Tentoonstelling 100 jaar Bonifatiuskerk Spanbroek...Dokkum in 754 . 4 Het geboorteraam De...

16
Tentoonstelling 100 jaar Bonifatiuskerk Spanbroek

Transcript of Tentoonstelling 100 jaar Bonifatiuskerk Spanbroek...Dokkum in 754 . 4 Het geboorteraam De...

Page 1: Tentoonstelling 100 jaar Bonifatiuskerk Spanbroek...Dokkum in 754 . 4 Het geboorteraam De gebrandschilderde ramen rechts in de kerk hebben betrekking op het leven van Christus. Zijn

Tentoonstelling

100 jaar Bonifatiuskerk

Spanbroek

Page 2: Tentoonstelling 100 jaar Bonifatiuskerk Spanbroek...Dokkum in 754 . 4 Het geboorteraam De gebrandschilderde ramen rechts in de kerk hebben betrekking op het leven van Christus. Zijn

2

Bonifatius

„De Weldoener‟

Apostel van Westfriesland.

Op een missietocht

bij Dokkum

in 754 vermoord.

Wat heeft onze voorouders ertoe gebracht

om Bonifatius tot beschermheilige van

de parochiegemeenschap van Spanbroek te

kiezen? Hebben zij zelf in de naam een op-

dracht gezien? Een besef dat men een goed

christen is door „wel te doen‟? Of ligt er een

historische relatie tussen de prediking van

Bonifatius in Westfriesland? Het is niet be-

kend.

Maar in 1125 wordt in de kerkenlijst van

een Egmondse monnik de kerk van Span-

broek genoemd.

De eerste Bonifatiuskerk aan het begin van

de Sapnbroekerweg kwam tijdens de re-

formatie onder protestants beheer. Men

werd toen gedwongen om van „schuilker-

ken‟ gebruik te maken. Eén daarvan stond

vermoedelijk op de plaats waar nu de hui-

dige Bonifatiuskerk staat.

In 1824 werd onder pastoor Zwanenburg op de plaats waar de

kerk nu staat een nieuwe houten kerk gebouwd.

Door de uitbreiding van de parochie werd de kerk diverse malen

vergroot en vernieuwd en in 1909 werd besloten een geheel

nieuwe kerk te bouwen. Onder architectuur van Robbers uit Haar-

lem bouwde aannemer Verberne uit Venhuizen binnen een jaar

voor fl. 67.999,- de kerk.

Pastoor was toen A.G. Stekelenburg.

Page 3: Tentoonstelling 100 jaar Bonifatiuskerk Spanbroek...Dokkum in 754 . 4 Het geboorteraam De gebrandschilderde ramen rechts in de kerk hebben betrekking op het leven van Christus. Zijn

3

Het interieur van de kerk is voorzien van vele beelden en prach-

tige gebrandschilderde ramen, geschonken door de parochianen

b.g.v. jubilea of feestelijke gebeurtenissen.

Deze „ verbeelding‟ heeft

duidelijk de bedoeling de

gelovigen bekend te ma-

ken met wat de kerk ons

te geloven voorhoudt en

te laten zien wie ons

daarin als voorbeeld zijn

voorgegaan.

Een „Biblia pauperum‟

noemde men dat, zodat

ook de gewone, wat on-

geletterde gelovigen,

zichtbaar kennis konden

nemen van wat de kerk

ons te geloven voorhield.

Onder de beelden tegen

de pilaren staan de na-

men vermeld van de

heiligen die worden

voorgesteld. De beelden

zijn bijna allemaal ge-

maakt door P.J. Maas uit

Haarlem.

Gebrandschilderd raam

in het priesterkoor van de Bo-

nifatiuskerk.

De moord op Bonifatius te

Dokkum in 754

Page 4: Tentoonstelling 100 jaar Bonifatiuskerk Spanbroek...Dokkum in 754 . 4 Het geboorteraam De gebrandschilderde ramen rechts in de kerk hebben betrekking op het leven van Christus. Zijn

4

Het geboorteraam

De

gebrandschilderde

ramen

rechts in de kerk

hebben betrekking

op het leven van

Christus.

Zijn geboorte,

de opdracht

in de tempel

en zijn onderricht

aan de schriftgeleerden.

Ze zijn bijzonder

fraai en kleurrijk

uitgevoerd.

De opdracht in de tempel

Het onderricht aan

de schriftgeleerden

Page 5: Tentoonstelling 100 jaar Bonifatiuskerk Spanbroek...Dokkum in 754 . 4 Het geboorteraam De gebrandschilderde ramen rechts in de kerk hebben betrekking op het leven van Christus. Zijn

5

De ramen

aan de linkerzijde

gaan over het

leven van Maria:

haar geboorte,

haar opdracht in de tempel,

haar overlijden

en haar kroning

tot hemelkoningin

Page 6: Tentoonstelling 100 jaar Bonifatiuskerk Spanbroek...Dokkum in 754 . 4 Het geboorteraam De gebrandschilderde ramen rechts in de kerk hebben betrekking op het leven van Christus. Zijn

6

In het dwarsschip links zien we de nederdaling van de heilige

Geest over Maria en de apostelen.

In het rechter dwarsschip zien we het zogenaamde „Rozenkrans-

raam‟: Maria met heiligen en engelen.

Page 7: Tentoonstelling 100 jaar Bonifatiuskerk Spanbroek...Dokkum in 754 . 4 Het geboorteraam De gebrandschilderde ramen rechts in de kerk hebben betrekking op het leven van Christus. Zijn

7

Het Maria-altaar

Page 8: Tentoonstelling 100 jaar Bonifatiuskerk Spanbroek...Dokkum in 754 . 4 Het geboorteraam De gebrandschilderde ramen rechts in de kerk hebben betrekking op het leven van Christus. Zijn

8

Maria heeft in de kerk een grote

plaats gekregen.

Links in het dwarsschip staat

een piëta (de Moeder van

smarten) en achter bij de

doopkapel een beeltenis van

de Moeder van Altijddurende

Bijstand.

Moeder van Smarten

Moeder van Altijddurende Bijstand

Overal waar ruimte was om iets

uit te beelden, werden beelte-

nissen aangebracht.

Van de plaats waar u meestal

zit, het middenschip, kunt u het

meeste zien.

Laten we eens op de achterste

bank gaan zitten.

Vroeger stonden hier de „ar-

menbankjes‟. De mensen die

geen plaats konden kopen bij

de jaarlijkse verkoop van in-

middels opengevallen plaatsen

en die zelfs het dubbeltje plaat-

sengeld, dat gevraagd werd

voor een open plaats, niet konden missen, mochten hier gratis

zitten en knielen. Ze waren ook arm, die bankjes, zonder leuning

of steun waar je je kerkboek op neer kon leggen.

Page 9: Tentoonstelling 100 jaar Bonifatiuskerk Spanbroek...Dokkum in 754 . 4 Het geboorteraam De gebrandschilderde ramen rechts in de kerk hebben betrekking op het leven van Christus. Zijn

9

De kerk heeft ook veel muurschilderingen.

De voorstellingen in het priesterkoor verbeelden heiligen die al-

lemaal een duidelijke relatie hebben met de Eucharistie.

Ook het hoofdaltaar en de communiebanken getuigen daar-

van met voorstellingen van: het offer van Melchisedech, het offer

van Abraham, het kruisoffer en laatste avondmaal. Verder Mozes

en het manna, Jezus met de Emmausgangers en de wonderbare

broodvermenigvuldiging.

Page 10: Tentoonstelling 100 jaar Bonifatiuskerk Spanbroek...Dokkum in 754 . 4 Het geboorteraam De gebrandschilderde ramen rechts in de kerk hebben betrekking op het leven van Christus. Zijn

10

In het priesterkoor zien we tenslotte drie prachtige ramen.

Van links naar rechts:

De prediking van De marteldood van De martelaren

Antonius van Padua Bonifatius te Dokkum van Gorcum

Het hoofdaltaar

Tussen de kruiswegstaties, die zijn geschilderd op koperen pla-

ten door de gebroeders A. en P. Windhausen uit Roermond, tref-

fen we de afbeeldingen aan van de grote en kleine profeten en de

evangelisten.

Alle beelden die tot de verbeelding spraken of beschermheiligen

waren van vakgenoten uit het dorp, zijn vertegenwoordigd. En

zelfs enige naam- en patroonheiligen van de gevers.

Page 11: Tentoonstelling 100 jaar Bonifatiuskerk Spanbroek...Dokkum in 754 . 4 Het geboorteraam De gebrandschilderde ramen rechts in de kerk hebben betrekking op het leven van Christus. Zijn

11

Het is opvallend dat Antonius

een zeer ruime plaats heeft ge-

kregen in onze kerk. Het krap

weggedrukte devotiealtaar van

Antonius, met alweer zijn beeld,

onderstreept dit nogmaals. An-

tonius de minderbroeder, predi-

kant van Padua die als goede

vriend vaak, misschien ten on-

rechte, werd aangeroepen om

verloren zaken weer te vinden.

Naast Antonius neemt Maria in

de uitbeeldingen in onze kerk

een heel grote plaats in. Die

plaats had ze ook in het leven

van Christus, dus in de kerk, en

die plaats zou ze dus ook nog

steeds bij ons in moeten nemen.

St. Antonius

Bij alle goede gevers kon de burgemeester niet

achterblijven. Maar hij heeft misschien toch een

beetje waar voor zijn geld willen hebben en zijn

eigen patroonheilige en die van zijn vrouw ten

tonele gevoerd: Adrianus, de romeinse veldheer

en Catharina van Alexandrië, de verdedigster

van het geloof. Zij was, zegt de legende, vijftig

wijsgeren te machtig en bracht hen tot bekering.

Keizer Maxentius liet haar daarna martelen op

een wagenrad. Op grond van het rad uit haar

martelgeschiedenis is zij o.a. patrones van alle

ambachtslieden waar draaibewegingen aan te pas

komen zoals molenaars, pottenbakkers, messen-

en scharenslijpers en schoenmakers, maar ook

van scholieren, studenten, docenten, wijsgeren,

filosofen en theologen, juristen, advocaten, nota-

rissen en wetgeleerden. Adrianusbeeld

geschonken door

burgemeester

Adrianus Commandeur

Page 12: Tentoonstelling 100 jaar Bonifatiuskerk Spanbroek...Dokkum in 754 . 4 Het geboorteraam De gebrandschilderde ramen rechts in de kerk hebben betrekking op het leven van Christus. Zijn

12

Sint Cornelius werd in de Middeleeu-

wen een echte volksheilige. Hij behoorde tot

de zogenaamde “noodhelpers” bij ziekten en

moeilijkheden. Hij werd de patroon tegen

veeziekten.

Door een fout van de metselaar? stond zijn

beeld eerst op de plaats van Bonifatius.

H. Anna

Dan staat daar de H. Anna,

moeder van Maria. Zal zij al

die wonderlijke gebeurtenis-

sen hebben begrepen? Zij

heeft net als alle moeders, in

stilte gebeden, geluisterd en

afgewacht in nederige een-

voud, met een beschermen-

de hand rond haar kind.

Sint Cornelius

Een beschermengel

hebben we allemaal wel

nodig! Nu, hij staat er dan

ook. De engelbewaarder,

de bode die ten dienste

staat van het volk. Een

begeleider zoals iedereen

van aanzien een geleider

heeft. En binnen de ge-

loofsgemeenschap zijn we

allemaal van aanzien.

Beschermengel

Page 13: Tentoonstelling 100 jaar Bonifatiuskerk Spanbroek...Dokkum in 754 . 4 Het geboorteraam De gebrandschilderde ramen rechts in de kerk hebben betrekking op het leven van Christus. Zijn

13

In de rechterzijbeuk zien we het vervolg van de serie heiligen.

De H. Willibrordus, apostel van Nederland is min of meer familie

van Bonifatius en hoort daarom ook thuis in onze kerk.

1 2 3 4 5

1. Elizabeth van Thüringen 1207 – 1231. Trok zich het lot aan

van hulpbehoevenden en zieken. Elisabeth werd o.a. de

patrones van de charitas, van Hongarije, van ziekenhuizen,

verpleegsters, stervende kinderen, bannelingen, bedelaars,

wanhopige mensen, weduwen, wezen en weduwnaars, en van

de Derde Orde van Franciscus.

2. Thomas van Aquino 1226 – 1274. Theoloog en leraar. Schreef

veel kerkelijke hymnen.

3. Bonaventura 1221 – 1274. Kerkleraar en groot theoloog.

4. Catharina van Siënna 1347 -1380. Verzorgde pestlijders.

Bekend om haar grote naastenliefde.

5. Tarcisius 3e eeuw. Martelaar voor de Eucharistie, patroon van

acolieten en misdienaars.

Boven alles uit en ver van ons weg, ook al door de historie zo

bepaald, staan daar plechtig getooid de twaalf apostelen.

Links: Petrus, Johannes, Philippus, Bartholomeus, Thaddeus en

Jacobus minor.

Rechts: Paulus, Simon, Andreas, Jacobus maior, Mattheus

en Thomas.

Page 14: Tentoonstelling 100 jaar Bonifatiuskerk Spanbroek...Dokkum in 754 . 4 Het geboorteraam De gebrandschilderde ramen rechts in de kerk hebben betrekking op het leven van Christus. Zijn

14

De apostelen waren minder plechtig dan ze daar staan.

Het waren eenvoudige, noeste werkers, bang voor het onbeken-

de, echte Joden, soms zoekend naar eigen belang, maar toch…

eenmaal door de Geest geraakt, trokken ze met een bijna verme-

tel lijkend vertrouwen de hele toenmalige wereld in, ten koste

van alles wat ze bezaten.

Het Jozef-altaar ziet u hierboven afgebeeld. Sint Jozef is wat in

de vergetelheid geraakt. Zijn feestdag, 19 maart, werd altijd

groots gevierd. Hoofd van het huisgezin en patroon van een zali-

ge dood. De stille zorger voor alle dagelijkse behoeften. We zou-

den hem best wat in ere kunnen herstellen.

Page 15: Tentoonstelling 100 jaar Bonifatiuskerk Spanbroek...Dokkum in 754 . 4 Het geboorteraam De gebrandschilderde ramen rechts in de kerk hebben betrekking op het leven van Christus. Zijn

15

Page 16: Tentoonstelling 100 jaar Bonifatiuskerk Spanbroek...Dokkum in 754 . 4 Het geboorteraam De gebrandschilderde ramen rechts in de kerk hebben betrekking op het leven van Christus. Zijn

16

Tot slot

Niet alles kan in dit kort bestek worden vermeld; er is veel te zien

wat ons kan aansporen tot een overweging en bezinning op de

rijkdom van ons geloof.

Heel vluchtig hebben we de beelden en afbeeldingen bezien en de

personen even belicht, die daar achter staan. Ze laten ons men-

sen zien met hun beperktheden van vallen en opstaan, opstan-

digheid en zoeken naar de juiste richting. Door dat zoeken heen

zijn ze tot de heiligen gegroeid die voor ons staan.

Mogen zij bij het feestelijk gebeuren rond onze kerk ons voor de

geest staan en wellicht kunnen ze ook vandaag nog tot voorbeeld

en inspiratie zijn.