten wordt tot dit

grondgebied. Mogelijke uitzonderingen hierop zijn humanitaire gronden, redenen van

nationaal belang of internationale verplichtingen. De signalering die veelal tot een gebieds-

weigering leidt heeft daarmee voor mensen grote gevolgen.

Als een vreemdeling zich bij een grenspost meldt om Nederland in te reizen en hij blijkt

gesignaleerd in het Schengen Informatie Systeem (een zogenoemde hit) wordt hem de

toegang geweigerd door de ambtenaar belast met de grensbewaking en wordt dit gemeld

bij Bureau Sirene. Dit gebeurt dagelijks. Bureau Sirene brengt vervolgens de Immigratie- en

Naturalisatiedienst op de hoogte. Betreft de hit een vreemdeling die binnenkomt met een

geldig visum of verblijfsvergunning dan wordt dit beschouwd als tegenstrijdige informatie

en wordt contact opgenomen met de Immigratie- en Naturalisatiedienst. De Immigratie- en


Naturalisatiedienst beslist dan of iemand toegang krijgt. Dient een gesignaleerde vreemdeling

een hernieuwd verzoek om toegang in dan wordt hem in beginsel de toegang geweigerd.

De beslissing op een regulier verzoek om toelating of een asielverzoek wordt genomen door

de Immigratie- en Naturalisatiedienst. De Schengenlanden hanteren verschillende criteria

voor opneming in het Schengen Informatie Systeem.

Een zeeman afkomstig uit Kaap Verdië was werkzaam voor een Nederlandse zeevaart-

maatschappij. Hij verzocht de rivierpolitie om verlenging van twee weken van zijn

Schengenvisum dat tot 25 maart 2006 geldig was. Hij was al jaren zeeman en daarom al

tientallen keren in het bezit gesteld van een Schengenvisum. Hij was nooit in aanraking

geweest met politie of justitie.

Hij had de verlening van zijn visum nodig omdat het schip waarop hij moest aanmonsteren,

op 10 april 2006 in Rotterdam aan zou komen. Deze verlengingsaanvraag werd hem,

mondeling en ongemotiveerd geweigerd. Op 10 april 2006 monsterde hij aan op zijn schip

om vervolgens 14 dagen later in Nederland weer aan wal te willen gaan. Op dat moment

werd hem de toegang geweigerd. Hij was gesignaleerd in het Schengen Informatie Systeem.

Naar later bleek was de reden hiervoor gelegen in het feit dat hij 16 dagen (van 25 maart

tot 10 april 2006) zonder geldig visum in Nederland had verbleven. Deze signalering

zorgde voor grote problemen. Betrokkene had een Nederlandse partner en kind en zou op

28 september 2006 met haar in Nederland het huwelijk treden. Zijn schip zou verschillende

Europese landen aandoen en op 22 september 2006 in Roemenië aankomen. Vanuit

Roemenië wilde hij naar Nederland vertrekken voor zijn huwelijk. De signalering in het

Schengen Informatie Systeem maakte dit onmogelijk.

De advocaat van verzoeker vroeg de Immigratie- en Naturalisatiedienst de signalering in

het Schengen Informatie Systeem op te heffen. Op 6 november 2006 deelde de Immigratie-

en Naturalisatiedienst mee dat verzoeker in het Schengen Informatie Systeem was

geregistreerd omdat hij zich had onttrokken aan het vreemdelingentoezicht door langer in

Nederland te blijven dan hem was toegestaan. Deze registratie was volgens de Immigratie-

en Naturalisatiedienst een objectief gegeven (registratie van feitelijkheden) en rechtmatig

tot stand gekomen. Op 10 april 2009 zou deze signalering in het Schengen Informatie

Systeem van rechtswege eindigen. De Immigratie- en Naturalisatiedienst merkte daarbij

op dat ondanks de signalering in het Schengen Informatie Systeem een bij het Schengen

Informatie Systeem aangesloten land de vrijheid heeft om betrokkene toch toe te laten na

een afweging van de belangen. Betrokkene kon dus altijd een verzoek om toelating

indienen ondanks de signalering in het Schengen Informatie Systeem. Betrokkene vroeg

na zijn signalering in het Schengen Informatie Systeem herhaaldelijk om, kortdurende,

toelating tot Nederland. Dit werd hem steeds geweigerd. Na briefwisselingen en diverse

procedures besloot de Immigratie- en Naturalisatiedienst om de signalering op

21 juni 2007 uit het Schengen Informatie Systeem te verwijderen.


3.3 Signalering als ongewenste vreemdeling in de praktijkAls medewerkers van de Koninklijke Marechaussee op de grens bij de zogenoemde doorlaat-

posten op Schiphol een vreemdeling aantreffen die volgens de criteria in de Vreemdelingen-

circulaire in aanmerking komt voor opneming in het Schengen Informatie Systeem, vullen

zij, al dan niet met behulp van een tolk, de doorvoor bestemde formulieren M 93 (bericht

omtrent signalering (zie Achtergrond, onder 11) en M 100 (hierop wordt aangegeven dat het

een ‘zelfstandig vertrek van een bij controle op uitreis illegaal gebleken vreemdeling’ betreft)

in en wordt een proces verbaal opgemaakt. Deze formulieren gaan vervolgens naar het

Hoofd Doorlaatpost die het voorstel tot signalering indient bij de Immigratie- en

Naturalisatiedienst. De beslissing om aan de Immigratie- en Naturalisatiedienst het voorstel

tot signalering te doen ligt bij het Hoofd Doorlaatpost. Het Hoofd Doorlaatpost baseert zich

hierbij op de criteria uit de Vreemdelingencirculaire 2000 (A3/9.2.1 en A3/9.2.2) zoals

genoemd in paragraaf 2.4 van dit rapport. Als aan een van deze voorwaarden voldaan wordt,

zal het Hoofd Doorlaatpost in beginsel een verzoek tot signalering bij de Immigratie- en

Naturalisatiedienst indienen.

Er zijn situaties waarin een vreemdeling – alhoewel zijn situatie voldoet aan de criteria in de

Vreemdelingencirculaire – niet ter signalering wordt voorgedragen aan de Immigratie- en

Naturalisatiedienst.

Als iemand volgens de Vreemdelingencirculaire in aanmerking komt voor

signalering maar zijn vlucht staat op het punt te vertrekken, wordt prioriteit

gegeven aan het halen van de vlucht boven het natrekken van het verhaal en het

uitvoeren van de formaliteiten die tot signalering leiden. Het laten vertrekken

van mensen krijgt prioriteit. Als de ambtenaren van de Koninklijke Marechaussee

besluiten iemand te laten uitreizen zonder een voorstel tot signalering, dan

wordt geen proces-verbaal opgemaakt. Wel wordt die persoon opgenomen

in het landelijk Koninklijke Marechaussee-systeem, het Vreemdelingen Basis

Systeem (VBS). De Immigratie- en Naturalisatiedienst ziet niet dat iemand

die volgens de Vreemdelingencirculaire voor signalering in aanmerking

kwam niet is voorgedragen. Er wordt immers geen voorstel tot signalering

gedaan. De gemaakte afweging is niet inzichtelijk.

Het is ook mogelijk dat een persoon aangeeft zich wel te hebben gehouden

aan de visumtermijn maar niet beschikt over een inreisstempel. Deze persoon

moet wel aan kunnen tonen dat geen sprake is van overschrijding van de

vrije termijn. De Koninklijke Marechaussee moet het verhaal kunnen

natrekken aan de hand van documenten. Als de Koninklijke Marechaussee

de verstrekte informatie voldoende acht dan wordt een ‘correction stamp’

geplaatst zodat de vrije termijn zichtbaar is en berekend kan worden. Als wordt

besloten om iemand te laten uitreizen zonder een voorstel tot signalering dan

wordt geen proces-verbaal opgemaakt en geen voorstel voorgelegd aan de

Immigratie- en Naturalisatiedienst.


Het komt voor dat humanitaire overwegingen (de zogenoemde human factor)

er toe leiden dat de Koninklijke Marechaussee besluit geen voorstel te doen

om iemand te signaleren. Wat bijvoorbeeld kan spelen is de vraag met hoeveel

dagen de vrije termijn is overschreden, wat de redenen daarvoor zijn (bijvoor-

beeld ziekenhuisbezoek, een sterfgeval, een groot economisch belang etc).

Soms wordt dan van het voorstel tot signalering afgezien. Dit is echter incidenteel.

Er zijn geen criteria opgesteld die deze afweging ondersteunen. De gemaakte

afweging is niet inzichtelijk.

De Koninklijke Marechaussee noemde een voorbeeld waarin de ‘human factor’ een rol

speelde. Een oudere dame meldde zich op Schiphol om uit te reizen. Haar voor Nederland

geldende visum had twee weken daarvoor zijn geldigheid verloren. Ze was ziek en ging

terug naar haar vaderland om te sterven. Dit was voor de Koninklijke Marechaussee een

reden om niet over te gaan tot het doen van een voorstel tot signalering in het Schengen

Informatie Systeem.

Een Turkse vrouw verbleef na een verkeersongeval 14 dagen in een Nederlands ziekenhuis.

Hierdoor keerde zij een week te laat terug naar Turkije. Zij werd wel, na een voorstel

daartoe, in het Schengen Informatie Systeem gesignaleerd.

De signaleringsgrond die het meest door de Koninklijke Marechaussee wordt gebruikt bij

een voorstel tot signalering (43%) is de g grond 9 in de Vreemdelingencirculaire. De andere

veel voorkomende signaleringsgrond is de ongewenstverklaring ingevolge artikel 67 van de

Vreemdelingenwet (40%). De g grond betreft de onttrekking aan toezicht. Voor de g grond

geldt dat iemand gesignaleerd mag worden als hij niet beschikt over een inreisstempel en hij

de plaats en het moment van inreis in het Schengengebied niet aannemelijk kan maken of als

hij blijkens de inreisstempel in zijn reisdocument de vrije termijn heeft overschreden met

meer dan drie dagen. Het betreft de zogenoemde ‘overstayers’. Hierbij kan gedacht worden

aan vreemdelingen die na het verstrijken van een toeristenvisum langer dan drie dagen in

Nederland zijn gebleven of aan vreemdelingen die na afloop van een asielprocedure niet

meteen zijn vertrokken maar pas later bijvoorbeeld met hulp van het Internationale Organisatie

voor Migratie (IOM) alsnog besluiten vrijwillig terug te keren naar het land van herkomst.

Vreemdelingen die op deze grond worden gesignaleerd, worden voor een termijn van drie

jaar opgenomen in het Schengen Informatie Systeem.10 De andere gronden zoals genoemd

in de Vreemdelingencirculaire 2000, zoals ‘verwijderen niet criminele vreemdelingen’,

worden door Koninklijke Marechaussee nauwelijks gebruikt.

De Immigratie- en Naturalisatiedienst beslist of het voorstel van de Koninklijke Marechaussee

wordt overgenomen en of daadwerkelijk wordt overgegaan tot signalering. De Immigratie-

en Naturalisatiedienst is verantwoordelijk voor de kwaliteit van de signaleringen van het

9 Vreemdelingencirculaire

2000, A3/9.2.2 (zie

Achtergrond, onder 9)

10 De Vreemdelingencirculaire

2000, A3/9.6.3.1 onder a

vermeldt dat ten aanzien van

overstayers op basis van een

individuele beoordeling kan

worden overgegaan tot

opheffing van signalering na

zes maanden als geconcludeerd

kan worden dat de grondslag

voor de signalering is komen

te vervallen vanwege

gewijzigde omstandigheden.

Om te onderzoeken of sprake

is van gewijzigde omstandig-

heden die nopen tot opheffing

van de signalering moet wor-

den onderzocht of de vreem-

deling niet langer een gevaar

vormt voor de openbare orde.

Daartoe wordt bezien of aan

de volgende voorwaarden

wordt voldaan:

- het is de eerste keer dat de

vreemdeling werd gesigna-

leerd omdat hij overstayer

was; en

- er zijn verder geen criminele

antecedenten bekend.


Schengen Informatie Systeem. In ruim 95% van de gevallen neemt de Immigratie- en

Naturalisatiedienst het voorstel tot signalering van de Koninklijke Marechaussee over. Honorering

van het voorstel betekent dat de signalering door de Immigratie- en Naturali satie dienst

daadwerkelijk wordt opgenomen in het Schengen Informatie Systeem. Alleen als sprake is van

een duidelijke fout wordt niet tot signalering overgegaan. De Immigratie- en Naturalisatiedienst

toetst alleen of aan de voorwaarden tot signalering zoals die zijn opgenomen in de

Vreemdelingencirculaire is voldaan. De Immigratie- en Naturalisatiedienst controleert verder

of de feiten zoals naar voren gebracht worden in het proces-verbaal kloppen. Wordt bijvoorbeeld

aangegeven dat de vreemdeling gedetineerd is geweest dan wordt gekeken of dit overeenkomt

met de detentielijst van de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI). Ook wordt in het informatie-

systeem van de Immigratie- en Naturalisatiedienst gekeken of er nog procedures lopen.

Alleen in geval van twijfel of onvolledige informatie wordt het dossier van de Immigratie- en

Naturalisatiedienst ingezien, informatie bij anderen opgevraagd (bijvoorbeeld een vonnis) of

overige informatie geraadpleegd (bijvoorbeeld uit het Justitiële Documentatie Systeem).

Bij de daadwerkelijke signalering in het Schengen Informatie Systeem logt de daartoe

bevoegde Immigratie- en Naturalisatiedienst medewerker in met een code in het Schengen

Informatie Systeem en voert de gegevens in. Dit gebeurt eerst op nationaal niveau.

Vervolgens checkt een tweede medewerker van de Immigratie- en Naturalisatiedienst de

juistheid van die signalering. Hierna wordt door de Immigratie- en Naturalisatiedienst de

signalering bevestigd met een druk op een knop en direct staat de signalering in het CSIS,

in de computer in Straatsburg. De Immigratie- en Naturalisatiedienst voert de signalering

dus zelf rechtstreeks in het Schengen Informatie Systeem in.

Het KLPD heeft een verantwoordelijkheid voor het goed functioneren van het NSIS (in

beheersmatige zin). De Immigratie- en Naturalisatiedienst is verantwoordelijk voor de

inhoud van de artikel 96 signaleringen. Het KLPD toetst of de signalering zoals ingevoerd

door de Immigratie- en Naturalisatiedienst niet strijdig is met enige andere signalering.

Bureau Sirene is in Nederland de gegevensbeheerder van het Schengen Informatie Systeem

en het controleert de ‘aanvoer’ van de Immigratie- en Naturalisatiedienst. Dit bureau con-

troleert achteraf of de signalering aan alle voorwaarden voldoet.

Zo controleren zij ook of een signalering een conflict oplevert met bijvoorbeeld een signalering

die is geplaatst ten behoeve van opsporing. Bureau Sirene verzoekt dan de Immigratie- en

Naturalisatiedienst in contact te treden met de instantie die de signalering ten behoeve van

opsporing heeft geplaatst. Er moet dan worden bekeken aan welke signalering het meeste

belang wordt gehecht. Staat de betrokken vreemdeling al gesignaleerd op basis van artikel

95 SUO (opsporing/aanhouding) dan kan daarnaast een signalering op basis van artikel 96

SUO (weigering toegang vreemdelingen) plaatsvinden. Dit betekent dat een vreemdeling

tweemaal, op verschillende gronden, voor kan komen in het Schengen Informatie Systeem.

Dit wordt gedoogd na afspraken hierover tussen de vijfentwintig Schengenlanden. Het kan

ook voorkomen dat meerdere landen betrokkene signaleren bijvoorbeeld op grond van 96 SUO.


Maandelijks heeft het Hoofddoorlaatpost en de Brigade operationele ondersteuning van de

Koninklijke Marechaussee overleg met de Immigratie- en Naturalisatiedienst Schiphol.

Als het gaat om signaleringen wordt indien nodig op zaaksniveau contact opgenomen tussen

de Koninklijke Marechaussee en de Immigratie- en Naturalisatiedienst in Zwolle waar de

voorstellen tot signaleringen worden verwerkt. Bijvoorbeeld wanneer de Koninklijke

Marechaussee er niet zeker van is welke categorie van toepassing is. Door de Immigratie- en

Naturalisatiedienst wordt opgemerkt dat het onderscheid tussen de verschillende categorieën

ongewenste vreemdelingen zoals opgenomen in de Vreemdelingencirculaire 2000 niet altijd

duidelijk te maken is. Lastig is bijvoorbeeld het verschil tussen de categorie ‘verwijdering

niet-criminele vreemdeling’ en de categorie ‘onttrekking aan toezicht’ waaronder de

zogenoemde overstayers. Vaak valt een vreemdeling in beide categorieën en moet een keuze

worden gemaakt. Als bij het voorstel tot signalering door de Koninklijke Marechaussee is

aangegeven dat er gesignaleerd kan worden op meerdere gronden, kiest

de Immigratie- en Naturalisatiedienst voor de ‘zwaarste’ signalering. Dat wil zeggen, de

signalering met de langste looptijd. Bij de ongewenste vreemdelingen wordt de datum van

vertrek genomen, zoals deze blijkt uit de stukken van de Koninklijke Marechaussee of de

Vreemdelingenpolitie. De Immigratie- en Naturalisatiedienst maakt geen eigen belangen-

afweging als de Koninklijke Marechaussee of de Vreemdelingenpolitie een voorstel doet.

Zoals in de Vreemdelingencirculaire 2000 (zie Achtergrond, onder 9) wordt aangegeven

kennen de verschillende signaleringen verschillende looptijden variërend van twee tot tien

jaar. Als de termijn verlopen is, moet de signalering automatisch verwijderd worden. In het

Schengen Informatie Systeem is het echter niet mogelijk verschillende bewaartermijnen aan

te brengen. Iedere signalering heeft in dit systeem een standaard looptermijn van 3 jaar.

Een maand voor het verstrijken van de termijn van die drie jaar wordt getoetst of de signalering

moet worden verlengd. Een verlenging zal vaak noodzakelijk zijn bij een ongewenstverklaring.

Bureau Sirene (KLPD) geeft 1 maand voor het verstrijken van die drie jaar aan dat de verval-

datum in zicht komt. Om ook de afwijkende looptermijnen bij te houden heeft de Immigratie-

en Naturalisatiedienst een eigen Excelbestand met de juiste expiratiedata. Dit is nodig om er

voor te zorgen dat een signalering tijdig wordt verwijderd of verlengd.

3.4 Het signaleren van ongewenst verklaarde vreemdelingen in de praktijk

Het gebeurt dat de Koninklijke Marechaussee een vreemdeling aantreft, bij binnenkomst of

bij vertrek, die in aanmerking komt voor een ongewenstverklaring ingevolge artikel 67

Vreemdelingenwet door de Immigratie- en Naturalisatiedienst. In die gevallen doet de

Koninklijke Marechaussee een voorstel tot ongewenstverklaring aan de Immigratie- en

Naturalisatiedienst. Als de Immigratie- en Naturalisatiedienst vervolgens beslist de vreemdeling

ongewenst te verklaren reikt de Koninklijke Marechaussee die beschikking zo mogelijk uit

aan de vreemdeling. Lukt dat niet dan wordt de beschikking gepubliceerd in de Staats courant.


Na uitreiking dan wel publicatie wordt de vreemdeling gesignaleerd in het Schengen

Informatie Systeem. In de werkinstructie voor Ongewenstverklaringen ingevolge artikel 67

Vreemdelingenwet (zie Achtergrond, onder 7) staan de procedurestappen omschreven die de

Koninklijke Marechaussee volgt. Voor een ongewenstverklaring moet aan de criteria van

artikel 67 Vreemdelingenwet (zie Achtergrond, onder 7) zijn voldaan. Dat is doorgaans dat

de vreemdeling door een rechter is veroordeeld.

Bij de signalering van een ongewenst verklaarde vreemdeling wordt het Immigratie- en

Naturalisatiedienst-dossier altijd geraadpleegd, onder meer om na te gaan of de beschikking

tot ongewenstverklaring bekend is gemaakt en of er nog procedures openstaan. Zo wordt

nagegaan of de ongewenstverklaring al dan niet is uitgereikt aan de vreemdeling of als dit

niet mogelijk was is gepubliceerd in de Staatscourant. Bij de ongewenst verklaarde vreemde-

lingen geldt als ingangsdatum van de signalering de datum van onherroepelijk worden van

de beschikking, eventueel na bezwaar of beroep.

De Koninklijke Marechaussee houdt een vreemdeling met ongeldige papieren aan (valse of

vervalste papieren of iemand die op het paspoort van een ander reist). Voor 2008 werd iemand

zonder geldige papieren over het algemeen op grond van het vreemdelingenrecht niet toegelaten

(inadmissible). Iemand werd teruggestuurd naar het land van herkomst. Hiervan werd geen

melding in het Schengen Informatie Systeem gemaakt. Tegenwoordig volgt een strafrechtelijke

procedure. De verschuiving naar het strafrecht sinds 2008 maakt onderdeel uit van het lik op stuk

beleid op Schiphol. Als de vreemdeling veroordeeld wordt kan dit leiden tot een ongewenst

verklaring ex artikel 67 Vreemdelingenwet en de daaruit volgende signalering in het Schengen

Informatie Systeem. Het aantal ongewenstverklaringen is sterk gestegen sinds de strafrechtelijke

aanpak van overtredingen van art 231 Sr (reizen met een vals of vervalst reisdocument).

3.5 Informeren bij signalering 3.5.1 Ongewenstevreemdelingen

Sinds juni 2009 is in de procesbeschrijving van de Koninklijke Marechaussee neergelegd dat

de vreemdeling mondeling wordt meegedeeld dat de Koninklijke Marechaussee het voorstel

aan de Immigratie- en Naturalisatiedienst zal doen tot signalering in het Schengen Informatie

Systeem. In een proces-verbaal wordt opgenomen dat deze mededeling is gedaan. Hiervoor

wordt het volgende tekstblok gebruikt:

“door mij, verbalisant, is aan betrokkene (in de (welke) taal/d.m.v. tolk) medegedeeld dat van deze

geconstateerde overschrijding van de vrije termijn, middels dit procesverbaal, een verzoek zal worden

gedaan bij de Immigratie en Naturalisatiedienst tot signalering als een niet tot het Schengengebied

toe te laten vreemdeling.”

De schatting van de Koninklijke Marechaussee is dat deze mededeling voor juni 2009 in

ongeveer 80% van de gevallen mondeling werd gedaan. Dit werd toen niet vastgelegd in een

proces-verbaal, noch op andere wijze geregistreerd.


3.5.2 Ongewenstverklaardevreemdelingen

De Koninklijke Marechaussee informeert de vreemdeling met een brief over het voornemen

de vreemdeling ongewenst te verklaren ingevolge artikel 67 Vreemdelingenwet. Deze brief is

in tien talen beschikbaar. Indien nodig wordt de betrokkene met behulp van een tolk op de

hoogte gesteld. Het uitleggen van de gevolgen van de ongewenstverklaring is voor de

Koninklijke Marechaussee arbeidsintensief. Wordt betrokkene daadwerkelijk ongewenst

verklaard dan ontvangt hij een beschikking vergezeld van een, in veel talen beschikbaar,

informatieblad (zie Achtergrond, onder 10). Hierin wordt uitleg gegeven over de ongewenst-

verklaring en staat vermeld dat de ongewenstverklaring betekent dat geen toegang meer kan

worden verkregen tot het Schengengebied.

3.6 Kennisneming, correctie en verwijdering in de praktijkVerreweg de meeste verzoeken die binnenkomen bij het KLPD zijn de verzoeken tot inzage.

Dit zijn vreemdelingen die willen weten of ze in het Schengen Informatie Systeem zijn

opgenomen. Dit gebeurt ongeveer tweehonderd keer per jaar. In 80% van deze verzoeken

betreft het signaleringen op basis van artikel 96 SUO. Het zijn eenvoudige verzoeken waarbij

kan worden volstaan met de mededeling of en waarom iemand gesignaleerd staat.

Verzoeken om verwijdering uit het Schengen Informatie Systeem worden ter behandeling

doorgestuurd naar de Immigratie- en Naturalisatiedienst. De zogenoemde bemiddelings-

verzoeken aan het College bescherming persoonsgegevens zijn zeldzaam.

De Immigratie- en Naturalisatiedienst hanteert de regels in de Vreemdelingencirculaire

strikt bij een verzoek om verwijdering. Op het moment dat aan de criteria in de Vreemde-

lingencirculaire voldaan is, wordt de signalering door de Immigratie- en Naturalisatiedienst

in stand gehouden. De Vreemdelingencirculaire (A3/9.6.3.1) vermeldt dat een signalering kan

worden opgeheven als er sprake is van gewijzigde omstandigheden, die nopen tot opheffing.

Daarvan is in ieder geval sprake indien:

a. de grondslag voor de signalering is komen te vervallen (bijvoorbeeld omdat


b. de vreemdeling toont aan dat de signalering berust op onterechte gronden;

c. aan de vreemdeling wordt verblijf in Nederland toegestaan;

d. aan de vreemdeling wordt verblijf in een andere lidstaat toegestaan.

Er is geen sprake van een proportionaliteitstoets. In de Vreemdelingencirculaire (zie

Achtergrond onder 9) wordt aangegeven dat humanitaire omstandigheden op zichzelf geen

reden zijn om te besluiten tot opheffing van de signalering. Humanitaire omstandigheden

kunnen meewegen bij het verzoek om toegang.

Het volgende citaat uit een brief van de Immigratie- en Naturalisatiedienst in 2006 aan een

advocaat is in dit kader illustratief:

“…Samengevat is het Schengen Informatie Systeem een registratie van feitelijkheden (waarbij in

dit geval geen onvolkomenheden in de registratie zijn gevonden), en is de afweging van feiten en

belangen aan de autoriteiten die nadien een verzoek om toelating beoordelen…”


Uit informatie van advocaten is gebleken dat onjuiste of disproportionele signaleringen soms

tot grote problemen leiden bij mensen. Een signalering wordt niet verwijderd omdat hij

disproportioneel is. De ruimte om iemand toch toe te laten ondanks een signalering in het

Schengen Informatie Systeem is gelegen in redenen van humanitaire aard, redenen van

nationaal belang of wegens internationale verplichtingen.

Ook bij een verzoek om verwijdering uit het Schengen Informatie Systeem toetst de

Immigratie- en Naturalisatiedienst aan de criteria voor opname zoals neergelegd in de

Vreemdelingencirculaire. Wordt daaraan voldaan dan blijft de signalering in stand.

3.7 IdentiteitsfraudeEen probleem bij signaleringen in het Schengen Informatie Systeem is identiteitsfraude. Het komt

voor dat mensen diverse aliassen gebruiken of de identiteit van een ander. Zo kan het zijn

dat duidelijk is dat iemands identiteitsgegevens door een ander worden gebruikt. Toch blijft

deze persoon dan onder die gegevens in het Schengen Informatie Systeem staan. Om degene

die de gegevens misbruikt te kunnen opsporen moeten de foutieve gegevens immers in het

Schengen Informatie Systeem blijven staan. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn als een vermeend

terrorist de personalia van een (onschuldig) persoon gebruikt en er geen andere gegevens over

die vermeende terrorist bekend zijn. Om nu te voorkomen dat degene wiens identiteit gestolen

is niet meer kan reizen zonder constant aangehouden te worden, is door de Schengen landen het

zogenoemde Q-formulier ontwikkeld. In dat formulier wordt aangegeven dat sprake is van

misbruik van identiteit. Degene wiens gegevens misbruikt worden wordt in het bezit van dit

formulier gesteld. Dit moet helpen de nadelige consequenties van de signalering te ondervangen.

Het KLPD merkte hierover op:

“…Er is sprake van misbruik van personalia. Een ongewenst verklaarde vreemdeling heeft

misbruik gemaakt van de personalia van een andere vreemdeling en is onder die personalia

gesignaleerd. Omdat geen andere hoofdidentiteit bekend is blijft de signalering onder de foute

identiteit gehandhaafd. De Immigratie en Naturalisatiedienst geeft aan dat de signalering in het

Schengen Informatie Systeem niet verwijderd kan worden omdat het om een ongewenstverklaring

gaat en de signalering rechtmatig tot stand is gekomen. Wel geeft de Immigratie en Naturalisatie

dienst de opdracht een zogenoemd Q formulier aan te maken om overlast voor betrokkene te

verminderen. Het Q formulier zorgt ervoor dat het misbruik van personalia in alle Schengenlanden

bekend is. Ook betrokkene krijgt een afschrift van het Q formulier in zijn bezit. Wordt betrokkene

bij een controle aangehouden dan dient hij aan te geven dat een aantekening in het Schengen

Informatie Systeem is opgenomen en dat dit door het Sirene bureau van de controlerende staat

gecontroleerd kan worden. Daarnaast wordt betrokkene in het bezit gesteld van een telefoon

nummer van het Sirene bureau in Nederland dat dag en nacht bereikbaar is…”


3.8 AfsluitingDe criteria in de Vreemdelingencirculaire zijn bepalend voor de vraag of vreemdelingen in het

Schengen Informatie Systeem gesignaleerd worden. De Vreemdelingencirculaire, die algemene

aanwijzingen aan alle ambtenaren belast met de uitvoering van de Vreemdelingenwet- en

regelgeving geeft, stelt dat ambtenaren belast met de grensbewaking of met toezicht op

vreemdelingen ten aanzien van vreemdelingen die voldoen aan de onder A3/9.2.1 en A3 9.2.2

genoemde gevallen altijd een verzoek tot signalering moeten indienen bij de Immigratie- en

Naturalisatiedienst.

De Koninklijke Marechaussee informeert de vreemdeling met een brief over het voornemen

tot ongewenstverklaring bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst. Wordt betrokkene daad -

werkelijk ongewenst verklaard dan ontvangt hij een beschikking vergezeld van een, in vele

talen beschikbaar, informatieblad. Hierin wordt uitleg gegeven over de ongewenstverklaring

en staat vermeld dat de ongewenstverklaring betekent dat de vreemdeling geen toegang

meer verkrijgt tot de Schengenlanden.

Als de Koninklijke Marechaussee voornemens is aan de Immigratie- en Naturalisatiedienst

een voorstel tot signalering van een ongewenste vreemdeling te doen dan wordt dit de

vreemdeling mondeling meegedeeld. Sinds juni 2009 is dit in de procesbeschrijving van de

Koninklijke Marechaussee neergelegd. In een proces-verbaal wordt opgenomen dat deze

mededeling is gedaan. Vóór de inwerkingtreding van de werkinstructie van juni 2009 werd

deze mededeling in de meeste gevallen wel mondeling gedaan maar dit was niet terug te

vinden in het proces-verbaal.

Zo’n 85% van de door Nederland in het Schengen Informatie Systeem aangebrachte

signaleringen is gedaan na voorstel daartoe van de Koninklijke Marechaussee Schiphol.

43% van de signaleringen heeft betrekking op de grond onttrekking aan toezicht. Dit betreft

verblijf in Nederland zonder geldig visum langer dan 3 dagen of het niet voldoen aan de

verplichtingen die in het Vreemdelingenbesluit in de artikelen 4.37 tot en met 4.39 en de

artikelen 4.42 tot en met 4.52 Vb zijn genoemd. Dit zijn – kort samengevat – verplichtingen

van de vreemdeling zich te melden bij de korpschef als er veranderingen in zijn situatie zijn.

Zo kan bijvoorbeeld het niet melden van een verhuizing door een vreemdeling die op basis

van een visum in Nederland verblijft tot signalering leiden.

De Immigratie- en Naturalisatiedienst volgt het voorstel tot signalering van de Koninklijke

Marechaussee eigenlijk altijd op. De Immigratie- en Naturalisatiedienst maakt geen eigen

inhoudelijke afweging die leidt tot het al dan niet signaleren van iemand. Zij toetst slechts of

aan de voorwaarden is voldaan en ziet een signalering als een registratie van feitelijkheden.

Als een gesignaleerde vreemdeling een verzoek om toegang indient, kan wel worden beoordeeld

of er humanitaire redenen, redenen van nationaal belang of internationale verplichtingen

zijn, die toegang rechtvaardigen ondanks de SIS-signalering.

Ook bij een verzoek om verwijdering uit het Schengen Informatie Systeem toetst de

Immigratie- en Naturalisatiedienst aan de criteria voor opname zoals neergelegd in de


Vreemdelingencirculaire. Wordt daaraan voldaan dan blijft de signalering in stand tenzij

de grondslag voor de signalering is komen te vervallen (bijvoorbeeld omdat


de vreemdeling aantoont dat de signalering berust op onterechte gronden;

aan de vreemdeling verblijf in Nederland wordt toegestaan;

aan de vreemdeling verblijf in een andere lidstaat wordt toegestaan.


4 Beoordeling en aanbevelingen

4.1 InleidingHet Schengen Informatie Systeem is een waarschuwingslijst, ofwel zwarte lijst. Een vreemdeling

krijgt in beginsel geen toegang meer tot het gehele Schengengebied van 25 Europese landen 11

als hij als ongewenste vreemdeling door Nederland is gesignaleerd in het Schengen Informatie

Systeem. Signalering heeft grote gevolgen voor de vreemdeling. Hij wordt hierdoor ernstig

belemmerd in zijn bewegingsvrijheid. Het leidt in principe tot een Europees gebiedsverbod.

Dit kan consequenties hebben voor zijn werk, studie of familieleven. Deze beperking duurt

– afhankelijk van de signaleringsgrond – enkele jaren. Een dergelijke ingrijpende maatregel

is alleen toegestaan als hier goede redenen voor zijn.

Een signalering in het Schengen Informatie Systeem vormt vaak de basis voor de beslissing

om iemand toegang tot het Schengengebied te weigeren. In artikel 2.9 van het Vreemdelingen-

besluit (zie Achtergrond onder 8) staat dat signalering met als doel weigering beschouwd

wordt als aanwijzing dat iemand een gevaar voor de openbare orde oplevert (de regeling

gebruikt de woorden ‘ter fine van weigering’). Dit leidt er ingevolge artikel 3 van de

Vreemdelingenwet toe dat toegang tot Nederland geweigerd wordt. Er zijn omstandig heden

waarin de minister kan besluiten iemand ondanks een signalering toch toe te laten tot het

Schengengebied. Dit kan op grond van humanitaire redenen of redenen van nationaal

belang of internationale verplichtingen. Als een vreemdeling is opgenomen op deze zwarte

lijst is het uitgangspunt dat hij niet wordt toegelaten tenzij hij aantoont dat er sprake is van

humanitaire redenen.

4.2 Mensenrechten in het gedingHet Schengen Informatie Systeem is een systeem waarin persoonsgegevens worden vastgelegd

van mensen die in beginsel geen toegang meer verkrijgen tot het Schengengebied. De juridische

basis voor de verwerking van gegevens door de overheid is bepaald in artikel 8 van het

Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en in artikel 10 van de Nederlandse Grondwet.

Persoonsgegevens mogen alleen in het Schengen Informatie Systeem worden vastgelegd als

dit bij wet geregeld is en als dit noodzakelijk is in een democratische samenleving. Zonder

goede waarborgen is een dergelijke lijst verboden. De privacywetgeving biedt de normen

voor het inrichten van een zwarte lijst.

Evenredigheid is het sleutelwoord als het gaat om de bescherming van de persoonlijke levens-

sfeer. Bij de verwerking van persoonsgegevens in het kader van het Schengen Informatie

Systeem moet altijd een concrete belangenafweging plaatsvinden aan de hand van de uit-

gangspunten van proportionaliteit en subsidiariteit. De inbreuk op de belangen van de

betrokkene mag niet onevenredig zijn in verhouding tot het met de verwerking te dienen

doel. Het doel van het systeem is handhaving van de openbare orde en waken voor veilig-

heid na het wegvallen van binnenlandse grenscontroles. Het belang van de betrokkene is vrij

11 België, Denemarken,

Duitsland, Estland, Finland,

Frankrijk, Griekenland,

Hongarije, Italië, Letland,

Litouwen, Luxemburg, Malta,

Nederland, Noorwegen,

Oostenrijk, Polen, Portugal,

Slovenië, Slowakije, Spanje,

Tsjechië, IJsland, Zweden en

Zwitserland.


reizen. Voor de ene vreemdeling is hier een groter belang mee gemoeid dan voor de ander.

Het Handvest van de Grondrechten van de Europese Unie voorziet in artikel 47 in een recht

op effectieve rechtsbescherming. Het Hof van Justitie is bevoegd inzake het SIS en zal

daarom ook effectuering van deze aanspraak kunnen toetsen. Artikel 13 EVRM bepaalt dat

een ieder wiens rechten en vrijheden die in het Europees Verdrag van de Rechten van de

Mens zijn vermeld, zijn geschonden, recht heeft op een daadwerkelijk rechtsmiddel voor

een nationale instantie. Voor wat betreft het recht op toegang tot de rechter onderzoekt de

Nationale ombudsman daarom of dit recht zodanig naar de praktijk is vertaald, dat

derdelanders die bijvoorbeeld onterecht of foutief in het Schengen Informatie Systeem staan

gesignaleerd, laagdrempelig en voldoende effectief gebruik van dit recht kunnen maken.

4.3 Behoorlijk overheidsoptreden en het Schengen Informatie SysteemHet is een vereiste van behoorlijk overheidsoptreden dat mensenrechten worden gerespecteerd.

Het respecteren van mensenrechten moet daarom gewaarborgd zijn in weten regelgeving

en in de uitvoeringspraktijk. De Nationale ombudsman toetst of de uitvoering van het

Schengen Informatie Systeem door de overheid leidt tot het respecteren van mensenrechten.

De Nationale ombudsman heeft in dit onderzoek beoordeeld op welke manier het recht op

de eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer en het recht op toegang tot de rechter door

de Nederlandse overheid voor wat betreft het Schengen Informatie Systeem vertaald is naar

de dagelijkse uitvoeringspraktijk. In het bijzonder wordt hierbij gekeken naar:

1 Evenredigheid:wordenmensennietonevenrediggetroffendooropname

opdelijst.

Is de procedure in Nederland die leidt tot het besluit om iemand als ongewenste vreemdeling

te signaleren in het Schengen Informatie Systeem zodanig dat er op vertrouwd kan worden

dat in elk individueel geval een goed evenwicht gevonden wordt tussen het doel van signalering

(handhaving van de openbare orde en waken voor de veiligheid na het wegvallen van binnen-

landse grenscontroles) en de gevolgen van opname in het Schengen Informatie Systeem voor

de als ongewenst gesignaleerde vreemdeling (geen toegang meer tot het Schengengebied).

(zie Ad 1. Evenredigheid: pagina 2834.)

2 DewijzewaaropiemandoveropnameinhetSchengenInformatieSysteem

geïnformeerdwordtenvervolgenstoegangheefttoteeneerlijkeprocedure.

Wordt een als ongewenst gesignaleerde vreemdeling in de praktijk voldoende in staat gesteld

zijn rechten te effectueren bij onjuiste of onterechte signalering? De basis(standaard) is of

iemand voldoende en op tijd wordt geïnformeerd over zijn signalering en over de mogelijk-

heid een onjuiste of onterechte signalering ongedaan te maken.

(zie Ad 2. Onvolledige informatie: pagina 3537.)


Ad.1.Evenredigheid:Mensenwordenbuitensporiggetroffendoordeinrichtingvandezelijst.

Werkwijzeindepraktijk

In de Vreemdelingencirculaire staan criteria die bepalen of vreemdelingen in het Schengen

Informatie Systeem gesignaleerd worden. Als een vreemdeling voldoet aan een van deze criteria

moet de Koninklijke Marechaussee ingevolge de Vreemdelingencirculaire een voorstel tot

signalering bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst indienen. De ambtenaren van de

Koninklijke Marechaussee hebben ingevolge de Vreemdelingencirculaire geen ruimte een

eigen afweging te maken. Specifieke individuele omstandigheden van de vreemdeling spelen

bij signalering formeel geen rol. De medewerkers van de Koninklijke Marechaussee merkten

hierover op ‘de wet is leidend’.

Soms wordt een uitzondering gemaakt: hetzij omdat iemand zijn vlucht dreigt te missen als de

procedure doorlopen moet worden (vertrek heeft prioriteit), hetzij op humanitaire gronden.

Een dergelijke uitzondering is in strijd met de instructies. Het op deze wijze in de praktijk

maken van een uitzondering door de Koninklijke Marechaussee is niet inzichtelijk en daarmee

niet controleerbaar. De Immigratie- en Naturalisatiedienst heeft geen zicht op de toepassing

van dergelijke uitzonderingen. Wel is de Immigratie- en Naturalisatiedienst verantwoordelijk

voor de inhoud van de signaleringen van ongewenste vreemdelingen.

De Immigratie- en Naturalisatiedienst volgt het voorstel van de Koninklijke Marechaussee

vrijwel altijd op. Alleen als er administratieve fouten zijn gemaakt leidt dit ertoe dat afgezien

wordt van signalering. De Immigratie- en Naturalisatiedienst maakt geen eigen inhoudelijke

afweging die leidt tot de beslissing om iemand al dan niet te signaleren.

In het Vreemdelingenbesluit staat aangegeven dat toegang geweigerd wordt bij een signalering

in het Schengen Informatie Systeem tenzij er sprake is van specifieke gronden. In de praktijk

moet de vreemdeling die gesignaleerd is aantonen dat er sprake is van humanitaire redenen

om toch toegang te krijgen. Een alternatief om alsnog toegang te krijgen is het aanvechten

van de signalering zelf. Dit is een weg waar vaak voor gekozen wordt.

StandpuntMinisterievanJustitie

De toenmalige staatssecretaris van Justitie zegt in de brief van 2 april 2009 aan de

Commissie Meijers:12

“…In het Nederlandse beleid zijn de gedragingen die leiden tot een signalering en de duur ervan

helder en eenduidig omschreven. Daarmee zijn de normen alsmede de consequenties van handelen

voor alle derdelanders zonder onderscheid naar individu vastgesteld. Daarmee is niet gezegd dat

geen individuele beoordeling van aanvragen of verzoeken van gesignaleerde derdelanders plaats

vindt. Deze beoordeling gebeurt na de feitelijke signalering. Zo kunnen individuele omstandig

heden worden betrokken bij de beslissing op aanvragen om toegang of toelating van gesignaleerde

derdelanders’. Verder vindt een individuele beoordeling plaats bij verzoeken om opheffing van

signalering van derdelanders…”

12 Brief van de staatssecretaris

van Justitie aan de

Commissie Meijers.

Kenmerk: 5589356/09/

DMB, 2 april 2009


In februari 2009 schrijft de toenmalige staatsecretaris van Justitie aan de Tweede Kamer:13

“…De signalering op grond van artikel 96 SUO houdt in dat de vreemdeling gedurende de

signalering termijn in beginsel de toegang wordt geweigerd tot de landen binnen het Schengengebied.

In geval een door een andere lidstaat ter fine van toegangsweigering gesignaleerde vreemdeling bij

de uitoefening van het (mobiel) vreemdelingentoezicht in Nederland wordt aangetroffen, volgt zijn

verwijdering…”

Deze passages bevestigen dat de criteria uit de Vreemdelingencirculaire leidend zijn.

Formeel wordt zonder onderscheid naar individu besloten of iemand wel of niet gesignaleerd

wordt. Aangegeven wordt dat het slechts een feitelijke handeling is. Een handeling die niet

zonder meer gevolgen heeft. Echter, het tweede citaat bevestigt dat signalering in beginsel

tot toegangsweigering leidt. Dit is ook hetgeen in de interviews bevestigd is. Dit is de reden

dat de Commissie Meijers en enkele rechters in hun uitspraken 14 zowel in Nederland als in

Duitsland stellen dat de signalering beschouwd moet worden als een besluit dat rechtsgevolg

heeft. In Nederland dus een besluit in de zin van de Algemene wet bestuursrecht.

De Staatssecretaris van Justitie geeft in haar brief van 2 april 2009 aan de Commissie Meijers

aan dat 15

“…het enkele feit dat een signalering wordt opgenomen in het SIS leidt niet noodzake lijkerwijs

tot een rechtens relevante handeling, maar betreft niet meer en niet minder dan een aanwijzing aan

ambtenaren. De handelingen die op een signalering kunnen volgen, bijvoorbeeld in het geval van

een artikel 96 SUO signalering de weigering van de toegang tot Schengen, hebben rechtsgevolg

waartegen rechtsmiddelen kunnen worden aangewend. In zijn huidige vorm is het opnemen van

een signalering in SIS een administratieve actie, geen rechtens relevante handeling…”

Even verderop in de brief merkt de staatsecretaris op dat

“…lidstaten autonoom zijn in hun toelatingsbeleid en zelf beslissen over toelating of weigering van

een gesignaleerde derdelander. Daarmee is de signalering niet meer dan een aandachtsvestiging voor

betrokken ambtenaren…”

OordeelNationaleombudsman

Een van de behoorlijkheidvereisten waar de Nationale ombudsman aan toetst is het even redig-

heidvereiste. Het evenredigheidsvereiste houdt in dat overheidsinstanties voor het bereiken

van een doel een middel aanwenden dat voor de betrokkenen niet onnodig bezwarend is en dat

in evenredige verhouding staat tot dat doel. Evenredigheid is, zoals eerder aangegeven, een

sleutelbegrip waar het gaat om het grondrechtelijke respect voor de persoonlijke levenssfeer.

Evenredigheid betekent dat het Schengen Informatie Systeem met als doel de openbare orde

en veiligheid te handhaven binnen het Schengengebied niet onnodig bezwarend mag zijn

voor de vreemdelingen die er in worden opgenomen. Met andere woorden, de Nederlandse

procedure die leidt tot het besluit om iemand als ongewenste vreemdeling te signaleren in

het Schengen Informatie Systeem en de gevolgen die verbonden worden aan een dergelijke

signalering moeten zodanig zijn dat er verzekerd wordt dat er in elke individuele situatie een

13 Tweede Kamer, vergaderjaar

2008–2009, 23 490, nr. 542,

2 februari 2009

14 Rechtbank Den Haag: 8

december 1999, JV 2000/59,

Rechtbank Den Haag:

8 maart 2002, JV 2002/162,

Rechtbank Breda: 11 maart

2005 reg nr: AWB 04/24331

15 Brief van de Staatssecretaris

van Justitie aan de Commissie

Meijers. Kenmerk:

5589356/09/DMB,

2 april 2009


goed evenwicht gevonden wordt tussen het doel van signalering (handhaving van de openbare

orde en waken voor de veiligheid na het wegvallen van binnenlandse grenscontroles) en de

gevolgen van opname in het Schengen Informatie Systeem voor de als ongewenst gesignaleerde

vreemdeling (geen toegang meer tot het Schengengebied). De Nationale ombudsman

beoordeelt in dat kader de volgende punten:

de opnamecriteria;

de wijze waarop rekening wordt gehouden met individuele omstandigheden;

het karakter van de signalering: slechts waarschuwing of met rechtsgevolg;

is er sprake van eenduidige beslissingen of van willekeur.

Te lichte opnamecriteria

De gebruikte opnamecriteria zijn veelal licht. Dit betekent dat iemand al snel voor signalering

in aanmerking komt. Een vreemdeling die drie dagen zonder geldig visum in Nederland is,

wordt bijvoorbeeld gesignaleerd. Bijvoorbeeld het vanwege ziekte drie dagen later afreizen

heeft al automatisch consequenties. Met dergelijke criteria leiden normale levensgebeurte-

nissen of kleine misstappen al tot signalering. De consequentie van signalering is dat nauwelijks

meer toegang verkregen wordt tot het Schengengebied. Vreemdelingen worden hierdoor

zwaar getroffen. Herbezinning op de vraag wie de overheid werkelijk in het Schengen

Informatie Systeem wil opnemen, acht de Nationale ombudsman daarom noodzakelijk.

Uitgangspunt hierbij zou moeten zijn dat:

de begane misstap zodanig is dat het weren van deze persoon noodzakelijk

is in het kader van de openbare orde en veiligheid na het wegvallen van

binnenlandse grenscontroles;

de begane misstap in beginsel rechtvaardigt dat iemand enkele jaren niet

meer wordt toegelaten tot het Schengengebied;

de inbreuk op de belangen van de vreemdeling om vrij te reizen niet

onevenredig mogen zijn aan het doel dat gediend wordt met het Schengen

Informatie Systeem (veiligheid).


De Amerikaanse Mary bezoekt begin 2009 haar ouders in Den Haag. Gedurende haar

vrije termijn (ze mag hier 3 maanden verblijven) besluit ze langer in Nederland te willen

blijven en dient daartoe een verblijfsaanvraag in. De Immigratie- en Naturalisatiedienst

stuurt haar op 20 maart 2009 vervolgens een uitnodiging om op 3 april 2009 de aanvraag

persoonlijk in te dienen. Op 30 maart 2009 belt Mary de Immigratie- en

Naturalisatiedienst om te vertellen dat ze de aanvraag intrekt en naar Amerika teruggaat

omdat ze daar een baan aangeboden heeft gekregen. Op 31 maart 2009 reist ze uit via

Schiphol. De Koninklijke Marechaussee constateert daarbij dat ze haar vrije termijn met

19 dagen had overschreden. Ze legt uit hoe dat komt en haar wordt meegedeeld dat ze de

volgende keer niet weer de vrije termijn moet overschrijden. Haar wordt niets meegedeeld

over een mogelijke signalering in het Schengen Informatie Systeem en de gevolgen daarvan.

Als ze haar ouders in december 2009 wil bezoeken om samen kerst te vieren wordt haar tot

haar grote verbazing de toegang tot Nederland geweigerd en wordt ze in grensdetentie

geplaatst. Haar ouders zorgen voor een ticket terug naar Amerika en ze vertrekt nog diezelfde

avond terug naar Amerika. De advocaat van Mary dient bij de Immigratie- en

Naturalisatiedienst op 15 maart 2010 een verzoek in om verwijdering van de signalering.

Bij brief van 20 april laat de Immigratie- en Naturalisatiedienst weten dit verzoek in te

willigen en de signalering te hebben opgeheven.

Geen proportionaliteitstoets

De staatsecretaris geeft aan dat het werken met eenduidige criteria leidt tot consequenties

van handelen voor alle derdelanders zonder onderscheid naar persoon. Er kunnen echter

bijzondere individuele omstandigheden zijn die opname onevenredig zwaar maken. Te denken

valt aan het voorbeeld van de vrouw die op weg naar Schiphol in het ziekenhuis belandde.

Zij verliet Nederland hierdoor te laat. Ze werd geregistreerd. Dit heeft vergaande consequenties

als zij het Schengengebied weer in wil reizen. Om dergelijke situaties te voorkomen moet

de Immigratie- en Naturalisatiedienst voorafgaand aan de signalering een op de feiten toe-

gesneden proportionaliteitstoets maken. De vraag hierbij is of opname in dit individuele

geval leidt tot onevenredige consequenties voor de betrokken vreemdeling. Hierbij speelt

met name de vraag of er sprake is van verzachtende omstandigheden. De gemaakte afweging

moet worden vastgelegd en desgevraagd inzichtelijk gemaakt worden.

Signalering meer dan waarschuwing

De Immigratie- en Naturalisatiedienst handelt bij opname in het systeem zoals de staats-

secretaris van Justitie al aangaf alsof het een feitelijke handeling is: als iemand aan de criteria

in de Vreemdelingencirculaire voldoet, leidt dit tot signalering. De Vreemdelingencirculaire

zegt hierover dat een signalering een feitelijke handeling is waartegen geen rechtsmiddel

open staat. Een beslissing op een aanvraag om opheffing van de signalering dient echter te

worden aangemerkt als een besluit in de zin van artikel 1:3, eerste lid, Awb. Dit brengt met

zich dat tegen het besluit een signalering al dan niet op te heffen het rechtsmiddel bezwaar

en eventueel beroep kan worden aangewend.


De staatssecretaris van Justitie stelt dat signalering in het Schengen Informatie Systeem niet

automatisch betekent dat een vreemdeling niet wordt toegelaten tot het Schengengebied.

Het is immers mogelijk dat de minister van de toegangsweigering afwijkt op grond van

humanitaire redenen of redenen van nationaal belang of internationale verplichtingen.

De Nationale ombudsman is van oordeel dat dit argument de realiteit miskent. De hoofd-

regel is dat een vreemdeling die wordt gesignaleerd, niet meer wordt toegelaten. Hij wordt

beschouwd als een gevaar voor de openbare orde of nationale veiligheid. In Nederland

wordt een signalering beschouwd als een zelfstandige reden om iemand toegang tot het

Schengengebied te weigeren. Artikel 2.9 van het Vreemdelingenbesluit geeft aan dat toegang

tot Nederland in ieder geval geweigerd wordt op grond van het feit dat de vreemdeling

gevaar oplevert voor de openbare orde of de nationale veiligheid, indien de vreemdeling

met als doel weigering van toegang in het Schengen Informatiesysteem gesignaleerd staat.

Ook artikel 5 van de Schengengrenscode stelt als toegangsvoorwaarde voor onderdanen van

derde landen dat zij niet met het oog op weigering van toegang in het Schengen Informatie

Systeem gesignaleerd zijn. Een signalering in het Schengen Informatie Systeem leidt tot een

afwijzing tenzij er naar het oordeel van de minister sprake is van humanitaire redenen of

redenen van nationaal belang of internationale verplichtingen. De signalering heeft hiermee

rechtstreeks gevolg voor vreemdelingen. Iemand die in het Schengen Informatie Systeem

gesignaleerd is komt immers alleen nog in aanmerking voor toegang als hij aannemelijk

maakt dat er sprake is van humanitaire gronden die rechtvaardigen dat hem ondanks deze

signalering toegang wordt verleend. Het is daarmee in de praktijk meer dan een waarschuwing.

Verschil tussen wel of geen signalering in het Schengen Informatie Systeem bij toegang:

Een vreemdeling die aan alle voorwaarden voor toegang voldoet en geen

signalering in het Schengen Informatie Systeem heeft wordt toegelaten.

Een vreemdeling die aan alle voorwaarden tot toegang voldoet maar in het

Schengen Informatie Systeem als ongewenste vreemdeling gesignaleerd is,

wordt geweigerd tenzij de minister toelating noodzakelijk vindt op grond van

humanitaire overwegingen, om redenen van nationaal belang of wegens

internationale verplichtingen.

Het wettelijk kader biedt niet de ruimte om een signalering slechts als waarschuwing te

behandelen. De formulering dat toegang in ieder geval geweigerd wordt bij een signalering

in het Schengen Informatie Systeem tenzij de minister een afwijking hiervan noodzakelijk

acht op grond van humanitaire redenen of internationale verplichtingen is hiervoor te strikt.

Een waarschuwing betekent dat een signalering slechts een aanwijzing is om de zaak goed

te bekijken. In die situatie zou bij een verzoek om toegang van een vreemdeling met een

signalering in het Schengen Informatie Systeem altijd onderzocht worden wat de reden van de

signalering in het Schengen Informatie Systeem is en of deze signalering een belemmering

33

voor de toelating in dit concrete geval behoort te zijn. Dit zou een zorgvuldige werkwijze

zijn. Echter, deze werkwijze past niet binnen het systeem dat zelfstandige betekenis toekent

aan het feit dat een vreemdeling gesignaleerd is. Het feit dat zelfstandige betekenis aan de

signalering wordt toegekend ondersteunt de eerdere conclusie dat in de praktijk terughoudend

en zorgvuldig beoordeeld moet worden of in dit concrete geval tot signalering moet worden

overgegaan.

Als de opnamecriteria zodanig zijn dat de begane misstap in beginsel rechtvaardigt dat

iemand enkele jaren niet meer wordt toegelaten tot het Schengengebied en de evenredig-

heidstoets expliciet bij opname in het Schengen Informatie Systeem gemaakt wordt, is het

gerechtvaardigd dat iemand – in lijn met de het huidige wettelijke regime – alleen nog wordt

toegelaten als er sprake is van uitzonderlijke omstandigheden zoals humanitaire redenen of

redenen van nationaal belang of internationale verplichtingen. Het huidige systeem waarbij

iemand om een zeer lichte misstap in het Schengen Informatie Systeem wordt opgenomen,

leidt tot buitensporige consequenties. Het voorbeeld van een wetenschapper uit Kenia is in dit

kader illustratief. Een visumaanvraag om zijn promotie te kunnen afleggen werd afgewezen

omdat hij in het Schengen Informatie Systeem gesignaleerd stond. De reden hiervoor was dat

hij zich ooit niet correct had afgemeld. Zo wordt een vreemdeling onevenredig benadeeld

als hij vanwege een zeer lichte misstap gesignaleerd is en daarom alleen nog wordt toegelaten

als er sprake is van humanitaire redenen. Dit is niet behoorlijk.

De Nationale ombudsman acht het vanuit het perspectief van behoorlijk overheidsoptreden

noodzakelijk dat bij een verzoek om toegang van een vreemdeling met een signalering in

het Schengen Informatie Systeem altijd expliciet onderzocht wordt of er redenen zijn om de

vreemdeling ondanks signalering dit toe te staan. Ruimte voor toelichting van de kant van

de vreemdeling is hierbij passend. Als besloten wordt iemand te weigeren moet de gemaakte

afweging gemotiveerd worden. Een enkele verwijzing naar de signalering in het Schengen

Informatie Systeem is onvoldoende. Aangegeven moet worden hoe de aanwezigheid van

eventuele humanitaire gronden gewogen is. Deze motivering maakt inzichtelijk hoe met de

specifieke individuele omstandigheden rekening is gehouden. Tegen het besluit iemand

geen toegang te geven staat bezwaar en beroep open.

Een Amerikaan studeerde in Nederland. Hij had verzuimd bij de korpschef te melden dat

hij weer was teruggekeerd naar de Verenigde Staten. Wel had hij zich uitgeschreven bij

het Gemeentelijke Basisadministratie. Bij een adrescontrole was opgemerkt dat hij zich

uitgeschreven had. Dit leidde tot een MOB-melding (met onbekende bestemming

vertrokken) en vervolgens een signalering in het Schengen Informatie Systeem als

ongewenste vreemdeling. De reden voor de signalering was dat hij zich aan het toezicht

onttrokken had. Hij kwam er achter dat hij gesignaleerd was toen hij enkele jaren later een

congres in Duitsland wilde bezoeken. Bij aankomst in Frankfurt werd hem toegang tot

Duitsland geweigerd.

Beoordeling en aanbevelingen


Willekeur bij signalering

De Koninklijke Marechaussee blijkt in de praktijk in sommige gevallen een belangenafweging

te maken en andere niet. De keuze uit deze opties is in de praktijk noch voor de vreemdeling,

noch voor de Immigratie- en Naturalisatiedienst inzichtelijk.

Een vreemdeling wordt bijvoorbeeld niet gesignaleerd als hij anders zijn vlucht mist. ‘Weg is

weg’ ofwel, ‘vertrek van de vreemdeling heeft prioriteit’ is hierbij het credo. Soms zijn er

humanitaire redenen (the ‘human factor’) om niet te signaleren. Deze afwegingen zijn niet

expliciet. Ze worden niet vastgelegd. Daarom is de gemaakte afweging niet inzichtelijk of

controleerbaar. De Nationale ombudsman is van oordeel dat een dergelijke werkwijze geen

duidelijke beslissingen oplevert en leidt tot willekeur. Het is daarom noodzakelijk dat een

gemaakte uitzondering wordt vastgelegd en gemotiveerd. Dit maakt de handelingen van de

Koninklijke Marechaussee en de Immigratie- en Naturalisatiedienst transparant, controleerbaar

en de betrokkene kan onjuistheden aanvechten. Bovendien wordt langs die weg een eigen

controle op consistentie van de uitvoeringspraktijk mogelijk. De Immigratie- en Naturalisatie-

dienst is verantwoordelijk voor de inhoud van de signaleringen van ongewenste vreemde-

lingen. Zij zijn daarmee uiteindelijk verantwoordelijk voor de keuze om iemand al dan niet

als ongewenste vreemdeling te signaleren.

Conclusie

De Nationale ombudsman concludeert dat de gevolgen van de signalering voor de vreemde-

lingen onvoldoende aandacht hebben gekregen bij de keuze de uitvoering op een bepaalde

manier te organiseren. Er zijn onvoldoende waarborgen om de evenredigheid van de

uitwerking van het systeem te garanderen. Het evenredigheidsvereiste wordt hiermee

geschonden en daarmee de onderliggende mensenrechten zoals artikel 8 EVRM op basis

waarvan die evenredigheid vereist is.

35

Ad.2.OnvolledigeinformatieoveropnameinhetSchengenInformatieSysteem

enonduidelijkheidoverrechtsmiddelen.

Informatievoorzieningindepraktijk

Ongewenstverklaring

De Koninklijke Marechaussee informeert de vreemdeling met een brief over het voornemen tot

ongewenstverklaring bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst. Wordt betrokkene daadwerkelijk

ongewenst verklaard dan ontvangt hij een beschikking vergezeld van een, in vele talen

beschikbaar, informatieblad. Hierin wordt uitleg gegeven over de ongewenstverklaring en

staat vermeld dat de ongewenstverklaring betekent dat de vreemdeling geen toegang meer

verkrijgt tot de Schengenlanden.

Ongewenstevreemdeling

Als de Koninklijke Marechaussee voornemens is aan de Immigratie- en Naturalisatiedienst

een voorstel tot signalering van een ongewenste vreemdeling te doen dan wordt dit de

vreemdeling mondeling meegedeeld. Sinds juni 2009 is dit in de werkinstructies van de

Koninklijke Marechaussee neergelegd. In een proces-verbaal wordt opgenomen dat deze

mededeling is gedaan. Voor de inwerkingtreding van de werkinstructie van juni 2009 werd

deze mededeling in de meeste gevallen wel mondeling gedaan maar dit was niet terug te

vinden in het proces-verbaal.

Verzoekomverwijdering

Bij een verzoek de signalering te verwijderen hanteert de Immigratie- en Naturalisatiedienst

wederom strikt de criteria in de Vreemdelingencirculaire. Bij een dergelijk verzoek wordt de

signalering niet verwijderd als aan de criteria is voldaan. Ook bij een verzoek om verwijdering

speelt een evenredigheidstoets derhalve geen rol. De Vreemdelingencirculaire vermeldt dat

humanitaire omstandigheden op zich geen reden kunnen zijn de signalering op te heffen.

Een vreemdeling krijgt niet het door hem gevraagde visum voor Spanje omdat hij door

Nederland gesignaleerd is als ongewenste vreemdeling in het Schengen Informatie Systeem.

Betrokkene is kapitein en reist veel. Hij geeft aan dat hij één keer per abuis (hij veronder-

stelde dat zijn visum één maand geldig was maar het was geldig voor tien dagen) bij een

zakenbezoek langer is gebleven dan zijn visum toestond. De reden van signalering blijkt te

zijn dat hij zich heeft onttrokken aan toezicht. Hij dient, eind juni 2008, een verzoek tot

verwijdering in bij het KLPD. Het KLPD stuurt het verzoek door naar de Immigratie-

en Naturalisatiedienst. Zeven maanden later reageert de Immigratie en Naturalisatie Dienst

op dat verzoek en verwijdert de Schengen Informatie Systeem signalering. Eén maand later

zou de geldigheid van deze signalering overigens verstreken zijn.



StandpuntJustitie

De toenmalige staatsecretaris geeft in haar brief van 26 juni 2008 16 aan de Commissie

Meijers aan dat

“…Het feit dat een voorstel daartoe (signalering) wordt gedaan, houdt niet automatisch in dat tot

signalering wordt overgegaan. Het is dan ook niet relevant deze informatie vooraf met betrokkene

te delen. Daar waar het voornemen daadwerkelijk leidt tot het signaleren van betrokkene, blijkt

het in de praktijk niet altijd mogelijk deze te informeren…”

OordeelNationaleombudsman

Voor wat betreft het recht op toegang tot de rechter moet de vraag beantwoord worden of

dit recht zodanig naar de praktijk is vertaald, dat een vreemdeling effectieve rechtsbescherming

geniet als deze bijvoorbeeld onterecht of foutief in het Schengen Informatie Systeem staat

gesignaleerd.

De derdelander die gesignaleerd wordt, moet in staat worden gesteld onterechte en onjuiste

signaleringen aan te vechten. Dit houdt onder meer in dat de overheid zich bij signalering

ervoor moet inspannen de gesignaleerde hiervan in kennis te stellen. Iedereen die in het

Schengen Informatie Systeem wordt opgenomen als ongewenste vreemdeling, moet hier-

over – zoveel als redelijkerwijs mogelijk – worden geïnformeerd. Dit is immers de eerste

voorwaarde om eventuele vergissingen te kunnen aanvechten.

Ook moet geregeld zijn hoe iemand inzage kan krijgen in de gegevens die over hem of haar

in het systeem zitten. Als iemand bij inzage informatie tegenkomt die feitelijk onjuist of

anderszins onrechtmatig is, heeft hij het recht om correctie of verwijdering van deze gegevens

te verzoeken.

De Nationale ombudsman constateert dat de vreemdeling geïnformeerd wordt over signalering

in het Schengen Informatie Systeem. De ongewenst verklaarde vreemdeling wordt schrifte-

lijk op de hoogte gesteld van de signalering. De ongewenste vreemdeling wordt mondeling

geïnformeerd en die mededeling komt inmiddels in het proces-verbaal te staan Hierin is dus

verbetering opgetreden. Wel is de Nationale ombudsman van oordeel dat ook ongewenste

vreemdelingen schriftelijk op de hoogte gebracht zouden moeten worden van de signale-

ring. Hiertoe kan een informatieblad gemaakt worden om door de Koninklijke

Marechaussee uit te laten reiken. Het argument van de staatssecretaris dat de Koninklijke

Marechaussee slechts een voorstel tot signalering doet en dat het daarom nog niet het geëigende

moment is de vreemdeling te informeren, doet geen recht aan de praktijk. Immers, de

Immigratie- en Naturalisatiedienst neemt vrijwel alle voorstellen van de Koninklijke

Marechaussee over. Bovendien kan een informatieblad aandacht besteden aan het feit dat het

een voorstel betreft dat vrijwel zeker wordt opgevolgd.

Een vreemdeling die gesignaleerd wordt, wordt nergens gewezen op de rechtsmiddelen die

hem ter beschikking staan om een onjuiste of onrechtmagie signalering aan te vechten.

De Nationale ombudsman is van oordeel dat deze aanvullende informatie nodig is om de

16 Brief van de Staatssecretaris

van Justitie aan de Commissie

Meijers. Kenmerk:

5550123/08, 26 juni 2008

37

toegang tot de rechter te waarborgen. Behoorlijk overheidsoptreden vergt dat vreemdelingen

die met als doel van weigering geregistreerd worden, gewezen worden op de rechtsgang die

bestaat om ongewenste signalering aan te vechten. Het betreft informatie over het recht op

inzage en het recht een verzoek tot correctie of verwijdering in te dienen. Een weigering

hiervan is volgens de toepasselijke criteria een besluit in de zin van de Awb waartegen

bezwaar en beroep openstaat. Ook moet aangegeven zijn tot wie de vreemdeling zich in het

concrete geval moet wenden als hij van dit recht gebruik wil maken.

De huidige wijze waarop ongewenste vreemdelingen worden geïnformeerd, is derhalve niet

behoorlijk. Ten einde het grondrecht op effectieve rechtsbescherming in de praktijk bereik-

baar te maken, moet een vreemdeling schriftelijk worden geïnformeerd over de signalering

en schriftelijk op de mogelijke rechtsmiddelen gewezen worden.

Aanbevelingen

De Nationale ombudsman beveelt aan de gehele keten (van signalering tot en met de

beoordeling van een verzoek tot toegang) in heroverweging te nemen. Dit is nodig om te

voorkomen dat de vreemdeling onevenredig zwaar getroffen wordt door dit systeem.

De gevolgen van signalering voor de vreemdelingen heeft in de uitvoering tot nu toe

onvoldoende aandacht gekregen. Deze constatering brengt de Nationale ombudsman tot de

volgende aanbevelingen:

1. De Nationale ombudsman beveelt aan een herbezinning op de vraag welke

personen in het Schengen Informatie Systeem opgenomen moeten worden

als ongewenste vreemdeling. De criteria die leiden tot opname in het

Schengen Informatie Systeem moeten opnieuw bekeken worden. Uitgangs-

punten bij het herformuleren van de criteria moet onder meer zijn dat:

de begane misstap zodanig is dat het weren van deze persoon noodzake-

lijk is in het kader van de openbare orde en veiligheid na het wegvallen

van binnenlandse grenscontroles;

de begane misstap in beginsel rechtvaardigt dat iemand enkele jaren niet

meer wordt toegelaten tot het Schengengebied;

de inbreuk op de belangen van de vreemdeling om vrij te reizen niet

onevenredig mogen zijn aan het doel dat gediend wordt met het

Schengen Informatie Systeem (veiligheid).

Behalve strengere criteria dient een evenredigheidstoets te worden ingevoerd.

De uitkomst van deze toets moet worden vastgelegd en desgevraagd voor de

vreemdeling inzichtelijk zijn.

2. De uitvoering moet zo zijn ingericht dat een vreemdeling bij een verzoek

om toegang niet automatisch wordt afgewezen vanwege het feit dat hij gesig-

naleerd is. Voor het besluit om toegang te weigeren genomen wordt, moet

vanuit het vereiste van behoorlijk overheidsoptreden expliciet de afweging



gemaakt worden of er humanitaire redenen of redenen van nationaal belang

of internationale verplichtingen zijn die rechtvaardigen dat iemand toch

wordt toegelaten. Als besloten wordt iemand te weigeren moet de gemaakte

afweging inzichtelijk gemaakt worden. Een enkele verwijzing naar de signa-

lering in het Schengen Informatie Systeem is dan onvoldoende. Aangegeven

moet worden hoe de aanwezigheid van eventuele bijzondere gronden als

humanitaire redenen gewogen is. De motivering maakt inzichtelijk hoe met

de specifieke individuele omstandigheden rekening is gehouden. Tegen het

besluit iemand geen toegang te geven staat bezwaar en beroep open.

3. Een vreemdeling die gesignaleerd wordt of ten aanzien van wie een voorstel

tot signalering wordt gedaan, moet schriftelijk gewezen worden op de

mogelijk heid tot inzage en de rechtsmiddelen die hem ter beschikking staan

om een onjuiste of onrechtmatige signalering aan te vechten. De Nationale

ombudsman is van oordeel dat deze aanvullende informatie nodig is om

effectieve rechtsbescherming daadwerkelijk te bewerkstelligen. De Nationale

ombudsman beveelt aan dat vreemdelingen die met als doel van weigering

geregistreerd worden, te wijzen op de rechtsgang die bestaat om ongewenste

signalering aan de orde te stellen.

39

5 Achtergrond

1 Europees Verdrag voor de Rechten van de MensArtikel 8 - Recht op eerbiediging van privéleven, familie- en gezinsleven.

“1. Eenieder heeft recht op respect voor zijn privé leven, zijn familie- en gezinsleven, zijn

woning en zijn correspondentie.

2. Geen inmenging van enig openbaar gezag is toegestaan in de uitoefening van dit recht,

dan voor zover bij de wet is voorzien en in een democratische samenleving noodzakelijk is

in het belang van de nationale veiligheid, de openbare veiligheid of het economisch welzijn

van het land, het voorkomen van wanordelijkheden en strafbare feiten, de bescherming van

de gezondheid of de goede zeden of voor de bescherming van de rechten en vrijheden van

anderen.”

Artikel 13 - Recht op een daadwerkelijk rechtsmiddel.

“Een ieder wiens rechten en vrijheden die in dit Verdrag zijn vermeld, zijn geschonden,

heeft recht op een daadwerkelijk rechtsmiddel voor een nationale instantie, ook indien deze

schending is begaan door personen in de uitoefening van hun ambtelijke functie.”

2 Handvest van de Grondrechten van de Europese UnieArtikel 47 - Recht op een doeltreffende voorziening in rechte en op een onpartijdig gerecht.

“Eenieder wiens door het recht van de Unie gewaarborgde rechten en vrijheden zijn

geschonden, heeft recht op een doeltreffende voorziening in rechte, met inachtneming van

de in dit artikel gestelde voorwaarden.

Eenieder heeft recht op een eerlijke en openbare behandeling van zijn zaak, binnen een

redelijke termijn, door een onafhankelijk en onpartijdig gerecht dat vooraf bij wet is ingesteld.

Eenieder heeft de mogelijkheid zich te laten adviseren, verdedigen en vertegenwoordigen.

Rechtsbijstand wordt verleend aan diegenen die niet over toereikende financiële middelen

beschikken voor zover die bijstand noodzakelijk is om de daadwerkelijke toegang tot de

rechter te waarborgen.”

3 Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp)Artikel 35

“1. De betrokkene heeft het recht zich vrijelijk en met redelijke tussenpozen tot de verant-

woordelijke te wenden met het verzoek hem mede te delen of hem betreffende persoons-

gegevens worden verwerkt. De verantwoordelijke deelt de betrokkene schriftelijk binnen

vier weken mee of hem betreffende persoonsgegevens worden verwerkt.

2. Indien zodanige gegevens worden verwerkt, bevat de mededeling een volledig overzicht

daarvan in begrijpelijke vorm, een omschrijving van het doel of de doeleinden van de

verwerking, de categorieën van gegevens waarop de verwerking betrekking heeft en de

Achtergrond


ontvangers of categorieën van ontvangers, alsmede de beschikbare informatie over de

herkomst van de gegevens.

3. Voordat een verantwoordelijke een mededeling doet als bedoeld in het eerste lid, waartegen

een derde naar verwachting bedenkingen zal hebben, stelt hij die derde in de gelegenheid

zijn zienswijze naar voren te brengen indien de mededeling gegevens bevat die hem betreffen,

tenzij dit onmogelijk blijkt of een onevenredige inspanning kost.

4. Desgevraagd doet de verantwoordelijke mededelingen omtrent de logica die ten grond-

slag ligt aan de geautomatiseerde verwerking van hem betreffende gegevens.”

Artikel 36

“1. Degene aan wie overeenkomstig artikel 35 kennis is gegeven van hem betreffende

persoons gegevens, kan de verantwoordelijke verzoeken deze te verbeteren, aan te vullen,

te verwijderen, of af te schermen indien deze feitelijk onjuist zijn, voor het doel of de doel-

einden van de verwerking onvolledig of niet ter zake dienend zijn dan wel anderszins in

strijd met een wettelijk voorschrift worden verwerkt. Het verzoek bevat de aan te brengen

wijzigingen.

2. De verantwoordelijke bericht de verzoeker binnen vier weken na ontvangst van het ver-

zoek schriftelijk of dan wel in hoeverre hij daaraan voldoet. Een weigering is met redenen

omkleed.

3. De verantwoordelijke draagt zorg dat een beslissing tot verbetering, aanvulling, verwij-

dering of afscherming zo spoedig mogelijk wordt uitgevoerd.

4. Indien de persoonsgegevens zijn vastgelegd op een gegevensdrager waarin geen wijzigingen

kunnen worden aangebracht, dan treft hij de voorzieningen die nodig zijn om de gebruiker

van de gegevens te informeren over de onmogelijkheid van verbetering, aanvulling,

verwijdering of afscherming ondanks het feit dat er grond is voor aanpassing van de

gegevens op grond van dit artikel.

5. Het bepaalde in het eerste tot en met vierde lid is niet van toepassing op bij de wet

ingestelde openbare registers, indien in die wet een bijzondere procedure voor de verbetering,

aanvulling, verwijdering of afscherming van gegevens is opgenomen.”

4 Wet politiegegevens (Wpg)Artikel 3 (noodzakelijkheid, rechtmatigheid en doelbinding)

“1. Politiegegevens worden slechts verwerkt voor zover dit noodzakelijk is voor de bij of

krachtens deze wet geformuleerde doeleinden.

2. Politiegegevens worden slechts verwerkt voor zover zij rechtmatig zijn verkregen en,

gelet op de doeleinden waarvoor zij worden verstrekt, toereikend, terzake dienend en niet

bovenmatig zijn.

(…)”

41

5 Uitvoeringsovereenkomst van Schengen Artikel 25

“1. Wanneer een Overeenkomstsluitende Partij overweegt een verblijfstitel af te geven aan

een ter fine van weigering gesignaleerde vreemdeling, treedt zij vooraf in overleg met de

signalerende Overeenkomstsluitende Partij en houdt zij rekening met de belangen van deze

Partij; de verblijfstitel wordt slechts om ernstige redenen, in het bijzonder uit humanitaire

overwegingen of ingevolge internationale verplichtingen, afgegeven. Wanneer de verblijfs-

titel wordt afgegeven, gaat de signalerende Overeenkomstsluitende Partij over tot intrekking

van de signalering, doch kan zij de vreemdeling op haar nationale signaleringslijst opnemen.

2. Wanneer blijkt dat een vreemdeling die houder is van een door één der Overeenkomst-

sluitende Partijen afgegeven geldige verblijfstitel, ter fine van weigering is gesignaleerd,

treedt de signalerende Overeenkomstsluitende Partij in overleg met de Overeenkomst-

sluitende Partij die de verblijfstitel heeft afgegeven ten einde na te gaan of er voldoende

grond is voor intrekking van de verblijfstitel. Wanneer de verblijfstitel niet wordt ingetrokken,

gaat de signalerende Overeenkomstsluitende Partij over tot intrekking van de signalering,

doch kan zij de vreemdeling op haar nationale signaleringslijst opnemen.”

Artikel 92, eerste lid

“1. De Overeenkomstsluitende Partijen richten in en onderhouden een gemeenschappelijk

informatiesysteem, hierna te noemen Schengen-informatiesysteem, dat bestaat uit een

nationaal deel bij elk der Overeenkomstsluitende Partijen en een technisch ondersteunende

functie. Door middel van het Schengen-informatiesysteem staan signaleringen van personen en

voorwerpen via geautomatiseerde bevraging ter beschikking van de door de Overeenkomst -

sluitende Partijen aangewezen autoriteiten bij de uitoefening, naar nationaal recht, van

grenscontroles aan de buitengrens en ander politie- en douanecontroles in het binnenland,

alsmede, voor zover het uitsluitend de in artikel 96 bedoelde categorie van signaleringen

betreft, ten behoeve van de visumverleningsprocedure, de afgifte van verblijfs titels en de

toepassing van het vreemdelingenrecht uit hoofde van de bepalingen van deze Overeen komst

inzake het personenverkeer.”

Artikel 94, eerste lid

“1 Het Schengen-informatiesysteem bevat uitsluitend de door elk der Overeenkomst-

sluitende Partijen aangeleverde categorieën van gegevens die voor de in de artikelen 95 tot

en met 100 genoemde doeleinden noodzakelijk zijn. De signalerende Overeenkomst sluitende

Partij gaat na, of het belang van de zaak opneming van de signalering in het Schengensysteem

rechtvaardigt.”

Achtergrond


Artikel 96

“1. Gegevens over vreemdelingen die ter fine van weigering van toegang worden gesignaleerd,

worden opgenomen op grond van een nationale sigmalering ingevolge een door de

bevoegde administratieve of strafrechtelijke autoriteiten met inachtneming van de nationale

wettelijke procedurevoorschriften genomen beslissing.

2. De beslissingen kunnen zijn gegrond op het gevaar voor de openbare orde en veiligheid

of de nationale veiligheid dat de aanwezigheid van een vreemdeling op het nationale grond-

gebied kan opleveren.

Dit kan in het bijzonder het geval zijn bij:

a. een vreemdeling die is veroordeeld wegens een strafbaar feit dat met een vrijheidsstraf van

ten minste één jaar is strafbaar gesteld;

b. een vreemdeling te wiens aanzien er een ernstig vermoeden bestaat dat hij zware misdrij-

ven, waaronder die bedoeld in artikel 71 heeft gepleegd, of te wiens aanzien er concrete aan-

wijzingen zijn dat hij voornemens is dergelijke misdrijven of feiten op het grondgebied van

een Overeenkomst-sluitende Partij te plegen.

3. De beslissingen kunnen eveneens zijn gegrond op het feit dat ten aanzien van de vreem-

deling een niet-opgeschorte of niet-ingetrokken maatregel tot verwijdering, terugwijzing of

uitwijzing is genomen die een verbod op binnenkomst, of in voorkomend geval, een verbod

op verblijf behelst of daarvan vergezeld gaat, om reden van overtreding van de nationale

bepalingen inzake de binnenkomst en het verblijf van vreemdelingen.”

Artikel 109

“1. Het recht van een ieder om van de hem betreffende in het Schengen-informatiesysteem

opgenomen gegevens kennis te nemen, wordt uitgeoefend overeenkomstig het recht van de

Overeenkomstsluitende Partij bij welke de kennisneming wordt verlangd. Voor zover het

nationale recht daarin voorziet, beslist de nationale controle-autoriteit als bedoeld in artikel

114, lid 1, of en op welke wijze kennisneming kan worden verleend. Een Overeenkomst-

sluitende Partij die de signalering niet zelf heeft aangeleverd, mag slechts kennisneming van

gegevens toestaan, voor zover zij de signalerende Overeenkomstsluitende Partij vooraf de

gelegenheid heeft geboden dienaangaande een standpunt te bepalen.

2. De kennisneming wordt de betrokkene geweigerd, wanneer dit voor een rechtmatige, uit

de signalering voortvloeiende taakuitoefening of ter bescherming van de rechten en vrijhe-

den van derden onontbeerlijk is. Zij wordt steeds geweigerd hangende een signalering ter

fine van onopvallende controle.”

Artikel 110

“Een ieder heeft het recht hem betreffende onjuiste gegevens te doen verbeteren of onrecht-

matig opgenomen gegevens te doen verwijderen.”

43

Artikel 111

“1. Eenieder heeft het recht op het grondgebied van elk der Overeenkomstsluitende Partijen

bij de naar nationaal recht bevoegde rechter of instantie een beroep in te stellen wegens een

hem betreffende signalering, in het bijzonder met het oog op verbetering, verwijdering,

kennisneming of schadevergoeding.

2. De Overeenkomstsluitende Partijen verbinden zich ertoe wederzijds de onherroepelijke

beslissingen van de in lid 1 bedoelde rechters of instanties ten uitvoer te leggen. (…)”

6 Verordening 1987/2006 inzake Schengen Informatie Systeem II, verordening van het Europees Parlement en de Raad van de Europese Unie van 20 december 2006, inwerkingtreding 17 januari 2007.

Artikel 21

“Evenredigheidsbepaling

Voorafgaand aan een signalering gaat een lidstaat na of de gepastheid, de relevatie en het

belang van de zaak opneming van de signalering in Schengen Informatie Systeem II recht-

vaardigen.”

Artikel 24 lid 1

“Voorwaarden voor signaleringen met het oog op weigering van toegang of verblijf.

1. Gegevens over met het oog op weigering van toegang of verblijf gesignaleerde onderda-

nen van derde landen worden opgenomen op grond van een nationale signalering ingevolge

een door de bevoegde administratieve of strafrechterlijke autoriteiten met inachtneming van

de nationale wettelijke procedurevoorschriften gegeven beslissing, op basis van een indivi-

duele beoordeling. Het recht van beroep tegen deze beslissingen wordt uitgeoefend over-

eenkomstig de nationale wetgeving.”

Artikel 41

“Recht van toegang, verbetering van onjuiste gegevens en verwijdering van onrechtmatig

opgenomen gegevens.

1. Het recht van eenieder om van de overeenkomstig deze verordening hem betreffende in

Schengen Informatie Systeem II opgenomen gegevens kennis te nemen, wordt uitgeoefend

overeenkomstig het recht van de lidstaat bij welke de kennisgeving wordt verlangd.

(…)

5. Eenieder heeft het recht hem betreffende gegevens te doen verbeteren of onrechtmatig

opgenomen gegevens te doen verwijderen.

(…)”

Achtergrond


Artikel 42

“Recht op informatie

1. Aan overeenkomstig deze verordening gesignaleerde onderdanen van derde landen wordt

overeenkomstig de artikelen 10 en 11 van Richtlijn 95/46/EG informatie verstrekt. Deze

informatie wordt schriftelijk verstrekt, tezamen met een afschrift van of verwijzing naar de

in artikel 24, lid 1, bedoelde signalering ten grondslag liggende nationale beslissing.

2. Deze informatie wordt echter niet verstrekt:

a) indien

i) de persoonsgegevens niet bij de betrokken onderdaan van een derde land zijn verkregen;

en

ii) de verstrekking van de informatie onmogelijk blijkt of onevenredig veel moeite kost;

(…)”

Artikel 43

“Rechtsmiddelen

1. Eenieder heeft het recht bij de naar het recht van elke lidstaat bevoegde rechter of instantie

beroep in te stellen wegens een hem betreffende signalering, met het oog op opneming,

verbetering, verwijdering, kennisneming of schadevergoeding.

(…).”

7 VreemdelingenwetArtikel 3

“1 In andere dan in de Schengencode geregelde gevallen, wordt toegang tot Nederland

geweigerd aan de vreemdeling die:

a. niet in het bezit is van een geldig document voor grensoverschrijding, dan wel in het bezit

is van een document voor grensoverschrijding waarin het benodigde visum ontbreekt;

b. een gevaar oplevert voor de openbare orde of nationale veiligheid;

c. niet beschikt over voldoende middelen om te voorzien zowel in de kosten van verblijf in

Nederland als in die van zijn reis naar een plaats buiten Nederland waar zijn toegang

gewaarborgd is, of

d. niet voldoet aan de voorwaarden die bij of krachtens algemene maatregel van bestuur zijn

gesteld.

2 Bij of krachtens algemene maatregel van bestuur worden regels gesteld over het eerste lid.

3 De ambtenaren belast met de grensbewaking weigeren niet dan ingevolge een bijzondere

aanwijzing van Onze Minister de toegang tot Nederland aan de vreemdeling die te kennen

geeft dat hij asiel wenst.”

45

Artikel 12

“1. Het is aan de vreemdeling die bij binnenkomst heeft voldaan aan de verplichtingen

waaraan een persoon bij grensoverschrijding is onderworpen, gedurende een bij algemene

maatregel van bestuur te bepalen termijn toegestaan in Nederland te verblijven, zolang hij:

a. de bij of krachtens deze wet gestelde regels in acht neemt;

b. beschikt over voldoende middelen om te voorzien zowel in de kosten van zijn verblijf in

Nederland als in die van zijn reis naar een plaats buiten Nederland waar zijn toegang

gewaarborgd is;

c. geen arbeid voor een werkgever verricht in strijd met de Wet arbeid vreemdelingen;

d. geen gevaar oplevert voor de openbare orde of de nationale veiligheid.

2. De termijn, bedoeld in het eerste lid, wordt ten hoogste op zes maanden bepaald. Voor bij

algemene maatregel van bestuur te onderscheiden categorieën van vreemdelingen kunnen

verschillende termijnen worden vastgesteld.”

Artikel 67

“1. De vreemdeling kan door Onze Minister ongewenst worden verklaard:

a. indien hij niet rechtmatig in Nederland verblijft en bij herhaling een bij deze wet strafbaar

gesteld feit heeft begaan;

b. indien hij bij onherroepelijk geworden rechterlijk vonnis is veroordeeld wegens een

misdrijf waartegen een gevangenisstraf van drie jaren of meer is bedreigd dan wel hem

terzake de maatregel als bedoeld in artikel 37a van het Wetboek van Strafrecht is opgelegd;

c. indien hij in Nederland verblijft anders dan op grond van artikel 8, onder a tot en met e

dan wel l, en hij een gevaar vormt voor de openbare orde of de nationale veiligheid;

d. ingevolge een verdrag, of

e. in het belang van de internationale betrekkingen van Nederland.

2. Indien de bekendmaking van de beschikking , waarbij de vreemdeling ongewenst wordt

verklaard, geschiedt door toezending, wordt van de beschikking mededeling gedaan in de

Staatscourant.

3. In afwijking van artikel 8 kan de ongewenst verklaarde vreemdeling geen rechtmatig

verblijf hebben.”

Achtergrond


8 Vreemdelingenbesluit 2000Artikel 2.9

“1. Toegang tot Nederland wordt in ieder geval geweigerd op grond van het feit dat de

vreemdeling gevaar oplevert voor de openbare orde of de nationale veiligheid, bedoeld in

artikel 3, eerste lid, onder b, van de Wet, indien:

er ten aanzien van de vreemdeling concrete aanwijzingen zijn dat deze een inbreuk op de

openbare orde of nationale veiligheid heeft gepleegd of zal plegen, of

de vreemdeling in het opsporingsregister of het Schengen Informatiesysteem ter fine van

weigering staat gesignaleerd.

2. Het eerste lid blijft buiten toepassing, indien Onze Minister op grond van humanitaire

overwegingen, om redenen van nationaal belang of wegens internationale verplichtingen

een afwijking noodzakelijk acht.

3. Het eerste lid is niet van toepassing op de vreemdeling die rechtmatig verblijf heeft als

bedoeld in artikel 8, onder e, dan wel l, van de Wet. Op deze vreemdeling is artikel 8.7 van

toepassing.”

9 Vreemdelingencirculaire 2000Hoofdstuk A3/9 Signaleringen

“9.1.1 Het OPS

In het OPS staan signaleringen uit hoofde van de Vw. Andere signaleringen in het OPS hebben

betrekking op de tenuitvoerlegging van vonnissen en de aanhouding of voorgeleiding van

personen die van een strafbaar feit verdacht worden. De tenuitvoerlegging van deze signale-

ringen behoort niet tot de uitvoering van de Vw. De bevoegdheden terzake berusten op het

WvSv en andere wetgeving. Richtlijnen met betrekking tot deze signaleringen worden

gegeven door het OM. Ook het OPS bevat aanwijzingen terzake. Ook kunnen vermiste

personen in het OPS worden gesignaleerd.

9.1.2 Het (N)SIS

Een aantal signaleringen wordt ook opgenomen in het (N)SIS. Dit gemeenschappelijke

opsporingssysteem is gebouwd ter uitvoering van het Akkoord van Schengen, dat de

afschaffing van de controles aan de binnengrenzen van de Schengenlanden regelt. De centrale

computer, waarop ieder Schengenland een aansluiting heeft (voor Nederland het (N)SIS),

staat in Straatsburg en kan door alle Schengenlanden geraadpleegd worden. Het (N)SIS is

een systeem dat naast de andere systemen (zoals het OPS) opereert. Het is niet zo dat het (N)

SIS in de plaats komt van andere nationale systemen. Signaleringen die opgenomen dienen

te worden in het (N)SIS, moeten voldoen aan de voorwaarden die vermeld staan in artikelen

95 en 96 SUO.

47

Andere signaleringen in het (N)SIS hebben betrekking op de tenuitvoerlegging van vonnissen

en de aanhouding of voorgeleiding van personen die van een strafbaar feit verdacht worden.

Ook kunnen vermiste personen in het (N)SIS worden gesignaleerd.

In ieder land dat via het (N)SIS een aansluiting heeft op het (N)SIS is een contactbureau

gevestigd: de Sirene. Dit is het enige permanent beschikbare contactpunt voor aanvullende

informatie over gegevens die in het (N)SIS zijn opgenomen of moeten worden opgenomen.

De afdeling Sirene Nederland is ondergebracht bij de DNRI en dient als vraagbaak voor alle

zaken die met het (N)SIS te maken hebben. Ook moeten alle ‘hits’ bij de afdeling Sirene

worden gemeld.

Verder zal deze afdeling behulpzaam kunnen zijn bij navraag en advies over signaleringen,

internationale opsporingsverzoeken en alle andere voorkomende vragen over internationale

rechtshulp.

9.1.3. Verhouding OPS en (N)SIS

Signaleringen in het OPS uit hoofde van de Vreemdelingenwet kunnen betrekking hebben

op zowel vreemdelingen als EU/EER- en Zwitserse onderdanen. In het (N)Schengen

Informatie Systeem mogen geen EU/EER-onderdanen en Zwitserse onderdanen worden

gesignaleerd. Zodra een signalering in het (N)Schengen Informatie Systeem wordt opgenomen

blijft signalering in het OPS achterwege. Bij bevraging van EU/EER-onderdanen en

Zwitserse onderdanen niet behorend tot de EU/EER of de Zwitserse Bondsstaat dient eerst

het (N)SIS en vervolgens het OPS te worden geraadpleegd. Controle aan de hand van het

OPS blijft achterwege ten aanzien van diplomatieke ambtenaren en andere geprivilegieerde

personen

9.2 Soorten signaleringen

9.2.1 Signalering ‘ONGEW’ (ongewenst verklaard ex artikel 67 Vw)

Deze signalering kan in OPS en (N)SIS voorkomen.

Een vreemdeling kan bij beschikking van de Minister, op bepaalde in de Vw aangegeven

gronden, ongewenst worden verklaard (zie artikel 67 Vw), zie A5. Opname in het OPS of

(N)SIS volgt na de verwijdering uit Nederland of indien er geen rechtsmiddelen meer aan-

gewend kunnen worden tegen de beschikking tot ongewenstverklaring (zie artikel 67 Vw)

dan wel de aangewende rechtsmiddelen niet in Nederland afgewacht mogen worden.

De ongewenstverklaring betekent dat de vreemdeling geen rechtmatig verblijf in Nederland

kan hebben (zie artikel 67, derde lid, Vw), hetgeen tot gevolg heeft dat deze vreemdelingen

– zolang de ongewenstverklaring van kracht blijft – geen binnenkomst en verblijf in

Nederland is toegestaan. Een vreemdeling die in Nederland verblijft of er terugkeert terwijl

hij weet of ernstige redenen heeft om te vermoeden dat hij tot ongewenst vreemdeling is

verklaard maakt zich schuldig aan een misdrijf (zie artikel 197 WvSr). Aanhouding terzake

van dit misdrijf kan dan ook plaatsvinden.

Achtergrond


In dringende gevallen kan de Minister op grond van artikel 6.7 Vb tijdelijk opheffing verlenen

van een ongewenstverklaring, zie A5. Indien er geen opheffing is verleend en een ongewenst-

verklaarde vreemdeling zich aan een doorlaatpost meldt en daarbij eigener beweging en

uitdrukkelijk om toegang tot Nederland verzoekt, onder mededeling dat hij ongewenst is

verklaard, wordt:

- de toegang geweigerd (in de gevallen genoemd in A2/5.5.1 na raadpleging van de

Immigratie- en Naturalisatiedienst);

- van deze weigering onmiddellijk kennis gegeven aan de Immigratie- en Naturalisatiedienst;

- in het document voor grensoverschrijding van de vreemdeling de voorgeschreven

aantekening omtrent het weigeren van toegang gesteld (zie artikel 4.27 Vb en A2/5.5.2).

In alle overige gevallen moet – wanneer de vreemdeling tijdens de uitoefening van de

grenscontrole wordt aangetroffen – contact worden opgenomen met de Immigratie- en

Naturalisatiedienst om de beschikking te krijgen over een afschrift van het besluit tot onge-

wenstverklaring en de wijze van uitreiking van dat besluit. Deze bescheiden moeten worden

gevoegd bij het op te maken proces-verbaal wegens overtreding van artikel 197 WvSr.

De ongewenstverklaring eindigt pas indien de betrokken vreemdeling daartoe een aanvraag

indient en deze aanvraag wordt ingewilligd. De duur van de signalering ‘ONGEW’ is der-

halve afhankelijk van een tot opheffing van de ongewenstverklaring strekkende aanvraag en

de inwilliging ervan. Eerst nadat de aanvraag tot opheffing is ingewilligd, kan de signalering

in OPS en (N)SIS vervallen worden verklaard.

9.2.2. Signalering ‘OVR’ (ongewenst vreemdeling)

Deze signalering kan onder alle hieronder genoemde voorwaarden in zowel OPS als in het

(N)SIS voorkomen.

De signalering ‘OVR’ is een bijzondere aanwijzing van de Minister aan de ambtenaren

belast met de grensbewaking en het toezicht op vreemdelingen, die gegeven wordt in het

belang van de openbare orde of de nationale veiligheid. Aan als ongewenst gesignaleerde

vreemdelingen is op grond van artikel 12, eerste lid, onder d, Vw geen verblijf in de vrije

termijn toegestaan. De termijn waarvoor de signalering ‘OVR’ geldt, is afhankelijk van de

omstandigheden die aanleiding zijn tot de signalering.

De signalering wordt onder de volgende voorwaarden toegepast:

a. verwijdering van een niet-criminele vreemdeling; termijn twee jaar;

b. verwijdering van een vreemdeling ten aanzien van wie terzake van een aan drugssmokkel

gerelateerd misdrijf proces-verbaal werd opgemaakt, maar waarbij (nog) geen sprake is van

een veroordeling; termijn twee jaar;

c. verwijdering na veroordeling tot een vrijheidsstraf tot drie maanden; termijn twee jaar;

d. verwijdering na veroordeling tot een vrijheidsstraf van drie tot zes maanden; termijn drie jaar;

e. verwijdering na veroordeling tot een vrijheidsstraf van zes maanden of meer (geen

ongewenstverklaring ex artikel 67 Vw); termijn vijf jaar;

49

f. weigering toegang/verwijdering van een vreemdeling die gebruik gemaakt heeft van

valse/vervalste reis- of identiteitspapieren dan wel opzettelijk reis- of identiteitspapieren

heeft overgelegd die niet op hem betrekking hebben; termijn vijf jaar;

g. bij onttrekking aan toezicht; hiervan is sprake indien niet voldaan wordt aan een

opgelegde vrijheidsbeperkende maatregel dan wel sprake is van een van de maatregelen van

toezicht zoals die zijn opgesomd in de artikelen 4.37 tot en met 4.39 en de artikelen 4.42 tot

en met 4.52 Vb; termijn drie jaar;

h. indien er naar het oordeel van de Minister concrete aanwijzingen bestaan dat de vreem-

deling een gevaar vormt voor de nationale veiligheid; termijn tien jaar.

Ad. b: Indien het proces-verbaal leidt tot een onherroepelijk vonnis kan er aanleiding zijn de

signaleringsgrond te wijzigen. Indien er geen sprake is van een proces-verbaal terzake van

een aan drugssmokkel gerelateerd misdrijf, maar op basis van een ander misdrijf, vindt er

slechts signalering plaats in het OPS voor de duur van één jaar.

Ad. g: Voor een overzicht van de vrijheidsbeperkende maatregelen wordt verwezen naar

A6/1.1.Indien de vreemdeling die niet rechtmatig in Nederland verblijft niet, ingevolge

artikel 4.39 Vb, onmiddellijk van zijn aanwezigheid mededeling doet, onttrekt hij zich aan

het toezicht. Als blijkt dat de vreemdeling zich heeft onttrokken aan het toezicht kan hij in

ieder geval worden gesignaleerd indien:

- hij niet beschikt over een inreisstempel en hij de plaats en het moment van inreis in het

Schengengebied niet aannemelijk kan maken (zie ook A3/3.6.3); of

- hij blijkens de inreisstempel in zijn reisdocument de vrije termijn heeft overschreden met

meer dan drie dagen.

Ad. h: Deze signaleringsgrond is er met name op gericht vreemdelingen met banden met

terroristische netwerken te weren. Hiermee wordt aangesloten bij de wens in verschillende

resoluties van de VN om de bewegingsvrijheid van terroristen aan banden te leggen, met

name in het kader van grensbewaking. De signaleringsgrond ziet op vreemdelingen aan wie

op grond van artikel 3, eerste lid, onder b, Vw de toegang moet worden geweigerd en aan

wie op grond van artikel 12, eerste lid, onder d, Vw geen verblijf in de vrije termijn is toe-

gestaan. In deze gevallen dienen er concrete aanwijzingen te zijn dat de vreemdeling een

gevaar vormt voor de nationale veiligheid. De signalering hoeft niet gerelateerd te zijn aan

daadwerkelijk verblijf in Nederland van de vreemdeling in het verleden, noch aan een daad-

werkelijke komst naar Nederland in de toekomst. Bij het bestaan van concrete aanwijzingen

dient in de eerste plaats te worden gedacht aan een ambtsbericht van de AIVD. In voor-

komende gevallen kan echter ook worden uitgegaan van een ambtsbericht van onder andere

(inter-)nationale ministeries of inlichtingendiensten.

Algemeen

Voor de personen die onder het Gemeenschapsrecht inzake vrij verkeer vallen (zie artikel 8.7 Vb)

geldt dat de signalering ‘OVR’ niet is toegestaan. Voor hen geldt uitsluitend het gestelde in

paragraaf A3/9.2.1 (zie ook A5/6).

Achtergrond


In de gevallen bedoeld onder 1 tot en met 6 vangt de termijn van signalering aan op de

datum dat de betrokken vreemdeling Nederland daadwerkelijk heeft verlaten, dan wel hem

de toegang is geweigerd. In het geval bedoeld onder 7 vangt de termijn van de signalering

aan op de datum dat de Minister de bijzondere aanwijzing heeft gegeven. In het geval

bedoeld onder 8 vangt de termijn van de signalering aan op de datum dat de Minister de

bijzondere aanwijzing heeft gegeven.

In alle gevallen kan de betrokken vreemdeling verzoeken om de signalering op te heffen

door een daartoe strekkend gemotiveerd verzoek in te dienen bij de DNRI (zie artikel 35 en

artikel 36 Wbp). Verzoeken tot opheffing signalering en bezwaarschriften worden door-

gestuurd aan en behandeld door de Immigratie- en Naturalisatiedienst.

Vreemdelingen die gedurende enige tijd om beleidsmatige dan wel technische redenen niet

verwijderd mogen of kunnen worden, worden niet gesignaleerd gedurende deze periode.

(…)

9.6 Opneming en vervallen van signaleringen

9.6.1 Inleiding

Opneming en vervallenverklaring van de in dit hoofdstuk genoemde signaleringen geschiedt

door de Immigratie- en Naturalisatiedienst. De Immigratie- en Naturalisatie dienst bepaalt

ook, op grond van de SUO, welke signaleringen in het (N)SIS worden opgenomen.

De signaleringen zijn aan termijnen gebonden, die automatisch beëindigd worden, tenzij

zich in die periode wijzigingen hebben voorgedaan, die leiden tot een nieuwe signalering of

(voortijdige) vervallenverklaring.

Voor een voorstel tot signalering of een vervallenverklaring dient gebruik te worden

gemaakt van het standaardformulier (zie model M93). Dit formulier dient verzonden te wor-

den aan de Immigratie- en Naturalisatiedienst. Bij het model M93 dienen vingerafdrukken

en, indien aanwezig, kopieën van identiteitsdocumenten te worden meegezonden. Tevens

dient het nummer van het proces-verbaal, het proces-verbaal zelf of de registratiekaart te

worden meegezonden. Indien geen sprake is van een proces-verbaal dienen andere stukken

die de signaleringsgrond ondersteunen, te worden meegezonden. Hierbij kan bijvoorbeeld

worden gedacht aan een bericht van verwijdering, een proces-verbaal of een ambtsbericht.

9.6.2 Opnemen van signaleringen

De ambtenaar belast met de grensbewaking of met het toezicht op vreemdelingen moet ten

aanzien van vreemdelingen die voldoen aan de onder A3/9.2.1 en A3/9.2.2 genoemde

voorwaarden altijd een verzoek tot signalering indienen bij de Immigratie- en Naturalisatie-

dienst. Indien de betrokken vreemdeling toestemming krijgt voor verblijf hier te lande,

dient de signalering te vervallen. Bij elke beoordeling van een aanvraag om een verblijfstitel

hier te lande dient te worden nagegaan of de betrokken vreemdeling is gesignaleerd.

Indien de identiteit van de vreemdeling niet bekend is, dient de Korpschef er voor te zorgen

51

dat steeds de DNRI een onderzoek naar de vingerafdrukken doet. Dit onderzoek is nood-

zakelijk om te voorkomen dat vreemdelingen onder verschillende personalia gesignaleerd

worden. De vreemdeling met meerdere personalia wordt in dat geval onder de naam zoals

deze bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst bekend is, gesignaleerd. De eventueel andere

bekende personalia zullen als aliasnaam opgenomen worden.

9.6.3 Behandeling van het verzoek om opheffing van signalering

9.6.3.1 Opheffing van signaleringen in het (N)SIS

Ingevolge artikel 111 SUO heeft een ieder het recht op het grondgebied van elk der over-

eenkomstsluitende partijen bij de naar nationaal recht bevoegde rechter of instantie een

beroep in te stellen wegens een hem betreffende signalering. In het bijzonder kan dit beroep

zijn gericht op verbetering, verwijdering of kennisneming van de signalering of op schade-

vergoeding. Om opheffing van een signalering kan door de vreemdeling worden verzocht

bij de staat die verantwoordelijk is voor de signalering. In Nederland dient de vreemdeling

zich met een dergelijk gemotiveerd verzoek te richten tot de DNRI. Verwezen wordt naar

artikel 35 en artikel 36 Wbp. Verzoeken tot opheffing van door Nederland opgenomen

signaleringen en ingediende bezwaarschriften kunnen rechtstreeks worden gestuurd aan de

Immigratie- en Naturalisatiedienst. Binnen vier weken nadat het verzoek ontvangen is,

wordt door de Immigratie- en Naturalisatiedienst schriftelijk op het verzoek beslist.

Een signalering wordt in ieder geval uit het (N)SIS verwijderd als de signaleringstermijn is

verstreken. Verzoeken tot opheffing richten zich dus op opheffing voordat de signalerings-

termijn is verlopen. Een signalering kan worden opgeheven als er sprake is van gewijzigde

omstandigheden, die nopen tot opheffing. Daarvan is in ieder geval sprake in de volgende

gevallen:

a. de grondslag voor de signalering is komen te vervallen (bijvoorbeeld omdat de

ongewenstverklaring is opgeheven);

b. de vreemdeling toont aan dat de signalering berust op onterechte gronden;

c. aan de vreemdeling wordt verblijf in Nederland toegestaan;

d. aan de vreemdeling wordt verblijf in een andere lidstaat toegestaan.

Ad a

Indien een vreemdeling niet beschikt over een inreisstempel en hij de plaats en het moment

van inreis in het Schengengebied niet aannemelijk kan maken of hij blijkens de inreisstempel

in zijn reisdocument de vrije termijn heeft overschreden met meer dan drie dagen, wordt hij

gesignaleerd omdat hij zich aan het toezicht heeft onttrokken (zie A3/9.2.2). Het betreft hier

zogenaamde ‘overstayers’ die geen melding hebben gemaakt van hun illegaal verblijf in

Nederland. De termijn van signalering in geval een vreemdeling zich aan het toezicht heeft

onttrokken bedraagt drie jaar, ongeacht de feiten op basis waarvan de conclusie is getrokken

dat sprake is van onttrekken aan het toezicht. Op basis van een individuele beoordeling kan

Achtergrond


ten aanzien van ‘overstayers’ worden overgegaan tot opheffing van signalering na zes maanden

als geconcludeerd kan worden dat de grondslag voor de signalering is komen te vervallen

vanwege gewijzigde omstandigheden. Om te onderzoeken of sprake is van gewijzigde

omstandigheden die nopen tot opheffing van de signalering moet worden onderzocht of de

vreemdeling niet langer een gevaar vormt voor de openbare orde. Daartoe wordt bezien of

aan de volgende voorwaarden wordt voldaan:

- het is de eerste keer dat de vreemdeling werd gesignaleerd omdat hij overstayer was; en

- er zijn verder geen criminele antecedenten bekend.

Indien hiervan sprake is, kan de signalering worden opgeheven.

ad c

Verwezen wordt naar A3/9.4. Indien de vreemdeling verblijf wordt toegestaan in Nederland,

wordt de signalerende staat verzocht om opheffing van de signalering of verwijdert

Nederland de eigen signalering.

ad d

Het kan voorkomen dat een andere Schengenstaat voornemens is een door Nederland gesigna leerde

vreemdeling een verblijfsvergunning te verlenen. In die gevallen zal het Nederlandse bureau

Sirene door die staat worden verzocht de signalering op te heffen. Ook in deze gevallen stuurt

het bureau Sirene het verzoek om opheffing van de signalering door naar de Immigratie- en

Naturalisatiedienst. De signalering dient dan uit het (N)SIS te worden verwijderd. In ieder

individueel geval moet worden bezien of de signalering vervolgens in het OPS wordt opgenomen.

Daarbij dient rekening te worden gehouden met het verblijfs doel van de vreemdeling in de staat

waar hem verblijf wordt toegestaan. Immers, in sommige gevallen kan de vreemdeling onder de

werking van het Gemeenschapsrecht komen te vallen. Dit is bijvoorbeeld het geval bij vreem de-

lin gen die verblijf wordt toegestaan bij een familielid dat EU-/EER of Zwitsers onderdaan is.

Humanitaire omstandigheden zijn op zichzelf geen reden om te besluiten tot opheffing van de

signalering. Als sprake is van kortdurende humanitaire omstandigheden kan een gesignaleerde

vreemdeling op grond van artikel 5, vierde lid, onder c, SGC verzoeken toegang te verkrijgen

tot Nederland voor de duur van maximaal drie maanden zoals ook is uitgewerkt in artikel

2.9 Vb (zie A3/9.6.4). Als de vreemdeling zich beroept op langduriger omstandigheden als

gezinsleven of vrees voor vervolging in het land van herkomst, dan dient hij een verblijfs-

vergunning voor het betreffende doel aan te vragen. Als de verblijfsvergunning wordt

verleend, dient de signalering te worden opgeheven.

9.6.3.3 Rechtsmiddelen

Een signalering is een feitelijke handeling waartegen geen rechtsmiddel open staat.

Een beslissing op een aanvraag om opheffing van de signalering dient echter te worden

aangemerkt als een besluit in de zin van artikel 1:3, eerste lid Awb. Dit brengt met zich dat

tegen het besluit het rechtsmiddel bezwaar kan worden aangewend.”

53

10 Folder Ongewenstverklaring, versie 2009

Ongewenstverklaring

De Minister van Justitie heeft u ‘ongewenst verklaard’, met toepassing van artikel 67 van de

Vreemdelingenwet 2000. Dat betekent dat u niet (meer) in Nederland mag blijven en het

land moet verlaten.

Redenenvoorongewenstverklaring

U bent ongewenst verklaard om de hieronder aangekruiste reden(en):

U bent ongewenst verklaard omdat u niet rechtmatig in Nederland verblijft en u bij

herhaling een bij de Vreemdelingenwet 2000 strafbaar gesteld feit heeft begaan.

U bent ongewenst verklaard omdat u bij onherroepelijk geworden rechterlijk vonnis bent

veroordeeld wegens een misdrijf waartegen een gevangenisstraf van drie jaren of meer is

bedreigd dan wel omdat u ter zake de maatregel als bedoeld in artikel 37a van het

Wetboek van Strafrecht is opgelegd.

U bent ongewenst verklaard omdat u een gevaar vormt voor de openbare orde of de

nationale veiligheid en anders dan op grond van artikel 8, onder a tot en met e dan wel l,

van de Vreemdelingenwet 2000 in Nederland verblijft.

U bent ongewenst verklaard op grond van een internationaal verdrag.

U bent ongewenst verklaard in het belang van de internationale betrekkingen van Nederland.

BetekenisvoorverblijfinNederland

De ongewenstverklaring heeft tot gevolg dat u niet langer rechtmatig in Nederland verblijft.

Het is u daarmee verboden in Nederland te verblijven. Overtreding van dit verbod is strafbaar op

grond van artikel 197 van het Wetboek van Strafrecht. U dient Nederland uit eigen beweging

onmiddellijk te verlaten. Verlaat u Nederland niet uit eigen beweging, dan kunt u worden

veroordeeld tot een gevangenisstraf van ten hoogste zes maanden en kunt u worden uitgezet.

Rechtsmiddelen

U kunt bezwaar maken tegen de ongewenstverklaring bij het Ministerie van Justitie.

Het bezwaar kan door u, uw wettelijke vertegenwoordiger, uw bijzondere gemachtigde

of uw advocaat worden ingediend.

Een gemotiveerd bezwaarschrift moet schriftelijk worden ingediend binnen vier weken na

de dag waarop de beschikking tot ongewenstverklaring bekend is gemaakt. Het is raadzaam

een kopie van de beschikking bij het bezwaarschrift mee te zenden.

Achtergrond


Het indienen van bezwaar schort de werking van de ongewenstverklaring niet op.

Bent u definitief ongewenst verklaard en heeft u Nederland verlaten, dan kunt u na een

bepaalde periode een schriftelijk verzoek indienen tot opheffing van de ongewenstverklaring.

Dit verzoek dient u in bij het Ministerie van Justitie.

Een verzoek tot opheffing wordt in ieder geval ingewilligd in de volgende gevallen:

U bent sinds uw vertrek uit Nederland niet onderworpen aan strafvervolging ter zake van

een misdrijf en u bent ongewenst verklaard naar aanleiding van geweldsdelicten of

opiumdelicten en sinds de ongewenstverklaring en het vertrek uit Nederland heeft u tien

achtereenvolgende jaren buiten Nederland verbleven;


een misdrijf en u bent ongewenst verklaard naar aanleiding van andere misdrijven en

sinds de ongewenstverklaring en het vertrek uit Nederland heeft u vijf achtereenvolgende

jaren buiten Nederland verbleven, of


een misdrijf en u bent ongewenst verklaard op grond van artikel 67, eerste lid, onder a,

van de Vreemdelingenwet 2000 en sinds de ongewenstverklaring heeft u één jaar buiten

Nederland verbleven.

Een verzoek tot opheffing van ongewenstverklaring wordt afgewezen indien zich in de periode

van de ongewenstverklaring een grond als bedoeld in artikel 67, eerste lid, van de

Vreemdelingenwet 2000, heeft voorgedaan. Als uw verzoek is afgewezen, kunt u ook hier-

tegen bezwaar indienen.

Vanwege de ongewenstverklaring wordt u ook gesignaleerd voor toegangsweigering. Dit

betekent dat u gedurende uw ongewenstverklaring geen toegang kunt verkrijgen tot de landen

binnen het Schengengebied. Deze landen zijn: België, Denemarken, Duitsland, Estland,

Finland, Frankrijk, Griekenland, Hongarije, Italië, Letland, Liechtenstein (m.i.v. eind 2009),

Litouwen, Luxemburg, Malta, Noorwegen, Oostenrijk, Polen, Portugal, Slovenië,

Slowakije, Spanje, Tsjechische Republiek, Zweden, IJsland, Zwitserland.

Indien u onderdaan bent van een van de genoemde landen, of indien u of een lid van uw

gezin rechtmatig verblijf in een van de genoemde landen heeft, dan beperkt de signalering

voor toegangsweigering zich tot Nederland.

55

Meerinformatie

Deze informatie is een beknopte weergave van een onderwerp uit de weten regelgeving

voor vreemdelingen in Nederland. Hebt u na het lezen van deze informatie nog vragen, of is

de hier gegeven informatie onvoldoende duidelijk? Dan kunt u terecht bij de Immigratie-

en Naturalisatiedienst.

Immigratie - en Naturalisatiedienst

Afdeling Voorlichting

Postbus 3211

2280 GE Rijswijk

E-mail: [email protected]

Internet: www.ind.nl

De Immigratie- en Naturalisatiedienst is bereikbaar via 0900 1234561 (€ 0,10 p.m.)

op werkdagen van 9.00 uur tot 17.00 uur. Vanuit het buitenland belt u +31 20 889 30 45

(dit nummer is vanuit Nederland niet bereikbaar).

Aan deze informatie kunnen geen rechten worden ontleend.

Achtergrond


11 Vreemdelingencirculaire 2000 (A). Model M93

ModelM93,Berichtomtrentsignalering

Van/ Aan de Korpschef/ Commandant der Koninklijke Marechaussee

te ……………………………………………...

Aan/ Van de Immigratie- en Naturalisatiedienst

Ter attentie van ……………………………………………….

Postbus ……………………………………………….

Postcode, -plaats ……………………………………………….

Datum ……………………………………………….

( ) Verzoek om signalering

( ) Verzoek om vervallenverklaring signalering

Van:

achternaam ………………………….……………………...

voorna(a)m(en) ……………………………………………..…..

geboortedatum, -plaats ………………………………………………....

nationaliteit ……………………………………………..…..

identiteit vastgesteld: ja/ nee (zo ja, gaarne kopie bijvoegen)

Immigratie- en Naturalisatienummer: …………………………………………....……

Vreemdelingennummer …………………………………………………

Onderzoek van vingerafdrukken bij de Centrale recherche informatiedienst

( ) Vreemdeling is NIET bekend bij de Centrale recherche informatiedienst

( ) Vreemdeling is WEL bekend bij de Centrale recherche informatiedienst onder de personalia:

achternaam …………………………………………………

voorna(a)m(en) …………………………………………………

geboortedatum, -plaats …………………………………………………

nationaliteit …………………………………………………

Signalering

( ) OVR

( ) ONGEW (omgewenst verklaard ex artikel 67 Vreemdelingenwet 2000)

Reden bij OVR

( ) verwijdering niet-criminele vreemdeling

( ) proces-verbaal drugssmokkelgerelateerd misdrijf, (nog) geen veroordeling

( ) proces-verbaal misdrijf

( ) vrijheidsstraf tot 3 maanden

57

( ) vrijheidsstraf van 3 tot 6 maanden

( ) vrijheidsstraf van 6 maanden of meer

( ) onttrokken aan toezicht

( ) valse/ vervalste reis-/ identiteitspapieren

( ) gevaar voor de nationale veiligheid

Bovengenoemde persoon is door de Immigratie- en Naturalisatiedienst niet gesignaleerd, omdat

…………………………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………………….

Datum …………….....…………….. Datum ……………….........………....………

de Minister van Justitie de Korpschef/ Commandant der Koninklijke Marechaussee

namens deze, namens deze,-+

Achtergrond

61

Uitgave: Bureau Nationale ombudsman

Foto omslag: Herman Wouters, Hollandse Hoogte

Vormgeving: Full House, Waddinxveen

Pre-press: Plaatwerk bv, Waddinxveen

Druk: Drukkerij Van Tilburg, Waddinxveen

juni 2010

61 Komt een kind bij de buurvrouwToegang verboden

de Nationale ombudsman

Postbus 93122

2509 AC Den Haag

Telefoon (070) 356 35 63

Fax (070) 360 75 72

www.nationaleombudsman.nl

Toegang verboden - nationaleombudsman.nl · Zwakke rechtspositie door onvoldoende...

Documents

Transcript of Toegang verboden - nationaleombudsman.nl · Zwakke rechtspositie door onvoldoende...