Terra Tweede Fase vwo © Wolters-Noordhoff bv

1

4.3 De mens verandert het klimaat

• broeikaseffect

- inkomende straling is kortgolvig

- een deel wordt teruggekaatst: albedo

- een deel wordt langgolvige straling (warmte)

- warmte wordt geabsorbeerd door atmosfeer

• door broeikaseffect geen –18°C, maar +15°C

Terra Tweede Fase vwo © Wolters-Noordhoff bv

2

versterkt broeikaseffect

• Sinds 1800 meer CO2 in atmosfeer door de mens

• stijging temperatuur, vooral in winterversterkt door subpolair minimum grote NAO-index

Terra Tweede Fase vwo © Wolters-Noordhoff bv

3

broeikasgassenCO2

kooldioxide

- verbranding fossiele brandstoffen

- ontbossing: minder opname door planten

CH4

methaan

sterk broeikasgas

vulkanisme, verdroging moerassen

N2O

lachgas

zit in bodem en oceanen

kunstmest, organisch materiaal, industrie

O3

ozon

stratosfeer: bescherming tegen uv-straling

troposfeer: schadelijk voor luchtwegen

bron: cfk’s, verkeer, raffinaderijen, centrales

cfk’s: chloorfluor- koolwaterstoffen

een menselijk product

nu verboden

Terra Tweede Fase vwo © Wolters-Noordhoff bv

4

afkoelende effecten

behalve opwarming, ook afkoeling door menselijke activiteiten• cfk’s → aantasting ozon,

statosfeer koelt af• aerosolen (roet, fijnstof) →

terugkaatsing zonlicht, condensatiekernen voor neerslag

• veranderingen aardoppervlak → albedo wordt groter

invloed opwarmende factoren is groter dan afkoeling

Terra Tweede Fase vwo © Wolters-Noordhoff bv

5

IPCC

Intergovernmental Panel on Climate Change

conclusie van onderzoek:

• de laatste 200 jaar is de temperatuur gestegen

door menselijke activiteiten

bezwaar tegen deze uitspraak:

• lang geleden was het soms warmer dan nu,

zonder menselijke activiteiten

Terra Tweede Fase vwo © Wolters-Noordhoff bv

6

straling en het broeikaseffect

Terra Tweede Fase vwo © Wolters-Noordhoff bv

7

hoeveelheid kooldioxide en methaan en het temperatuurverloop sinds het Saalien

Terra Tweede Fase vwo © Wolters-Noordhoff bv

8

broeikasgassen in de atmosfeer (sinds 1719)

Terra Tweede Fase vwo © Wolters-Noordhoff bv

9

opwarmende en afkoelende factoren

Terra Tweede Fase vwo © Wolters-Noordhoff bv

10

Terra Tweede Fase vwo © Wolters-Noordhoff bv

11

Terra Tweede Fase vwo © Wolters-Noordhoff bv

12