Tinus Jongert lector Haagse Hogeschool directeur NPi

31
Tinus Jongert lector Haagse Hogeschool directeur NPi 1 Innovatieve beweegstimulering in de praktijk en thuis

description

Innovatieve beweegstimulering in de praktijk en thuis. Tinus Jongert lector Haagse Hogeschool directeur NPi. van begeleid naar zelfstandig bewegen. Innovatieve beweegstimulering in de praktijk en thuis. 2. Uitdaging: langer gezond zelfstandig wonen. Zelfmanagement Empowerment - PowerPoint PPT Presentation

Transcript of Tinus Jongert lector Haagse Hogeschool directeur NPi

Page 1: Tinus Jongert lector Haagse Hogeschool directeur NPi

Tinus Jongertlector Haagse Hogeschooldirecteur NPi

1

Innovatieve beweegstimulering in de praktijk en thuis

Page 2: Tinus Jongert lector Haagse Hogeschool directeur NPi

van begeleid naar zelfstandig bewegen

2

Innovatieve beweegstimulering in de praktijk en thuis

Page 3: Tinus Jongert lector Haagse Hogeschool directeur NPi

3

Uitdaging: langer gezond zelfstandig wonen

ZelfmanagementEmpowermentTechnologische ondersteuning

Bewegen als aangrijpingspunt

Page 4: Tinus Jongert lector Haagse Hogeschool directeur NPi

Bewegen is gezond: wetenschappelijke inzichten

Mate van bewijs

Gezondheids-parameters

Ontstaan van ziekten(primaire preventie)

Beloop van ziekten(tertiaire preventie)

Overtuigend bewijs positief effect (+++)

Lichaamsgewicht Vetpercentage BloeddrukHDL/LDL cholesterolGlucosetolerantie Insulinegevoeligheid BotdichtheidSlaappatroon

Hart- en vaatziektenDiabetes mellitus IIOvergewichtOsteoporose

Coronaire hartziektenDiabetes mellitus IIOvergewicht

Sterke aanwijzingen positief effect (++)

BeroerteDepressieColonkankerBorstkanker

COPDOsteoporoseBeroerteAngst en depressieReumatoïde artritisEpilepsieCystic fibrosis

Page 5: Tinus Jongert lector Haagse Hogeschool directeur NPi

Specifieke effecten bewegen voor ouderen

• ↑ zelfredzaamheid (Barry& Carsson, 2004, Lathman, 2004)

• ↑ participatie (Barry& Carsson, 2004, Lathman, 2004, Vreede 2005)

• ↓valangst (Klieman, 2007)

• ↑ cognitieve functies (Klieman, 2007)

• ↓ depressies (Klieman, 2007)

5

Page 6: Tinus Jongert lector Haagse Hogeschool directeur NPi

Exergames als oplossing ???

• 48 miljoen uur gamen per week• 75% van bevolking speelt computergames• 57% vd ouderen speelt games• Plezier • Persuasive technology• Adherence

6

Page 7: Tinus Jongert lector Haagse Hogeschool directeur NPi

voorbeelden

7

Page 9: Tinus Jongert lector Haagse Hogeschool directeur NPi

Games moeten functioneel zijn

• geen technology push • Games moeten zinvolle bijdrage leveren• Beweegactiviteiten moeten zinvol zijn • Voldoende intensiteit• Gericht op de juiste grondmotorische

eigenschappen• Functioneel • Juiste doelgroep bereiken• Structureel veranderen van gedrag: aansluiten op

gedragsdeterminanten

9

Page 10: Tinus Jongert lector Haagse Hogeschool directeur NPi

Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB)

Jongeren: - 1 uur/dag matig intensieve lichamelijke activiteit (5-8 MET),

inclusief ≥ 2x/week activiteiten gericht op verbeteren/ handhaven van lichamelijke fitheid.

Volwassenen:- ≥ 30 min matig intensieve lichamelijke activiteit (4-6,5 MET) op

≥ 5 dagen / week.

55-plussers:- ≥ 30 min matig intensieve lichamelijke activiteit (3-5 MET) op

≥ 5 dagen/week.

- Trend: meer aandacht voor fitheid/vitaliteit, sedentair gedrag, normen voor specifieke groepen ouderen

Page 11: Tinus Jongert lector Haagse Hogeschool directeur NPi

Beweegnormen

• Ned Norm Gezond Bewegen (NNGB): 30 minuten per dag tenminste matig intensieve lichaamsbeweging op tenminste 5 dagen van de week

• Fitnorm: minimaal 3x/week 20 minuten intensieve lichaamsbeweging

• Combinorm: voldoet aan NNGB en/of fitnorm• Specifiek voor ouderen: ≥ 2x/week

krachtoefeningen

Page 12: Tinus Jongert lector Haagse Hogeschool directeur NPi

Actieve leefstijl

(Bron: Department of Nutritional Sciences)

Page 13: Tinus Jongert lector Haagse Hogeschool directeur NPi

Plan van aanpak

Maatschappelijk probleem: zelfredzaamheid ouderen

Probleemanalyse: aard/omvang

Oorzaken: gedragsdeterminanten

Oplossingen: inventarisatie

Plan van eisen en voorwaarden

Interventie/innovatie : > ontwerpen, effectevaluatie > realisatie

implementatie

Page 14: Tinus Jongert lector Haagse Hogeschool directeur NPi

Achtergronden beweeggedrag

Norm % volwassen bevolking

% ouderen (65+)

Inactief 5,5 14

NNGB 60,9 52,8

Fitnorm 23,5 10,4

Combinorm 68,2 58,4

14

Ouderen blijven achter bij het landelijk gemiddelde

Chorus, in Hildebrandt et al, 2010

Page 15: Tinus Jongert lector Haagse Hogeschool directeur NPi

Soorten activiteiten ouderen: gem 103 min /dag (alle activiteiten)

05

1015202530354045

minuten per dag

spor

t

fiets

enw

ande

len

tuin

iere

nhu

isho

uden

ouderen 65+: 2009

Hildebrandt et al, 2010

Page 16: Tinus Jongert lector Haagse Hogeschool directeur NPi

Bewegingsarmoede: relatie met achtergrondkenmerken ouderen

• Leeftijd : 75 + bewegen minder• Geslacht : vrouwen voldoen minder aan

beweegnormen• Sporten : sporters voldoen vaker aan normen• Etniciteit : Nederlandse afkomst voldoen vaker

aan normen• Chronische aandoeningen: mensen met

chronische aandoeningen voldoen minder aan beweegnormen

16

Page 17: Tinus Jongert lector Haagse Hogeschool directeur NPi

Beweegstimulering: determinanten van beweeggedrag

• Attitude tav bewegen is goed; zelfs bij inactieve ouderen bij 54%

• De sociale omgeving is weinig stimulerend; bij inactieve ouderen is er slechts bij 6% veel stimulans uit directe sociale omgeving

• Zelf effectiviteit is laag; 25% van de inactieve ouderen denkt dat het lukt om meer te gaan bewegen

• Chronische aandoeningen leveren drempels/barrieres (door klachten, angst)

17

Page 18: Tinus Jongert lector Haagse Hogeschool directeur NPi

Beweegnormen en chronische aandoeningen

Nor-men:

Alge-hele bevol-king

Chro-nischZieken

H&vZiek-ten

LongCOPD

DM kanker

inactief 3,5 % 12,3 21,5 15,6 14,1 15,3

NNGB 61,7 54,9 40,7 48,7 51,2 49,3

Fitnorm 21,8 16,7 11,0 15,7 10,8 13,8

Combi-norm

69,1 61,3 46,2 55,5 56,6 58,9

182006-2009, Chorus, in Hildebrandt 2010

Page 19: Tinus Jongert lector Haagse Hogeschool directeur NPi

Determinanten beweeggedrag chronisch zieken

• Attitude tav bewegen is slechter • Meer bewegen wordt minder prettig ervaren• Eigen effectiviteit tav bewegen is laag• Ervaren sociale steun is relatief laag• Klachten symptomen agv aandoening vormen

drempel • Idem tav (beweeg)angst

19

Page 20: Tinus Jongert lector Haagse Hogeschool directeur NPi

Registraties ouderen verpleeghuis : gem 5 min lich activiteit/dag

(1953 counts= 3 MET’s)

Bron: Leni de Ligny 2007

10/24/06

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

TIME

AC

TIV

ITY

Light

Moderate

Page 21: Tinus Jongert lector Haagse Hogeschool directeur NPi

Krachtnorm :≥2x/week krachtoefeningen

Belang krachttraining (Chorus in Hildebrandt, 2010, Nelson, 2007):

• Tegengaan functionele achteruitgang• Tegengaan verlies aan zelfstandigheid

• NB 23% van de ouderen• (65+) voldoet aan krachtnorm(Hildebrandt, 2010)

21

Page 22: Tinus Jongert lector Haagse Hogeschool directeur NPi

Trainingen om dagelijks functioneren te verbeteren zijn in te delen in (de Vreede, 2002, 2005):

1. Training voor basisfuncties (=motorische grondeigenschappen);

2. Training gericht op het verbeteren van handelingen uit het dagelijks leven, ofwel functionele trainingen;

Page 23: Tinus Jongert lector Haagse Hogeschool directeur NPi

Vergelijkend onderzoek (Skelton, 1995, Meijer, 1999, de Vreede, 2005):

Trainen van motorische grondeigenschappenleidt:-Wel tot een verbetering van motorische

grondeigenschappen;-Niet tot een verbetering van adl-functioneren.

functioneel trainen is noodzakelijk voor verbetering in adl-functioneren (de Vreede, 2002,2005)

Page 24: Tinus Jongert lector Haagse Hogeschool directeur NPi

Gemiddelde Totaal score ADL (ADAP score)

**

40

42

44

46

48

50

52

54

56

Baseline 3 maanden 9 maanden

ADAPunits

KrachtFunctieControle

* p<0.05 vs baseline De Vreede et al, J Am Geriatric Soc 2005;53(1):2-10

Page 25: Tinus Jongert lector Haagse Hogeschool directeur NPi

Zelfmanagement: regie in eigen handen

• Teamwork waarbij de cliënt stuurman is

• Ondersteuning bij zelfmanagement: - aanmoedigen - aanreiken - adviseren - afspreken - assisteren

25

Page 26: Tinus Jongert lector Haagse Hogeschool directeur NPi

Zelfmanagement vraagt om

• Kennis• Eigen aandeel• Self-efficacy

– eigen doelen– actieplan– Vaardigheden om zelf problemen op te lossen

• Leven met beperkingen

26

Page 27: Tinus Jongert lector Haagse Hogeschool directeur NPi

Bewegstimulering voor ouderen

• Case finding / verwijzing / instroom • Intake • Doelen formuleren• In/exclusie• Plan van aanpak maken • Wegnemen drempels barrières • Structureel werken aan gedragsverandering

rekening houdend met determinanten, individuele kenmerken, versterken zelfmanagement

• Afbouw begeleiding / opbouw eigen activiteiten27

Page 28: Tinus Jongert lector Haagse Hogeschool directeur NPi

Is innovatieve beweegstimulering / gaming een optie?

• Beweeggames zijn leuk • Beweeggames kunnen leiden tot voldoende

trainingsintensiteit• Ouderen kunnen games spelen• Games voor thuisgebruik zijn (steeds meer)

beschikbaar voor ouderen

• Effectiviteit voor specifieke doelen is onvoldoende bekend

• Lange termijn effecten (tr effecten, adherence) zijn onvoldoende bekend

28

Page 29: Tinus Jongert lector Haagse Hogeschool directeur NPi

Goede games (plan van eisen)

• Zijn praktisch bruikbaar (oa qua bedieningsgemak)• Zijn beschikbaar en betaalbaar voor de doelgroep• Sluiten aan op fysieke, mentale eigenschappen doelgroep• Richten zich op specifieke effecten bv vergroten spierkracht/

functioneel trainen, vergroten zelfredzaamheid, valpreventie• Zijn in staat om het gebruik, de belasting en prestaties te

monitoren • Sluiten aan op gedragsdeterminanten zoals- Vergroten zelf effectiviteit- Vergroten sociale steun- Stimulerende omgeving

29

Page 30: Tinus Jongert lector Haagse Hogeschool directeur NPi

Toekomst (lectoraat IBS)

Game toepassingen van bewezen effectieve programma’s die ouderen zelfstandig thuis kunnen uitvoeren en die monitoren oa

• Functioneel trainen (Funtex-achtig)• Valpreventie (Vallen verleden tijd)

30