Tijd voor senioren,

hebben senioren tijd?

Paul SchnabelSociaal en Cultureel Planbureau enUniversiteit Utrecht 18-09-2009

Ouderen in de Nederlandse bevolking (2008), 16,5 miljoen

55+ - 4,5 miljoen27%

65+ - 2,4 miljoen14,8%

70+ - 1,7 “ 10 %75+ - 1,1 “ 6 %80+ - 0,55 “ 3 %85+ - 0,27 “ 1,5%90+ - 0, 1 “ 0,5%95+ - 0,02 “ 0,1%100+ - 0,0015 “ 0,01%

2000 - 2020

65+ 75+ 85+

2000 2,2 milj. 1,0 milj. 0,23 milj. (16 milj.)

2020 3,2 milj. 1,3 milj. 0,32 milj. (17/18 milj.)

Levensverwachting

M V

• 1860/1865 36 jr. 38 jr.• 1900/1905 50 52• 1936/1940 67 68• 1950/1955 70 72• 1970/1975 71 76• 2005 77 81

Huishoudens 65+ (2004)

2,3 miljoen personen0,6 miljoen 2-persoonshuishoudens1 miljoen 1-persoonshuishoudens (>70%

vrouw)

1,6 miljoen woningen (23%)0,16 miljoen institutioneel

(verpleeg/verzorgingsh.)0,50 miljoen ouderenwoningen

Huishoudensvorm naar leeftijd (%)

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

55-59jaar

60-64jaar

65-69jaar

70-74jaar

75-79jaar

80-84jaar

85-89jaar

90-94jaar

95 jaarof ouder

totaal55+

totaal65+

totaal75+

alleen met partner met anderenBron: CBS (Statline)

Inkomen 65+

• AOW (+ bijstand) 25 miljard euro• Aanvullend pensioen 25 “ “• Vermogen/arbeid >5 “ “ (plm. 10% BNP)• HH. Inkomen 65+ € 32.000

• Laag inkomen, alleenstaand 11%• Laag inkomen, echtpaar 3%• > 20.000 euro aanvullend 13%

AOW (1957) Levensverw. (65 jr.) Euro (single)

- 1957 – 7% - 750.000 79,2/81,7 - 33- 1982 – 1.400.000 - 500- 2007 – 14% 2.700.000 83,5/86,0 - 1000- 2038 – 27% 4.500.000

Veel meer mensen worden oud

Meer mensen worden ouder

De vitale ouderen (geen beperkingen)

55-74 jaar:

10% recreatieverblijf28% wekelijks vereniging72% ieder jaar vakantie(s) 2,6 uur sport per week64% auto, 17% twee auto’s(65 – 74 jr. – 73%)

De minder vitale oudere (matige of ernstige beperkingen)

 • 75+ • 25% (tamelijk) bang voor beroving• 3% recreatieverblijf• 29% met vakantie• 0,7 uur sport per week (vitalen 18-54 jaar:

2,3 uur)• 23 uur tv per week (jonge vitalen 14 uur)• 64% geen auto

Ouderen zorgen voor jongeren

• 30% klusjes in huis• 20% helpt in huishouden• 22% steunt financieel• 48% past op kleinkinderen• 60/69 jr. > 60% vrijwilligerswerk• en voor de heel ouderen

Koop en huur

Koopwoning (2002) Vrij vermogen

55-64 jr. 60% 40.000 Euro65-74 jr. 47% 89.000 Euro> 75 jr. 32% 78.000 Euro• Ruim de helft woont ‘duur’ ( meer dan

215.000 Euro). ‘Duur’ huren (480 Euro) doet 20% van de huurders.

• 1/3 huurders heeft huursubsidie (1500-1800 Euro).

Het activiteitenprofiel van mannen naar leeftijd, 2005 (in procenten)

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

15 20 25 30 35 40 45 50 55 60

voltijd werkend in deeltijd werkend werkloos/arbeidsongeschikt gepensioneerd studerend overige activiteit

Bron: CBS (EBB’05); SCP-bewerking

Het activiteitenprofiel van vrouwen naar leeftijd, 2005 (in procenten)

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

15 20 25 30 35 40 45 50 55 60

voltijd werkend in deeltijd werkend werkloos/arbeidsongeschiktgepensioneerd studerend overige activiteit

Bron: CBS (EBB ’05); SCP-bewerking

Arbeidsdeelname paren (M/V), 15-65 jr. 1995-2005

1995 2005

• Eenverdieners 34% 27%• Alleen man 29 20,5

• Tweeverdieners 53,5% 63,5%• Anderhalf 34 42,5• M. vol, vrouw deelt.+ 25 34* Half of half 3 5,5• Dubbel 17 15

• Geenverdieners 12,5% 10%(CBS/SCP)

Aandeel deeltijd, werkende mannen en vrouwen, 2006

V M

• Nederland 75% 25%• Zwitserland 55 10• B/BRD/VK 45-50% 10%• N/Den/Zw/Oost 40-45 10-15• Fr. 30-35 5-

10• Esp/VS/Finland 20-30 5-10

Percentage deeltijdwerk, functieniveau, 2006

• Elementair 86%• Lager 82• Middelbaar 71• Hoger 63• Wetensch. 57

• Totaal 73%

Arbeidsparticipatie ouderen

Mannen 1996 2007

55-59 jr. 58% 77%60-64 jr. 18 3565-69 jr. 4 8,5

Vrouwen 1996 2005

55-59 jr. 22% 47%60-64 jr. 5 1665-69 jr. 1 2,5

Ouderen en werk 55-65 jr. (2007)

1.000.000 aan het werk (50% wil meer, 50% minder)

500.000 prepensioen/VUT 370.000 ziek/arbeidsongeschikt 50.000 werkloos

Gemiddeld 34 uur per weekNa 65 jr. – 60.000 aan het werk 33.000 zelfstandig (9000

boeren)

Bruto arbeidsparticipatie ouderen 55-65 jr., 2008 (2001), M.

2008 2001

55-56 jr. 71% 58%57-58 jr. 64 4859-60 jr. 50 3261-62 jr. 30 1463-64 jr. 15 10

Streefcijfer 58%(CBS 2008)

Arbeidsparticipatie mannen 55-64 jr.

19942005

Nederland 42%59%

Duitsland 53 63Frankrijk 42 47VK 64 68VS 65 70Zweden 70 76

Zelfstandigen zonder personeel

• 13% werkzame beroepsbevolking zelfstandig (650.000)

• 9% zonder personeel• 65% man• 20% 55-65 jaar• 40% hoger opgeleid• 70% 35 uur of meer (gemiddeld 42 uur)

Slechte gezondheid, opleiding (2004-2006)

Fysiek (20-50) 50-64 65-79 M V

LO (22,5) 15,5 20,0 14,5 20,5

LBO (14) 9 10,5 8,5 10,5

MAVO/VW03 (13,5) 9 11,0 5,0 12,0

HAVO/VWO/MBO

(9) 8 11,5 7,5 11,0

HBO/WO (6,5) 4,5 6,0 3,5 7,0

Slechte gezondheid, opleiding (2004-2006)

Psychisch (20-50) 50-64 65-79 M V

LO (17) 16% 12,5% 13,0% 15,5%

LBO (11) 9,5 6,0 7,0 9,5

MAVO/VWO3 (14,5) 11,5 11,5 5,0 13,5

HAVO/VWO/MBO

(9,5) 10,0 8,0 8,0 11,5

HBO/WO (8,0) 8,5 7,0 6,5 10,0

(CBS 2008)

Toekomstverwachtingen voor 2020, ook wenselijk?

• Meer autonomie in het werk 19% (51%)• Minder autonomie 41%

(12)• Meer banen met ontplooiings- mogelijkh. 39% (44%)• Minder banen met “ 13%

( 2 )• Meer banen met tijdelijk dienstverband 72% (16%)• Minder banen met tijdelijk dienstverband 5% (48)

Toekomstverwachtingen voor 2020, ook wenselijk?

• Meer uren per week werken 43%• Minder uren per week werken 18%• Meer mensen werken in een goede werksfeer 13%• Meer mensen werken in een slechte werksfeer 33%• Meer mensen tevreden met loon 6%• Minder mensen tevreden

47%• Meer mensen ontevreden over de leiding 35%• Minder mensen ontevreden 6%

Toekomstverwachtingen voor 2020, ook wenselijk?

• Gemakkelijker ontslag krijgen61% (6%)• Moeilijker ontslag 7% (73)• Gemakkelijker combineren werk-zorg 69% (57%)• Moeilijker 7 (11)• Tijdelijk stoppen/zorg ziek familielid 46%• Zullen minder mensen doen 17