Fotozoektocht Sint-Joost, een vergeten stukje Brussel Sint-Joost is verrassend veelzijdig

De bevolkingsdichtheid is hier het hoogst - vergelijkbaar met een stad als Bombay - , nergens in België ligt de gemiddelde leeftijd zo laag. De gemeente is een echte smeltkroes van nationaliteiten. Er wonen veel Turken, Marokkanen, Bulgaren en tal van andere nationaliteiten en origines.Sint-Joost-ten-Node is de kleinste Brusselse gemeente (1,1 km2), maar wel de dichtstbevolkte. Desondanks biedt deze gemeente verrassend veel contrasten. Naast gerenommeerde internationale hotels op het Rogierplein, kantoorgebouwen op het Madouplein, of klein Manhattan en de 'nieuwe Noordwijk' liggen in deze gemeente ook wijken waar een overwegend Turkse bevolking het straatbeeld een oosters tintje geeft.Waar ooit de oude Kruidtuin lag, torenen nu de neoklassieke serres van het Cultureel Centrum van de Franse Gemeenschap.Met zijn grote culturele diversiteit is Sint-Joost-ten-Node de perfecte weerspiegeling van een multifunctionele stad, een mix van wonen, werken, cultuur en ontspanning.https://be.brussels/over-het-gewest/de-gemeenten-van-het-brussels-hoofdstedelijk-gewest/sint-joost-ten-node

Cijfers van St-JoostIn januari 2019 telde Sint-Joost-ten-Node als kleinste gemeente in oppervlakte 27.457 inwoners of 24.960 inw/km². Met een gemiddelde leeftijd van 34,6 jaar voor de inwoners is de gemeente de jongste van België voor Sint-Jans-Molenbeek op plaats 3 en Schaarbeek op plaats 2. In 2014 telde de gemeente het hoogste percentage van 65+ die leven van een IGO (gewaarborgde inkomensgarantie) in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en een werkloosheidsgraad van 32,6%.

42,5% van de bevolking heeft geen Belgische nationaliteit. Bulgaren, gevolgd door de Roemenen en Marokkanen voeren het klassement aan, gevolgd door de Turken (9% van de totale bevolking) de Turkse gemeenschap is echter veel groter. Burgemeester Emir Kir bijvoorbeeld is van Turkse komaf en heeft de Belgische nationaliteit.Naast groepen die een aan het Turks verwante taal gebruiken heeft ook de Koerdische bevolking een stevige voet aan de grond in de gemeente.

De wandeling vertrekt en komt aan in het Noordstation.

Langs de Noordelijke kant van het station is er een doorgang (aan de Carrefour) naar de Aarschotstraat.

Daar zie je de achterkant van de St Jan en Niklaaskerk geschonken door projectontwikkelaar Jean Nicolas Nevreaumont in 1850,  nu gebruikt door de Orthodoxen.

De Aarschotstraat ligt deels op Schaarbeek, die prostitutie wil reglementeren in tegenstelling tot St-Joost die liever de prostitutie zou willen verwijderen.

Naar rechts dan 1ste links de Allardstraat en 30 m rechts de Brabantstraat.

Dagelijks komen hier kooplustigen naar toe vanuit het buitenland, maar ook uit Vlaanderen. Vooral op zondag is het in de Brabantstraat over de koppen lopen Volgens klanten is de goede prijs-kwaliteitsverhouding een troef van de winkels in de Brabantstraat. Daarnaast trekt de exotische sfeer heel wat mensen aan.

1. Op welk gebouw staat de godin Nike? 

Links de Weidestraat, 3de rechts de Groenstraat.

nr 21: een voorbeeld van de opkoop van st Joost van ex-bordelen om te renoveren tot gezinswoningen. In 2018 werd raamprostitutie in drie straten achter het Noordstation verboden. Dat had het college van Sint-Joost beslist. Het verbod kwam er na klachten van ouders van wie de kinderen daar naar de crèche gaan. Het verbod gaat in op 1 januari 2019.

Gemeentelijke sportzaal Mandela van 2010. Buiten de normale activiteiten gaan er ook workshops en evenementen door voor minderbedeelden en kinderen van St-Joost.

Nr 42 groene poort ‘la maison’: discrete opvang van oa slachtoffers van familiaal geweld (item tijdens corona).

Links de St FranciscusstraatGemeentelijk zwembad,  art deco parel van 1933 gebouwd op impasses (doodlopende gangen) door zelfde architecten als de sociale woningen ernaast. Het zwembad is meer dan 10 jaar gesloten geweest voor renovatie en na een paar valse starts terug open. Tijdens de corona crisis konden daklozen 2 maal per week komen douchen.

2. Kijk eens rond,  zie je nog een impasse en hoe heet die?

1ste links Poststraat

Nr 37 Mrax -mouvement contre racisme anti semitisme et xenofobie- opgericht na WO2 door Joodse verzetsstrijdster Yvonne Jospa die teruggekomen is van Auschwitz. Vandaag ondersteunt de organisatie sans-papiers,  klagen discriminatie aan op werk ,huurmarkt en racisme.

In 2019 zijn leden van Vlaams Belang nog door Mrax aangeklaagd voor racistische uitlatingen.Nr 53 La Famille : heeft als doel om het thuis houden van kwetsbare groepen te bevorderen met oa maaltijden aan huis, sociaal vervoer, bezoek van sociale assistenten. Naast La Famille de ingang van het St- Franciscuspark,  ga zeker binnen kijken, het is de moeite. In de zomermaanden verzorgt GC Ten Noey hier activiteiten voor de buurtbewoners.

Terug buiten naar rechts in de Poststraat.

In de ME was dit de toegangsweg naar de Schaarbeekse poort langs waar landbouwproducten het omwalde Brussel binnen kwamen.

Voorbij de kruising met de G van Bouillonstraat zien we de gevel "in den ouden Martiko" een herberg die zou uitgebaat zijn door mensen van de omgeving Aalst.

3. Wat is een Martiko?

Op het einde van de Poststraat naar links kruidtuinstraat.

Op het einde links Kruidtuinstraat.

Bota 75: de zetel van verschillende ngo's die zich dagelijks inzetten om sociale wantoestanden te bestriijden. Bij aanvang van de coronacrisis kregen we mee "blijf in uw kot"  tegelijk werd oa het aanmeldcentrum Klein Kasteeltje en opvanghuizen voor daklozen gesloten. "Trekt uwe plan".

Onmiddellijk zijn verschillende organisaties in actie geschoten en de overheid moest schoorvoetend volgen. Vluchtelingenwerk Vlaanderen heeft asielzoekers met raad en daad geholpen voor hun asiel aanvragen. Dokters van de wereld hebben op Tour&Taxis een triage en opvangcentrum in tenten opgericht voor besmette personen zonder "kot" en  in Brussel gezorgd tezamen met andere ngo's en burgers voor onderdak,  sanitair en voedsel.

Koningsstraat oversteken en rechtdoor de Dwarsstraat

Hier staat het Gesu klooster oorspronkelijk bedoeld voor gepensioneerde jezuïeten. Dit gebouw staat ondertussen al 15 jaar leeg en er werden verschillende plannen gemaakt oa voor een megahotel maar steeds afgewezen, ondertussen werd het gebouw gekraakt en in nov (!!) 2013 hardhandig ontruimd om zogezegd de werken te beginnen. Neen dus! Nu zou er uiteindelijk een akkoord zijn met een nieuwe investeerder voor een mix van hotel woningen en winkels. Gemeentepark met ingang aan nr 21.

4. Welke 3 kunstwerken staan er?

Aan de overkant de grootste jeugdherberg van Brussel. De herberg en het personeel werden opgevorderd om tijdens de coronacrisis daklozen op te vangen. Weetje: in WO2 hoofdkantoor geheime polizei.

5. Wat is de link met Vincent van Gogh?

Aan de lichten oversteken en dan naar rechts Middaglijnstr.Op nr 22 van de Middaglijnstr vinden we Farra, een organisatie die werkt met sterk afhankelijke mentaal beperkten die elders geweigerd werden. Ze leggen de focus vooral op de persoon en "doen met".

Op de hoek nr 10: Amazone. 20 jaar geleden werd Amazone opgericht en is een visionair project dat in veel landen werd overgenomen. Hier werken een 20- tal vrouwenorganisaties samen voor gelijkheid.

Hier is een bibliotheek,  vergaderzalen en een restaurant. Het restaurant leidt moeilijk plaatsbare werklozen op in het kader van art 60.Weetje : de eerste politieagente van Brussel werd door burgemeester Guy Cudell in st Joost aangesteld.

1ste links Uniestr.

Winniekot: deze naam verwijst naar de psychoanalyticus Winnicott. Deze organisatie bekommert zich over de ontwikkeling van ouders en kinderen als gezin.

1ste links Grensstraat

Kinderopvang de Buiteling: in St Joost is er een tijdje controverse geweest omdat kinderopvang enkel voor Nederlandstaligen betalend was. Een probleem met subsidies,  zou echter nu van de baan zijn.

De stoeptegels van het wijk comité "TraVERTsons".verwijzing naar de rue Traversiere ( Dwarsstraat)  en de leefkwaliteit van de buurt en verbinding tss bewoners. Deze tegels gaan wij nog regelmatig tegen komen.

6. In welke straat op het parcours zien wij kleinere modellen?

Ondertussen zijn we aangekomen aan de Nederlandstalige school St Joost aan Zee. Vroeger een concentratieschool Arc en Ciel en met subsidies van oa VGC verbouwd zodat interactie op verschillende niveaus mogelijk is.

Hier is ook TADA (toekomst atelier de l' avenir) waar jongeren met workshops warm worden gemaakt voor verschillende beroepen.

Speelpleintje aan de overkant reeds een tijdje gesloten wegens de

slechte staat van de tuigen.

1ste rechts MolenstraatFabrik: een stadsvernieuwingsproject met oa workshops, cursussen, kleinschalige renovaties, uitlenen van werktuigen en keuken waar samen met de buurtbewoners gegeten word. Subsidies van het Brussels gewest. Tijdens de corona crisis worden eetwaren en huisraad allerhande ingezameld en verdeeld in de buurt.

1ste links Warmoesstraat

Nr 179 crèche en moestuin, een oase in de buurt. Hier bevinden zich openbare toiletten.

We gaan terug naar de Molenstraat.

Bekijk ook het art nouveau huis op nr 150 en de mooie sgraffiti op de gevel van nr 153.

7. Op welk nr woonde Albert Dupuis en wat was zijn beroep?

Terug aan de Molenstraat naar links

Bekijk even het hoekhuis aan het kruispunt Molenstraat - Wijnheuvelenstr. Deze dame van Italiaanse origine heeft werk gemaakt van de planten aan haar gevel . Indien je goed kijkt zie je druiven hangen. Best mooi,  de Wijnheuvelenstr dankt  haar naam aan de druiven die hier vroeger langs de oevers van de Maalbeek werden geteeld

Steek de Wijnheuvelenstr rechtdoor over.

Op nr 139 is de ingang van het Maalbeekpark, indien mogelijk ga binnen, ook hier vinden wij druivenranken.

8. Welke vertaalfout is er in het bord met het uurrooster geslopen?

Aan de overkant asbl Avenir een wijk organisatie met diverse activiteiten.

1ste rechts Verboeckhavenstraat

9. Van welke lokale politieker hangt er nog een verkiezingsaffiche omhoog?

Op het einde rechts Houwaertplein. Kijk hier naar de diversiteit van de winkels.

10. Welke is de geboorte en sterfdatum van JB Houwaert?

Zijn buste staat op het plein. Volg zijn blik en je ziet het café Le Leopold,  we zitten halverwege de wandeling,  misschien tijd voor een plasje en een biertje of een koffie, niet overal in St- Joost wordt alcohol geserveerd maar hier wel!

Wandel verder de Liedekerkestraat in. Op nr 112 een prachtig art nouveau huis van Leon Govaerts en ook een ontmoetingsplaats voor oudere Nodenaren . (Zo worden de inwoners van st Joost genoemd)

Links de Hoevestraat en direct rechts de Braemtstraat.

11. Hoe heet de Nederlandstalige crèche?

We zien reeds het spandoek van Theatre le Public. Hier werken ze samen met de beroepsschool Henri Frick om de leerlingen met workshops taalvaardigheid en zelfvertrouwen te geven. Het grote gebouw links is de achterkant van de vroegere brouwerij Aerts, in 1960 deels overgenomen door brouwerij Haacht. Aan de rechterkant zien we een Nederlandstalige crèche voor het ogenblik in renovatie. Vraag : hoe heet deze crèche?

Op nr 15 in een vroegere strip winkel een moskee.

Naar rechts de Leuvense steenweg.

Kijk ook hier op de Leuvense steenweg naar de diversiteit van de winkels.

12. Uit welke continenten importeert "market kamil"?

Zo komen we aan de kerk van St Joost. In 1361 werd in het gehucht Ten Node een kapel gebouwd gewijd aan sint Joost. De huidige kerk is van 1864. Hier stroomde de Maalbeek, nu volledig ondergronds.

Voor de kerk rechts de St-Joost straat.

Aan de rechterkant het Liedekerkepark, een speeltuin die na afbraak van enkele huizen en een industriële pand in overleg met de buurtbewoners en leefmilieu Brussel gebouwd werd. Daarmee voldoet de gemeente aan de doelstelling om groene ruimtes te creëren in kwetsbare wijken. Helaas is bij de aanleg de ondergrond niet voldoende gesaneerd, de bomen zijn ziek en moeten vervangen worden na grondige sanering. Bekijk ook de muurschilderingen van Brusselaar Eric Croes.

Verder naast een art nouveau huis van Leon Govaerts:De Turkse moskee Selimiye.Wat een verschil met de moskee van de Braemtstraat! Een passief gebouw met art nouveau elementen, betaald door de Turkse gemeenschap (3, 8milj €). In 2015 geopend door de burgemeester Emir Kir. De moskee biedt plaats aan 680 gelovigen, heeft vergaderzalen en leslokalen, een slaapzaal voor internen en 2 appartementen voor de imams waarvan 1 Nederlandstalig is. Als de voordeur open staat: schoenen uit en bekijk de gebedsruimte recht voor u.

Naar links de Gemeentestraat in.

Hier bevindt zich het GC Ten Noey, die zeer veel activiteiten op poten zetten met alle Tenodenaars eender welke origine.

13. Wie woonde hier en welke nationaliteit had die persoon?

1ste rechts Saksen-Coburgstraat.

Hier vind je het Huis van de doven.

14. Wanneer is deze organisatie opgericht?

1ste links St AlfonsstraatOp nr 20 zien we asbl La Ruelle opgericht in 1991,  een organisatie die hulp biedt aan mensen in grote armoede. Zij werken samen met oa Fabrik uit de Molenstraat en vrijwilligers.

Verder links omhoog volgen tot Beriot straat en dan rechts. Boven komen wij aan de Sterrenkundelaan.

Bekijk eerst links het gemeentehuis van St-Joost, hier woonde de violist Charles de Beriot met zijn 2de vrouw Marie Huber. Hij kwam van Elsene naar hier na de dood van zijn 1ste vrouw de operazangeres La Malibran. Na aankoop liet de gemeente dit gebouw vergroten door architect Leon Govaerts in 1868. Weetje : ook de woning van Beriot in Elsene werd gemeentehuis.

15 Wat is het klein houten voorwerp aan de linkerkant van de gevel?

Kraakpand op het Quetelet plein.

Rechts de Astrotoren,  waar actiris en vdab zitten. Het is het hoogste passief gebouw in België.

Steek de laan over en ga verder rechts langs het Frickpark. Links meedraaien.

Aan de overkant achter het bushokje is al sinds 2015 een leegstaand gebouw bezet door een 100- tal Afrikaanse mensen zonder papieren. Het is de meest stabiele bezetting in

Brussel. De Guineeer Mamadou heeft samen met enige lotgenoten een aantal regels opgesteld en uitgewerkt tot een intern reglement dat strikt wordt opgevolgd. Het gebouw heeft 3 toiletten en 2 douches, voor sommige ramen is karton geplaatst.

Tegenover de Middaglijnstr. staat het eerste meteorologisch instituut opgericht in 1836 door Adolf Quetelet en nadien verhuisd naar Ukkel.

Oversteken en naar beneden de Galileelaan.

De werf aan de Galileelaan was een onderkomen voor daklozen die hier geïmproviseerd overnachten, na enige aarzeling bij het uitbreken van het coronavirus heeft de stad Brussel deze mensen opgevangen.

De Koningsstraat oversteken en rechts de Kruidtuin in,  de trappen af en naar rechts.

De Kruidtuin is geopend in 1829,  enkele malen uitgebreid maar in 1939 door oa financiële problemen en bouw projecten overgebracht naar Meise tezamen met een deel beelden.

16. Na een korte helling zien we het beeld van een krokodil, wat heeft hij in zijn muil?

Weetje : witloof zou uitgevonden zijn in de kelders van de Kruidtuin.

De Lazaruslaan oversteken,  door het 2de deel en de tuin verlaten aan de Ginestestraat. Rechtdoor de St Lazarusstraat tot Rogierplein.

Ga even tot de ingang van het Plaza hotel, daar ligt de enige struikelsteen van St-Joost en ook een van de weinige voor een verzetsstrijder (andere meestal voor Joden)Waar nu de Belfiustoren staat was vroeger het Noordstation,  toen een kopstation. Getuigen daarvan de vele hotels en de naam van het plein (Rogier was initiatiefnemer voor de eerste spoorlijn Brussel-Mechelen)

Links van de Belfiustoren richting Noordstation.

17. Na de afbraak van het Noordstation in 1952: welk iconisch gebouw kwam in de plaats?

Nog een kleine overpeinzing, vanaf het gemeentehuis hebben wij meestal kantoren, de Kruidtuin en hotels gezien, 1/5 van de oppervlakte van St-Joost. Met dit in het achterhoofd krijgt de bevolkingsdichtheid van St-Joost nog een andere dimensie. Bedankt voor jullie deelname en goed thuis.

Antwoorden voor 15 oktober 2020 opsturen naar Charel Merckx merckxcharel@gmail.com of kwb Sint-Joost, Pletinckxstraat 19 1000 Brussel.

1 Op welk gebouw staat de godin Nike? 

2 Kijk eens rond,  zie je nog een impasse en hoe heet die?

3 Wat is een Martiko?

4 Welke 3 kunstwerken staan er?

5 Wat is de link met Vincent van Gogh?

6 In welke straat op het parcours zien wij kleinere modellen?

7 Op welk nr woonde Albert Dupuis en wat was zijn beroep?

8 Welke vertaalfout is er in het bord met het uurrooster geslopen?

9 Van welke lokale politieker hangt er nog een verkiezingsaffiche omhoog?

10 Welke is de geboorte en sterfdatum van JB Houwaert?

11 hoe heet de Nederlandstalige crèche?

12 Uit welke continenten importeert "market kamil"?

13 Wie woonde hier en welke nationaliteit had die persoon?

14 Wanneer is deze organisatie opgericht?

15 Wat is het klein houten voorwerp aan de linkerkant?

16 Na een korte helling zien we het beeld van een krokodil, wat heeft hij in zijn muil?

17 Na de afbraak van het Noordstation in 1952: welk iconisch gebouw kwam in de plaats?

Contact KWB Sint-Joost-ten-Node, Pol Arnauts, Pletinckxstr 19, 1000 Brussel 0479 339777Tochten van Hoop, Begijnhofplein 7 1000 Brussel, www.tochtenvanhoop.eu, met dank aan Charel Merckx voor het uitwerken van deze tocht.